soğutma teknikleri
TRANSCRIPT
-
7/29/2019 soutma teknikleri
1/49
SOUTMA TEKNKLERSOUTMA TEKNKLERve EKPMANLARIve EKPMANLARI
BAHR NCEAMBAHR NCEAM
-
7/29/2019 soutma teknikleri
2/49
2
KONULARKONULARSOUTMATEMEL KAVRAMLAR
SOUTMA EVRMLERSOUTMA SSTEM KOMPONENTLERSOUTMA SSTEMLER
SOUTUCU AKIKANLARENDSTRYEL MUTFAK
UYGULAMALARI
-
7/29/2019 soutma teknikleri
3/49
3
-
7/29/2019 soutma teknikleri
4/49
4
SOUTMA NEDR?SOUTMA NEDR?
Bir maddenin scakln evresindeki hacimscaklnn altna indirmek ve orada muhafaza
etmek zere ssnn alnmasdr.En basit ve eski soutma ekli , souk
yrelerden tabiatn meydana getirdii buzlarmuhafaza edip bunlar istenen yerlere koyarak
soutma salanmasdr.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
5/49
5
SOUTMANIN TARHSELSOUTMANIN TARHSEL
GELMGELMinliler ve Byk skender:inliler ve Byk skender:Donmu nehirlerin, gllerin buz ve karlarn
toplayarak kuyularda saklamlar ve yaznbunlardan faydalanmlardr. mparator Neron:mparator Neron:
Oda duvarlarn saman karm ile izole ederekyiyeceklerini uzun sre muhafaza etme ynteminikullanmtr.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
6/49
6
SOUTMANIN TARHSELSOUTMANIN TARHSEL
GELMGELMngilizngiliz Thomas Haris ile John LoganThomas Haris ile John Logan
Mekanik soutma ile ilgili ilk patent (1790 )
Amerikal Jacob PerkinsAmerikal Jacob PerkinsEter ile alan pistonlu bir soutma makinesinin
patenti (1834)
AvustralyalAvustralyal Dr.James HarrisonDr.James Harrisonretim ilemi srasnda biray soutmak amac ile
mekanik soutmay baarmtr. (1860)
-
7/29/2019 soutma teknikleri
7/49
7
SOUTMANIN TARHSELSOUTMANIN TARHSEL
GELMGELMDr.Alexender KirkDr.Alexender KirkKmr ile alan ilk absorpsiyonlu soutma
aygt yapld. (1861)S.M Larsen firmasS.M Larsen firmasKonutlarda kullanlmak amac ile soutucu(Buzdolab ) yapm (1910)Kelvinatr irketiKelvinatr irketilk otomatik buzdolab piyasaya srlmtr.(1918)
-
7/29/2019 soutma teknikleri
8/49
8
GIDA MADDELERNNGIDA MADDELERNN
MUHAFAZASIMUHAFAZASI Kurutmak, Tuzla salamura yapmak,
Konserve etmek, Dondurmak, Btn muhafaza yntemleri gdann kalite kriterlerini
ve besin deerlerini en st dzeyde korumayadayanmaktadr. Ancak gdalarn gerek kurutma ve
gerekse salamura veya konserve etme srasndameydana gelen kayplar, zellikle vitamin kayplarfazladr.
Dondurarak muhafaza ynteminde ise gdann urad
kalite kayplar en az dzeyde meydana gelmektedir.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
9/49
9
GIDA MADDELERNNGIDA MADDELERNN
BOZULMA NEDENLERBOZULMA NEDENLERGda maddelerinin bozulma nedenleri, gda
maddelerinin kendi hcrelerinin kartm
olduu Diastazlarn etkileimindendir.Ayrca hava iindeki mikroplarn gda maddesi
zerinde birikmesi ve onlarn karttDiastazlar da gda maddesinin bozulmasna
neden olur.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
10/49
10
-
7/29/2019 soutma teknikleri
11/49
11
ISI - SICAKLIKISI - SICAKLIK
Is bir molekler harekettir ve enerjinin bir trdr,llemez ancak hesaplanabilir.
Isnn l birimi olarak kilokalori (kcal) veya kilojoule (kJ)
kullanlr. Scaklk maddenin s skln (konsantrasyonunu) ifade
eder. Genellikle bir referans noktasna gre daha scak veya daha
souk eklinde tarif edilir.
Maddenin scakl yalnz bana s miktarn belirtemez. Soutma tekniinde en ok rastlanan scaklk birimleri
Celcius (Santigrat, C) ve Fahrenheit (F) dr. Scaklklar, termometre ad verilen l aletleriyle llr
-
7/29/2019 soutma teknikleri
12/49
12
AIRLIK-HACM-AIRLIK-HACM-
ZGL AIRLIK-ZGL HACMZGL AIRLIK-ZGL HACM Arlk: Bir cisme etki eden yer ekimi kuvvetidir.
Birimi kilogram (kg) olup 1000 gram= 1kgdr.Hacim: Bir cismin dolu bir kaptan tard sv miktar
olarak tarif edilebilir ve birimi metrekp (m)dr.Litresk rastlanan bir hacim birimi olup 1litre = 1dm =0.001mdr
zgl Arlk: bir cismin birim hacminin arldr.zgl arlk = arlk (kg)/hacim (m)
zgl Hacim:bir cismin birim arlnn hacmidir vedaha ok gazlar iin kullanlr.zgl hacim= hacim (m) /arlk (kg)
-
7/29/2019 soutma teknikleri
13/49
13
BASIN MADDENN 3 HAL BASIN MADDENN 3 HAL ZGL ISI GZL ISIZGL ISI GZL ISI
Basn: Birim yzeye etki eden arlk (kuvvet)dir.Kullanlan basn birimleri ise kg/m, Pascal (Pa) dr.
Manometre (Basn ler) ile llr.MADDENN HAL
Kat: madde kat haldeyken belli bir fiziksel d grnmesahiptir.
Sv: Madde iinde bulunduu kabn eklini alr. Gaz:Atmosfere dalmamas iin kapal bir kapta tutulmas
gerekir. Isnma Iss (zgl Is): Metrik sistemlerdeki birimlerle birmaddenin birim arlnn (kg) scakln 1C arttrmak iinilave edilmesi ve ya scakln 1C drmek iin alnmasgereken sdr.
Gizli Is: Maddenin scakl deimeden konumundeimesidir.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
14/49
14
-
7/29/2019 soutma teknikleri
15/49
15
BUHAR SIKITIRMABUHAR SIKITIRMA(KOMPRESYON) SOUTMA(KOMPRESYON) SOUTMA
EVRMEVRMEn sk rastlanan soutma evrimidir.
Bu evrimde
Evaporatr (Buharlatrc),Kompresr,Kondenser (Svlatrc)
Sv Deposu (Receiver)Ekspansiyon Valfi (Genileme Valfi)
bulunmaktadr .
-
7/29/2019 soutma teknikleri
16/49
16
BUHAR SIKITIRMABUHAR SIKITIRMA
EVRMEVRMBuhar sktrma evriminin ana ksmlar
-
7/29/2019 soutma teknikleri
17/49
17
DER SOUTMADER SOUTMA
EVRMLEREVRMLER Ejektr Soutma evrimiHava Soutma evrimi
Absorbsiyon Soutma evrimi Is Pompas evrimi Termoelektrik Soutma evrimi Vorteks Tp Soutma evrimi
Paramagnetik Soutma evrimi Sterling evrimi Termo Akustik evrim
-
7/29/2019 soutma teknikleri
18/49
18
EJEKTR SOUTMAEJEKTR SOUTMA
EVRMEVRMEvaporatrde buharlaan soutkan buharlar bir
ejektrle srklenerek buharlama (evaporasyon)
basncnn muhafaza ve kontrol salanr.Byle bir sistemde, ejektrdeki srkleme
etkisini meydana getiren akkan ile evaporatrde
buharlaan ve srklenen buhar karmaktadr
-
7/29/2019 soutma teknikleri
19/49
19
HAVA SOUTMAHAVA SOUTMA
EVRMEVRMDier soutma evrimlerinden farkl olarak,
soutucu akkan (soutkan) tm sistemde
daima gaz halinde kalr ve hi svlamaz. Hava soutma evrimi ak sistem veya kapal
sistem prensibine gre alr.Burada, genileme silindiri hem ekspansiyon
valfi grevi yapmakta hem de kompresr iingereken sktrma gcnn bir ksmnsalayarak g gereksinimini azaltmaktadr.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
20/49
20
ABSORPSYONABSORPSYON
SOUTMA EVRMSOUTMA EVRM Buhar sktrma sistemine ok benzer.
Evaporatr ile Kondanser bu sistemde de aynen mevcuttur.
Kompresrn yerini bir jeneratr ile bir absorber almaktadr.
Evaporatrden gelen soutucu akkan buharlar, iinde absorbanmadde bulunan bir hcreye girerek absorban madde tarafndanmasedilir. Soutucu madde ile zenginleen karm jeneratrblmne sevk edilerek burada stlr ve soutucu madde dahayksek basnca buharlatrlr. Absorban madde, zayf solsyon
durumunda tekrar absorbe edilme hcresine dnerek soutucumaddeyi masetme grevini tekrarlar.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
21/49
21
ISI POMPASI EVRMISI POMPASI EVRM
Is pompalarnn teorik ve ya ideal evrimi olanKarno evriminin tersi olan evrim soutma
evrimi iin idealdir. Is pompas da bu evrimedayanr.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
22/49
22
-
7/29/2019 soutma teknikleri
23/49
23
SOUTMA SSTEMSOUTMA SSTEM
KOMPONENTLERKOMPONENTLERBuzdolabnn kalbi olan kompresr, sistemdengelen soutucu gaz sktrarak kondansere
gnderir. Kondanserdeki scak gaz, kondanseriniinde sour ve younlaarak sv hale gelir. Svhaldeki soutucu gaz, iinde bulunabilecekeitli partikllerden arndrlmak amacyla
drayerden geirilir ve klcal boruya gelir..Klcal boru kndaki ani genlemedenfaydalanarakevaparatr zerinde soutma eldeedilir.
Buzdolabnn kalbi olan kompresr, sistemdengelen soutucu gaz sktrarak kondansere
gnderir. Kondanserdeki scak gaz, kondanseriniinde sour ve younlaarak sv hale gelir. Svhaldeki soutucu gaz, iinde bulunabilecekeitli partikllerden arndrlmak amacyla
drayerden geirilir ve klcal boruya gelir..Klcal boru kndaki ani genlemedenfaydalanarakevaparatr zerinde soutma eldeedilir.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
24/49
24
SOUTMASOUTMA
KOMPRESRLERKOMPRESRLERSoutma Kompresrnn sistemdeki grevi:Buharlatrc-Soutucudaki (Evaporatr) s ile
ykl soutucu akkan buradan uzaklatrmakve bylece arkadan gelen s yklenmemiakkana yer temin ederek akn srekliliinisalamak.
Buhar haldeki soutucu akkann basncnkondenserdeki youma scaklnn kartolan seviyeye karmaktr.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
25/49
25
KONDENSERKONDENSER
(YOUTURUCU)(YOUTURUCU) Soutucu gazn younlatrld, kzgn haldeki gazn
zerindeki snn ortama aktarld, gazn tekrar sdepolamas iin sv haline getirildii bakr boru ve ince
alminyum lamellerden imal edilmi cihazdr. Soutma sisteminde soutkann evaporatrden ald s
ile kompresrdeki sktrma ilemi srasnda ilaveolunan snn sistemden alnmas kondanserde yaplr.
Bylece, soutkan sv hale gelerek basnlandrlr vetekrar genletirilerek evaporatrden s alacak durumagetirilir.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
26/49
26
EVAPORATREVAPORATR
(BUHARLATIRICI- SOUTUCU)(BUHARLATIRICI- SOUTUCU)
Soutucu gazn buharlatrlarak basncnn
drld ve ortamdaki sy emmesininsaland, s transferi iyi olan boru vealminyum lamellerden imal edilir.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
27/49
27
DER KOMPONENTLERDER KOMPONENTLER
Drayer:Bakr borudan yaplm, sv gazn girdii tarafta nem ve asit emicimalzemelerin bulunduu daha sonra , szge ve klcal boru k olan nem vepartikllerin tutulduu cihazdr.
Klcal Boru:Kondanser (Younlatrc) ile evaparatr (buharlatrc) arasna yerletirilmii ap ince olan bakr borudur. Grevi, soutucu gaz sktrarak basncarttrmak ve evaparatr iinde genleerek s toplanmasn salamaktr.Is Eanjr:
Soutma sisteminin verimini arttrmak iin klcal boru belli bir uzunlukboyunca dn borusuna lehimlenir, bu ksma s eanjr ad verilir.Termostat:Buzdolap ii scaklnn istenilen aralkta olmasn salar.Termometre:
Buzdolap ii scaklnn okunmasn temin eder. Dijital tipleri de mevcuttur.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
28/49
28
-
7/29/2019 soutma teknikleri
29/49
29
STATK SSTEMLERSTATK SSTEMLER
Buzdolabnn i ve d gvde arasnda ve igvde yzeyine yapk bakr borudan imal
edilmi serpantin kullanlr.Bakr boru, evaparatr grevini grerek statik
(yzeysel) soutmay salar.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
30/49
30
VANTLATRL
SSTEMLERSerpatin yerine lamelli evaparatr kullanlr.Evaparatr zerindeki elde edilen souk hava fan
sayesinde buzdolap ierisinde evrilerek iyzeyde homojen bir souk ortam elde edilir. Busistemlerde evaparatr zerinde oluan buzudefrost sistemi ve rezistansl buharlatrma kab
kullanarak darya atmak mmkndr.
Serpatin yerine lamelli evaparatr kullanlr.Evaparatr zerindeki elde edilen souk hava fan
sayesinde buzdolap ierisinde evrilerek iyzeyde homojen bir souk ortam elde edilir. Busistemlerde evaparatr zerinde oluan buzudefrost sistemi ve rezistansl buharlatrma kab
kullanarak darya atmak mmkndr.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
31/49
31
DEFROST NEDR?DEFROST NEDR?
Dk scaklktaki derin donduruculardavantilatrl ve statik sistemler arasndaki en
byk fark otomatik defrost sistemidir.Kap aldka oluan buz tabakas kalnlatka
soutma etkisi azalr. Bunu nlemek iindolaplarda bu buz tabakasnn belirli zaman
aralklarnda eritilmesi gerekir. Bu olayadefrostdefrost denir.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
32/49
32
POZTF SICAKLIKTAKPOZTF SICAKLIKTAK
SOUTUCULARSOUTUCULAR(-2/+5C) scaklktaki buzdolaplar: (N tipi
buzdolaplar)
Bu tip buzdolaplar statik ve vantilatrl olarakyaplabilmektedir. Statik tip buzdolaplardasoutma sadece yzeyden olduundan soukhava youn olarak alt ksmda toplanr.
Buzdolap iindeki havay sirkle ederekhomojen dalmn salamak iin vantilatrltipler gelitirilmitir. Soutucu gaz olarak R134kullanlmaktadr.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
33/49
33
NEGATF SICAKLIKTAKNEGATF SICAKLIKTAK
SOUTUCULARSOUTUCULAR (-18/-25C) scaklktaki Derin Dondurucular:( L Tipi Derin Dondurucular)
Derin Dondurucular uzun sreli dk sda tutulmas
gerekli donmu mamulleri depolamay amalayarakdizayn edilmi dolaplardr. Normal tip
buzdolaplarndan en nemli fark soutucu gaz olarak(R22,R404) ve buna bal olarak kullanlankompresrdr.
Soutucularn performanslar bulunduklar iklimkoullarnda, ortam scaklnda bulunan malzemelerika saatte istenilen scakla drebildiklerine ve buscakl hangi deerde sabit tutabildiklerine bal
olarak deerlendirilir
-
7/29/2019 soutma teknikleri
34/49
34
-
7/29/2019 soutma teknikleri
35/49
35
SOUTUCU AKIKANLARSOUTUCU AKIKANLAR
Bir soutma evriminde snn bir ortamdanalnp baka bir ortama nakledilmesinde ara
madde olarak yararlanlan soutucu akkanlars alveriini sv halden buhar hale ve buharhalden sv hale dnerek salarlar.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
36/49
36
R-12R-12Bugne kadar, soutma maksad iin en ok
kullanlan soutucu akkandr. Zehirli,
patlayc ve yanc olmamas sebebiyletamamen emniyetli bir maddedir.Ancak ozon tabakasn en fazla etkileyen
soutkanlardan biri olduu iin uluslar aras
anlamalarla kullanm, belirlenen bir takvimegre tamamen terkedilmek durumundadr.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
37/49
37
R-22R-22
Emniyetle kullanlabilecek, zehirsiz,yanmayan, patlamayan bir akkandr.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
38/49
38
R-717 (AMONYAK)R-717 (AMONYAK)
Bugn, fluokarbon ailesinin dnda genilde kullanlmaya devam edilen tek soutucu
akkan amonyaktr. Zehirleyici ve bir ldeyanc-patlayc olmasna ramen mkemmelsl zelliklere sahip olmas nedeniyle, iyieitilmi iletme personeli ile ve zehirleyici
etkisinin fazla nem tamad hallerde,baaryla kullanlmaktadr.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
39/49
39
-
7/29/2019 soutma teknikleri
40/49
40
SOUK ODALARSOUK ODALAR
Byk oteller, restoran gruplar, fast food zincirleri vb.yerleri iin uygundurlar.
Prefabrik olduklarndan monte edilme sreleri ksadr.
Kullanlan standart materyaller sayesinde kf, bakterive koku tutmaz ve de ykanabilirler.
Korozyona kar da direnlidirler.
Kaplar kilitlidir ve yaltm poliretan kpkle yaplmolup, minimum enerji ile tasarruf salanmaktadr.
Souk odalar panellerinde kullanlan BS476 materyalisayesinde yangna kar da direnlidirler.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
41/49
41
SOUK ODALARSOUK ODALAR
Souk odalarn kaplar buzdolaplar kadar sk alpkapatlmaz. Aksi takdirde oda iindeki gdalarzamanndan nce bozulur.
Personele soua dayankl zel giysiler verilmelidir. Yaplacak yemeklerde kullanlacak malzemeler
nceden belirlenmeli ve odalarn gnde sadece birkakez almas suretiyle bu malzemeler alnmaldr.
Souk odalardan alnan malzemelerin piirilene kadarsouk muhafazalar ise souk dolaplarda salanr.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
42/49
42
SOUK ODALARSOUK ODALAR
-
7/29/2019 soutma teknikleri
43/49
43
TEZGAH TPTEZGAH TP
SOUTUCULARSOUTUCULAR Tezgah tipi buzdolaplar mutfaklarda yer tasarrufusalar.
Bu tip buzdolaplarnda alt ksm buzdolab, st ksm
ise hazrlk tezgah ilevi grmektedir. 1/1 ve gastronorm kaplarn ve euronorm tepsilerin
kullanmna uygundurlar. Buzdolaplarn ayaklarnn ykseklii istee gre
ayarlanlabilir. (Tezgah olarak kullanmak iin uygunykseklikler 850-875 mm.arasdr.).
ekmeceleri ise hazrlk ilemi srasnda kullanlacakaletlerin saklanmasna olanak verir.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
44/49
44
TEZGAH TPTEZGAH TP
SOUTUCULARSOUTUCULAR
-
7/29/2019 soutma teknikleri
45/49
45
DK TP SOUTUCULARDK TP SOUTUCULAR
Dik tip buzdolaplar 1,2,3 ya da 4 kapl modellerivardr ve kapasiteleri 500 litreden 2100 litreye kadardeimektedir.
Tm modeller 2/1 ya da 1/1lik gastronorm kaplarn vede pastaclkta kullanlan euronorm tepsilerinkullanmna uygundur ve rnlerin buzdolabna dizilimisrasnda oluabilecek gereksiz boluklara izinvermeyecek bir tasarma sahiptir.
Kontrol panelleri sayesinde her tip yiyecee uygunsoutma ayar yaplabilir. Ayn zamanda kapnn uzunsre ak kalmas durumunda ikaz verir.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
46/49
46
DK TP SOUTUCULARDK TP SOUTUCULAR Yuvarlak keler, karlabilir poliretan i raflar
temizleme ilemine kolaylk getirir ve yiyeceklereuygun hijyenik ortamn salanmasn kolaylatrr.
Tekerlekli ayaklar sayesinde yer deiikliklerinde ve
genel mutfak temizliinde kolaylk salarlar. Suya kar kontrol panellerinin direnli olmas temizlik
ilemleri srasnda tazyikli su kullanmnda sakncaoluturmamaktadr.
Bunun yannda enerji tketimi ve buzdolab alrkenkartt grlt minimum seviyededir.
Kap aldnda ise fan kendiliinden durmaktadr. Dik tip buzdolaplarnn ift tarafl olarak kullanlan
modelleri de bulunmaktadr.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
47/49
47
DK TP SOUTUCULARDK TP SOUTUCULAR
-
7/29/2019 soutma teknikleri
48/49
48
BLAST CHILLER veBLAST CHILLER ve
FREEZERFREEZER Gdalarn bozulmadan saklanabilmesi iin, mmknolduunca hzl soutma yaplmas ve de belli soutmakoullarnn salanmas gerekir.
Blast chillers ve freezers bunu iin uygun koullarsalayan soutma cihazlardr. Blast chillerlar scakln 90 dakikadan daha ksa
srede 70Cden 3Cye drlmesini salar. Soutma ilemini normal buzdolabyla yapmak
mmkn deildir. Chilling ya da freezing bittiinde cihazlar stoklama
iin de kullanlabilir.
-
7/29/2019 soutma teknikleri
49/49
49
BLAST CHILLER veBLAST CHILLER ve
FREEZERFREEZER