solunum fonksİyon testlerİ ve arter kan gazlari
DESCRIPTION
SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI. DOÇ. DR. ÖZNUR AKKOCA Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ABD. SFT ENDİKASYONLARI-1. Semptomların, fizik muayene bulguları ve laboratuvar sonuçlarının değerlendirilmesi - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/1.jpg)
SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ
VE ARTER KAN GAZLARI
DOÇ. DR. ÖZNUR AKKOCAAnkara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ABD.
![Page 2: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/2.jpg)
SFT ENDİKASYONLARI-1• Semptomların, fizik muayene bulguları ve
laboratuvar sonuçlarının değerlendirilmesi• Hastalıkların solunum fonksiyonlarına etkisinin
saptanması• Obstrüktif ve restriktif tipte solunum fonksiyon
bozukluğunun ayrımı • Preoperatuvar değerlendirme• Hastalığın seyrinin ve prognozunun
değerlendirilmesi
![Page 3: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/3.jpg)
SFT ENDİKASYONLARI - 2
• Tedavi yaklaşımlarının belirlenmesi• Tedaviye yanıtın değerlendirilmesi• Mesleki ekspozisyonun monitorizasyonu• Epidemiyolojik araştırmalar• İş görememezlik derecesinin
değerlendirilmesi
![Page 4: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/4.jpg)
SPİROMETRELER
• Volüme duyarlı; sulu, kuru, körüklü, diyaframlı
• Akıma duyarlı; Pnömotakograf, termistor veya sıcak tel anemometresi, türbin cihazı ve vorteks cihazı
![Page 5: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/5.jpg)
![Page 6: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/6.jpg)
Volüm spirometreleri
• Avantajlar:Direkt olarak volümü ölçerlerUcuzdurKolay uygulanırlar
• Dezavantajlar:Büyüktürler, taşınamazlarHava kaçakları önemlidirElle hesaplama gerektirirlerSulu tipinin suyunu sık değiştirmek gerekir
![Page 7: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/7.jpg)
Akım spirometreleri• Avantajlar:
• Küçük ve taşınabilir• Bilgisayarlı• Referans değerleri hızlı hesaplanır• Akım volüm eğrisi çizdirilebilir
• Dezavantajlar:• Daha fazla deneyim gerektirir• Sık ve dikkatli kalibrasyon gerektirir• Nem birikmesi problemlere yol açar• Gaz içeriği sonuçları etkileyebilir• Çok düşük akımları gösteremeyebilir
![Page 8: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/8.jpg)
AKCİĞER FONKSİYON TESTLERİ
• Havayolu fonksiyonlarını gösteren testler• Akciğer volümleri ve ventilasyon • Diffüzyon testi• Kan gazları• Kardiyopulmoner egzersiz testleri• Metabolik ölçümler
![Page 9: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/9.jpg)
Havayolu fonksiyonlarını gösteren testler
• Basit spirometriVC, ERV,IC
• Zorlu vital kapasite manevrasıFVC, FEV1, FEV1/FVC, PEF, MEFV eğrisi
• Maksimal solunum kapasitesi (MVV)• Maksiaml inspiratuvar/ekspiratuvar basınçlar
(MİP, MEP)• Havayolu rezistansı ve kompliansı (Raw, C)
![Page 10: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/10.jpg)
Akciğer volümleri ve ventilasyon
• Fonksiyonel rezidüel kapasite (FRC)• Total akciğer kapasitesi (TLC)• Rezidüel volüm (RV), RV/TLC• Dakika ventilasyonu, Alveolar ventilasyon, Ölü
boşluk• Ventilasyonun dağılımı
![Page 11: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/11.jpg)
Basit spirometri
• Vital kapasite: Derin bir inspirasyondan sonra derin ekspirasyonla atılan hava volümü olarak tanımlanır, ml veya lt cinsinden ifade edilir.
• Yavaş vital kapasite veya manevra yukarıda tanımlanan şekilde yapıldığında ekspiratuar vital kapasite (EVC) de denir.
• Derin ekspirasyondan sonra derin inspirasyonla alınan havanın ölçümüne ise inspiratuar vital kapasite (IVC) denir.
![Page 12: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/12.jpg)
TLC
FRC
RV
İnspiratuarvital kapasite
Ekspiratuarvital kapasite
İki zamanlıvital kapasite
TV
![Page 13: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/13.jpg)
Basit spirometri
• İnspiratuar Kapasite (IC): Normal ekspirasyondan sonra derin inspirasyonla alınan maksimum volümdür.(%75 VC)
• İnspiratuar Rezerv Volüm (IRV): Normal inspirasyondan sonra derin inspirasyonla alınan hava volümüdür.
• Ekspiratuar Rezerv Volüm (ERV): Normal ekspirasyondan sonra derin ekspirasyonla atılan hava volümüdür.(%25 VC)
![Page 14: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/14.jpg)
2
4
6
8
TLC IRV
FRC
ERV
RV
IC
TV
VC
0
![Page 15: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/15.jpg)
VC’nin azaldığı durumlar• Havayollarında obstrüksiyon varlığında (hava hapsi arttığında)• Akciğerin elastik özelliklerinin değiştiği, genişleyebilme
özelliğinin kaybı, doku kaybı, yer kaplayan lezyonları olduğunda Yaygıninfiltrasyonlarda,atelektazilerde,tümörlerde,fibrotik hastalıklarda, cerrahi girişim sonrası volüm kaybı olduğunda
• Akciğer ekspansiyonunu engelleyen plevral patolojilerde, göğüs kafesi genişlemesini sınırlayan patolojilerde , toraks boşluğunun azalması, diyafragma hareketlerinin sınırlanması durumunda
• Solunum merkezinin deprese olduğu durumlarda, nöromüsküler hastalıklarda
![Page 16: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/16.jpg)
Zorlu vital kapasite manevrası
• Zorlu Vital Kapasite (FVC)• Birinci saniye zorlu ekspirasyon volümü (FEV1)• FEV1/FVC• Tepe akım hızı (PEF)• Akım-volüm eğrisi
Maksimal ekspiratuvar akım-volüm eğrisi (MEFV eğrisi) Maksimal inspiratuvar akım-volüm eğrisi (MIFV eğrisi)
![Page 17: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/17.jpg)
Zorlu vital kapasite manevrası
• Ventilatuar kapasitenin değerlendirilmesinde• Ventilatuar kapasitede bozulma santral sinir sistemi, iskelet-
kas sistemi, akciğere ilişkin patolojiler bağlı olabilir.Ancak en önemli nedeni havayolları obstrüksiyonudur.
• Büyük akciğer volümleri düzeyindeki maksimal akımlar büyük oranda trakea ve ana bronşların akım özelliklerini yansıtırken, düşük volümlerdeki akımlar periferik intratorasik havayollarını yansıtır. Büyük havayollarında akım kısmen de olsa türbülan özellik taşırken periferik havayollarında laminer akım vardır.
• Volüm-zaman, akım-volüm eğrileri
![Page 18: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/18.jpg)
Zorlu Vital Kapasite (FVC): Derin inspirasyondan sonra zorlu, hızlı ve derin ekspirasyonla atılan hava volümüdür.
![Page 19: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/19.jpg)
FEV1: Zorlu ekspirasyonun 1. saniyesinde atılan volümdür. Kooperasyona ve efora bağımlıdır (%75-80 FVC)FEV1/FVC (Tiffeneau oranı):Normalde > %75. Havayolları obstrüksiyonu < % 70. Hafif-orta dereceli obstrüksiyonun değerlendirilmesinde yararlıdır.
![Page 20: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/20.jpg)
Zorlu vital kapasite manevrası
• Maksimal eforun gösterilmesi• Test sırasında öksürük, glottik kapanmanın olmaması,
kaçağın olmaması• En az 6 sn veya plato oluşana kadar ekspirasyon yapılması
( 30 ml den az değişim)• Test ani olarak birden başlatılmalı (back-extrapolation
volüm %5 FVC veya 150 ml nin altında olmalı)• En az 3 adet kabul edilebilir özelliklerde manevranın
yapılması ve FVC ve FEV1 değerlerinin %5 lik veya 200 ml lik değişim sınırları içinde olması
![Page 21: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/21.jpg)
Zorlu vital kapasite
• Havayollarında daralma veya tıkanma olduğunda azalır. Ekspirasyon zamanı uzar gnl 20 sn nin üstüne çıkar
• Restriktif hastalıklarda azalır• Hem VC hemde FVC azalması nonspesifik bulgulardır• Her ikisi arasında fark oluşması havayolu kollapsını
gösterir.
![Page 22: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/22.jpg)
Birinci saniye zorlu ekspirasyon volümü (FEV1)
• Sağlıklı bireylerde değişkenliği 60-270 ml (183ml) • Genellikle büyük havayollarını yansıtır. • Havayolu obstrüksiyonunda (mukus sekresyonu,
bronkospasm, inflamasyon veya elastik doku kaybı) FEV1 azalır (FEV1 ve FEV1/FVC , standart parametreler)
• FEV1 obsrtüktif akc. hast. hem siddeti ile korele hem de prognozu gösteren iyi bir parametredir
• Restriktif patolojilerde ise FVC’deki azalmaya bağlı olarak azalır.
![Page 23: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/23.jpg)
FEV1/FVC (Tiffeneau oranı):
• Havayolu obsrüksiyonu ve restriktif hastalıkları ayırdetmede oldukça kullanışlı
• Obstrüksiyonlarda < %70 iken, restriksiyonlarda normal kalır
Obstrüksiyon FEV1/FVC (%) Normal > 70 Hafif 61 - 69 Orta 45 - 60 İleri < 45
![Page 24: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/24.jpg)
0 1 2 0 1 2 3 4
FEV1
FVC
FEV1
FVC
NORMAL OBSTRÜKSİYON
VO
LÜ
M (l
t)
ZAMAN (sn)
RESTRİKSİYON
0 1 2
FEV1 FVC
![Page 25: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/25.jpg)
Zorlu ekspiratuvar akım
• Maksimal Ekspirasyon Ortası Akım Hızı (MMFR, FEF25-75%): Zorlu ekspirasyon ile volümlerin % 25 ila %75’inin atıldığı perioddaki akım hızıdır.
• Orta ve küçük havayollarından gelen akımı yansıtır. • FVC ye dolayısıyla hasta eforuna bağımlı bir parametredir.• Obstrüktif hastalıkların erken dönemlerinde bu parametre
azalır. Bazan restriktif hastalıklarda da azalma gösterebilir.• FEV1/FVC eğer sınırda ise, havayolu hakkında bilgi verir.
![Page 26: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/26.jpg)
Zorlu ekspiratuvar akım
• FEF200-1200: Zorlu ekspirasyonla ilk 200-1200 ml’nin atıldığı perioddaki akım hızıdır.
• Zorlu ekspirasyonunu erken bölümünü yansıtır, dolayısıyla büyük havayolları hakkında bilgi veren iyi bir indekstir.
![Page 27: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/27.jpg)
Tepe akım hızı (PEF):Derin inspirasyondan sonra derin Ekspirasyon sırasında elde edilen maksimal akım hızıdır.
![Page 28: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/28.jpg)
Tepe akım hızı (PEF):
• Maksimal inspirasyon sonrası hızlı yapılan ekspirasyonda (güç uygulanmaksızın) değerlendirilir
• 1-2 sn lik bir efor yeterlidir• Maksiamal inspirasyonda iken bekleme PEF değerini azaltır
• Büyük havayolları fonksiyonunu gösterir• Havayolları hastalıklarında zirve akım hızının periodik
takibinde kullanılır
![Page 29: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/29.jpg)
Tepe akım hızı (PEF):
• Özellikle astmalı olguların evde takibinde önemlidirGri zon (PEF:%80-100)Sarı zon (PEF:%50-80), atak başlangıcı olabilirKırmızı zon (PEF < %50), acil tedavi gerekebilir
• KOAH lı hasta takibinde primer olarak önerilmemektedirFEV1 ile PEF arasındaki korelasyon iyi değildirŞayet spirometri yoksa, manevra sırasındaki ekspirasyon zamanının 6 sn den daha uzun olması daha değerlidir (FEV1/FVC < %50)
![Page 30: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/30.jpg)
Akım-volüm eğrisi
![Page 31: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/31.jpg)
Akım-volüm eğrisi
• Maksimal ekspiratuvar akım-volüm eğrisi (MEFV eğrisi)• Maksimal inspiratuvar akım-volüm eğrisi (MIFV eğrisi)
MEFV eğrisiEkspire edilen FVC nin %25, %50, %75 indeki maksimalhızlar kaydedilir (FEF25, FEF50, FEF75)Akciğerlerde kalan hava volümüne göre de isimlendirilebilir(Vmax75, Vmax50, Vmax25)
• MEFV eğrisinin son bölümü efordan bağımsızdır
![Page 32: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/32.jpg)
Akım-volüm eğrisi
• Küçük havayolu obstrüksiyonuÖzellikle küçük akciğer volümlerindeki akımhızı belirgin azalır (eğrinin son bölümü konkav hale gelir) FEF50, FEF75Küçük havayolu obstrüksiyonunda FEF50 ile FEF25-75 oldukça koreledir.• Büyük havayolu obstrüksiyonuFiks obstrüksiyonlarda hem ekspiratuvar hem de inspiratuvar eğri basıklaşırDeğişken intratorasik obstr, PEF azalır, FEF50/FIF50 <1Değişken ekstratorasik obstr, FEF50/FIF50 > 1
![Page 33: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/33.jpg)
![Page 34: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/34.jpg)
AKIM-VOLÜM EĞRİSİ
VOLÜM-ZAMAN EĞRİSİ
NORMAL
![Page 35: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/35.jpg)
HAFİF OBSTRÜKSİYON
AKIM-VOLÜM EĞRİSİ
VOLÜM-ZAMAN EĞRİSİ
![Page 36: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/36.jpg)
ORTA OBSTRÜKSİYON
AKIM-VOLÜM EĞRİSİ
VOLÜM-ZAMAN EĞRİSİ
![Page 37: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/37.jpg)
İLERİ OBSTRÜKSİYON
AKIM-VOLÜM EĞRİSİ
VOLÜM-ZAMAN EĞRİSİ
![Page 38: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/38.jpg)
Maksimum solunum kapasitesi (MVV) • Amplitüdü ve frekansı yüksek solunumla bir dakikada
atılan volümdür.• Sürekli , düzenli ve ritmik efor , en az 12 sn • En az iki manevra, %10 luk değişim sınırları içinde• Kooperasyon ve efor bağımlı testtir• Havayolu rezistansı, solunum kasları, akciğer ve göğüs
duvarı kompliansından etkilenir• %30 dan daha fazla olan azalmalar önemlidir
K: MVV= FEV1 x 40 E: MVV= FEV1 x 34
![Page 39: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/39.jpg)
![Page 40: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/40.jpg)
Akciğer volümleri ve ventilasyon
• Fonksiyonel rezidüel kapasite (FRC): Normal ekspirasyon bitiminde akciğerlerde kalan hava volümüdür.
• Rezidüel volüm (RV): Derin eksipirasyondan sonra akciğerlerde kalan hava volümüdür. (RV=FRC-ERV)
• Total akciğer kapasitesi (TLC): Derin inspirasyonda akciğerlerde bulunan hava volümüdür. (TLC=FRC+IC)
![Page 41: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/41.jpg)
2
4
6
8
TLC IRV
FRC
ERV
RV
IC
TV
VC
0
![Page 42: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/42.jpg)
Akciğer volümleri
Gazlı testlerNitrojen washout
Tek nefes, TLCMultilb nefes- açık sistem, FRC
He dilüsyonTek nefes, TLCMultibl nefes- kapalı sistem, FRC
Pletismografik olarak, Vtg, FRCX-Ray, TLC
![Page 43: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/43.jpg)
Akciğer volümleri
• Normal kişilerde üç metod da benzer sonuç verir. Ölçümler arasındaki varyasyon % 10’dan azdır.
• Gazlı testler havayolu obstrüksiyonuyla giden hastalıklarda kötü ventile olan bölgeler nedeniyle gerçek volümleri gösteremez.
• Pletismografik yöntemler kompleks sistemler olması ve yetişmiş personele ihtiyacı olmasına rağmen havayolu obstrüksiyonundan etkilenmemesi bu yöntemin önemli bir avantajıdır.
![Page 44: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/44.jpg)
Akciğer volümleri
• Havayolu obstrüksiyonunda genellikle RV ve FRC artar. VC kapasite azalıyor ve TLC korunuyorsa hava hapsinin varlığından söz edilir. RV ve FRC ile birlikte TLC ninde arttığı durum için hiperinflasyon tanımlaması yapılmaktadır. RV/TLC oranı heriki durum içinde farklı derecelerde olmakla beraber artar.
![Page 45: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/45.jpg)
Hiperiflasyonun Derecelendirilmesi
Hiperinflasyon TLC veya RV(%) Normal 120 Hafif 121 - 134 Orta 135 - 149 İleri 150
![Page 46: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/46.jpg)
Resriksiyonun Derecelendirilmesi
VC(%) TLC(%)• Normal 81 81• Hafif 66-80 66-80• Orta 51-65 51-65• İleri 50 50
![Page 47: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/47.jpg)
0
50
100
150V
OLÜ
M (%
)
TLC
FRC
RV
Normal(genç)
Normal(yaşlı)
Erkenamfizem
İleriamfizem
Fibrozis Solunum kasgüçsüzlüğü
Obezite
Akciğer volümlerindeki değişmeler
![Page 48: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/48.jpg)
Obstrüktif ventilatuvar bozukluklarda
• FEV1 ve FEV1 /FVC % azalmıştır.• Maksimal ekspiratuvar hava akım hızları azalmıştır
(PEFR,MMF, FEF25, FEF50, FEF75)
• VC normal veya azalmıştır, FVC azalmıştır.• Amfizemde; TLC normal yada artar, FRC, RV,
FRC/TLC %,RV /TLC% artmıştır.
• MVV azalmıştır.• DLCO amfizemde azalmıştır.
![Page 49: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/49.jpg)
Restriktif ventilatuvar bozukluklarda
• Statik akciğer volumleri azalmıştır (RV,TLC,VC)• RV /TLC% normal olabilir.
• FEV1 azalmıştır,• FEV1 /FVC % normal yada artmış olabilir.
• MMF ve MVV artmış yada azalmış olabilir. • DLCO azalmıştır.
![Page 50: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/50.jpg)
OBSTRÜKSİYON RESTRİKSİYON MİKST NÖROMÜSK. HASTALIK
İntratorasik Ekstratorasik
TLC (amfizem) N N
RV/TLC N N
FEV1 N
FEV1/FVC N veya N
FEF25-75 N N
FEF50 N veya N
FIF50 N N N N
MVV N veya
![Page 51: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/51.jpg)
ARTER KAN GAZLARI
İNVAZİV
• Radiyal, brakial ve femoral arterler en çok kullanılan arterlerdir.
• Kan gazı analizörleri pH, PCO2 ve PO2 yi hassas elektrotlar kullanarak ölçerler. HCO3- hesaplanır.
![Page 52: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/52.jpg)
ARTER KAN ÖRNEĞİNİN ALINMASI
• Pratikte radial arter bölgesine 0.2-0.3 ml, lokal aneztezik yeterlidir.
• Daha sonra radiyal ya da brakial artere uygulanacaksa horizontal hat ile 20-30 0 , femoral arter seçilmiş ise 700 açı olacak şekilde iğne ile girilir
![Page 53: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/53.jpg)
KANÜLDEN KAN ÖRNEĞİ ALINMASI
• Kanül aracılığı ile arter kan örneği alınacaksa dominant olmayan kol radiyal arteri seçilir.
• Üç yollu kanül kullanılır.• Önce 5 ml kan bir
enjektörle çekilerek atılır. Sonra kan gazı enjektörü ile 1-2 ml kan örneği alınır.
![Page 54: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/54.jpg)
KOMPLİKASYONLAR
• Arter ponksiyonu infekte ve yaralı deri üzerinden yapılmamalıdır.
• %25 inde ponksiyon yerinde ağrı ve hassasiyet oluşur. • %40 ında, uzun süreli steroid kullananların %90 ında 24
saat sonra deride ekimoz olabilir. • Kanülün uzun süre kalması halinde ekimoz, hematom,
arteriovenöz fistül, yalancı anevrizma hava embolizmi ve enfeksiyon gelişebilir.
• Tromboz ve oklüzyon nispeten sık olmakla beraber rekanalizasyon oluştuğundan iskemi gelişmesi nadirdir.
![Page 55: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/55.jpg)
ARTER KAN GAZLARI
NONİNVAZİV• PULSE OKSİMETRE: Kulak memesi ya da parmak
ucu gibi kanlanmanın fazla olduğu yerlerden ışığın absorbsiyonu yolu ile arteryel oksihemoglobin satürasyonunun ölçülmesi esasına dayanır.< %75, >%95 olduğunda fuyarlığı azalır
• TRANSKÜTANÖZ GAZ MONİTÖRLERİ: Epidermis üzerinde transkütanöz PO2 ve PCO2 yi ölçebilir.
![Page 56: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/56.jpg)
AKG YORUMLANMASI
• Oksijenasyonu değerlendirmek için PaO2 incelenir• Ventilasyonu değerlendirmek için PaCO2 incelenir.• Gaz alışverişini değerlendirmek için P(A-a)O2
hesaplanır. • Asit-baz dengesi incelenir.
![Page 57: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/57.jpg)
KANDA OKSİJENİN TAŞINMASI
• Oksijen kanda 0.3 ml/ 100ml eriyik halde bulunur. Bu miktar 02 in parsiyel basıncı ile orantılıdır.
• HEMOGLOBİN: Oksijenin %98 i Hb ile taşınır. Hemoglobin 4 polipeptit zinciri(globin ) ve her bir zincire bağlı Fe içeren porfirin halkasından (hem) oluşur.
![Page 58: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/58.jpg)
KANDA OKSİJENİN TAŞINMASI
• 100 ml kanda 15 gr. hemoglobin • Her bir gram Hb 1.34 ml oksijen taşır
• Kanın Oksijen ihtivası: Kanda Hb tarafından taşınan O2 ile eriyik oksijenin toplamıdır.
• (15x 1.34x %97) + (0.003x 100)= 19.5+0.3= 19.8ml/100ml (O2/kan)
![Page 59: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/59.jpg)
Oksihemoglobin dissosiasyon eğrisi
• Hb den oksijenin ayrılmasına dissosiasyon denir. Bu eğriye ‘Oksihemoglobin Dissosiasyon Eğrisi’ adı verilir.
• CO2 parsiyel basıncının Oksihemoglobin dissosiasyon eğrisi üzerine olan etkisine Bohr etkisi denir.
• Satürasyonun %90 üzerinde olması oksijenasyonun yeterli olduğunu gösterir. Bu düzey PO2>60mmHg iken geçerlidir. Ancak PaO2< 55mmHg olduğunda oksijenasyon yetersiz hale gelerek doku hipoksisi başlar.
![Page 60: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/60.jpg)
HİPOKSEMİ
• Arter kanında oksijen parsiyel basıncının azalmasına hipoksemi denir (PaO2<80mmHg)
• 60-79 mmHg hafif derecede • 40-59 mmHg orta derecede • <40 mmHg ileri derecede
• Hipoksemi dört ana mekanizma ile oluşur.1- Ventilasyon/Perfüzyon dengesizliği2- Alveoler hipoventilasyon3- Diffüzyon Defekti 4-Şant
![Page 61: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/61.jpg)
KANDA CO2 İN TAŞINMASI
CO2 kanda 3 farklı formda taşınmaktadır.
• 1-HCO3 halinde, ( %90 ) H2O + CO2 HCO3- + H+
• 2- Karbamino bileşiğişeklinde, (%5)
3- Eriyik CO2 olarak
![Page 62: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/62.jpg)
HİPERKAPNİ
• Arteriyel kanda karbondioksit basıncının artmasına hiperkapni denir (PaCO2>45 mmHg)
• Hiperkapni oluşum mekanizmaları:1-Ventilasyon/perfüzyon dengesizliği2-Alveolar hipoventilasyon
![Page 63: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/63.jpg)
ALVEOLOARTERYEL OKSİJEN GRADİENTİ P(A-a)O2
• Akciğerin gaz alış-veriş fonksiyonu hakkında genel bilgi verir.
• PAO2=( FIO2 x (Pbaro-P H2O))-PaCO2/R R= Respiratuvar değişim oranı=VCO2/VO2(0.7-1).
• P(A-a)O2=PAO2-PaO2= 5-15 mmHg (Normal genç). • P(A-a)O2= 2.5 + (O.21 x yaş(yıl) )
• Alveoler hipoventilasyonda hipoksemi ve hiperkapniye karşılık gradient normal sınırlardadır.
![Page 64: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/64.jpg)
AKG YORUMLANMASINDA SİSTEMATİK YAKLAŞIM
1- Oksijenasyonu değerlendirmek için PaO2 incelenir.2- Ventilasyonu değerlendirmek için PaCO2 incelenir.3- Gaz alışverişini değerlendirmek için; P(A-a)O24- Asit-baz dengesi incelenir.
• Genel değerlendirme için pH ya bakılır.• PaCO2 ve HCO3; respiratuvar ve metabolik durum• Primer asit-baz bozukluğunun ayırıcı tanısı yapılır.• Kompansasyon olup olmadığı değerlendirilir.Asit-baz bozukluğunun akut-kronik basit veya mikst özelliği belirlenir.
![Page 65: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/65.jpg)
ASİT- BAZ DENGESİ
• pH: H+ iyonları konsantrasyonunun negatif logaritmik ifadesidir. pH= 7.35-7.45 (36-44 nmol/L H+ iyonu konsantrasyonu) Yaşam sınırları : ( 6.8-7.8 )
• Henderson-Hasselbach denklemi HCO3- pH= pK + log H2CO3 pK=6.1, H2CO3 , CO2 e oranla 1000 kat az
HCO3 pH=pK + log
0.03 PO2
![Page 66: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/66.jpg)
ASİT- BAZ DENGESİ
• Asidemi; arteriyel kanda H+ iyonlarının artışı ile pH <7.35 durumudur
• Alkalemi; arteriyel kanda H+ iyon konsantrasyonun azalması ile pH>7.45 durumudur
• Asidozis ve alkalozis: asit-baz dengesinde doku düzeyindeki bozuklukları ifade eder
• Respiratuvar ; CO2 değişiklikleri• Metabolik; bikarbonattaki değişiklikleri
![Page 67: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/67.jpg)
ASİT- BAZ DENGESİ
Standart bikarbonat : sdt koşullardaki (37 C ve PaCO2 :40mmHg) HCO3- konsantrasyonu, metabolik değişiklikler • Standart bikarbonat> 27 mmol/L , metabolik alkaloz• Standart bikarbonat< 21 mmol/L , metabolik asidozAktüel bikarbonat: plazma örneğinde ölçülen HCO3- dir. Hemrespiratuvar hem de metabolik komponenti ile ilgili:21-28mmol/L
Base excess:metabolik sistemdeki defekt ile oluşan fazla asityada bazı gösterir• Base excess < -2.0 mmol/l metabolik asidoz• Base excess > +2.0 mmol/l metabolik alkaloz
![Page 68: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/68.jpg)
Akut respiratuvar asidozis
Üst solunum yolu obstruksiyonu (yabancı cisim, laringosapazm)
Alt solunum yolu obstruksiyonu (astma atağı) Alveoler dolum: Bronkopnömoni, pulmoner ödem Solunum merkezi depresyonu: İlaçlar (sedatif,
analjezik), oksijen tedavisi, Pick-wick sendromu ; santral SS patolojileri,
Nöromüsküler hastalıklar (MS, poliomyelit, Guillain-Barre, , tetanus, Myastenia gravis, kürar, süksinil kolin, organik fosforlu bileşikler, hipokalemi, hipofosfatemi, müsküler distrofi)
![Page 69: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/69.jpg)
Kronik respiratuvar asidozis
Alt solunum yolu obstruksiyonu: KOAH Bozulmuş alveoler dolum: Kifokskolyoz, skleroderma,
ankilozan spondilit, plevra kalınlaşması Pulmoner restriktif hastalıklar: Fibrozis
![Page 70: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/70.jpg)
Metabolik asidoz nedenleri
• 1- Artmış H+ iyonları yükü(Anyon gap metabolik asidozis) H+ iyon oluşumunun arttığı durumlar• Laktik asidoz, Diabetik ketoasidoz H+ iyonu alımının arttığı durumlar• Metanol, Alkol over dozu, Etilen glikol
• 2- HCO3- Kaybının arttığı durumlar • (Hiperkloremik metabolik asidozis) Gastrointestinal kayıp, Diyare, İntestinal fistül Böbreklerden kaybın artması, Renal tübüler hastalık, İlaçlar(asetazolamid
gibi)
• 3- Normal asit yükünün böbreklerden atılımının bozulduğu durumlar; Renal yetmezlik, Renal tubuler hastalık
![Page 71: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/71.jpg)
Respiratuvar Alkalozis
• Oksijen azlığı: Ağır anemi, pulmoner hastalık, septisemi, KKY, yüksek irtifa• Akciğerdeki reseptörlerin uyarıldığı pulmoner patolojiler Lober pnömoni, pulmoner ödem, p.emboli• • Santral Sinir Sistemi Patolojileri Volünter hiperventilasyon Gr(-) septisemi Respiratuvar stimülanlar: Örneğin salisilat over dozu Metabolik asidozun bikarbonatla hızlı düzeltilmesi Serebral bozukluklar: Kafa içi basıncı artışı, travma, infeksiyon, pontin
tümörleri, serebrovasküler hemorajiler• Diğer Mekanik hiperventilasyon
![Page 72: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/72.jpg)
Metabolik alkalosiz
• Asit kaybı Gastrointestinal kayıp: kusma(en sık neden), gastrik
aspirasyon H+ iyonlarının hücre içine geçmesi: Hipokalemi Renal kayıp: Diüretik tedaviden sonra• Baz artışı İatrojenik: Örneğin asidozisin uygun olmayan
tedavisi(aşırı HCO3 verilmesi) Kronik alkali alımı: süt-alkali sendromu
![Page 73: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/73.jpg)
Ph PaCO2 HCO3-
Respiratuvar asidoz
azalır artar normal
Respiratuvar alkaloz
artar azalır normal
Metabolik asidoz
azalır normal azalır
Metabolik alkaloz
artar normal artar
![Page 74: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/74.jpg)
Ph PaCO2 HCO3-
Kompanse respiratuvar asidoz veya metabolik alkaloz
normal artar artar
Kompanse metabolik asidoz veya respiratuvar alkaloz
normal azalır azalır
![Page 75: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/75.jpg)
MİKST ASİT-BAZ BOZUKLUKLARI
• Özellikle hastalıkların ileri evresindeki birkaç asit-baz bozukluğu birlikte olabilir.
• Mikst asit-baz bozukluklarında pH düzeyi temel patolojiyi gösterir.
• PaCO2 artmışsa pH, 7.40 ın altında olduğu durumlarda respiratuvar asidozis, pH nın 7.40 ın üzerinde olduğu durumlarda ise metabolik alkalozistir.
• Tersine PaCO2 nin düşük olduğu durumlarda pH 7.40 ın üzerinde ise primer bozukluk repiratuvar alkalozis, 7.40 ın altında ise metabolik asidozistir.
![Page 76: SOLUNUM FONKSİYON TESTLERİ VE ARTER KAN GAZLARI](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022033011/56814b85550346895db86976/html5/thumbnails/76.jpg)
Ph PaCO2 HCO3-
Kombine metabolik respiratuvar asidoz
azalır artar azalır
Kombine metabolik respiratuvar alkaloz
artar azalır artar