son dÖnem osmanli erkÂn ve rİcalİ 1839 …...geçmişti. ahmed cevdet paşa, mülkiye’ye...

SinanKUNERALP

SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN

VE RİCALİ

( 1839- 1922)

ProsopografikRehber

isis

© 1999 İsi s

İsis LtdŞemsibey Sokak 10Beylerbeyi81210 İstanbulTel.: 0216 321 38 51Fax: 0216 321 86 66elektronik posta: [email protected]

ISBN 978 428-118.1

Birinci baskı Aralık 1999

Kapak düzeni: Orhan Aydın.

mailto:[email protected]

T aha Toros Beyefendiye, ki yardımları olmasaydı

bu çalışma meydana çıkamazdı.

İ Ç İ N D E K İ L E R

Önsöz ............................................................................................... XITeşekkürler ...................................................................................... XXXV

I. Merkezi İdareSadrazamlar ............................................................................... 1Adliye nâzırlan ........................................................................ 2Bahriye nâzırlan ....................................................................... 2Dahiliye nazırlan ...................................................................... 3Evkaf nâzırlan .......................................................................... 4Harbiye nazırlan bk SeraskerlerHariciye nazırlan ..................................................................... 5Hazine-i hassa nâzırlan ........................................................... 5İaşe nâzırlan .............................................................................. 6Kaputan-i Deryalar bk Bahriye nazırlanMaarif nazırlan ........................................................................ 6Maliye nazırlan ........................................................................ 7Meclis-i ahkam-i adliye reisleri ............................................ 8Nafıa nazırlan ........................................................................... 8Orman ve Maadin nâzırlan .................................................... 9Posta ve Telegraf nâzırlan ...................................................... 9Seraskerler ................................................................................ 10Şeyhülislamlar .......................................................................... 10Şura-yı devlet reisleri .............................................................. 10Tanzimat meclisi reisleri ......................................................... 11Ticaret ve Ziraat nâzırlan ....................................................... 11Tophane müşirleri ................................................................... 12Zaptiye müşirleri ...................................................................... 12Serkurenâlar .............................................................................. 13Mabeyn başkatibleri ................................................................ 13Sadaret müsteşarlan ................................................................ 13

II. Askeri TeşkilatErkân-ı harbiye-i umumiye reisleri ....................................... 15Hassa (Birinci) Ordu komutanları .......................................... 15İkinci Ordu komutanlan .......................................................... 15Üçüncü Ordu komutanlan ...................................................... 15Dördüncü Ordu komutanlan ................................................... 16Beşinci Ordu komutanlan ....................................................... 16Altıncı Ordu komutanları ....................................................... 17Yedinci Ordu komutanlan ...................................................... 17

1853-1856 O sm anlı-R us (K ırım ) H arbi O rdukomutanları................................................................................. ........... 171876 Osmanlı-Sırp-Karadağ Harbi Ordu komutanları ....... ........... 181877-78 Osmanlı-Rus Harbi Ordu komutanları ...........................181897 Osmanlı-Yunan Harbi Ordu komutanları ............................. 181912-13 Balkan Harbi Ordu komutanları ............................ ........... 18Cihan Harbi ordu komutanları ............................................... ........... 18

III. Meclis-i Â ’yânMeclis-i Â ’yân reisleri ............................................................ ........... 20Meclis-i Â ’yân azalan ............................................................ ........... 20

IV. Rüsea-i Milelİstanbul Rum Ortodoks Patrikleri ....................................................23İskenderiye Rum Ortodoks Patrikleri ................................... ...........23Antakya Rum Ortodoks Patrikleri ........................................ ...........23Kudüs Rum Ortodoks Patrikleri ........................................... ...........23Ermeni Gregorien Patrikleri ................................................... ...........23Ermeni Katolik Patrikleri ....................................................... ...........24Hahambaşılan ........................................................................... ...........24Maruni Patrikleri .................................................................................24Katolik Melkit Patrikleri ....................................................... ...........24Süryani Katolik Patrikleri .................................................................24

V. Taşra TeşkilatıAdana vâlileri ......................................................................... .............25Ankara vâlileri .....................................................................................25Aydın vâlileri ............................................................................ ...........26Bağdad vâlileri .....................................................................................27Basra vâlileri .........................................................................................27Bengazi vâlileri ........................................................................ ...........27Beyrut vâlileri ........................................................................... .......... 27Bitlis vâlileri ......................................................................... .............28Bolu vâlileri ........................................................................................ 28Bosna vâlileri ............................................................................ .......... 28Cezâyir-i bahr-ı sefîd vâlileri .............................................................28Dersim vâlileri .................................................................................... 29Diyarbakir vâlileri .................................................................... .......... 29Edime valileri ........................................................................... .......... 29Erzurum vâlileri ....................................................................... .......... 30Girit vâlileri ........................................................................................ 31Hakkari vâlileri ........................................................................ .......... 31Halep vâlileri ............................................................................ .......... 31Harput vâlileri ........................................................................... ..........32Hicaz vâlileri .......................................................................................32Hüdavendigar vâlileri ............................................................... ..........32

İstanbul vâlileri ........................................................................ ..........32

VIH SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

İstanbul şehreminileri ............................................................. ............33Kastamonu vâlileri .................................................................. ........... 34Konya vâlileri .......................................................................... ............34Kosova vâlileri ......................................................................... ............35Mamuretiilaziz vâlileri ............................................................ ........... 35Manastır vâlileri ...................................................................... ........... 36Maraş vâlileri ............................................................................ ........... 36Musul vâlileri .......................................................................... ........... 36Niş vâlileri ................................................................................ ........... 36Rumeli vâlileri ......................................................................... ........... 37Sayda vâlileri ......................................................................................37Selanik vâlileri ......................................................................... ........... 37Silistre vâlileri ......................................................................... ........... 38Sivas vâlileri ................................................................ ........... ...........38Suriye vâlileri .......................................................................... ........... 38Şam vâlileri ..........................................................................................39Şehr-i Zor vâlileri ...............................................................................39Şkodra vâlileri ......................................................................................39Tirhala vâlileri ......................................................................... ...........40Trablusgarb vâlileri ................................................................. ...........40Trabzon vâlileri ........................................................................ ...........40Tuna vâlileri ............................................................................. ...........41Üsküp vâlileri ..................................................................................... 41Van vâlileri ......................................................................................... 41Vidin vâlileri ............................................................................ .......... 42Yanya vâlileri ..................................................................................... 42Yemen vâlileri ......................................................................... .......... 42Eyalet-i Mümtazeler ................................................................ .......... 43Boğdan beyleri ......................................................................... .......... 43Bulgaristan prensleri ......................................................................... 43Cebellübnan sançağı mutasarrıfları ....................................... .......... 43Eflak beyleri ............................................................................. .......... 43Karadağ beyleri ........................................................................ .......... 43Mekke şerifleri ......................................................................... .......... 43Memleketeyn voyvodaları .................................................. ............43Mısır vâli ve hidivleri ......................................................... ............43Sırbıye knezleri .................................................................................43Sisam beyleri .....................................................................................43Şarki Rumeli vâlileri .......................................................... ............44Tunus vâlileri ....................................................................... ............44

VI. Yurtdışı TemsilcileriAtina elçileri ............................................................................ ..........45Belgrad elçileri ......................................................................... ..........45Bern elçileri ........................................................................................ 45

İ Ç İ N D E K İ L E R IX

X SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

Berlin elçi ve büyükelçileri .................................................... 45Brüksel elçileri ......................................................................... 45Bükreş elçileri ........................................................................... 46Çetine elçileri ........................................................................... 46Kief elçisi .............................................................................. 46Kopenhag elçisi .................................................................... 46Lahey elçileri ........................................................................... 46Londra büyükelçileri ............................................................... 46Madrid elçileri ........................................................................... 46Mısır fevkalade komiserleri ................................................... 46Napoli mukim mazlahatgüzarı ............................................. 46Paris büyükelçileri ................................................................... 46Petersburg elçi ve büyükelçileri ............................................ 47Roma elçi ve büyükelçileri .................................................... 47Sofya komiser ve elçileri ....................................................... 47Stokholm elçileri .................................................................... 47Tahran büyükelçileri ............................................................... 47Torino elçileri ........................................................................... 48Vaşington elçi ve büyükelçileri ............................................ 48Viyana büyükelçileri ............................................................... 48

Şahıs verileri (Alfabetik) ............................................................. 51

ÖNSÖZ

Her kitabın bir hikayesi vardır. Bu kitabın hikayesi 8 Ağustos 1993 Pazar günü başlar. Sabah gazetesinin eki “Star” ’da «Karakol Teşkilatı» adlı makalede Sadarete yazılan 18 Eylül 1921 tarihli 1034 sayılı yazıya istinaden “İçişleri Bakanı Ali Kemal Bey İşgal Kuvvetlerinin emrini dinleyecek ve 22 mâsum evlad-ı vatanı işgalcilere teslim edecekti” deniliyordu. Büyük babam olan Ali Kemal, M illi M ücadele esnasındaki tutum u yüzünden ağır suçlamalara hedef olmuştur. Bu sebebten kendisine bazen türlü yakıştırmalarda da bulunulmuştur. Mesela, sözkonusu olay cereyan ettiğinde kendisi içişleri bakanlığından - dahiliye nezaretinden - ayrılalı iki yıldan uzun bir süre geçmişti (Temmuz 1919). Eylül 1921’de kimin bu görevde bulunduğunu öğrenip makalenin yazarını yaptığı vahim hata için uyarmak istedim. Zahmetli ve vakit alıcı bir arama sonunda söz konusu tarihteki dahiliye nazırının eski sadrazamlardan Ali Rıza Paşa olduğunu öğrendim ve böylece bu tür bilgiye çabuk ulaşmanın ne kadar zor olduğunu müşahede ettim. Bilahare, vakit buldukça kendi ilgi alanım olan Tanzimat sonrası dönemi ele alıp Sultan Abdülmecid’in tahta çıktığı Temmuz 1839’dan Saltanatın lağvedildiği Kasım 1922’ye kadar geçen 83 senelik süre içinde devlet görevlilerinin listelerini tanzim etmeğe koyuldum. İster istemez, bu görevlilerin işgal ettiği makamların tesbitinde seçkici olmak gerekli oldu: ilk elde, sadrazam, nâzır, vâli, ordu komutanı1, elçi ve büyükelçi, Meclis-i A'yân reis ve azalanylâ yetindim. Rüsûmat eminliği, Defter-i hâkanî reisliği, çeşitli komisyon, meclis, şura reis ve azalığı (Şura-yı devlet, Tanzimat Meclisi ve Meclis-i Vâlâ-yi Ahkam-ı Adliye reisleri hariç), beylikçi, âmedci gibi Tanzimat sonrası devlet düzeninde eski ağırlıkları kalmamış olan makamları dahil etmedim. Aynı şekilde seçimle göreve gelen 1. ve 2. Meclis-i Mebusan azalarını da kaydetmedim. Ona m ukabil, atamaları padişah tarafından onaylanan gayrimüslim Rüseâ-i milel ve Babıâliye tabi oldukları sürece Bulgaristan, Karadağ, Sırbistan ve Romanya prenslerini de dahil etmeyi itina ettim. Keza, Tunus ve M ısır valileriyle özel statüye sahip Eyalât-i M üm taze’lerin başlarında bulunanları da ihmal etmedim. İşgal ettikleri makamın nezaketi bakımından Mabeyn başkatiplerini, serkurenâları ve Sadaret müsteşarlarını da tesbit etmeye çalıştım.

Yedi ordudan oluşan teşkilat 1910 sonunda 14 kolorduluk bir örgütlenmeye yerini bırakmıştır. Bu rehberde ancak 1910 sonuna kadar görevde bulunmuş olan ordu komutanlarına yer verilmiştir.

xn SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RlCALİ

Bu mesainin neticesinde 1839-1922 arasında belirli bir tarihte belirli bir makamın kimin tarafından işgal edildiğini gösteren listeler ortaya çıktı1. Dolayisiyle bu çalışmada iki tür basit suale cevab bulmak mümkün olacaktır. Birinci tür soru “ 1884 Temmuzunda Bitlis vâlisi kimdi?” ; ikinci tür soru ise “Hüseyin Fikrî Paşa 1884 Temmuzunda hangi görevde bulunuyordu?” İkinci tür sualleri cevaplandırmak için listelerden hareket edip, alfabetik maddeler halinde bu makamlarda bulunmuş olan kişilerin dökümünü de hazırladım. Ne var ki, bu maddelerde alışılmış biyografik nitelikte bilgiler yer almamaktadır. Yalnızca, bu çalışmanın kapsamına giren görevleri içermektedir. Yani filan şahsın belirli bir makama atanmasına kadarki tayin ve terfilerine yer verilmemiştir. Aynı şekilde, bu şahıs iki vazife arası yukarıda dökümü verilen listede yer almayan bir görevde bulunduysa, bu belirtilmemiştir (mesela, Şurayı devlet’in herhangi bir dairesinin azalığı gibi). Bu bilgileri edinebildiğimde, doğum ve ölüm tarihlerini de belirttim. Soyadı kanununa yetişenlerin soyadları bulunabildiğinde, bu bilgi verildi. Ayrıca lakabları bilinenlerin lakabları da belirtildi. Şahıs isimlerinin mümkün mertebe tam olarak verilmesine itina edildi. Dolayısıyla Sadrazam Âli, Fuad ve Midhat Paşalar, Mehmed Emin Âli, Mehmed Fuad ve Ahmed Şefik Midhat olarak aranmalı. B azıları Ziya Paşanın A bdülham id Z iyâeddin olarak geçm esini yadırgayabilirler. Yine de Abidin Paşayı Zeynelabidin altına koymama tutarsızlığını gösterdik.

Bu listelerin hazırlanmasında kullanılan en önemli kaynak Takvim-i Vakayi gazetesinin hemen her nüshasında yer alan “Tevcihat” ilanları olmuştur. Takvim-i Vakayi’nin yayınına ara verildiği yıllarda ise İstanbul’da neşredilen gazetelerin çoğu, aynı şekilde bu tevcihat haberlerini yayınlamaya devam ettiler. Ancak bu kaynağın bazı önemli mahzurları vardır. Birincisi vazifeye başlangıçın tarihlendirilmesindeki belirsizliktir. Elimizde üç seçenek var. (i) tayin iradesinin padişah tarafından imzalanma tarihi, (ii) iradenin yayınlanma tarihi, (iii) atanan kişinin fiili olarak göreve başlangıç tarihi. İstanbul’daki makamlar için bu tarihler arasında bir kaç gün fark olabilecek iken, taşrada durum farklı idi: İstanbul’dan Bağdad’da 20. yüzyıl başlarında halen 5-6 haftada gidildiği düşünülürse, valinin tayini ile görevi başına gelmesi arasında 2-3 ay geçebiliyor. Göreve başlangıç tarihinin tespiti çok zor olduğundan iradenin yayınlandığı, yani kamuoyuna açıklanıldığı tarih genelde burada esas olarak alındı. Ancak bunun da bazı sakıncaları var. Bazen, irade çıkıp yayınlanmasına rağmen, atanan şahıs çeşitli sebeblerden ötürü, görevine başlamamıştır: kişi, ya başka bir mevkiye atanmıştır ya da siyasi veya kişisel mülahazalardan ötürü tayin yerine gitmemiştir. Bazı durumlar olmuştur ki ayni göreve bir kaç ay, hatta bir kaç hafta arayla değişik kişiler ard arda tayin olunmuştur.

Bu listelerde yer alan şahıslar o göreve geldiklerinde haiz oldukları rütbeye tekabül eden unvan ile anılıyorlar. Dolayısıyla, mesela, vezarete 1889’te yükseltilen Ahmed Tevfik Paşa, bala olarak atandığı Atina elçileri listesinde Ahmed Tevfik Bey olarak geçmektedir.

Ö N S Ö Z xmBunların fiili olarak vazifeye başlayıp başlamadıklarını tespit etmek zordur. A ncak bazı ikincil kaynaklardan, sözkonusu kişilerin atam alarının durdurulduğunu öğrenmek mümkün oluyor. Mesela Mehmed Rauf Paşanın tayini çıktığı Yemen vâliliğine vapur ile giderken Çanakkale’den geri döndürülüp Bahriye Nezaretine atandığı ve dolayısıyla Yemen’e gitmemiş olduğunu Raşid Paşanın Yemen Tarihi’ nden öğreniyoruz. Aynı şekilde, yarı sürgün olarak Trablusgarp vâliliğine atanmış olan İsmail Kemal Bey, firar edip görevinin başına gitmediği bilinmektedir. Karadağ prensinden Osmanlı elçisi sifatiyla agremanı istenip tayin iradesi yayınlanmış olan Liva İsmail Paşa Çetine’ye gitmeyip yerine bir kaç ay sonra başka birisinin tayin olması, devletin yayım olan Hariciye Salname’ sinde Çetine elçisi olarak yer almaşım engelememiştir. Keza Şehremini Rıdvan Paşa kendi kayınpederi olan Yenişehirli Arif Paşayı Haleb’e vâli tayin ettirince, Haleb’e tayini cıkmiş olan Abdülhak Nasuhi Bey M am uretülaziz’e kaydırılıyor. Bu tür örnekleri çoğaltmak mümkündür. Dolayısıyla, bu listelerde yer alan bazı kişilerin tayinleri resmileşmiş olmasına rağmen fiili olarak bu görevlerde bulunmamış olmaları mümkündür. “Tevcihat” ilanların diğer bir mahzuru, bazen isim benzerliklerinin doğurabileceği yanılgılara yol açabilmesidir. Aynı dönemde, aynı ismi taşıyan ve benzer görevlerde yer almış olan yetkililerin mevcudiyeti, kişilerin karıştırılmalarına sebebiyet verebilir. Mesela, 18601ı ve 701i yıllarda aynı makamlarda bulunmuş olan Alyanak Mustafa ve Fosfor Mustafa Paşalan, Şirvani Mehmed Rüşdü ve Mütercim Mehmed Rüşdü Paşaları birbirinden ayırmak oldukça güç. Aynı şekilde, iki Ahmed Tevfik Paşanın kısa ara ile Berlin büyükelçisi olarak birbirlerini takip etmiş olmasının yaratabileceği karışıklıkları tahayyül etmek zor değildir. Bu bilgilerin teyid edilmesi zaman içinde, söz konusu kuramların tarihlerini ele alan monografik çalışmaların çoğalmasıyla mümkün olacaktır. Zira, mevcut biyografik ansiklopediler ve diğer referans eserleri bu hususta hem eksik hem de yetersiz (verilen tarihler genellikle müphem). Başbakanlık Osmanlı Arşivlerinde Sicil- i Ahval Defterlerindeki bilgilerin değerlendirilmesi ise mevcut katalog sistemiyle pek müşkül ve zaten bu defterler ele alınan 83 yıllık zaman diliminin ancak bir kesimini kapsamaktadır.

Sıralamış olduğum tüm bu mahzurlara rağmen, bu çalışmanın faydadan ârî olmadığını düşünmekteyim. Bence başlıca önemi, 1839-1922 arası devletin üst merhalelerinde vazife almış görevlilerin ilk kez olarak bir listesini sunmasıdır. Bu surette, bir bakıma çoğu “isimsiz kahraman” olan bu kişiler sahneye çıkıp kendi adlarıyla anılmış oluyorlar. Bu noktadan hareket ederek de son dönem Osmanlı bürokratının bir resmi ortaya çıkıyor, belki pek silik, zira şahsi bilgiler eksik ama hiç olmazsa görev süreleri ve rotasyonlar açısından bürokrasinin işlemesi hakkında, bir nebze bilgi sahibi olmak mümkün. Bürokrat ve bürokrasi terim lerinin Osmanlı bağlamı içinde ihtiyatla kullanılması gerektiğinine müdrikim.

XIV SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

Tüm çekinceler saklı kalmak üzere, bu bilgi kırpıntılarım rakamlaştırma cürretini gösterdim, elde edilen sonuçların yanıltıcı olabileceğini bile bile, gerektiğinde bunlan ileriki baskılarda tashih etmeyi göze alarak.

Söz konusu şahıslardan patrikleri, hahambaşılarım, Karadağ prenslerim, Mekke şeriflerini, M ısır vâli ve hidivlerini, Tunus vâlilerini, Sırbiye [enezlerini, Bulgar prenslerini, Eflak-Boğdan beylerini, 1. Cihan Savaşında Osmanlı ordusunda hizmet gören 6 Alman generalini (Fr. Bronsard v. Schellendorf, E. v. Falkenhayn, C. von der Goltz, K. v. Kressentein, L. von Sanders, H. v. Seeckt) ve fahri olarak Hassa Ordusu komutanlığı deruhte etmiş olan Şehzade Yusuf İzzeddin Efendiyi — Osmanlı bürokratı vasfıni pek uzaktan haiz olmaları bakımından, kenara koyarsak, geri kalan 998 kişi için elimizdeki verilerden hareket ederek — ama bunların kesin olmadığım devamlı olarak göz önünde bulundurmak koşuluyla— bazı sonuçlara varmak mümkün.

998 görevliden 695’i mülkiye, 268’i seyfiye, 35’i ilmiye kökenli. Bu sınıflandırma doğal olarak pek kesin değildir, zira bir sınıftan diğerine geçme olaylarına sıkça rastlanmaktadır, mesela Abdülhalik Nasuhi Bey, ilmiye tarikine dahil olduktan sonra Serasker Haşan Rıza Paşaya damat olunca seyfiyeye geçip Fransa’da askeri okulu bitirmesine rağmen bilahare mülkiyeye intisab ediyor. Kendi babası Hayrullah Efendi de, İlmiyeden mülkiyeye geçmişti. Ahmed Cevdet Paşa, mülkiye’ye intisab etmiş diğer bir ilmiye kökenli. Hariciye nazırı Ahmed Tevfık Paşa ise seyfiyeden mülkiyeye geçiyor. Bu tür misalleri de çoğaltmak mümkündür.

35 ilmiye mensubunundan* 26’sı ilmiye tarikinin en yüksek mevkii olan şeyhülislamlığı ulaşmışlardır. Bu 26 şeyhülislamdan yedisi — Ahmed Es'ad Efendi, Halil Efendi, Mehmed Ziyâeddin Efendi, Mehmed-Sahib Molla Bey, Musa Kâzım Efendi, Mustafa Hayri Efendi, Mustafa Sabrî Efendi— meşihat makamına gelmeden veya geldikten sonra Meclis-i ây ’an azalığında, dördü —Mehmed Nurî Efendi, Musa Kâzım Efendi, Mustafa Hayri Efendi, Ömer Hulusi Efendi— Evkaf nâzırlığında bulunurken Mustafa Hayri Efendi bir de ayrıca Adliye nâzırı olmuştur. Şeyhülislam olmayan ilmiye mensubundan ikisi—Ahmed Tevhid Efendi, Vasfi Efendi—Evkâf nâzın, üçü —Ali Haydar Efendi, Necmeddin Bey, Vasfi Efendi— Adliye nâzırı, beşi — Ahmed Tâhir Efendi, Ali Rıza Efendi, Muhammed Hamdî Efendi, Mustafa Âsim Efendi (Yörük), Vasfi Efendi— Meclis-i ây’an azası görevlerinde bulundular. İlmiye ile geleneksel olarak bağlantılı olan Adliye ve Evkaf teşkilatı dışında bir görev üstlenmiş olan tek ilmiye mensubu kısa bir müddet Bağdad vâlisi ve Şura-yı devlet reisi olmuş olan Necmeddin Beydir.

JBk Ek 1 S. XXV 1.

Ö N S Ö Z XV

267 askeri zevattan1 ise ancak 74’ü münhasıran askerlikle ilgili bir makamda— ordu komutanlığı, seraskerlik, kaptan-ı deryalık, tophane müşirliği, zaptiye nâzırlığı — bulunmuşlardır; geri kalan 191’i başta sadrazamlık olmak üzere, vâlilik, nâzırlık, ve elçiliklerde vazife görmüşlerdir. Üç komutan ihtida etmiş Avrupalı (Mahmud Hamdi Paşa, Mehmed Ali Paşa, Ömer Lütfı Paşa), biri ise ihtida etmiş İstanbullu bir Yahudinin oğludur (Mehmed Kâmil Paşa).

Ruhani liderleri ve tabi devletlerin başlarını saym azsak geri kalan gayrimüslimlerin sayısı ise 86’dır2. Bunlardan ancak Â'yân Meclisi azalığında bulunmuş olan 15’ini —Abraham Paşa; Aram Efendi; Aristarki Bey (Stavraki); Bohor Efendi; Daviçon Karmona Efendi; De Kastro Bey; Dilber Efendi; Düz Bey; Fethi Bey; Oksanti Efendi; Popovıc Efendi; Servıçen Efendi; Stoyanoviç Efendi; Tilkof Efendi; Yusuf Sursok Efendi— de saymazsak, fiili olarak devletin yüksek mevkiilerinde bulunmuş olan 71 gayrimüslimin uluslararası andlaşmalar gereği bir gayrimüslim tarafından yönetilmeleri gereken Cebel-i Lübnan, Sisam ve Şarki Rumeli’nin başında bulunanlar hariç, ve geleneksel olarak gayrimüslimlerin istihdam edildiği Hariciye nezâretinin dışında, idari makamlarda bir tek kısa sürelerlerle Girit (Adosides Paşa, Fotiadi Bey, Sava Paşa, Sartinski Paşa, Karatodori Paşa, Beroviç Paşa) ve Cezâyir-i Bahr-i Sefid (İbrahim Selim Susa Bey) vilayetlerinin başında gayrimüslim vâliler görüyoruz. Nezaretlerde ise bugünkü tabirle teknik bakanlıklar diye addedebildiğimiz Nafıa Nezareti, Orman ve Maadin Nezareti, Posta ve Telegraf Nezareti ve Ticaret Nezareti dışında Abdülhamid döneminde Hazine-i Hassa ve Maliye Nezaretlerini sayabiliriz.

Sadrazam lar3Sadaret mevkii 83 yıl içinde 79 kez el değiştirmiş, ancak bu mevkiyi işgal edenlerin sayısı 42 ’dir: Mehmed Said sekiz, Mustafa Reşid altı, Mehmed Emin Âli ve Mütercim Mehmed Rüşdü beşer, Mehmed Kâmil dört, Mehmed Emin Rauf, Mehmed Emin, Ahmed Tevfik üçer, Mustafa Naili, Mehmed Fuad, Ahmed Midhat Şefik, Ahmed Es’ad, Ahmed Vefık Hüseyin Hilmi ve Damad Mehmed Ferid Paşalar ikişer kez bu görevde bulundular. Bu 42’den 18’i — Mehmed Husrev, Mehmed Ali, Mütercim Mehmed Rüşdü, Ahmed E s’ad, Hüseyin Avni, Ahmed Cevad, Ahmed M uhtar, Mahmud Şevket, Ahmed İzzet, Ali Rıza, Salih Hulusi Paşalar— asker kökenli. Sadaret makamını fasılasız en uzun işgal eden Avonyah Mehmed Ferid Paşa (Ocak 1903-Temmuz 1908), en kısa ise Ahmed Vefik Paşadır (30 Kasım-2 Aralık 1882). 1878 yılında ise sadaret altı kez el değiştirdi — Ahmed Hamdi, Ahmet Vefık, Mehmed Sadık, Mehmed Rüşdü, Mehmed Es'ad Safvet ve Hayreddin

1B k E k 2 S . XXV.2Bk Ek 3 XXVII.^Şubat-Mayıs 1878 ve Temmuz 1879-Aralık 1882 arası başvekil.

XVI SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

Paşalar—. Sözkonusu 42 sadrazamdan vazife başında ölen dördünü — Mustafa Reşid, Mehmed Emin Âli, Halil Rifat ve Mahmud Şevket Paşalar— saymazsak 9 ’u —Mehmed Emin Rauf, Mustafa Naili, Mütercim Mehmed Rüşdü, Ahmed Midhat Şefik, Ahmed Vefık, Hayreddın, Ahmed Muhtar, Said Halim, Damad Mehmed Ferid Paşalar— sadaret makamından ayrıldıktan sonra İdarî görev üstlenmediler. (Mehmed Said, Mehmed Kâmil, T al’at ve Ahmed Tevfik Paşalar aşikâr sebeblerden ötürü bu rakama dahil edilmemişlerdir). Devlet hizmetinde kalanların çoğu ise ya vâlilik veya elçilikle İstanbul’dan uzaklaştırılm ışlardır. Hayreddın ve Damad Ferid Paşalar ise sadarete geldiklerinde daha önce önemli bir İdarî mevkiide bulunmamışlardı. En genç sadrazam 37 yaşında ilk kez atandığı sadaretiyle (Ağustos 1852) Mehmed Emin Âli Paşa, en yaşlısı ise üçüncü ve son kere 75 yaşında sadrazam olan Ahmed Tevfik Paşadır.

A d liye N azır lar ı:1868-1922 arası Adliye nezâreti 57 kere el değiştirirken bu makamda bulunanların sayısı 38’dir. Ahmed Cevdet Paşa 1868-1890 arası bu mevkiide beş kere bulunmuş, makamı en uzun 1895-1908 arası Abdurrahman Nureddin Paşa işgal etmiştir. 1919 yılında altı kere, 1878’de ise beş kere makam el değiştirmiştir. Adliye nazırı olmuş olan 38 kişiden altısı — Necmeddin Molla, M ustafa Hayri, Ali Haydar, Cemil M olla, Vasfi, Ali R üşdü— İlmiyeden, biri — Mütercim Mehmed Rüşdü P aşa— ise seyfiyedendir. Dokuzu adliye nezâretine atanmadan veya atandıktan sonra sadaret mevkiinde bulunmuşlardır — Şirvani Mehmed Rüşdü, Mütercim Mehmed Rüşdü, Yusuf Kâmil, M ehmed Es'ad Safvet, Ahmed M idhat Şefik, Mehmed Said, Abdurrahman Nureddin, Hüseyin Hilmi Paşalar—,

B ahriye N a z ır la r ı11836-1922 arası bu makam 77 kez el değiştirirken, 50 kişi tarafından işgal edildi. Mehmed Ali Paşa, Nisan 1848-Nisan 1866 arası bu görevde beş kere bulunurken, Haşan Hüsnü Paşa Aralık 1882-Ağustos 1903 arası en uzun süre bu makamı işgal etmiştir. Bu görevde bulunanların dördü hariç —İsmail Hakkı, Mahmud Nedim, Abdülhamid Ferid, Mehmed Celâl, — diğerleri asker kökenlidir. Yedisi — Mehmed Ali, Mehmed Emin, Mahmud Nedim, Ahmed E s’ad, Hüseyin Avni, Ali Rıza, Salih Hulusi Paşalar— bu göreve gelmeden veya geldikten sonra sadaret makamını işgal etmişlerdir.

D ah iliye N a z ır la r ı1869-1922 arası bu makam 50 kez el değiştirirken 39 kişi tarafından işgal edildi. Mehmet Talat Paşa ve Adil Bey 2. Meşrutiyet döneminde bu görevde üçer defa bulunurken, Memduh Paşa Kasım 1895-Ağustos 1908 arası en uzun süre bu makamı işgal etmiştir. Dört nâzır — İsmail Canbulat Bey, Ahmed

1 Mart 1867’e kadar ve Ocak 1881-Ağustos 1908 arası Kapudan-ı derya.

Ö N S Ö Z XVII

İzzet Paşa, Ali Rıza Paşa, Salih Hulusi Paşa — asker kökenli iken, bu göreve gelmeden veya ayrıldıktan sonra fiili olarak taşrada vâlilik yapmamış olanların sayısı 15’tir: Mehmed Said Efendi, Server Paşa, İbrahim Hakkı Bey, Mehmed T a’lat Paşa, Halil Bey, Mehmed Ziya Paşa, Mehmed Şerif Paşa, İsmail Canbulat Bey, Ali Fethi Bey, Mustafa Arif Bey, Ahmed İzzet Paşa, Mehmed Ali Bey, Ali Kemal Bey, Ali Rıza Paşa, Sâlih Hulusi Paşa. Nâzırlardan 16’sı— Mehmed Rüşdü Paşa, Ahmed Hamdî Paşa, Mehmed Said Paşa, Ahmed Vefik Paşa, Mehmed Sadık Paşa, Mehmed Kadri Paşa, Mahtnud Nedim Paşa, İbrahim Edhem Paşa, Halil Rifat Paşa, İbrahim Hakkı Paşa, Hüseyin Hilmî Paşa, Mehmed Ferid Paşa, Mehmed Ta’lat Paşa, Ahmed İzzet Paşa, Ali Rıza Paşa, Salih Hulusi Paşa—bu göreve gelmeden veya ayrıldıktan sonra sadaret makamım işgal etmişlerdir.

E v k a f N â z ır la n1839-1922 arası bu makam 76 kere el değiştirirken 58 kişi tarafından işgal edildi. 1861-1885 arası A bdüllatif Subhî Paşa bu görevde beş kere bulunmuşken görevde en uzun 1891-1904 seneleri arasında Abdullah Gâlib Paşa kalmıştır. Nazırlardan beşi —Ahmed Vefik Paşa, Mehmed Rüşdü Paşa, Ahmed Hamdî Paşa, Mehmed Sadık Paşa, Mehmed Kâmil Paşa— bu göreve gelmeden veya ayrıldıktan sonra sadaret makamım işgal etmişlerdir. Altısı — Ahmed Tevhid Efendi, Mustafa Hayri Efendi, Musa Kâzım Efendi, Vasfi Efendi, Ömer Hulusi Efendi, Mehmed Nuri Efendi— ilmiye tarikinden, dördü —Mehmed Nurî Efendi, Musa Kâzım Efendi, Mustafa Hayri Efendi, Ömer Hulusi Efendi— şeyhülislamlıkta bulunmuşlardır.

H aric iye N â zır la r ı1839-1922 arası Hariciye Nezâreti 68 kere el değiştiriken bu mevkiiyi işgal edenlerin sayısı 34’tür. Mehmed Emin Âli, Mehmed Fuad, Mehmed Es'ad Safvet Paşa, bu mevkiide beşer kez bulunmuşlardır. Görevde en uzun süre Ahmed Tevfik Paşa (1895-1909) bulunurken, 1882 yılında bu makam dört kere el değiştirmiştir. Dört gayr-i müslim — A. Karatodori Paşa, Sava Paşa, Noradonkyan Efendi, Yusuf Franko Paşa — bu görevde bulunmuşlardır. Nâzırlardan yedisi — Turhan Hüsnü Paşa, Ahmed Tevfik Paşa, Mehmed Rifat Paşa, Mustafa Asım Bey, Mehmed Nabi Bey, Mustafa Reşid Paşa, Abdüllatif Safa Bey— profesyonel diplomat tanımına uygun düşmektedir. Buna mukabil, 11 ’i— Ali Gâlib Paşa, Sava Paşa, Abidin Paşa, Mehmed Asım Paşa, Noradonkyan Efendi, Said Halim Paşa, Halil Bey, Ahmed Nesimi Bey, Yusuf Franko Paşa, Mehmed Ferid Paşa, Ahmed İzzet Paşa— nâzır olmadan veya olduktan sonra elçilikle yurtdışmda bulunmamışlardır. Yine bunlardan altısı— Ali Galip Paşa, Mehmed Asım Paşa, Noradonkyan Efendi, Yusuf Franko Paşa, Mehmed Ferid Paşa, sefaret katibi, ve tek asker kökenli nâzır olan Ahmed İzzet Paşa da ataşe militer olarak, diplomasi tecrübesi kazanmışlardır. Nazırlardan 12’si — Mustafa Reşid Paşa, İbrahim Sarim Paşa, Mehmed Emin Âli Paşa, Mehmed Fuad Paşa, İbrahim Edhem Paşa, Mehmed Es'ad Safvet

xvm SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

Paşa, Ârifi Paşa, Ahmed Tevfık Paşa, İbrahim Hakkı Paşa, Said Halim Paşa, Mehmed Ferid Paşa, Ahmed İzzet Paşa— nâzır olmadan veya olduktan sonra sadarete yükselmişlerdir.

H azine-i H assa N âzır lar ıNezâret 1839-1909 arası 30 kere el değiştirmiş, bu makamı işgal edenlerin sayısı 24’tür. 1880-1908 arası üç Ermeni — Kazasyan Paşa, Portakalyan Paşa, Sakız Paşa — bu görevde birbirini takib etmişler, en uzun Kazasyan Paşa görev başında bulunmuştur (1880-1891). İki nâzır bilahare sadrazam olmuşlardır — Ahmed Hamdî ve Mehmed Said Paşalar—, ayrıca iki seyfiye kökenli nâzır vardır: Mehmed Ali Paşa ve Mehmed Namık Paşa.

M aarif N âzırları1857-1922 arası nezaret 64 kere el değiştiriken, bu mevkiiyi işgal edenlerin sayısı 39’dür. Ahmed Kemal Paşa 1861-1878 arası bu göreve sekiz kez getirilirken, en uzun görevde bulunan (1891-1902) Ahmed Zühdü Paşadır. 1908 yılında nezaret beş kez el değiştirmiştir. Mehmed Hadi Paşa, asker kökenli tek Maarif nâzırı olmuştur. Altı nâzır da göreve gelmeden veya ayrıldıktan sonra sadrazam olmuşlardır: İbrahim Edhem Paşa, Mehmed Es'ad Safvet Paşa, Ahmed Vefik Paşa, Ahmed Arifi Paşa, Mehmed Kâmil Paşa, İbrahim Hakkı Paşa.

M aliye N azır lar ı1857-1922 arası nezaret 92 kere el değiştiriken, bu mevkiiyi işgal edenlerin sayısı 52’dir. Abdurrahman Nafiz Paşa 1838-1851 arası bu göreve sekiz kez getirilirken, en uzun görevde bulunan birinci nezaretinde (1891-1895) Ahmed Nazif Paşadır. 1920 yılında nezaret beş kez el değiştirmiştir. Kazasyan Paşa Maliye nâzın olmuş tek gayrimüslim, Hüseyin Tevfik Paşa da, tek asker kökenli nâzır olmuştur. Beş nâzır da göreve gelmeden veya ayrıldıktan sonra sadrazam olmuşlardır: İbrahim Sarim, Mehmed Rüşdü, Mehmed Sadık, Ahmed Hamdî ve Mehmed Tal’at Paşalar.

M eclis-i A h k am -i A d liye R eisler i1839-1868 arası 32 kere el değiştiren bu makam 21 kişi tarafından işgal edilmiştir, bunlardan 11 ’i ayrıca sadaret mevkiinde bulunmuşlardır.Yusuf Kâmil Paşa 1855-1867 arasında beş defa bu makamda bulunmuştur.

N afıa N azırları1848-1922 arası nezaret 46 kere el değiştirmiş, bu makamı işgal edenlerin sayısı ise 39’dür (Nezaret 1849-1866 arası ve 2-8 Ağustos 1908 hariç, 1886- 1912 yılları arasında Ticaret Nezaretine bağlandı). Hekim İsmail Paşa, bu göreve üç kere atanırken, Haşan Fehmi Paşa (1879-1884) bu makamı en uzun süre işgal edendir. 1873 ve 1919 yıllarında bu makam beşer kez el değiştirmiştir. Nezaretin başında sekiz gayrimüslim bulunmuştur — Agaton

Ö N S Ö Z XIX

Efendi, Davud Paşa, Çamiç Efendi, Karatodori Paşa, Sava Paşa, Naum Paşa, Sinapyan Efendi, Basarya Efendi. Yedi nâzır da — Mehmed Rüşdü, İbrahim Edhem, Ahmed Muhtar, Ahmed Es’ad, Mehmed Kadri, Mehmed Es'ad Safvet, Ali Rıza Paşalar— nezarete gelmeden veya ayrıldıktan sonra sadrazam makamına yükselmişlerdi, l l ’i — İbrahim Halil, Ahmed Muhtar, Ahmed Es’ad, Osman Nizami, Ahmed Cemal, Mahmud Bahri, Şevket Turgut, Ahmed Avni, Abuk Ahmed Paşa, Zeki Paşa, Ali Rıza Paşa— asker kökenlidir.

O rm an ve M aadin N âzır la n1878-1911 arası (Nezaret 1880-1893 arası Ticaret Nezaretine bağlandı) nezaret 7 kere el değiştirmiş, bu makamda altı kişi bulunmuştur, bunlar biri hariç — ki bir hafta nezaretin başında bulunmuş olan Mehmed Tevfık Paşa— diğerlerinin tümü gayrimüslimdir. Selim Melhame Paşa en uzun süre görevde bulunmuştur (1893-1908).

P osta ve T elegra f N azır lar ı1876-1919 arası (Nezaret Temmuz 1909-0cak 1910 arası umum müdürlüğe dönüştürülmüştür) 20 kez el değiştirmiş, görevde 19 kişi bulunmuştur. En uzun nazırlıkta bulunan Hüseyin Hasib Efendidir (1895-1908). Nâzırlardan dördü — Stanbulyan Efendi, Selim Susa Efendi, Musurus-Ghikis Bey, Yusuf Franko Paşa— gayrimüslim iken, biri —Mehmed T al’at Paşa— bilahare sadrazam olmuştur.

S erask er ler 11839-1922 arası seraskerlik makamı 88 kere el değiştirmiş, görevde bulunanların sayısı ise 52’dir. Haşan Rıza Paşa bu göreve 1843-1876 arası sekiz kez gelmiş, en uzun süre görevde bulunan ise 1891-1908 arası serasker olan Mehmed Rıza Paşadır. Tümü, ikisi hariç—Mehmed Fuad Paşa, Mehmed Ferid Paşa — seyfiye tarikine mensubtur. Onu — Mehmed Husrev Paşa, Mehmed Ali Paşa, Mehmed Rüşdü Paşa, Mehmed Fuad Paşa, Hüseyin Avni Paşa, Ahmed Es’ad Paşa, Salih Hulusi Paşa, Mahmud Şevket Paşa, Ahmed İzzet Paşa, Mehmed Ferid Paşa, — bu makama gelmeden veya ayrıldıktan sonra sadrazam olmuşlardır.

Ş e y h ü lis la m la r1833-1922 arası meşihat makamı 33 kere el değiştirmiş, 26 kişi bu görevde bulunmuş, Haşan Fehmi, Haşan Hayrullah, Ahmed Muhtar-Molla, Musa Kâzım, Mehmed Cemâledin, İbrahim Hakkı, Mustafa Sabrî bu makamı ikişer defa işgal etmişlerdir. En uzun görevde kalan ise 1891-1909 arası şeyhülislam olan Mehmed Cemâleddin Efendidir.

' Ağustos 1908’den sonra Harbiye Nazırı.

XX SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

Ş u ra -y ı D ev let R eisler i1869-1922 arası riyaset makamı 52 kere el değiştirmiş, 39 kişi bu görevde bulunmuştur. En uzun süren Mehmed Said Paşanın riyaseti olmuştur (1895- 1907).Yusuf Kâmil Paşa bu göreve üç kere getirtilmiş, 1919 ve 1920’de riyaset beşer kere el değiştirmiştir. Reislerden biri — Mehmed Namık Paşa— seyfiye, biri de — Necmeddin Bey— ilmiye kökenli iken, onbiri — Ahmed Midhat Şefik Paşa, Yusuf Kâmil, Mahmud Nedim, İbrahim Edhem Paşa, Mehmed Kadri, Mehmed E s’ad Safvet, Ârifi, Halil Rıfat, Said Halim, Mehmed Kâmil, Mehmed Said— riyasete gelmeden veya ayrıldıktan sonra sadrazam olmuşlardır.

T icaret ve Z iraat N azırları1839-1922 arası nezaret 75 kez el değiştirm iş, 56 kişi bu görevde bulunmuştur. En uzun M ustafa Zihni Paşa (1899-1908) bu görevde bulunurken, 1920’de nezaret yedi kere el değiştirmiştir. Nâzırlardan altısı — İbrahim Sarim, Yusuf Kâmil, Mahmud Nedim, İbrahim Edhem, Mehmed Es'ad Safvet, Mehmed Kadrî — göreve gelmeden veya ayrıldıktan sonra sadrazam olmuşlar, yedisi — Çamiç, B. Kuyumcuyan, Noradonkyan, Hallaçyan, Aristidi, S. el-Bustani, Vayanis— gayrimüslim, 13’ü de asker kökenlidir — Mehmed Said, Ahmed Fethi, Halil Rifat, Haşan Rıza, Mehmed Kâmil, Süleyman Ref’et, Mehmed Nâmık, İbrahim Halil, Damad Mahmud Celaleddin, Hüseyin Tevfik, Ziyaeddin, Mehmed Hâdi, Hüseyin Remzi Paşalar.

T oph ane M ü şir ler i1844-1909 arası 35 kere el değiştirmiş olan bu makamda en uzun Mustafa Zeki Paşa bulunmuştur (1891-1908). Görede bulunanların tümü asker kökenlidir.

Z a p tiy e M ü şir le r i/N â z ır la n1846-1909 arası 36 kere el değiştiren bu görevde 30 kişi bulunmuştur. 11’i hariç — Mehmed Emin, Mehmed İzzet, İsmail, Mehmed Ârif, Mehmed Sabrı, Kâmil Paşa, Hüseyin Nâzım Paşa, Ahmed Şefik, Hamdî, Mustafa Ziver, Refik— tümü asker kökenlidir. Ahmed Hamdî Paşa bilahare sadrazam olmuş, en uzun ise Ahmed Şefik Paşa bu görevde bulunmuştur (1896-1908).

S ad aret M ü steşar lar ı1839-1922 arası 47 kere el değiştiren bu görevde 37 kişi bulunmuştur. Bunlardan en uzun (1890-1906) Mehmed Tevfik Paşa bu görevde bulunmuş, altısı da bilahare sadrazam olmuşlardır: İbrahim Sarim Paşa, İbrahim Edhem Paşa, Mehmed Fuad Paşa, Mehmed Es'ad Safvet Paşa, Ahmet Vefîk Paşa.

Ö N S Ö Z XXI

M abeyn B a şk a tip ler i1839-1922 arası 23 kere el değiştiren bu görevde 20 kişi bulunmuştur. Mehmed Emin Bey, Ali Fuad Bey, ve Ali Rıza Mümtaz Bey ikişer defa işgal ettikleri bu makamda en uzun Tahsin Paşa bulunmuş (1894-1908), Mehmed Said Paşa ise bilahare sadrazamlığa yükselmiştir.

S erk u ren â lar1839-1922 arası 43 kere el değiştirmiş olan bu makam 37 kişi tarafından işgal edilmiştir. En uzun Hacı Ali Paşanın bulunduğu (1891-1908) bu görevde yedi asker kökenli şahıs da bulunmuştur: Ahmed Şevket Paşa, Gâlib Paşa, Hüseyin Gemil Paşa, Mehmed Bey, Mehmed Nâfız Paşa, Mehmed Nuri Paşa, Ömer Yaver Paşa.

M eclis-i Â 'yân a z a la nI. M eşrutiyet döneminde (M art 1877-Nisan 1880) 51, II. M eşrutiyet döneminde (Aralık 1908-Eylül 1919) ise 97 atama yapılmıştır. Birinci dönemde azalardan 12’si — Antopulo Paşa, Aristarki Bey, Daviçon Efendi, Marko Paşa, Mihran Bey, Musurus Paşa, Serviçen Bey, Stoyanoviç Efendi, Kastro Bey, Mavroyeni Paşa, Karatodori Paşa, Abraham Paşa — ikinci dönemde ise 18’i — Azaryan Efendi, Basarya Efendi, Bohor Efendi, Fethi Franko Bey, Noradonkyan Efendi, Mavrokordato Efendi, Mavroyeni Bey, Oksanti Efendi, Yorgiyadis Efendi, Aram Efendi, Temko Popovic Efendi, Aristidi Paşa, Dilber Efendi, Stoyan Tilkof Efendi, Süleyman El-Baruni Efendi, Yusuf Sursok Bey, Vegleri Efendi — gayri müslimdir. Birinci dönemde üç — Ahmed Esad, Halil ve Ahmed Tahir Efendiler —, ikinci dönemde dokuz — Mehmed Ziyaeddin, M ustafa Hayrı, Mustafa Sabri, M ustafa Asım, V asfi Efendi, M usa Kâzım, M ehm ed-Sahip M olla, Muhammed Hamdî, Ali Rıza Efendiler — toplam 12 ilmiye mensubu Â'yân azası atanmışlardır. Asker kökenliler ise birinci dönemde yedi — Abdülhalim, Ahmed, Haşan Rıza, İbrahim Halil, Mehmed Nâmık, Mustafa Nurî, Tahir Paşalar— ikinci dönemde ise Ahmed Muhtar, Topçu Ali Rıza, Ali Rıza (sadrazam), Arif Hikmet, Edhem, Mehmed Muzaffer, Ömer Rüşdü, Sami Faruki, Süleyman, Fuad, Sâlih Hulusi, Ahmed İzzet, Mahmud Şevket, Mehmed Şükrü, Mahmud Bahri, Osman Fevzî, İzzet Fuad, Mehmed Hâdi Paşalar— 18, toplam 23’tür.Meclis-i Â ’yân’a tayin edilenler ekseriyetle, devlet hizmetindeki hayatlarının sonuna doğru bu mevkiye taltifen atanmışlardır. Birkaçı için ise bilakis, ayanlık devlet katında ilk önemli görevdir: Hayreddin Paşa, Mehmed Said Halim Paşa, Damad Mehmed Ferid Paşa gibi.

xxn SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

V a lile r1839-1922 İmparatorluğun çeşitli eyalet ve vilayetlerinde 510 vâli1 görevde bulunmuştur. Bunlardan 160’ı2 asker kökenli, biri de —Necmeddin Molla— İlmiyeye mensubdur. Asker valiler ekseriyetle sınır vilayetlerinde ve ordu karagahlarının veya hudud kom utanlıklarının konuşlandırıldığı vilayet merkezlerinde vazife almışlardır ve bunlardan bazıları hem mülki hem de askeri görevi aynı anda uhdelerinde bulundurmuşlardır. Bunun en bariz örneklerini 6. Ordunun bulunduğu Bağdad, ve 7. Ordunun bulunduğu Yemen vilayetlerinde görüyoruz. 6. Ordunun kurulduğu 1848’den 1910’a kadar ki 30 Bağdad vâlisinden 13’ü, 7. Ordunun kurulduğu 1871 ’den 1910’a kadar ki 20 Yemen vâlisinden ancak dördü mülki erkândan iken, diğerleri vâlilik görevini üstlenen Ordu komutanlarıydı. İlginçtir ki mülki erkândan olmalarına rağmen üç Bağdad vâlisi — Mehmed Takıyeddin, Ahmed Midhat Şefik Paşa, Abdurrahman Nureddin Paşa— bu sefer 6. Ordu komutanlığını onlar yürütmüşlerdir. Taşrada konuşlandırılmış diğer ordu komutanlıklarında her iki görevin tek kişinin uhdesinde bulundurulm asına daha seyrek de olsa rastlanmaktadır: 4. Ordu komutanlığının bulunduğu Erzurum’da 1877-1878 Rus Harbini takaddüm eden senelerde tüm ordu komutanları aynı zamanda vâlilik görevini de yürütmüşler, 2. Ordu komutanlığının Edirne'de bulunduğu yıllarda Mehmed Arif Paşa uzun yıllar hem vâli hem Ordu komutanı idi. Yanya vilayetinde de asker valiler çoğu zaman hudud kuvvetleri komutanlığını da deruhte etmişlerdir. Ordu komutanlığı ve vâlilik görevlerinin iki ayrı kişinin uhdesinde bulunduğu zamanlarda iki görevli arasındaki sürtüşme örnekleri çoktur. Bunlardan birkaç tanesi burada zikredelim: Yemen’de Vâli Hüseyin Hilmî Paşa ile 7. Ordu Komutanı Abdullah Reşid Paşa, Selanik’te Vâli Mehmed Tevfik Bey ile 2. Ordu M üşiri Hayri Paşa, Kırım Harbi arifesinde Erzurum vâlisi Mustafa Zarif Paşa ile Anadolu (4.) Ordusu müşiri Abdülkerim Nadir Paşa, v.s.

1839-1922 arası 19 sadrazam sadaret makamına gelmeden veya ayrıldıktan sonra taşrada vâlilik yapmışlardır.

Vâli listeleri incelendiği zaman şu sonuçlara varmak mümkün: (i) bölgesel ihtisaslaşma diye bir kural yok: bazı vâliler tüm kariyerlerini örneğin güney doğu vilayetlerinde yaparlarken, diğerleri Rumeli’den Trablusgarb’a oradan da Anadolu’ya tayin edilebilinirlerdi. Görev uzunluğu konusunda da belirli bir kıstas yok, hatta bazı dönemlerde dönüşüm öyle hızlandı ki mesela Mahmud Nedim Paşanın sadareti esnasında bazı vilayetlere peşi peşine vâlilerin atanması üzerine Avusturya-Macaristan İmparatoru Franz-Joseph’e, “Osmanlı valileri promenada mi çıktı?” diye bir nükte atfedilir. Ziya Paşa da (Ziyaeddin Abdülhamid Paşa) görevine henüz ısınmadan başka bir yere naklini

1B kE k4S . XXVIII.2Bk Ek 5 S. XXV.

Ö N S Ö Z xxm“Vâlii Şam olarak üçbuçuk ay Konya’ya sonra göründü gitmek”

diye dile getiımiştir. Aynı hareketliliği 2. Meşrutiyet döneminde hükümetlerin birbirini takip ettiği yıllarda görmek mümkün. Mesela Haleb’e 1908-1912 arası altı vali tayin edildi. Ona mukabil, II. Abdülhamid devrinin ortalarına doğru daha istikrah bir dönem yaşandı: Ahmed Rasim Paşa 15 yıl Trablusgarb, Ahmed Ratib Paşa, 13 yıl Hicaz, Mehmed Kâmil Paşa 12 yıl Aydın vâliliklerinde bulundular. Bu tablo, çoğu vilayet için geçerli olduğu gibi diğer makamlarda da (nâzırlık, elçilit, ordu komutanlığı) aynı müşahedede bulunmak mümkündür.

E lç i le r1839-1922 arası yurt dışındaki 22 diplomatik misyonda 133 kişi^ büyükelçi, elçi, veya mûkim maslahatgüzar sıfatıyla görev almışlardır. Bunlardan profesyonel diplom at, yani devletin herhangi başka b ir hizm etinde bulunmamış olanların sayısı 42’dir. Asker kökenli sefirlerin sayısı ise 14’tür: Ahmed Cevad, Ahmed Fevzi, Ahmed Şakir, Saraylızâde Ahmed Tevfik, Hüseyin Hüsnü, Hüseyin Tevfik, İbrahim Fethi, İzzet Fuad, Mahmud Muhtar, Mehmed Şakir, Mustafa Eşref, Necib, Osman Nizami, Şerif Paşalar. Sefirlik yapmış olan 13 kişi, yurd dışına gitmeden veya döndükten sonra, sadrazamlık makamında bulunmuşlardır: Ahmed Arifi, Ahmed Cevad, Ahmed Tevfik, Ahmed Vefik, Hüseyin Hilmi, İbrahim Edhem, İbrahim Hakkı, İbrahim Sarim, Mehmed Emin, Mehmed Emin Âli, Mehmed E s’ad Safvet, Mehmed Sadık, Mustafa Reşid Paşalar. 29 gayrimüslim temsilciden l l ’i Rum ,— Antopulo Paşa, L. Aristarki bey, Y. Aristarki Bey, Fotiadis Paşa, A. Karatorodi Paşa, S. Karatodori Efendi, Konemenos Bey, Mavroyeni Bey, K. Musurus Paşa, S. Musurus Paşa, Y. Musurus Bey, dördü Ermeni — Azaryan Efendi, Miran Bey, Serkis Efendi, Yusuf Misak Efendi —, dördü Levanten: A. Rüstem Bey (Polonya asıllı), Blak Bey ve Glavany Bey (Fransızlaşmış Geneviz asıllı bir aileden), Rüstem Paşa (İtalyan asıllı), üçü Rumlaşmış Romenler, Kalimaki Paşa ve baba oğlu K. Karaca Bey ile Y. Karaca Paşa, üçü de yabancı ülke vatandaşı doğup Osmanlı hizmetine girmiş olan AvrupalIlar— E. de Kerkhove (Belçikalı), M urat Efendi (Alm an), Dr. Spitzer (AvusturyalI).

* **

Daha etraflı bir incelemeyi gerektiren bir husus, bu rehberde yer alan eşhası birbirine bağlayan baba-oğul, kardeş, kayın peder-damat ilişkileridir. Nihai olmadığı aşikar olan bir ilk tespit neticesinde 72 baba-oğul ilişkisi ortaya

Ek 6 XXXI.

XXIV SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

çıkmıştır* . Buna ilaveten, dört dede-oğul-torun silsilesine rastlandı: Mehmed Şekip Paşa —► Ahmed Ârifı Paşa —> M ustafa Şekib Bey; Gümrükçü Osman Paşa —» Mustafa Süreyya Paşa -» M ustafa Şekib Bey, Abdunahman Sami Paşa —► Abdüllatif Subhi Paşa -> Abdülvahab Subhi Bey; Mehmed İsmet Paşa —> Hüseyin Rıza Paşa —► İsmet Bey. Kayınpeder-damat ilişkisi ise 44 kez tekrarlandı2. Hatta bu ilişkiyi dört nesil üzerinde izleme mümkün: Emin Muhlis Paşanın damadı Mehmed Enis Paşa, bunun damadı Mustafa Zeki Paşa, bunun damadı Ali Kemal Bey. Nihayet 16 kardeş ilişkisi de tesbit edilebildi3. Bu örnekleri çoğaltmak burada da herhalde mümkün olmalı. Bu rehberde Baban ailesinin ferdlerine sekiz, Samipaşazâdelere altı, Çürüksululara ve R am azanoğullarına beşer defa rastlan m ak tad ır. A ynı m anzaraya gayrimüslimlerde de görmek mümkündür: (Aristarki, Bilinski, Franko, Karaca, Karatodori, Kuyumcuyan, Mavroyeni, Musurus aileleri).

Not: Şahıs verileri bölümünde u işareti kişinin ilmiye, A işareti seyfıyeye mensubiyetinin ifadesidir.

^Bk Ek 7 S. XXXII.2Bk Ek 8 S XXXIV.3Bk Ek 9 XXXV.

SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ XXV

EK 1: İLMİYE MENSUBLARI:Abdullah Bey, Abdurrahman Nesîb Efendi, Ahmed Arif Hikmet Bey, Ahmed Es'ad Efendi, Ahmed Muhtar Efendi, Ahmed Muhtar-Molla Bey, Ahmed Tâhir Efendi, Ahmed Tevhid Efendi, Ali Haydar Efendi, Ali Rıza Efendi, Ali Rüşdü Efendi, Halil Efendi, Haşan Fehmî Efendi, Haşan Hayrullah Efendi, Hüseyin Hüsnü Efendi, İbrahim Hakkı Efendi, Mehmed Â rif Efendi, Mehmed Cemâleddin Efendi, Mehmed Es’ad Efendi, Mehmed Nurî Efendi, Mehmed Refik Efendi, Mehmed Sadeddin Efendi, Mehmed-Sahib Molla Bey, Mehmed Ziyâeddin Efendi, Muhammed Hamdî Bey, Musa Kâzım Efendi, Mustafa Âsim Efendi (Mekkîzâde), M ustafa Âsim Efendi (Yörük), Mustafa Hayri Efendi, Mustafa Sabrî Efendi, Necmeddin Bey, Ömer Hulusi Efendi, Ömer Hüsamettin Efendi, Ömer Lütfı Efendi, Vasfı Efendi.

EK 2: SEYFİYE MENSUBLARI:Abdî Paşa; Abdî Paşa; Abdullah Paşa; Abdullah Reşid Paşa; Abdülhalim Paşa; Abdülkerim Nadir Paşa; Abdülkerim Paşa; Abdülkerim Paşa; Ahmed Abuk Paşa; Ahmed Avni Paşa; Ahmed Cemâl Paşa; Ahmed Cevad Paşa; Ahmed Es'ad Paşa; Ahmed Eyyûb Paşa; Ahmed Fethi Paşa; Ahmed Fevzî Paşa (H ain/Firari); Ahmed Fevzî Paşa (Tatar); Ahmed Fevzî Paşa (Aydınoğlu); Ahmed Feyzî Paşa; Ahmed Hamdî Paşa (Arnavud); Ahmed Hamdî Paşa (Cakacı/Süslü); Ahmed Hıfsı Paşa; Ahmed İzzet Paşa; Ahmed İzzet Paşa; Ahmed İzzet Paşa (Amavud); Ahmed Muhtar Paşa; Ahmed Nâzır Paşa; Ahmed Paşa (Kayserili); Ahmed Paşa (Tâcirli); Ahmed Ratip Paşa; Ahmed Şakir Paşa; Ahmed Şevket Paşa; Ahmed Tevfik Paşa; Ahmed Tevfik Paşa; Ahmed Tevfik Paşa (Saraylızade); Ahmed Vesim Paşa; Ahmed Zekeriya Paşa; Ali Aşkar Paşa; Ali Ferid Paşa; Ali Paşa; Ali Rıza Mehmed Paşa; Ali Rıza Paşa; Ali Rıza Paşa; Ali Rıza Paşa; Ali Rıza Paşa; Ali Sâib Paşa; Ali Yâver Paşa; Ârif Hikmet Paşa; Ârif Paşa; Ârif Paşa; Asaf Paşa; Cavid Paşa; Cemâl Paşa (Ağabeyzâde); Cemâl Paşa [Mersinli]; Cevad Şakir Paşa; Ebûbekir Rüstem Paşa; Ebûbekir Sami Paşa; Edhem Paşa; Edhem Paşa; Emin Paşa; Enver İsmail Paşa; Es'ad Paşa; Eyyûb Sabrî Paşa; Fahri Paşa; Feyzullah Zaim Paşa; Fuad Paşa; Fuad Paşa; Gâlib Paşa (Sarı); Gâlib Paşa [Pasiner]; Hâfız Ahmed Paşa; Hâfız Ahmed Paşa; Hâfız İsmail Hakkı Paşa; Hafız Mehmed Paşa; Hâfız Mehmed Paşa; Hâfız Mehmed Paşa; Halil Paşa; Halil Rifat Paşa; Hamdî Bey; Haşan Bedri(eddin) Paşa; Haşan Edip Paşa; Haşan Hakkı Paşa; Haşan Hayrî Paşa; Haşan Hüsnü Paşa; Haşan İzzet Paşa; Haşan Rami Paşa; Haşan Rıza Paşa; Haşan Rıza Paşa; Haşan Rıza Paşa; Haşan Sâmih Paşa; Haşan Tahsin Paşa; Haşan Tahsin Paşa; Haydar Paşa; Hayri Paşa; Hidâyet Paşa; Hilm î Paşa; Hurşid Paşa; Husrev Paşa; Hüseyin Avni Paşa; Hüseyin Cemil Paşa; Hüseyin Fevzî Paşa; Hüseyin Hüsnü Paşa; Hüseyin Hüsnü Paşa; Hüseyin Hüsnü Paşa; Hüseyin Hüsnü Paşa; Hüseyin Hüsnü Paşa; Hüseyin Nâzım Paşa; Hüseyin Raûf Bey; Hüseyin Remzi Paşa; İbrahim Derviş Paşa; İbrahim Edhem Paşa; İbrahim Fethi Paşa; İbrahim Halil Paşa; İbrahim Halil Paşa; İbrahim Halil Paşa; İsmail Hakkı Paşa; İsmail

XXVI SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

Hakkı Paşa; İsmail Hakkı Paşa; İsmail Hakkı Paşa; İsmail Paşa; İzzet Bey; İzzet Fuad Paşa; Kâzım Paşa; Mahmud Bahri Paşa; Mahmud Celâleddin Paşa; Mahmud Hamdî Paşa; Mahmud Kâmil Paşa; Mahmud Muhtar Paşa; Mahmud Paşa; Mahmud Paşa; Mahmud Şevket Paşa; Mazhar Şerif Paşa; Mehmed Alı Paşa; Mehmed Ali Paşa; Mehmed Ârif Paşa; Mehmed Ârif Paşa; Mehmed Ârif Paşa; Mehmed Besim Paşa; Mehmed Bey; Mehmed Dilaver Paşa; Mehmed Emin Paşa; Mehmed Emin Paşa; Mehmed Es'ad Paşa; Mehmed Fazıl Paşa; Mehmed Fazlı Paşa; Mehmed Hâdi Paşa; Mehmed Hayreddin Paşa; Mehmed Hurşid Paşa; Mehmed Husrev Paşa; Mehmed İsmet Paşa; Mehmed İzzet Paşa; Mehmed İzzet Paşa; Mehmed İzzet Paşa; Mehmed Kâmil Paşa; Mehmed Muammer Paşa; Mehmed Muzaffer Paşa; Mehmed Nafiz Paşa; Mehmed Nâmık Paşa; Mehmed Nazif Paşa; Mehmed Nurî Paşa; Mehmed Râşid Paşa; Mehmed Raûf Paşa; Mehmed Redif Paşa; Mehmed Re'fet Paşa; Mehmed Reşid Paşa; Mehmed Reşid Paşa; Mehmed Rıza Paşa; Mehmed Rüşdü Paşa; Mehmed Sa'dullah Paşa; Mehmed Said Paşa; Mehmed Said Paşa; Mehmed Said Paşa; Mehmed Salih Paşa; Mehmed Selim Paşa; Mehmed Şakir Paşa; Mehmed Şakir Paşa; M ehmed Şükrü Paşa; Mehmed Tâhir Paşa; Mehmed Tayyâr Paşa; Mehmed Vâsıf Paşa; Mehmed Vehib Paşa; Mehmed Yâver Paşa; Mehmed Zeki Paşa; Muhsin Paşa; Musa Kâzım Paşa; Mustafa Âsim Paşa; Mustafa Eşref Paşa; Mustafa Fevzî Paşa; Mustafa Kemal Paşa; Mustafa Mazhar Paşa; Mustafa Nâzım Paşa, Mustafa Nurî Paşa; Mustafa Nurî Paşa; Mustafa Paşa; Mustafa Paşa; Mustafa Paşa; Mustafa Paşa; Mustafa Paşa; Mustafa Sabrî Paşa; Mustafa Sıdkı Paşa; Mustafa Tevfık Paşa; Mustafa Tosun Paşa; Mustafa Zarîf Paşa; Mustafa Zeki Paşa; Nasır Paşa; Nazif Paşa; Necib Paşa; Necib Paşa; Neş'et Bey; Nihat Paşa; Nureddin Paşa; Nurî Paşa; Nusret Paşa; Osman Fevzî Paşa; Osman Nizami Paşa; Osman Nurî Paşa; Osman Nurî Paşa; Osman Nurî Paşa; Osman Paşa; Osman Paşa; Ömer Fevzî Paşa; Ömer Fevzî Paşa; Ömer Lütfî Paşa; Ömer Rüşdü Paşa; Ömer Yâver Paşa; Rasim Paşa; Râşid Paşa; Receb Paşa; Rıza Paşa; Rifat Paşa; Sabit Paşa; Sadık Paşa; Mehmed Es'ad Safvet Paşa; Sâlih Hamdî Paşa; Sâlih Hulusi Paşa; Sâlih Zeki Paşa; Sami Paşa Farukizâde; Seyfullah Paşa; Seyyid Mehmed Tevfık Paşa; Subhî Bey; Süleyman Askeri Bey; Süleyman Bahri Paşa; Süleyman Bahri Paşa; Süleyman Fevzî Paşa; Süleyman Hüsnü Paşa; Süleyman Paşa; Süleyman Paşa; Süleyman Re'fet Paşa; Süleyman Şefik Paşa; Süleyman Şevket Paşa; Şaban Paşa; Şakir Paşa; Şemsi Paşa; Şerif Paşa; Şevket Paşa; Şevket Turgut Paşa; Şükrü Paşa; Tâhir Paşa; Tâhir Paşa; Tevfık Paşa; Vâmık Sâlih Paşa; Vehib Bey; Veysel Hilmî Paşa; Yakub Şevki Paşa; Yâver Paşa; Yusuf Paşa; Zeki Paşa; Zeki Paşa; Zeki Paşa; Ziyaeddin Paşa.

Ö N S Ö Z xxvnE K 3: GAYRİMÜSLİMLER A . R u m l a r :Adosidis Paşa; Antopulos Paşa; Aristarki Bey (Ligor); Aristarki Bey (Miltiades); Aristarki Bey (Stavraki); Aristarki Bey (Yanko); Aristidi Paşa; Fotiadi Bey; Fotiadi Paşa; Gregoriyadis Bey; Kalimaki Paşa; K. Karaca Bey; Y. Karaca Paşa; Karatodori Bey; Karatodori Efendi; Karatodori Paşa; Konemenos Bey; Kopasis Efendi; Mavrokordato Efendi; Mavroyeni Bey; Mavroyeni Paşa; Musurus-Gikis Bey; Musurus Bey Pavlaki; Musurus Bey Yanko; Musurus Paşa Kostaki; Musurus Paşa S tefanaki; Sava Paşa; Vayanis Efendi; Vegleris Bey; Vitinos Bey; Vogoridi Bey; Vogoridi Paşa; Yoıgiadis Efendi.Adosidis Paşa ile Vayanis Efendi’nin ayrıca Karamanlı olma özellikleri var. Kalimaki ve Karaca’lar ise Rumlaşmış eski Romen ailelerine mensubturlar.

B . E r m e n i l e r :Abraham Paşa; Agaton Efendi; Agop Ohanes Kazasyan Paşa; Aram Efendi; Azaryan Efendi; Dâvud Garabet Paşa; Dilber Efendi; Diran Bey ; Düz Bey; Hallaçyan Efendi; Kuyumcuyan Bedros Efendi; Kuyumcuyan Ohannes Paşa; Mikail Portakalvan Paşa; Misak Efendi; Noradonkyan Efendi; Ohanes Çamiç Efendi; Ohanes Sakız Paşa; Oskan Efendi; Serkis Efendi; Serviçen Efendi; Sinapyan Efendi; Stanbulyan Efendi.

C . M u s e v i l e r :Bohor Efendi; Daviçon Karmona Efendi; De Kastro Bey.

D . H ı r i s t i y a n A r a b l a r :Fethi Bey; Gobdan Efendi; İbrahim Selim Susa Efendi; Nasri Paşa; Naum Nimetullah Paşa; Necib Paşa Melhame; Selim Melhame Paşa; Süleyman el- Bustani Efendi; Yusuf Franko Paşa ; Yusuf Sursok Efendi.

E . S 1 a v 1 a r :Ahmed Rüstem Bey; Berovic Paşa; Gavril Paşa; Muzaffer Paşa; Nihat Paşa (de Bilinski); Oksanti Efendi; Popovic Efendi; Sartinski Paşa; Stoyanoviç Efendi; Tilkof Efendi.

F . O s m a n l ı h i z m e t i n e g i r m i ş o l a n y a b a n c ı l a r :Blak Bey; Glavany; Kerkhove; Murat Efendi; Rüstem Paşa; Dr. Spitzer.

Osmanlı tebaasından olan Basarya Efendi Makedonya Ulahlanndan; Vasa Paşa da Katolik Arnavut idi.

xxvm SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

E K 4 : V A L İ L E RAbbas Halim Paşa; Abbas Hilmî Paşa; Abdî Paşa; Abdî Paşa; Abdullah Gâlib Paşa; Abdullah Lami Bey; Abdullah Musîb Paşa; Abdullah Paşa; Abdullah Paşa; Abdullah Reşid Paşa; Abdullah Subhî Paşa; Abdurrahman Efendi; Abdurrahman Haşan Bey; Abdurrahman Nâfız Paşa; Abdurrahman Nureddin Paşa; Abdurrahman Fehmi Efendi; Abdurrahman Nureddin Paşa; Abdurrahman Sami Paşa; Abdülhalik Nasuhi Bey; Abdülhamit Paşa; Abdiilhamid Ziyâeddin Paşa; Abdülkadir Kemalî Paşa; Abdülkerim Nadir Paşa; Abdülkerim Paşa; Abdülvahap Paşa; Abdülvahap Subhî Bey; Abdünnâfi’ İffet Efendi; Abidin Paşa; Âdil Bey; Adosides Paşa; Ağa Hüseyin Paşa; Âgâh Abdülaziz Paşa; Ahmed Aziz Paşa; Ahmed Bey; Ahmed Cemâl Bey; Ahmed Cemâl Paşa; Ahmed Cevad Paşa; Ahmed Cevdet Paşa; Ahmed Es'ad Paşa; Ahmed Eyyûb Paşa; Ahmed Feyzî Paşa; Ahmed Fevzî Paşa; Ahmed Fevzî Paşa; Ahmed Hamdî Paşa; Ahmed Hıfzı Paşa; Ahmed İrfan Paşa; Ahmed İzzet Bey; Ahmed İzzet Paşa; Ahmed İzzet Paşa; Ahmed Keşfi Bey; Ahmed Mazhar Müfıd Bey; Ahmed Mazhar Paşa; Ahmed Midhat Bey; Ahmed Muammer Bey: Ahmed Muhtar Paşa; Ahmed Münir Bey; Ahmed Münir Paşa; Ahmed Nâzım Paşa; Ahmed Nâzır Paşa; Ahmed Nedim Bey; Ahmed Paşa; Ahmed Paşa; Ahmed Paşa; Ahmed Paşa; Ahmed Rasim Paşa; Ahmed Ratip Paşa; Ahmed Reşid Bey; Ahmed Reşid Paşa; Ahmed Reşid Paşa; Ahmed Tevfik Paşa; Ahmed Tevfik Paşa; Ahmed Vefık Paşa; Ahmed Zekeriya Paşa; Ahmed Zühdü Paşa; Alaeddin Bey; Ali Aşkar Paşa; Ali Daniş Bey; Ali Ekrem Bey; Ali Ferid Paşa; Ali Gâlib Bey; Ali Gâlib Bey; Ali Gâlib Bey; Ali Gâlib Paşa; Ali Haydar Bey; Ali Kemal Bey; Ali Kemalî Paşa; Ali Mazhar Bey; Ali Muhittin Paşa; Ali Münif Bey; Ali Nâzım Bey; Ali Nusret Paşa; Ali Osman Bey; Ali Paşa; Ali Paşa; Ali Paşa; Ali Paşa; Ali Paşa; Ali Paşa; Ali Refik Bey; Ali Rıza Bey; Ali Rıza Mehmed Paşa; Ali Rıza Paşa; Ali Rıza Paşa; Ali Rıza Paşa; Ali Rıza Paşa; Ali Sâib Paşa; Ali Şeydi Bey; Ali Subhî Bey; Ali Sürûrî Paşa; Ali Şefik Paşa; Ali Yâver Paşa; Âli Bey; Âli Bey; Antopulo Paşa; Ârif Paşa; Ârif Paşa; Â rif Paşa; Ârif Paşa; Ârifî Paşa; Asaf Paşa; Asaf Paşa; Atâullah Paşa; Aziz Nurî Bey; Aziz Paşa; Azmi Bey; Bedri Bey; Behçet Yusuf Bey; Bekir Sami Bey; Beroviç Paşa; Besim Bey; Cavid Paşa; Cemâl Azmi Bey; Cemâl Bey; Cemâl Paşa; Cemil Paşa; Cevdet Bey; Dâvut Paşa; Ebûbekir Hazım Bey; Ebûbekir Rüstem Paşa; Ebûbekir Sami Paşa; Edhem Paşa; Edhem Paşa; Edhem Paşa; Edhem Pertev Paşa; Emin Bey; Emin Muhlis Paşa; Enis Paşa; Es'ad Mehmed Muhlis Paşa; Es'ad Muhlis Paşa; Es'ad Paşa; Eyyûb Sabrî Paşa; Fahri Paşa; Faik Âli Bey; Ferid Paşa; Feyzullah Zaim Paşa; Kostaki Fotiadi Bey; Gâlib Paşa; Gâlib Paşa; Hâfız Ahmed Paşa; Hâfız Mehmed Paşa; Hâfız Mehmed Paşa; Halil Bey; Halil Hâlid Bey; Halil Kâmilî Paşa; Halil Paşa; Halil Rifat Paşa; Halil Rifat Paşa; Hamdî Bey; Hamit Bey; Haşan Bedri Paşa; Haşan Edip Paşa; Haşan Fehmi Paşa; Haşan Hakkı Paşa; Haşan Hakkı Paşa; Haşan Hakkı Paşa; Haşan Hayri Paşa; Haşan Hilmî Paşa; Haşan Nâzım Bey; Haşan Paşa; Haşan Refik Paşa; Haşan Rıza Paşa; Haşan Rıza Paşa; Haşan Samih Paşa; Haşan Tahsin Bey; Haşan Tahsin Paşa; Haşan

Ö N S Ö Z XXIX

Tahsin Paşa; Haydar Hilmî Bey; Haydar Paşa; Hayri Paşa; Hıfzı Paşa; Hidayet Paşa; Hilmî Paşa; Hilmî Paşa; Hulusi Bey; Hurşid Paşa; Husrev Paşa; Hüsamettin Bey; Hüseyin Avni Paşa; Hüseyin Celâl Bey; Hüseyin Cemil Paşa; Hüseyin Efendi; Hüseyin Fevzî Paşa; Hüseyin Fikri Paşa; Hüseyin Hilmî Paşa; Hüseyin Hüsnü Paşa; Hüseyin Hüsnü Paşa; Hüseyin Kâzım Bey; Hüseyin Mazhar Bey; Hüseyin Nâzım Paşa; Hüseyin Nâzım Paşa; Hüseyin Rıza Paşa; Hüsnü Bey; İbrahim Bey; İbrahim Derviş Paşa; İbrahim Edhem Bey; İbrahim Edhem Paşa; İbrahim Edhem Paşa; İbrahim Faik Bey; İbrahim Hakkı Bey; İbrahim Halil Paşa; İbrahim Halil Paşa; İbrahim Halil Paşa; İbrahim Haydar Efendi; İbrahim Hayrullah Bey; İbrahim Kadrî Bey; İbrahim Paşa; İbrahim Paşa; İbrahim Sâib Paşa; İbrahim Sârim Paşa; İbrahim Selim Susa Bey; İbrahim Şükrü Paşa; İsmail Canbulat Bey; İsmail Fuad Bey; İsmail Hakkı Bey; İsmail Hakkı Bey; İsmail Hakkı Bey; İsmail Hakkı Paşa; İsmail Hakkı Paşa; İsmail Hakkı Paşa; İsmail Hakkı Paşa; İsmail Hakkı Paşa; İsmail Hakkı Paşa; İsmail Kemal Bey; İsmail Kemal Bey; İsmail Paşa; İsmail Paşa; İsmail Paşa; İsmail Rahmi Paşa; İsmet Bey; İsmet Paşa; İzzet Bey; İzzet Efendi; Kadrî Efendi; Kâmil Bey; Karateodori Paşa; Kâzım Bey; Kâzım Paşa; Kemal Bey; M acit Bey; Mahmud Â rif Paşa; Mahmud Celâl ettin Paşa; Mahmud Celâlettin Paşa; Mahmud Hamdî Paşa; Mahmud M uhtar Paşa; Mahmud Nedim Bey; Mahmud Nedim Paşa; Mahmud Paşa; Mahmud Paşa; Mahmud Şevket Paşa; Malik Efendi; Mazhar Osman Paşa; Mazhar Şerif Paşa; Mecit Efendi; Mehmed Âkif Paşa; Mehmed Âkif Paşa; Mehmed Ali Aynî Bey; Mehmed Ali Paşa; Mehmed Â rif Bey; Mehmed Ârif Paşa; Mehmed Mehmed Ârif Paşa; Mehmed Ârif Paşa; Mehmed Âsim Paşa; Mehmed Atâ Bey; Mehmed Atâullah İbrahim Paşa; Mehmed Besim Paşa; Mehmed Bey; Mehmed Celâl Bey; Mehmed Cemâleddin Paşa; Mehmed Cevad Bey; Mehmed Dilaver Paşa; Mehmed Emin Âli Paşa; Mehmed Emin Bey; Mehmed Emin Derviş Paşa; Mehmed Emin Paşa; Mehmed Emin Paşa; Mehmed Emin Paşa; Mehmed Emin Paşa; Mehmed Enis Paşa; Mehmed Faik Memduh Paşa; Mehmed Faik Paşa; Mehmed Fazıl Paşa; Mehmed Ferid Paşa; Mehmed Ferid Paşa; Mehmed Gâlib Bey; Mehmed Hadi Paşa; Mehmed Hasib Paşa; Mehmed Hâlet Paşa; Mehmed Hamdî Paşa; Mehmed Hamdî Paşa; Mehmed Haydar Paşa; Mehmed Hayreddin Paşa; Mehmed Hurşid Paşa; Mehmed Hurşid Paşa; Mehmed Hüsnü Bey; Mehmed İsmet Paşa; Mehmed İzzet Paşa; Mehmed İzzet Paşa; Mehmed İzzet Paşa; Mehmed İzzet Paşa; Mehmed Kabûlî Paşa; Mehmed Kadrî Paşa; Mehmed Kâmil Paşa; Mehmed Kâmil Paşa; Mehmed Kânî Paşa; Mehmed Midhat Bey; Mehmed Muammer Paşa; Mehmed Nâfız Paşa; Mehmed Nâmık Paşa; Mehmed Nasır Paşa; Mehmed Nâzım Paşa; Mehmed Nazif Paşa; Mehmed Necib Paşa; Mehmed Nevres Paşa; Mehmed Nureddin Bey; Mehmed Paşa; Mehmed Paşa; Mehmed Râgıb Paşa; Mehmed Raîf Paşa; Mehmed Râşid Paşa; Mehmed Rauf Paşa; Mehmed Redif Paşa; Mehmed Re'fet Paşa; Mehmed Reşad Bey; Mehmed Reşid Bey; Mehmed Reşid Paşa; Mehmed Reşid Paşa; Mehmed Reşid Paşa; Mehmed Reşid Paşa; Mehmed Reşid Paşa; Mehmed Reşid Paşa; Mehmed Rifat Paşa; Mehmed Rüşdü Paşa; Mehmed Sabrı Paşa;

XXX SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

Mehmed Sadık Paşa; Mehmed Sadık Paşa; Mehmed Sa'dullah Paşa; Mehmed Said Paşa; Mehmed Said Paşa; Mehmed Said Paşa; Mehmed Said Paşa; Mehmed Said Paşa; Mehmed Salih Paşa; Mehmed Sâlih Paşa; Mehmed Selim Paşa; Mehmed Sırrı Paşa; Mehmed Şakir Paşa; Mehmed Şemseddin Paşa; Mehmed Şerif Paşa; Mehmed Şerif Paşa; Mehmed Şerif Paşa; Mehmed Şerif Raûf Paşa; Mehmed Tâhir Paşa; Mehmed Takiyeddin; Mehmed Tayyâr Paşa; Mehmed Tevfik Bey; Mehmed Tevfik Paşa; Mehmed Vâsıf Paşa; Mehmed Vecihî Paşa; Mehmed Yâver Paşa; Mehmed Zeki Paşa; Mehmed Zeki Paşa; Mehmed Ziyâ Paşa; Mehmed Ziyâeddin Paşa; Memduh Sermed Bey; Ahmed Midhat Şefik Paşa; Muharrem Efendi; Muharrem Mümtaz Bey; Muhsin Paşa; Musa Kâzım Paşa; Musa Saffeti Paşa; Mustafa Abdiilhalik Bey; Mustafa Âsim Paşa; Mustafa Âtıf Bey; Mustafa Azmi Bey; Mustafa Bey; Mustafa Eşref Paşa; Mustafa Faik Paşa; Mustafa Haşim Bey; Mustafa Hıfzı Paşa; Mustafa Mazhar Paşa; Mustafa Naili Paşa; Mustafa Nâzım Paşa; Mustafa Necib Paşa; Mustafa Nedim Bey; Mustafa Neyyir Bey; Mustafa Nurî Bey; Mustafa Nurî Paşa; Mustafa Nurî Paşa; Mustafa Paşa; Mustafa Paşa; Mustafa Paşa; Mustafa Rahmi Bey; Mustafa Sabrî Paşa; Mustafa Sıdkı Paşa; Mustafa Süreyyâ Paşa; Mustafa Şerifi Paşa; Mustafa Tosun Paşa; Mustafa Vefik Bey; Mustafa Zarîf Paşa; Mustafa Zihni Paşa; Mustafa Zihni Paşa; Mustafa Ziver Bey; Nâfız Bey; Nâmık Paşa; Nâzım Bey; Necmettin Bey Molla; Ne'şet Bey; Nureddin Paşa; Nusret Paşa; Osman Fevzî Paşa; Osman Kâzım Bey; Osman Nurî Paşa; Osman Nurî Paşa; Osman Nurî Paşa; Osman Paşa; Osman Paşa; Osman Paşa; Osman Paşa; Osman Paşa; Osman Paşa; Osman Paşa; Osman Paşa; Osman Râşid Paşa; Osman Şerif Paşa; Osman Ziyâ Paşa; Ömer Âli Bey; Ömer Fevzî Paşa; Ömer Lütfü Paşa; Ömer Paşa; Ömer Sabrî Bey; Râşid Naşid Paşa; Râşid Paşa; Raûf Bey; Receb Paşa; Re'fet Bey; Reşid Âkif Paşa; Reşid Mümtaz Paşa; Rıza Paşa; Sabit Bey; Sabit Paşa; Sadık Vicdani Bey; Mehmed Es'ad Safvet Paşa; Sâlih Hamdî Paşa; Sâlih Zeki Paşa; Salim Paşa; Samih Rifat Bey; Sartinski Paşa; Sava Paşa; Selim Sim Paşa; Seyfettin Bey; Seyfullah Paşa; Subhî Bey; Süleyman Askeri Bey; Süleyman Bahri Paşa; Süleyman Bahri Paşa; Süleyman Kânî Bey; Süleyman Nâmık Paşa; Süleyman Nazif Bey; Süleyman Necmi Bey; Süleyman Paşa; Süleyman Re'fet Paşa; Süleyman Şefik Paşa; Süleyman Şevket Paşa; Şaban Paşa; Şakir Paşa; Şemsi Paşa; Şevket Bey; Şevket Paşa; Tâhir Paşa; Tâhir Paşa; Tahsin Bey; Tahsin Paşa; Tevfik Bey; Tevfik Bey; Tevfik Paşa; Turhan Hüsnü Bey; Vâmık Sâlih Paşa; Vâsıf Paşa; Vehip Bey; Velieddin Rifat Paşa; Yakup Paşa; Yusuf Muhlis Paşa; Yusuf Paşa; Yusuf Sıddık Paşa; Yusuf Ziyâ Bey; Yusuf Ziyâ Paşa; Zekeriya Zihni Bey; Zeki Paşa; Ziver Bey; Zühdü Bey.

EK 5: ASKER KÖKENLİ VALİLER:Abdî Paşa; Abdî Paşa; Abdullah Paşa; Abdullah Reşid Paşa; Abdülkerim Nadir Paşa; Abdülkerim Paşa; Ahmed Cemâl Paşa; Ahmed Cevad Paşa; Ahmed Es'ad Paşa; Ahmed Eyyûb Paşa; Ahmed Feyzî Paşa; Ahmed Fevzî Paşa; Ahmed Fevzî Paşa; Ahmed Hıfzı Paşa; Ahmed İzzet Paşa; Ahmed İzzet

Ö N S Ö Z XXXI

Paşa; Ahmed Muhtar Paşa; Ahmed Nâzır Paşa; Ahmed Paşa; Ahmed Paşa; Ahmed Ratip Paşa; Ahmed Tevfik Paşa; Ahmed Tevfik Paşa; Ahmed Zekeriya Paşa; Ali Aşkar Paşa; Ali Ferid Paşa; Ali Paşa; Ali Rıza Mehmed Paşa; Ali Rıza Paşa; Ali Rıza Paşa; Ali Rıza Paşa; Ali Sâib Paşa; Ali Yâver Paşa; Ârif Paşa; Ârif Paşa; Cavid Paşa; Cemâl Paşa; Ebûbekir Rüstem Paşa; Ebûbekir Sami Paşa; Edhem Paşa; Eyyûb Sabrî Paşa; Fahri Paşa; Feyzullah Zaim Paşa; Gâlib Paşa; Gâlib Paşa; Hâfız Ahmed Paşa; Hâfız Mehmed Paşa; Hâfız Mehmed Paşa; Halil Kâmilî Paşa; Halil Rifat Paşa; Hamdî Bey; Haşan Bedri Paşa; Haşan Edip Paşa; Haşan Hakkı Paşa; Haşan Hakkı Paşa; Haşan Rıza Paşa; Haşan Samih Paşa; Haşan Tahsin Paşa; H aşan Tahsin Paşa; Haydar Paşa; Hidayet Paşa; Hilmî Paşa; Husrev Paşa; Hüseyin Avni Paşa; Hüseyin Cemil Paşa; Hüseyin Fevzî Paşa; Hüseyin Fikri Paşa; Hüseyin Nâzım Paşa; İbrahim Derviş Paşa; İbrahim Halil Paşa; İbrahim Halil Paşa; İsmail Canbulat Bey; İsmail Hakkı Paşa; İsmail Hakkı Paşa; İsmail Hakkı Paşa; İsmail Paşa; İzzet Bey; Kâzım Paşa; Mahmud Celâlettin Paşa; Mahmud Muhtar Paşa; Mahmud Paşa; Mahmud Şevket Paşa; Mazhar Şerif Paşa; Mehmed Ali Paşa; Mehmed Ârif Paşa; Mehmed Mehmed Ârif Paşa; Mehmed Ârif Paşa; Mehmed Besim Paşa; Mehmed Dilaver Paşa; Mehmed Emin Paşa; Mehmed Hadi Paşa; Mehmed Hayreddin Paşa; Mehmed İzzet Paşa; Mehmed İzzet Paşa; Mehmed Kâmil Paşa; Mehmed Muammer Paşa; Mehmed Nâfız Paşa; Mehmed Nâmık Paşa; Mehmed Nâsır Paşa; Mehmed Nazif Paşa; Mehmed Raûf Paşa; Mehmed Redif Paşa; Mehmed Re'fet Paşa; Mehmed Rifat Paşa; Mehmed Rüşdü Paşa; Mehmed Sa'dullah Paşa; Mehmed Said Paşa; Mehmed Said Paşa; Mehmed Selim Paşa; Mehmed Tâhir Paşa; Mehmed Tayyâr Paşa; Mehmed Vâsıf Paşa; Mehmed Yaver Paşa; Mehmed Zeki Paşa; Muhsin Paşa; Musa Kâzım Paşa; Mustafa Âsim Paşa; Mustafa Âtıf Bey; Mustafa Eşref Paşa; Mustafa Mazhar Paşa; Mustafa Nurî Paşa; Mustafa Paşa; Mustafa Paşa; Mustafa Paşa; Mustafa Sabrî Paşa; Mustafa Sıdkı Paşa; Mustafa Tosun Paşa; Mustafa Zarîf Paşa; Ne'şet Bey; Nureddin Paşa; Nusret Paşa; Osman Fevzî Paşa; Osman Nurî Paşa; Osman Nurî Paşa; Osman Paşa; Osman Paşa; Ömer Fevzî Paşa; Ömer Lütfü Paşa; Râşid Paşa; Receb Paşa; Rıza Paşa; Sabit Paşa; Mehmed Es'ad Safvet Paşa; Sâlih Hamdî Paşa; Sâlih Zeki Paşa; Seyfullah Paşa; Subhî Bey; Süleyman Askeri Bey; Süleyman Bahri Paşa; Süleyman Bahri Paşa; Süleyman Re'fet Paşa; Süleyman Şefik Paşa; Süleyman Şevket Paşa; Şaban Paşa; Şakir Paşa; Şemsi Paşa; Şevket Paşa; Tâhir Paşa; Vâmık Sâlih Paşa; Yusuf Paşa; Zeki Paşa.

EK 6: BÜYÜKELÇİ, ELÇİ, MUKİM MASLAHATGÜZARLARAbdülhakhamid Bey; Abdülhak Nasuhi Bey; Abdüllatif Safa Bey; Abdünnafı Mehmed Efendi; Agâh Efendi, Ahmed Akif Efendi; Ahmed Ârifi Paşa; Ahmed Cevat Paşa; Ahmed Fethi Paşa; Ahmed Fevzi Paşa; Ahmed Kemal Paşa; Ahmed Muhtar Bey; Ahmed Muhtar Bey (Mollaoğlu); Ahmed Şakir Paşa; Ahmed Tevfik Paşa; Ahmed Tevfik (Saraylızâde); Ahmed Vefık Paşa; Ahmed Ziya Bey; Ahmed Rüstem Bey; Ali Ferruh Bey; Ali Fethi Bey; Ali Fuad

xxxn SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

Hikmet Bey; Ali Galib Bey; Ali İhsan Bey; Ali Paşa; Ali Şevki Bey; Mehmed Emin Âli Paşa; Antopulos Paşa; L. Aristarki Bey; Y. Aristarki Bey; Azaryan Efendi; Blak Bey; Diran Bey; Fahreddin Bey; Fahreddin Reşad Bey;Fotiadis Paşa; Fuad Selim Bey; Galip Kemali Bey; Glavany Bey; Gobdan Efendi; Halil Halid Bey; Halil Şerif Paşa; Hayrullah Efendi; Hüseyin Cevat Bey; Hüseyin Hasib Bey; Hüseyin Hilmi Paşa; Hüseyin Hüsnü Paşa; Hüseyin Hüsnü Sermet Efendi; Hüseyin Kâzım Bey; Hüseyin Tevfik Paşa; İbrahim Edhem Paşa; İbrahim Fethi Paşa; İbrahim Hakkı Paşa; İbrahim Haydar Efendi; İbrahim Sarim Paşa; İhsan Bey; İsmail Canbulat Bey; İzzet Fuad Paşa; Kalimaki Paşa; K. Karaca Bey; Y. Karaca Paşa; A. Karatodori Paşa; S. Karatodori Efendi; E. de Kerkhove; Konemenos Bey; Mahmud Esad Paşa; Mahmud MuhtarJPaşa;; Mahmud Nedim Paşa; Mavroyeni Bey; Mehmed Ali Bey; Mehmed Ârif Efendi; Mehmed Asım Bey; Mehmed Cemil Paşa; Mehmed Derviş Paşa; Mehmed Emin Bey; Mehmed Emin Paşa; Mehmed Es’ad Safvet Paşa; Mehmed Feridun Bey; Mehmed Kabuli Paşa; Mehmed Kâmil Paşa; Mehmed Kâmil Paşa (Hacı); Mehmed Nabi Bey; Mehmed Nuri Efendi; Mehmed Raşid Paşa; Mehmed Rifat Paşa; Mehmed Sadık Paşa; Mehmed Sadık Rifat Paşa; Mehmed Said Paşa; Mehmed Sadreddin Bey; Mehmed Seyfeddin Bey; Mehmed Şakir Paşa; Mehmed Şekib Paşa; Mehmed Şemseddin Bey Mehmed Tahir Münif Paşa; Misak Efendi; Murad Efendi; Mustafa Âsim Turgut Bey; Mustafa Eşref Paşa; Mustafa Reşid Paşa (Koca); Mustafa Reşid Paşa; Mustafa Sami Bey; Mustafa Şekib Bey; Mustafa Şekib Bey; Mustafa Tahsin Bey; Y. Musurus Bey; K. Musurus Paşa; S. Musurus Paşa; Naum Paşa; Necib Paşa; Neş’et Efendi; Nusret Sadullah Bey; Osman Efendi; Osman Nizami Paşa; Ragıb Raif Bey; Reşad Halis Bey; Rıza Bey; Rüstem Paşa; Sadullah Rami Paşa; Salih Münir Paşa; Serkis Efendi; Server Paşa; Sezai Bey; Dr. Spitzer; Süleyman Refet Paşa; Şerif Paşa; Süleyman Şevket Paşa; Talat Efendi; Turhan Hüsnü Paşa;Veliyüddin Rifat Paşa; Vogoridi Paşa; Yusuf Rıza Paşa; Yusuf Ziya Paşa.

EK 7: BABA/OĞULLARAbdullah Lâmi Bey Sadrazam Kâmil Paşanın oğlu; Abdurrahman Haşan Bey Abdurrahman Sami Paşanın oğlu; Abdurrahman Nureddin Paşa Hacı Ali Paşanın oğlu; Abdülhakhamid Bey [Tarhan] Hayrullah Efendinin oğlu; Abdülhalik Nasuhi Bey Hayrullah Efendinin oğlu; Abdülhalim Bey Abdurrahman Sami Paşanın oğlu; Abdüllatif Subhî Paşa M orali Şeyh Necibzâde Sâmî Paşa 'n ın oğlu; A bdülvahab S ubhî B ey [Koca- memi] Abdüllatif Subhî Paşanın oğlu; Âdil Bey (Hacı) Taşçızâde Mehmed Tevfik Paşanın oğlu; Ahmed Ârifî Paşa Şekib Paşa'nın oğlu; Ahmed Aziz Paşa Hakkıpaşazâde Ahmed İzzet Paşa oğlu; Ahmed Celâl Paşa Mustafa Reşid Paşa'nın oğlu; Ahmed Naim Bey (Babanzâde) Mustafa Zihni Paşanın

Ö N S Ö Z xxxmoğlu; Ahmed Ratip Paşa (Topçubaşı) Mahmud Paşanın oğlu; Ahmed Rıza Bey İng iliz Ali R ıza B eyin oğlu; A hm ed R üstem Bey [de Bilinski] NihatPaşanın oğlu; Ahmed Şükrü Bey (Sağır) Gürcü Mehmed Necib Paşanın oğlu; Ahmed Ziyâ Bey İsmail Afif Beyin oğlu; Ali Fuad Bey Mehmed Emin Â lî Paşa'nın oğlu; Ali Gâlib Paşa (Damad) Mustafa Reşid Paşanın oğlu; Ali İhsan Bey Çerkeş İsmail Paşanın oğlu; Ali Rıza Mümtaz Paşa Ebûbekir Mümtaz Efendinin oğlu; Ali Rıza Refik Bey İbrahim Sâib Paşanın oğlu; Â rif H ikm et Paşa A teş Sâlih M ehmed Paşanın oğlu; Â rif H ikm et Paşa (Dâm âd) A bdurrahm an N ureddin Paşanın oğlu; Edhem Paşa Gümrükçü Osman Paşa'nın oğlu;. Gâlib Kemalî Bey [Söylemezoğlu;] Ali Kemalî Paşanın oğlu; Hâlid Ali Paşa (Damad) İbrahim Derviş Paşanın oğlu; Hâlid Hurşid Bey Mehmed Hurşid Paşanın oğlu; Halil Edhem Bey [Eldem] İbrahim Edhem Paşanın oğlu; Halil Şerif Paşa Mehmed Şerif Paşanın oğlu; Haşan Rıza Paşa Süleyman Nâmık Paşanın oğlu; Haşan Sâmih Paşa Mehmed Kâmil Paşa'nın oğlu; Hüseyin Cemil Paşa Mehmed Nâm ık Paşa'nın oğlu; Hüseyin N âzım Paşa Çerkeş İsm ail Paşanın oğlu; Hüseyin Raûf Bey M uzaffer Raûf Paşanın oğlu; Hüseyin Rıza Paşa (Ramazanoğlu;) M ehmed İsm et Paşanın oğlu; İbrahim Hayrullah Bey Mehmed-Sahib Molla Beyin oğlu; İsmail Sadık Kemal Paşa Mehmed Vecihî P aşan ın oğ lu ; İsm et Bey R am azanoğ lu H üseyin R ıza Paşanın oğlu; Mahmud Celâleddin Paşa (Damad) Damad Ahmed Fethi Paşanın oğlu; Mahmud Celâleddin Paşa (Damad) Damad Halil R ifat Paşanın oğlu; Mahmud Edhem Paşa (Damad) Dam ad M ehmed Ali Paşanın oğlu; Mahmud Muhtar Paşa Ahmed Muhtar Paşanın oğlu; Mahmud Nedim Paşa Mehmed Necib Paşa'nın oğlu; Mehmed Ali Bey Zaptiye nâzın Kâmil Beyin oğlu; Mehmed Âsim Paşa M ehmed Nurî Efendin oğlu; Mehmed Cemil Paşa M ustafa Reşid Paşa'nın oğlu; Mehmed Faik Memduh Paşa M azlum M ustafa Paşanın oğlu; M ehm ed Feridun Bey Kâmil Beyin oğlu; M ehm ed G âlib Bey K abzım alzâde M ehm ed Said Efendinin oğlu; Mehmed İzzet Paşa Giridîzâde Mehmed Paşa'nın oğlu; Mehmed Nabi Bey M üşir Mustafa Tevfik Paşanın oğlu; Mehmed Raûf Paşa Sâdık R ifa t Paşa'nın oğlu; Mehmed Raûf Paşa Çerkeş Abdî Paşanın oğlu; Mehmed Şerif Raûf Paşa Osman Şerif Paşanın oğlu; Mustafa Haşım Paşa Ahmed Muhtar Efendinin oğlu; Mustafa Mazhar Paşa Yusuf Muhlis Paşa'nın oğlu; Mustafa Süreyyâ Paşa Gümrükçü Osman Paşa'nın oğlu; Mustafa Şekib Bey Ahmed Â rifî Paşanın oğlu; M ustafa Şekib Bey M ustafa Süreyya Paşanın oğlu; Mustafa Vefik Bey Ahmed Rasim Paşanın oğlu; Nasır Paşa Nusret Paşanın oğlu; Necmeddin Bey Turşuçuzâde Ahmed M uhtar Efendin'ın oğlu; Nureddin Paşa İbrahim Edhem Paşanın oğlu; Osman Paşa Mehmed Emin Raûf Paşa'nın oğlu; Râgıb Raîf Bey Mehmed Raîf Paşanın oğlu; Reşid Âkif Paşa Mehmed Âkif Paşanın oğlu; Reşid Mümtaz Paşa Ebûbekir Mümtaz Efendinin oğlu; Sa'dullah Rami Paşa Es’ad Muhlis Paşa'nın oğlu; Sâlih Münir Paşa Mahmud Celâleddin Paşanın oğlu; Sâlih Paşa Pepe Mehmed

XXXIV SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ

Emin Paşanın oğlu; Seyyid Mehmed Tevfik Paşa Feyzullah Zaim Paşanın oğlu; Sezai Bey Abdurrahm an Sami Paşanın oğlu; Süleyman Sabit Bey Mehmed Hurşid Paşanın oğlu; Süleyman Şefik Paşa Ali Kemalî Paşanın oğlu; Şerif Paşa Kürt Mehmed Said Paşanın oğlu; Tâhir Hayreddin Paşa Hayreddin Paşanın oğlu; Velîyeddin Rifat Paşa M ustafa N âilî Mustafa Paşa'mn oğlu; Yusuf Razi Bey [Bel] Selim Sırrî Paşanın oğlu; Ziyâeddin Paşa Çürüksulu Osman Paşanın oğlu.

EK 8: D A M A D L A RÇerkeş Abdi Paşanın damadı Çerkeş İsmail Paşa; Abidin Paşanın damadı Mustafa Nuri Bey; Abdurrahman Sami Paşanın damadı Mahmud Nedim Paşa; Abdüllatif Subhi Paşanın damadı Yusuf Ziya Paşa; Damad Ahmed Fethi Paşanın damadı İngiliz Mehmed Said Paşa; Ahmed Midhat Şefik Paşanın damadı Mustafa Vefık Bey; Ali Rıza Mümtaz Paşanın damadı Mustafa Nazım Paşa; Edhem Pertev Paşanın damadı M aliye nazırı Osman Nuri Paşa; Deli Fuad Paşanın damadı Salih Hulusi Paşa; Çerkeş Hafız Mehmed Paşanın damadı Ömer Lütfi Paşa; Damad Halil Rifat Paşanın damadı Server Paşa; Halil Rifat Paşanın damadları iki kardeş İbrahim Şükrü Paşa ile Lütfi Simavi Beyler; Halil Şerif Paşanın damadı Mardinî Mehmed A rif Bey; Haşan Hüsnü Paşanın damadı Mustafa Zeki Paşa; (Cihan Seraskeri) Haşan Rıza Paşanın damadı Abdülhak Nasuhi Bey; Hayrullah Efendinin damadı İbrahim Hayrullah Bey; Ağa Hüseyin Paşanın damadı Mehmed Vasıf Paşa; Hekim İsmail Paşanın damadı Mehmed Kadri Paşa ve Selim Sim Paşa; Kani Paşanın damadı Mustafa Eşref Paşa; Prusyalı Mehmed Ali Paşanın damadları Mustafa Rahmi ile Samih Rifat Beyler; Mehmed Ali Rıza Paşanın damadı Ahmet İzzet Paşa; Mehmed Arif Efendinin damadı Sad. Ahmed Hamdi Paşa; Mehmed Cemaleddin Efendinin damadı Cemil Topuzlu Paşa; M ehmed Emin Âli Paşanın damadı Hüseyin Nazım Paşa; Mehmed Emin Rauf Paşanın damadı Alyanak M ustafa Paşa; Mehmed Enis Paşanın damadı M ustafa Zeki Paşa; Mehmed Ferid Paşanın damadı Fahreddin Reşad Bey; Mehmed Hurşid Paşanın damadı Ahmed Ratib Paşa; Mehmed V ecihi Paşanın damadı Sadullah Rami Paşa; Mustafa Fazıl Paşanın damadı Halil Şerif Paşa; Mustafa Naili Paşanın damadı Memduh Paşa; Mustafa Zeki Paşanın damadları Ali Kemal Bey ve Haşan Rıza Paşa; Osman Zeki Beyin damadları Ahmed Süreyya Paşa, ferik Ahmed Tevfik Paşa, Ali Cevad Bey, Gazi İbrahim Edhem Paşa; Çerkeş Rauf Paşanın damadı Ali İhsan Bey; Süleyman Sabit Beyin damadı Halil Edhem Bey; Şerif Mehmed Rauf Paşanın damadı M ehmed Şemseddin Bey; Amavud Tahir Paşanın damadı Memduh Seımed Bey.

SON DÖNEM OSMANLI ERKÂN VE RİCALİ XXXV

EK 9: KARDEŞLERAbdülhakhamid Bey Abdülhak Nasuhi Beyin kardeşi; (Tatar) Ahmed Fevzî Paşanın kardeşi Tatar Osman Fevzî Paşa; (Kambur) Ahmed İzzet Bey Kürt Mehmed Said Paşanın kardeşi; Ali Kemâlî Paşa Edhem Pertev Paşanın kardeşi; Emin M uhlis Paşa Mahmud Esad Paşanın kardeşi; Faik Âli Bey Süleyman Nazif Beyin kardeşi; Halid Hurşid Bey Süleyman Sabit Beyin kardeşi; İbrahim Şükrü Paşa Lütfı Simavi Beyin kardeşi; Kâzım Paşa Ahmed Es'ad Paşanın kardeşi; M ehmed Es'ad Paşa M ehmed Vehbi Paşanın kardeşi; Mustafa Nurî Bey Selim Sırrî Paşanın kardeşi; M ustafa Reşid Paşa Yusuf Ziya Paşanın kardeşi Mustafa Süreyya Paşa Edhem Paşanın kardeşi.

* **

T eşek k ü r ler :Bu çalışmadaki eksik ve hataların tek sorumlusu kendim olmakla beraber, araştırma safhasında bir çok kişi bana yardımcı olmuşlardır:Dr. Evangelia Balta, Bemard Lory, Nathalie Clayer, Mgr. Çolakyan, Prof. Edhem Eldem, Rober Haddeler, Münir Hamamcıoğlu, Dr. Orhan Koloğlu, Prof. Mihai Maxim, Burhan Oğuz, Prof. İlber Ortaylı, Büyükelçi Necdet Özmen ve eşi, M idhat Perin, Gülfiliz Tanman, Alexandre Toumarkine. Kendilerine teşekkür ederim.Ayrıca, Atatürk Kütüphanesi, Başbakanlık Osmanlı Arşivleri, Osmanlı Bankası Kültür Merkezi Kütüphanesi, Türkiye Diyanet Vakfı Kütüphanesinin imkanlanndan yararlandım. Yetkililerine teşekkürlerimi sunarım.Melahat Önal ve Orhan Aydın düzenlemede yardımcı oldular.Kendi kullanımım için hazırlamış olduğum bu çalışmayı yayınlamamı teşvik eden genç dostum Olivier Bouquet’in görüşlerinden faydalandım.Doç. Dr. Ali Birinci’nin yardımlarının, benzersiz nezaketinin ve zevkli olduğu kadar feyz verici sohbetlerinin bu çalışmanın tamamlanmasında katkıları pek önemli olmuştur.Yıllardır bilgisiyle arşivini cömertce kullanımıma açan Taha Toros’a bana göstermiş olduğu sıcak dostluğunun bir naçiz teşekkürü olarak bu derlemeyi kendisine ithaf etmekten gurur duyuyorum.Nihayet Rukiye’ye müsamahası ve teşvikleri için teşekkür ediyorum. Israrı olmasaydı ne tembelliğimi ne de dağımklılığımı yenebilirdim.

I. M E R K E Z İ İ D A R E

S A D R A Z A M L A R 1

Mehmed Husrev Paşa Mehmed Emin Raûf Paşa izzet Mehmed Paşa Mehmed Emin Raûf Paşa Mustafa Reşid Paşa İbrahim Sârim Paşa Mustafa Reşid Paşa Mehmed Emin Raûf Paşa Mustafa Reşid Paşa Mehmed Emin Ali Paşa Mehmed Ali Paşa Mustafa Naili Paşa Mehmed Emin Paşa Mustafa Reşid Paşa Mehmed Emin Âli Paşa Mustafa Reşid Paşa Mustafa Naili Paşa Mustafa Reşid Paşa Mehmed Emin Âli Paşa Mehmed Emin Paşa Mehmed Rüşdü Paşa Mehmed Emin Paşa Mehmed Emin Âli Paşa Mehmed Fuad Paşa Yusuf Kâmil Paşa Mehmed Fuad Paşa Mehmed Rüşdü Paşa Mehmed Emin Âli Paşa Mahmud Nedim Paşa Ahmed Midhat Şefik Paşa Mehmed Rüşdü Paşa Ahmed Es'ad Paşa Mehmed Rüşdü Paşa Hüseyin Avni Paşa Ahmed Es'ad Paşa Mahmud Nedim Paşa Mehmed Rüşdü Paşa Ahmed Midhat Şefik Paşa İbrahim Ethem Paşa Ahmed Hamdî Paşa

Temmuz 1839 Haziran 1840 Aralık 1841 Ağustos 1842 Eylül 1846 Nisan 1848 Ağustos 1848 Ocak 1852 Mart 1852 Ağustos 1852 Ekim 1852 Mayıs 1853 Mayıs 1854 Kasım 1854 Mayıs 1855 Kasım 1856 Ağustos 1857 Ekim 1857 Ocak 1858 Ekim 1859 Aralık 1859 Mayıs 1860 Ağustos 1861 Kasım 1861 Ocak 1863 Haziran 1863 Haziran 1866 Şubat 1867 Eylül 1871 Temmuz 1872 Ekim 1872 Şubat 1873 Nisan 1873 Şubat 1874 Nisan 1875 Ağustos 1875 Mayıs 1876 Aralık 1876 Şubat 1877 Ocak 1878

Ahmed Vefik Paşa Şubat 1878Mehmed Sadık Paşa Nisan 1878Mehmed Rüşdü Paşa Mayıs 1878Mehmed Es'ad Safvet Paşa Haziran 1878Hayreddin Paşa Aralık 1878Ahmed Ârifi Paşa Temmuz 1879Mehmed Said Paşa Ekim 1879Mehmed Kadrî Paşa Haziran 1880Mehmed Said Paşa Eylül 1880Abduırahman Nureddin Paşa Mayıs 1882Mehmed Said Paşa Haziran 1882Ahmed Vefik Paşa 30 Kasım 1882Mehmed Said Paşa 3 Aralık 1882Mehmed Kâmil Paşa Eylül 1885Ahmed Cevad Paşa Eylül 1891Mehmed Said Paşa Haziran 1895Mehmed Kâmil Paşa Ekim 1895Halil Rifat Paşa Kasım 1895Mehmed Said Paşa Kasım 1901Mehmed Ferid Paşa Ocak 1903Mehmed Said Paşa Temmuz 1908Mehmed Kâmil Paşa Ağustos 1908Hüseyin Hilmî Paşa Şubat 1909Ahmed Tevfik Paşa Nisan 1909Hüseyin Hilmî Paşa Mayıs 1909İbrahim Hakkı Paşa Ocak 1910Mehmed Said Paşa Eylül 1911Ahmed Muhtar Paşa Temmuz 1912Mehmed Kâmil Paşa Ekim 1912Mahmud Şevket Paşa Ocak 1913Said Halim Paşa Haziran 1913Mehmed Ta’lat Paşa Şubat 1917Ahmed İzzet Paşa Ekim 1918Ahmed Tevfik Paşa Kasım 1918Mehmed Ferid Paşa Mart 1919Ali Rıza Paşa Ekim 1919Sâlih Hulusi Paşa Mart 1920Mehmed Ferid Paşa Nisan 1920Ahmed Tevfik Paşa Ekim 1920

Işubat-Mayıs 1878 ve Temmuz 1879-Aralık 1882 tarihleri arasında başvekiller.

ADLİYE - 2 - BAHRİYE

A D L İ Y E n â z i r l a r i Mustafa Hayri Bey Ekim 1918Ali Haydar Efendi Kasım 1918

Ahmed Cevdet Paşa Mayıs 1868 Ârif Hikmet Paş Ocak 1919Mustafa Fazıl Paşa Nisan 1870 Cemil Molla Bey Şubat 1919İbrahim Edhem Paşa Ağustos 1870 İsmail Sıtkı Bey Mart 1919Mehmed Rüşdü Paşa Cemil Molla Bey Nisan 1919

(Şirvani) Temmuz 1871 Vasfı Efendi Haziran 1919Mehmed Rüşdü Paşa Mustafa Nurî Bey Temmuz 1919

(Mütercim) Eylül 1871 Kâzım Bey Şubat 1920Mustafa Fazıl Paşa Ekim 1871 Mehmed Celâleddin Bey Mart 1920Y usuf Kâmil Paşa Ocak 1872 Ali Rüşdü Efendi Nisan 1920Mehmed Es'ad Safvet Paşa Ağustos 1872 Ârif Hikmet Paşa Elcim 1920Ahmed Şefik Midhat Paşa Mart 1873 Kâzım Bey Ağustos 1921Mehmed Hurşid Paşa Eylül 1873 Mustafa Nurî Bey Temmuz 1922Mehmed Âkif Paşa Mart 1874Ahmed Ârifı Paşa Haziran 1875Ahmed Midhat Şefik Paşa Ağustos 1875 B A H R İ Y E N A Z I R L A R I 1Ahmed Cevdet Paşa Aralık 1875Mehmed Es'ad Safvet Paşa Nisan 1876 Ahmed Fevzî Paşa Kasım 1836Halil Şerif Paşa - Haziran 1876 Mehmed Said Paşa Ocak 1840Ahmed Cevdet Paşa Ekim 1876 Mehmed Tâhir Paşa Mart 1841Mehmed Âsim Paşa " Ocak 1877 Halil Rifat Paşa Mart 1843Mehmed Es'ad Safvet Paşa Ağustos 1877 Mehmed Ali Paşa Ağustos 1845Mehmed Hurşid Paşa Mart 1878 Halil Rifat Paşa Temmuz 1847Mahmud Celâleddin Paşa Nisan 1878 Mehmed Ali Paşa Nisan 1848Server Paşa Ağustos 1878 Süleyman Re'fet Paşa Mart 1849Mehmed Hurşid Paşa 30 Kasım 1878 Mehmed Ali Paşa Eylül 1851Mehmed Said Paşa 3 Aralık 1878 Mahmud Paşa Ekim 1852Ahmed Cevdet Paşa Kasım 1879 Haşan Rıza Paşa Aralık 1853Mehmed Âsim Paşa Kasım 1882 Mehmed Emin Paşa Şubat 1854Haşan Fehmi Paşa Nisan 1884 Halil Rifat Paşa Mayıs 1854Server Paşa Eylül 1885 Mehmed Ali Paşa Ağustos 1855Ahmed Cevdet Paşa Haziran 1886 Mehmed Emin Paşa Ağustos 1858Hüseyin Rıza Paşa Mayıs 1890 Mehmed Ali Paşa Ekim 1858Abdurrahman Nureddin Paşa Kasım 1895 Mustafa Paşa Ocak 1863Haşan Fehmi Paşa Ağustos 1908 Mehmed Sâlih Paşa Ocak 1863Refik Bey Kasım 1908 Ahmed Vesim Paşa Ocak 1865Mustafa Nâzım Paşa 14 Mart 1909 İbrahim Halil Paşa Mayıs 1865Haşan Fehmi Paşa 14 Nisan 1909 Mehmed Ali Paşa Nisan 1866Necmettin Molla Bey 14 Mayıs 1909 İsmail Hakkı Paşa Mart 1867Mustafa Hayri Bey Ekim 1911 Mahmud Nedim Paşa Mart 1868Memduh Bey Ocak 1912 Abdülhamid Ferid Paşa Eylül 1871Hüseyin Hilmî Paşa Temmuz 1912 Mustafa Sıdkı Paşa Aralık 1871Abdülhalim Bey Eylül 1912 Haşan Samih Paşa Şubat 1872Ârif Hikmet Paşa Ekim 1912İbrahim Hayrullah Bey Ocak 1913 ^Mart 1867'ye kadar ve Ocak 1881-Ağustos 1908Halil Bey Şubat 1917 arası Kapudan-ı deryalar.

BAHRİYE - 3 - DAHİLİYE

İbrahim Halil Paşa Mart 1872 Ahmed Hamdî Paşa Temmuz 1920Ahmed Es'ad Paşa Ağustos 1872 Sâlih Hulusi Paşa Ekim 1920Mustafa Sıdkı Paşa 16 Ekim 1872 Ziyâeddin Paşa Nisan 1921Mehmed Nâmık Paşa 9 Kasım 1872 Sâlih Hulusi Paşa Haziran 1921Hüseyin Avni Paşa Ocak 1873Haşan Rıza Paşa Şubat 1873Ahmed Paşa Haziran 1873 D A H İ L İ Y E N A Z I R L A R IAbdülhamid Ferid Paşa Ocak 1875Ahmed Es'ad Paşa Mart 1875 Mehmed Rüşdü Paşa Mart 1869Mehmed Raûf Paşa Mayıs 1875 Mehmed Said Efendi Ocak 1871Haşan Rıza Paşa Eylül 1875 (Nezaret Ağustos 1871'de lağvedilmiştir)Mehmed Nâmık Paşa 6 Ekim 1875 Ahmed Cevdet Paşa Ocak 1877Haşan Rıza Paşa 25 Kasım 1875 Ahmed Hamdî Paşa Kasım 1877İbrahim Derviş Paşa Ocak 1876 Mehmed Said Paşa Ocak 1878Abdülkerim Nadir Paşa Nisan 1876 Ahmed V efık Paşa Şubat 1878Ahmed Paşa Mayıs 1876 Mehmed Sadık Paşa Nisan 1878Mehmed Raûf Paşa Ocak 1877 Mehmed Said Efendi Temmuz 1878Mehmed Said Paşa Aralık 1877 Server Paşa 30 Kasım 1878İbrahim Halil Paşa 18 Nisan 1878 Mehmed Kadri Paşa 3 Aralık 1878Ahmed Vesim Paşa 23 Mayıs 1878 Mahmud Nedim Paşa Eylül 1879Rasim Paşa Ocak 1879 İbrahim Ethem Paşa Mart 1883Haşan Hüsnü Paşa Ocak 1881 Ahmed Münir Paşa Eylül 1885Ahmed Ratıp Paşa Kasım 1882 Halil Rifat Paşa Kasım 1891Haşan Hüsnü Paşa Aralık 1882 Mehmed Faik Memduh Paşa Kasım 1895Mehmed Celâl Paşa Ağustos 1903 Âkif Paşa 2 Ağustos 1908Haşan Rami Paşa Aralık 1907 Reşid Âkif Paşa 6 Ağustos 1908İbrahim Halil Paşa 28 Temmuz 1908 İbrahim Hakkı Bey 25 Ağustos 1908Ârif Hikmet Paşa 5 Ağustos 1908 Hüseyin Hilmî Paşa Kasım 1908Hüseyin Hüsnü Paşa 11 Şubat 1909 Âdil Bey Nisan 1909Ali Rıza Paşa 17 Şubat 1909 Mehmed Ferid Paşa Mayıs 1909Emin Paşa 14 Nisan 1909 Mehmed Ta’lat Bey Ağustos 1909Ârif Hikmet Paşa 5 Mayıs 1909 Halil Bey Şubat 1911İbrahim Halil Paşa Ocak 1910 Mehmed Celâl Bey Ekim 1911Sâlih Hulusi Paşa Haziran 1910 Âdil Bey Ocak 1912Mahmud Muhtar Paşa 14 Kasım 1910 Mehmed Ferid Paşa 22 Temmuz 1912Hurşid Paşa Ekim 1911 Mehmed Ziyâ Paşa 27 Temmuz 1912Mahmud Muhtar Paşa Temmuz 1912 Mehmed Şerif Paşa 17 Ağustos 1912Sâlih Hulusi Paşa Ekim 1912 Ali Daniş Bey 22 Ağustos 1912Mahmud Bahri Paşa Ocak 1913 Ahmed Reşid Bey Ekim 1912Ahmed Cemâl Paşa Mart 1914 Âdil Bey Ocak 1913Raûf Hüseyin Bey Ekim 1918 Mehmed Ta’lat Bey Haziran 1913Ali Rıza Paşa Kasım 1918 İsmail Canbulat Bey Temmuz 1918Mehmed Şakir Paşa Mart 1919 Mehmed Ta’lat Paşa 4 Eylül 1918Ahmed Avni Paşa Nisan 1919 Ali Fethi Bey Ekim 1918Sâlih Hulusi Paşa Temmuz 1919 Mustafa Ârif Bey Kasım 1918Mehmed Es'ad Paşa Mart 1920 Ahmed İzzet Paşa Ocak 1919Mehmed Said Paşa Nisan 1920 Ahmed Reşid Bey Şubat 1919

DAH İLİYE — 4 — EVKAF

Cemâl Bey Mart 1919 Mehmed Rüşdü Paşa Kasım 1872Mehmed Ali Bey Nisan 1919 Ahmed Cevdet Paşa 19 Şubat 1873Ali Kemal Bey Mayıs 1919 Mehmed Hurşid Paşa 7 Mart 1873Âdil Bey Temmuz 1919 Ahmed Kemal Paşa Mayıs 1873Mehmed Şerif Paşa Ekim 1919 Ahmed Cevdet Paşa Kasım 1877Ebûbekir Hazım Bey Şubat 1920 Abdüllatif Subhî Paşa Şubat 1878Ahmed Reşid Bey Nisan 1920 Abdülhalim Efendi Nisan 1878Reşid Mümtaz Paşa Temmuz 1920 Abdüllatif Subhî Paşa Ekim 1879Ahmed izzet Paşa Ekim 1920 Mehmed Kâmil Paşa Mayıs 1880Mustafa Ârif Bey Nisan 1921 Mehmed Nazif Paşa Eylül 1880Ali Rıza Paşa Haziran 1921 Abdüllatif Subhî Paşa Aralık 1880Sâlih Hulusi Paşa Haziran 1922 Mehmed Âsim Paşa

Mehmed Kâmil Paşa Mustafa Zihni Efendi

Mayıs 1882 Kasım 1882 27 Eylül 1885

E V K A F N Â Z I R L A R I Abdüllatif Subhî Paşa 29 Eylül 1885Mustafa Nurî Paşa Ocak 1886

Mehmed Şevki Efendi Temmuz 1839 Hüseyin Rıza Paşa Ocak 1890Numan Mahir Efendi Eylül 1840 Mustafa Zihni Paşa Mayıs 1890Mustafa Kâm Bey Haziran 1842 Abdullah Gâlib Paşa Kasım 1891Mehmed Hasib Paşa Aralık 1844 Turhan Hüsnü Paşa Eylül 1904Mehmed Ârif Paşa Haziran 1848 Mehmed Ali Paşa 3 Ağustos 1908Ali Şefik Bey Eylül 1848 Mahmud Ekrem Bey 7 Ağustos 1908Ali Rıza Efendi Ocak 1850 Mehmed Şemseddin Bey 27 Eylül 1908Abdurrahman Nafiz Paşa Ocak 1851 Ziyâ Bey 17 Şubat 1909Mehmed Hâlid Efendi Ağustos 1851 Halil Hamdî Hamada Paşa 25 Mart 1909Ahmed Sadık Ziver Efendi Mart 1852 Ali Haydar Bey Ocak 1910Mehmed Hasib Paşa Eylül 1854 Mustafa Hayri Efendi Aralık 1910Ali Gâlib Paşa Ağustos 1857 Mehmed Fevzî Paşa Temmuz 1912Mehmed Hasib Paşa Mart 1858 Mehmed Ziyâ Paşa Ekim 1912Musa Saffeti Paşa Şubat 1859 Mustafa Hayri Efendi Ocak 1913Ali Rıza Efendi Kasım 1859 İbrahim Hayrullah Efendi Mayıs 1916Ali Şefik Paşa Haziran 1860 Musa Kâzım Efendi Şubat 1917Abdüllatif Subhî Bey Ağustos 1861 Abdurrahman Şeref Bey 14 Ekim 1918Ebûbekir Mümtaz Bey Ekim 1861 Ahmed İzzet Bey 11 Kasım 1918Ahmed Vefık Efendi Aralık 1861 Vasfi Bey 4 Mart 1919İsmail Hakkı Bey Haziran 1862 Mehmed Ali Bey 8 Nisan 1919Ali Şefik Paşa Temmuz 1863 Muhammed Hamdî Bey 19 Mayıs 1919Abdülhamid Ferid Efendi Ekim 1863 Said Bey 2 Ekim 1919Mehmed Rüşdü Paşa Ekim 1865 Muhammed Hamdî Bey 21 Ekim 1919Hüseyin Mecid Efendi Ocak 1866 Ömer Hulusi Efendi 8 Mart 1920Abdülhamid Ferid Efendi Temmuz 1866 Osman Rifat Paşa 5 Nisan 1920Ahmed Tevhit Efendi Mart 1868 Hilmî Paşa Temmuz 1920Ahmed Hamdî Bey Ekim 1868 Mehmed Nurî Efendi Ekim 1920Mehmed Hurşid Paşa Nisan 1869 Hüseyin Kâzım Bey Haziran 1921Mehmed Sadık Paşa Ağustos 1870 Said Bey Ağustos 1921Ahmed Kemal Paşa Ekim 1870 (Eylül 1871 tarihinde nezaret lağvedilmiştir)

Râşid Bey Ekim 1922

HARİCİYE - S - HAZİNE-İ HASSA

H a r b i y e n a z ı r l a r ı b k S e r a s k e r l e r

H A R İ C İ Y E N A Z I R L A R I

Mustafa Reşid Paşa Sadık Rifat Paşa İbrahim Sârim Efendi Sadık Rifat Paşa Mehmed Şekib Efendi Mustafa Reşid Paşa Mehmed Emin Ali Efendi Sadık Rifat Paşa Mehmed Emin Âli Paşa Mehmed Fuad Efendi Sadık Rifat Paşa Mustafa Reşid Paşa Mehmed Emin Âli Paşa Mehmed Fuad Efendi İbrahim Ethem Paşa Ali Gâlib Paşa Mehmed Emin Âli Paşa Mehmed Fuad Paşa Mehmed Emin Âli Paşa Mehmed Fuad Paşa Mehmed Emin Âli Paşa Mehmed Fuad Paşa Mehmed Emin Âli Paşa Server Efendi Mehmed Cemil Paşa Halil Şerif Paşa Mehmed Es'ad Safvet Paşa Mehmed Râşid Paşa Ahmed Ârifî Paşa Mehmed Es'ad Safvet Paşa Mehmed Râşid Paşa Mehmed Es'ad Safvet Paşa Ahmed Ârifî Paşa Server PaşaMehmed Es'ad Safvet Paşa Aleksandr Karateodori Paşa Mehmed Es'ad Safvet Paşa Sava Paşa Abidin Paşa

Temmuz 1839 Mart 1841 Ocak 1842 Mayıs 1843 Aralık 1844 Aralık 1845 Ekim 1846 Mayıs 1848 Ağustos 1848 Ağustos 1852 Mart 1853 Mayıs 1853 Aralık 1854 Mayıs 1855 Kasım 1856 Nisan 1857 Temmuz 1857 Ocak 1858 Haziran 1861 Ağustos 1861 Aralık 1861 Şubat 1867 Şubat 1869 Eylül 1871 15 Ağustos 1872 28 Eylül 1872 Mart 1873 Mayıs 1873 Mayıs 1874 Ocak 1875 Kasım 1875 Aralık 1876 Temmuz 1877 Ağustos 1877 Şubat 1878 Aralık 1878 Temmuz 1879 Ekim 1879 Haziran 1880

Mehmed Âsim Paşa Eylül 1880Mehmed Said Paşa Mayıs 1882Mehmed Âsini Paşa 28 Kasım 1882Mehmed Es'ad Safvet Paşa 30 Kasım 1882Ahmed Ârifî Paşa Aralık 1882Mehmed Âsim Paşa Nisan 1884Mehmed Said Paşa Eylül 1885Turhan Hüsnü Paşa Haziran 1895Mehmed Said Paşa Ekim 1895Ahmed T evfik Paşa Kasım 1895Mehmed Rifat Paşa Şubat 1909İbrahim Hakkı Paşa Ağustos 1911Mustafa Âsim Bey Ekim 1911Gabriel Noradonkyan Efendi Temmuz 1912Said Halim Paşa Ocak 1913Halil Bey Ekim 1915Ahmed Nesimi Bey Şubat 1917Mehmed Nabi Bey Ekim 1918Mustafa Reşid Paşa Kasım 1918Yusuf Franko Paşa Şubat 1919Mehmed Ferid Paşa Mart 1919Mustafa Reşid Paşa Ekim 1919Abdüllatif Safa Bey Şubat 1920Mehmed Ferid Paşa Nisan 1920Abdüllatif Safa Bey Ekim 1920Ahmed İzzet Paşa Haziran 1921

H A Z İ N E - İ H A S S A N Â Z I R L A R I

Ali Necib Paşa Temmuz 1839Ahmed Sadık Ziver Bey Şubat 1840 Mehmed Tâhir Paşa Haziran 1842Ali Şefik Paşa Mart 1850Mehmed Hasib Paşa Nisan 1853Ahmed Sadık Ziver Bey Eylül 1854 Ali Gâlib Paşa Ocak 1855Ahmed Muhtar Paşa Nisan 1857Ali Rıza Efendi T emınıız 1860Mehmed Hasib Paşa Nisan 1861Mazlûm Mustafa Fehmi Paşa Ağustos 1861 Mehmed Emin Bey Aralık 1861Mehmed Ali Paşa Haziran 1862Mehmed Emin Paşa Ocak 1863İsmail Hakkı Paşa Temmuz 1863(Mart 1868 ‘de Maliye nezaretine bağlanıyor)

HAZİNE-İ HASSA - 6 — M A A R İF

Abdülhamid Ferid Paşa Haziran 1871 Mehmed Es'ad Safvet Paşa Nisan 1874Ali Rıza Refik Bey Eylül 1871 Ahmed Ârifî Paşa Ocak 1875Abdülhamid Ferid Paşa Kasım 1871 Ahmed Cevdet Paşa Haziran 1875Ahmed Hamdî Paşa Ağustos 1876 Mehmed Es'ad Safvet Paşa Aralık 1875Mehmed Said Paşa Kasım 1877 Ahmed Kemal Paşa 13 Mayıs 1876Mehmed Nâmık Paşa 11 Ocak 1878 Ahmed Cevdet Paşa 20 Mayıs 1876Mehmed Said Paşa 5 Şubat 1878 Yusuf Ziyâ Paşa Ekim 1876Hâfız Said Efendi Nisan 1878 Mehmed Tâhir Münif Efendi Şubat 1877Mehmed Said Paşa 28 Kasım 1878 Ahmed Kemal Paşa Kasım 1877Haşan Fehmi Paşa Ocak 1879 Ahmed Vefik Paşa 11 Ocak 1878Ali Rıza Mümtaz Bey Temmuz 1879 Abdüllatif Subhî Paşa 4 Şubat 1878Agop Ohanes Kazazyan Paşa Ocak 1880 Mehmed Tâhir Münif Efendi Nişan 1878Mikail Portakalyan Efendi Ekim 1891 Mehmed Kâmil Paşa Eylül 1880Ohanes Sakız Efendi Kasım 1897 Ali Fuad Bey Aralık 1881Nurî Bey Ekim 1908 Mustafa Nurî Paşa Mayıs 1882

Mehmed Tâhir Münif Paşa Eylül 1884Ahmed Zühdü Paşa Eylül 1891

İ A Ş E N Â Z I R L A R I Celâleddin Paşa Nisan 1902Mustafa Haşim Paşa Temmuz 1903

Kemal Bey Ağustos 1918 Mahmud Ekrem Bey 28 Temmuz 1908Celâl Muhtar Bey 14 Ekim 1918 İbrahim Hakkı Bey 30 Temmuz 1908Muzaffer Bey 17 Kasım 1918 Mahmud Ekrem Bey 28 Eylül 1908Râşid Bey 30 Kasım 1918 İbrahim Hakkı Bey 30 Kasım 1908Abdurrahman Vefik Bey 13-20 Ocak 1919 Abdurrahman Şeref Bey 17 Aralık 1908

Yusuf Ziyâ Paşa 11 Şubat 1909Abdurrahman Şeref Bey 16 Şubat 1909

K a p u d a n - i d e r y a l a r b k Mustafa Nâil Bey 5 Mayıs 1909B a h r i y e n a z ı r l a r 1 Emrullah Efendi 12 Ocak 1910

İsmail Hakkı Bey Mart 1911Abdurrahman Şeref Bey Ekim 1911

M A Â R İ F N Â Z I R L A R I Emrullah Efendi Ocak 1912Said Bey Temmuz 1912

Abdurrahman Sami Paşa Temmuz 1857 Mehmed Şerif Paşa Ekim 1912Ahmed Kemal Efendi Aralık 1861 Şükrü Bey Ocak 1913Mustafa Fazıl Paşa Aralık 1862 Ali Münif Bey Aralık 1917Mehmed Nevres Paşa Ocak 1863 Dr. Nâzım Bey Temmuz 1918İbrahim Ethem Paşa Mart 1863 Said Bey 14 Ekim 1918Ahmed Kemal Efendi Mayıs 1863 Rıza Tevfik Bey 11 Kasım 1918Mehmed Nevres Paşa Mart 1865 Yusuf Ziyâ Paşa 19 Ocak 1919Ahmed Kemal Paşa Nisan 1865 Ali Kemal Bey 4 Mart 1919Abdüllatif Subhî Bey Ağustos 1867 Said Bey 19 Mayıs 1919Mehmed Es'ad Safvet Paşa Mart 1868 Abdurrahman Şeref Bey 8 Mart 1920Ahmed Kemal Paşa Ekim 1871 Fahreddin Reşad Bey 5 Nisan 1920Mehmed Emin Derviş Paşa Ocak 1872 Mehmed Hâdi Paşa 31 Temmuz 1920Ahmed Vefık Efendi Mayıs 1872 Mustafa Reşid Paşa Ekim 1920Ahmed Kemal Paşa Aralık 1872 Râşid Bey Ocak 1921Ahmed Cevdet Paşa Nisan 1873 Mustafa Ârif Bey Haziran 1921

MAARİF - 7 - MALİYE

Abdullah Lami Bey Said Bey

Ağustos 1921 Ağustos 1921

M A L İ Y E N Â Z I R L A R I

Abdurrahman Nafiz Paşa İbrahim Saîb Efendi Musa Saffeti Paşa Abdurrahman Nâfiz Paşa İbrahim Sârim Paşa Sadık Rifat Paşa Abdurrahman Nâfiz Paşa Hüseyin Hüsnü Efendi Abdurrahman Nâfiz Paşa Mehmed Hâlid Efendi Abdurrahman Nâfiz Paşa Ahmed Muhtar Bey Musa Saffeti Paşa Ali Şefik Paşa Ahmed Muhtar Paşa Musa Saffeti Paşa Mehmed Hasib Paşa Musa Saffeti Paşa Mehmed Hasib Paşa Ahmed Muhtar Paşa Mehmed T evfik Paşa Ebûbekir Mümtaz Efendi Hüseyin Mecit Efendi Mehmed Nevres Paşa Mustafa Fazıl Paşa Mehmed Kâni Paşa Mehmed Hurşid Paşa Mehmed Rüşdü Paşa Mehmed Sadık Efendi Mustafa Fazıl Paşa Mehmed Rüşdü Paşa Ahmed Hamdî Paşa Mehmed Sadık Paşa Yusuf Ziyâ Paşa Abdullah Gâlib Bey Mehmed Emin Bey Mehmed Sadık Paşa Mehmed Rüşdü Paşa Ahmed Hamdî Paşa

Mart 1838 Eylül 1839 Şubat 1841 Eylül 1845 Şubat 1847 Mart 1848 Nisan 184S Şubat 1849 Eylül 1849 Haziran 1850 Ağustos 1851 Ekim 1852 Kasım 1853 Aralık 1854 Mayıs 1855 Aralık 1856 Temmuz 1857 Mart 1858 Şubat 1859 Haziran 1860 Kasım 1860 Kasım 1861 Haziran 1862 15 Temmuz 1862 Ocak 1863 Mart 1864 Nisan 1865 Aralık 1865 Şubat 1869 Ağustos 1870 Ocak 1871 Haziran 1871 Ağustos 1871 Kasım 1871 Şubat 1872 Mayıs 1872 Ağustos 1872 Şubat 1873 Nisan 1873

Yusuf Ziyâ Paşa Abdullah Gâlib Bey Yusuf Ziyâ Paşa Mehmed Kânî Paşa Ahmed Zühdü Efendi Mehmed Kânî Paşa Ahmed Zühdü Efendi İbrahim Edip Efendi Abdüllatif Subhî Paşa Tevfik Hüseyin Paşa Ahmed Münir Bey Mehmed Münir Bey İbrahim Edip Efendi Ahmed Münir Paşa

Mart 1874 Nisan 1876 Şubat 1877 Ocak 1878 Ağustos 1878 Şubat 1879 Mayıs 1879 Kasım 1879 Mayıs 1880 Ocak m i Temmuz 188130 Kasım 18823 Aralık 18826 Aralık 1882

Agop Ohanes Kazazyan Paşa 28 Ağustos 1885 Mustafa Zihni Efendi Eylül 1885Agop Ohanes Kazazyan Paşa Aralık 1886 Ahmed Zühdü Paşa Mart 1887Mahmud Celâleddin Paşa Aralık 1887 Agop Ohanes Kazazyan Paşa Ağustos 1888Ahmed Nazif Efendi Hüseyin Sabrî Bey Ahmed Nazif Paşa Tevfik Hüseyin Paşa Ahmed Reşad Bey Ahmed Zühdü Paşa Ahmed Reşad Paşa Ahmed Nazif Paşa Mehmed Ziyâ Paşa Mehmed Râgıb Bey Mehmed Ziyâ Paşa Mehmed Rifat Bey Osman Nurî Bey Mehmed Rifat Bey Mehmed Cavid Bey Mustafa Nâil Bey Mehmed Ziyâ Paşa Abdurrahman Vefık Bey Mehmed Rifat Bey Mehmed Cavid Bey Mehmed Ta’lat Bey Mehmed Cavid Bey Abdurrahman Vefik Bey Mehmed Atâ Bey Mehmed Tevfik Bey Faik Nüzhet Bey Ahmed Reşad Bey

Mart 1891 Kasım 1895 Ocak 1896 Ekim 1897 Ağustos 1898 Nisan 1901 Eylül 1901 Ekim 1904 Aralık 19053 Ağustos 1908 7 Ağustos 1908 18 Şubat 190914 Nisan 1909 1 Mayıs 19091 Temmuz 1909 Ekim 1911 22 Temmuz 1912 27 Temmuz 1912 Ocak 1913 Mart 1914 Kasım 1914 Mart 1917 Kasım 1918 Ocak 1919 Mart 1919 Mart 1920 Nisan 1920

MALİYE - 8 - NAFİA

Mehmed Nazif Bey 18 Ağustos 192(Hüseyin Sabrî Bey 19 Eylül 1920Râşid Bey 21 Ekim 1920Abdullah Lami Bey Ocak 1921Faik Nüzhet Bey Ağustos 1921Mehmed Tevfık Bey Nisan 1922

M E C L İ S - I A H K A M - I A D L İ YR E t S L E R İ

Mehmed Emin Raûf Paşa Temmuz 1839Mehmed Hasib Paşa Haziran 1840İbrahim Sâib Paşa Mart 1841Mehmed Arif Paşa ■- Haziran 1841Mehmed Emin Raûf Paşa Temmuz 1842Halil Rifat Paşa Ekim 1842Abdunahman Nâfiz Paşa Şubat 1843Ahmed Fethi Paşa Kasım 1843Süleyman Re'fet Paşa Kasım 1844Sadık Rifat Paşa Ekim 1845İbrahim Sârim Paşa Şubat 1848Halil Rifat Paşa Nisan 1848Mehmed Emin Âli Paşa Haziran 1848Sadık Rifat Paşa Ağustos 1848Mehmed Ârif Paşa Nisan 1849Sadık Rifat Paşa Ekim 1850Mustafa Reşid Paşa Ocak 1852Mustafa Naili Paşa Mart 1852Sadık Rifat Paşa Mayıs 1853Mehmed Şekib Paşa Mart 1854Yusuf Kâmil Paşa Ocak 1855Ali Şefik Paşa Mayıs 1855Y usuf Kâmil Paşa Haziran 1857Musa Saffeti Paşa Kasım 1859Yusuf Kâmil Paşa Temmuz 1861Mehmed Fuad Paşa Ocak 1863Mehmed Es’ad Safvet Paşa Şubat 1863Yusuf Kâmil Paşa Temmuz 1863Mehmed Rüşdü Paşa Mayıs 1866Mehmed Emin Paşa Haziran 1866Yusuf Kâmil Paşa Şubat 1867Ahmed Cevdet Paşa Mart 1868

N A F İ A N A Z I R L A R I

İsmail Paşa Eylül 1848(Mart 1849 'da Ticaret nezaretini bağlanıyor)

İbrahim Halil Paşa Haziran 1866Agaton Efendi Mart 1867Davut Paşa Mayıs 1868Mehmed Rüşdü Paşa 23 Haziran 1871İbrahim Ethem Paşa 28 Haziran 1871İsmail Paşa Ocak 1873Mehmed Râşid Paşa Mart 1873Ahmed Muhtar Paşa Mayıs 1873Mehmed Kânî Paşa Temmuz 1873İsmail Paşa Ekim 1873İbrahim Ethem Paşa Şubat 1874Server Paşa Haziran 1875Ahmed Es'ad Paşa 31 Ağustos 1875Mehmed Kadrî Bey 23 Eylül 1875Mehmed Hâlet Paşa Ocak 1876Server Paşa Şubat 1876Mehmed Es'ad Safvet Paşa Haziran 1877Ohanes Çamiç Efendi Ağustos 1877Aleksandr Karateodori Paşa Haziran 1878Ohanes Çamiç Efendi 30 Kasım 1878Sava Paşa 4 Aralık 1878Haşan Fehmi Paşa Eylül 1879Mehmed Raıf Paşa Nisan 1884Ahmed Zühdü Paşa Eylül 1885(Aralık 1886‘de Ticaret nezaretine bağlanıyor)Naum Paşa 2 Ağustos 1908(8.8.1908 de Ticaret nezaretini bağlanıyor)Sinapiyan Efendi Ocak 1912Ziyâ Bey Kasım 1912Basarya Efendi Ocak 1913Osman Nizami Paşa Haziran 1913Ahmed Cemâl Paşa Aralık 1913Mahmud Bahri Paşa Mart 1914Abbas Halim Paşa Kasım 1914Ali Münif Bey Şubat 1917Ziyâeddin Paşa 14 Ekim 1918Mehmed Ziyâ Paşa 11 Kasım 1918Şevket Turgut Paşa 24 Şubat 1919Ahmed Avni Paşa 4 Mart 1919Şevket Turgut Paşa 2 Nisan 1919Ahmed Ferid Bey 21 Mayıs 1919Abuk Ahmed Paşa 21 Temmuz 1919

NAFİA - 9 - SERASKER

Mehmed Tevfik Bey 8 Mart 1920Cemil Paşa 5 Nisan 1920Zeki Paşa Temmuz 1920Abdullah Lami Bey Ekim 1920Ali Rıza Paşa Şubat 1921

O R M A N V E M A A D İ N N Â Z I R L A R I

Bedros Kuyumcuyan Efendi Eylül 1878 (Haziran 1880 de Ticaret nezaretine bağlanıyor)Selim Melhane Paşa Mehmed Tevfik Paşa Mavrokordato Efendi Aristidi Paşa Mavrokordato Efendi Sinapyan Efendi

Şubat 18932 Ağustos 19087 Ağustos 1908 4 Mayıs 1909 12 Kasım 19094 Ekim 1911

(Ocak 1912’de Ticaret nezaretine bağlanıyor)

P O S T A V E T E L E G R A F 1 N Â Z I R L A R I

îzzet Efendi İbrahim Haydar Efendi İzzet Efendi Haşan Âli Efendi Hüseyin Hasib Efendi Mehmed Atâ Bey Ali Gâlib Bey Fuad Bey(Tem m uz I 9 0 9 ’da u dönüştürüldü)Stanbulyan Efendi İbrahim Selim Susa Efendi Mehmed Ta’lat Bey Hüseyin Sabrî Bey Musurus-Ghikis Bey Oskan Efendi Şükrü Bey Hüseyin Haşim Bey Abdurrahman Şeref Bey Yusuf Franko Paşa İbrahim Ethem Bey Mehmed Ali Bey

Mart 1876 Ocak 1879 Haziran 1880 Mayis 1888 Kasım 1895 3 Ağustos 1908 6 Ağustos 19083 Mart 1909

ı um m üdürlüğe

Ocak 1910 Ekim 1911 Şubat 1912 Ağustos 1912 Ekim 1912 Haziran 1913 Kasım 1914 Eylül 1917 Ekim 1918 Aralık 191824 Şubat 19194 Mart 1919

(8.4.1919’da umum müdürlüğe dönüştürüldü)

S E R A S K E R L E R 2

Halil Rifat Paşa Mustafa Nurî Paşa Mehmed Reşid Paşa Haşan Rıza Paşa Süleyman Re'fet Paşa Mehmed Husrev Paşa Mehmed Said Paşa Haşan Rıza Paşa Mehmed Ali Paşa Mehmed Rüşdü Paşa Mehmed Ali Paşa Haşan Rıza Paşa Mehmed Rüşdü Paşa Haşan Rıza Paşa Mehmed Kâmil Paşa Mehmed Rüşdü Paşa Haşan Rıza Paşa Mehmed Nâmık Paşa Mehmed Rüşdü Paşa Mehmed Râşid Paşa Mehmed Fuad Paşa İbrahim Halil Paşa Hüseyin Avni Paşa Abdülkerim Nadir Paşa Haşan Rıza Paşa Mehmed Rüşdü Paşa Mehmed Nâmık Paşa Hüseyin Avni Paşa Ahmed Es'ad Paşa Mustafa Sıdkı Paşa Mehmed Yâver Paşa Ahmed Es'ad Paşa Hüseyin Avni Paşa Abdülkerim Nadir Paşa Ali Sâib Paşa Hüseyin Avni Paşa Haşan Rıza Paşa Mehmed Nâmık Paşa İbrahim Derviş Paşa Haşan Rıza Paşa İbrahim Derviş Paşa Abdülkerim Nadir Paşa Hüseyin Avni Paşa

Temmuz 1839 Mayıs 1840 Şubat 1843 Temmuz 1843 Temmuz 1845 Aralık 1845 Aralık 1846 Mayıs 1848 Mart 1849 Mayıs 1851 Mayıs 1853 Ocak 1854 Haziran 1855 Aralık 185631 Temmuz 185715 Ağustos 1857 12 Ekim 1857 Haziran 1861 Eylül 1861 Ocak 1863 Mart 1863 Haziran 1863 Ağustos 1863 Aralık 1865 Haziran 1866 Şubat 1867 Mart 1868 Ocak 1869 Temmuz 1871 Nisan 1872 Temmuz 1872 Ekim 1872 Şubat 1873 Şubat 1874 Ocak 1875 Ağustos 1875 Eylül 187525 Kasım 1875 10 Aralık 1875 14 Ocak 1876 22 Nisan 1876 10 Mayıs 1876 Mayıs 1876

1 Ağustos 1908 Posta Telefon ve Telegraf azırları. ^Ağustos 1908'den sonra Harbiye nâzırlan.

SERASKER - 10 - ŞURA-YI DEVLET

Abdülkerim Nadir Paşa Haziran 1876 Ş E Y H Ü L İ S L A M L A RMehmed Redif Paşa Eylül 1876

Mustafa Âsim EfendiMahmud Celâleddin Paşa 28 Temmuz 1877 Şubat 1833Mustafa Sıdkı Paşa 23 Ağustos 1877 Ahmed Ârif Hikmet Bey Kasım 1846Mehmed Raûf Paşa Aralık 1877 Mehmed Ârif Efendi Mart 1854Mehmed İzzet Paşa 19 Nisan 1878 Mehmed Sadeddin Efendi Aralık 1858Mahmud Celâlettin Paşa 18 Mayıs 1878 Ömer Hüsamettin Efendi Kasım 1863Mustafa Sıdkı Paşa 7 Haziran 1878 Mehmed Refik Efendi Ağustos 1866Osman Nurî Paşa Aralık 1878 Haşan Fehmi Efendi Nisan 1868Hüseyin Hüsnü Paşa Temmuz 1880 Ahmed Muhtar-Molla Bey Eylül 1871Osman Nurî Paşa Ocak 1881 Ahmed Muhtar Efendi Kasım 1872Hüseyin Hüsnü Paşa 30 Kasım 1882 Haşan Hayrullah Efendi Haziran 1874Osman Nurî Paşa 3 Aralık 1882 Haşan Fehmi Efendi Temmuz 1874Ali Sâib Paşa 10 Eylül 1885 Haşan Hayrullah Efendi Mayıs 1876Osman Nurî Paşa 21 Ağustos 1891 Halil Efendi Temmuz 1877Mehmed Rıza Paşa Eylül 1891 Ahmed Muhtar-Molla Bey Nisan 1878Ömer Rüşdü Paşa 22 Temmuz 1908 Ahmed Es'ad Efendi Aralık 1878Receb Paşa 7 Ağustos 1908 Ömer Lütfî Efendi Ocak 1889Ali Rıza Paşa 28 Ağustos 1908 Mehmed Cemâleddin Efendi Eylül 1891Hüseyin Nâzım Paşa 11 Şubat 1909 Mehmed Ziyâeddin Efendi Şubat 1909Ali Rıza Paşa 16 Şubat 1909 Mehmed-Sahib Molla Bey Mayıs 1909Ethem Paşa 14 Nisan 1909 Hüseyin Hüsnü Efendi Ocak 1910Sâlih Hulusi Paşa 5 Mayıs 1909 Musa Kâzım Efendi Temmuz 1911Mahmud Şevket Paşa Ocak 1910 Abdurrahman Nesîb Efendi Aralık 1911Nâzım Hüseyin Paşa Temmuz 1912 Mehmed Cemâleddin Efendi Temmuz 1912Mahmud Şevket Paşa Ocak 1913 Mehmed Es'ad Efendi Ocak 1913Ahmed İzzet Paşa Haziran 1913 Mustafa Hayri Efendi Mart 1914Enver İsmail Paşa Ocak 1914 Musa Kâzım Efendi Mayıs 1916Ahmed İzzet Paşa 14 Ekim 1918 Ömer Hulusi Efendi 14 Ekim 1918Abdullah Paşa 17 Kasım 1918 İbrahim Hakkı Efendi Kasım 1918Cevad Paşa 19 Aralık 1918 Mustafa Sabrî Efendi Mart 1919Ömer Yâver Paşa 13 Ocak 1919 İbrahim Hakkı Efendi Ekim 1919Ali Ferid Paşa 24 Şubat 1919 Abdullah Bey Nisan 1920Ahmed Abuk Paşa 4 Mart 1919 Mustafa Sabrî Efendi Temmuz 1920Mehmed Şakir Paşa 2 Nisan 1919 Mehmed Nurî Efendi Eylül 1920Şevket Turgut Paşa 19 Mayıs 1919Ali Ferid Paşa 29 Haziran 1919Mustafa Nâzım Paşa 11 Temmuz 1919 Ş U R A - Y I D E V L E T R E İ S L E R İSüleyman Şefik Paşa 13 Ağustos 1919Cemâl Paşa Ekim 1919 Ahmed Şefik Midhat Paşa Mart 1868

Mustafa Fevzî Paşa Şubat 1920 Yusuf Kâmil Paşa Mart 1869

Mehmed Said Paşa 6 Nisan 1920 Mehmed Nâmık Paşa Ekim 1871Yusuf Kâmil Paşa Ağustos 1872

Mehmed Ferid Paşa 20 Nisan 1920 Mahmud Nedim Paşa 25 Ağustos 1875Hüseyin Hüsnü Paşa Ağustos 1920 Server Paşa 28 Ağustos 1875Ziyâeddin Paşa 21 Ekim 1920 Mehmed Nâmık Paşa Şubat 1876

ŞURA-YI DEVLET - 11 - TİCARET

Yusuf Kâmil Paşa Nisan 1876 T A N Z İ M A T M E C L İ S İAhmed Şefik Midhat Paşa Haziran 1876 R E İ S L E R İAhmed Cevdet Paşa 24 Aralık 1876İbrahim Ethem Paşa 2 Ocak 1877 Mehmed Emin Âli Efendi Eylül 1854Mehmed Kadrî Paşa Şubat 1877 Y usııf Kâmil Paşa Aralık 1854Mehmed Es'ad Safvet Paşa 7 Şubat 1878 Mehmed Emin Âli Paşa Ocak 1855Mehmed Asım Paşa 21 Şubat 1878 Mehmed Fuad Paşa Mayıs 1855Ali Paşa 19 Nisan 1878 Mehmed Emin Paşa Temmuz 1855Ahmed Ârifî Paşa 20 Ekim 1879 Mustafa Reşid Paşa Temmuz 1857Server Paşa 12 Eylül 1880 Mehmed Fuad Paşa Eylül 1857Mehmed Akif Paşa Mayıs 1882 Mehmed Emin Paşa Ocak 1858Ahmed Ârifî Paşa 30 Kasım 1882 Mehmed Rüşdü Paşa Ağustos 1858Mehmed Âkif Paşa 3 Aralık 1882 Mehmed Emin Âli Paşa Aralık 1859Ahmed Arifi Paşa Eylül 1885Halil Rifat Paşa Haziran 1895Mehmed Said Paşa Kasım 1895 T İ C A R E T V E Z İ R A A THaşan Fehmi Paşa Ekim 1907 N Â Z I R L A R ITurhan Hüsnü Paşa 2 Ağustos 1908Mehmed Tevfik Paşa 7 Ağustos 1908 Mehmed Said Paşa Temmuz 1839Haşan Fehmi Paşa 30 Kasım 1908 Ahmed Fethi Paşa Aralık 1839Mustafa Zihni Paşa 14 Nisan 1909 Mehmed Said Paşa Mart 1841Mehmed Raîf Paşa 16 Nisan 1909 İbrahim Sârim Efendi Haziran 1841Necmettin Molla Bey Ocak 1910 Mehmed Tâhir Bey Aralık 1841Mustafa Hayri Bey Ekim 1911 Hüseyin Bey Şubat 1845Said Halim Paşa Ocak 1912 Halil Rifat Paşa Eylül 1845Mehmed Kâmil Paşa Temmuz 1912 İbrahim Sârim Efendi Aralık 1845Ârif Hikmet Paşa Ekim 1912 Haşan Rıza Paşa Temmuz 1846Said Halim Paşa 24 Ocak 1913 Mehmed Kâmil Paşa Mayıs 1848Mehmed Said Paşa 26 Ocak 1913 Süleyman Re'fet Paşa Temmuz 1848Halil Bey Haziran 1913 İsmail Paşa Hekimbaşı Nisan 1849İbrahim Hayrullah Bey Mayıs 1914 Mehmed İzzet Paşa Eylül 1851Halil Bey Şubat 1917 Yusuf Kâmil Paşa Eylül 1852Reşid Âkif Paşa 14 Ekim 1918 Ahmed Fethi Paşa Mart 1853Mehmed Şerif Paşa 11 Kasım 1918 Mehmed Nâmık Paşa Mayıs 1853Cemil Molla Efendi 24 Şubat 1919 Yusuf Kâmil Paşa Ağustos 1854Seyyit Abdülkadir Efendi 4 Mart 1919 Musa Saffeti Paşa Aralık 1854Rıza Tevfık Bey Mayıs 1919 İsmail Paşa Aralık 1856Mehmed Şerif Raûf Paşa Ağustos 1919 Ali Gâlib Paşa Mart 1858Abdurrahman Şeref Bey Ekim 1919 Mahmud Nedim Paşa Ağustos 1858Cemil Molla Bey 11 Mart 1920 İbrahim Ethem Paşa Aralık 1859Râşid Bey 5 Nisan 1920 Mehmed Es'ad Safvet Bey Temmuz 1861İbrahim Ethem Bey 2 Mayıs 1920 İbrahim Ethem Paşa Şubat 1863Rıza Tevfık Bey Ağustos 1920 Mehmed Es’ad Safvet Paşa Mayıs 1863Mustafa Ârif Bey Ekim 1920 İbrahim Ethem Paşa Mart 1865Mehmed Tevfik Bey Ağustos 1921 İbrahim Halil Paşa Haziran 1866

TİCARET - 12 — ZAPTİYE

Mehmed Es'ad Safvet Paşa Mayıs 1867 T O P H A N E M Ü Ş İ R L E R 1Mehmed Kabûlî Paşa Mart 1868İbrahim Ethem Paşa Eylül 1871 Mehmed Ali Paşa Ocak 1844Mahmud Celâlettin Paşa Ağustos 1872 Ahmed Fethi Paşa Ağustos 1845Mehmed KabûJÎ Paşa Temmuz 1874 Mehmed Reşid Paşa 15 Ağustos 1852Mahmud Celâlettin Paşa Ekim 1875 Mehmed Nâmık Paşa 21 Eylül 1852Sa'dullah Rami Paşa 4 Eylül 1876 Ahmed Fethi Paşa Mayıs 1853Haşan Rıza Paşa 6 Ekim 1876 Mehmed Vâsıf Paşa 6 Eylül 1857Mehmed Hâlet Paşa 20 Ekim 1876 Ahmed Fethi Paşa 22 Ekim 1857Ohanes Çamiç Efendi Ağustos 1877 Mehmed Rüşdü Paşa Şubat 1858Mehmed Tâhir Münif Efendi Kasım 1877 Haşan Rıza Paşa Ağustos 1858Ohanes Çamiç Efendi Ocak 1878 Mehmed Ali Paşa Eylül 1861Ahmed Cevdet Paşa Aralık 1878 İbrahim Halil Paşa Ocak 1863Mehmed Kadrî Paşa Ekim 1879 Haşan Rıza Paşa Mayıs 1866İsmail Hakkı Paşa Aralık 1879 Mehmed Yâver Paşa Şubat 1867Bedros Kuyumcuyan Efendi Haziran 1880 İbrahim Halil Paşa Şubat 1869Mehmed Raîf Efendi Eylül 1880 Mustafa Sıdkı Paşa Ekim 1871Abdüllatif Subhî Paşa Mayıs 1882 Mehmed Y âver Paşa Nisan 1872İsmail Hakkı Paşa Eylül 1885 Mustafa Asım Paşa 24 Temmuz 1872Mustafa Zihni Efendi Aralık 1886 Mustafa Sıdkı Paşa 3 Ağustos 1872Mehmed Raîf Paşa Mayıs 1890 Mehmed Yâver Paşa 18 Ekim 1872Hüseyin Tevfik Paşa Eylül 1891 İbrahim Halil Paşa 13 Kasım 1872Mahmud Celâlettin Paşa Kasım 1895 Ahmed Es'ad Paşa Şubat 1873Mustafa Zihni Paşa Ocak 1899 Ali Sâib Paşa Mayıs 1873Mehmed Ziyâ Paşa 3 Ağustos 1908 Said Tevfik Paşa Ağustos 1873Gabriel Noradonkyan Efendi 7 Ağustos 1908 Ali Sâib Paşa Haziran 1875Hallaçyan Efendi Ocak 1910 Said Tevfik Paşa Eylül 1875Hulusi Bey Ekim 1911 Haşan Rıza Paşa Haziran 1876Aristidi Paşa Ocak 1912 Mahmud Celâlettin Paşa Ekim 1876Mustafa Reşid Paşa Ekim 1912 Mehmed Nâmık Paşa Şubat 1878Mehmed Celâl Bey Ocak 1913 Ahmed Muhtar Paşa Nisan 1878Süleyman el Bustani Efendi Haziran 1913 Mehmed Raûf Paşa Haziran 1878Ahmed Nesimi Bey Kasım 1914 Ali Sâib Paşa Şubat 1879Mustafa Şeref Bey Şubat 1917 Mustafa Zeki Paşa Ağustos 1891Ziyâeddin Paşa 14 Ekim 1918 Ali Rıza Paşa Temmuz 1908Kostaki Vayanis Efendi 11 Kasım 1918 Necib Paşa 17 Şubat 1909Abdullah Lami Bey 24 Şubat 1919 Hurşid Paşa 3 Mart 1909İbrahim Ethem Bey 4 Mart 1919 (Müşirlik Nisan 1909’da lağvedilmiştir)Tâhir Hayreddin Paşa 11 Ağustos 1919Mehmed Hâdi Paşa 12 Eylül 1919Abdurrahman Şeref Bey 8 Şubat 1920 Z A P T İ Y E N A Z I R L A R IMehmed Ziyâeddin Bey 8 Mart 1920 ( M Ü Ş İ R L E R İ )Hüseyin Remzi Paşa 5 Nisan 1920İbrahim Ethem Bey Cemâl Bey

28 Haziran 1920 31 Temmuz 1920 Hâfız Mehmed Paşa Ocak 1846

Mehmed Hâdi Paşa 12 Eylül 1920 Mehmed Emin Paşa Şubat 1847

Hüseyin Kâzım Bey 21 Ekim 1920 (Kasım 1851’de seraskerliğe bağlanıyor)Abdüllatif Safa Bey Haziran 1921 Mehmed Hayreddin Paşa Ağustos 1852

ZAPTİYE - 13 — M ABEYN

Mehmed İzzet Paşa Aralık 1854 Mehmed Emin Efendi Ağustos 1861Mehmed Emin Paşa Kasım 1857 Hâlid Bey Haziran 1862Abdülkerim Paşa Kasım 1861 Mehmed Nevres Paşa Haziran 1862Abdülhalim Paşa Mart 1863 Haşan Refik Bey Temmuz 1862Mehmed Emin Paşa Ekim 1863 Yaver Bey Ekim 1862İsmail Paşa Şubat 1867 Ali Bey Şubat 1864Hüseyin Hüsnü Paşa Mart 1868 Mehmed Nevres Paşa Kasım 1866Mehmed Ârif Paşa 14 Eylül 1871 Hüseyin Cemil Bey Mayıs 1867Haşan Sâmih Paşa 19 Eylül 1871 Fuad Efendi Şubat 1869Mustafa Paşa Kasım 1871 Mehmed Nevres Paşa Mayıs 1870Mustafa Âsim Paşa Ağustos 1872 Mustafa Ziver Bey Eylül 1871Ali Sâib Paşa 14 Ekim 1872 Hurşid Paşa Ocak 1872İsmail Paşa 13 Kasım 1872 Mehmed Bey Ağustos 1872Mehmed İzzet Paşa Şubat 1873 Mustafa Ziver Bey Ekim 1872Ahmed Hamdî Paşa Mayıs 1873 Fuad Bey Mart 1873Mehmed Ârif Paşa 24 Ağustos 1875 Hüsamettin Bey Nisan 1873Abdî Paşa 3 Eylül 1875 Hayri Bey Nisan 1873Mehmed Sabrî Paşa Haziran 1876 Selâmı Bey Eylül 1873Ömer Fevzî Paşa Ağustos 1876 İsmail Hakkı Paşa Aralık 1873Ahmed Hamdî Paşa Mart 1877 Ahmed Şevket Bey Ocak 1874Hâfız Mehmed Paşa Ocak 1878 Hâfız Mehmed Bey Eylül 1874Safvet Paşa 9 Aralık 1878 Edhem Efendi Haziran 1876Mehmed Ârif Paşa Ocak 1879 Yusuf Efendi Eylül 1876Hâfız Ahmed Paşa Mayıs 1879 Edhem Efendi Aralık 1876Mehmed Fazlı Paşa Şubat 1883 Mehmed Nâfiz Paşa Ocak 1877Kâmil Bey Temmuz 1886 Mahmud Hamdî Paşa Haziran 1878Hüseyin Nâzım Paşa Temmuz 1890 Osman Zeki Bey Ekim 1882Ahmed Şefik Paşa Kasım 1896 Ali Paşa Mayıs 1891Hamdî Bey 26 Temmuz 1908 Mehmed Nuri Paşa Ağustos 1908Ziver Bey 30 Temmuz 1908 Lütfî Simavi Bey Nisan 1909Refik Bey 9 Ağustos 1908 Hâlid Hurşid Bey Nisan 1912Ziver Bey 11 Ağustos 1908 Mehmed Tevfik Bey Temmuz 1912Sami Faruki Paşa 14 Ağustos 1908 Lütfî Simavi Bey Temmuz 1918(Ağustos 1909’da nezaret lağvedildi) Y âver Ömer Paşa Mart 1919

S E R K U R E N Â L A R M A B E Y N B A Ş K A T İ B L E R İ

Mehmed İzzet Bey Temmuz 1839 Mehmed Tevfik Efendi Temmuz 1839Mahmud Hamdî Bey Ağustos 1842 Ali Şefik Bey Temmuz 1842Selim Bey Mayıs 1848 Abdülhamid Ferid Bey Temmuz 1848Ali Bey Ocak 1855 İsmail Hakkı Bey Ocak 1855Mehmed İzzet Bey Temmuz 1855 Mehmed Emin Bey Kasım 1861Ne'şet Efendi Mart 1856 Mustafa Nuıî Efendi Ocak 1863Osman Bey Haziran 1857 Mehmed Emin Bey Kasım 1863Ahmed Bey Nisan 1860 Hilmî Halimi Efendi Eylül 1871Gâlib Paşa Haziran 1861 Ali Rıza Refik Bey Ekim 1872

MABEYN - 14 - SADARET

Mehmed Âüf Bey Eylül 1873Sa'dullah Rami Bey Haziran 1876Mehmed Said Efendi Ağustos 1876Lebib Bey Ocak 1878Ali Fuad Bey Nisan 1878Ali Rıza Mümtaz Bey Kasım 1878Ali Fuad Bey Temmuz 1879Ali Rıza Mümtaz Bey Haziran 1880Ahmed Süreyya Paşa Eylül 1885Tahsin Paşa Kasım 1894Ali Cevad Bey Ağustos 1908Hâlid Ziyâ Bey Nisan 1909Ali Fuad Bey Temmuz 1912Rifat Bey Nisan 1920

S A D A R E T M Ü S T E Ş A R L A R I

İbrahim Sârim Efendi Temmuz 1839Mehmed Said Muhip Efendi Eylül 1839Sadık Mehmed Rifat Bey Eylül 1840Mehmed Ârif Bey Mart 1841Mehmed Said Muhip Efendi Temmuz 1841İsmail Zühdü Efendi Mart 1842İbrahim Sârim Efendi Ekim 1846İbrahim Edhem Bey Şubat 1847Mehmed Fuad Efendi Aralık 1849Süleyman Şevket Bey Ağustos 1852Mehmed Şekib Efendi Şubat 1854Mahmud Nedim Bey Nisan 1854Süleyman Şevket Bey Mayıs 1854Mehmed Es'ad Safvet Efendi Mart 1856İsmail Hibâb Efendi Ekim 1858

İsmail Afif Bey Kasım 1860İsmail Hakkı Bey Kasım 1861Ebûbekir Mümtaz Efendi Haziran 1862Mahmud Nedim Paşa 9 Mart 1868Abdülhamid Ferid Bey 18 Man 1868a tam a yok Eylül 1869Mehmed Said Efendi Eylül 1871Mehmed Nurî Efendi Ekim 1871Ali Rıza Refik Bey Aralık 1871Ahmed V efik Efendi Ocak 1872Mehmed Es'ad Safvet Paşa Mayıs 1872Mehmed Kâmil Paşa Ağustos 1872Mustafa Nurî Efendi Kasım 1872Mehmed Hurşid Paşa Mayıs 1873Ali Şefkatî Bey Ekim 1873Ahmed Ziyâeddin Bey Şubat 1874Mehmed Said Efendi Ekim 1875Ali Rıza Refik Bey Şubat 1876Mehmed Said Efendi Mart 1876Mehmed Hurşid Paşa Ocak 1878Mehmed Emin Bey Şubat 1878Mehmed Raûf Bey Mart 1878Said Efendi Aralık 1878Mustafa Zihni Efendi Ocak 1879Ali Şefkatî Efendi Ekim 1885Mehmed Tevfik Paşa Ekim 1890Mehmed Ali Paşa Şubat 1906Ziyâ Bey Ağustos 1908Âdil Bey Ekim 1909Mehmed Emin Bey Ağustos 1913Cemâl Bey Nisan 1920Nurî Bey Ağustos 1920Ali Fuad Bey Ekim 1920

I I . A S K E R İ T E Ş K İ L A T

E R K Â N - I H A R B İ Y E - İ Ömer Lütfî Paşa Mayıs 1868U M U M İ Y E R E İ S L E R İ Mehmed İzzet Paşa Kasım 1869

Ahmed Es'ad Paşa Ağustos 1870Ahmed İzzet Paşa Ağustos 1908 Yusuf İzzettin Efendi Nisan 1872Enver Paşa Ocak 1914 İbrahim Derviş Paşa Eylül 1875Fr. Bronsard v. Schellendorf Mayıs 1914 Ahmed Muhtar Paşa Aralık 1875H. von Seeckt Şubat 1918 Mehmed Redif Paşa Haziran 1876Enver Paşa Ekim 1918 Osman Nurî Paşa Mart 1878Cevad Şakir Paşa Kasım 1918 İsmail Hakki Paşa Temmuz 1880Mustafa Fevzî Paşa Aralık 1918 Ârif Paşa Ocak 1881Cevad Şakir Paşa Mayıs 1919 Mehmed Raûf Paşa Ocak 1882Mehmed Hâdi Paşa Ağustos 1919 Mahmud Muhtar Paşa Ağustos 1908Fuad Paşa Eylül 1919 YâverPaşa 14 Nisan 1909Cevad Şakir Paşa Ekim 1919 Hüseyin Nâzım Paşa Nisan 1909Şevket Turgut Paşa Şubat 1920 Zeki Paşa Ocak 1910Nazif Paşa Nisan 1920Mehmed Hâdi Paşa 2-19 Mayıs 1920

2 . O R D U K O M U T A N L A R I

H A S S A O R D U S U 1 K O M U T A N L A R I

Nisan 1840 Ocak 1843 Eylül 1843 Aralık 1845 Aralık 1846 Haziran 1848 Şubat 1849 Mart 1852 Ağustos 1852 Mayıs 1853 Ocak 1854 Temmuz 1854 Mayıs 1855 Aralık 1856 Ağustos 1857 Ekim 1857 Mayıs 1860 Haziran 1861 Eylül 1861 Aralık 1865

Abdî Paşa Nisan 1863Abdülkerim Nadir Paşa Mayıs 1869Abdî Paşa Ağustos Ağustos 1871Ali Rıza Paşa Kasım 1871Abdî Paşa Nisan 1872Ahmed Muhtar Paşa Ağustos 1873Mehmed Yaver Paşa Eylül 1874Ahmed Eyyûb Paşa Aralık 1875Fuad Paşa Eylül 1878Ahmed Tevfik Paşa Ocak 1883Tâhir Paşa Nisan 1885Veysel Hilmî Paşa Eylül 1885Mahmud Hamdî Paşa Haziran 1891Mehmed Ârif Paşa Aralık 1895Nasır Paşa Şubat 1907Ali Rıza Paşa Ağustos 1908Hüseyin Nâzım Paşa Eylül 1908Sâlih Hulusi Paşa Ocak 1909

3 . O R D U K O M U T A N L A R I 2

Mehmed Reşid Paşa Ocak 1847Mehmed Emin Paşa Aralık 1847Ömer Lütfü Paşa Haziran 1849

Haşan Rıza Paşa Mehmed Reşid Paşa Haşan Rıza Paşa Mehmed Husrev Paşa Mehmed Rüşdü Paşa Mehmed Reşid Paşa Mahmud Paşa Mehmed Reşid Paşa Mehmed Selim Paşa Mehmed Rüşdü Paşa Mehmed Selim Paşa Mehmed Reşid Paşa Mehmed Selim Paşa Mehmed Vâsıf Paşa Mehmed Selim Paşa Mehmed Vâsıf Paşa Mehmed Nâmık Paşa Mehmed Selim Paşa Hüseyin Avni Paşa Abdülkerim Nadir Paşa

^Birinci Ordu. ^Rumeli Ordusu.

3. ORDU - 16 - 5. ORDU

Mehmed Rifat Paşa Temmuz 1857İsmail Paşa Eylül 1859Ömer Lütfî Paşa Mayıs 1861Abdülkerim Nadir Paşa Haziran 1868Abdî Paşa Haziran 1869Mehmed Redif Paşa Ağustos 1871İbrahim Derviş Paşa Ocak 1872Ali Sâib Paşa Ağustos 1873Mehmed Re'fet Paşa Eylül 1874Mehmed Redif Paşa Haziran 1875İbrahim Derviş Paşa Ağustos 1875İsmail Hakkı Paşa Eylül 1875İbrahim Derviş Paşa Mayıs 1876Abdî Paşa Aralık 1876Ali Sâib Paşa Nisan 1877Ahmed Şevket Paşa Mayıs 1878Ahmed Muhtar Paşa Mart 1879Ahmed Eyyûb Paşa Ağustos 1880Şükrü Paşa Ekim 1884Mehmed Fazlı Paşa Temmuz 1886Hüseyin Fevzî Paşa Ağustos 1893Kâzım Paşa Ekim 1896Hayri Paşa Mayıs 1897Mehmed Es'ad Paşa Haziran 1907İbrahim Edhem Paşa Haziran 1908Mahmud Şevket Paşa Ağustos 1908Mehmed Hâdi Paşa Mayıs 1909


Ebûbekir Rüstem Paşa Aralık 1843Osman Paşa Haziran 1846Mehmed Reşid Paşa Aralık 1847Mehmed Selim Paşa Mart 1852Abdülkerim Nadir Paşa Eylül 1852Ahmed Paşa Ocak 1854Mustafa Zarif Paşa Mart 1854İsmail Paşa Eylül 1854Mehmed Vâsıf Paşa Aralık 1854Abdülkerim Paşa Mart 1857Mustafa Tevfik Paşa Temmuz 1861İbrahim Derviş Paşa Şubat 1864Mehmed Selim Paşa Ocak 1866İbrahim Derviş Paşa Nisan 1868

Mustafa Sıdkı Paşa Ocak 1869Abdî Paşa Kasım 1871Haşan Samih Paşa Nisan 1872Mustafa Sıdkı Paşa Mart 1873Ahmed Muhtar Paşa Kasım 1874Mehmed Yaver Paşa Aralık 1875Haşan Sâmih Paşa Mayıs 1876Ahmed Muhtar Paşa Mart 1877İsmail Hakkı Paşa Ocak 1878Mehmed Nâfiz Paşa Haziran 1878Nusret Paşa Ocak 1884Hidâyet Paşa Eylül 1884Asaf Paşa Aralık 1886Mehmed Zeki Paşa Haziran 1888Abdullah Paşa Ağustos 1908Süleyman Şevket Paşa Eylül 1908Osman Paşa Mayıs 1910


Mehmed Nâmık Paşa Kasım 1843Mehmed Emin Paşa

(Mühendis) Haziran 1849Mehmed Emin Paşa (Kıbrıslı) Eylül 1851Mehmed Vâsıf Paşa Şubat 1853Mehmed Arif Paşa Ağustos 1854Cephede Şubat 1855Abdülkerim Paşa Ağustos 1856İsmail Paşa Nisan 1857Ahmed Nâzır Paşa Ekim 1859Abdülhalim Paşa Temmuz 1860Mehmed Râşid Paşa Mart 1863Abdülhalim Paşa Şubat 1864İbrahim Derviş Paşa Ocak 1866Mustafa Paşa Kasım 1867Mehmed Re'fet Paşa Temmuz 1868Mehmed İzzet Paşa Ağustos 1870Mehmed Y âver Paşa Kasım 1872Mehmed İzzet Paşa Eylül 1873Ahmed Es'ad Paşa Eylül 1874Mehmed İzzet Paşa Şubat 1875Ahmed Eyyûb Paşa Eylül 1878Hüseyin Fevzî Paşa Ağustos 1880Mehmed İzzet Paşa Nisan 1882

*■ Anadolu Ordusu. ^Arabistan Ordusu.

5. ORDU - 17 — 1853-1856 HARBİ

Osman Nurî Paşa Receb Paşa Hüseyin Fevzî Paşa Mustafa Paşa Abdullah Reşid Paşa Kâzım Paşa Ahmed Cevad Paşa İsmail Hakkı Paşa Mustafa Nurî Paşa Hüseyin Nâzım Paşa Osman Fevzî Paşa Abdullah Paşa Süleyman Fevzî Paşa

Aralık 1886 Mart 1888 Haziran 1889 Ocak 1892 Temmuz 1896 Mayıs 1897 Temmuz 1898 Temmuz 1900 Mart 1906 Ağustos 1908 Eylül 1908 Mart 1909 Ekim 1910

6 . O R D U K O M U T A N L A R I

Abdülkerim Nadir Paşa Mehmed Nâmık Paşa Mehmed Reşid Paşa Ömer Lütfü Paşa Mustafa Nurî Paşa Ahmed Tevfik Paşa Mehmed Nâmık Paşa Mehmed Takiyeddin Paşa Ahmed Midhat Şefik Paşa Mehmed Raûf Paşa Mehmed Redif Paşa Mehmed İzzet Paşa Ömer Fevzî Paşa Abdurrahman Nureddin Paşa Hüseyin Fevzî Paşa Abdurrahman Nureddin Paşa Mehmed İzzet Paşa Hüseyin Fevzî Paşa Hidâyet Paşa Mehmed Nâfız Paşa Nusret Paşa Osman Nuri Paşa Ahmed Tevfik Paşa Receb Paşa Ahmed Fevzî Paşa Süleyman Fevzî Paşa Osman Paşa Mehmed Fazıl Paşa

Şubat 18 48 Haziran 1849 Ağustos 1852 Ağustos 1857 Ağustos 1859 Ocak 1861 Eylül 1861 Nisan 1868 Mart 1869 Kasım 1871 Mayıs 1873 Ekim 1874 Ocak 1875 Ağustos 1876 Nisan 1877 Şubat 1879 Ocak 1880 Aralık 1882 Aralık 1886 Eylül 1887 Haziran 1888 Aralık 1890 Kasım 1891 Haziran 1893 Temmuz 1898 Ekim 1904 Ağustos 1908 Eylül 1908

Abdullah Paşa Mart 1909Hüseyin Nâzım Paşa Aralık 1909


Ahmed Muhtar Paşa Eylül 1871Ahmed Eyyûb Paşa Haziran 1873Mustafa Âsim Paşa Nisan 1875İsmail Hakkı Paşa Aralık 1879Mehmed İzzet Paşa Aralık 1882Ahmed Fevzî Paşa Ocak 1885Haşan Tahsin Paşa Aralık 1886Osman Nurî Paşa (Topal) Temmuz 1887Osman Nurî Paşa (Potirikli) Haziran 1889İsmail Hakkı Paşa Mayıs 1890Haşan Edip Paşa Haziran 1891Ahmed Fevzî Paşa Aralık 1891Abdullah Reşid Paşa Temmuz 1898Tevfik Paşa Ekim 1904Ahmed Fevzî Paşa Ağustos 1905Haşan Tahsin Paşa Ağustos 1908Mehmed Ali Paşa Nisan 1910

Harbi Ordu

Irak Ordusu.

1853-1856 O sm anlı-Rus kom u tan ları3Serdar-i ekrcm

Ömer Lütfî Paşa

Kırım Ordusu komutam Ömer Lütfî Paşa

Batum Ordusu komutanı Mehmed Selim Paşa Mustafa Paşa

Kars Ordusu komutam Ahmed Paşa

OYemen Ordusu.

^4. ve 5. Ordular Anadolu cephesine intikal ettiler.

Aralık 1854

Aralık 1853 Ağustos 1854

1876 HARBİ - 18 - 1914-1918 HARBİ

1876 O sm an h -S ırp -K arad ağ H arbi Ordu komutanlarıSerdar-ı ekrem

Abdülkerim Nadir Paşa

Vidin Ordusu komutam Osman Nurî Paşa (Gazi)

Niş Ordusu komutanı Ahmed Eyyûb Paşa

Yenipazar Ordusu komutam Ali Paşa Mehmed Paşa

1877-1878 Osm anlı-R us H arbi Ordu k om u tan larıSerdar-ı ekrem

Abdülkerim Nadir Paşa Mehmed Ali Paşa Süleyman Hüsnü Paşa

Nisan 1877 Temmuz 1877 Eylül 1877

Balkan Ordusu Komutanı Süleyman Paşa Mehmed Raûf Paşa Ahmed Eyyûb Paşa Veysel Hilmî Paşa

Temmuz 1877 Eylül 1877 Kasım 1877 Aralık 1877

Tuna Garb Ordusu KomutamOsman Nurî Paşa Nisan 1877Safvet Paşa Aralık 1877

T una Şark Ordusu Komutam Ahmed Eyyûb Paşa Mehmed Raûf Paşa

Şark Ordusu Komutanı Ahmed Muhtar Paşa İsmail Hakkı Paşa

Nisan 1877 Temmuz 1877

Nisan 1877 Aralık 1877

1897 O sm anlı-Y unan k om u tan lar ıBaşkomutan

Edhem Paşa

Alasonya Ordusu komutam Edhem Paşa

Yanya Ordusu komutam Ahmed Hıfzı Paşa

1912 Ekim -1913 Nisan Balkan Harbi Ordu komutanlarıBaşkomutan vekili

Nâzım Paşa Ekim 1912Ahmed İzzet Paşa Ocak 1913

Şark Ordusu komutam Abdullah Paşa

Garp Ordusu komutam Ali Rıza Paşa

Vardar Ordusu komutam Zeki Paşa

1 9 1 4 -1 9 1 8 C ih an k om u tan larıBaşkomutan vekili

Enver Paşa Ahmed İzzet Paşa

Ekim 1912

Ekim 1912

Ekim 1912

H a rb i O rdu

Ağustos 1914 Ekim 1918

H arb i Ordu

1. Ordu komutanıLiman von Sanders Paşa Ağustos 1914 Colmar von der Goltz Paşa Mart 1915 Mehmed Es'ad Paşa Kasım 1915

2. Ordu komutanıAhmed Cemâl Paşa Vehip Paşa Ahmed İzzet Paşa Mustafa Kemal Paşa Mustafa Fevzî Paşa Nihat Paşa Cemâl Paşa

3. Ordu komutamHaşan İzzet Paşa Enver PaşaHâfız İsmail Hakkı Paşa Mahmud Kâmil Paşa

Ağustos 1914 Kasım 1914 Şubat 1915 Aralık 1916 Temmuz 1917 Ekim 1917 Mayıs 1919

Ağustos 1914 Aralık 1914 Ocak 1915 Şubat 1915

1914-1918 HARBİ - 19 - 1914-1918 HARBİ

Vehip Paça Yakup Şevki Paşa Mehmed Es'ad Paşa

Şubat 1916 Mart 1918 Haziran 1918

4. Ordu komutamZeki Paşa Ağustos 1914Ahmed Cemâl Paşa (Büyük) Kasım 1914 Cemâl Paşa (Mersinli) Ocak 1918

5. Ordu komutamLiman von Sanders Paşa Mart 1915 Mahmud Kâmil Paşa Mehmed Es'ad Paşa

6. Ordu komutanıVon der Goltz Paşa Halil Paşa Ali Ihsan Paşa

7. Ordu komutamMustafa Kemal Paşa Mustafa Fevzî Paşa Mustafa Kemal Paşa

Şubat 1918

Aralık 1915 Mart 1916 Eylül 1918

Temmuz 1917 Ekim 1917 Ağustos 1918

8. Ordu komutamKress von Kressenstein Eylül 1917Cevad Paşa Aralık 1917Nureddin Paşa Ekim 1918

9. Ordu komutanı Yakub Şevki Paşa Haziran 1918

Ordu Grup komutanlarıKafkas İslam Ordusu komutanı

Nurî Paşa Kafkas Orduları Grubu komutanı

Ahmed İzzet Paşa Mart-Aralık 1917 Şark Orduları Gnıbu komutam

Vehip Paşa Haziran 1918Halil Paşa Temmuz 1918

Yıldırım Orduları Grubu komutam Erich von Falkenhayn Temmuz 1917 Liman von Sanders Paşa Mart 1918 Mustafa Kemal Paşa Ekim 1918

I I I . M E C L İ S ' İ Â' Y Â N

M E C L İ S - İ Â ’ Y Â N R E İ S L E R İ Mihran Bey

Server Paşa Mart 1877Mustafa Nurî Paşa Musurus Paşa

Mehmed Said Paşa Nisan 1878 Server Paşa

Mehmed Said Paşa Kasım 1908Serviçen Efendi Stoyanoviç Efendi

Ahmed Muhtar Paşa Eylül 1911 Tâhir PaşaMehmed Ferid Paşa Temmuz 1912 Nisan 1877:Mehmed Said Paşa Haziran 1913 Dr. de Kastro BeyMehmed Rifat Bey Mart 1914 Ağustos 1877:Ahmed Rıza Bey Ekim 1918 Lebib EfendiMustafa Sabrî Efendi Mart 1919 Mehmed Âsim PaşaAhmed Tevfik Paşa Ocak 1920 Mehmed Said Paşa

M E C L İ S - İ Â ’ Y Â N A Z A L A R I

Eylül 1877:Kâmil Bey Ekim 1877:

I. Meşrutiyet DönemiAhmed Vefik Paşa Ali Rıza Bey

Mart 1877 Ocak 1878:Abdurrahman Sami Paşa Ahmed Kemal PaşaAbdülhalim Paşa Nisan 1878:Ahmed Ârifî Paşa Mavroyeni PaşaAhmed Celâl Paşa Mayıs 1878:Ahmed Es'ad Efendi Karatodori PaşaAhmed Hilmî Efendi Temmuz 1878:Ahmed Paşa Nâmık PaşaAhmed Tâhir Efendi Ekim 1878:Ali Rıza Efendi Mehmed Hurşid PaşaAntopolos Efendi Aralık 1878:Aristarki Bey Ahmed İrfan PaşaDaviçon Karmona Efendi Hayreddin PaşaHalil Efendi İsmail Sadık Kemal PaşaHaşan Rıza Paşa Aralık 1879:İbrahim Halil Paşa Ali Rıza Mümtaz PaşaMahmud Edhem Paşa Ocak 1880:Marko Paşa Abraham Karakahya PaşaMehmed Ârif Efendi Mehmed Kâni PaşaMehmed Emin Bey Nisan 1880:Mehmed Emin Derviş Paşa İsmail Zühdü PaşaMehmed Emin Efendi Mehmed Hâlet Paşa II . Meşrutiyet DönemiMehmed Kabulî Paşa Aralık 1908Mehmed Nâmık Paşa Mehmed Tevfik Bey Abdurrahman Şeref Efendi

MECLİS-İ Â'YÂN - 21 - MECLİS İ Â'YÂN

Abdülhalik Nasuhi Bey Abdülhalim Bey Abdülkadir Efendi Ahmed Muhtar Paşa Ahmed Şevket Paşa Ahmed Tevfik Paşa Ali Gâlib Bey Ali Haydar Bey Ali Rıza Efendi Ali Rıza Paşa Ali Rıza Paşa (Topçu)Ârif Hikmet Paşa Azaıyan Efendi Basarya Efendi Bohor Efendi Edhem Paşa Fethi Franko Bey Gabriyel Noradonkyan Efendi Halil Hamdî Hammada Paşa Haşan Fehmi Paşa İbrahim Faik Bey İsmail Hakkı Efendi Mahmud Ekrem Bey Mavrokordato Efendi Mavroyeni Bey Mehmed Ali Paşa Mehmed Gâlib Bey Mehmed Muzaffer Paşa Mehmed Raîf Paşa Mehmed Sahib-Molla Bey Mehmed Tevfik Paşa Muhiyddin Paşa Musa Kâzım Efendi Mustafa Zihni Paşa Nurî Bey Oksanti Efendi Ömer Rüşdü Paşa Said Halim Paşa Sami Faruki Paşa Süleyman Paşa Yorgiyadis Efendi M a r t 1909:Aram Efendi Mehmed Ferid Paşa K asım 1909:Damad Mehmed Ferid Paşa Fuad Paşa

Hüseyin Hilmî Paşa Şerif Nasır Bey Popoviç Temko Efendi Reşid Âkif Paşa Sâlih Hulusi Paşa Ocak 1911:Aristidi Paşa Şerif Cafer Paşa Dilber Zare Efendi Mehmed Ziyâeddin Efendi Mustafa Nail Bey Süleyman Elbustani Efendi Nisan 1911:Ştoyan Tilkof Efendi Temmuz 1911:Ahmed îzzet Paşa Eylül 1911:Hüseyin Hüsnü Paşa Ocak 1912:Ahmed Rıza Bey Nisan 1912:İbrahim Şükrü Paşa Temmuz 1912:Mahmud Şevket Paşa Nisan 1913:Mehmed Şükrü Paşa Ocak 1914: Abdurrahman el-Yusuf Bey Abdülhakhamid Bey Abdülhamit Zohravi Efendi Ahmed Efendi Mehmed Behim Efendi Muhittin Efendi Süleyman El-Baruni Efendi Yusuf Sursok Efendi Mart 1914:Mahmud Bahri Paşa Mehmed Rifat.Bey Aralık 1914:Osman Fevzî Paşa Kasım 1916:Hâlid Ali Paşa Mustafa Hayri Efendi Seyyit Bey Şubat 1917:İbrahim Hakkı Paşa İbrahim Hayrullah Bey

MECLİS-İ Â'YÂN - 22 - MECLİS-t Â’YÂN

A ra lık 1918:Ârif Hikmet Paşa Ligoraki Vegleri Bey Yusuf Ziyâ Paşa M a rt 1919:İzzet Fuad Paşa Mustafa Âsim Efendi Mustafa Sabrî Efendi Rıza Tevfik Bey Mehmed Tevfik Bey

Kostaki Vayani Efendi Zeynelabidin Efendi E ylü l 1919:Âdil Bey Ahmed Naim Bey Mehmed Hâdi Paşa Mehmed Şerif Raûf Paşa Muhammed Hamdî Efendi Mustafa Nurî Efendi Vasfı Efendi

I V . R Ü S E A - İ M İ L E L

İ S T A N B U L R U M O R T O D O K S P A T R İ K L E R İ

Gregorios VI Antimos IV Antimos V Germanios IV Mel eti os III Antimos VI Antimos IV Germanios IV Antimos VI Kini VII Joakim II Sofronios III Gregorios VI Antimos VI Joakim II Joakim III Joakim IV Diyonisiyos V Neofitos VIII Antimos VII Konstantin V Joakim III German V Doroteos Meletios IV

Şubat 1835 Şubat 1840 Mayıs 1841 Haziran 1842 Nisan 1845 Aralık 1845 Ekim 1848 Kasım 1852 Eylül 1853 Eylül 1855 Ekim 1860 Eylül 1863 Şubat 1867 Eylül 1871 Kasım 1873 Ekim 1878 Ekim 1884 Ocak 1887 Kasım 1891 Ocak 1895 Nisan 1897 Mayıs 1901 Ocak 1913 Kasım 1918 Kasım 1921

İ S K E N D E R İ Y E R U M O R T O D O K S P A T R İ K L E R İ

Yeroteos I Artemios Yeroteos II Kallinikos Yakovos Nikanor Sofroniyos IV Fotios

Ekim 1825 Eylül 1845 Ocak 1847 Ocak 1858 Mayıs 1861 Ocak 1866 Mayıs 1870 Ocak 1900

A N T A K Y A R U M P A T R İ K L E R İ

Metodios Y eroteos Gerasim Spiridon Melettios II Gregorios IV Haddad

O R T O D O K S

Mayıs 1823 Ekim 1850 Mayıs 1885 Ekim 1894 Nisan 1899 Haziran 1906

K U D Ü S R U M O R T O D O K S P A T R İ K L E R İ

Atanas V Kiril II Prokopius II Y eroteos Nikodim Damian

Ocak 1827 Mart 1845 Mayıs 1872 Haziran 1875 Ocak 1883 Haziran 1897

E R M E N İ G R E G O R İ E N P A T R İ K L E R İ

Hagopos III. Seropyan 1839İsdepanos III. 1840Asdvadzadur II. 1841Mateos II. Çuhaciyan 1844Hagopos III. Seropyan 1848Kevork Keresteciyan 1856Sarkis V. Kuyumciyan 1860İsdepanos IV. Mağakyan 1861Boğos II. Taktakyan 1863İknadiyos Kakmaciyan 1869Mıgırdıç Hirimyan 1869Nerses II. Vaıjabedyan 1874Harutyun I. Vehabedyan 1884Horen I. Aşıkyan 1888Mateos III. İzmirliyan 1894Mağakya Ormanyan 1896Mateos III. İzmirliyan 1908YeğişeTuryan 1909Hovhannes XII. Arşavi 1910Zaven Der-Yeğyayan 1913

RÜSEA-İ MİLEL - 24 - RÜSEA-İ MİLEL

E R M E N İ K A T O L İ K G A T O Ğ İ G O S L A R I / P A T R İ K L E R İ 1

Krikor Bedros VI Ceranyan 1812 Hagop Bedros VII Holasyan 1841 Krikor Bedros VIII Der Asdvadzduryan 1843 Andon Bedros IX (Hasun) 1866 Stefan Bedros X (Azaıyan) 1881 Bogos Bedros XI (Emanuelyan) 1899 Bogos Bedros XII (Sabbagyan) 1904 Bogos Bedros XIII (Terziyan) 1910

H A H A M B A Ş I L A R I

Samuel Hayim Efendi 1837Moşe Fresko Efendi 1839Y akub Behar David Efendi 1841Hayim Kohen Efendi 1854YakubAvigdor Efendi 1860Yakir Geron Efendi 1863Moşe Levi Efendi 1872Hayim Nahum Efendi 1908 Hayim Moşe Becerano Kendi 1920

M A R U N İ P A T R İ K L E R İ

Yusuf Habaş Mayıs 1823Yusuf El-Hazen Mayıs 1845Buluş Massad Kasım 1845YuhanaHac Mayıs 1890Butnıs İlyas Huyek Ocak 1899

K A T O L İ K M E L K İ T P A T R İ K L E R İ

Maksimus Mazlum Nisan 1833Klement Bahus Nisan 1856 Gregorios Yusuf Sayyur Aralık 1864Butrus IV Geraygiri Şubat 1898Kiril VHIGiha Haziran 1902

S Ü R Y A N İ K A T O L İ K P A T R İ K L E R İ

İgnatius Butrus Jarve İgnatius Antun Samhiri Filip Arkus Jirgis Şelhot Kiril Benhan Efrem Rahmani

1845Kasım 1853 Mayıs 1866 Mart 1874 Ekim 1894 Nisan 1898

Gaiogiposlıık merkezi 1867 Temmuz’una kadar Beyrut civarında Bzommar’da idi. Bu tarihte İstanbul’a taşındı ve ismi Patrikliğe tahvil oldu. 1830-1866 yılları arasında ayrıca İstanbul'da Eyalet başepikoposluğu vardı: Andon Nurcan (1830-1838), Pol Maruşiyan (1838-1846), Andon Hasun (1846-1866).

V. T A Ş R A T E Ş K İ L A T I

ADANAAhmed İzzet Paşa Haşan Hakki Paşa Osman Nurî Paşa Mustafa Şerifî Paşa Mehmed Ziyâeddin Paşa Halil Kâmilî Paşa Mehmed Ziyâeddin Paşa Ahmed Paşa Mehmed Hurşid Paşa Ali Rıza Mehmed Paşa Ahmed Cevdet Paşa Râşit Naşid Paşa Mehmed Takiyeddin Paşa Râşid Naşid Paşa Mahmud Nedim Paşa Safvet Paşa Ahmed Paşa Nusret Paşa Mehmed Tevfik Paşa Abdülhamid Ziyâeddin Paşa Mehmed Akif Paşa Abidin Paşa Mehmed Raîf Paşa Haşan Refik Bey Mehmed Sırrı Paşa Şakir Paşa Halil Hâlid Bey İzzet Efendi Abdülhalik Nasuhi Bey Mustafa Faik Paşa Hüseyin Rıza Paşa Hüseyin Hilmî Efendi Mehmed Şakir Paşa Süleyman Bahri Paşa Mehmed Cevad Bey Mustafa Zihni Paşa Ahmed Cemâl Bey Ahmed Muammer Bey Mustafa Nedim Bey Emin Bey Ali Şeydi Bey

V A L İ L E Rİsmail Hakkı Bey Şubat 1914Ahmed Midhat Bey Şubat 1917

Mart 1843 Haşan Nâzım Bey Ekim 1917Ocak 1846 Mehmed Celâl Bey Kasım 1919Temmuz 1847 Abdurrahman Efendi Ağustos 1920Temmuz 1848Kasım 1851Şubat 1854 ANKARAŞubat 1858 Mehmed İzzet Paşa Ocak 1834Aralık 1859 Dâvut Paşa Ağustos 1839Haziran 1862 Mehmed Sa'dullah Paşa Temmuz 1840Eylül 1864 İsmail Paşa Mayıs 1841Ocak 1866 Mehmed Said Paşa Ağustos 1842Şubat 1868 Ebûbekir Rüstem Paşa Ocak 1843Nisan 1868 İsmet Paşa Temmuz 1843Eylül 1871 Vâsıf Paşa Kasım 1844Ekim 1873 Mehmed Vecihî Paşa Ağustos 1848Mart 1875 Musa Saffeti Paşa Aralık 1850Temmuz 1875 Mehmed Vecihî Paşa Haziran 1852Ocak 1876 Ali Rıza Mehmed Paşa Nisan 1855Temmuz 1876 Mehmed Hayreddin Paşa Ocak 1858Haziran 1878 İsmail Paşa Haziran 1859Mayıs 1880 (Vali kaymakamları Kasım 1859)Ocak 1881 Abdurrahman Nureddin Paşa Aralık 1861Ekim 1885 Edhem Paşa Ocak 1863Temmuz 1887 Ahmed Tevfik Paşa Şubat 1864Mart 1889 Ali Paşa Haziran 1867Ocak 1890 Mahmud Hamdî Paşa Temmuz 1869Temmuz 1891 Muammer Mehmed Paşa Ağustos 1870Mart 1892 Nusret Paşa Mayıs 1872Ocak 1893 Mehmed Emin Derviş Paşa Eylül 1873Ağustos 1894 Abdunahman Nureddin Paşa Nisan 1874Ocak 1896 Râşid Naşit Paşa Eylül 1875Nisan 1897 Mustafa Süreyyâ Paşa Temmuz 1876Kasım 1897 İbrahim Haydar Efendi Kasım 1877Mart 1898 Mehmed Said Paşa Haziran 1878Eylül 1908 Mehmed Hurşid Paşa Aralık 1878Mayıs 1909 Mehmed Âkif Paşa Mayıs 1882Eylül 1909 İsmail Hakkı Paşa Ağustos 1882Haziran 1911 Ahmed Aziz Paşa Mart 1884Ocak 1912 Mehmed Sırrı Paşa Kasım 1884Ağustos 1912 Abidin Paşa Temmuz 1886Kasım 1913 Mehmed Faik Memduh Bey Aralık 1893

ANKARA - 26 - AYDIN

Ahmed Tevfık Paşa Aralık 1895 Mehmed Râşid Paşa Aralık 1864Mehmed Cevad Bey Ocak 1902 Mustafa Süreyya Paşa Temmuz 1866Ahmed Reşid Bey Şubat 1907 Mehmed Sabrî Paşa Haziran 1867Mustafa Nurî Bey Ekim 1907 İsmail Paşa Mart 1868Ebûbekir Hazım Bey Eylül 1908 Velîyeddin Rifat Paşa Temmuz 1869Mehmed Tevfik Bey Mart 1909 Mehmed Sadık Paşa Ekim 1870Mehmed Ferid Paşa Eylül 1909 Ahmed Hamdî Paşa Eylül 1871Ali Münif Bey Eylül 1910 Mehmed Sadık Paşa Haziran 1872Mehmed Reşid Paşa Ocak 1912 Emin Mehmed Paşa Ağustos 1872Hulusi Bey Haziran 1913 Hüseyin Avni Paşa Kasım 1872Ali Mazhar Bey Şubat 1914 Mustafa Süreyyâ Paşa Ocak 1873Mustafa Âtıf Bey Temmuz 1915 Ahmed Hamdî Paşa Mart 1874Süleyman Necmi Bey Ekim 1915 Ahmed Rasim Paşa Şubat 1875Mehmed Reşid Bey Şubat 1917 Ahmed Es’ad Paşa Eylül 1875Haşan Nâzım Bey Nisan 1917 Mehmed Hurşid Paşa Aralık 1875Cevdet Bey Ekim 1917 Mehmed Sabrî Paşa Ağustos 1876Süleyman Kânî Bey Ocak 1918 Ahmed Hamdî Paşa Şubat 1878Azmi Bey Ağustos 1918 Ahmet Midhat Şefik Paşa Ağustos 1880Ali Muhittin Paşa Mart 1919 Ali Paşa Mayıs 1881Mehmed Ziyâ Paşa Ekim 1919 Râşid Naşit Paşa Haziran 1883(vazifeye başlamadı) Halil Rifat Paşa

Mehmed Nazif Paşa Hüseyin Rıza Paşa

Eylül 1885 Aralık 1886 Mart 1888

AYDIN Halil Rifat Paşa Haziran 1889Yakup Paşa 1833 Abdurrahman Nureddin Paşa Kasım 1891Halil Kâmilî Paşa Mayıs 1840 Haşan Fehmi Paşa Haziran 1893Mehmed Said Paşa Haziran 1841 Mehmed Kâmil Paşa Kasım 1895Mehmed Sâlih Paşa Şubat 1842 İbrahim Faik Bey Ocak 1907Yakup Paşa Şubat 1843 Mehmed Şerif Raûf Paşa Ağustos 1908Mehmed Sa'dullah Paşa Aralık 1845 Ali Gâlib Bey Şubat 1909Yakup Paşa Haziran 1847 Mehmed Ferid Paşa Mart 1909Halil Rifat Paşa Kasım 1848 Kâzım Paşa Mayıs 1909Mehmed Râgıb Paşa Temmuz 1851 Mahmud Muhtar Paşa Ağustos 1909Halil Kâmili Paşa Eylül 1851 Hüseyin Nâzım Paşa Ekim 1910Mehmed Emin Ali Paşa İsmail Paşa

Ocak 1853 Haziran 1853

Mehmed Celâl Bey Aralık 1911

Süleyman Re'fet Paşa Ocak 1855 Ahmed Reşid Bey Ağustos 1912

Mahmud Nedim Paşa Eylül 1856 Kemal Bey Ekim 1912

Mustafa Paşa Mayıs 1857 Hüseyin Nâzım Paşa Ocak 1913Mustafa Şerifî Paşa Şubat 1858 Mustafa Rahmi Bey Ekim 1913Mehmed Kâmil Paşa Aralık 1858 Haşan Tahsin Bey Ekim 1918Mehmed Muammer Paşa Temmuz 1859 İbrahim Edhem Bey Kasım 1918Ahmed Paşa Haziran 1860 Nureddin Paşa Aralık 1918Osman Râşid Paşa Ağustos 1860 Ahmed İzzet Bey Mart 1919Mehmed Reşid Paşa Eylül 1861 Besim Bey Ocak 1920Ahmed Paşa Mehmed Kabûlî Paşa

Şubat 1863 Şubat 1864

Macit Bey Eylül 1920

b a ğ d a d - 27 - BEYRUT

b a ğ d a d Hacı izzet Efendi Ağustos 1886AJi Rjm Paşa Temmuz 1840 Mehmed Nâfız Paşa Eylül 1887Mehmed Necib Paşa Mart 1842 Şaban Paşa Nisan 1888Abdülkerim Nadir Paşa Haziran 1849 Hidayet Paşa Ocak 1889Mehmed Vecih! Paşa Aralık 1850 Hâfız Mehmed Paşa Mayıs 1892Mehmed Nâmık Paşa Ka sim 1851 Mahmud Hamdî Paşa Aralık 1893Mehmed Reşid Paşa Eylül 1852 Mehmed Ârif Paşa Eylül 1896Ömer Lütfü Paşa Ağustos 1857 Enis Paşa Mart 1898Mustafa Nurî Paşa Ağustos 1859 Sâlih Hamdî Paşa Nisan 1899Ahmed Tevfik Paşa Ocak 1861 Muhsin Paşa Ocak 1900Mehmed Nâmık Paşa Ağustos 1861 Mustafa Nurî Paşa Eylül 1902Mehmed Takiyeddin Paşa Mayıs 1868 Abdurrahman Haşan Bey Eylül 1906Ahmet Midhat Şefik Paşa Mart 1869 Muharrem Efendi Ağustos 1908Mehmed Raûf Paşa Kasım 1871 Mehmed Ârif Bey Şubat 1909Mehmed Redif Paşa Mayıs 1873 Süleyman Nazif Bey Eylül 1909Abdurrahman Nureddin Paşa Ağustos 1875 Hüseyin Celâl Bey Aralık 1910Mehmed Akif Paşa Nisan 1877 Haşan Rıza Paşa Temmuz 1911Mehmed Kadrî Paşa Şubat 1878 Malik Efendi Aralık 1912Abdunahman Nureddin Paşa Şubat 1879 Ali Rıza Paşa Şubat 1913Mehmed Takiyeddin Paşa Ocak 1880 Alaeddin Bey Mart 1913Hüseyin Fevzî Paşa Aralık 1882 İzzet Bey Temmuz 1913Mustafa Âsim Paşa Ocak 1887 Süleyman Şefik Paşa Aralık 1913Selim Sırrî Paşa Kasım 1889 Subhî Bey Temmuz 1914Haşan Refik Bey Temmuz 1891 Süleyman Askeri Bey Kasım 1914Mehmed Atâullah İbrahim Paşa Ağustos 1896Süleyman Nâmık Paşa Şubat 1899Ahmed Fevzî Paşa Ekim 1902 BENGAZİAbdülvahap Paşa Ekim 1904 Abdullah Musîb Paşa Ekim 1871Mecit Efendi Ekim 1905 (Mart 1873’de Trablusgarb’cz bağlandı)Ebûbekir Hazım Bey Aralık 1906 Ali Kemalî Paşa Şubat 1879Necmettin Bey Molla Mayıs 1908 Râşid Paşa Haziran 1882Mehmed Fazıl Paşa Ekim 1908 Musa Kâzım Paşa Temmuz 1885Hüseyin Nâzım Paşa Aralık 1909 Haşan Tahsin Paşa Temmuz 1887Ahmed Cemâl Bey Haziran 1911 (Nisan 1888’de Trablusgarb ’a bağlandı)Mehmed Zeki Paşa Ağustos 1912Hüseyin Celâl Bey Mayıs 1913Cavid Paşa Şubat 1914 BEYRUTSüleyman Nazif Bey Aralık 1914 Ali Paşa Aralık 1887Nureddin Bey Nisan 1915 Mehmed Şerif Raûf Paşa Nisan 1889Halil Paşa Ocak 1916 Ahmed Aziz Paşa Temmuz 1889

İsmail Kemal Bey Aralık 1891Halil Hâlid Bey Temmuz 1892

BASRA Abdülhalik Nasuhi Bey Ağustos 1894Mehmed Nâsır Paşa Ağustos 1875 Hüseyin Nâzım Paşa Mart 1897Abdullah Musîb Paşa Ekim 1877 Reşid Mümtaz Bey Temmuz 1897Sabit Paşa Eylül 1879 İbrahim Halil Paşa Eylül 1903(Haziran 1880 de Bağdad'a ıbağlandı) İbrahim Edhem Bey Aralık 1908

BEYRUT - 28 - CEZÂYİR-İ BAHR-İ SEFÎD

Mehmed Nureddin Bey Mayıs 1910 BOSNAEbûbekir Hazım Bey Eylül 1911 Mehmed Vecihî Paşa 1836İbrahim Edbem Bey Ağustos 1912 Husrev Paşa Ocak 1841Ebûbekir Hazım Bey Ocak 1913 Mehmed Kâmil Paşa Ekim 1843Ali Münif Bey Haziran 1913 Osman Nuri Paşa Kasım 1844Bekir Sami Bey Eylül 1913 Halil Kâmili Paşa Aralık 1845Mustafa Azmi Bey Haziran 1915 Mehmed Tâhir Paşa Haziran 1847İsmail Hakkı Bey Haziran 1918 Hâfız Mehmed Paşa Mayıs 1850

Mehmed Hayreddin Paşa Eylül 1850AbduiTahman Sami Paşa Ağustos 1851

BİTLİS Velıyeddin Rifat Paşa Ekim 1851Ârif Paşa Kasım 1879 Mehmed Hurşid Paşa . Temmuz 1852Hüseyin Fikri Paşa Mart 1884 Mehmed Reşid Paşa Eylül 1856Ârif Paşa Ağustos 1885 Mehmed Kâm Paşa Ağustos 1857Mehmed Reşid Paşa Aralık 1886 Osman Paşa Haziran 1859Edhem Paşa Temmuz 1887 Osman Şerif Paşa Ocak 1861Mehmed Şerif Raûf Paşa Temmuz 1889 Safvet Paşa Haziran 1869Haşan Tahsin Paşa Ekim 1891 Mehmed Âkif Paşa Ocak 1871Ömer Sabrî Bey Ocak 1895 Mehmed Âsim Paşa Eylül 1871Mecit Efendi Ağustos 1898 Mustafa Âsim Paşa Ekim 1872Hüsnü Bey Nisan 1900 Mehmed Âkif Paşa Aralık 1873Ferid Paşa Ocak 1904 İbrahim Derviş Paşa Şubat 1874Tâhir Paşa Temmuz 1907 Mehmed Raûf Paşa Eylül 1875Ahmed Reşid Paşa Ağustos 1908 İbrahim Bey Ocak 1876Mehmed Hüsnü Bey Ocak 1909 Mehmed Nazif Paşa Haziran 1876Salim Paşa Temmuz 1909 Ahmed Mazhar Paşa Temmuz 1877Tâhir Paşa Şubat 1910Mehmed Ali Aynî Bey Ocak 1911Ahmed Nedim Bey Ocak 1912 C E Z A Y İ R - İ B A H R - İ S E F Î DAli Paşa Ağustos 1912 Musa Saffeti Paşa Ocak 1849Abdülvahap Subhî Bey Mart 1914 Mehmed Râgıb Paşa Ağustos 1849Memduh Sermed Bey Eylül 1915 Halil Rifat Paşa Temmuz 1851(Rus işgali Mart 1916) İsmail Rahmi Paşa Ekim 1852Haydar Hilmî Bey Ocak 1917 Mahmud Hamdî Paşa Ocak 1855Ahmed Mazhar Müfıd Bey Nisan 1918 Ahmed Paşa Ocak 1857Mehmed Ziyâ Paşa Mayıs 1919 Vâıruk Sâlih Paşa Mayıs 1857

Ahmed Paşa Mayıs 1859Osman Râşid Paşa Şubat 1863

BOLU Mehmed Cemâleddin Paşa Ocak 1864Mehmed Emin Paşa Şubat 1842 Hüseyin Hüsnü Paşa Aralık 1866Ali Şefik Paşa Mayıs 1842 Ahmed Paşa Haziran 1867Mehmed Sâlih Paşa Mart 1843 Mehmed Nazif Paşa Haziran 1873Ahmed İzzet Paşa Mart 1844 Ömer Fevzî Paşa Aralık 1873Mehmed Tayyar Paşa Eylül 1845 İbrahim Halil Paşa Şubat 1874Mustafa Şerifî Paşa Mayıs 1846 Sava Paşa Şubat 1877(Eylül 1847'd.e Kastamonu'ya bağlandı). Mehmed Sadık Paşa Mayıs 1878

Mehmed Said Paşa Haziran 1881

CEZAYİR-İ BAHRİ SEFİD - 29 - EDİRNE

Râşid N aşit Pa-şa Nisan 1882 Haşan Samih Paşa Nisan 1882M ehmed N azif Paşa Haziran 1883 Ahmed Aziz Paşa Mayıs 1886İsmail H akkı Paşa Şubat 1884 Arif Paşa Aralık 1886Abdullah Gâlib Paşa Şubat 1885 Selim Sınî Paşa Nisan 1888M ehmed Âkif Paşa Şubat 1886 Haşan Refik Bey Mart 1889Abidin Paşa Aralık 1893 Selim Sırrı Paşa Temmuz 1891Hüseyin Nâzım Paşa Mart 1906 Enis Paşa Ekim 1895Ali Ekrem Bey Eylül 1908 Halil Hâlid Bey Kasım 1896M ehm ed R eşid Paşa Kasım 1910 Mehmed Faik Paşa Nisan 1902İbrahim Selim Susa Bey Aralık 1910 Mehmed Nâzım Paşa Şubat 1903Ali Subhî Bey Ekim 1911 Osman Kâzım Bey Ağustos 1905Ali Ekrem Bey Ağustos 1912 Mehmed Atâ Bey Ocak 1906

Mustafa Nurî Bey Mayıs 1906Abdurrahman Fehmi Efendi Ağustos 1906

DERSİM Mahmud Ârif Paşa Aralık 1907Hüseyin Fikri Paşa Kasım 1880 Süleyman Şevket Paşa Ağustos 1908Osman Paşa Nisan 1884 Ali Gâlib Paşa Mayıs 1910Mehmed Reşid Paşa Ağustos 1886 Hüseyin Celâl Bey Temmuz 1911(Temmuz 1887’de Mamuretülaziz’e bağlandı) İsmail Hakkı Bey Mayıs 1913

Hüseyin Celâl Bey Şubat 1914Mehmed Reşid Bey Ağustos 1914

DİYARBAKIR1 Ahmed Reşid Paşa Mart 1915Mehmed Sa'dullah Paşa Mayıs 1839 Süleyman Necmi Bey Ocak 1917Süleyman Paşa Temmuz 1840 Bedri Bey Ocak 1917Ahmed Zekeriya Paşa Mart 1841 Şevket Bey Nisan 1918Mehmed Vecihî Paşa Ekim 1841 Mustafa Neyyir Bey Ocak 1919İsmail Paşa Ağustos 1842 Faik Âli Bey Haziran 1919Ahmed İzzet Paşa Eylül 1845 Hüseyin Mazhar Bey Ocak 1920Mehmed Hayreddin Paşa Ekim 1846Es'ad Muhlis Paşa Kasım 1847Abdülkerim Nadir Paşa Şubat 1851 EDİRNEMehmed Râgıb Paşa Ekim 1852 Abdurrahman Nâfiz Paşa Ekim 1839Mehmed Hamdî Paşa Eylül 1853 Osman Nurî Paşa Mayıs 1840Ahmed İzzet Paşa Ocak 1855 Mehmed İzzet Paşa Ekim 1840Mehmed Besim Paşa Kasım 1856 Yakup Paşa Şubat 1841Halil Kâmili Paşa Şubat 1858 Mehmed Said Paşa Mart 1842Mahmud Paşa Aralık 1858 Mehmed İzzet Paşa Ağustos 1842Ali Rıza Mehmed Paşa Ocak 1860 Mustafa Nurî Paşa Şubat 1843Halil Kâmili Paşa Aralık 1861 Hafız Ahmed Paşa Temmuz 1843Mustafa Paşa Temmuz 1863 Husrev Paşa Kasım 1843İbrahim Derviş Paşa Ekim 1867 Osman Nurî Paşa Mart 1844İsmail Hakkı Paşa Nisan 1868 Mehmed T âhir Paşa Kasım 1844Ahmed Tevfik Paşa Ekim 1875 Haşan Hakkı Paşa Aralık 1845Abdurrahman Nureddin Paşa Nisan 1877 Ebûbekir Rüstem Paşa Şubat 1847Mehmed İzzet Paşa Şubat 1879 İsmail Rahmi Paşa Eylül 1848

Mehmed Hayreddin Paşa Şubat 1850Kasım 1847-Ekim 1867 arası Kiirdistan. Hâfız Mehmed Paşa Eylül 1850

EDİRNE - 30 - ERZURUM

Mehmed Reşid Paşa Haziran 1851Mehmed Emin Paşa Mayıs 1853Ebûbekir Rüstem Paşa Şubat 1854Abduırahman Sami Paşa Aralık 1855İsmail Rahmi Paşa Aralık 1856Mehmed Muammer Paşa Kasım 1857Mustafa Paşa Şubat 1858Velîeddin Rifat Paşa Ağustos 1860Süleyman Re’fet Paşa Ocak 1861Mehmed Emin Paşa Eylül 1861Süleyman Re'fet Paşa Nisan 1864Mehmed Ârif Paşa Aralık 1864Mehmed Hurşid Paşa Ocak 1866Mehmed Âsim Paşa Nisan 1869Mehmed Halet Paşa Temmuz 1871Ahmed İrfan Paşa Kasım 1871Es'ad Muhlis Paşa Mart 1872Ahmed İzzet Paşa Nisan 1873Mehmed Hurşid Paşa Mart 1874Ömer Fevzî Paşa Ekim 1875Mehmed Âkif Paşa Mart 1876Mehmed Âsim Paşa Eylül 1876Ali Paşa Ocak 1877Ahmed Vefik Paşa Ağustos 1877Hüseyin Cemil Paşa Aralık 1877(Ocak 187S’de Rus işgali)Mehmed Raûf Paşa Şubat 1879Mehmed Kadrî Paşa Ocak 1882Ahmed İzzet Paşa Nisan 1884Haşan Hayri Paşa Temmuz 1890Abdurrahman Nureddin Paşa Mayıs 1893Mehmed Ârif Paşa Aralık 1895Mehmed Reşad Bey Şubat 1907Mustafa Ziver Bey Temmuz 1907Mehmed Reşid Paşa Ağustos 1908Ali Mazhar Bey Kasım 1910Mehmed Celâl Bey Temmuz 1911Âdil Bey Ekim 1911Halil Bey Ocak 1912Âdil Bey Temmuz 1913Zekeriya Zihni Bey Ekim 1915Ahmed Cemâl Bey Kasım 1918Salim Paşa Ocak 1919Hüseyin Celâl Bey Ekim 1919Ali Rıza Bey Mayıs 1920

ERZURUMOsman Nurî Paşa Ekim 1837Hâfız Mehmed Paşa Ekim 1839Halil Kâmili Paşa Mart 1841Ebûbekir Sami Paşa Şubat 1845Es'ad Muhlis Paşa Eylül 1845Süleyman Bahri Paşa Haziran 1846Ahmed İzzet Paşa Kasım 1846Mehmed Hamdî Paşa Kasım 1847Mustafa Mazhar Paşa Mayıs 1851Mustafa Zarîf Paşa Haziran 1852İsmail Paşa Mayıs 1854Mehmed Reşid Paşa Nisan 1855Mehmed Vecihî Paşa Aralık 1855Mehmed Ârif Paşa Ocak 1857Edhem Paşa Ekim 1859Mehmed Hayreddin Paşa Mayıs 1861Ahmed İzzet Paşa Şubat 1863Emin Muhlis Paşa Temmuz 1865Mehmed Reşid Paşa Haziran 1866Ahmed Paşa Kasım 1867İsmail Hakkı Paşa Ekim 1868Mustafa Sıdkı Paşa Ocak 1869Ali Bey Ekim 1871Haşan Samih Paşa Ağustos 1872Mustafa Sıdkı Paşa Mart 1873Ahmed Muhtar Paşa Kasım 1874Mehmed Reşid Paşa Aralık 1875Mehmed Yâver Paşa Mayıs 1876Haşan Samih Paşa Mayıs 1876İsmail Hakkı Paşa Aralık 1876Mustafa Sıdkı Paşa Mart 1879Haşan Samih Paşa Şubat 1889Mehmed Haydar Paşa Ağustos 1892İsmail Hakkı Paşa Ocak 1894Mehmed Şerif Raûf Paşa Eylül 1895Mustafa Nâzım Bey Eylül 1901Mehmed Atâ Bey Nisan 1906Mustafa Nurî Bey Ekim 1906Abdülvahap Paşa Ekim 1907Tâhir Paşa Ağustos 1908Mehmed Celâl Bey Mart 1910Mehmed Emin Bey Temmuz 1911Ahmed Reşid Paşa Ağustos 1912Haşan Tahsin Bey Ekim 1914(Rus işgali Şubat 1916)

ERZURUM - 31 - HALEP

A hm ed Münir Bey Ahm ed Reşid Paşa

Nisan 1918 Temmuz 1919

Hüseyin Fikri Paşa Mayıs 1886(Nisan I888’de Van vilayetiyle birlemiyor)

GİRİTMustafa Naili Paşa Vâmık Sâlih Paşa Mehmed Emin Paşa Velîyeddin Rifat Paşa Abdurrahman Sami Paşa Hüseyin Hüsnü Paşa İsmail Rahmi Paşa İsmail Paşa Hüseyin Avni Paşa Ömer Fevzî Paşa Mehmed Raûf Paşa Ömer Fevzî Paşa Mehmed Redif Paşa Safvet Paşa Mehmed Raûf Paşa Haşan Samih Paşa Mehmed Raûf Paşa Ahmed Muhtar Paşa Haşan Samih Paşa Kostaki Adosides Paşa Kostaki Fotiadi Bey Sava PaşaKostaki Antopulo Paşa Nikola Paşa Sartinski Şakir Paşa Ahmed Cevad Paşa Mahmud Celâlettin Paşa Turhan Hüsnü Bey Aleksander Karateodori Paşa Jorj Beroviç Paşa Abdullah Reşid Paşa Ahmed Cevad Paşa

Ocak 1841 Ekim 1851 Eylül 1852 Mart 1855 Haziran 1858 Şubat 1859 Ocak 1860 Mayıs 1861 Aralık 1867 Şubat 1869 Ekim 1870 Ekim 1871 Temmuz 1872 Ekim 1872 Ağustos 1873 Mart 1875 Ocak 1876 Ocak 1877 Mart 1877 Şubat 1878 Aralık 1878 Haziran 1885 Ocak 1887 Mayıs 1888 Ağustos 1889 Haziran 1890 Eylül 1891 Ağustos 1894 Mart 1895 Haziran 1896 Şubat 1897 Haziran 1897

HAKKARİAhmed İzzet Paşa Mayıs 1849Mehmed Reşid Paşa Eylül 1850Mehmed Ziyâeddin Paşa Aralık 1854İsmail Hakkı Paşa Temmuz 1856 (Aralık 1859 ‘da Van vilayetiyle birlemiyor)HilmîPaşa Kasım 1880Edhem Paşa Mart 1884

HALEPEs'ad Muhlis Paşa Mehmed Vecihî Paşa Osman Paşa Mustafa Mazhar Paşa Halil Kâmili Paşa Mustafa Zarîf Paşa Mehmed Emin Paşa Osman Nurî Paşa Süleyman Re'fet Paşa İsmail Rahmi Paşa Mehmed Hamdı Paşa Mustafa Şerifi Paşa Mehmed Kâmil Paşa Mehmed Reşid Paşa İsmail Hakkı Paşa Mehmed İsmet Paşa Mustafa Süreyyâ Paşa Ahmed Cevdet Paşa Râşid Naşid Paşa İbrahim Derviş Paşa Mustafa Süreyyâ Paşa Ali Paşa Ahmed Paşa Mehmed Rüşdü Paşa Mehmed Reşid Paşa Haşan Samih Paşa Es'ad Muhlis Paşa Mehmed Emin Paşa Mehmed Kâmil Paşa Abdullah Gâlib Paşa Mehmed Said Paşa Hüseyin Cemil Paşa Osman Nurî Paşa Haşan Hakkı Paşa Ârif Paşa Osman Nurî Paşa Haşan Hakkı Paşa Mustafa Zihni Paşa Mehmed Raîf Paşa Enis Paşa Mecit Efendi Osman Kâzım Bey Mehmed Nâzım Paşa

Temmuz 1840 Ağustos 1842 Şubat 1845 Haziran 1846 Ağustos 1848 Ağustos 1849 Ekim 1850 Eylül 1851 Kasım 1852 Ocak 1855 Aralık 1855 Ocak 1857 Ağustos 1857 Ağustos 1858 Mayıs 1860 Aralık 1860 Şubat 1863 Ocak 1866 Mayıs 1868 Ocak 1869 Ocak 1872 Haziran 1872 Mayıs 1873 Haziran 1874

Temmuz 1874 Aralık 1874 Mart 1875 Haziran 1876 Şubat 1877 Mart 1879 Eylül 1879 Ocak 1881 Aralık 1886 Ekim 1887 Mart 1890 Aralık 1892 Haziran 1894 Kasım 1895 Ocak 1896 Temmuz 1900 Eylül 1902 Ağustos 1904 Ağustos 1905

HALEP - 32 - HÜDAVENDİGAR

Ahmed Reşid Bey Eylül 1908 Mehmed Reşid Paşa Eylül 1872Fahri Paşa Eylül 1909 Mehmed Rüşdü Paşa Temmuz 1874Hüseyin Kâzım Bey Ağustos 1910 Mehmed Takıyeddin Paşa Ekim 1874Ali Mazhar Bey Temmuz 1911 Mehmed Hâlet Paşa Ekim 1877Ali Gâlib Bey Ocak 1912 Râşid Naşit Paşa Haziran 1879Mustafa Vefık Bey Ağustos 1912 Safvet Paşa Mart 1880Ali Münif Bey Ocak 1913 Ahmed İzzet Paşa Mart 1881Mehmed Celâl Bey Temmuz 1913 Osman Nurî Paşa Ağustos 1882Bekir Sami Bey Haziran 1915 Hüseyin Cemil Paşa Aralık 1886Mustafa Abdülhalik Bey Ekim 1915 Safvet Paşa Nisan 1887Tevfik Bey Nisan 1917 İsmail Hakkı Paşa Mart 1890Mustafa Âtıf Bey Haziran 1918 Osman Nurî Paşa Haziran 1892Mustafa Abdülhalik Bey Eylül 1918 Ahmed Ratip Paşa Aralık 1892

Haşan Hilmî Bey Haziran 1894Ahmed Ratip Paşa Haziran 1895

HARPUT Kâzım Paşa Eylül 1908Husrev Paşa Mart 1846 Mehmed Emin Bey Mayıs 1909Ali Paşa Ekim 1846 Ebûbekir Hazım Bey Şubat 1911Mustafa Sabrî Paşa Kasım 1847 Halil Bey Kasım 1911Yusuf Paşa Mayıs 1849 Mustafa Zihni Paşa Ocak 1912Osman Nurî Paşa Ağustos 1850 Ahmed Reşid Paşa Eylül 1912Mehmed Râgıb Paşa Eylül 1851 Ahmed Nedim Bey Mayıs 1913Ömer Paşa Ağustos 1852 Vehip Bey Ocak 1914Mehmed Ziyâeddin Paşa Temmuz 1854 Gâlib Paşa Şubat 1915Mehmed Reşid Paşa Aralık 1854İsmail Paşa Nisan 1855Mehmed Ârif Paşa Ekim 1855 HÜDAVENDİGARMehmed Cemâleddin Paşa Ocak 1857 Mehmed Dilaver Paşa Aralık 1840Ali Rıza Paşa Nisan 1859 Haşan Rıza Paşa Mayıs 1841Ahmed İzzet Paşa Temmuz 1860 Mazhar Şerif Paşa Ekim 1843(Şubat 1863’de Diyarbakır 'a bağlanıyor) Mehmed Sâlih Paşa Ocak 1844

Mustafa Nurî Paşa Eylül 1845Haşan Rıza Paşa Nisan 1849

HİCAZ Mehmed İzzet Paşa Ağustos 1849Osman Paşa Ocak 1841 İbrahim Sârim Paşa Eylül 1849Mehmed Şerif Paşa Ocak 1846 Mehmed Şerif Paşa Ekim 1851Mehmed Hasib Paşa Eylül 1848 Süleyman Re'fet Paşa Nisan 1852Âgâh Abdülaziz Paşa Mayıs 1850 Halil Rifat Paşa Eylül 1852Ahmed îzzet Paşa Temmuz 1852 Âgâh Abdülaziz Paşa Aralık 1853Mehmed Kâmil Paşa Ocak 1855 Mehmed Emin Âli Paşa Mart 1854Mahmud Paşa Mayıs 1856 Velîyeddin Rifat Paşa Ocak 1855Mehmed Nâmık Paşa Temmuz 1857 Mehmed Hamdî Paşa Nisan 1855Ali Paşa Aralık 1858 Mehmed Nâmık Paşa Eylül 1855Ahmed İzzet Paşa Ekim 1861 Süleyman Re'fet Paşa Aralık 1856Mehmed Vecihî Paşa Eylül 1864 Mehmed Hamdî Paşa Şubat 1861Mehmed Muammer Paşa Ağustos 1867 Mehmed Nevres Paşa Mayıs 1862Mehmed Hurşid Paşa Ağustos 1870 Mehmed Reşid Paşa Haziran 1862

h ü d a v e n d ig a r

Mehmed Nevres Paşa Şubat 1863Mehmed Tevfik Paşa Eylül 1863Mahmud Hamdî Paşa Ocak 1865İsmail Rahmi Paşa Temmuz 1866Hüseyin Hüsnü Paşa Haziran 1867Mustafa Süreyya Paşa Mart 1868Ahmed İzzet Paşa Kasım 1868Ali Rıza Paşa Mayıs 1870Mahmud Hamdî Paşa Ekim 1871Abdullah Gâlib Paşa Nisan 1873Safvet Paşa Temmuz 1873Ahmed İzzet Paşa Nisan 1874Ali Rıza Paşa Ocak 1875Hüseyin Hüsnü Paşa Temmuz 1875Hüseyin Avni Paşa Aralık 1875Velıyeddin Rifat Paşa Mayıs 1876Ali Paşa Ekim 1877Ahmed Rasim Paşa Nisan 1878Mehmed Said Paşa Haziran 1878Abdullah Gâlib Paşa Kasım 1878Ahmed Vefik Paşa Şubat 1879Ahmed İzzet Paşa Aralık 1882Mehmed Nazif Paşa Şubat 1884Ahmed Zühdü Paşa Aralık 1886İsmail Hakki Paşa Mart 1887Mehmed Nâfiz Paşa Ocak 1889Hüseyin Rıza Paşa Afustos 1889Mahmud Celâlettin Paşa Şubat 1890Ahmed Münir Paşa Ekim 1891Mustafa Zihni Paşa Haziran 1896Ahmed Münir Paşa Ocak 1897İbrahim Halil Paşa Eylül 1897Reşid Mümtaz Bey Eylül 1903Mehmed Tevfik Bey Mart 1906Mustafa Azmi Bey Ocak 1909İbrahim Halil Paşa Eylül 1912Ali Daniş Bey Kasım 1912Bekir Sami Bey Şubat 1913Abbas Halim Paşa Eylül 1913Mehmed Hüsnü Bey Kasım 1914Ali Osman Bey Mart 1915Ahmed Midhat Bey Eylül 1915İsmail Hakkı Bey Şubat 1917Ebûbekir Hazım Bey Aralık 1918İsmail Hakkı Bey Mart 1919Mustafa Azmi Bey Temmuz 1919Mustafa Paşa Eylül 1919

33 - İSTANBUL

Ebûbekir Hazım Bey Ekim 1919Ahmed Keşfi Bey Şubat 1920(Nisan-Temmuz 1920 arası TBMM valileri)Sadık Vicdani Bey Temmus 1920Ziver Bey Ağustos 1920Mehmed Emin Bey Kasım 1920Ali Kemal Bey Mart 1921Nâfiz Bey Ağustos 1921Aziz Nurî Bey Nisan 1922

İSTANBUL VÂULERİMehmed Şerif Paşa Ağustos 1909Emin Bey Ekim 1911İbrahim Hayrullah Bey Ocak 1912Cemil Paşa Ekim 1912İsmet Bey Ekim 1914İsmail Canbulat Bey Aralık 1915Süleyman Kânî Bey Ağustos 1918Yusuf Ziyâ Bey Aralık 1918Cemil Paşa Mayıs 1919Abdullah Lami Bey Şubat 1920Tahsin Bey Ekim 1920

İSTANBUL ŞEHREMİNİLERİSâlih Paşa Temmuz 1855Hüsam Efendi Kasım 1855Osman Râşid Paşa Mart 1856Hüseyin Hasib Bey Temmuz 1858Ahmed Şükrü Bey Eylül 1859Ahmed Efendi Temmuz 1861Hüseyin Hasib Bey Eylül 1861Server Efendi Mart 1868İbrahim Haydar Efendi Eylül 1870Ali Rıza Bey Eylül 1871Mehmed Besim Bey Mayıs 1872Ali Paşa Ağustos 1872İsmail Paşa Temmuz 1873Abdullah Feyzî Bey Ekim 1873İsmail Paşa Şubat 1874Ahmed Şevket Bey Mart 1874Mehmed Kabûlî Paşa Mayıs 1874Mehmed Kadrî Bey Ağustos 1874Mehmed Hâl et Paşa Eylül 1875Ali Rıza Refik Bey Ocak 1876Mehmed Kadrî Paşa Şubat 1876Abdullah Gâlib Paşa Şubat 1877

İSTANBUL ŞEHREMİNİLER - 34 - KONYA

Ahmed Rasitn Paşa Mehmed Reşid Paşa Yusuf Rıza Paşa Vfehmed Ârif Paşa Yusuf Rıza Paşa Ahmed Mazhar Paşa Rıdvan Paşa Reşid Mümtaz Paşa Mehmed Şerif Raûf Paşa Mustafa Ziver Bey Ebûbekir Hazım Bey Halil Edhem Bey Mehmed Tevfik Bey Ali Subhî Bey Hüseyin Kâzım Bey Tevfik Bey Cemil Paşa İsmet Beyİsmail Canbulat Bey Bedri Bey Sezai BeySüleyman Kâni Bey Yusuf Ziyâ Bey Cemil Paşa Hayreddin Bey Salim Paşa Yusuf Razi Bey Mehmed Ali Bey Mehmed Celâl Bey Mehmed Ziyâeddin Bey

Şubat 18-78 Nisan 18 78 Kasım 1878 Mayıs 1879 Temmuz 1879 Nisan 1880 Eylül 1890 Haziran 1906 Ağustos 1908 Ağustos 1908 Mart 1909 Ağustos 1909 Ocak 1910 Haziran 1910 Temmuz 1911 Eylül 1911 Ağustos 1912 Kasım 1914 Şubat 1916 Mayıs 1916 Temmuz 1917 Ağustos 1918 Aralık 1918 Mayıs 1919 M art 1920 Nisan 1920 Aralık 1920 Şubat 1921 Temmuz 1921 Mart 1922

Mehmed Tevfik Paşa Mehmed Reşid Paşa Edhem Pertev Paşa Mehmed Âsim Paşa Mahmud Nedim Paşa Ali Paşa Râşid Naşit Paşa Abdüımâfi' İffet Efendi Tevfik Paşa Mehmed Said Paşa Abdullah Gâlib Paşa Selim Sırrî Paşa Abdurrahman Nureddin Paşa Mustafa Faik Paşa Halil Hâlid Bey Ali Refik Bey Mehmed Enis Paşa Osman Kâzım Bey İsmail Fuad Bey Ali Rıza Bey Ömer Âli Bey Mehmed Hüsnü Bey Süleyman Nazif Bey Ali Gâlib Paşa Emin Bey Mehmed Gâlib Bey Mehmed Reşid Paşa Mustafa Âtıf Bey İbrahim Hakkı Bey Ahmed Cemâl Bey

Kaziritv 1&Ç7 Aralık 1867 Ağustos 1871 Ocak 1873 Haziran 1873 Ağustos 1873 Haziran 1874 Eylül 1875 Şubat 1878 Kasım 1878 Eylül 1879 Ocak 1882 Aralık 1882 Mart 1892 Ağustos 1894 Haziran 1896 Ağustos 1897 Nisan 1906 Mart 190% Ağustos 1908 Şubat 1909 Temmuz 1909 Kasım 1910 Temmuz 1911 Ocak 1912 Ağustos 1912 Mayıs 1913 Ekim 1915 Ekim 1918 Ekim 1919

KASTAMONUŞerifî Mustafa Paşa Ebûbekir Sami Paşa Mehmed Selim Paşa Musa Saffeti Paşa Mahmud Hamdı Paşa Mehmed Hamdî Paşa Mehmed İsmet PaşaMehmed Râgıb Paşa Mehmed Nâmık Paşa İsmail Paşa Mehmed Reşid Paşa

Ocak 1845 Eylül 1847 Eylül 1848 Ekim 1849 Aralık 1850 Ocak 1855 Nisan 1855 Ekim 1856 Aralık 1856 Temmuz 1857 Haziran 1859

i r i V l U u v u i i . , -----------s(Aralık 1859'da Mutasarrıflık)Mehmed Reşid Paşa Temmuz 1865Mahmud Hamdî Paşa Temmuz 1866

KONYA Ali PaşaEyyûb Safeîî Paşa Mehmed Vecihî Paşa İbrahim Paşa Ömer Paşa Alı Aşkar Paşa Mehmed Hamdî Paşa Ebûbekir Sami Paşa Osman Nurf Paşa Haşan Hakta Paşa Mustafa Zarif Paşa Osman Paşa Halil Kâmili Paşa Mehmed Selim paşa

1832Temmuz 1840 Mayıs 1841 Kasım 1841 Temmuz 1843 Nisan 1844 Ocak 1845 Aralık 1845 Aralık 1&46 Ağustos 1847 Nisan 1849 Temmuz 1849 Ağustos 1850 Ekim 1851

KONYA — 35 - MAM URETÜLAZİZ

Hâfız Mehmed Paşa Mayıs 1852 Ahmed Hıfzı Paşa Haziran 1881Şerifî Mustafa Paşa Temmuz 1854 Abdî Paşa Temmuz 1883Mahmud Hamdî Paşa Aralık 1856 Mehmed Faik Paşa Ekim 1885Mehmed Râgıb Paşa Ağustos 1859 Ahmed Eyyûb Paşa Ekim 1889Mehmed Reşid Paşa Haziran 1861 Abdülkadir Kemalî Paşa Aralık 1890Mehmed Selim Paşa Ocak 1862 Mehmed Şakir Paşa Haziran 1891Velîyeddin Paşa Ocak 1864 Edhem Paşa Temmuz 1892Ahmed İzzet Paşa Ağustos 1865 Hâfız Mehmed Paşa Aralık 1893Ahmed Tevfik Paşa Haziran 1867 Mehmed Reşad Bey Nisan 1900Osman Paşa Ağustos 1871 Hâfız Mehmed Paşa Ocak 1903Mehmed Hâlet Paşa Ağustos 1872 Şakir Paşa Nisan 1903Mehmed Takiyeddin Paşa Ocak 1873 Mahmud Şevket Paşa Nisan 1905Ahmed Es'ad Paşa Nisan 1873 Mehmed Hâdi Paşa Ağustos 1908Mustafa Sıdkı Paşa Aralık 1874 Hüseyin Hüsnü Paşa Mayıs 1909Ali Paşa Ağustos 1875 Ali Mazhar Bey Ağustos 1909Ömer Fevzî Paşa Nisan 1876 Halil Bey Kasım 1910Abdülhatnid Ziyâeddin Paşa Haziran 1877 Mazhar Bey Kasım 1911Mehmed Âkif Paşa Haziran 1878 Ali Gâlib Paşa Ağustos 1912Mehmed Said Paşa Mart 1881Mehmed Faik Memduh Bey Temmuz 1887Ali Sürûrî Paşa Nisan 1889 MAMURETÜLAZİZHaşan Hilmî Bey Ekim 1890 Ahmed Aziz Paşa Mart 1880Ali Kemalî Paşa Mayıs 1894 Abdullah Musîb Paşa Kasım 1880Mehmed Ferid Paşa Şubat 1898 Abdünnâfi’ İffet Bey Aralık 1882Mehmed Tevfik Bey Kasım 1902 Haşan Refik Bey Haziran 1884İbrahim Faik Bey Mart 1903 Haşan Hilmî Bey Temmuz 1887Mehmed Cevad Bey Şubat 1907 Âli Bey Temmuz 1889Mehmed Nâzım Paşa Eylül 1908 Abdülhalik Nasuhi Bey Mart 1890Ârifî Paşa Şubat 1909 Mehmed Şerif Raûf Paşa Ocakl892Ahmed Muammer Bey Ocak 1912 Mehmed Enis Paşa Ağustos 1892Samih Rifat Bey Haziran 1912 Bahri Paşa Kasım 1894Ali Rıza Bey Ağustos 1912 Mehmed Şerif Raûf Paşa Ocak 1895Mustafa Azmi Bey Ağustos 1914 Raûf Bey Kasım 1895Mehmed Celâl Bey Haziran 1915 Abdurrahman Haşan Bey Ağustos 1903Samih Rifat Bey Ekim 1915 Abdurrahman Fehmi Efendi Ocak 1905Ahmed Muammer Bey Ocak 1917 Mustafa Nurî Bey Ağustos 1906Cemâl Bey Kasım 1918 Hâlid Bey Ekim 1906Rıza Paşa Mart 1919 Ali Nusret Paşa Ekim 1908Cemâl Bey Mayıs 1919 Mehmed Ali Aynî Bey Ocak 1909Ali Subhî Bey Ekim 1919 Kâzım Bey

Ali Nâzım Bey Sabit Bey

Ocak 1911 Şubat 1912 Temmuz 1914

KOSOVA Re'fet Bey Eylül 1917Halil Rifat Paşa Şubat 1877 Ali Şeydi Bey Temmuz 1918Mehmed Nazif Paşa Haziran 1878 Ali Gâlib Bey Mayıs 1919Hüseyin Fikri Paşa Osman Nurî Paşa

Aralık 1879 Ağustos 1880

Muharrem Mümtaz Bey Eylül 1919

MANASTIR - 36 - PRİZREN

MANASTIR Ahmed Feyzî Paşa Şubat 1879Ali Sâib Paşa Temmuz 1874 Abdiinnâfi’ İffet Bey Kasım 1879Mehmed Re'fet Paşa Ocak 1875 Tahsin Paşa Mayıs 1882Mehmed Redif Paşa Haziran 1875 Mustafa Faik Paşa Aralık 1887İbrahim Derviş Paşa Ağustos 1875 Mehmed Reşid Paşa Ocak 1889Ali Sâib Paşa Eylül 1875 Tâhir Paşa Temmuz 1889İbrahim Derviş Paşa Mayıs 1876 Abdülkadir Kemalî Paşa Haziran 1891Abdî Paşa Aralık 1876 Osman Paşa Temmuz 1892Asaf Paşa Haziran 1877 Ahmed Aziz Paşa Eylül 1893Ahmed Muhtar Paşa Mart 1879 Mehmed Sâlih Paşa Temmuz 1895Ahmed Eyyûb Paşa Ağustos 1880 Abdullah Paşa Mayıs 1896Ali Kemalî Paşa Ekim 1884 Zühdü Bey ' Ekim 1896Halil Rifat Paşa Ağustos 1887 Abdülvahap Paşa Ekim 1897Ahmed Eyyûb Paşa Haziran 1889 Ârif Paşa Temmuz 1898Mehmed Faik Paşa Ekim 1889 Ebûbekir Hazım Efendi Şubat 1899Abdülkerim Paşa Nisan 1895 Mustafa Nâzım Bey Haziran 1901Haşan Edip Paşa Aralık 1901 Ahmed Reşid Paşa Ekim 1901Ali Rıza Paşa Şubat 1903 Mustafa Nurî Bey Haziran 1902Ebûbekir Hazım Bey Ağustos 1903 Mustafa Bey Eylül 1905Ahmed Reşid Bey Aralık 1906 Zeki Paşa Ağustos 1908Hıfzı Paşa Şubat 1907 Ahmed Reşid Paşa Ocak 1909Fahri Paşa Kasım 1908 Mehmed Fazıl Paşa Ağustos 1912Halil Bey Ekim 1909 Muharrem Mümtaz Bey Aralık 1912Mehmed Reşid Paşa Kasım 1910 Es'ad Paşa Temmuz 1913Ali Münif Bey Ocak 1912 Süleyman Nazif Bey Eylül 1913Behçet Yusuf Bey Ağustos 1912 Ahmed Reşid Paşa

Haydar Hilmî BeyAralık 1914 Şubat 1915

MARAŞMemduh Sermed Bey Eylül 1917

Mehmed Selim Paşa Mayıs 1842Yusuf Paşa Mart 1843

NİŞMehmed Bey Ocak 1845Yusuf Paşa Ekim 1846 Mehmed Vâsıf Paşa Mayıs 1839

(Kasım 1847’de Adana'ya bağlandı) Mehmed Said Paşa Ekim 1839Ahmed Zekeriya Paşa Mart 1840Mustafa Sabrî Paşa Mayıs 1840

MUSUL Hâfız Ahmed Paşa Eylül 1844Mehmed Paşa Mart 1836 Mehmed Vâsıf Paşa Aralık 1845Mazhar Şerif Paşa Mart 1844 (Mayıs 1850’de mutasarrıflık)Mehmed Paşa Ocak 1845 Osman Paşa Mayıs 1860Mehmed Tayyâr Paşa Şubat 1846 Ahmed Midhat Şefik Paşa Şubat 1861Es'ad Muhlis Paşa Aralık 1846Mehmed Vecihî Paşa Kasım 1847

(tk ım 1864 te Tuna ya bağlandı)

Ali Aşkar Paşa Ağustos 1848Mehmed Kâmil Paşa Kasım 1849 PRİZREN bkÜSKÜPMustafa Mazhar Paşa Ağustos 1850

(Mayıs 1851'de Hakkari'ye bağlanıyor)

RUMELİ - 37 - SELANİK

RUMELİAhmed Zekeriya Paşa 1836Mehmed Dilaver Paşa Mayıs 1840Yusuf Muhlis Paşa Temmuz 1840Yakup Paşa Şubat 1842Mustafa Nurî Paşa Şubat 1843Mehmed Said Paşa Ağustos 1843Mehmed Ziyâeddin Paşa Eylül 1844Ömer Paşa Aralık 1845Mehmed Ziyâeddin Paşa Ocak 1847Asaf Paşa Eylül 1848Mehmed Reşid Paşa Ağustos 1854Ömer Paşa Eylül 1855Mehmed Hurşid Paşa Eylül 1856Ahmed Nâzır Paşa Mayıs 1857Abdülkerim Nadir Paşa Ekim 1857İsmail Paşa Aralık 1859Abdülkerim Nadir Paşa Haziran 1861Ali Paşa Şubat 1864Hüseyin Hüsnü Paşa Ağustos 1864(Geçici olarak lağvedildi Ocak 1865)Mehmed Tevfik Paşa Eylül 1866(Selanik'e bağlandı Haziran 1867)

SAYDAAhmed Zekeriya Paşa Kasım 1840Mehmed Selim Paşa Mart 1841Ahmed İzzet Paşa Aralık 1841Es'ad Muhlis Paşa Temmuz 1842Mehmed Vecihî Paşa Mart 1845Mehmed Kâmil Paşa Ocak 1846Mustafa Şerifi Paşa Eylül 1847Vâmık Sâlih Paşa Ağustos 1848Mehmed Emin Paşa Eylül 1851Vâmık Sâlih Paşa Eylül 1852Mahmud Nedim Paşa Mart 1855Vâmık Sâlih Paşa Aralık 1855Mehmed Hurşid Paşa Nisan 1857Ahmed Paşa Ağustos 1860Mehmed Kabûlî Efendi Şubat 1863Mehmed Hurşid Paşa Şubat 1864(Nisan 1865’te Şam'a bağlandı)

SELANİKEylül 1839 Şubat 1840 Temmuz 1840 Temmuz 1843 Ekim 1843 Eylül 1845 Nisan 1846 Mayıs 1847 Eylül 1848 Ağustos 1849 Temmuz 1850 Kasım 1851 Mayıs 1853 Ağustos 1853 Şubat 1854 Temmuz 1854 Eylül 1855 Mayıs 1856 Mayıs 1857 Ekim 1857 Kasım 1858 Ağustos 1859 Ocak 1860 Ocak 1865 Haziran 1867 Şubat 1869 Eylül 1871 Mayıs 1872 Ağustos 1872 Mayıs 1873 Eylül 1873 Şubat 1874 Aralık 1875 Haziran 1876 Haziran 1877 Aralık 1877 Temmuz 1878 Mart 1880 Ağustos 1880 Ocak 1882 Mart 1882 Eylül 1885 Ağustos 1886 Ekim 1891 Ocak 1896 Ocak 1899

Mehmed Hasib Paşa Mehmed Emin Paşa Ömer Paşa İbrahim Paşa Mehmed Vasıf Paşa Mehmed Sâlih Paşa Yakup Paşa Mustafa Hıfzı Paşa Ebûbekir Sami Paşa Haşan Rıza Paşa Yakup Paşa Yusuf Sıddık Paşa Mehmed Sâlih Paşa Ebûbekir Rüstem Paşa Mehmed Reşid Paşa Mazhar Osman Paşa Mustafa Nurî Paşa Ahmed Nâzır Paşa Abdülkerim Nadir Paşa Mehmed Vecihî Paşa Mehmed Said Paşa İsmail Rahmi Paşa Mehmed Âkif Paşa Hüseyin Hüsnü Paşa Mehmed Âkif Paşa Mehmed Sabrî Paşa İsmail Paşa Hurşid Paşa Ömer Fevzî Paşa Mehmed Âkif Paşa Ahmed Midhat Şefik Paşa Ömer Fevzî Paşa Mehmed Re'fet Paşa Mustafa Eşref Paşa Nusret Paşa İbrahim Halil Paşa Halil Rifat Paşa Abidin Paşa İbrahim Derviş Paşa Abdullah Gâlib Paşa İsmail Hakkı Paşa Haşan Hakkı Paşa Abdullah Gâlib Paşa Mustafa Zihni Paşa Hüseyin Rıza Paşa Haşan Refik Paşa

SELANİK - 38 - SURİYE

Mehmed Tevfik Bey Mayıs 1901Haşan Fehmi Paşa Mayıs 1902Mehmed Şerif Raûf Paşa Eylül 1904Ali Daniş Bey Ağustos 1908İbrahim Hayrullah Bey Eylül 1909Hüseyin Kazim Bey Ocak 1912Ali Ferid Paşa Ağustos 1912Mehmed Nâzım Paşa Eylül 1912

SİLİSTKEMehmed Said Paşa Aralık 1833Mehmed Vasif Paşa Ekim 1839Mehmed Said Paşa Nisan 1841Hâfız Ahmed Paşa Ekim 1843Mehmed Said Paşa Eylül 1844İbrahim Sâib Paşa Aralık 1845Mehmed Sadık Paşa Temmuz 1847Mehmed Said Paşa Temmuz 1848Mehmed Sâlih Paşa Nisan 1851Mehmed Said Paşa Haziran 1853Mehmed İsmet Paşa Mart 1857İsmail Rahmi Paşa Kasım 1857Mehmed Rifat Paşa Mayıs 1858Halil Kâmili Paşa Haziran 1859Mehmed Arif Paşa Mart 1861 (Aralık 1864’te Edirne'ye bağlandı)

SİVASMehmed Sa'dullah Paşa Temmuz 1839Es'ad Muhlis Paşa Ekim 1839Mehmed Hamdî Paşa Temmuz 1840Aşkar Ali Paşa Ekim 1843Mehmed Bey Mart 1844Mazhar Şerif Paşa Aralık 1844Es'ad Muhlis Paşa Temmuz 1846Ali Aşkar Paşa Aralık 1846Abbas Hilmî Paşa Ağustos 1848Mehmed Hamdî Paşa Mayıs 1851İsmail Paşa Eylül 1853Feyzullah Zaim Paşa Mayıs 1854Mehmed Reşid Paşa Nisan 1856 Mehmed Hayreddin Paşa Mayıs 1859

Ahmed Paşa Mayıs 1861Mehmed Zeki Paşa Aralık 1861Mehmed Reşid Paşa Şubat 1863Ahmed Paşa Eylül 1864Ali Rıza Mehmed Paşa Ocak 1866Ahmed İzzet Paşa Haziran 1867Mehmed Hâlet Paşa Kasım 1871Ahmed Es'ad Paşa Mayıs 1872Mehmed Hurşid Paşa Ağustos 1872Mehmed Takiyeddin Paşa Nisan 1873Ahmed İzzet Paşa Mart 1875Mustafa Süreyya Paşa Şübat 1878Abidin Bey Ağustos 1879İsmail Hakkı Paşa Mart 1880Halil Rifat Paşa Şubat 1882Abidin Paşa Ekim 1885Selim Sırrî Paşa Temmuz 1886Ali Sürûrî Paşa Nisan 1888Mehmed Faik Memduh Bey Nisan 1889İbrahim Halil Bey Kasım 1892Haşan Hilmî Paşa Eylül 1897Reşid Âkif Paşa Şubat 1902Ebûbekir Hazım Bey Ağustos 1908Mustafa Nurî Bey Eylül 1908Mustafa Vefik Bey Kasım 1908Mehmed Nâzım Paşa Şubat 1910Kâmil Bey Nisan 1910Alaeddin Bey Ocak 1911Kâmil Bey Ağustos 1912Ahmed Muammer Bey Şubat 1913Süleyman Necini Bey Ocak 1917Ahmed Bey Mart 1918Sabit Bey Ekim 1918İsmail Kemal Bey Kasım 1918Mehmed Reşid Paşa Mayıs 1919

SURİYEMehmed Rüşdü Paşa Mart 1865Es'ad Muhlis Paşa Eylül 1865Mehmed Râşid Paşa Temmuz 1866Abdullah Subhî Paşa Eylül 1871Mustafa Necib Paşa Eylül 1872Mehmed Halet Paşa Ocak 1873Ahmed Es'ad Paşa Eylül 1874Ahmed Hamdî Paşa Ocak 1875

SURİYE - 39 - ŞKODRA

Naşit Râşid Paşa Haziran 1876 Emin Muhlis Paşa Kasım 1860Abdülhamid Ziyâeddin Paşa Ocak 1877 Mehmed Emin Paşa Şubat 1862Ömer Fevzî Paşa Haziran 1877 Mehmed Rüşdü Paşa Nisan 1863Ahmed Cevdet Paşa Şubat 1878 (Mart 1865'ten sonra bk. Suriye)Ahmed Midhat Şefik Paşa Kasım 1878Ahmed Hamdî Paşa Ağustos 1880Râşid Naşit Paşa Eylül 1885 ŞEHR-IZORMehmed Nazif Paşa Mart 1888 Ali Rıza Mehmed Paşa Temmuz 1850Mustafa Asım Paşa Aralık 1889 Mehmed Selim Paşa Eylül 1850Osman Nurî Paşa Kasım 1891 Kütahyalı Ali Paşa Eylül 1851Mehmed Şerif Raûf Paşa Haziran 1892 (Aralık 1857’de Haleb’e bağlandı)Osman Nurî Paşa Haziran 1894Haşan Refik Paşa Temmuz 1896Hüseyin Nâzım Paşa Temmuz 1897 ŞKODRAİbrahim Şükrü Paşa Mart 1906 Osman Paşa Temmuz 1854Hüseyin Nâzım Paşa Aralık 1908 Mehmed Râgıb Paşa Eylül 1854Ali Gâlib Bey Aralık 1910 Hekim İsmail Paşa Ocak 1855Haşan Nâzım Bey Ocak 1912 Âgâh Abdülaziz Paşa Nisan 1855Mehmed Ârif Bey Ocak 1913 Atâullah Paşa Aralık 1855Hulusi Bey Temmuz 1914 Abdî Paşa Kasım 1857Azmi Bey Ekim 1915 Mehmed Râşid Paşa Ekim 1861Haşan Tahsin Bey Ağustos 1916 Abdî Paşa Nisan 1862Bedri Bey Temmuz 1917 Aziz Paşa Nisan 1863Re*fet Bey Haziran 1918 İsmail Hakkı Paşa Aralık 1864Haşan Tahsin Bey Eylül 1918 Ömer Fevzî Paşa Mayıs 1868

Ahmed Es'ad Paşa Aralık 1868İsmail Hakkı Paşa Ağustos 1870

ŞAM Mustafa Âsim Paşa Eylül 1871Ali Paşa Temmuz 1840 Şevket Paşa Nisan 1872Mehmed Necib Paşa Ocak 1841 Mustafa Sıdkı Paşa Ocak 1873Ali Rıza Paşa Mart 1842 Ali Sâib Paşa Mart 1873Musa Saffeti Paşa Şubat 1846 Şevket Paşa Mayıs 1873Halil Kâmili Paşa Mart 1848 Ahmed Rasim Paşa Kasım 1873Osman Nurî Paşa Ağustos 1848 Mustafa Eşref Paşa Ekim 1874Mehmed Said Paşa Eylül 1849 Ali Paşa Mayıs 1876Ahmed İzzet Paşa Temmuz 1851 Mustafa Sıdkı Paşa Ağustos 1876Âgâh Abdülaziz Paşa Temmuz 1852 Ârif Paşa Kasım 1878Ali Aşkar Paşa Ekim 1852 Mehmed İzzet Paşa Kasım 1879Mehmed Ârif Paşa Ağustos 1854 Osman Ziyâ Paşa Ağustos 1880Vâmık Sâlih Paşa Şubat 1855 Abdî Paşa Nisan 1882Mahmud Nedim Paşa Aralık 1855 Haşan Paşa Ağustos 1883Süleyman Re'fet Paşa Eylül 1856 Mustafa Âsim Paşa Mayıs 1884Ahmed İzzet Paşa Aralık 1856 Tâhir Paşa Ocak 1887Ali Paşa Aralık 1857 Süleyman Bahri Paşa Ağustos 1888Halil Kâmili Paşa Aralık 1858 Abdullah Reşid Paşa Ocak 1891Ahmed Nazır Paşa Mart 1859 Abdülkerim Paşa Ekim 1891Mehmed Muammer Paşa Haziran 1860 Osman Fevzî Paşa Temmuz 1894

ŞKODRA - 40 - TRABZON

H aşan Edip Paşa Haziran 1896 Ali Rıza Paşa Haziran 1867Kâzım Paşa Temmuz 1898 Mehmed Hâlet Paşa Mart 1870Şakir Paşa Kasım 1901 Mehmed Reşid Paşa Eylül 1871Haydar Paşa Mayıs 1903 Ali Rıza Paşa Nisan 1872Salih Zeki Paşa Nisan 1906 Haşan Samih Paşa Mayıs 1873Hilmî Paşa Şubat 1907 Mustafa Asim Paşa Kasım 1874SeyfuiJah Paşa Aralık 1907 Mustafa Sıdkı Paşa Şubat 1875M ustafa Nuıî Bey Haziran 1908 Ali Kemalî Paşa Aralık 1877Seyfettin Bey Eylül 1908 Mehmed Sabrî Paşa Şubat 1878Fahri Paşa Aralık 1908 Mahmud Celâleddin Paşa Ocak 1879Cemâl Bey Mayıs 1909 Ahmed İzzet Paşa Temmuz 1879Haşan. Bedri Paşa Eylül 1910 Mehmed Nazif Paşa Mart 1881Mustafa Nedim Bey Mayıs 1911 Ahmed Rasim Paşa Kasım 1881Hayri Paşa Ocak 1912 Süleyman Nâmık Efendi Haziran 1896Haşan Rıza Paşa Mart 1912 Mustafa Haşim Bey Şubat 1899

Hâfız Mehmed Paşa Haziran 1900Hüseyin Efendi Şubat 1903

TİRHALA Ahmed Nâzım Paşa Mayıs 1904Mehmed Emin Paşa Mart 1840 Receb Paşa Ekim 1904Nânuk Paşa Temmuz 1840 Ahmed Fevzî Paşa Aralık 1908Musa Saffeti Paşa Kasım 1845 H üseyin Hüsnü Paşa Ağustos 1909Mehmed Ziyâeddin Paşa Şubat 1846 İbrahim Edhem Paşa Temmuz 1910Mehmed Paşa Ocak 1847 Ne'şet Bey Kasım 1911Mehmed Ziyâeddin Paşa Eylül 1848Abdurrahman Sami Paşa Şubat 1849Mehmed Cemaleddin Paşa Şubat 1851 TRABZONAli Rıza Mehmed Paşa Şubat 1854 Osman Paşa 1829Mehmed İsmet Paşa Mayıs 1854 Abdullah Paşa Haziran 1842Mehmed Emin Paşa Mart 1855 Halil Rifat Paşa Şubat 1846Mehmed Rifat Paşa Kasım 1857 İsmail Rahmi Paşa Şubat 1847Hüseyin Hüsnü Paşa Mayıs 1858 Mehmed Hayreddin Paşa Ağustos 1848Aziz Paşa Ağustos 1858 Ebûbekir Rüstem Paşa Şubat 1850Taib Paşa Mayıs 1859 Abdurrahman Sami Paşa Ekim 1851İsmail Rahmi Paşa Haziran 1861 Mehmed Vâsıf Paşa Nisan 1852İbrahim Edhem Paşa Eylül 1866 İbrahim Sârim Paşa Ş ubat 1853(Haziran 1867 ‘de Yanya’ya bağlandı) Mehmed İsmet Paşa Eylül 1853

Hâfız Mehmed Paşa Nisan 1854Mehmed Besim Paşa Kasım 1855

trablusgarb Mehmed Râgıb Paşa Aralık 1856Ali Aşkar Paşa Temmuz 1838 Ahmed İzzet Paşa Ağustos 1858Mehmed Emin Paşa Mayıs 1842 Mehmed Cemaleddin Paşa Ağustos 1860Mehmed Râgıb Paşa Şubat 1847 Ali Paşa Ekim 1861AJımed İzzet Paşa Eylül 1848 Emin Muhlis Paşa Şubat 1862Mustafa Nurî Paşa Ağustos 1852 Ali Paşa Temmuz 1865Mazhar Osman Paşa Eylül 1855 Es'ad Muhlis Paşa Haziran 1867Ahmed İzzet Paşa Eylül 1858 Emin Muhlis Paşa Ekim 1871Mahmud Nedim Paşa Temmuz 1860 Ali Paşa Aralık 1871

TRABZON - 41 — VAN

Abdullah Gâlib Bey Mayıs 1872 Halil Rifat Paşa Ekim 1876Ahmed Rasim Paşa Ağustos 1872 Mehmed Sadık Paşa Şubat 1877Mehmed Asım Paşa Mayıs 1873 Ahmed Paşa Mayıs 1877Safvet Paşa Nisan 1874Nusret Paşa Ocak 1875Ahmed Rasim Paşa Temmuz 1875 ÜSKÜPİbrahim Halil Paşa Mayıs 1877 Osman Paşa Eylül 1844Yusuf Ziyâ Paşa Ocak 1878 Mehmed Selim Paşa Ağustos 1845Selim Sırrî Paşa Şubat 1879 Hâfız Mehmed Paşa Mart 1848Kadri Efendi Temmuz 1879 İsmail Paşa Mayıs 1850Y usuf Ziyâ Paşa Aralık 1880 Mustafa Tosun Paşa Nisan 1851Selim Sim Paşa Aralık 1882 Ali Rıza Mehmed Paşa Kasım 1853Ahmed Aziz Paşa Kasım 1884 (Şubat 1854’de N iş’e bağlanıyor)Mehmed Âsim Paşa Ocak 1886 Osman Mazhar Paşa Eylül 1858Ali Sürûrî Efendi Mart 1886 Ebûbekir Rüstem Paşa Ağustos 1859Ârif Paşa Mart 1888 Mustafa Paşa Mart 1860Âli Bey Mart 1890 Mahmud Paşa Temmuz 1863İbrahim Kadrî Bey Nisan 1892 (Ocak 1864'te N iş’e bağlanıyor)Mehmed Reşad Bey Şubat 1903 İsmail Hakkı Paşa Kasım 1865Ârif Paşa Haziran 1906 İsmail Rahmi Paşa Temmuz 1869Mustafa Ziver Bey Şubat 1907 Safvet Paşa Ocak 1871Ferid Paşa Temmuz 1907 Gâlib Paşa Kasım 1871Ârifî Paşa Ağustos 1908 Abdurrahman Nureddin Paşa Ağustos 1872Bekir Sami Bey Şubat 1909 Mehmed Âkif Paşa Nisan 1873Mustafa Bey Eylül 1909 Hüseyin Hüsnü Paşa Mayıs 1873Süleyman Nazif Bey Temmuz 1911Bekir Sami Bey Ocak 1912Mehmed Ali Bey Aynî Ağustos 1912 VANSamih Rifat Bey Haziran 1913 Haşan Hakkı Paşa Şubat 1877Cemâl Azmi Bey Ağustos 1913 Abdülhamit Paşa Mart 1884(Rus işgali Nisan 1916) İbrahim Halil Bey Şubat 1887Süleyman Necmi Bey Mart 1918 Osman Nurî Paşa Temmuz 1890Mehmed Gâlib Bey Mart 1919 Süleyman Bahri Paşa Ocak 1891Ali Haydar Bey Ekim 1919 Ahmed Nâzım Paşa Temmuz 1895Hamit Bey Ocak 1920 Mehmed Şemseddin Bey Haziran 1896Hamdî Bey Nisan 1920 Şemsi Paşa Mayıs 1897

Tâhir Paşa Mart 1898Âli Bey Aralık 1906

TUNA Ali Rıza Bey Kasım 1907Ahmed Midhat Şefik Paşa Ekim 1864 Mehmed Ferid Paşa Ekim 1908Mehmed Sabrî Paşa Mart 1868 Bekir Sami Bey Ağustos 1909Mehmed Âkif Paşa Şubat 1869 Ali Nâzım Bey Mart 1911Ömer Fevzî Paşa Ekim 1870 İsmail Hakkı Bey Şubat 1912Ahmed Rasim Paşa Ekim 1871 Ahmed İzzet Bey Ağustos 1912Ahmed Hamdî Paşa Haziran 1872 Haşan Tahsin Bey Mayıs 1913Abdurrahman Nureddin Paşa Nisan 1873 Cevdet Bey Kasım 1914Mehmed Asim Paşa Nisan 1874 (Rus işgali Mart 1915)

VAN 42 _ YEMEN

Haydar Hilmî BeyMehmed Midhat Bey

VtDİNAğa Hüseyin Paşa Mustafa Nurî Paşa Mehmed Hayıeddin Paşa Ağa Hüseyin Paşa Mehmed Ziyâeddin Paşa Ali Rıza Mehmed Paşa Mustafa Zarif Paşa Abdurrahman Sami Paşa İbrahim Paşa Mehmed Muammer Paşa Mehmed İsmet Paşa Mirza Said Mehmed Paşa Süleyman Re'fet Paşa Mehmed Râşid Paşa

Mart 1918Mayıs 1919

Ağustos 1833 Nisan 1844 Şubat 1845 Ekim 1846 Mayıs 1849 Eylül 1850 Ekim 1851 Haziran 1852 Mart 1853 Temmuz 1855 Ekim 1857 Kasım 1859 Eylül 1861 Nisan 1864

(Aralık 1864’te Tuna'ya bağlandı).

Mehmed Redif Paşa İsmail Hakkı Paşa Mustafa Âsim Paşa Ahmed Cevdet Paşa Mehmed Âkif Paşa Hüseyin Hüsnü Paşa Mehmed Nazif Paşa Ahmed Rasim Paşa Mustafa Âsim Paşa Ali Kemalî Paşa Ahmed Eyyûb Paşa Hüseyin Rıza Paşa Ahmed Hıfzı Paşa Osman Feyzi Paşa Seyfullah Paşa Hilmî Paşa Ali Roza Bey Hüsamettin Bey Mehmed Ali Aynî Bey Haşan Tahsin Paşa

Eylül 1872 Mayıs 1873 Aralık 1873 Kasım 1874 Temmuz 1875 Kasım 1875 Temmuz 1877 Haziran 1878 Nisan 1879 Eylül 1883 Ekim 1884 Haziran 1889 Ekim 1889 Ekim 1897 Şubat 1906 Aralık 1907 Şubat 1909 Kasım 1909 Ocak 1912 Ağustos 1912

YANYAMustafa Nurî Paşa Haziran 1837Mirza Said Mehmed Paşa Mayıs 1840Osman Nurî Paşa Kasım 1840Husrev Paşa Mart 1844Mehmed Ziyâeddin Paşa Ekim 1845Hâfız Ahmed Paşa Şubat 1846Hâfız Mehmed Paşa Nisan 1847Ahmed İzzet Paşa Mart 1848Ebûbekir Rüstem Paşa Eylül 1848İsmail Rahmi Paşa Şubat 1850Ali Rıza Mehmed Paşa Kasım 1851Ebûbekir Rüstem Paşa Mart 1853Mehmed Sâlih Paşa Temmuz 1853Mehmed Besim Paşa Şubat 1854Ahmed izzet Paşa Ocak 1855Mehmed Emin Paşa Ocak 1856Mehmed Rifat Paşa Eylül 1857Hüseyin Hüsnü Paşa Ağustos 1858İbrahim Derviş Paşa Ekim 1858Hüseyin Hüsnü Paşa Ocak 1863Ahmed Paşa Şubat 1864İbrahim Edhem Paşa Haziran 1867Ahmed Rasim Paşa Mart 1868Safvet Paşa Kasım 1871

YEMENMustafa Sabrî Paşa Mehmed Sırtî Paşa Mustafa Paşa Mahmud Paşa Ahmed Paşa Ali Y aver Paşa Ahmed Paşa (Babanlı) Ahmed Paşa (Tacirli)Ali PaşaM ehm ed Redif Paşa Ahmed Muhtar Paşa Ahmed Eyyûb Paşa M ustafa Âsim Paşa İsmail H akkı Paşa M ehm ed İzzet Paşa Ahmed Fevzî Paşa Ahmed A ziz Paşa Osman N u rî Paşa (Topal) Osman N urî Paşa (Potirikli) İsmail H ak k ı Paşa Haşan E d ip Paşa Ahmed F evzî Paşa H üsey in Hilmî Paşa A b d u llah Reşid Paşa

Mayıs 1850 Mart 1851 Ekim 1851 Eylül 1852 Mayıs 1856 Aralık 1862 Ağustos 1864 Mart 1867 Mart 1869 Mayıs 1871 Eylül 1871 Haziran 1873 Nisan 1875 Aralık 1879 Aralık 1882 Ocak 1885 Aralık 1886 Aralık 1887 Haziran 1889 Mayıs 1890 Haziran 1891 Aralık 1891 Mayıs 1898 Ekim 1902

y e m e n - 43 - SİSAM

Mehmed Tevfik Bey Ahmed Fevzî Paşa Haşan Tahsin Paşa Kâmil Bey Mehmed Ali Paşa Mahmud Nedim Bey

Ağustos 1904 Ağustos 1905 Ekim 1908 Ocak 1910 Nisan 1910 Kasım 1911

MÜMTAZ EYALETLER

BOGDAN BEYLERİ Mihal Sturdza Gregore Aiexandre Ghika Rus işgaliGregore Alexandre Ghika Theodore Balş Nikolas Vogorides Üçlü kaymakamlık Alexandre Kuza

Nisan 1834 Haziran 1849 Ekim 1853 Ekim 1854 Temmuz 1856 Şubat 1857 Ekim 1858 Ocak 1859

Davut PaşaFranko Nasri PaşaRüstem PaşaVasa PaşaNaum PaşaMuzaffer PaşaYusuf Franko PaşaKuyumciyan Ohannes PaşaAli Münif Beyİsmail Hakkı Bey

EFLAK BEYLERİ Alexandre Ghika George Bibescu Koustantin Cantacuzene BaTbu Stirbey Rus işgâli Osmanlı işgali Avusturya işgali

Haziran 1861 Haziran 1868 Mart 1873 Mart 1883 Ağustos 1892 Eylül 1902 Temmuz 1907 Aralık 1912 Temmuz 1915 Nisan 1917

Nisan 1834 Ekim 1842 Eylül 1848 Haziran 1849 Ekim 1853 Temmuz 1854 Ağustos 1854

Alexandre Ghika Üçlü kaymakamlık Alexandre Kuza

KARADAĞ BEYLERİ Petar II. Petroviç Danilo II.Nikola I. Petroviç

Haziran 1856 Ekim 1858 Ocak 1859

Ekim 1830 Ekim 1851 Ağustos 1860

BULGARİSTAN PRENSLERİ AIexandre de Battenberg Nisan 1879 Ferdinand de Saxe-Cobourg

et Gotha Ağustos 1887

CEBELLÜBNAN SANCAĞI MUTASARRIFLARI

MEKKE ŞERİFLERİMuhammed bin Abdiil Mu'in b. Avn Eylül 1827 Abdullah Abdü'l-Muttalib bin Gâlib b. Avn

Temmuz 1851 Muhammed bin Abdiil Mu'in b. Avn Ocak 1856 Abdullah Paşa bin Muhammed Mayıs 1858 Hüseyin Paşa bin Muhammed Temmuz 1877 Abdullah Abdü'l-Muttalib b. Gâlib b. Avn

Haziran 1880 Abdullilah Paşa b. Muhammed Ağustos 1882 Avnürrefik Paşa b. Muhammed Ekim 1882 Ali Paşa b. Abdullah Paşa Ekim 1905 Hüseyin Paşa Ekim 1908Ali Haydar Paşa Temmuz 1916

MEMLEKEIEYN VOYVODALARI Alexandre Kuza Aralık 1861Charles de Hohenzollem Ekim 1866

MISIR VALİ VE HİDİVLERİ Mehmed Ali Paşa İbrahim Paşa Abbas Hilmî Paşa Said Paşa İsmail Paşa Tevfik Paşa Abbas Hilmî Paşa

SIRBİYE KNFZ1 ,ERİ Mihal Obrenovıç Alexandre Karajorgi Miloş III Obrenoviç Mihal Obrenoviç Milan IV Obrenoviç

SİSAM BEYLERİ Stefan Vogorides Bey Aleksander Kalimaki Bey

Haziran 1805 Ağustos 1848 Kasım 1848 Eylül 1854 Ocak 1863 Ağustos 1879 Ocak 1892

Temmuz 1839 Eylül 1842 Ocak 1859 Eylül 1860 Haziran 1868

Eylül 1833 Kasım 1852

SİSA M - 44 — TUNUS

Jan Gika Bey Mart 1854 Ligor V egleris Efendi Mart 1912Miltiades Aristarki Bey Nisan 1859Pavlaki Musurus Bey Ocak 1864Kostaki Adosides Paşa Eylül 1873 ŞARKÎ RUMELİ VALİLERİKostaki Fotiadis Bey Mayıs 1874 Sava Paşa Temmuz 1878Kostaki Adosides Paşa Mart 1879 Aleko Vogorides Paşa Ocak 1879Aleksander Karateodori Paşa Mayıs 1885 Gavril Paşa Hristoviç Mayıs 1884Jorj Beıoviç Paşa Aralık 1894 Alexandre de Battenberg Şubat 1886Stefan Musurus Paşa Temmuz 1896 Ferdinand de Saxe-CobourgKostaki Vayanis Efendi Şubat 1899 et Gotha Ağustos 1887Mişel Gregoriyadis Bey Ağustos 1900Aleksander Mavroyeni Bey Mart 1902Yanko Vitinos Bey Temmuz 1904 TUNUS VÂIİLERİKostaki Karateodori Bey Temmuz 1906 Ahmed Paşa Ekim 1837Yorgi Yorgiadis Efendi Ağustos 1907 Mehmed Paşa Mayıs 1855Andrea Kopasıs Efendi Aralık 1907 Mehmed Sadık Paşa Eylül 1859

VI. YURTDIŞI TEMSİLCİLERİ

ATİNA ELÇİLERİK. Musurus Bey Mayıs 1840Osman Efendi Eylül 1848Mehmed Kabûlî Efendi Aralık 1851Neş'et Efendi Aralık 1852Y usuf Rıza Efendi Kasım 1855Halil Şerif Bey Nisan 1856Yanko Fotiades Bey Mart 1861Mahmud Es'ad Bey Eylül 1872Y. Fotiades Bey Kasım 1874Ahmed Tevfik Bey Ağustos 1879Agâh Efendi Kasım 1885Mehmed Feridun Bey Şubat 1886Mehmed Şemseddin Bey Nisan 1887Rıza Bey Ağustos 1888Mahmud Nedim Bey Mayıs 1890Ali Gâlib Bey Mart 1891Gobdan Efendi Temmuz 1892Mehmed Şakir Paşa Mayıs 1894Mehmed Asım Bey Aralık 1895Mehmed Rifat Bey Aralık 1897Mehmed Nabi Bey Nisan 1908Ahmed Muhtar Bey Ekim 1911Gâlib Kemalî Bey Ocak 1914(İlişkiler 1917'de savaş hali yüzünden

kesiliyor)

BERNFuad Selim Bey Abdullah Reşad Halis Bey Hüseyin Cevad Bey

BER LİNMehmed Kâmil Paşa Ş. Davut Efendi Mebmed Ta’lat Efendi Süleyman Şevket Bey Mustafa Sami Efendi Kostald Karaca Bey Ali Rıza Bey Ahmed Kemal Bey İhsan Bey Y. Aristarki Bey İbrahim Edhem Paşa Sa'dullah Rami Paşa Mehmed Said Paşa Ahmed Tevfık Paşa Ali Gâlib Bey Ahmed T evfik Paşa Osman Nizami Paşa Mahmud Muhtar Paşa İbrahim Hakkı Paşa Mehmed Rifat Paşa

Kasım 1915 Temmuz 1919 Kasım 1920

Aralık 1837 1840Aralık 1842 Temmuz 1845 Eylül 1846 Aralık 1847 Ekim 1852 Haziran 1854 Temmuz 1857 Ağustos 1858 Nisan 1876 Mayıs 1877 Mart 1883 Aralık 1885 Ocak 1896 Kasım 1897 Eylül 1908 Ocak 1913 Temmuz 1915 Ağustos 1918

BELGRATHüseyin Hüsnü Sermet Efendi Mart 1879Halil Hâlid Bey Eylül 1880Yusuf Ziyâ Bey Ekim 1885Mahmud Nedim Bey Aralık 1889Mehmed Feridun Bey Mayıs 1890Ahmed Tevfik Paşa Mayıs 1893İbrahim Fethi Paşa Kasım 1897Azaryan Efendi Eylül 1908Ali Fuad Hikmet Bey Haziran 1909Hüseyin Cevad Bey Haziran 1914

BRÜKSELE. deKerkhove Haziran 1854 A. Diran Efendi Ekim 1857

elçilik 1860 Kasım'mda kapatılıyorF. Glavany Efendi Mayıs 1868 E. Karatodori Efendi Temmuz 1875

elçilik 1901 Aralıkta kapatılıyor Mustafa Âsim Bey Nisan 1908Abdülhakhamit Bey Temmuz 1908Mehmed Seyfettin Bey Aralık 1912 Nüsret Sa'dullah Bey Şubat 1914

BÜKREŞ - 46 - PARİS

BÜKREŞ Mehmed Şekib Efendi Kasım 1845Süleyman Sabit Bey Kasım 1878 Kalimaki Bey Ekim 1846Ahmed Ziyâ Bey Eylül 1885 Mehmed Emin Paşa Eylül 1848Mehmed Feridun Bey Aralık 1888 K. Musurus Paşa Mart 1851Blak Bey Mayıs 1890 Rüstem Paşa Kasım 1885Mehmed Şemseddin Bey Kasım 1892 Antopulo Paşa Ocak 1896Mustafa Reşid Bey Ocak 1894 S. Musurus Paşa Aralık 1902Hüseyin Kazim Bey Ocak 1896 Mehmed Rifat Paşa Mart 1908Abdüllatif Safa Bey Ağustos 1908 Ahmed Tevfik Paşa Mayıs 1909Diplomatik ilişkiler 1916 Ekiminde kesiliyor Mustafa Reşid Paşa Aralık 1920

ÇETİNEHalil Hâlid Bey Rıza BeyAhmed Cevad Paşa Hüseyin Hüsnü Paşa Ahmed Tevfik Paşa Ahmed Fevzî Paşa Abdülbaki Bey Mehmed Sadreddin Bey Alfred Rüstem Bey

Ağustos 1879 Mart 1881 Şubat 1884 Ağustos 1888 Ağustos 1889 Haziran 1891 Ağustos 1908 Haziran 1910 Aralık 1911

MADRİDE. deKerkhove Ekim 1857(Elçilik 1860 Şubatında kapatılıyor) Hüseyin Hüsnü Sermet Efendi Eylül 1881Turhan Hüsnü Bey Mehmed Feridun Bey Necib Paşa İzzet Fuad Paşa İhsan Bey Sezai Bey Râgıb Raîf Bey

Aralık 1886 Ağustos 1894 Ocak 1897 Mart 1900 Eylül 1908 Ekim 1909 Aralık 1921

KIEFAhmed Muhtar Bey

KOPENHAGAli Fuad Hikmet Bey

LAHEYK. Karaca Bey

Eylül 1918

Aralık 1917

Haziran 1854(1860 Haziranında elçilik kapatıldı)Murat EfendiY anko Karaca Abdülhakhamit BeyY usuf Misak Efendi Aristarki Bey Nusret Sa'dullah Bey

LONDRAMehmed Şekib Efendi Mehmed Emin Âli Efendi İbrahim Sârim Paşa

Nisan 1877 Ekim 1881 Mayıs 1895 Şubat 1898 Kasım 1909 Mart 1915

Ocak 1840 Ocak 1842 Kasım 1844

MISIR FEVKALADE KOMİSERLERİAhmed Muhtar Paşa 1885Mehmed Şerif Raûf Paşa Şubat 1909

NAPOLİDr. Spitzer 1857 Mayıs(Ağustos 1860 mukim maslahatgüzarlık

başşehberlerliğe dönüşüyor)

PARİSMustafa Reşid Bey Mehmed Nurî Bey Alımed Fethi Paşa Mehmed Nurî Efendi Mustafa Reşid Paşa Abdünnâfi' Mehmed Efendi Mustafa Reşid Paşa Süleyman Re'fet Paşa Kalimaki Bey Velîyeddin Rifat Paşa

Temmuz 1835 Eylül 1836 Temmuz 1837 Aralık 1839 Kasım 1841 Ocak 1843 Ocak 1844 Nisan 1846 Kasım 1848 Ekim 1852

PARİS — 47 — TAHRAN

Mehmed Cemil Paşa Haziran 1855 İbrahim Hakkı Bey Aralık 1908Ahmed Vefik Paşa Aralık 1859 Hüseyin Kâzım Bey Nisan 1910Velîyeddin Rifat Paşa Ocak 1861 Mehmed Nabi Bey Ekim 1912Mehmed Cemil Paşa Mayıs 1862 Osman Nizami Paşa Aralık 1920Mehmed Es'ad Safvet Paşa Haziran 1865Mehmed Cemil Paşa Eylül 1866Server Paşa Temmuz 1872 SOFYAAli Paşa Temmuz 1873 Nihat Paşa Temmuz 1878Mehmed Sadık Paşa Ekim 1875 Nikola Gobdan Efendi Kasım 1885Halil Şerif Paşa Mart 1877 Hüseyin Rıza Paşa Mart 1887Ahmed Ârifî Paşa Eylül 1877 Niyazi Bey Mart 1888Mehmed Es'ad Safvet Paşa Aralık 1878 Abdülhalik Nasuhi Bey Kasım 1897Mahmud Es'ad Paşa Eylül 1880 Necib Melhame Bey Eylül 1898Yusuf Ziyâ Paşa Eylül 1894 Ali Ferruh Bey Mart 1902Sâlih Münir Paşa Ocak 1896 Sadık Paşa Aralık 1904Naıım Paşa Ağustos 1908 Mustafa Şekib Bey Ağustos 1908Mehmed Rifat Paşa Ekim 1911 Mustafa Âsim Bey Haziran 1909Mehmed Nabi Bey Kasım 1920 Mehmed Nabi Bey Ekim 1911

Ahmed Fethi Bey Eylül 1913Abdüllatif Safa Bey Aralık 1917

PETERSBURGYusuf Rıza Bey Mart 1857İbrahim Haydar Bey Ağustos 1858 STOKHOLMMehmed Emin Derviş Paşa Eylül 1859 Yahya Karaca 1881Halil Şerif Bey Eylül 1861 Şerif Paşa Mart 1898Konemenos Bey Şubat 1864 Mustafa Âsim Bey Temmuz 1908Rüstem Bey Ağustos 1870 Mustafa Şekib Bey Haziran 1909Mehmed Kâmil Paşa Nisan 1870 Hüseyin Cevad Bey Kasım 1915Mehmed Kabûlî Paşa Ekim 1875 İsmail Canbulat Bey Mayıs 1917Ahmed Şakir Paşa Mayıs 1878 Hüseyin Cevad Bey Aralık 1917Hüseyin Hüsnü Paşa Ağustos 1889 (Elçilik 1919 Ağustosunda kapatılmıştır)Turhan Hüsnü Paşa Ağustos 1908 Ali Şevki Bey Kasım 1920Fahreddin Reşad Bey Ocak 1914 Gâlib Kemalî Bey Haziran 1921Gâlib Kemali Bey Nisan 1918

TAHRANROMA Mustafa Sami Efendi Haziran 1849Y. Fotiades Bey Eylül 1870 Ahmed Vefik Efendi Haziran 1851Serkis Efendi Ekim 1872 İbrahim Haydar Efendi Aralık 1859A. Karatodori Efendi Eylül 1874 Hayrullah Efendi Ocak 1865Mahmud Es'ad Bey Haziran 1876 Yusuf Rıza Bey Mart 1867Turhan Hüsnü Bey Eylül 1877 Mustafa Eşref Paşa 1871 AralıkS. Musurus Bey Aralık 1880 Mehmed Tâhir Münif Efendi Kasım 1872Y. Fotiades Bey Şubat 1886 Fahreddin Bey Şubat 1878Yusuf Ziyâ Bey Aralık 1889 Hâlid Halil Bey Ocak 1885Mahmud Nedim Bey Mart 1891 Abdülhalik Nasuhi Bey Ocak 1892Mustafa Reşid Paşa Şubat 1896 Ali Gâlib Bey Ocak 1893

TAHRAN - 48 - VVASHINGTON

Mehmed Şemseddin Bey Ocak 1895 Mehmed Kabûlî Paşa Mayıs 1873Mehmed Tâhir Münif Paşa Mayıs 1896 Mehmed Râşid Paşa Haziran 1874Mehmed Şemseddin Bey Eylül 1897 Ahmed Ârifî Paşa Kasım 1875Hüseyin Hasib Bey Haziran 1909 A. Vogorides Paşa Mayıs 1876Mehmed Emin Bey Kasım 1911 Mahmud Es'ad Bey Eylül 1877Mehmed Sadreddin Bey Haziran 1913 İbrahim Edhem Paşa Mart 1879Mustafa Âsim Bey Ocak 1914 Sa'dullah Paşa Mart 1883

Yusuf Ziyâ Paşa Mart 1891Ali Gâlib Bey Ocak 1895

TORİNO Mahmud Nedim Paşa Şubat 1896Y. Musurus Bey Temmuz 1855 Mustafa Reşid Paşa Eylül 1908Rüstem Bey Ocak 1857 A. Mavroyeni Bey Kâsım 1911

Hüseyin Hilmî Paşa Ekim 1912

VİYANASadık Rifat Paşa Eylül 1837 VVASHINGTONAhmed Akif Efendi Nisan 1841 Blak Bey Temmuz 1867Sadık Rifat Paşa F,kim 1842 L. Aristarki Bey Temmuz 1873Ahmed Muhtar Bey Mayıs 1843 Hüseyin Tevfik Paşa Mart 1883Abdünnâfi1 Mehmed Bey Kasım 1844 A. Mavroyeni Bey Aralık 1886Mehmed Şekib Efendi Ekim 1846 Mustafa Tahsin Bey Mayıs 1896K. Musurus Bey Mayıs 1849 Ali Ferruh Bey Eylül 1897Arif Efendi Ocak 1851 Mustafa Şekib Bey Ağustos 1900Kalimaki Bey Aralık 1855 Mehmed Ali Bey Eylül 1907I. Haydar Efendi Ocak 1865 Hüseyin Kazim Bey Ağustos 1908Halil Şerif Paşa Ağustos 1870 Yusuf Ziyâ Paşa Haziran 1910Ahmed Ârifî Bey Ekim 1872 Alfred Rüstem Bey Nisan 1914

ŞAHIS VERİLERİ

ABBAS HALİM - 51 - ABDULLAH REŞAD HALİS

Abaza bk Mehmed Husrev Paşa.Abbas Halim Paşa (Prens)

1866-1935Hiidavendigâr valisi Eylül 1913-Kasım 1914; Nafia nâzın Kasım 1914-Şubat1917.

Abbas Hilmî Paşa1813-1854Mısır vâlisi Kasım 1848-Eylül 1854.

Abbas Hilmî Paşa (Cebbarzâde)7-1859Sivas vâlisi Ağustos 1848-Mayıs 1851.

Abbas Hilmî Paşa1874-1944Mısır hidivi Ocak 1892-Aralık 1914.

^ Abdî Paşa (Çerkeş)7-1880Şkodra vâlisi Kasım 1857-Ekim 1861 ve Nisan 1862-Nisan 1863; 2. Ordu komutanı Nisan 1863-Nisan 1869; 3. Ordu komutanı Haziran 1869-Ağustos 1871; 2. Ordu komutanı Ağustos-Kasım 1871; 4. Ordu komutanı Kasım 1871- Şubat 1872; 2. Ordu komutanı Nisan1872-Ağustos 1873; Zaptiye müşiri Eylül 1875-Haziran 1876; 3. Ordu komutanı ve Manastır vâlisi Aralık 1876-Nisan 1877.

^ Abdî PaşaYanya vâlisi Nisan-Temmuz 1877; Şkodra vâlisi Nisan 1882-Temmuz 1883; Kosova vâlisi Temmuz 1883-Ekim 1885.

Abdullah Abdü'l-Muttalib bin Gâlib bin Avn (Şerif)1790 (?)-1886Mekke şerifi Temmuz 1851-Ocak 1856 ve Haziran 1880-Ağustos 1882.

o Abdullah Bey (Dürrîzâde)1869-1923Şeyhülislam Nisan-Temmuz 1920.

Abdullah Feyzî Bey1833-1886Şehremini Ekim 1873-Şubat 1874.

Abdullah Gâlib Paşa1829-1905M aliye nâzın Şubat-Mayıs 1872; Trabzon vâlisi Mayıs-Ağustos 1872; Hüdavendigar vâlisi Nisan-Temmuz 1873; Maliye nâzın Nisan 1876-Ocak 1877; İstanbul şehremini Şubat-Aralık 1877; Hüdavendigar vâlisi Kasım 1878- Şubat 1879; Halep vâlisi Mart-Eylül 1879; Kastamonu vâlisi Eylül 1879- Kasım 1881; Selanik vâlisi Ocak 1882- Şubat 1885; Cezâyir-i Bahr-i Sefıd vâlisi Şubat 1885-Şubat 1886; Selanik vâlisi Ağustos 1886-Ekim 1891; Evkaf nâzın Kasım 1891-Eylül 1904.

Abdullah Lâmi Bey [Bayur]1875-1936Ticaret nâzırı Şubat-Mart 1919; İstanbul vâlisi Şubat-Ekim 1920; Nafia nâzırı Ekim 1920-Şubat 1921; Maliye nâzın Ocak-Haziran 1921; Maârif nâzın 13-19 Ağustos 1921.

Abdullah Musîb Paşa (Babanlı)1817-1882Bingazi vâlisi Ekim 1871-Mart 1873; Basra vâlisi Ekim 1877-Eylül 1879; Mamuretülaziz vâlisi Kasım 1880-Aralık 1882.

Abdullah Paşa (Hazinedarzâde)?-1846Trabzon vâlisi Nisan 1842- Şubat 1846.

^ Abdullah Paşa [Kölemen]1846-1937Musul vâlisi Mayis-Ekim 1896; 4. Ordu komutanı A ğustos 1908; 5. Ordu komutanı Mart 1909-Ekim 1910; Balkan Harbinde Şark Ordusu komutanı Ekim 1912-Mayıs 1913; Harbiye nâzın Kasım- Aralık 1918.

Abdullah Paşa bin Muhammed (Şerif)1823-1877Mekke şerifi Mayıs 1858-Haziran 1877.

Abdullah Reşad Halis Bey1883-1944Bern elçisi Temmuz 1919-Kasım 1920.

ABDULLAH REŞİD - 52 - ABDURRAHMAN VEFİK

^ Abdullah Reşid Paşa (Çerkeş) 1837-1910Şkodra vâlisi Ocak-Ekim 1891; 5. Ordu komutanı Temmuz 1896-Şubat 1897; Girid vâlisi Şubat-Haziran 1897; 7. Ordu komutanı Temmuz 1898-Ekim 1904 ilaveten Yemen vâlisi Ekim 1902- Ağustos 1904.

Abdullilah Paşa bin Muhammed (Şerif)1845-1908Mekke şerifi Ağustos-Ekim 1882.

Abdurrahman Efendi (Bağdadi) [Paksoy]1857-1952Adana vâlisi Ağustos 1920.

Abdurrahman el-Yusuf Bey1873-?Meclis-i â’yân azası Ocak 1914.

Abdurrahman Fehmi Efendi7-1902Mamuretülaziz vâlisi Ocak 1905-Ağustos 1906; Diyarbakır vâlisi Ağustos 1906- Aralık 1907.

Abdurrahman Haşan Bey 1849-1927Mamuretülaziz vâlisi Ağustos 1903-0cak 1905; Basra vâlisi Eylül 1906-Ağustos 1908.

Abdurrahman Nâfiz Paşa7-1853Maliye nâzın Mart 1838-Eylül 1839; Edime vâlisi Ekim 1839-Mayıs 1840; M eclis-i ahkam-ı adliye reisi Şubat- Kasım 1843; Maliye nâzın Eylül 1845- Şubat 1847 ve Nisan 1848-Şubat 1849 ve Eylül 1849-Haziran 1850; Evkaf nâzın Ocak-Ağustos 1851; Maliye nâzın Ağustos 1851-Eki m 1852. Abdurrahman Nesîb Efendi1842-1914Şeyhülislam Aralık 1911-Temmuz 1912.

Abdurrahman Nureddin Paşa7-1871Ankara vâlisi Aralık 1861-Ocak 1863.

Abdurrahman Nureddin Paşa1836-1912Prizren vâlisi Ağustos 1872-Nisan 1873; Tuna vâlisi Nisan 1873-Nisan 1874; Ankara vâlisi Nisan 1874-Temmuz 1875; Bağdad vâlisi Ağustos 1875-Nisan 1877 ilaveten 6. Ordu komutanı Ağustos1876-Nisan 1877; Diyarbekir vâlisi Nisan 1877-Şubat 1879; Bağdad vâlisi ve6. Ordu komutanı Şubat 1879-Ocak 1880; Sadrazam Mayıs-Haziran 1882; Kastamonu vâlisi Aralık 1882-Kasım 1891; Aydın vâlisi Kasım 1891-Mayıs 1893; Edirne vâlisi Mayıs 1893-Kasım 1895; Adliye nâzın Kasım 1895-Ağustos 1908.

Abdurrahman Sâmî Paşa1795-1881Tirhala vâlisi Şubat 1849-Şubat 1851; Bosna vâlisi Ağustos-Ekim 1851; Trabzon vâlisi Ekim 1851-Mart 1852; Vidin vâlisi Haziran 1852-Temmuz 1855; Edime vâlisi Aralık 1855-Aralık 1856; Maârif nâzın Temmuz 1857-Aralık 1861 ilaveten Girit vâlisi Haziran 1858- Şubat 1859; Meclis-i â'yân azası Mart 1877.

Abdurrahman Şeref Efendi1853-1925Meclis-i â’yân azası Aralık 1908; Maârif nâzın Aralık 1908-11 Şubat 1909 ve 16 Şubat-Mayıs 1909 ve Ekim 1911-Ocak 1912; Evkaf nâzın Ekim-Kasım 1918 ilaveten Posta ve Telegraf nâzın Ekim- Aralık 1918; Şura-yı devlet reisi Ekim 1919-Mart 1920; Ticaret nâzın Şubat- Mart 1920; Maârif nâzırı Mart-Nisan 1920.

Abdurrahman Vefik Bey [Sayın]1857-1956Maliye nâzın Temmuz 1912-Ocak 1913 ve Kasım 1918-Şubat 1919 ilaveten İaşe nâzın 13-20 Ocak 1919.

Abdülaziz bk Agâh Abdülaziz.

ABDÜLBAKİ - 53 - ABDÜLKERİM

Abdülbaki Bey1860-?Çetine elçisi Ağustos 1908-Haziran 1910.

Abdülhakhamid Bey [Tarhan]1851-1937Lahey elçisi Mayıs 1895-Şubat 1898; Brüksel elçisi Temmuz 1908-Aralık 1912; Meclis-i â’yân azası Ocak 1914.

Abdülhalik bk Mustafa Abdülhalik. Abdülhalik Nasuhi Bey

1837-1912Mamuretülaziz valisi Mart 1890-0cak 1892; Tahran büyükelçisi Ocak 1892- Ocak 1893; Adana vâlisi Ocak 1893- Ağustos 1894; Beyrut vâlisi Ağustos 1894-Mart 1897; Bulgaristan komiseri Aralık 1897-Eylül 1898; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.

Abdülhalim Bey1840-1926Meclis-i â’yân azası Aralık 1908; Adliye nâzın Eylül-Ekim 1912.

Abdülhalim Efendi 7-1883Evkaf nâzın Nisan 1878-Ekim 1879.

^ Abdülhalim Paşa 7-18865. Ordu komutam Temmuz 1860-Mart 1863; Zabtiye nâzın Mart-Ekim 1863; 5. Ordu komutanı Şubat 1864-Aralık 1865; Meclis-i â’yân azası Mart 1877.

Abdülhamid Ferid Paşa 1815-1875Mâbeyn-i hümâyun başkâtibi Temmuz1848-Ocak 1855; Evkaf nâzırı Ekim1863-Ekim 1865 ve Temmuz 1866-Mart 1868; Sadâret müsteşarı Mart 1868- Ağustos 1869; Hazine-i Hassa nâzırı Haziran-Eylül 1871; Bahriye nâzırı Eylül-Kasım 1871; Hazine-i hassa nazırı Kasım 1871-Ağustos 1876 ilâveten Bahriye nâzın Ocak-Mart 1875.

Abdülhamid Paşa7-1887Van vâlisi Mart 1884-Ocak 1887.

Abdülhamid Ziyâeddin Paşa1825-1880Suriye vâlisi Ocak-Haziran 1877; Konya vâlisi Haziran 1877-Haziran 1878; Adana vâlisi Haziran 1878-Mayıs 1880.

Abdülhamid Zohravi Efendi1874-1916Meclis-i â’yân azası Ocak 1914.

Abdülkadir Efendi (Seyyid)1851-1925Meclis-i â’yân azası Aralık 1908; Şura-yı devlet reisi Mart-Mayıs 1919.

Abdülkadir Kemalî Paşa 7-1892Kosova vâlisi Aralık 1890-Haziran 1891; Musul vâlisi Haziran 1891-Temmuz 1892.

^ Abdülkerim Nadir Paşa (Çırpanlı)1807-1883Irak Ordusu komutanı Şubat 1848- Haziran 1849; Bağdad vâlisi Haziran 1849-Aralık 1850; Diyarbekir vâlisi Şubat 1851; 4. Ordu komutanı Eylül1852-Ocak 1854; Rumeli vâlisi Ekim1857-Aralık 1859 ve Haziran 1861-Şubat 1864; Serasker Aralık 1865-Haziran 1866 ve Hassa Ordusu komutanı Aralık 1865- Mayıs 1868; 3. Ordu komutanı Haziran1868-Mayıs 1869; 2. Ordu komutam Mayıs 1869-Ağustos 1871; Serasker Şubat 1874-Ocak 1875; Bahriye nâzırı Nisan-Mayıs 1876; Serasker Mayıs-Eylül 1876; 1877-78 Osmanlı-Rus savaşında Serdar-ı ekrem Nisan-Temmuz 1877.

^ Abdülkerim Paşa 7-1863Arabistan Ordusu komutanı Ağustos1856-Mart 1857; Anadolu Ordusu komutanı Mart 1857-Temmuz 1861; Zabtiye müşiri Kasım 1861-Şubat 1863.

ABDÜLKERİM - 54 - AGATON

^ Abdülkerim Paşa (Bursalı)1839-1912Şkodra vâlisi Ekim 1891-Temmuz 1894; Manastır vâlisi Nisan 1895-Aralık 1901.

Abdüllatif Safa Bey1868-?Bükreş elçisi Ağustos 1908-Ekim 1916; Sofya elçisi Aralık 1917-Kasım 1918; Hariciye nâzın Şubat-Nisan 1920 ve Ekim 1920-Haziran 1921; Ticaret nazırı Haziran 1921-Kasım 1922.

Abdüllatif Subhî Paşa1818-1886Evkaf nâzın Ağustos-Ekim 1861; Maârif nâzırı Ağustos 1867-Mart 1868; Suriye vâlisi Eylül 1871-Eylül 1872; Evkaf nâzırı ve Maârif nâzırı Şubat-Nisan 1878; Evkaf nâzın Ekim 1879-Mayıs 1880; Maliye nâzırı Mayıs 1880-0cak 1881; Evkaf nâzın Aralık 1880-Mayıs 1882; Ticaret nâzın Mayıs 1882-EyIül 1885; Evkaf nâzın Eylül 1885-Ocak 1886.

Abdülvahab Paşa 1843-?Musul vâlisi Ekim 1897-Temmuz 1898; Bağdad vâlisi Ekim 1904-Ekim 1905; Erzurum vâlisi Ekim 1907-Ağustos 1908.

Abdülvahab Subhî Bey [Kocamemi]7-1950Bitlis vâlisi Mart 1914-Eylül 1915.

Abdünnâfi' İffet Efendi (Ramazanzâde)7-1891Kastamonu vâlisi Eylül 1875-Şubat 1878; Musul vâlisi Kasım 1879-Mayıs 1882; Mamuretülaziz vâlisi Aralık 1882- Haziran 1884.

Abdünnâfi1 Mehmed Efendi 7-1858Paris büyükelçisi Ocak-Aralık 1843; Viyana büyükelçisi Kasım 1844-Nisan 1846.Abid bk Mehmed Ali Bey.

Abidin Paşa1843-1906Sivas vâlisi Ağustos 1879-Mart 1880; Selanik vâlisi Mart-Haziran 1880; Hariciye nâzın Haziran-Eylül 1880; Adana vâlisi Ocak 1881-Ekim 1885; Sivas vâlisi Ekim 1885-Temmuz 1886; Ankara vâlisi Temmuz 1886-Aralık 1893; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Aralık1893-Mart 1906.

Abraham Paşa (Karakahya)1833-1918Meclis-i â’yân azası Ocak 1880.

Âdil Bey (Hacı)1866-1924Dahiliye nâzın Nisan-M ayıs 1909; Sadaret müsteşarı Ekim 1909-Ağustos 1913; Dahiliye nâzırı Temmuz 1919- Ekim 1919; Meclis-i â’yân azası EylülI 919.

Âdil Bey (Hacı) [Arda]1869-1935Edirne vâlisi Ekim 1911-Ocak 1912; Dahiliye nâzın Ocak-Temmuz 1912 ve Ocak-Haziran 1913; Edirne vâlisi Temmuz 1913-Ekim 1915.

Adosidis Paşa (Kostaki)1822-1895Sisam beyi Eylül 1873-Mayıs 1874; Girid vâlisi Şubat-Kasım 1878; Sisam beyi Mart 1879-Mayıs 1885.

A fif bk İsmail Afif.Ağabeyzâde bk Cemâl Paşa.

Âgâh Abdülaziz Paşa7-1855Hicaz vâlisi Mayıs 1850-Temmuz 1852; Şam vâlisi Temm uz-Ekim 1852; Hüdavendigar vâlisi Aralık 1853-Mart 1854; Şkodra vâlisi Nisan-Aralık 1855.

Âgâh Efendi (Çapanzâde)1832-1886Atina elçisi Kasım 1885-Ocak 1886.

Agaton Efendi (Kirkor)1825-1868Nafıa nâzırı Mart 1867-Mayıs 1868.

AGOP KAZASYAN - 55 - AHMED CEVAD

Agop Ohanes Kazasyan Paşa1832-1891Hazine-i Hassa nazırı Ocak 1880-Ekim 1891 ilaveten Maliye nazırı 28-30 Ağustos 1885 ve Aralık 1886-Mart 1887 ve Ağustos 1888-Mart 1891.

Ağa Hüseyin Paşa 1776-1849Vidin valisi Ağustos 1833-Nisan 1844 ve Ekim 1846-Mayıs 1849.

Ahmed bk Hafız Ahmed.^ Ahmed Abuk Paşa

1857-1923Balkan savaşında Çatalca ordusu komutanı Kasım 1912-Nisan 1913; Harbiye nazırı Mart-Nisan 1919; Nafia nâzın Temmuz 1919-Mart 1920.

Ahmed Âkif Efendi (Köse)7-1850Viyana büyükelçisi Nisan 1841-Ekim 1842.

u Ahmed Ârif Hikmet Bey (İsmetbeyzâde)1786-1859Şeyhülislam Kasım 1846-Mart 1854.

Ahmed ArifT Paşa1830-1895

Viyana büyükelçisi Ekim 1872-Mayıs 1873; Hariciye nazırı Mayıs 1874-Ocak 1875; Maârif nâzın Ocak-Haziran 1875; Adliye nâz m Haziran-Ağustos 1875; Viyana büyükelçisi Kasım 1875-Mayıs 1876; Meclis-i â’yân azası Mart 1877; Hariciye nâzın Temmuz 1877; Paris büyükelçisi Eylül 1877-Aralık 1878; Sadrazam Temmuz-Ekim 1879; Şura-yı devlet reisi Ekim 1879-Eylül 1880 ve 30 Kasım- 2 Aralık 1882; Hariciye nâzın Aralık 1882-Nisan 1884; Şura-yı devlet reisi Eylül 1885-Haziran 1895.

^ Ahmed Avni Paşa 7-1935Nafia nazırı Mart-Nisan 1919; Bahriye nâzın Nisan-Temmuz 1919.

Ahmed Aziz Paşa1835-1903Mamuretülaziz vâlisi Mart-Kasım 1880; Ankara vâlisi Mart-Kasım 1884; Trabzon vâlisi Kasım 1884-Şubat 1886; Diyarbekir vâlisi Mayıs-Arahk 1886; Yemen vâlisi Aralık 1886-Aralık 1887; Beyrut vâlisi Temmuz 1889-Aralık 1891; Musul vâlisi Eylül 1893-Temmuz 1895.

Ahmed Bey 7-1862Serkurenâ Nisan 1860-Haziran 1861.

Ahmed BeySivas vâlisi Mart-Eylül 1918.

Ahmed Celâl Paşa1828-1886Meclis-i â’yân azası Mart 1877.

Ahmed Cemâl Bey (Hatibzâde)1871-1928Edime vâlisi Kasım 1918-Ağustos 1919; Kastamonu vâlisi Ekim 1919-Kasım 1920.

^ Ahmed Cemâl Paşa (Sakallı/ Büyük)1872-1922Adana vâlisi Eylül 1909-Haziran 1911; Bağdat vâlisi Haziran 1911-Temmuz 1912; Nafıa nâzın Aralık 1913-Mart 1914; Bahriye nazırı Mart 1914-Ekim 1918 ve II. Ordu komutanı Ağustos- Kasım 1914 ve IV. Ordu komutanı Kasım 1914-Aralık 1917.

^ Ahmed Cevad Paşa (Kabaağaçlızâde)1851-1900Çetine elçisi Şubat 1884-Temmuz 1888; Girit vâli vekili ve komutanı Haziran 1890-Eylül 1891; Sadrazam Eylül 1891- Haziran 1895; Girit vâlisi Haziran-Aralık 1897; 5. Ordu komutanı Temmuz 1898- Temmuz 1900.

AHMED CEVDET - 56 - AHMED FEVZÎ

Ahmed Cevdet Paşa1823-1895Adana ve Halep valisi Ocak 1866-Şubat 1868; Meclis-i Ahkam-ı adliye reisi Mart-Mayıs 1868; Adliye nâzın Mayıs1868-Nisan 1870; Evkaf nâzırı Şubat- Mart 1873; Maârif nâzın Nisan 1873- Nisan 1874; Yanya vâlisi Kasım 1874- Haziran 1875; Maârif nâzın Haziran- Aralık 1875; Adliye nâzın Aralık 1875- Nisan 1876; Maârif nâzın Mayıs-Ekim 1876; Adliye nâzın Ekim 1876-Ocak1877 ve Şura-yi devlet reisi 24 Aralık1876-2 Ocak 1877; Dahiliye nâzırı Ocak- Kasım 1877; Evkaf nâzın Kasım 1877- Şubat 1878; Suriye vâlisi Şubat-Kasım 1878; Ticaret nâzın Aralık 1878-Ekim 1879; Adliye nâzırı Kasım 1879-Kasım 1882 ve Haziran 1886-Mayıs 1890.

Ahmed Efendi (Hacı)1822-1876Şehremini Temmuz-Eylül 1861.

Ahmed Efendi (Kahyazâde/Halepli) Meclis-i â’yân azası Ocak 1914.

^ Ahmed Es'ad Efendi (Uryanizâde)1813-1889M eclis-i â’yân azası Mart 1877; Şeyhülislam Aralık 1878-Ocak 1889.

^ Ahmed Es'ad Paşa (S a k ız lı) .1828-1875Şkodra vâlisi Aralık 1868-Ağustos 1870; Hassa Ordusu komutanı Ağustos 1870- Nisan 1872 ilaveten Serasker Temmuz1871-Nisan 1872; Sivas vâlisi Mayıs- Ağustos 1872; Bahriye nâzın Ağustos- Ekim 1872; Serasker Ekim 1872-Şubat 1873 ilaveten Tophane müşiri Şubat 1873 ilaveten Sadrazam Şubat-Nisan 1873; Konya vâlisi Nisan 1873-Eylül 1874; 5. Ordu komutanı ve Suriye vâlisi Eylül 1874-Şubat 1875; Bahriye nâzın Mart-Nisan 1875; Sadrazam Nisan- Ağustos 1875; Nâfia nâzın Eylül 1875; Aydın vâlisi Eylül-Kasım 1875.

^ Ahmed Eyyûb Paşa1833-1894Yemen vâlisi ve 7. Ordu komutanı Mayıs 1873-Nisan 1875; 2. Ordu komutanı Aralık 1875-Eylül 1878 ilaveten 1877-1878 Osmanlı-Rus harbinde Tuna Şark Ordusu komutanı Nisan-Temmuz 1877 ve Balkan Ordusu komutanı Kasım-Aralık 1877; 5. Ordu komutam Eylül 1878-Ağustos 1880; 3. Ordu komutanı ve Manastır vâlisi Ağustos 1880-Ekim 1884; Yanya vâlisi Ekim 1884-Haziran 1889; Manastır vâlisi Haziran-Ekim 1889; Kosova vâlisi Ekim 1889-Aralık 1890.

Ahmed Ferid Bey [Tek]1877-1971Nafıa nâzın Mayıs-Temmuz 1919.

^ Ahmed Fethi Paşa (Damad/Rodosîzâde)1801-1858Ticaret nâzırı Aralık 1839-Mart 1841; Meclis-i vala-i ahkam reisi Kasım 1843- Kasım 1844; Tophane müşiri Ocak1845-Temmuz 1852; Ticaret nâzın Mart 1853; Tophane müşiri Mayıs 1853-Eylül 1854 ve Ekim 1857-Şubat 1858.

^ Ahmed Fevzî Paşa (Hain/Firari) 7-1841Kaptan-ı Derya Kasım 1836-Ocak 1840.

^ Ahmed Feyzî Paşa7-1879Musul vâlisi Şubat-Kasım 1879.

^ Ahmed Fevzî Paşa (Aydınoğlu)1859-1914Çetine elçisi Haziran 1891-Temmuz 1908; Trablusgarb vâlisi Aralık 1908- Ağustos 1909.

a h m e d f e v z î - 57 - AHMED İZZET

^ Ahmed Fevzî Paşa (Tatar)1839-19157. Ordu komutanı ve Yemen vâlisi Ocak 1885-Aralık 1886 ve Aralık 1891-Mayıs 1898; 6. Ordu komutanı Temmuz 1898- Ekim 1904 ilaveten Bağdad vâlisi Ekim 1902-Ekim 1904; Yemen vâlisi ve 7. Ordu komutanı Ağustos 1905-Ekim1908.

Ahmed Hamdî Paşa1826-1885Evkaf nâzın Ekim 1868-Nisan 1869; Maliye nâzın Haziran-Ağustos 1871; Aydın vâlisi Eylül 1871-Haziran 1872; Tuna vâlisi Haziran 1872-Nisan 1873; Maliye nâzırı Nisan 1873-Mart 1874; Aydın vâlisi Mart 1874-Ocak 1875; Suriye vâlisi Ocak 1875-Nisan 1876; Hazine-i hassa nâzın Ağustos 1876- Kasım 1877; Dahiliye nâzın Kasım1877-Ocak 1878; Sadrazam Ocak-Şubat 1878; Aydın vâlisi Şubat 1878-Ağustos 1880; Suriye vâlisi Ağustos 1880-Eylül1885.

Ahmed Hamdî Paşa (Arnavud)7-1894Zaptiye müşiri Mayıs 1873-Ağustos 1875 ve Mart 1877-Ocak 1878.

^ Ahmed Hamdî Paşa (C akacı/Süslü)Bahriye nâzın Temmuz-Ekim 1920.

Ahmed Hıfzı Paşa 1832-1900Kosova vâlisi Haziran 1881-Temmuz 1883; Yanya vâlisi Ekim 1889-Ekim 1897.

Ahmed Hilmî Efendi7-1878Meclis-i â’yân azası Mart 1877.

Ahmed İrfan Paşa (Medenîzâde)1815-1888Edirne vâlisi Kasım 1871-Mart 1872; Meclis-i â’yân azası Aralık 1878.

Ahmed İzzet Bey (Kambur)1871-1920Van vâlisi Ağustos 1912-Mavıs 1913; Evkaf nâzın Kasım 1918-Mart 1919; Aydın vâlisi Mart 1919-Ocak 1920.

^ Ahmed İzzet Paşa1798-1876Sayda vâlisi Aralık 1841-Temmuz 1842; Adana vâlisi Mart 1843-Mart 1844; Bolu vâlisi Mart 1844-Eylül 1845; Diyarbakır vâlisi Eylül 1845-Ekim 1846; Erzurum vâlisi Kasım 1846-Kasım 1847; Yanya vâlisi Mart-Eylül 1848; Trablusgarb vâlisi Eylül 1848-Ağustos 1852; Yanya vâlisi Ocak 1855-Ocak 1856; Şam vâlisi Aralık 1856-Aralık 1857; Trabzon vâlisi Ağustos 1858-Ağustos 1860; Hicaz vâlisi Ekim 1861-Eylül 1864; Konya vâlisi Ağustos 1865-Haziran 1867; Hüdavendigar vâlisi Kasım 1868-Nisan 1870.

^ Ahmed İzzet - Paşa (Erzincanlı) (Hacı)1813-1893Hakkari vâlisi Mayıs 1849-Eylül 1850; Şam vâlisi Temmuz 1851-Temmuz 1852; Hicaz vâlisi Temmuz 1852-Ocak 1855; Diyarbakır vâlisi Ocak 1855- Kasım 1856; Trablusgarb vâlisi Eylül1858-Temmuz 1860; Harput vâlisi Temmuz 1860-Şubat 1863; Erzurum vâlisi Şubat 1863-Temmuz 1865; Sivas vâlisi Haziran 1867-Kasım 1871; Edirne v â lis i N isan . 1873-M art 1874; Hüdavendigar vâlisi Nisan 1874-Ocak 1875; Sivas vâlisi Mart 1875-Şubat 1878; Trablusgarb vâlisi Temmuz 1879- Mart 1881; Hicaz vâlisi Mart 1881- Ağustos 1882; Hüdavendigar vâlisi Aralık 1882-Şubat 1884; Edirne vâlisi Nisan 1884-Temmuz 1890.

AHMED İZZET - 58 - AHMED MUHTAR-MOLLA

X Ahmed İzzet Paşa (Arnavud) [Furgaç]1864-1937Erkân-ı Harbiye-i Umum iye reisi Ağustos 1908-0cak 1914; Meclis-i â’yân azası Temmuz 1911; Balkan Harbinde başkomutan vekili Şubat-Mayıs 1913; Harbiye nâzırı Haziran 1913-Ocak 1914; Birinci Dünya savaşında 2. Ordu komutanı Şubat 1915-Kasım 1916; Kafkas ordular grubu başkomutanı Mart 1917-Haziran 1918; Sadrazam Ekim- Kasım 1918 ilaveten Harbiye nâzırı Ekim-Kasım 1918; Dahiliye nâzın Ocak 1919-Şubat 1919 ve Ekim 1920-Nisan 1921; Hariciye nâzın Haziran 1921- Kasım 1922.

Ahmed Kemâl Paşa1808-1887Berlin elçisi Mayıs 1854-Haziran 1857; Maârif nâzırı Aralık 1861-Aralık 1862 ve Mayıs 1863-Mart 1865 ve Nisan 1865- Ağustos 1867; Evkaf nâzırı Ekim 1870- Eylül 1871; Maârif nâzın Ekim 1871- Ocak 1872 ve Aralık 1872-Nisan 1873; Evkaf nâzın Mayıs 1873-Kasım 1877 ilaveten Maârif nâzın 13-20 Mayıs 1877; Maârif nâzın Kasım 1877-Ocak 1878; Meclis-i â’yân azası Ocak 1878.

Ahmed Keşfi Bey 7-1928Hüdavendigar vâlisi Şubat-Nisan 1920.

Ahmed Mazhar Müfid Bey [Kansu]1873-1948Bitlis vâlisi Nisan 1918-Mayıs 1919.

Ahmed Mazhar Paşa1834-1890Bosna vâlisi Temmuz 1877-Ağustos 1878; Şehremini Nisan 1880-Ekim1890.

Ahmed Midhat BeyHüdavendigar vâlisi Eylül 1915-Şubat 1917; Adana vâlisi Şubat-Ekim 1917.

Ahmed Midhat Şefik Paşa (Hafız) 1822-1884Niş vâlisi Şubat 1861-Ekim 1864; Tuna vâlisi Ekim 1864-Mart 1868; Şura-yı devlet reisi Mart 1868-Mart 1869; Bağdat vâlisi ilaveten 6. Ordu komutanı Mart1869-Kasım 1871; Sadrazam Temmuz1872-Ekim 1872; Adliye nâzın Mart- Eylül 1873; Selanik vâlisi Eylül 1873- Şubat 1874; Adliye nâzın Ağustos- Aralık 1875; Şura-yı devlet reisi Haziran- Aralık 1876; Sadrazam Aralık 1876- Şubat 1877; Suriye vâlisi Kasım 1878- Ağustos 1880; Aydın vâlisi Ağustos1880-Mayıs 1881.

Ahmed Muammer Bey (Cankardeş)1875-1928Adana vâlisi Haziran 1911-Ocak 1912; Konya vâlisi Ocak-Haziran 1912; Sivas vâlisi Şubat 1913-Ocak 1917; Konya vâlisi Ocak 1917-Ekim 1918.

Ahmed Muhtar Bey [Mollaoğlu]1870-1934Atina elçisi Kasım 1911-Ekim 1912; Lahey elçi vekili Mayıs-Ekim 1916; Kief elçisi Eylül 1918-Nisan 1919.

o Ahmed Muhtar Efendi (Hacı/Turşucuzâde)1822-1875Şeyhülislam Kasım 1872-Haziran 1874.

Ahmed Muhtar İtisami Paşa (Ramazanzâde)7-1864Viyana büyükelçisi Mayıs 1843-Aralık 1844; Maliye nâzın Ekim 1852-Kasım 1853 ve Mayıs 1855-Aralık 1856; Hazine-i hassa nâzın Nisan 1857- Temmuz 1860; Maliye nâzırı Haziran- Kasım 1860.

u Ahm ed M u h tar-M olla Bey (M ollacık)1807-1882Şeyhülislam Eylül 1871-Kasım 1872 ve Nisan-Aralık 1878.

a h m e d m u h t a r - 59 AHMED

^ Ahmed Muhtar Paşa (K atırcıoğlu/G azi)1839-1919Yemen vâlisi Eylül 1871-Mayıs 1873; Nafıa nazırı Mayıs-Temmuz 1873; 2. Ordu komutanı Ağustos 1873-Eyliil 1874; Erzurum vâlisi ve 4. Ordu komutanı Kasım 1874-Aralık 1875; Hassa Ordusu komutanı Aralık 1875- Haziran 1876; Girit vâlisi Ocak-Şubat 1877; 4. Ordu komutanı Mart 1877-Ocak1878 ilaveten 1877-78 Osmanlı-Rus harbinde Anadolu Ordusu komutanı Nisan-Aralık 1877; Tophane müşiri Nisan-Haziran 1878; 3. Ordu komutanı ve Manastır vâlisi Mart 1879-Ağustos 1880; Mısır fevkalade komiseri Aralık 1885-Ocak 1909; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908; Meclis-i â’yân reisi Eylül1911-Temmuz 1912; Sadrazam Temmuz- Ekim 1912.

Ahmed Münir Bey [Akkaya]1871-1947Erzurum vâlisi Nisan 1918-Haziran1919.

Ahmed Münir Paşa1825-1897Maliye nâzın Temmuz 1881-Kasım 1882 ve Aralık 1882-Ağustos 1885; Dahiliye nâzın Eylül 1885-Kasım 1891; Hüdaven- digar vâlisi Ekim 1891-Haziran 1896 ve Ocak-Eylül 1897.

Ahmed Naim Bey (Babanzâde)1872-1934Meclis-i â’yân azası Eylül 1919.

Ahmed Nazif Paşa1842-1905Maliye nâzın Mart 1891-Kasım 1895 ve Ocak 1896-Ekim 1897 ve Ekim 1904- Kasım 1905.

Ahmed Nâzım Paşa (Aşcıoğlu)7-1917Van vâlisi Temmuz 1895-Haziran 1896; Trablusgarb vâlisi Mayıs-Ekim 1904.

^ Ahmed Nâzır Paşa7-1861Selanik vâlisi Mayıs 1856-Mayıs 1857; Rumeli vâlisi Mayıs-Ekim 1857; Şam vâlisi Mart 1859-Haziran 1860 ve 5. Ordu komutanı Ekim 1859-Haziran 1860.

Ahmed Nedim Bey (Harputlu)1852-7Bitlis vâlisi Ocak-Ağustos 1912; Hicaz vâlisi Mayıs 1913-Ocak 1914.

Ahmed Nesimi Bey [Sayman]1876-1958Ticaret nâzın Kasım 1914-Şubat 1917; Hariciye nâzın Şubat 1917-Ekim 1918.

Ahmed Paşa1806-1855Tunus vâlisi Ekim 1837-Mayıs 1855.

Ahmed Paşa (Hacı/Hazinedarzâde)7-1867Sivas vâlisi Mayıs-Aralık 1861.

Ahmed Paşa (Babanlı)7-1875Yemen vâlisi Mayıs 1856-Aralık 1862 ve Ağustos 1864-Şubat 1867; Erzurum vâlisi Kasım 1867-Ekim 1868; Haleb vâlisi Mayıs 1873-Haziran 1874; Adana vâlisi Temmuz-Kasım 1875.

^ Ahmed Paşa (Kayserili)1796-1878Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Ocak-Mayıs 1857 ve Mayıs 1859-Haziran 1860; Aydın vâlisi Haziran-Temmuz 1860; Sayda vâlisi Ağustos 1860-Şubat 1863; Aydın vâlisi Şubat 1863-Şubat 1864; Yanya vâlisi Şubat 1864-Haziran 1867; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Haziran 1867-Haziran 1873; Bahriye nâzın Haziran 1873-Ocak 1875 ve Mayıs 1876- Ocak 1877; Â'yân Meclisi azası Mart 1877; Tuna vâlisi Mayıs 1877.

AHMED - 60 - AHMED ŞEVKET

Y Ahmed Paşa (Tacirli)7-1883Anadolu Ordusu komutanı Ocak-Mart 1854; Adana vâlisi Aralık 1859-Haziran 1862; Sivas vâlisi Eylül 1864-Ocak 1866; Yemen vâlisi Mart 1867-Mart 1869.

Ahmed Rasim Paşa1826-1897Yanya vâlisi Mart 1868-Ekim 1871; Tuna vâlisi Ekim 1871-Haziran 1872; Trabzon vâlisi Ağustos 1872-Mayıs 1873; Şkodra vâlisi Kasım 1873-Eylül 1874; Aydın vâlisi Şubat-Temmuz 1875; Trabzon vâlisi Temmuz 1875-Nisan 1877; Şehremini Şubat-Nisan 1878; Hüdavendigar vâlisi Nisan-Haziran 1878; Yanya vâlisi Haziran 1878-Ocak 1879; Trablusgarb vâlisi Haziran 1883-Haziran1896.

^ Ahmed Ratip Paşa (Topçubaşı)1846-1913Bahriye nâzın 30 Kasım-2 Aralık 1882; Hicaz vâlisi Aralık 1892-Haziran 1894 ve Haziran 1895-Ağustos 1908.

Ahmed Reşad Bey [Yediç]1867-1949Maliye nâzırı Nisan-Ağustos 1920.

Ahmed Reşad Paşa1849-1927Maliye nâzın Ağustos 1898-Nisan 1901 ve Eylül 1901-Ekim 1904.

Ahmed Reşid Bey [Rey]1870-1955Manastır vâlisi Aralık 1906-Şubat 1907; Ankara vâlisi Şubat-Ekim 1907; Halep vâlisi Eylül 1908-Eylül 1909; Aydın vâlisi Ağustos-Ekim 1912; Dahiliye nâzın Ekim 1912-Ocak 1913 ve Şubat- Mart 1919 ve Nisan-Temmuz 1920 ilaveten Şura-yı devlet reisi Nisan-Mayıs1920.

Ahmed Reşid Paşa (Hacı)1853-1918Musul vâlisi Ekim 1901-Haziran 1902; Hicaz vâlisi Eylül 1912-Mayıs 1913.

Ahmed Reşid Paşa [Tokçaer]1864-1949Bitlis vâlisi Ağustos 1908-0cak 1909; Musul vâlisi Ocak 1909-Ağustos 1912; Erzurum vâlisi Ağustos 1912-Ekim 1914; Musul vâlisi Aralık 1914-Mart 1915; Diyarbakır vâlisi Mart 1915-Ocak 1917; Erzurum vâlisi Temmuz 1919- Ağustos 1920.

Ahmed Rıza Bey1859-1930Meclis-i â’yân azası Ocak, 1912 ve reisi Ekim 1918-Mart 1919.

Ahmed Rüstem Bey [de Biİinski]1862-1934Çetine elçisi Aralık 1911-Ağustos 1912; Washington büyükelçisi Nisan-Ekim1914.

Ahmed Sadık Ziver Paşa1794-1862Hazine-i Hassa nâzın Şubat 1840-Haziran 1842; Evkaf nâzırı Mart 1852-Eylül 1854; Hazine-i Hassa nâzın Eylül 1854- Ocak 1855.

Ahmed Süreyyâ Paşa 1845-1895Mâbeyn-i hümâyûn başkâtibi Eylül 1885-Şubat 1895.

^ Ahmed Şakir Paşa (Çapanzâde)1839-1899Petersburg büyükelçisi Mayıs 1878- Ağustos 1889; Girit vâlisi Ağustos 1889-Haziran 1890.

Ahmed Şefik Paşa (Güranîzâde/Halepli)7-1908Zaptiye nâzın Kasım 1896-Temmuz1908.

Ahmed Şevket Bey1827-1878Şehremini Mart-Mayıs 1874.

^ Ahmed Şevket Paşa7-1911Serkurenâ Ocak-Eylül 1874; 3. Ordu komutanı M ayıs 1878-Mart 1879; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.

a h m e d ş ü k r ü - 61 - AHMED ZÜHDÜ

Ahmed Şükrü Bey (Sağır)7-1877Şehremini Eylül 1859-Temmuz 1861.

Ahmed Şükrü Bey1875-1926Maârif nâzın Ocak 1913-Arahk 1917 ilaveten Posta ve Telegraf nâzırı Kasım 1914-Eylül 1917.

u Ahmed Tâhir Efendi (Hacı)7-1880Meciis-i â’yân azası Aralık 1877.

Ahmed Tevfik Efendi (Gelenbevîzâde)7-1891Mabeyn başkatibi 1839-Temmuz 1843.

Y Ahmed Tevfik Paşa7-18786. Ordu komutanı ve Bağdad vâlisi Ocak- Ağustos 1861; Ankara vâlisi Şubat1864-Haziran 1867; Diyarbekir vâlisi Ekim 1875-Nisan 1877.

^ Ahmed Tevfik Paşa (Saraylızâde)1858-1919Çetine elçisi Ağustos 1889-Haziran 1891; Belgrad elçisi Mayıs 1893-Kasım 1897; Berlin büyükelçisi Kasım 1897- Eylül 1908.

^ Ahmed Tevfik Paşa 7-19292. Ordu komutanı Ocak 1883-Eylül 1885; 6. Ordu komutanı Kasım 1891- Haziran 1893; Ankara vâlisi Aralık 1895- Ocak 1902.

Ahmed Tevfik Paşa [Okday]1845-1936Atina maslahatgüzarı ve elçisi Mayıs1879-Aralık 1885; Berlin büyükelçisi Aralık 1885-Kasım 1895; Hariciye nâzın Kasım 1895-Ağustos 1908; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908; Sadrazam Nisan 1909; Londra büyükelçisi Mayıs 1909- Kasım 1914; Sadrazam Kasım 1918-Mart 1919; Sadrazam Ekim 1920-Kasım 1922.

u Ahmed Tevhid Efendi1807-1870Evkaf nâzırı Mart-Ekim 1868.

Ahmed Vefik Paşa1823-1891Tahran büyükelçisi Haziran 1851-Kasım 1854; Paris büyükelçisi Aralık 1859- Ocak 1861; Evkaf nâzırı Aralık 1861- Haziran 1862; Sadaret müsteşarı Ocak- Mayıs 1872; Maârif nâzırı Mayıs-Aralık 1872; Edime vâlisi Ağustos 1877-Aralık 1877; Meclis-i â’yân azası Ekim 1877; Maârif nâzın Ocak-Şubat 1878; Sadrazam Şubat-Nisan 1878 ilaveten Dahiliye nâzın Şubat-Nisan 1878; Hüdavendigar vâlisi Şubat 1879-Kasım 1882; Sadrazam 30 Kasım-3 Aralık 1882.

^ Ahmed Vesim Paşa (Hacı) 1825-1910Kaptan-ı Derya Ocak-Mayıs 1865; Bahriye nâzın Mayıs 1878-Ocak 1879.

^ Ahmed Zekeriya Paşa (Köse)7-1841Rumeli vâlisi 1836-Mart 1840; Niş vâlisi Mart-Nisan 1840; Sayda vâlisi Kasım 1840-Mart 1841; Diyarbakır vâlisi Mart-Ekim 1841.

Ahmed Ziyâ Bey1845-1911Bükreş elçisi Temmuz 1885-Aralık 1888.

Ahmed Ziyâeddin Bey 7-1892Sadaret müsteşarı Şubat 1874-Ekim1875.

Ahmed Zühdü Paşa1834-1902Maliye nâzın Ağustos 1878-Şubat 1879 ve Mayıs-Kasım 1879; Nafia nâzın Eylül 1885-Aralık 1886; Hüdavendigar vâlisi Aralık 1886-Mart 1887; Maliye nâzın Mart 1887-Aralık 1887; Maârif nâzırı Eylül 1891-Nisan 1902 ilaveten Maliye nâzın Nisan-Eylül 1901.

Akalın bk Mustafa Azmi Bey.Â k if bk Ahmed Âkif, Mehmed Âkif, Reşid

Â kif.

ÂKİF HALİL - 62 - ALİ GÂLİB

Âkif Halil Paşa (Hacı)1832-1909Dahiliye nâzırı 2-6 Ağustos 1908.

Akkaya bk Ahmed Münir Bey.Aktan bk İbrahim Hakkı Bey.Akyürek bk Haşan Nâzım Bey.

Alaeddin Bey [Altaz?]Sivas vâlisi Ocak 1911-Ağustos 1912; Basra vâlisi Mart-Temmuz 1913.

A lâiyeli bk Mehmed Sâlih Paşa.Alam bk Mehmed Midhat Bey.

Alexandre de Battenberg1857-1893Bulgaristan prensi Nisan 1879-Eylül1886.

Alexandre Karayorgi1806-1885Sırbiye knezi Eylül 1842-Aralık 1858.

Alfred Rüstem bk Ahmed Rüstem.^ Ali Aşkar Paşa

7-1868Trablusgarb vâlisi Temmuz 1838-Nisan 1842; Sivas vâlisi Ekim 1843-Mart 1844; Konya vâlisi Nisan 1844-Ocak 1845; Sivas vâlisi Aralık. 1846-Ağustos 1848; Musul vâlisi Ağustos 1848-Kasım 1849; Şam vâlisi Ekim 1852-Ağustos 1854.

Ali Bey 7-1872Serkurenâ Ocak-Temmuz 1855 ve Şubat1864-Kasım 1866.

Ali Cevad Bey1858-1930Mabeyn başkatibi Ağustos 1908-Nisan1909.

Ali Daniş BeySelanik vâlisi Ağustos 1908-Eylül 1909; Dahiliye nâzın Ağustos-Ekim 1912; Hüdavendigar vâlisi Kasım 1912-Şubat 1913.

Ali Ekrem Bey [Bolayır]1867-1937Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Eylül 1908- Kasım 1910 ve Ağustos 1912.

Ali Ferid Paşa1860-1937Selanik vâlisi Ağustos-Eylül 1912; Harbiye nâzırı 24 Şubat-4 Mart 1919 ve 29 Haziran-11 Temmuz 1919.

Ali Fer ruh Bey1865-1904Washington elçisi Eylül 1897-Ağustos 1900; Bulgaristan komiseri Mart 1902- Kasım 1904.

Ali Fethi Bey [Okyar]1881-1943Sofya elçisi Ekim 1913-Aralık 1917; Dahiliye nâzırı Ekim-Kasım 1918.

Ali Fuad Bey1846-1885Mâbeyn başkâtibi Nisan-Kasım 1878 ve Temmuz 1879-Haziran 1880; Maârif nâzın Aralık 1881-Mayıs 1882.

Ali Fuad Bey [Türkgeldi]1867-1935Mabeyn başkatibi Temmuz 1912-Haziran 1920; Sadaret müsteşarı Ekim 1920- Kasım 1922.

Ali Fuad Hikmet Bey1866-1927Belgrad elçisi Haziran 1909-Eylül 1912; Kopenhag elçisi Aralık 1917-Eylül 1920.

Ali Gâlib Bey1849-1919Atina elçisi Mart 1891-Temmuz 1892; Tahran büyükelçisi Ocak 1893-Ocak 1895; Viyana büyükelçisi Ocak 1895- Ocak 1896; Berlin büyükelçisi Ocak 1896-Kasım 1897; Posta ve Telegraf nâzın Ağustos 1908-Şubat 1909; Meclis- i â’yân azası Aralık 1908; Aydın vâlisi Şubat-Mart 1909.

Ali Gâlib BeySuriye vâlisi Aralık 1910-0cak 1912; Halep vâlisi Ocak-Ağustos 1912.

Ali Gâlib Bey1871-7Mamuretülaziz vâlisi Mayıs-Eylül 1919.

ALİ GÂLİB - 63 - ALİ

Ali Gâlib Paşa (Damad)1829-1858Hazine-i hassa nazırı Ocak 1855-Nisan 1857; Hariciye nazırı Nisan-Temmuz 1857; Evkaf nâzın Ağustos 1857-Mart 1858; Ticaret nâzın Mart-Ağustos 1858.

Ali Gâlib Paşa (Müstedâmî)1863-1918Diyarbakır vâlisi Mayıs 1910-Temmuz 1911; Kastamonu vâlisi Ağustos 1911- Ocak 1912; Kosova vâlisi Ağustos 1912.

u Ali Haydar Efendi [Arsebük]1852-1935Adliye nâzın Kasım 1918-Ocak 1919.

Ali Haydar Efendi (Şerif)1866-1935Meclis-i â’yân azası Aralık 1908; Evkaf nâzın Ocak-Aralık 1910; Mekke şerifi Temmuz 1916-Mayıs 1919.

Ali Haydar Bey [Yücebaş]1866-1953Trabzon vâlisi Ekim 1919-Ocak 1920.

Ali İhsan Bey1863-1927Madrid elçisi Eylül 1908-Mart 1909.

Ali İhsan Paşa [Sabis]1882-19576. Ordu komutanı Eylül 1918-Mart1919.

Ali Kemal Bey 1869-1922Maârif nâzın Mart-Mayıs 1919; Dahiliye nâzın Mayıs-Temmuz 1919.

Ali Kemal Bey [Kongur]Hüdavendigar vâlisi Mart-Ağustos 1921.

Ali Kemâlî Paşa (Söylemezoğlu)1819-1898Trablusgarb vâlisi Aralık 1877-Şubat 1878; Bingazi vâlisi Şubat 1879-Haziran 1882; Yanya vâlisi Eylül 1883-Ekim 1884; Manastır vâlisi Ekim 1884- Ağustos 1887; Konya vâlisi Mayıs1894-Şubat 1898.

Ali Mazhar BeyKosova vâlisi Ağustos 1909-Kasım 1910; Edime vâlisi Kasım 1910-Temmuz 1911; Halep vâlisi Temmuz 1911-Ocak 1912; Ankara vâlisi Şubat 1914-Temmuz 1915.

Ali Muhiyddin Paşa1869-1926Ankara vâlisi Mart-Ekim 1919.

Ali Mfinif Bey [Yeğenağa]1874-1951Ankara vâlisi Eylül 1910-0cak 1912; Manastır vâlisi Ocak-Ağustos 1912; Halep vâlisi Ocak-Haziran 1913; Beyrut vâlisi Haziran-Eylül 1913; Cebel-i Lübnan mütasarrıfı Temmuz 1915-Nisan .1917; Maârif nâzın Aralık 1917-Temmuz 1918 ilaveten Nafıa nâzın Şubat 1917- Ekim 1918.

Ali Nâzım Bey [Resmor]1867-1935Van vâlisi Mart 1911-Şubat 1912; Mamuretülaziz vâlisi Şubat 1912- Temmuz 1914.

Ali Necib Paşa 7-1845Hazine-i Hassa nâzın Temmuz 1839- Şubat 1840.

Ali Nusret Paşa (Giritli)1846-1919Mamuretülaziz vâlisi Ekim 1908-0cak1909.

Ali Osman Bey [Güleyl1868-1947Hüdavendigar vâlisi Mart-Eylül 1915.

Ali Paşa (Hacı)1790-1841Konya vâlisi 1832-Temmuz 1840; Şam vâlisi Temmuz 1840-0cak 1841.

Ali Paşa (Halepli)Yemen vâlisi Mart 1869-Mayıs 1871.

ALİ - 64 - ALİ RIZA

Ali Paşa (Hacı)(Kütahyalı/Germ iyanoğlu)7-1876Harput vâlisi Ekim 1846-Kasım 1847; Şehrizor vâlisi Ekim 1851-Aralık 1857; Şam vâlisi Aralık 1857-Aralık 1858; Hicaz vâlisi Aralık 1858-Ekim 1861; Trabzon vâlisi Ekim 1861-Şubat 1862; Rumeli vâlisi Şubat-Ağustos 1864; Trabzon vâlisi Temmuz 1865-Haziran 1867; Ankara vâlisi Haziran 1867- Temmuz 1869; Haleb vâlisi Haziran1872-Mayıs 1873; Kastamonu vâlisi Ağustos 1873-Haziran 1874; Konya vâlisi Ağustos 1875-Nisan 1876.

)(A Ii Paşa (Yakalı)7-1876Şkodra vâlisi Mayıs-Ağustos 1876.

Ali Paşa (Kokona/Şarapçı)1829-1889Erzurum vâlisi Ekim-Aralık 1871; Trabzon vâlisi Aralık 1871-Mayıs 1872; Şehremini Ağustos 1872-Temmuz 1873; Paris büyükelçisi Temmuz 1873-Ekim 1875; Edirne vâlisi Ocak-Temmuz 1877; Hüdavendigar vâlisi Ekim 1877-Nisan 1878; Şûrâ-yı devlet reisi Nisan 1878- Ekim 1879; Aydın vâlisi Mayıs 1881- Haziran 1883; Beyrut vâlisi Aralık 1887- Mart 1889.

Ali Paşa (Hacı)7-1911Serkurenâ Mayıs 1891-Ağustos 1908.

Ali PaşaBitlis vâlisi Ağustos 1912-Mart 1914.

Ali Refik Bey 7-1897Kastamonu vâlisi Haziran 1896-Temmuz 1897.

Ali Rıza Bey (İngiliz)1830-1884Berlin mukim maslahatgüzarı Ekim1852-Haziran 1854; Şehremini Eylül 1871-Mayıs 1872; Meclis-i â’yân azası Ekim 1877.

Ali Rıza Bey1875-1928Van vâlisi Kasım 1907-Ağustos 1908; Kastamonu vâlisi Ağustos 1908-Şubat 1909; Yanya vâlisi Şubat-Kasım 1909; Konya vâlisi Ağustos 1912-Ağustos 1914; Edirne vâlisi Mayıs-Temmuz1920.

Ali Rıza Efendi (Bursevî)1815-1906Evkaf nâzın Ocak 1850-Qcak 1851 ve Kasım 1859-Haziran 1860; Hazine-i Hassa nâzırı Temmuz 1860-Nisan 1861; Meclis-i â’yân azası Mart 1877.

u Ali Rıza Efendi 1845-1914Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.

^ Ali Rıza Mehmed Paşa7-1877Şehr-i Zor vâlisi Temmuz-Eylül 1850; Vidin vâlisi Eylül 1850-Ekim 1851; Yanya vâlisi Kasım 1851-Şubat 1853; Üsküp vâlisi Kasım 1853-Şubat 1854; Tirhala vâlisi Şubat-Mayıs 1854; Ankara vâlisi Nisan 1855-Ocak 1858; Harput vâlisi Nisan 1859-Ocak 1860; Diyarbakır vâlisi Ocak 1860-Aralık 1861; Adana vâlisi Eylül 1864-Ocak 1866; Sivas vâlisi Ocak 1866-Haziran 1867.

Ali Rıza Mümtaz Paşa1857-1901Mabeyn başkatibi Kasım 1878-Temmuz 1879; Hazine-i Hassa nâzırı Temmuz1879-Ocak 1880; Meclis-i â’yân azası Aralık 1879; Mabeyn başkatibi Haziran1880-Eylül 1885.

Ali Rıza Paşa (Lâz)7-1846Bağdad vâlisi Temmuz 1840-Mart 1842; Şam vâlisi Mart 1842-Şubat 1846.

ALİ RIZA - 65 — ALİ ŞEFİK

^ Ali Rıza Paşa (Cezayirli)7-1876Trablusgarb vâlisi Haziran 1867-Mart 1870; Hüdavendigar vâlisi Mayıs 1870- Ekim 1871; 2. Ordu komutanı Kasım1871-Nisan 1872; Trablusgarb vâlisi Nisan 1872-Mayıs 1873; Hüdavendigar vâlisi Ocak-Temmuz 1875.

^ Ali Rıza Paşa (Topçu)

1854-1921Tophane müşiri Temmuz 1908-Şubat 1909; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908; Bahriye nâzın Şubat-Nisan 1909.

^ Ali Rıza Paşa1860-1932Manastır vâlisi Şubat-Ağustos 1903; 2. Ordu komutanı Ağustos-Eylül 1908; M eclis-i â ’yân azası Aralık 1908; Harbiye nâzın Ağustos 1908-Nisan 1909 (11-16 Şubat hariç); Balkan Harbinde Garp Orduları komutanı Ekim 1912- Mayıs 1913; Bahriye nâzın Kasım 1918- Mart 1919; Sadrazam Ekim 1919-Mart 1920; Nafia nâzın Şubat 1921-Kasım 1922 ilaveten Dahiliye nâzın Haziran 1921-Haziran 1922.

^ Ali Rıza PaşaBasra vâlisi Şubat-Mart 1913.

Ali Rıza Refik Bey 7-1878Hazine-i hassa nâzırı Eylül-Kasım 1871; Sadâret müsteşarı Aralık 1871-Ocak 1872; Mâbeyn-i hüm âyûn başkâtibi Ekim 1872-Eylül 1873; Şehremini Ocak 1876; Sadâret müsteşarı Şubat-Mart1876.Ali Rüşdii Efendi (Bosnalı)7-1936Adliye nâzırı Nısan-Ekim 1920.

Y Ali Sâib Paşa (Gürcü)7-1891Zaptiye m üşiri Ekim-Kasjm 1872; Şkodra vâlisi Mart-Mayıs 1873; Tophane müşiri Mayıs-Ağustos 1873; 3. Ordu komutanı Ağustos 1873-Eylül 1874 ve Manastır vâlisi Temmuz 1874-Ocak 1875; Serasker Ocak-Ağustos 1875 ilaveten Tophane müşiri Haziran-Eylül 1875; Manastır vâlisi Eylül 1875-Mayıs 1876; 3. Ordu komutanı Nisan 1877- Mayıs 1878; Tophane müşiri Şubat 1879-Ağustos 1891 ilaveten Serasker Eylül 1885-Ağustös 1891.

Ali Seydî Bey1869-1933Adana vâlisi Kasım 1913-Şubat 1914; Mamuretülaziz vâlisi Temmuz 1918- Mayıs 1919.

Ali Subhî Bey 1860-1943Şehremini Haziran 1910-Temmuz 1911; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Ekim 1911- Mayıs 1912; Konya vâlisi Ekim 1919- Mayıs 1920.

Ali Sürûrî Paşa1827-1890Trabzon vâlisi Mart 1886-Mart 1888; Sivas vâlisi Nisan 1888-Nisan 1889; Konya vâlisi Nisan 1889-Ekim 1890.

Ali Şefik Paşa (Trabzonlu)7-1843Bolu vâlisi Mayıs 1842-Mart 1843.

Ali Şefik Paşa7-1867M abeyn başkatibi Temmuz 1842- Temmuz 1848; Evkaf nâzın Eylül 1848- Ocak 1850; Hazine-i Hassa nâzırı Mart1850-Nisan 1853; Maliye nâzın Aralık1854-Mayıs 1855; M eclis-i Ahkam-ı Adliye reisi Mayıs 1855-Haziran 1857; Evkaf nâzın Haziran 1860-Ağustos 1861 ve Temmuz-Ağustos 1863.

ALİ ŞEFKATİ - 66 - ÂRİF

Ali Şefkatî Efendi7-1890Sadâret müsteşarı Ekim 1873-Şubat 1874 ve Ekim 1885-Ekim 1890.

Ali Şevki Bey [Berker]1881-1963Stokholm elçisi Kasım 1920-Haziran1921.

^ Ali Yâver Paşa (Musullu)7-1868Yemen vâlisi Aralık 1862-Ağustos 1864.

Ali bk Haşan Âli, Mehmed Emin Âli, ÖmerÂn.

Âli Bey (D irektör)1844-1899Mamüretülaziz vâlisi Temmuz 1889- Mart 1890; Trabzon vâlisi Mart 1890- Nisan 1892.

Âli Bey 7-1907Van vâlisi Şubat 1906-Ekim 1907.

Alizoti bk İbrahim Halil Paşa.Alpan bk Kâzım Paşa.Alpsar bk İsmail Kemal Bey.A ltunızâde bk İsmail Zühdü Paşa.A lyanak bk Mustafa Paşa.A m idâm iri bk Fahreddin Reşad Bey. Anılmış bk Nihat Paşa.A ntakyalı bk Hüseyin Hüsnü Paşa.

Antimos IV 7-1878Rum Ortodoks patriği Şubat 1840-Mayıs 1841 ve Ekim 1848-Kasım 1852.

Antimos V 7-1842Rum Ortodoks patriği Mayıs 1841- Haziran 1842.

Antimos VI7-1877Rum Ortodoks patriği Aralık 1845-Ekim 1848 ve Eylül 1853-Eylül 1855 ve Eylül1871-Kasım 1873.

Antimos VII 7-1913Rum Ortodoks patriği Ocak 1895-Nisan 1897.

Antopulos Paşa (Kostaki)1834-1902Meclis-i â’yân azası Mart 1877; Girit vâlisi Ocak 1887-Mayıs 1888; Londra büyükelçisi Ocak 1896-Arahk 1902.

Apostolidis bk Marko Paşa.Aram Efendi

1855-1926Meclis-i â’yân azası Mart 1909.

Arda bk Âdil Bey.Â rif bk Ahmed Ârif Hikmet, Mahmud Ârif,

Mehmed Ârif, Mustafa Ârif.A rif Hikmet bk Ahmed Ârif Hikmet.

^ Â r if Hikmet Paşa1851-1915Bahriye nâzın Ağustos 1908-Şubat 1909 ve Mayıs 1909-0cak 1910; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.

Ârif Hikmet Paşa (Dâmâd) [Germ iyanoğlu]1872-1942Adliye nâzın Ekim 1912-Ocak 1913 ilaveten Şura-yı devlet reisi Ekim 1912- Ocak 1913; Meclis-i â’yân azası Aralık 1918; Adliye nâzın Ocak-Şubat 1919; Adliye nâzın Ekim 1920-Ağustos 1921.

^ Ârif PaşaŞkodra vâlisi Kasım 1878-Kasım 1879; Hassa Ordusu komutanı Ocak 1881-Ocak İ882.

Ârif Paşa (Yenişehirli)7-1893Bitlis vâlisi Kasım 1879-Mart 1884 ve Ağustos 1885-Aralık 1886; Diyarbakir vâlisi Aralık 1886-Mart 1888; Trabzon vâlisi Mart 1888-Mart 1890; Halep vâlisi Mart 1890-Aralık 1892.

) (Â r if PaşaMusul vâlisi Temmuz 1898-Şubat 1899.

Ârif Paşa (Hacı)Trabzon vâlisi Haziran 1906-Şubat 1907.

Â riff bk Ahmed Ârifî.

ÂRİF - 67 - AZMİ

Ârifî Paşa7-1915Trabzon vâlisi Ağustos 1908-Şubat 1909; Konya vâlisi Şubat 1909-0cak 1912.

Aristarki Bey (Ligor)1839-1915Washington elçisi Temmuz 1873-Mart 1883; Lahey elçisi Kasım 1909-Mart1915.

Aristarki Bey (Miltiades)1809-1893Sisam beyi Nisan 1859-Ocak 1864.

Aristarki Bey (Stavraki) (Logofet Bey)1838-1920Meclis-i â’yân azası Mart 1877.

Aristarki Bey (Yanko)1811-1897Berlin mukim maslahatgüzarı Ağustos1858-Nisan 1860; Berlin elçisi Nisan1860-Nisan 1874; Berlin büyükelçisi Nisan 1874-Ağustos 1876.

Aristidi Paşa [Yorgancıoğlu]1862-1938Orman ve Maadin nâzın Mayıs-Kasım 1909; Meclis-i â’yân azası Ocak 1911; Ticaret nâzın Ocak-Ekim 1912.

A rn a vu d bk Ahmed Hamdî Paşa, Ahmed İzzet Paşa, Haşan Tahsin Paşa, Mazhar Osman Paşa, Mehmed Âkif Paşa, Mehmed Hurşid Paşa, Mustafa Naili Paşa, Süleyman Re'fet Paşa, Tahir Paşa, Veysel Hilmî Paşa.

Arsebük bk Ali Haydar Efendi.Arslan bk Mustafa Rahmi Bey.A rtin bk Cemâl Bey.

Asaf PaşaRumeli vâlisi Eylül 1848-Ağustos 1854.

Asaf PaşaManastır vâlisi Haziran 1877-Mart 1879.

^ Asaf Paşa1837-18994. Ordu müşiri Aralık 1886-Haziran1888.

Asdvadzadur II.1768-1846Ermeni patriği 1841-1844.

Asım bk Mehmed Asım, Mustafa Âsim. Aşcıoğlu bk Ahmed Nâzım Paşa.A tâ bk Mehmed Atâ.Atatürk bk Mustafa Kemal Paşa.Atâullah bk Mehmed Atâullah.

Atâullah Paşa 7-1861Şkodra vâlisi Aralık 1855-Kasım 1857.

Ateş bk Mehmed Sâlih Paşa.Â tıf bk Mehmed Âtıf, Mustafa Âtıf.Atıfzâde bk Ömer Hüsameddin Efendi.Avni bk Ahmed Avni, Hüseyin Avni.

Avnürrefik Paşa bin Muhammed (Şerif)1843-1905Mekke şerifi Ekim 1882-Ekim 1905.

Avonyalı bk Mehmed Ferid Paşa.A y a ş lı bk Es'ad Mehmed Muhlis Paşa,

Nusret Sa'dullah Bey.A ydınoğlu bk Ahmed Fevzî Paşa.A.ynj'bk Mehmed Ali Bey.

Azaryan Efendi (Manuk)1850-1922Belgrad elçisi Eylül 1908-Eylül 1909; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.

Aziz bk Ahmed Aziz.Aziz Nurî Bey (Yeşilizâde)

Hüdavendigar valisi Nisan-Eylül 1922. Aziz Paşa

Tirhala vâlisi Ağustos 1858-Mayıs 1859; Şkodra vâlisi Nisan 1863-Aralık 1864.

Azmi bk Cemâl Azmi, Mustafa Azmi.Azmi Bey (Sakallı) [Samurkaş]

7-1944Suriye vâlisi Ekim 1915-Ağustos 1916; Ankara vâlisi Ağustos 1918-Mart 1919.

Azm zâde bk Halil Şerif Paşa, Mehmed Fevzî Paşa, Mehmed Şerif Paşa, Sadık Müeyyed Paşa.

Babanflı] bk Abdullah Musîb Paşa, Ahmed Naim Bey, Ahmed Paşa, Halil Hâlid Bey, İsmail Hakkı Bey, Mahmud Paşa, Mehmed Reşid Paşa, Mustafa Zihni Paşa.

BAHRİ - 68 - CAFER

B ağdad lı bk Abdurrahman Efendi, Hâdi Paşa, Haşan Rıza Paşa, Mehmed Emin Bey, Muhiyddin Efendi, Sami Faruki Paşa.

Bahri bk Mahmud Bahri, Süleyman Bahri. Bahri Paşa

7-1895Mamüretülaziz vâlisi Kasım 1894-Ocak 1895.

Baki bk Abdülbaki.Balş (Theodore)

1790-1857Boğdan beylik kaymakamı Haziran 1856- Haziran 1857.

Basarya Efendi (Nikola)1874-1951Meclis-i â’yân azası Aralık 1908-Kasım 1914; Nafıa nâzın Ocak-Haziran 1913.

Battenberg bk Alexandre.Batum lu bk Haşan Fehmi Paşa.Bayındır bk Mustafa Atıf Bey.Baytar bk Mehmed Re'fet Paşa.Bayur bk Abdullah Lami Bey.Becerano bk Hayim Moşe Efendi.Bedri bk Haşan Bedri, Osman Bedri.

Bedri BeyDiyarbakır vâlisi Şubat 1917-Ocak 1918.

Bedros bk Kuyumcuyan Efendi.Behçet Yusuf Bey

1848-1936Manastır vâlisi Ağustos 1912.

Behim bk Mehmed Behim.Bekir bk Ebûbekir.

Bekir Sami Bey (Kunduh)1865-1933Trabzon vâlisi Şubat-Temmuz 1909; Van vâlisi Ağustos 1909-Mart 1911; Trabzon vâlisi Ocak-Ağustos 1912; Hüdavendigar vâlisi Şubat-Eylül 1913; Beyrut vâlisi Eylül 1913-Haziran 1915; Halep vâlisi Haziran-Ekim 1915.

Bel bk Yusuf Razi Bey.Berker bk Ali Şevki Bey.

Berovic Paşa (Jorj)1845-7Sisam adası beyi Aralık 1894-Haziran 1896; Girit vâlisi Haziran 1896-Şubat1897.

Besim BeyAydın vâlisi Şubat-Ağustos 1920.

Besim bk Mehmed Besim.Bibescu (George)

1804-1873Eflak beyi Ekim 1842-Haziran 1849.

Bilinski bk Ahmed Rüstem Bey, Nihat Paşa.

Biren bk Mehmed Tevfik Bey.Blak Bey (Edouard)

1824-1895Vaşington elçisi Nisan 1867-Temmuz 1873; Bükreş elçisi Mayıs 1890-Kasım1892.

Bodrumlu bk Ömer Lütfî Efendi.Boğos II. Taktakyan

1799-1872Ermeni patriği 1863-1869.

Bohor Efendi [Eşkenazi]1843-7Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.

Bolayır bk Ali Ekrem Bey.Bonaparta bk Mustafa Paşa.Bosnalı bk Ali Rüşdü Efendi. B o s ta n c ıb a ş ız â d e bk İbrahim Edhem

Bey, Mehmed Reşid Paşa.B o şn a k (zâ d e ) bk Mehmed Reşid Paşa,

Osman Paşa.B otgoriçeli bk İsmail Hakkı Paşa. Bozcaadalı bk Haşan Hüsnü Paşa. Bölükbaşı bk Rıza Tevfik Bey.

Bronsart von Schellendorf (Fritz) Erkân-ı Harbiye-i Umumiye reisi Mayıs1914-Şubat 1918.

B u rsa lı bk Abdülkerim Paşa, Ali Rıza Efendi, Mehmed Emin Bey, Mehmed Redif Paşa, Vâsıf Paşa.

Biilkat bk Es'ad Paşa.B ü y ü k bk Ahmed Cemâl Paşa, Fuad Bey,

Hâlid Bey.Cafer Paşa (Şerif)

1870-7Meclis-i â’yân azası Ocak 1911.

Cankardeş bk Ahmed Muammer Bey.Cavid bk Mehmed Cavid.

CAVİD — 69 — CHARLES

^ Cavid Paşa1883-1932Bağdad vâlisi Şubat-Aralık 1914.

Cebbarzâde bk Abbas Hilmî Paşa.C ebel-i aktarzâde bk Mehmed Sâdık

Paşa.Celâlatzâde bk Yusuf Sıddık Mehmed Paşa. C elâl[eddin] bak Ahmed Celâl, Hüseyin

Celâl, Mehmed Celâl.Celâleddin bk Mahmud Celâleddin.Cemâl bk Ahmed Cemâl, Cemâleddin.

Cemâl Azmi Bey1866-1922Trabzon vâlisi Haziran 1913-Nisan 1916.

Cemâl Bey (Artin) [Keşmir]1862-1948Konya vâlisi Kasım 1918-Mart 1919; Dahiliye nâzırı Mart 1919-Nisan 1919; Konya vâlisi Mayıs-Eylül 1919; Sadaret müsteşarı Nisan-Temmuz 1920; Ticaret nâzırı Temmuz-Eylül 1920.

^ Cemâl Paşa (Ağabeyzâde)7-1915Şkodra vâlisi Mayıs 1909-Eylül 1910.

^ Cemâl Paşa [Mersinli]1875-19414. Ordu komutanı Ocak-Ekim 1918; 2. Ordu komutam Mayıs 1919; Harbiye nâzın Ekim 1919-Ocak 1920.

Cemâleddin bk Mehmed Cemâleddin. Cemâleddin Muhtar Bey

İaşe nâzın Ekim -Kasım 1918.Cemil bk Hüseyin Cemil, Mehmed Cemil.

Cemil Bey (Molla) [Uryani]1863-1941Adliye nâzırı Şubat-Mart 1919 ilaveten Şura-yı devlet reisi Şubat-Mart 1919; Adliye nâzın Nisan-Haziran 1919; Şurayı devlet reisi Mart-Nisan 1920.

Cemil Paşa [Topuzlu]1868-1958İstanbul vâlisi ve şehremini Ağustos1912-Ekim 1914 ve Mayıs 1919-Şubat 1920; Nafıa nâzırı Nisan-Temmuz 1920.

Cenani bk Mehmed Kadrî Paşa.Cevad bk Ahmed Cevad, Ali Cevad, Hüseyin

Cevad, Mehmed Cevad.^ Cevad Şakir Paşa [Çobanlı]

1870-19388. Ordu komutanı Aralık 1917-Ekim 1918; Erkân-ı Harbiye-i Umumiye reisi Kasım-Aralık 1918; Harbiye nâzın Aralık 1918-Ocak 1919; Erkân-ı Harbiye-i Umumiye reisi Mayıs-Ağustos 1919 ve Ekim 1919-Şubat 1920.

Cevdet bk Ahmed Cevdet.Cevdet Bey

Van vâlisi Kasım 1914-Mart 1915; Ankara vâlisi Ekim 1917-Ocak 1918.

C ezâyirli bk Ali Rıza Paşa.Charles de Hohenzollern

1839-1914Memleketeyn voyvodası Ekim 1866- Mayıs 1877.

C ihan seraskeri bk Haşan Rıza Paşa.Ç akm ak bk Mustafa Fevzî Paşa.Ç apanzâde bk Ağah Efendi, Ahmed Şakir

Paşa.Çavdarlıoğlu bk Mehmed Şerif Paşa.Çaycı bk İzzet Efendi.Çelebizâde bk Hüseyin Hüsnü Efendi.Ç engelköylü bk Mehmed Hamdî Paşa.Çengelzâde bk Mehmed Tâhir Paşa.Ç e rk e ş bk Abdî Paşa, Abdullah Paşa,

Feyzullah Zaim Paşa, Hafız Mehmed Paşa, Hurşid Paşa, İsmail Paşa, Mehmed Sa'dullah Paşa, Nusret Paşa, Yâver Mehmed Paşa.

Çırpanlı bk Abdülkerim Nadir Paşa.Çobanlı bk Cevad Paşa.Ç orluflu] bk Mahmud Celâleddin Paşa,

Ne’şet Bey, Sâlih Münir Paşa.Çürüksulu bk Mahmud Bahri Paşa, Mahmud

Hamdî Paşa, Osman Paşa, Süleyman Bahri Paşa, Ziyâeddin Paşa.

D ağıstan lı bk Mehmed Fazıl Paşa, Ömer Hulusi Efendi, Seyfullah Paşa.

D a m a d bk Ahmed Fethi Paşa, Ali Gâlib Paşa, Ârif Hikmet Paşa, Hafız İsmail Hakkı Paşa, Hâlid Ali Paşa, Halil Rifat Paşa, Mahmud Celâleddin Paşa, Mahmud Edhem Paşa, Mehmed Ali Paşa, Mehmed Ferid Paşa, Mehmed Said Paşa Bey.

DANİLO - 70 - EBÛBEKİR SAMİ

Danilo II. [Petroviç Niegoş]7-1860Karadağ beyi Ekim 1851-Ağustos 1860.

Daniş bk Ali Daniş.Darbhor bk Mehmed Reşid Paşa.Darendeli bk Mehmed İzzet Paşa.

Daviçon Karmona Efendi 1820-1890Meclis-i â’yân azası Mart 1877.

Dâvud Garabet Paşa1818-1873Berlin mukim maslahatgüzarı 1840- Aralık 1842; Cebel-i Lübnan mutasarrıfı Haziran 1861-Mayıs 1868; Nafia nâzın Mayıs 1868-Haziran 1871.

Dâvud Paşa (Gürçü)1779-1851Ankara vâlisi Ağustos 1839-Haziran 1840.

Dede bk Mustafa Hıfzı Paşa.De Kastro Bey (Jak)

1812-1885Meclis-i â’yân azası Nisan 1877.

D eli bk Fuad Paşa, Hamid Bey, Mehmed İsmet Paşa.

Dellalzâde bk Osman Paşa.Derman bk Mehmed Seyfeddin Bey.D erviş bk İbrahim Derviş, Mehmed Emin

Derviş.D ırvana bk İbrahim Edhem Bey.Dilaver bk Mehmed Dilaver.

Dilber Efendi (Zare)1848-7Meclis-i â’yân azası Ocak 1911.

Dino bk Abidin Paşa.Diran Bey (Aleksan)

Brüksel elçisi Ekim 1857-Kasım 1860. Direktör bk Âli Bey.D ivitçi bk İsmail Hakkı Paşa.

Diyonisiyos V (Haritonidis)1820-1891Rum Ortodoks patriği Ocak 1887-Kasım1891.

Doroteos [Mamelis]7-1921Rum Ortodoks patriği Kasım 1918-Mart1921.

Dürrızâde bk Abdullah Bey.Düz Bey (Mihran)

1817-1891Meclis-i â’yân azası Mart 1877.

Ebûbekir Hazım Bey [Tepeyran]1863-1947Musul vâlisi Şubat 1899-Haziran 1901; Manastır vâlisi Ağustos 1903-Arahk 1906; Bağdat vâlisi Aralık 1906-Temmuz 1908; Ankara vâlisi Eylül 1908-Mart 1909; İstanbul şehremini Mart-Temmuz 1909; Hicaz vâlisi Şubat-Eylül 1911; Beyrut vâlisi Eylül 1'911-Ağustos 1912 ve Ocak-Haziran 1913; Hüdavendigar vâlisi Aralık 1918-Mart 1919 ve Ekim 1919-Şubat 1920; Dahiliye nâzırı Şubat- Nisan 1920.

Ebûbekir Mümtaz Efendi1810-1871Evkaf nâzırı Ekim-Kasım 1861; Maliye nâzın Kasım 1861-Haziran 1862; Sadaret müsteşarı Haziran 1862-Mart 1868.

E b û b e k ir p a ş a z â d e bk Mehmed Sâlih Paşa.

^ Ebûbekir Rüstem Paşa7-1865Ankara vâlisi Ocak-Temmuz 1843; Anadolu Ordusu komutanı Aralık 1843- Haziran 1846; Edime vâlisi Şubat 1847- Eylül 1848; Yanya vâlisi Eylül 1848- Şubat 1850; Trabzon vâlisi Şubat 1850- Ekim 1851; Yanya vâlisi Mart-Temmuz 1853; Selânik vâlisi Ağustos 1853-Şubat 1854; Edirne vâlisi Şubat 1854-Aralık 1855; Üskup vâlisi Ağustos 1859-Mart 1860.

^ Ebûbekir Sami Paşa (Eğribozlu)7-1849Erzurum vâlisi Şubat-Eylül 1845; Konya vâlisi Aralık 1845-Aralık 1846; Kastamonu vâlisi Eylül 1847-Eylül 1848; Selanik vâlisi Eylül 1848-Ağustos 1849.

Edhem bk HaliL Edhem, İbrahim Edhem, Mahmud Edhem.

EDHEM - 71 - ES'AD

Edhem EfendiSerkurenâ Haziran-Eylül 1876 ve Aralık1876-Ocak 1877.

Edhem Paşa7-1864Erzurum vâlisi Ekim 1859-Nisan 1861; Ankara vâlisi Ocak 1863-Ocak 1864.

^ Edhem PaşaKosova vâlisi Temmuz 1892-Aralık1893.

^ Edhem Paşa (Gazi)1842-19091897 Osmanlı-Yunan Harbi başkomutanı ve Alasonya Ordusu komutanı Nisan- Mayıs 1897; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908; Harbiye nâzırı Nisan-Mayıs 1909.

Edhem Paşa 7-1910Hakkari vâlisi Mart 1884-Mayıs 1886; Bitlis vâlisi Temmuz 1887-Temmuz 1889.

Edhem Pertev Paşa (Söylemezoğlu)1825-1873Kastamonu vâlisi Eylül 1871-Ocak 1873.

Edib bk Haşan Edib, İbrahim Edib.E ğinli bk Mehmed Said Paşa.Eğribozlu bk Ebûbekir Sami Paşa.Ekrem bk Mahmud Ekrem.Eldem bk Halil Edhem Bey.Emin bk Mehmed Emin, Mehmed Emin Ali,

Mehmed Emin Derviş, Mehmed Emin Raûf. Emin Bey [Zincirkıran]

7-1963İstanbul vâlisi Ekim 1911-Ocak 1912; Kastamonu vâlisi Ocak-Ağustos 1912; Adana vâlisi Ağustos 1912-Kasım 1913.

Emin Muhlis Paşa (Müftîzâde)1811-1874Şam vâlisi Kasım 1860-Şubat 1862; Trabzon vâlisi Şubat 1862-Temmuz 1865; Erzurum vâlisi Temmuz 1865- Haziran 1866; Trabzon vâlisi Ekim- Aralık 1871.

^ Emin Paşa (Hacı)Bahriye nâzın 14 Nisan-5 Mayıs 1909.

Emrullah Efendi1858-1914Maârif nâzın Ocak 1910-Mart 1911 ve Ocak-Temmuz 1912.

Eneste bk Mehmed Selim Paşa.Enis bk Mehmed Enis.

Enis Paşa 7-1906Diyarbekir vâlisi Ekim 1895-Kasım 1896; Basra vâlisi Mart 1898-Nisan 1899; Halep vâlisi Temmuz 1900-Eylül 1902.

^ Enver İsmail Paşa1881-1922Harbiye nâzın Ocak 1914-Ekim 1918 ve Erkân-ı Harbiye-i Umumiye reisi Ocak- Mayıs 1914 ve Başkomutan vekili Nisan1915-Ekim 1918 ve 3. Ordu komutam Aralık 1914-Ocak 1915; Erkân -ı Harbiye-i Umumiye reisi 7 Ekim-2 Kasım 1918.

Erer bk Râşid Bey.Erzurumlu bk Hafız Mehmed Paşa.E s 'a d bk Ahmed Es'ad, Mahmud Es'ad,

Mehmed Es'ad, Mehmed Es'ad Safvet.Es'ad Mehmed Muhlis Paşa (Ayaşlı)

1780-1851Sivas vâlisi Ekim 1839-Temmuz 1840; Halep vâlisi Temmuz 1840-Ağustos 1842; Sayda vâlisi Temmuz 1842-Mart 1845; Erzurum vâlisi Eylül 1845-Haziran 1846; Sivas vâlisi Temmuz-Aralık 1846; Musul vâlisi Aralık 1846-Kasım 1847; Diyarbakır vâlisi Kasım 1847-Şubat 1851.

Es'ad Muhlis Paşa (Sakızlı)7-1876Suriye vâlisi Eylül 1865-Temmuz 1866; Trabzon vâlisi Haziran 1867-Ekim 1871; Edirne vâlisi Mart 1872-Nisan 1873; Halep vâlisi Mart 1875-Haziran 1876.

^ Es'ad PaşaMusul vâlisi Temmuz-Eylül 1913.

Eşref bk Mustafa Eşref.

EYYÛB SABRÎ - 72 - FUAD

Evrenoszâde bk Mustafa Rahmi Bey, Yusuf S iddik Mehmed Paşa.

Eyyûb bk Ahmed Eyyûb.X Eyyûb Sabrî Paşa

7-1883Konya vâlisi Temmuz 1840-Mayıs 1841.

Fahreddin Bey1838-1890Tahran büyükelçisi Şubat 1878-Aralık1884.

Fahreddin Reşad Bey (Rumbeyoğlu) [Amidâmiri]1867-1943Petersburg sefir vekili Ocak-Kasım 1914; Maârif nâzın Nisan-Temmuz 1920.

^ Fahri Paşa1882-1914Manastır vâlisi Kasım 1908-Ekim 1909 ve Şkodra vâlisi Aralık 1908-Mayıs 1909; Halep vâlisi Eylül 1909-Ağustos1910.

Faik bk İbrahim Faik, Mehmed Faik, Mustafa Faik.

Faik Âli Bey [Ozansoy]1876-1950Diyarbakır vâlisi Haziran 1919-Ocak1920.

Faik Nüzhet Bey [Terem]1876-1944Maliye nâzın Mart-Nisan 1920 ve Ağustos 1921-Nisan 1922.

^ Falkenhayn (Erich von)Yıldınm Orduları Grubu komutam Mayıs 1917-Mart 1918.

Fazıl bk Mehmed Fazıl, Mustafa Fazıl.Fazlı bk Mehmed Fazlı.Fehmi bk Abdurrahman Fehmi, Haşan Fehmi,

Mazlum Mustafa Fehmi.Ferdinand de Saxe-Cobourg et Gotha

1861-1948Bulgaristan prensi Ağustos 1887- Ağustos 1908 ilaveten Şarkî Rumeli vâlisi Mart 1896.

Ferid bk Abdülhamid Ferid, Ahmed Ferid, Ali Ferid, Mehmed Ferid.

Ferid Paşa7-1919Bitlis vâlisi Ocak 1904-Temmuz 1907; Trabzon vâlisi Temmuz 1907-Ağustos 1908.

Feridun bk Mehmed Feridun.Ferruh bk Ali Femıh.Fethi bk Ahmed Fethi, Ali Fethi, İbrahim

Fethi.Fethi Bey (Franko Kusa)

7-1909Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.Fevzi bk Ahmed Fevzî, Hüseyin Fevzî, Mehmed Fevzî, M ustafa Fevzî, Osman Fevzî, Ömer Fevzî, Süleyman Fevzî.

Feyzi bk Abdullah Feyzî, Ahmed Feyzî.^ Feyzullah Zaim Paşa (Çerkeş)

7-1856Sivas vâlisi Mayıs 1854-Nisan 1856.

Fikri bk Hüseyin Fikrî.Firarı bk Ahmed Fevzî Paşa.Fosfor bk Mustafa Sıdkı Paşa.

Fotiadi Bey (Kostaki)1830-1897Sisam beyi Mayıs 1874-Aralık 1878; Girit vâlisi Aralık 1878-Haziran 1885.

Fotiadi Paşa (Yanko)1827-1892Atina elçisi Mart 1861-Eylül 1870; Roma elçisi Eylül 1870-Eylül 1872; Atina elçisi Kasım 1874-Kasım 1878; Roma büyükelçisi Şubat 1886-Kasım1889.

Fratıko Kusa bk Fethi Bey, Nasri Paşa, Yusuf Paşa.

Fresko bk Moşe Efendi.Fuad bk Ali Fuad, Ali Fuad Hikmet, İsmail

Fuad, İzzet Fuad, Mehmed Fuad, Mustafa Fuad.

Fuad Bey (Büyük)7-1884Serkurenâ Şubat 1869-Mayıs 1870 ve Mart-Nisan 1873.

FUAD - 73 - GREGORİ Y ADİS

^ Fuad Paşa (Deli)1835-19312. Ordu komutanı Eylül 1878-Aralık 1882; Meclis-i â’yân azası Kasım 1909.

^ Fuad PaşaErkân-ı Harbiye-i Umumiye reisi Eylül- Ekim 1919.

Fuad Selim Bey1874-?Bern elçisi Kasım 1915-Haziran 1919.

Furgaç bk Ahmed İzzet Paşa.Gâlib bk Abdullah Gâlib, Ali Gâlib, Mehmed

Gâlib.Gâlib Kemalî Bey [Söylemezoğlu]

1873-1960Atina elçisi Ocak 1914-Ekim 1917; Moskova muvakkat elçisi Nisan-Ağustos 1918; Stokholm elçisi Haziran 1921- Kasım 1922.

^ Gâlib Paşa (San)1826-1876Serkurenâ Hazıran-Ağustos 1861; Prizren vâlisi Kasım 1871-Ağustos 1872.

^ Gâlib Paşa [Pasiner]1868-1939Hicaz vâlisi Şubat 1915-EyIül 1916.

Gavril Paşa (Hristovic)7-1898Şarkî Rumeli vâlisi Mayıs 1884-Eylül1885.

G azi bk Ahmed Muhtar Paşa, Edhem Paşa, Osman Nurî Paşa.

G elenbevioğlu bk Said Bey. G elenbevizâde bk Ahmed Tevfik Efendi.

Germanios IV1790-1853Rum Ortodoks patriği Haziran 1842- Nisan 1845 ve Kasım 1852-Eylül 1853.

Germanios V1835-1920Rum Ortodoks patriği Ocak 1913-Kasım1918.

G erm iya n o ğ lu bk Ali Paşa, Ârif Hikmet Paşa.

Gika (Alesandre)1796-1862Eflak beyi 1834-Ekim 1842 ve bey kaymakamı Haziran 1856-Ekim 1858.

Gika Alexandre Gregory1807-1857Boğdan beyi Haziran 1849-Haziran 1856.

Gika Jan1816-1897Sisam beyi Mart 1854-Nisan 1859.

Giriti(lizâde) bk Ali Nusret Paşa, Mazlum Mustafa Fehmi Paşa, Mehmed İzzet Paşa, Mehmed Paşa, Mustafa Âsim Paşa, Mustafa Naili Paşa.

Glavany (François)Brüksel mukim maslahatgüzarı Mayıs

1868-Temmuz 1875.Gobdan Efendi (Nikola)

1835-1894Bulgaristan komiseri Kasım 1885-Mart 1888; Atina elçisi Temmuz 1892-Nisan1894.

^ Goltz Paşa von der (Colmar)1843-19161. Ordu komutam Mart-Kasım 1915; 6. Ordu komutanı Aralık 1915-Mart 1916.

Göçen bk Hayreddin Nedim Bey.Gönç bk Mehmed Gâlib Bey.G özlüklü bk Mehmed Reşid Paşa. G özügüzel bk Mehmed İzzet Paşa.

Gregorios VI (Furtuniadis)1798-1881Rum Ortodoks patriği Şubat 1835-Şubat 1840 ve Şubat 1867-Eylül 1871.

Gregoriyadis Bey (Mişel)1841-?Sisam beyi Ağustos 1900-Mart 1902.

Grigorios bk Ligor.Güley bk Ali Osman Bey.G üm rükçü bk Mehmed Salih Paşa. G üm ülcineli bk İsmail Hakkı Bey. Güranızâde bk Ahmed Şefik Paşa.G ürcü bk Ali Saip Paşa, Dâvud Paşa, Halil

Rifat Paşa, Mehmed Tayyar Paşa, Mehmed Vâsıf Paşa, Yusuf Paşa.

HÂFIZ AHMED - 74 — HALİL

H acı bk Âdil Bey, Ahmed Efendi, Ahmed İzzet Paşa, Ahmed Paşa, Ahmed Muhtar Efendi, Ahmed Râşid Paşa, Ahmed Tâhir Efendi, Âkif Halil Paşa, Ali Paşa, Edhem Efendi, Emin Paşa, Hafız Mehmed Paşa, Halil Efendi, Hamdî Bey, Haşan Hilmî Paşa, Haşan Refik Paşa, Hayri Paşa, Hüsam Efendi, İbrahim Edhem Bey, İbrahim Saib Paşa, İzzet Efendi, Mehmed Âkif Paşa, Mehmed Emin Paşa, Mehmed Râşid Paşa, Mustafa Paşa, Osman Nurî Paşa, Rasim Paşa, Râşid Naşid Paşa, Râşid Paşa.

Hâdi bk Mehmed Hâdi.Hâfız bk Mehmed Hafız, Said Efendi, Şevket

Turgut Paşa.^ Hâfız Ahmed Paşa (Mühendis)

7-1853Edirne vâlisi Temmuz-Ekim 1843; Silistre vâlisi Ekim 1843-Eylül 1844; Niş vâlisi Eylül 1844-Kasım 1845; Yanya vâlisi Şubat 1846-Nisan 1847.

^ Hâfız Ahmed Paşa 7-1886Zaptiye müşiri Mayıs 1879-Şubat 1883. Hâfız İsmail Hakkı Paşa (Damat)1878-19153. Ordu komutanı Ocak-Şubat 1915.

Hâfız Mehmed BeySerkurenâ Eylül 1874-Haziran 1876.

^ Hâfız Mehmed Paşa (Çerkeş)7-1866Erzurum vâlisi Ekim 1839-Şubat 1841; Zaptiye müşiri Ocak 1846-Şubat 1847; Yanya vâlisi Nisan 1847-Mart 1848; Üsküp vâlisi Mart 1848-Eylül 1850; Bosna vâlisi Mayıs-Eylül 1850; Edime vâlisi Eylül 1850-Haziran 1851; Konya

. vâlisi Mayıs 1852-Temmuz 1854; . Trabzon vâlisi Nisan 1854-Kasım 1855.

^ Hâfız Mehmed Paşa (Hacı)7-1884Zabtiye nâzın Ocak-Aralık 1878.

^ Hâfız Mehmed Paşa (Erzurumlu)1847-1903Basra vâlisi Mayıs 1892-Aralık 1893; Kosova vâlisi Aralık 1893-Nisan 1900; Trablusgarb vâlisi Haziran 1900-Şubat 1903; Kosova vâlisi Ocak-Nisan 1903.

Hagop III.Ermeni patriği 1848-1856.

Hagopos III. SeropyanErmeni patriği 1839-1840 ve 1848-1856.

Hain bk Ahmed Fevzî Paşa.H akkakzâde bk Osman Bey.- H akkı bk Haşan. Hakkı, İbrahim Hakkı,

İsmail Hakkı.H aleb li bk Ahmed Efendi, Ahmed Şefik

Paşa, Ali Paşa, Zeki Paşa.Halet bk Mehmed Hâlet.Hâlid bk Halil Hâlid, Mehmed Hâlid.

Hâlid Bey (Büyük)7-1874Serkurenâ Haziran 1862.

Hâlid Bey (Kıbrıslı)1851-7Diyarbakır vâlisi Kasım 1896-Nisan 1902; Mamuretülaziz vâlisi Ekim 1906- Ekim 1908.

Hâlid Ali Paşa (Damad)1860-1948Meclis-i â’yân azası Kasım 1916.

Hâlidzâde bk Mehmed Cemaleddin Efendi. Hâlid Hurşid Bey

7-1916Serkurenâ Nisan-Temmuz 1912.

Hâlid Ziyâ Bey [Uşaklıgil]1867-1945Mabeyn başkatibi Nisan 1909-Temmuz 1912.

Halil bk Âkif Halil, İbrahim Halil.Halil Bey

Manastır vâlisi Ekim 1909-Kasım 1910; Kosova vâlisi Kasım 1910-Kasım 1911; Hicaz vâlisi Kasım 1911-Ocak 1912; Edime vâlisi Ocak 1912-Temmuz 1913.

HALİL - 75 — HALİL ŞERİF

Halil Bey [Menteşe)1874-1948Dahiliye nâzırı Şubat 1911-Ekim 1911; Şura-yı devlet reisi Haziran 1913-Mayıs 1914; Hariciye nâzın Ekim 1915-Şubat 1917; Adliye nâzın Şubat 1917-Ekim 1918 ilaveten Şura-yı devlet reisi Şubat1917-Ekim 1918.

Halil Edhem Bey [Eldem]1861-1938Şehremini Temmuz 1909-0cak 1910.

u Halil Efendi (Kara) (Hacı)1804-1880Meclis-i â ’yân azası Mart 1877; Şeyhülislâm Temmuz 1877-Mart 1878.

Halil Hâlid Bey (Babanzâde)1840-1902Çetine elçisi Ağustos 1879-Eylül 1880; Belgrad elçisi Eylül 1880-0cak 1885; Tahran büyükelçisi Ocak 1885-Temmuz 1891; Adana vâlisi Temmuz 1891-Mart 1892; Beyrut vâlisi Temmuz 1892- Ağustos 1894; Kastamonu vâlisi Ağustos 1894-Haziran 1896.

Halil Hamdî Hamada Paşa 7-1910Meclis-i â’yân azası Aralık 1908; Evkaf nâzın Mart 1909-0cak 1910.

Halil Kâmili Paşa 7-1866Aydın vâlisi Mayıs 1840-Mart 1841; Erzurum vâlisi Mart 1841-Şubat 1845; Bosna vâlisi Aralık 1845-Haziran 1847; Şam vâlisi Mart 1848-Ağustos 1848; Halep vâlisi Ağustos 1848-Ağustos 1849; Konya vâlisi Ağustos 1850-Eylül 1851; Aydın vâlisi Eylül 1851-Ocak 1853; Adana vâlisi Şubat 1854-Şubat 1858; Diyarbakır vâlisi Şubat-Aralık 1858; Şam vâlisi Aralık 1858-Mart 1859; Silistre vâlisi Haziran 1859-Mart 1861; Diyarbakır vâlisi Aralık 1861- Temmuz 1863.

^ Halil Paşa [Kut]1881-1957Bagdad valisi Ocak 1916-Mart 1917 ilaveten 6. Ordu komutanı Mart 1916- Eylül 1918 ve Şark Orduları Grubu komutam Temmuz-Ekim 1918.

^ Halil Rifat Paşa (Damad/Gürcü) 7-1856Serasker Temmuz 1839-Mayıs 1840; Meclis-i ahkâm-ı adliye reisi Ekim 1842- Şubat 1843; Kaptan-ı derya Mart 1843- Ağustos 1845; Ticaret nâzın Eylül- Aralık 1845; Trabzon vâlisi Şubat 1846- Ocak 1847; Kaptan-ı derya Temmuz1847-Nisan 1848; Meclis-i ahkâm reisi Nisan-Haziran 1848; Aydın vâlisi Kasım1848-Temmuz 1851; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Temmuz 1851-Ekim 1852; Hüdavendigar vâlisi Eylül 1852-Aralık 1853; Kaptan-ı derya Mayıs 1854- Ağustos 1855.

Halil Rifat Paşa 1827-1901Tuna vâlisi Ekim 1876-Şubat 1877; Kosova vâlisi Şubat 1877-Haziran 1878; Selanik vâlisi Temmuz 1878-Mart 1880; Sivas vâlisi Ocak 1882-Eylul 1885; Aydın vâlisi Eylül 1885-Aralık 1886; Manastır vâlisi Ağustos 1887-Haziran 1889; Aydın vâlisi Haziran 1889-Kasım 1891; Dahiliye nâzın Kasım 1891-Kasım 1895 ilaveten Şura-yı devlet reisi Haziran 1895-Kasım 1895; Sadrazam Kasım 1895-Kasım 1901.

Halil Şerif Paşa 1832-1879Atina elçisi Nisan 1856-Mart 1861; Petersburg elçisi Eylül 1861-Ocak 1864; Viyana büyükelçisi Ağustos 1870-Eylül 1872; Hariciye nâzın Eylül 1872-Mart 1873; Adliye nâzın Haziran-Ekim 1876; Paris büyükelçisi Mart-Eylül 1877.

H alim bk Abbas Halim, Abdülhalim, Said Halim.

HALİMİ HİLMÎ - 76 - HAŞAN HÜSNÜ

Halimi Hilmî BeyMabeyn başkatibi Eylül 1871-Ekim 1872.

Halis bk Reşad Halis.Hâlit bk Hâlid.

Hallaçyan Efendi (Bedros)1871-1915Ticaret nâzın Ocak 1910-Ekım 1911.

H am al bk Mazhar Şerif Paşa.Hamamciyan bk Serkiz Efendi.Hamdı bk Ahmed Hamdî, Mahmud Hamdî,

Mehmed Hamdî, Salih Hamdî.Hamdî Bey

Zaptiye nâzırı 26-29 Temmuz 1908.^ Hamdî Bey (Hacı)

Trabzon vâlisi Nisan 1920.Hamid bk Abdülhakhamid, Abdülhamid.

Ham id Bey (Deli)1878-1928Trabzon vâlisi Ocak-Nisan 1920.

Haşan bk Abdurrahman Haşan.Harutyun I. Vehabedyan

1819-1910Ermeni patriği 1884-1888.

Haşan Ali Efendi 1827-1895Posta ve Telegraf nâzırı Mayıs 1888- Kasım 1895.

^ Haşan Bedri(eddin) Paşa (M anastırlı)1850-1912Şkodra vâlisi Eylül 1910-Mayıs 1911.

^ Haşan Edip Paşa 1834-1904Yemen vâlisi ve 7. Ordu komutanı Haziran-Aralık 1891; Şkodra vâlisi Haziran 1896-Temmuz 1898; Manastır vâlisi Aralık 1901-Şubat 1903.Haşan Fehmî Efendi 7-1881Şeyhülislâm Nisan 1868-Eylül 1871 ve Temmuz 1874-Mayıs 1876.

Haşan Fehmî Paşa (Batumlu)1836-1910Hazine-i Hassa nâzırı Ocak-Temmuz 1879; Nafia nâzın Eylül 1879-Nisan 1884; Adliye nâzın Nisan 1884-Eylül 1885; Aydın vâlisi Haziran 1893-Kasım 1895; Selanik vâlisi Mayıs 1902-Eylül 1904; Şura-yı devlet reisi Ekim 1907- Ağustos 1908; Adliye nâzın Ağustos- Kasım 1908; Şura-yı devlet reisi Kasım1908-Nisan 1909; Meclis-i â ’yân azası Aralık 1908; Adliye nâzırı Nisan-Mayıs1909.

Haşan Hakkı PaşaEdime vâlisi Aralık 1845-Şubat 1847.

^ Haşan Hakkı Paşa (Kel)7-1855Adana vâlisi Ocak 1846-Temmuz 1847; Konya vâlisi Ağustos 1847-Nisan 1849.

Haşan Hakkı Paşa1826-1896Van vâlisi Şubat 1877-Mart 1884; Selânik vâlisi Eylül 1885-Ağustos 1886; Haleb vâlisi Ekim 1887-Mart 1890; Haleb vâlisi Haziran 1894-Kasım 1895.

^ Haşan Hayrî Paşa (Yozgatlı)7-1894Edime vâlisi Temmuz 1890-Mayıs 1893.

u Haşan Hayrullah Efendi1834-1898Şeyhülislam Haziran-Temmuz 1874 ve Mayis 1876-Temmuz 1877.

Haşan Hilmî Paşa (Hacı)7-1902Mamuretülaziz vâtisi Temmuz 1887- Temmuz 1889; Konya vâlisi Ekim 1890- Mayıs 1894; Hicaz vâlisi Haziran 1894- Haziran 1895; Sivas vâlisi Eylül 1897- Şubat 1902.

Y Haşan Hüsnü Paşa (Bozcaadalı)1832-1903Bahriye nâzın Ocak 1881-Kasım 1882 ve Aralık 1882-Temmuz 1903.

HAŞAN İZZET — 77 - HAŞAN TAHSİN

^ Haşan İzzet Paşa1871-19313. Ordu komutam Ağustos-Aralık 1914.

Haşan Nâzım Bey [Akyürekl1872-1936Ankara vâlisi Nisan-Ekim 1917; Adana vâlisi Ekim 1917-Kasım 1919.

Haşan PaşaŞkodra vâlisi Ağustos 1883-Mayıs 1884.

^ Haşan Rami Paşa 1842-1923Bahriye nâzırı Aralık 1907-Temmuz 1908.

Haşan Refik Paşa (Hacı)1834-1901Serkurenâ Tem m uz-Ekim 1862; Mamuretülaziz vâlisi Haziran 1884- Temmuz 1887; Adana vâlisi Temmuz 1887-Mart 1889; Diyarbakır vâlisi Mart 1889-Temmuz 1891; Bağdad vâlisi Temmuz 1891-Temmuz 1896; Suriye vâlisi Temmuz 1896-Temmuz 1897; Selanik vâlisi Ocak 1899-Mayıs 1901.

^ Haşan Rıza Paşa (Cihan Seraskeri)1809-1877Hassa Ordusu komutanı Nisan 1840- Ocak 1843 ilaveten Hüdavendigâr vâlisi Mayıs 1841-Temmuz 1843; Serasker Temmuz 1843-Temmuz 1845 ilaveten Hassa Ordusu komutanı Eylül 1843- Aralık 1845; Ticaret nâzırı Temmuz 1846-Mayıs 1848; Serasker Mayıs 1848- Mart 1849; Hüdavendigar vâlisi Nisan- Ağustos 1849; Selanik vâlisi Ağustos1849-Temmuz 1850; Kaptan-ı derya Aralık 1853-Ocak 1854; Serasker Ocak1854-Haziran 1855 ve Aralık 1856- Temmuz 1857 ve Ekim 1857-Eylül 1861 ilaveten Tophane mü-şiri Ağustos 1858- Haziran 1861; Serasker

Haziran 1866-Şubat 1867 ilaveten Tophane müşiri Mayıs 1866-Şubat 1867; Bahriye nâzırı Şubat-Haziran 1873 ve Eylül 1875; Serasker Eylül-Kasım 1875; Bahriye nâzırı Kasım 1875-Ocak 1876; Serasker Ocak-Nisan 1876; Tophane müşiri Haziran-Ekim 1876; Ticaret nâzırı6-20 Ekim 1876; Meclis-i â’yân azası Mart 1877.

^ Haşan Rıza Paşa (Bağdadlı)1864-?Basra vâlisi Temmuz 1911-Arahk 1912.

^ Haşan Rıza Paşa1871-1913Şkodra vâlisi Mart 1912-Nisan 1913.

^ Haşan Sâmih Paşa 1830-1892Zabtiye nâzırı Eylül-Kasım 1871; Bahriye nâzın Şubat-Mart 1872; 4. Ordu komutanı Nisan 1872-Mart 1873 ilaveten Erzurum vâlisi Ağustos 1872-Mart 1873; Trablusgarb vâlisi Mayıs 1873-Kasım 1874; Halep vâlisi Aralık 1874-Mart 1875; Girit vâlisi Mart 1875-Ocak 1876; Erzurum vâlisi Mayıs-Aralık 1876 ve 4. Ordu komutanı Mayıs 1876-Mart 1877; Girit vâlisi Mart 1877-Şubat 1878; Diyarbekir vâlisi Nisan 1882-Mayıs 1886; Erzurum vâlisi Şubat 1889- Ağustos 1892.

Haşan Tahsin Bey [Üzer]1878-1939Van vâlisi Mayıs 1913-Ekim 1914; Erzurum vâlisi Kasım 1914-Ağustos 1916; Suriye vâlisi Ağustos 1916- Temmuz 1917 ve Eylül-Ekim 1918; Aydın vâlisi Ekim-Kasım 1918.

^ Haşan Tahsin Paşa7. Ordu komutanı Aralık 1886-Temmuz 1887; Bengazi vâlisi Temmuz 1887- Nisan 1888; Bitlis vâlisi Ekim 1891- Ocak 1895.

HAŞAN TAHSİN - 78 - HOVHANNES

Y. Haşan Tahsin Paşa (Arnavud) (V ulçitrin li)1866-?Yemen vâlisi ve 7. Ordu komutanı Ağustos 1908-0cak 1910; Yanya vâlisi Ağustos 1912.

H aseki bk Mehmed Selim Paşa.Hasib bk Hüseyin Hasib, Mehmed Hasib. Haşim bk Hüseyin Haşim, Mustafa Haşim. Hatibzâde bk Ahmed Cemâl Bey.Hatunoğlu bk İsmail Hakkı Paşa.H aydar bk Ali Haydar, İbrahim Haydar,

Mehmed Haydar.Haydar Hilmî Bey [Vaner]

1873-1954Musul vâlisi Şubat 1915-Ocak 1917; Bitlis vâlisi Ocak 1917-Ocak 1918; Van vâlisi Mart 1918-Ağustos 1919.

^ Haydar PaşaŞkodra vâlisi Mayıs 1903-Nisan 1906.

Hayderizâde bk İbrahim Hakkı Efendi. Hayim Kohen Efendi

Hahambaşı 1854-1860.Hayim Moşe Becerano Efendi

1846-1931Hahambaşı 1920-1931.

Hayim Nahum Efendi 1873-1960Hahambaşı 1908-1920.

H ayreddin bk Mehmed Hayreddin, Tâhir Hayreddin.

Hayreddin Nedim Bey [Göçen]1867-1942Şehremini Mart-Nisan 1920.

^ Hayreddin Paşa (Tunuslu)1821-1890Meclis-i â ’yân azası Aralık 1878; Sadrazam Aralık 1878-Temmuz 1879.

Hayri bk Haşan Hayri, Mustafa Hayri.Hayri Bey

Serkurenâ Nisan-Eylül 1873.

^ Hayri Paşa (Hacı)1846-19083. Ordu komutam Mayıs 1897-Haziran1907.

Hayri PaşaŞkodra vâlisi Ocak-Mart 1912.

H ayru llah bk Haşan Hayrullah, İbrahim Hayrullah.

Hayrullah Efendi7-1866 _Tahran büyükelçisi Ocak 1865-Aralık1866.

Hazım bk Ebûbekir Hazım.H azinedarzâde bk Abdullah Paşa, Ahmed

Paşa, Osman Paşa.H ekim başı bk İsmail Paşa.Hıfzı bk Ahmed Hıfzı, Mustafa Hıfzı.

Hıfzı PaşaManastır vâlisi Şubat 1907-Kasım 1908.

Hibab bk İsmail Hibab.^ Hidâyet Paşa

7-18924. Ordu komutanı Eylül 1884-Aralık 1886; 6. Ordu komutam Aralık 1886- Eylül 1887; Basra vâlisi Ocak 1889- Mayıs 1892.

Hikmet bk Ârif Hikmet.Hilmi bk Abbas Hilmî, Halimi Hilmî, Haşan

Hilmî, Haydar Hilmî, Hüseyin Hilmî, Veysel Hilmî.

Hilmî PaşaHakkari vâlisi Kasım 1880-Mart 1884.

^ Hilm î PaşaŞkodra vâlisi Şubat-Arahk 1907; Yanya vâlisi Aralık 1907-Şubat 1909.

Hilmî PaşaEvkaf nâzırı Temmuz-Ekim 1920.

Hohenzollern bk Charles.Horen I. Aşıkyan

1842-1899Ermeni patriği 1888-1899.

Hovhannes XII. Arşaruni1850-1924Ermeni patriği 1910-1913.

Hulusi bk Ömer Hulusi, Sâlih Hulusi.

HÜSEYİN AVNİ - 79 - HÜSEYİN HASİB

Hulusi Bey7-1918Nafia nâzırı Ekim 1911-Ocak 1912; Ankara vâlisi Haziran 1913-Şubat 1914; Suriye vâlisi Temmuz 1914-Ekim 1915.

Hurşid. bk Hâlid Hurşid, Mehmed Hurşid. Hurşid Paşa (Kuşçubaşı/Çerkes)

7-1897Serkurenâ Ocak-Ağustos 1872.

Hurşid PaşaSelanik vâiisi Mayıs-Ağustos 1872.

^ Hurşid Paşa 1852-1934Tophane müşiri Mart 1909; Bahriye nâzırı Ekim 1911-Temmuz 1912.

Husrev bk Mehmed Husrev.^ Husrev Paşa (Samakulî)

7-1846Bosna vâlisi Ocak 1841-Ekim 1843; Edirne vâlisi Kasım 1843-Mart 1844; Yanya vâlisi Mart 1844-Ekim 1845; Harput vâiisi Mart-Ekim 1846.

Hüsam Efendi (Hacı)1797-1872Şehremini Kasım 1855-Şubat 1856.

Hüsameddin bk Ömer Hüsameddin. Hüsameddin Bey

Serkurenâ Nisan 1873.Hüsameddin Bey

7-1911Yanya vâlisi Kasım 1909-Aralık 1911.

Hüseyin bk Ağa Hüseyin.^ Hüseyin Avni Paşa

1821-1876Hassa Ordusu komutanı Eylül 1861 - Aralık 1865 ilaveten Serasker Ağustos1863-Aralık 1865; Girit vâlisi Aralık1867-Ocak 1869; Serasker Ocak 1869- Temmuz 1871; Aydın vâlisi Kasım1872-Ocak 1873; Bahriye nâzın Ocak- Şubat 1873; Serasker Şubat 1873-Şubat 1874; Sadrazam Şubat 1874-Nisan 1875; Serasker Ağustos-Eylül 1875; Hüdavendigar vâlisi Aralık 1875-Mayıs 1876; Serasker Mayıs-Haziran 1876.

Hüseyin BeyTicaret nâzın Şubat-Eylül 1845.

Hüseyin Celâl Bey (Kavurzâde)1868-1924Basra vâlisi Aralık 1910-Temmıız 1911; Diyarbakır vâlisi Temmuz 1911-Mayıs 1913; Bagdad vâlisi Mayıs 1913-Şubat 1914; Diyarbakır vâlisi Şubat-Ağustos 1914; Edirne vâlisi Ekim 1919-Nisan 1920.

^ Hüseyin Cemil Paşa1833-1890Serkurenâ Mayıs 1867-Şubat 1869; Edirne vâlisi Aralık 1877-Ocak 1878; Haleb vâlisi Ocak 1881-Aralık 1886; Hicaz vâlisi Aralık 1886-Nisan 1887.

Hüseyin Cevad Bey1876-1932Belgrad elçisi Haziran-Arahlc 1914; Stokholm elçisi Kasım 1915-Mayıs1917 ve Aralık 1917-Ağustos 1919; Bem elçisi Kasım 1920-Kasım 1922 .

Hüseyin EfendiTrablusgarb vâlisi Şubat 1903-Mayıs1904.

^ Hüseyin Fevzî Paşa1836-19006. Ordu komutanı Nisan 1877-Şubat 1879; 5. Ordu komutanı Ağustos 1880- Nisan 1882; Bagdad vâlisi ve 6. Ordu komutanı Aralık 1882-Aralık 1886; 5. Ordu komutam Haziran 1889-Ocak 1892; 3. Ordu komutanı Ağustos 1893-Ekim1896.

Hüseyin Fikrî Paşa7-1888Kosova Aralık 1879-Ağustos 1880; Dersim vâlisi Kasım 1880-Nisan 1884; Bitlis vâlisi Mart 1884-Ağustos 1885; Hakkari vâlisi Mayıs 1886-Nisan 1888.

Hüseyin Hasib Bey1800-1871Şehremini Temmuz 1858-Eylül 1859 ve Eylül 1861-Mart 1868.

HÜSEYİN HASİB - 80 - HÜSEYİN MAZHAR

Hüseyin Hasib Bey1848-1912Posta ve Telegraf nâzın Kasım 1895- Ağustos 1908.

Hüseyin Hasib Bey 1852-1930Tahran büyükelçisi Haziran 1909-Kasım1911.

Hüseyin Haşim Bey [Sanver]1873-1958Posta ve Telegraf nâzın Eylül 1917- Ekim 1918.

Hüseyin Hilmî Paşa1855-1923Adana vâlisi Nisan-Kasım 1897; Yemen ^valisi Mayıs 1898-bkjm İ902;xDahiliye nâzırı Kasım 1908-Nisan 1909 ve Sadrazam Şubat-Nisan 1909; Meclis-i â’yân azası Kasım 1908; Sadrazam Mayıs1909-0cak 1910; Adliye nâzın Temmuz- Ekim 1912; Viyana büyükelçisi Ekim 1912-Mayıs 1919.

Hüseyin Hüsnü Efendi (Köse)7-1849Maliye nâzın Şubat-Ağustos 1849.

<w> Hüseyin Hüsnü Efendi (Çelebîzâde)1848-1912Şeyhülislam Ocak 1910-Temmuz 1911.

^ Hüseyin Hüsnü Paşa7-1877Tirhala vâlisi Mayıs-Ağustos 1858; Yanya vâlisi Ağustos-Ekim 1858; Girit vâlisi Şubat 1859-Ocak 1860; Yanya vâlisi Ocak 1863-Ocak 1864; Rumeli vâlisi Ağustos 1864-Ocak 1865; Selânik vâlisi Ocak 1865-Aralık 1866; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Aralık 1866-Haziran 1867; Hüdavendigar vâlisi Haziran 1867- Şubat 1868; Zabtiye müşiri Mart 1868- Eylül 1871; Prizren vâlisi Mayıs 1873- Nisan 1874; Hüdavendigar vâlisi Temmuz-Kasım 1875; Yanya vâlisi Kasıml875-Nisan 1877.

Hüseyin Hüsnü Paşa1839-1896Harbiye nâzın Temmuz 1880-0cak 1881 ve 30 Kasım-3 Aralık 1882.

Hüseyin Hüsnü Paşa1839-1916Çetine elçisi Ağustos 1888-Ağustos 1889; Petersburg büyükelçisi Ağustos1889-Ağustos 1908.

Y Hüseyin Hüsnü Paşa 1852-1918Bahriye nâzın 11 Şubat-17, Şubat 1909.

^ Hüseyin Hüsnü Paşa (Antakyalı)1861-1920Harbiye nâzın Ağustos 1920-Ekim 1920.

Hüseyin Hüsnü Paşa1856-1926Kosova vâlisi Mayıs-Ağustos 1909; Trablusb vâlisi Ağustos 1909-Temmuz 1910; Meclis-i â’yân azası Eylül 1911.

Hüseyin Hüsnü Sermet Efendi1832-1886Belgrad elçisi Mart 1879-Ağustos 1880; Madrid elçisi Eylül 1881-Ekim 1886.

Hüseyin Kâzım Bey1860-1920Bükreş elçisi Ocak 1896-Ağustos 1908; Washington büyükelçisi Ağustos 1908- Nisan 1910; Roma büyükelçisi Nisan 1910-EylüI 1911.

Hüseyin Kâzım Bey (Kadrî)Babası Trabzon vâlisi Kadrî Bey1870-1934Halep vâlisi Ağustos 1910-Temmuz 1911; İstanbul şehremini Temmuz- Ağustos 1911; Selanik vâlisi Ocak 1912- Ağustos 1912; Adliye nâzırı Şubat-Mart 1920; Ticaret nâzın Ekim 1920-Haziran 1921; Evkaf nâzırı Haziran-Ağustos 1921; Adliye nâzırı Ağustos 1921- Temmuz 1922.

Hüseyin Mazhar BeyDiyarbakır vâlisi Ocak 1920.

HÜSEYİN MECİD - 81 - İBRAHİM EDHEM

Hüseyin Mecid Efendi1812-1866Maliye nâzın Haziran-Temmuz 1862; Evkaf nâzın Ocak-Temmuz 1866.

^ Hüseyin Nâzım Paşa1854-19135. Ordu komutanı Ağustos-Eylül 1908;2. Ordu komutanı Eylül 1908-0cak 1909; Harbiye nâzın 6-11 Şubat 1909; Hassa Ordusu komutanı Nisan-Aralık 1909; Bağdat vâlisi ve 6. Ordu komutam Aralık 1909-Haziran 1911; Harbiye nâzın Temmuz 1912-Ocak 1913 ve Balkan Harbinde Başkomutan vekili Ekim 1912- Ocak 1913.

Hüseyin Nâzım Paşa1854-1927Zaptiye nazırı Temmuz 1890-Kasım 1896; Beyrut vâlisi Mart-Temmuz 1897; Suriye vâlisi Temmuz 1897-Mart 1906; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Mart 1906- Ağustos .1908; Suriye vâlisi Aralık 1908-Ekim 1910; Aydın vâlisi Ekim1910-Aralık 1911 veOcak-Eylül 1913.

Hüseyin Paşa (Şerif)1856-1931Mekke şerifi Ekim 1908-Temmuz 1916.

H üseyin Paşa bin M uham m ed (Şerif)1841-1880Mekke şerifi Temmuz 1877-Haziran 1880.

^ Hüseyin Raûf Bey [Orbay]1880-1964Bahriye nâzırı Ekim-Kasım 1918.

^ Hüseyin Remzi PaşaTicaret nâzın Nisan-Haziran 1920.

Hüseyin Rıza Paşa (Ramazanoğlu)1838-1904Bulgaristan komiseri M art 1887-Mart 1888; Aydın vâlisi Mart 1888-Haziran 1889; Yanya vâlisi Haziran-Ağustos 1889; Hüdavendigâr vâlisi Ağustos 1889- Ocak 1890; Evfak nâzırı Ocak-Mayıs 1890; Adliye nâzın Mayıs 1890-Kasım

1895; Adana vâlisi Ocak 1896-Nisan 1897; Selanik vâlisi Ocak 1896-Ocak 1899.

Hüseyin Sabrî Bey1840-1920Maliye nâzın Kasım 1895-Ocak 1896; Posta ve Telefon ve Telegraf nâzın Ağustos-Ekim 1912; Maliye nâzırı Eylül-Ekim 1920.

Hüseyin Tevfik Paşa (Yidinli)1832-1901Maliye nâzın Ocak-Temmuz 1881; Washington elçisi Mart 1883-Aralık 1886; Ticaret nâzın Eylül 1891-Kasım 1895; Maliye nâzın Ekim 1897-Ağustos1898.

H üsnü bk Haşan Hüsnü, Hüseyin Hüsnü, Mehmed Hüsnü, Süleyman Hüsnü.

Hüsnü BeyBitlis vâlisi Nisan 1900-0cak 1904.

Jspanakçızâde bk Memdııh Sermed Bey. İbrahim Bey

Bosna vâlisi Ocak-Haziran 1876.^ İbrahim Derviş Paşa (Lofçalı)

1817-1896Yanya vâlisi Ekim 1858-Ocak 1863; 4. Ordu komutanı Şubat 1864-Ocak 1866;5. Ordu komutanı Ocak 1866-Ekim 1867; Diyarbakır vâlisi Ekim 1867- Nisan 1868; 4. Ordu komutanı Nisan1868-Ocak 1869; Halep vâlisi Ocak1869-Ocak 1872; 3. Ordu komutanı Ocak1872-Haziran 1873; Bosna vâlisi Şubat1874-Ağustos 1875; 3. Ordu komutanı ile Manastır vâlisi Ağustos-Eylül 1875; Hassa Ordusu komutanı Eylül-Aralık 1875; Serasker Aralık 1875-Ocak 1876; Bahriye nâzın Ocak-Nisan 1876; Serasker Nisan-Mayıs 1876; 3. Ordu komutanı ve Manastır vâlisi Mayıs-Aralık 1876; Selanik vâlisi Ağustos 1880-0cak 1882.

İbrahim Edhem Bey(Bostancıbaşızâde/H acı)7-1849Sadâret müsteşarı Şubat 1847-Kasım 1849.

İBRAHİM EDHEM - 82 - İBRAHİM HALİL

İbrahim Edhem Bey [Dirvana]1864-1958Beyrut vâlisi Aralık 1908-Mayıs 1910 ve Ağustos 1912-Ocak 1913; Aydın vâlisi Kasım-Aralık 1918; Posta ve Telegraf nâzırı Şubat-Mart 1919; Ticaret nâzırı Mart-Ağustos 1919.

İbrahim Edhem Bey [Soysal]1867-1951Şura-yı devlet reisi Mayıs-Ağustos 1920 ilâveten Ticaret nâzın Haziran-Temmuz1920.

İbrahim Edhem Paşa1818-1893Hariciye nâzırı Kasım 1856-Nisan 1857; Ticaret nâzın Aralık 1859-Temmuz 1861; Ticaret ve Nafia nâzın Şubat- Mayıs 1863 ilâveten Maârif nâzın Mart- Mayıs 1863; Ticaret nâzın Mart 1865- Haziran 1866; Tirhala vâlisi Eylül 1866- Haziran 1867; Yanya vâlisi Haziran1867-Mart 1868; Adliye nâzın Ağustos1870-Haziran 1871; Nâfia nâzın Haziran1871-Ocak 1873 ilaveten Ticaret nâzın Eylül 1871-Ağustos 1872; Nafia nâzın Şubat 1874-Haziran 1875; Berlin büyükelçisi Nisan-Aralık 1876; Şûrâ-yı devlet reisi Ocak-Şubat 1877; Sadrazam Şubat 1877-Ocak 1878; Viyana büyükelçisi Mart 1879-Mart 1882; Dâhiliye nâzın Mart 1883-Ekim 1885.

^ İbrahim Edhem Paşa 7-19153. Ordu komutanı Haziran-Ağustos 1908; Trablusgarb vâlisi Temmuz 1910- Temmuz 1911.

İbrahim Edib Efendi1832-1889Maliye nâzın Kasım 1879-Mayıs 1880 ve 3-6 Aralık 1882.

İbrahim Faik Bey [İris]1852-1941Konya vâlisi Mart 1903-0cak 1907; Aydın vâlisi Ocak 1907-Ağustos 1908; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.

^ İbrahim Fethi Paşa7-1912Belgrad elçisi Kasım 1897-Eylül 1908.

İbrahim Hakkı Bey [Aktan]1878-1938Kastamonu vâlisi Ekim 1918-Aeustos1919.

^ İbrahim Hakkı Efendi (Hayderizâde)1864-1933Şeyhülislam Kasım 1918-Mart 1919 ve Ekim 1919-Nisan 1920.

İbrahim Hakkı Paşa1863-1918M aârif nâzırı Temmuz-Eylül 1908 ilâveten Dahiliye nâzın Ağustos-Kasım 1908; Maârif nâzırı Aralık 1908; Roma büyükelçisi Aralık 1908-0cak 1910; Sadrazam Ocak 1910-Eylül 1911 ilaveten Hariciye nâzın Ağustos-Eylül 1911; Berlin büyükelçisi Temmuz 1915- Temmuz 1918; Meclis-i â ’yân azası Şubat 1917.

^ İbrahim Halil Paşa 7-1878Tophane müşiri Ocak 1863-Mayıs 1866 ilaveten Serasker Haziran-Ağustos 1863 ilaveten Kaptan-ı Derya Nisan 1865- Mayıs 1866; Nafıa nâzın ilaveten Ticaret nâzın Haziran 1866-Mayıs 1867; Tophane müşiri Şubat 1869-Ekim 1871 ve Kasım 1872-Mayıs 1873; Trabzon vâlisi Mayıs-Aralık 1877; Selanik vâlisi Aralık 1877-Temmuz 1878.

X İbrahim Halil Paşa (M orali)1818-1889Bahriye nâzırı Mart-Ağustos 1872; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Şubat 1874- Şubat 1877; Meclis-i â’yân azası Mart 1877; Bahriye nâzın Nisan-Mayıs 1878.

İBRAHİM HALİL - 83 - İSDEPANOS

İbrahim Halil PaşaVan vâlisi Şubat 1887-Temmuz 1890; Sivas vâlisi Kasım 1892-Eylül 1897; Hüdavendigar vâlisi Eylül 1897-Eylül 1903; Beyrut vâlisi Eylül 1903-Aralık 1908; Hüdavendigar vâlisi Eylül-Kasım 1912.

Y İbrahim Halil Paşa (Alizoti)7-1923Bahriye nâzın 28 Temmuz-5 Ağustos1908 ve Ocak-Haziran 1910.

İbrahim Haydar Efendi (Terzibaşızâde)1825-1887Petersburg elçisi Ağustos 1858-Eylül 1859; Tahran büyükelçisi Aralık 1860- Aralık 1864; Viyana büyükelçisi Ocak1865-Ağustos 1870; Şehremini Eylül1870-Eylül 1871; Ankara vâlisi Kasım 1877-Aralık 1878; Posta ve Telegraf nâzın Ocak 1879-Haziran 1880.

İbrahim Hayrullah Bey (Pirizâde) 1859-1934Selanik vâlisi Eylül 1909-0cak 1912; İstanbul vâlisi Ocak-Ekim 1912; Adliye nâzın Ocak 1913-Şubat 1917 ilaveten Şura-yı devlet reisi Mayıs 1914-Temmuz1918 ilaveten Evkaf nâzın Mayıs 1916- Şubat 1917; Meclis-i â ’yân azası Şubat1917.

İbrahim Kadrî Bey1843-1903Trabzon vâlisi Nisan 1892-Şubat 1903.

İbrahim Paşa (Sirozlu)7-1843Konya vâlisi Kasım 1841-Temmuz 1843; Selanik vâlisi Temmuz-Ekim1843.

İbrahim Paşa1789-1848Mısır vâlisi Ağustos-Kasım 1848.

İbrahim PaşaVidin vâlisi Mart 1853-Temmuz 1855.

İbrahim Sâib Paşa (Hacı)7-1848Maliye nâzın Eylül 1839-Şubat 1841; Meclis-i ahkam-ı adliye reisi Mart- Haziran 1841; Silistre vâlisi Aralık1845-Temmuz 1847.

İbrahim Sârim Paşa1801-1854Sadaret müsteşarı Temmuz-Eylül 1839; Ticaret nâzın Haziran 1841-Aralık 1841; Hariciye nâzırı Ocak 1842-Mayıs 1843; Londra büyükelçisi Kasım 1844-Kasım 1845; Ticaret nâzırı Aralık 1845- Temmuz 1846; Sadaret müsteşarı Ekim1846-Şubat 1847; Mâliye nâzın Şubat1847-Şubat 1848; Meclis-i ahkâm-ı adliye reisi Şubat-Nisan 1848; Sadrazam Nisan-Ağustos 1848; Hüdavendigar vâlisi Eylül 1849-Ekim 1851; Trabzon vâlisi Şubat-Eylül 1853.

İbrahim Selim Susa EfendiCezâyir-i Bahr-i Sefıd vâlisi Aralık 1910- Ekim 1911; Posta ve Telegraf nâzın Ekim 1911-Şubat 1912.

İbrahim Şükrü Paşa1857-1918Suriye vâlisi Mart 1906-Aralık 1908; Meclis-i â’yân azası Nisan 1912.

İhsan bk Ali İhsan.İhsan Bey

7-1861Berlin elçisi Temmuz 1857-Eylül 1858.

İknadiyos Kakmajiyan1827-1869 Ermeni patriği 1869.

İncebayraktar bk Mehmed Paşa.İngiliz bk Ali Rıza Bey, Mehmed Said Paşa,

Mustafa Paşa.İrfan bk Ahmed İrfan.İris bk İbrahim Faik Bey.İrtem bk Süleyman Kâni Bey.

İsdepanos III.Ermeni patriği 1840-1841.

İSDEPANOS - 84 - İSMAİL HAKKI

İsdepanos IV. Mağakyan1802-1865Ermeni patrik vekili 1861-1863.

İsmail bk Rıdvan İsmail.İsmail Afif Bey (Kiblelizâde)

7-1872Sadaret müsteşarı Kasım 1860-Kasım 1861.

İsmail Canbulat Bey1880-1926İstanbul şehremini Şubat-Nisan 1916; İstanbul vâlisi Aralık 1915-Mayıs 1916; Stokholm elçisi Mayıs-Aralık 1917; Dahiliye nâzın Temmuz-Eylül 1918.

İsmail Fuad BeyKastamonu vâlisi Mart-Ağustos 1908.

İsmail Hakkı bk Hâfız İsmail Hakkı.İsmail Hakkı Bey (Babanzâde)

1876-1913Maârif nâzın Mart-Ekim 1911.

İsmail Hakkı Bey (Müftüzâde)1870-1922Cebel-i Lübnan mütasamfı Nisan-Aralık 1917; Beyrut vâlisi Haziran-Eylül 1918.

İsmail Hakkı Bey 7-1928Van vâlisi Şubat-Ağustos 1912; Diyarbakır vâlisi Mayıs 1913-Şubat 1914; Adana vâlisi Şubat 1914-Şubat 1917; Hüdavendigar vâlisi Şubat 1917- Ekim 1918.

İsmail Hakkı Bey (Gümülcineli)1879-1945Hüdavendigar vâlisi Mart-Temmuz 1919.

İsmail Hakkı Efendi (Manastırlı)1846-1912Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.

İsmail Hakkı Paşa 7-1868Mabeyn başkatibi Ocak 1855-Kasım 1861; Sadaret müsteşarı Kasım 1861 - Haziran 1862; Evkaf nâzın Haziran 1862- Temmuz 1863; Hazine-i Hassa nâzın Temmuz 1863-Mart 1868 ilâveten Bahriye nâzın Mart 1867-Mart 1868.

İsmail Hakkı Paşa(Şehsüvarzâde/Leskovikli)7-1872Hakkari vâlisi Temmuz 1856-Aralık 1859; Haleb vâlisi Mayıs-Aralık 1860; Üsküp vâlisi Kasım 1865-Temmuz 1869.

^ İsmail Hakkı Paşa (D ivitçi/T rabzonlu)7-1873Şkodra vâlisi Aralık. 1864-Mayıs 1868; Erzurum vâlisi Ekim 1868-Ocak 1869; Şkodra vâlisi Ağustos 1870-Eylül 1871; Yanya vâlisi Mayıs-Aralık 1873.

İsmail Hakkı PaşaSivas vâlisi Mart 1880-Şubat 1882; Selanik vâlisi Mart 1882-EylüI 1885.

^ İsmail Hakkı Paşa (Botgoriçeli) 7-1891Yemen vâlisi ve 7. Ordu komutanı Aralık 1879-Aralık 1882 ve Mayıs 1890- Haziran 1891.

İsmail Hakkı Paşa1842-1895Babası Musullu Ali Yaver Paşa Ticaret nâzırı Aralık 1879-Haziran 1880; Ankara vâlisi Ağustos 1882-Mart 1884; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Mart 1884- Eylül 1885; Ticaret nâzın Eylül 1885- Aralık 1886; Hüdavendigar vâlisi; Mart 1887-Ocak 1889; Hicaz vâlisi Mart1890-Haziran 1892; Erzurum vâlisi Ocak1894-Eylül 1895.

^ İsm ail Hakkı Paşa (Hatunoğlu/ Kurt)1819-1897Diyarbekir vâlisi Nisan 1868-Ekim 1875; 3. Ordu komutam Eylül 1875- Mayıs 1876; Erzurum vâlisi Aralık1876-Mart 1879 ilaveten 1877-1878 Osmanlı-Rus harbinde Anadolu Ordusu komutanı Aralık 1877-Şubat 1878 ilaveten 4. Ordu komutam Ocak-Haziran 1878; Hassa Ordusu komutanı Temmuz1880-0cak 1881.

İSMAİL HAKKI - 85 - İSMET

^ İsmail Hakkı Faşa7-19105. Ordu komutanı Temmuz 1900-Mart1906.

İsmail Hakkı Paşa1839-1912Serkurenâ Aralık 1873-Ocak 1874.

İsmail Hibâb Efendi7-1860Sadâret müsteşarı Ekim 1858-Kasım 1860.

İsmail Kemal Bey (Vlora)1844-1919Beyrut vâlisi Aralık 1891-Temmuz 1892.

İsmail Kemal Bey [Alpsar]1873-1942Sivas vâlisi Kasım 1918-Mart 1919.

İsmail Paşa (Payaslı)7-1860Ankara vâlisi Mayıs 1841-Eylül 1842; Diyarbekir vâlisi Ağustos 1842-Eylül 1845; Üsküp vâlisi Mayıs 1850-Nisan 1851; Sivas vâlisi Eylül 1853-Mayıs 1854; Erzurum vâlisi Mayıs 1854-Nisan 1855; Harput vâlisi Nisan-Ekim 1855; Kastamonu vâlisi Temmuz 1856-Haziran 1859; Ankara vâlisi Haziran 1859-Kasım1859.

^ İsmail Paşa (Çerkeş)1805-1861Anadolu Ordusu komutanı Eylül-Aralık 1854; 5. Ordusu komutanı Nisan 1857- Eylül 1859; 3 Ordusu komutanı Eylül 1859-Mayıs 1861 ilaveten Rumeli vâlisi Ocak 1860-Mayıs 1861.

İsmail Paşa (Hekimbaşı)1807-1880Nâfia nâzırı Ekim 1848-Mart 1849; Ticaret nâzın Nisan 1849-Eylül 1851; Aydın vâlisi Haziran 1853-Ocak-1855; Şkodra vâlisi Ocak-Mart 1855; Ticaret nâzın Aralık 1856-Mart 1858; Girit vâlisi Mayıs 1861-Şubat 1867; Zabtiye müşiri Şubat 1867-Mart 1868; Aydın vâlisi M art 1868-Temmuz 1869; Selânik

vâlisi Eylül 1871-Mayıs 1872; Zabtiye müşiri Kasım 1872-Ocak 1873; Nâfia nâzın Ocak-Mart 1873; Şehremini Temmuz-Ekim 1873; Nâfia nâzın Ekim1873-Şubat 1874; Şehremini Şubat-Mart 1874.

İsmail Paşa1830-1895Mısır Hidivi Ocak 1863-Haziran 1879.

İsmail Rahmî Paşa (Tepedelenlizâde)1806-1875Trabzon vâlisi Şubat 1847-Ağustos 1848; Edime vâlisi Eylül 1848-Şubat 1850; Yanya vâlisi Şubat 1850-Kasım 1851; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Ekim 1852- Ocak 1855; Haleb vâlisi Ocak1855-Aralık 1855; Edime vâlisi Aralık1856-Kasım 1857; Silistre vâlisi Kasım1857-Mayıs 1858; Selânik vâlisi Ağustos 1859-Ocak 1860; Girit vâlisi Ocak 1860-Mayıs 1861; Tirhala vâlisi H az iran 1 8 6 1 -H aziran 1866; Hüdavendigar vâlisi Temmuz 1866- Haziran 1867; Prizren vâlisi Temmuz1869-Ocak 1871.

İsmail Sadık Kemal Paşa 1824-1892Meclis-i â’yân azası Aralık 1879.

İsmail Sıtkı Bey [Oğuzbeyoğlu]7-1963Adliye nâzın Mart-Nisan 1919.

İsmail Zühdü Bey 1800-1857Sadaret müsteşarı Mart 1842-Ekim 1846.

İsmail Zühdü Paşa (Altunizâde)1805-1889Meclis-i â’yân azası Nisan 1880.

İsmet bk Mehmed İsmet.İsmetbeyzâde bk Ahmed Arif Hikmet Bey.

İsmet Bey1873-1917İstanbul vâlisi Ekim 1914-Aralık 1915 ilaveten şehremini Kasim 1914-Şubat 1916.

İSMET - 86 - KARATODORİ

İsmet PaşaAnkara vâlisi Temmuz 1843-Kasım1844.

İşaretçi bk Osman Paşa.İstanbullu bk Mehmed İzzet Paşa. Istanbulyan bk Stanbulyan Efendi.İzzet bk Ahmed İzzet, Haşan İzzet, Mehmed

İzzet.X İzzet Bey

Basra vâlisi Temmuz-Aralık 1913.İzzet Efendi

7-1891Posta ve Telegraf nâzırı Mart 1876-Ocak 1880 ve Haziran 1880-Mayıs 1888.

İzzet Efendi (Hacı/Çayçı)1820-1909Basra vâlisi Ağustos 1886-Eylül 1887; Adana vâlisi Mart 1892-Ocak 1893.

X İzzet Fuad Paşa (Keceçizâde) 1852-1925Madrid elçisi Mart 1900-Ağustos 1908; Meclis-i â’yân azası Mart 1919.

izzettin bk Yusuf İzzettin.K abaağaçlızâde bk Ahmed Cevad Paşa,

Mehmed Şakir Paşa.KabûlC bk Mehmed Kabûlî.Kabzmalzâde bk Mehmed Said Efendi.Kacı bk Vehib Paşa.Kadir bk Abdülkadir.Kadri bk İbrahim Kadrî, Mehmed Kadrî.

Kadrî EfendiTrabzon vâlisi Temmuz-Aralık 1879.

Kahyazâde bk Ahmed Efendi. Kalenderpaşazâde bk Süleyman Paşa.

Kalimaki Paşa (Alexandre)1807-1886Londra elçisi Ekim 1846-Eylül 1848; Paris elçisi Eylül 1848-Ekim 1852; Sisam beyi Kasım 1852-1854; Viyana büyükelçisi Aralık 1855-Ocak 1865.

K a lk a n d e le n li bk Mehmed Âkif Paşa, Reşid Âkif Paşa.

Kambur bk Ahmed İzzet Bey.Kâmil bk Mahmud Kâmil, Mehmed Kâmil,

Y usuf Kâmil.

Kâmil Bey (Midilli Mahşeri)7-1879Meclis-i â’yân azası Eylül 1877.

Kâmil BeyYemen vâlisi Ocak-Nisan 1910; Sivas vâlisi Nisan 1910-0cak 1911 ve Ağustos 1912-Şubat 1913.

Kâmil Bey (Herzekli)7-1891Zaptiye nâzırı Temmuz 1886-Temmuz 1890.

KânC bk Mehmed Kâni-, Mustafa Kâni, Süleyman Kâni.

Kansu bk Ahmed Mazhar Müfid Bey.Kara bk Halil Efendi, Kemal Bey, Mehmed

Said Paşa.Karaca Bey (Kostaki)

1795-1860Berlin elçisi Aralık 1847-Ekim 1852; Lahey elçisi Haziran 1854-Temmuz 1860.

Karaca Paşa (Yanko)1833-1894Lahey/Stokholm elçisi Ekim 1881-Mart1894.

Karakahya bk Abraham Paşa. Karamüftüzâde Mehmed Reşid Paşa. Karaosm anzâde bk Yakub Paşa.

Karatodori Bey (Kostaki)1842-7Sisam beyi Temmuz 1906-Ağustos1907.

Karatodori Efendi (Stefanaki)1836-1907Brüksel elçisi Mayıs 1875-Kasım 1900.

Karatodori Paşa (Aleksandre)1833-1906Roma elçisi Şubat 1874-Haziran 1876; Nafia nâzırı Haziran-Kasım 1878; Hariciye nâzın Aralık 1878-Temmuz 1879; Meclis-i â ’yân azası Mayıs 1878; Sisam adası beyi Mayıs 1885-Aralık 1894; Girit vâlisi Mart 1895-Mayıs1896.

Karavezir bk Mehmed Sadık Paşa.Kartallı bk Mehmed Emin Paşa. K astam onulu bk Tevfik Paşa.

KÂZIM - 87 - KOPASİS

Kastro bk De Kastro Bey.Kaşıkçızâde Mehmed Redif Paşa. K atırçıoğlu bk Ahmed Muhtar Paşa,

Mahmud Muhtar Paşa.Kavurzâde bk Hüseyin Celâl Bey. Kayıkçıoğlu bk Sadık Vicdanî Bey. Kayserili bk Ahmed Paşa.K âzım bk Hüseyin Kâzım, Musa Kâzım,

Osman Kâzım.Kâzım Bey

Mamuretülaziz vâlisi Ocak 1911-Şubat 1912.

Kâzım BeyAdliye nâzırı Şubat-Mart 1920 ve Ağustos 1921-Şubat 1922.

^ Kâzım Paşa [Alpan]1839-19363. Ordu komutanı Ekim 1896-Mayıs 1897; 5. Ordu komutanı Mayıs-Temmuz 1897; Şkodra vâlisi Temmuz 1897- Kasım 1901; Hicaz vâlisi Eylül 1908- Mayıs 1909; Aydın vâlisi Mayıs- Ağustos 1909; Suriye vâlisi Ağustos1912-Ocak 1913.

K eçecizâde bk İzzet Fuad Paşa, Mehmed Fuad Paşa.

Kel bk Haşan Hakkı Paşa, Süleyman Kâni Bey.

Kemal bk Ahmed Kemal, Ali Kemal, İsmail Kemal, İsmail Sadık Kemal, Mustafa Kemal.

Kemal BeyAydın vâlisi Ekim 1912-Ocak 1913.

Kemal Bey (Kara)1868-1926İaşe nâzın Ağustos-Ekim 1918.

Kemali bk Abdükadir Kemalî, Ali Kemalî, Gâlib Kemalî.

Kerim bk Abdülkerim.Kerkhove (Eugene, Vicomte de)

Brüksel elçisi Haziran 1854-Ekim 1857; Madrid elçisi Ekim 1857-Şubat 1860.

Keşfi bk Ahmed Keşfi.Keşmir bk Cemâl Bey.K e v a k ib i z â d e bk Mehmed Atâullah

İbrahim Paşa.

K evork K eresteciyan1813-1882Ermeni patriği 1856-1860.

Kezrak bk Sâlih Hulusi Paşa.Kıbrıslı bk Hâlid Bey, Mehmed Emin Paşa

Mehmed Kâmil Paşa.Kılıçoğlu bk Zeki Paşa.K ırım lı bk Musa Safveti Paşa.K ızılh isa rlı bk Ömer Paşa.Kızıllan bk Mehmed Ziyâeddin Bey. K iblelizâde bk İsmail Afif Bey.Killigil bk Nurî Paşa.

K iril VII 7-1872Rum Ortodoks patriği Eylül 1855-Ekim1860.

Koca bk Mustafa Reşid Paşa.Kocamemi bk Abdülvahab Subhî Bey. Kocataş bk Necmeddin Bey.Kohen bk Hayim Kohen.Kolaç bk Zeki Paşa.

Konem enos Bey (George)7-1894Petersburg mukim maslahatgüzarı Şubat 1864-Ağustos 1870.

Kongur bk Ali Kemal Bey.K onstan tin V

1833-1914Rum Ortodoks patriği Nisan 1897-Mayıs1901.

Konyalı bk Mehmed Nâmık Paşa.K okona bk Ali Paşa.

Kopasis Efendi (Andreas)1856-1912Sisam beyi Aralık 1907-Şubat 1912.

Kostaki bk Adosides Paşa, Antopulo Paşa, Fotiadis Bey, Karaca Bey, Karatodori Bey, Musurus Paşa. .

K ölem en bk Abdullah Paşa.K öse bk Ahmed Zekeriya Paşa, Hüseyin

Hüsnü Paşa, Mehmed Raîf Paşa.Köseraif bk Ragib Raîf Bey.

^ K ress von K ressenstein8. Ordu komutanı Eylül-Aralık 1917.

Kunduh bk Bekir Sami Bey.Kusa bk Franko.

KUYUMCUYAN - 88 - MAHMUD EKREM

Kuşçubaşı bk Hurşid Paşa.Kut bk Halil Paşa.

Kuyumcuyan Efendi (Bedros)7-1899Orman ve Maadin nâzırı Eylül 1878- Haziran 1880; Ticaret nâzırı Haziran- Eylül 1880.

Kuyumcuyan Paşa (Ohannes)1858-1933Cebel-i Lübnan vâlisi Aralık 1912- Haziran 1915.

Kuza (AIexandre)1820-1873Boğdan beyi Ocak 1859-Aralık 1861 ve Eflak beyi Şubat 1859-Aralık 1861; Memleketeyn voyvodası Aralık 1861- Şubat 1866.

K üçük bk Mehmed Said Paşa, Ömer Fevzî Paşa, Süleyman Nâmık Paşa.

K ürt bk Mahmud Paşa, Mehmed Said Paşa, Reşid Paşa.

Kütahyalı bk Ali Paşa.Lâmi bk Abdullah Lâmi.Lattas bk Ömer Lütfü Paşa.Lâz bk Ali Rıza Paşa.

Lebib Bey1838-1900Meclis-i â’yân azası Ağustos 1877; Mabeyn başkatibi Ocak-Nisan 1878.

L esko v ik li bk İsmail Hakkı Paşa.Levi bk Moşe Efendi.

Y Liman Paşa von der Sanders (Otto)1855-19291. Ordu komutanı Ağustos 1914-Mart 1915; 5. Ordu komutanı Mart 1915- Şubat 1916; Yıldırım Orduları Grubu komutam Mart-Ekim 1918.

Lofçalı bk İbrahim Derviş Paşa.Logofet Bey bk Aristarki Bey (Stavraki).

Lütfî Bey [Simavi]1862-1949Serkurenâ Nisan 1909-Nisan 1912 ve Temmuz 1918-Mart 1919.

M abeyinci bk Mustafa İzzet Paşa.

M acar(lı) Mahmud Hamdî Paşa, Mehmed Ali Paşa.

Macid BeyAydın vâlisi Eylül 1920-Eylül 1922.

Mağakya Ormanyan1841-1918Ermeni patriği 1896-1908.

Mahmud Arif PaşaDiyarbekir vâlisi Aralık 1907-Ağustos 1908.

^ Mahmud Bahri Paşa (Çürüksulu)1864-1931Bahriye nâzın Haziran 1913-Mart 1914; Meclis-i â ’yân azası Mart 1914; Nafia nâzın Mart-Kasım 1914.

^ Mahmud Celâleddin Paşa (Damad)1836-1884Ticaret nâzırı Ağustos 1872-Temmuz1874 ve Ekim 1875-EyIül 1876; Tophane müşiri Ekim 1876-Şubat 1878 ilaveten Serasker Temmuz 1877-Ağustos1877 ve M ayıs-H aziran 1878; Trablusgarb vâlisi Ocak-Temmuz 1879.

Mahmud Celâleddin Paşa (Çorlulu)1839-1899Maliye nâzın Aralık 1887-Ağustos 1888; Hüdavendigar vâlisi Şubat 1890-Eylül 1891; Girit vâlisi Eylül 1891-Ağustos 1894; Ticaret nâzın Kasım 1895-Ocak1899.

Mahmud Celâleddin Paşa (Damad)1854-1903Adliye nâzın Nisan-Ağustos 1878.

Mahmud Edhem Paşa (Damad)1831-1886Meclis-i â’yân azası Mart 1877.

Mahmud Ekrem Bey (Recaizâde)1847-1914Maârif nâzın 28-30 Temmuz 1908; Evkaf nâzın Ağustos-Eylül 1908; Maârif nâzın Eylül-Kasım 1908; Meclis-i â ’yân azası Aralık 1908.

MAHMUD ES'AD - 89 - MAHMUD ŞEVKET

Mahmud Es'ad Paşa1837-1895Atina elçisi Eylül 1872-Ekim 1874; Roma elçisi Haziran 1876-Eylül 1877; Viyana büyükelçisi Eylül 1877-Mart 1879; Paris büyükelçisi Eylül 1880-Mart1894.

Mahmud Faiz PaşaÜsküb vâlisi Temmuz 1863-Ocak 1864.

^ Mahmud Hamdî Paşa (Macar/Freund)1828-18962. Ordu komutanı Haziran 1891-Aralık1895.

Mahmud Hamdî Paşa (Çürüksulu)7-1882Serkurenâ Ağustos 1842-Mayıs 1848; Kastamonu vâlisi Aralık 1850-0cak 1855; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Ocak1855-Aralık 1856; Konya vâlisi Aralık1856-Ağustos 1859; Hüdavendigar vâlisi Ocak 1865-Temmuz 1866; Kastamonu vâlisi Temmuz 1866-Haziran 1867; Ankara vâlisi Temmuz 1869-Ağustos 1870; Hüdavendigar vâlisi Ekim 1871- Nisan 1873; Serkurenâ Haziran 1878- Ekim 1882.

^ Mahmud Kâmil Paşa1877-19223. Ordu komutanı Şubat 1915-Şubat 1916; 5. Ordu komutanı Şubat 1916- Şubat 1918.

^ Mahmud Muhtar Paşa [K atırcıoğlu]1866-19351. Ordu komutanı Ağustos 1908-Nisan 1909; Aydın vâlisi Ağustos 1909-Ekim 1910; Bahriye nâzın Kasım 1910-Eylül1911 ve Temmuz-Ekim 1912; Berlin büyükelçisi Mart 1913-Temmuz 1915.

Mahmud Nedim Bey [Akdilek]1856-1940Yemen vâlisi Kasım 1911-Aralık 1918.

Mahmud Nedim Paşa1818-1883Sadaret müsteşarı Nisan-Mayıs 1854; Sayda vâlisi Mart-Aralık 1855; Şam vâlisi Aralık 1855-Eylül 1856; Aydın vâlisi Eylül 1856-Mayıs 1857; Ticaret nâzın Ağustos 1858-Kasım 1859; Trablusgarb vâlisi Temmuz 1860-Haziran 1867; Sadaret müsteşarı Mart 1868; Bahriye nâzın Mart 1868-Eylül 1871; Sadrazam Eylül 1871-Temmuz 1872; Kastamonu vâlisi Haziran-Ağustos 1873; Adana vâlisi Ekim 1873-Mayıs 1875; Şura-yı devlet reisi 25-28 Ağustos 1875; Sadrazam Ağustos 1875-Mayıs 1876; Dahiliye nâzın Eylül 1879-Mart 1883.

Mahmud Nedim Paşa 1852-1923Belgrad elçisi Aralık 1889-Mayıs 1890; Atina elçisi Mayıs 1890-Mart 1891; Roma büyükelçisi Mart 1891-Ocak 1896; Viyana büyükelçisi Ocak 1896- Eylül 1908.

^ Mahmud Paşa (Topçubaşızâde) 7-1857Hassa Ordusu komutanı Mart 1849-Şubat 1852; Kaptan-ı deryâ Ekim 1852-Aralık1853.

^ Mahmud Paşa (Kürt)7-1859Yemen vâlisi Eylül 1852-Mayıs 1856; Hicaz vâlisi Mayıs 1856-Temmuz 1857; Diyarbakır vâlisi Aralık 1858-Aralık1859.

Mahmud PaşaÜsküp vâlisi Temmuz 1863-Ocak 1864.

V Mahmud Şevket Paşa1856-1913Kosova vâlisi Nisan 1905-Ağustos 1908;3. Ordu komutanı Ağustos 1908-Mayıs 1909; Harbiye nâzın Ocak 1910-Temmuz 1912; Meclis-i â’yân azası Temmuz 1912; Sadrazam ve Harbiye nâzın Ocak- Haziran 1913.

MALİK - 90 - MEHMED ALİ

Malik EfendiBasra vâlisi Aralık 1912-Şubat 1913.

M a n a s t ı r l ı bk İsmail Hakkı Efendi, Mehmed Nazif Paşa.

Manço bk Seyfeddin Bey.M ansurizâde bk Mustafa Nurî Paşa. M anyasizâde bk Refik Bey.Mardikyan bk Oskan Efendi.M ardinı bk Mehmed Ârif Bey.

Marko Paşa [Apostolidis]1824-1888Meclis-i â’yân azası Mart 1877.

Mateos II. Çuhaciyan1802-1865Ermeni patriği 1844-1848.

Mateos III. İzmirliyan1845-1910Ermeni patriği 1894-1896 ve 1908-1909.

Mavrokordato Efendi (Dimitraki)1858-1919Orman ve Maadin nâzın Ağustos 1908- Mayıs 1909 ve Kasım 1909-Ekim 1911; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.

Mavroyeni Bey (Alexandre)1848-1929Washington elçisi Aralık 1886-Mayıs 1896; Sisam beyi Mart 1902-Temmuz 1904; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908; Viyana büyükelçisi Kasım 1911-Ekim 1912.

Mavroyeni Paşa (Spiridon)1817-1902Meclis-i â’yân azası Nisan 1877.

M azhar bk Ahmed Mazhar, Ali Mazhar, Hüseyin Mazhar, Mustafa Mazhar.

Mazhar BeyKosova vâlisi Kasım 1911-Ağustos 1912.

Mazhar Osman Paşa (Arnavud)7-1861Selanik vâlisi Temmuz 1854-Eylül 1855; Trablusgarb vâlisi Eylül 1855- Eylül 1858; Üsküp vâlisi Eylül 1858- Ağustos 1859.

^ Mazhar Şerif Paşa (Hamal)7-1847Hüdavendigar vâlisi Ekim 1843-Ocak 1844; Musul vâlisi Mart 1844-Aralık 1844; Sivas vâlisi Aralık 1844-Temmuz1846.

Mazlûm Mustafa Fehmi Paşa (G iritli)1812-1862Hazine-i hassa nazırı Ağustos-Aralık1861.

Mecid bk Hüseyin Mecid.Mecid Efendi

Bitlis vâlisi Ağustos 1889-Nisan 1900; Halep vâlisi Eylül 1902-Ağustos 1904; Bağdad vâlisi Ekim 1905-Aralık 1906.

Medeni bk Mehmed Nurî Efendi. M edinizâde bk Ahmed İrfan Paşa.Mehmed bk Hâfız Mehmed, Sadık Mehmed

Rifat.Mehmed Âkif Paşa (Hacı)

Adana vâlisi Mayıs 1880-0cak 1881; Ankara vâlisi Mayıs-Ağustos 1882.

Mehmed Akif Paşa(Arnavud/Kalkandelenli)1822-1893Selanik vâlisi Ocak 1860-0cak 1865; Selanik vâlisi Haziran 1867-Şubat 1869; Tuna vâlisi Şubat 1869-Ekim 1870; Bosna vâlisi Ocak-Eylül 1871; Prizren vâlisi Nisan-Mayıs 1873; Selânik vâlisi Mayıs-Eylül 1873; Bosna vâlisi Aralık1873-Mart 1874; Adliye nâzırı Mart1874-Haziran 1875; Yanya vâlisi Temmuz-Kasım 1875; Edirne vâlisi Mart-Eylül 1876; Bağdad vâlisi Nisan1877-Şubat 1878; Konya vâlisi Haziran1878-Mart 1881; Şurâ-yı devlet reisi Mayıs-Kasım 1882 ve Aralık 1882-Eylül 1885; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Şubat1886-Aralık 1893.

Mehmed Ali Bey1870-1926Şehremini Şubat-Temmuz 1921.

MEHMED ALİ - 91 - MEHMED ÂRİF

Mehmed Ali Bey [Gerede]1874-1937Posta, Telefon ve Telegraf nâzın Mart- Nisan 1919; Dahiliye nâzın ilaveten Evkaf nâzır vekili Nisan-Mayıs 1919.

Mehmed Ali Bey [Abid]1867-1939Washington elçisi Eylül 1907-Ağustos 1908.

Mehmed Ali Bey [Aynî]1868-1945Mamuretülaziz vâlisi Ocak 1909-0cak 1911; Bitlis vâlisi Ocak 1911-Ocak 1912; Yanya vâlisi Ocak 1912-Ağustos 1912; Trabzon vâlisi Ağustos 1912- Haziran 1913.

Mehmed Ali Paşa 1769-1849Mısır vâlisi Haziran 1805-Ağustos 1848.

^ Mehmed Ali Paşa (Damad)1813-1868Tophane müşiri Ocak 1844-Ağustos 1845; Kaptan-ı derya Ağustos 1845- Temmuz 1847 ve Nisan 1848-Mart 1849; Serasker Mart 1849-Mayıs 1851; Kaptan-ı deryâ Eylül 1851-Ekim 1852; Sadrazam Ekim 1852-Mayıs 1853; Serasker Mayıs 1853-Ocak 1854; Kaptan-ı deryâ Ağustos 1855-Ağustos1858 ve Ekim 1858-Ocak 1863 ilâveten Tophane müşiri Eylül 1861-Ocak 1863 ve Hazine-i hassa nâzın Haziran 1862- Ocak 1863; Kaptan-ı deryâ Nisan 1866- Mart 1867.

^M ehm ed Ali Paşa(Macarlı/Prusyah) [Ludwig Cari Friedriech Detroit]1827-18781877-78 Osmanlı-Rus harbinde Serdar-ı Ekrem Temmuz-Eylül 1877.

Mehmed Ali Paşa1845-1912Sadaret müsteşarı Şubat 1906-Ağustos 1908; Evkaf nâzırı 3-7 Ağustos 1908.

Mehmed Ali PaşaYemen vâlisi ve 7. Ordu komutanı Nisan1910-Kasım 1911.

Mehmed Ali Paşa (Prens)1855-1915Meclis-i j i ’yân azası Aralık 1908.

Mehmed Ârif Bey (Mardinî)1852-1920Basra vâlisi Şubat-Eylül 1909; Suriye vâlisi Ocak J.913-Temmuz 1914.

u Mehmed Ârif Efendi (Meşrebzâde)1791-1858Şeyhülislam Mart 1854-Aralık 1858.

Mehmed Ârif Efendi7-1878Viyana büyükelçisi Ocak 1851-Aralık İ855.

Mehmed Ârif Efendi1815-1905Meclis-i â’yân azası Mart 1877.

Mehmed Ârif Paşa (Ramazanoğlu)7-1862Sedâret müsteşarı Mart-Temmuz 1841; Meclis-i Ahkam-i adliye reisi Haziran 1840-Temmuz 1842 ve Nisan 1849- Ekim 1850; Evkaf nâzırı Haziran-Eylül İ848.

u Mehmed Ârif Paşa1808-1866Arabistan müşiri Ağustos 1854-Şubat1855 ilaveten Şam vâlisi Ağustos 1854- Ekim 1855; Harput vâlisi Ekim 1855- Ocak 1857; Erzurum vâlisi Ocak 1857- Ekim 1859; Silistre vâlisi Mart 1861 - Aralık 1864; Edime vâlisi Aralık 1864- Ocak 1866.

Mehmed Ârif Paşa (Öküz)7-1879Zabtiye nâzırı Ocak-Mayıs 1879; Şehremini Mayıs-Temmuz 1879.

V Mehmed Ârif Paşa7-1898Zaptiye müşiri Eylül 1871 ve Ağustos 1875; Basra vâlisi Eylül 1896-Mart 1898; Musul vâlisi Temmuz-Aralık 1898.

MEHMED ÂRİF - 92 - MEHMED CEMÂLEDDİN

^ Mehmed Ârif Paşa1849-19082. Ordu komutanı ve Edime vâlisi Aralık1895-Şubat 1907.

Mehmed Âsim Bey1851-1905Atina elçisi 1895 Aralık-1897 Şubat.

Mehmed Asım Paşa1827-1886Edime vâlisi Nisan 1869-Temmuz 1871; Bosna vâlisi Eylül 1871-Ağustos 1872; Kastamonu vâlisi Ocak-Mayıs 1873; Trabzon vâlisi Mayıs 1873-Nisan 1874; Tuna vâlisi Nisan 1874-Eylül 1876; Edirne vâlisi Eylül 1876-Ocak 1877; Adliye nâzın Ocak 1877-Ağustos 1877; Meclis-i â’yân azası Ağustos 1877; Şurayı devlet reisi Şubat-Nisan 1878; Hariciye nâzırı Eylül 1880-Mayıs 1882; Evkaf nâzın M ayıs-Kasım 1882; Hariciye nâzın Kasım 1882; Adliye Kasım 1882-Nisan 1884; Hariciye nâzırı Nisan 1884-Eylül 1885; Trabzon vâlisi Şubat-Mart 1886.

Mehmed Atâ Bey1856-1919Diyarbekir vâlisi Ocak-Nisan 1906; Erzurum vâlisi Nisan-Ekim 1906; Posta ve Telegraf nâzın Ağustos 1908; Maliye nâzın Şubat-Mart 1919.

Mehmed Atâullah İbrahim Paşa (Kevakibizâde)1835-1900Bağdad vâlisi Ağustos 1896-Şubat 1899.

Mehmed Atıf Bey1836-?Mabeyn başkatip Eylül 1873-Haziran1876.

Mehmed Behim Efendi7-1915Meclis-i â’yân azası Ocak 1914.

Mehmed Besim Bey1828-1892Şehremini Mayıs-Ağustos 1872.

^ Mehmed Besim Paşa7-1858Yanya vâlisi Şubat 1854-Ocak 1855; Trabzon vâlisi Kasım 1855-Eylül 1856; Diyarbakır vâlisi Kasım 1856-Şubat1858.

Mehmed BeyMaraş vâlisi Ocak 1845-Ekim 1846.

^ Mehmed BeySerkurenâ Ağustos-Ekim 1872.

Mehmed Cavid Bey1875-1926Maliye nâzın Temmuz 1909-Ekim 1911 ve Mart-Kasım 1914 ve Mart 1917- Kasım 1918.

Mehmed Celâl Bey1863-1926Erzurum vâlisi Mart 1910-Haziran 1911; Edirne vâlisi Temmuz-Ekim 1911; Dahiliye nâzın Ekim-Aralık 1911; Aydın vâlisi Aralık 1911-Ağustos 1912; Ticaret nâzın Ocak-Haziran 1913; Halep vâlisi Temmuz 1913-Haziran 1915; Konya vâlisi Haziran-Ekim 1915; Adana vâlisi Kasım 1919-Ağustos 1920; Şehremini Temmuz 1921-Mart 1922.

Mehmed Celâl[eddin] Bey 7-1927Adliye nâzırı 8-18 Mart 1920.

Mehmed Celâl[eddin] Paşa1852-1933Maârif nâzın Nisan 1902-Temmuz 1903; Bahriye nâzın Ağustos 1903-Aralık1907.

u Mehmed Cemâleddin Efendi (Hâlidzâde)1848-1919Şeyhülislam Eylül 1891-Şubat 1909 ve Temmuz 1912-Ocak 1913.

Mehmed Cemâleddin Paşa1811-1880Tirhala vâlisi Şubat 1851-Şubat 1854; Harput vâlisi Ocak 1857-Mayıs 1859; Trabzon vâlisi Ağustos 1860-Şubat 1862; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Ocak1864-Aralık 1866.

MEHMED CEMİL - 93 - MEHMED EMİN

Mehmed Cemil Paşa1828-1872Paris büyükelçisi Haziran 1855-Aralık1859 ve Mayıs 1862-Mart 1865 ve Eylül1866-Temmuz 1872; Hariciye nâzırı Ağustos-Eylül 1872.

Mehmed Cevad Bey1865-?Ankara vâlisi Ocak 1902-Şubat 1907; Konya vâlisi Şubat 1907-Eylül 1908; Adana vâlisi Eylül 1908-Mart 1909.

X Mehmed Dilaver Paşa7-1843Rumeli vâlisi Mayıs-Temmuz 1840; Hüdavendigar vâlisi Aralık 1840-Mayıs 1841.

Mehmed Emin Ali Paşa1815-1871Londra büyükelçisi Ocak 1842-Kasım 1844; Hariciye nâzırı Ekim 1846-Mayıs 1848; Meclis-i ahkam reisi Haziran- Ağustos 1848; Hariciye nâzın Ağustos1848-Ağustos 1852; Sadrazam Ağustos1852-Ekim 1852; Aydın vâlisi Ocak- Haziran 1853; Hüdavendigar vâlisi Mart- Eylül 1854; Tanzimat Meclisi reisi Eylül-Aralık 1854; Hariciye nâzın Aralık1854-Mayıs 1855 ilaveten Tanzimat M eclisi reisi Ocak-Mayıs 1855; Sadrazam Mayıs 1855-Kasım 1856; Hariciye nâzırı Temmuz 1857-Ocak 1858; Sadrazam Ocak 1858-Ekim 1859; Tanzimat Meclisi reisi Aralık 1859; Hariciye nâzırı Haziran-Ağustos 1861; Sadrazam Ağustos-Kasım 1861; Hariciye nâzırı Aralık 1861-Şubat 1867; Sadrazam Şubat 1867-Eylül 1871 ilaveten Hariciye nâzın Şubat 1869-Eylül 1871.

Mehmed Emin Bey (Bursalı)7-1885Mâbeyn-i hümâyûn başkâtibi Kasım1861-Ocak 1863 ve Kasım 1863-Eylül 1871; Meclis-i â ’yân azası Mart 1877 Başvekâlet müsteşarı Şubat-Mart 1878.

Mehmed Emin Bey [Yeniçay]1869-1939Tahran büyükelçisi Kasım 1911-Nisan 1913; Sadaret müsteşarı Ağustos 1913- Nisan 1920; Hüdavendigar vâlisi Kasım1920-0cak 1921.

Mehmed Emin Bey [Yurdakul]1869-1944Hicaz vâlisi Mayıs 1909-Şubat 1911; Erzurum vâlisi Temmuz 1911-Ağustos1912.

Mehmed Emin Derviş Paşa (Kim yacı)1816-1879Petersburg elçisi Eylül 1859-Eylül 1861; Maârif nâzın Ocak-Mayıs 1872; Ankara vâlisi Eylül 1873-Nisan 1874; Meclis-i â’yân azası Mart 1877.

Mehmed Emin Efendi (Bağdadlı) 7-1891Meclis-i â’yân azası Mart 1877.

Mehmed Emin Paşa7-1841Selanik ve Tirhala vâlisi Şubat-Temmuz1840.

X Mehmed Emin Paşa (Mühendis)7-1851Rumeli müşiri Aralık 1847-Haziran 1849; Arabistan Ordusu komutanı Temmuz 1849-Eylül 1851.

Mehmed Emin Paşa (Pepe)1777-1867Bolu vâlisi Şubat-Mayıs 1842; Trablusgarb vâlisi Mayıs 1842- Şubat 1847; Zabtiye müşiri Şubat 1847-Eylül 1851; Sayda vâlisi Eylül 1851-Eylül 1852; Girit vâlisi Eylül 1852-Mart 1855; Tirhala vâlisi Mart 1855-Kasım 1857 ilaveten Yanya vâlisi Ocak 1856-Eylül 1857; Zabtiye müşiri Kasım 1857-Kasım 1861; Şam vâlisi Şubat 1862-Nisan 1863; Zabtiye müşiri Ekim 1863-Şubat 1867.

MEHMED EMİN - 94 - MEHMED FAİK

^ Mehmed Emin Paşa (K ıbrıslı)1813-1871Tirhala vâlisi Ocak 1847-Eylül 1848; Londra büyükelçisi Eylül 1848-Ekim 1850; Halep vâlisi Ekim 1850-Eylül 1851; Arabistan ordusu komutam Eylül1851-Şubat 1853; Edirne vâlisi Mayıs1853-Şubat 1854; Kaptan-ı Derya Şubat- Mayıs 1854; Sadrazam Mayıs-Kasım 1854; Tanzimat Meclis reisi Temmuz1855-Temmuz 1857 ve Ocak-Ağustos 1858; Bahriye nâzın Ağustos 1858-Ekim 1858; Sadrazam Ekim-Aralık 1859 ve Mayıs 1860-Ağustos 1861; Edirne vâlisi Eylül 1861-Nisan 1864; Meclis-i ahkâm- ı adliye reisi Haziran 1866-Şubat 1867.

Mehmed Emin Paşa (Hacı)7-1875Serkurenâ Ağustos 1861-Haziran 1862 ilâveten Hazine-i hassa nâzın Aralık1861-Temmuz 1862; Hazine-i hassa nâzın Ocak 1863-Temmuz-1863.

Mehmed Emin Paşa (Kartallı)7-1879Maliye nâzırı Mayıs-Ağustos 1872; Aydın vâlisi Ağustos-Ekim 1872; Halep vâlisi Haziran 1876-Şubat 1878.

Mehmed Emin Raûf Paşa 1780-1860Meclis-i ahkâm-ı adliye reisi Temmuz1839-Haziran 1840; Sadrazam Haziran1840-Araİık 1841; Meclis-i ahkâm-ı adliye reisi Temmuz-Ağustos 1842; Sadrazam Ağustos 1842-Eylül 1846 ve Ocak-Mart 1852.

Mehmed Enis Paşa (Çibukizâde) 7-1909Mamuretülaziz vâlisi Ağustos 1892- Ağustos 1894; Kastamonu vâlisi Ağustos 1897-Nisan 1906.Mehmed Es'ad Efendi1847-1918Şeyhülislam Ocak 1913-Mart 1914.

^ Mehmed Es'ad Paşa [Bülkat]1862-19523. Ordu komutam Haziran 1907-Haziran 1908; 1. Ordu komutanı Kasım 1915- Şubat 1918; 5. Ordu komutanı Şubat- Haziran 1918; 3. Ordu komütanı Haziran- Aralık 1918; Bahriye nâzın Mart 1920.

Mehmed Es'ad Safvet Paşa1814-1883Sadaret müsteşan Mart 1856-Ekim 1858; Ticaret nâzın Temmuz 1861-Şubat 1863; Meclis-i ahkâm-ı adliye reisi Şubat- Temmuz 1863 ve Ticaret nâzın Mayıs1863-Mart 1865; Paris büyükelçisi Haziran 1865-Ağustos 1866; Ticaret nâzın Mayıs 1867-Mart 1868; Maârif nâzın Mart 1868-Ekim 1871; Sadaret müsteşarı Mayıs-Ağustos 1872; Adliye nâzın Ağustos 1872-Mart 1873; Hariciye nâzırı Mart-Mayıs 1873; Maârif nâzın Nisan 1874-Ocak 1875; Hariciye nâzırı Ocak-Kasım 1875; Maârif nâzın Aralık1875-Nisan 1876; Adliye nâzırı Nisan- Haziran 1876; Hariciye nâzırı Aralık1876-Haziran 1877; Nafıa nâzın Haziran- Ağustos 1877; Adliye nâzın Ağustos1877-Şubat 1878; Şura-yı devlet reisi 7- 21 Şubat 1878; Hariciye nâzın Şubat- Aralık 1878 ve Sadrazam Haziran-Aralık 1878; Paris büyükelçisi Aralık 1878- Temmuz 1879; Hariciye nâzın Temmuz- Ekim 1879 ve 30 Kasım-3 Aralık 1882.

Mehmed Faik Memduh Paşa1839-1923Konya vâlisi Temmuz 1887-Nisan 1889; Sivas vâlisi Nisan 1889-Aralık 1892; Ankara vâlisi Aralık 1893-Kasım 1895; Dahiliye nâzın Kasım 1895-Ağustos1908.

Mehmed Faik Paşa (Selanikli)1838-1908Kosova vâlisi Ekim 1885-Ekim 1889; Manastır vâlisi Ekim 1889-Nisan 1895; Dıyarbekir vâlisi Nisan 1902-Şubat 1903.

MEHMED FAZIL - 95 - MEHMED HÂLİD

^ Mehmed Fazıl Paşa (Dağıstanlı)1852-19166. Ordu komutam ilaveten Bağdad vâlisi Eylül 1908-Mart 1909; Musul vâlisi Ağustos-Aralık 1912.

^ Mehmed Fazlı Paşa1839-1906Zaptiye müşiri Şubat 1883-Temmuz 1886; 3. Ordu komutanı Temmuz 1886- Ağustos 1893.

Mehmed Ferid Paşa1849-1918

Van vâlisi Ekim 1908-Ağustos 1909;Ankara vâlisi Eylül 1909-Eylül 1910.

Mehmed Ferid Paşa (Avonyalı)1851-1914Konya vâlisi Şubat 1898-Kasım 1902; Sadrazam Ocak 1903-Temmuz 1908; Meclis-i â’yân azası Mart 1909; Aydın, vâlisi Mart-Mayıs 1909; Dahiliye nâzın Mayıs-Ağustos 1909 ve 22-27 Temmuz 1912; Meclis-i â ’yân reisi Temmuz1912-Ocak 1913.

Mehmed Ferid Paşa (Damad)1853-1923Meclis-i â ’yân azası Kasım 1909; Sadrazam ilaveten Hariciye nâzın Mart1919-Ekim 1919; Sadrazam ilaveten Hariciye nâzın Nisan-Ekim 1920 ilaveten Harbiye nâzın Nisan-Ağustos 1920.

Mehmed Feridun Bey . 1847-1903Atina elçisi Şubat 1886-Mayıs 1887; Bükreş elçisi Aralık 1888-Mayıs 1890; Belgrad elçisi Mayıs 1890-Mayıs 1893; Madrid elçisi Temmuz 1894-Aralık 1896.

Mehmed Fevzî Paşa 1859-1920Evkaf nâzın Temmuz-Ekim 1912.

Mehmed Fuad Paşa (Keçecizâde)1815-1869Sadaret müsteşarı Aralık 1849-Ağustos 1852; Hariciye nâzın Ağustos 1852-Mart1853 ve Mayıs 1855-Kasım 1856 ilaveten Tanzimat Meclisi reisi Mayıs-

Temmuz 1855; Tanzimat Meclisi reisi Eylül 1857-Ocak 1858; Hariciye nâzın Ocak 1858-Haziran 1861 ve Ağustos- Kasım 1861; Sadrazam Kasım 1861- Ocak 1863; Meclis-i ahkam-ı adliye reisi Ocak-Mart 1863; Serasker Mart-Haziran 1863 ilaveten Sadrazam Haziran 1863- Haziran 1866; Hariciye nâzın Şubat1867-Şubat 1869.

Mehmed Gâlib Bey1835-1915Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.

Mehmed Gâlib Bey1865-1935Kastamonu vâlisi Ağustos 1912-Mayıs 1913; Trabzon vâlisi Mart-Ekim 1919.

^ Mehmed Hâdi Paşa (Bağdadlı)1861-1932Kosova vâlisi Ağustos 1908-Mayıs 1909; 3. Ordu komutanı Mayıs 1909- Aralık 1910; Erkân-ı Harbiye-i Umumiye reisi Ağustos-Eylül 1919; Ticaret nâzın Eylül 1919-Şubat 1920; Meclis-i â’yân azası Eylül 1919; Erkân-ı Harbiye-i Umumiye reisi 2-19 Mayıs 1920; Maârif nâzın Temmuz-Ekim 1920; Ticaret nâzın Eylül-Ekim 1920.

Mehmed Hâlet Paşa 7-1879Trablusgarb vâlisi Mart 1870-Temmuz 1871; Edirne vâlisi Temmuz-Kasım 1871; Sivas vâlisi Kasım 1871-Mayıs 1872; Konya vâlisi Ağustos 1872-Ocak 1873; Suriye vâlisi Ocak 1873-Eylül 1874; Şehremini Eylül 1875-Ocak 1876; Nâfia nâzın Ocak-Şubat 1876; Ticaret nâzın Ekim 1876-Ağustos 1877; Meclis- i â ’yân azası Mart 1877; Hicaz vâlisi Ekim 1877-Haziran 1879.

Mehmed Hâlid Efendi 7-1853Maliye nâzın Haziran 1850-Ağustos 1851; Evkaf nâzın Ağustos 1851-Mart 1852.

Mehmed Hamdı bak Muhammeti Hamdı.

MEHMED HAMDÎ - 96 - MEHMED HUSREV

Mehmed Hamdî Paşa(Nasuhzâde/Çengelköylü)7-1866Sivas vâlisi Temmuz 1840- Ekim 1843; Konya vâlisi Ocak-Aralık 1845; Erzurum vâlisi Kasım 1847-Mayıs 1851; Sivas vâlisi M ayıs 1851 -Ey I ül 1853; Diyarbekir vâlisi Eylül 1853-Ocak 1855; Kastamonu vâlisi Ocak-Nisan 1855; Hüdavendigar vâlisi Nisan-Eylül 1855; Haleb vâlisi Aralık 1855-Ocak 1857; Hüdavendigar vâlisi Şubat 1861-Mayıs1862.

Mehmed Hamdî PaşaBasra vâlisi Aralık 1893-Eylül 1896.

Mehmed Hasib Paşa7-1870Selanik vâlisi Eylül 1839-Şubat 1840; Meclis-i ahkâm-ı adliye reisi Haziran1840-Mart 1841; Evkaf nâzın Aralık 1844-Haziran 1848; Hicaz vâlisi Eylül1848-Mayıs 1850; Hazine-i Hassa nâzın Nisan 1853-EylüI 1854; Evkaf nâzırı Eylül 1854-Temmuz 1857; Maliye nâzın Temmuz 1857-Mart 1858; Evkaf nâzırı Mart 1858-Şubat 1859; Maliye nâzın Şubat 1859-Haziran 1860; Hazine-i hassa nâzın Nisan-Ağustos 1861.

Mehmed Haydar Paşa 7-1894Erzurum vâlisi Ağustos 1892-Ocak1894.

^ Mehmed Hayreddin Paşa7-1869Vidin vâlisi Şubat 1845-Ekim 1846; Diyarbakır Ekim 1846-Kasım 1847; Trabzon vâlisi Ağustos 1848-Şubat 1850; Edirne vâlisi Şubat-Eylül 1850; Bosna vâlisi Eylül 1850-Ağustos 1851; Zaptiye müşiri Ağustos 1852-Ocak 1854; Ankara vâlisi Ocak 1858-Mayıs 1859; Sivas vâlisi Mayıs 1859-Mayıs 1861; Erzurum vâlisi Mayıs 1861-Şubat 1863.

^M ehm ed Hurşid Paşa (Arnavud)7-1876Bosna vâlisi Temmuz 1852-Eylül 1856; Rumeli vâlisi Eylül 1856-Mayıs 1857; Sayda vâlisi Haziran 1857-Temmuz 1860.

Mehmed Hurşid Paşa1813-1882Adana vâlisi Haziran 1862-Şubat 1864; Sayda vâlisi Şubat 1864-Nisan 1865; Maliye nâzın Nisan-Aralık 1865; Edime vâlisi Ocak 1866-Nisan 1869; Evkaf nâzın Nisan 1869-Ağustos 1870; Hicaz vâlisi Ağustos 1870-Ağustos 1872; Sivas vâlisi Ağustos 1872-Mart 1873; Evkaf nâzırı Mart-Nisan 1873; Sadaret müsteşarı Mayıs-Eylül 1873; Adliye nâzırı Eylül 1873-Mart 1874; Edirne vâlisi Mart 1874-Ekim 1875; Aydın vâlisi Aralık 1875-Ağustos 1876; Sadaret müsteşarı Ocak-Şubat 1878; Adliye nâzın Mart-Nisan 1878 ve 30 Kasım-3 Aralık 1878; Meclis-i â’yân azası Ekim 1878; Ankara vâlisi Aralık 1878-Şubat 1882.

^ Mehmed Husrev Paşa (Abaza/Koca)7-1855Sadrazam Temmuz 1839-Haziran 1840; Serasker ilaveten Hassa Ordusu komutanı Aralık 1845-AraLk 1846.

Mehmed Hüsnü Bey [Zadil]1863-1939Bitlis vâlisi Ocak-Temmuz 1909; Kastamonu vâlisi Temmuz 1909-Kasım 1910; Hüdavendigar vâlisi Kasım 1914- Mart 1915.

MEHMED İSMET - 97 - MEHMED KÂMİL

^ Mehmed İsmet Paşa (R am azanoğlu/Deli)7-1866Trabzon vâlisi Eylül 1853-Mart 1854; Tirhala vâlisi Mayıs 1854-Mart 1855; Kastamonu vâlisi Nisan 1855-Ekim 1856; Silistre vâlisi Mart-Ekim 1857; Vidin vâlisi Ekim 1857-Kasım 1859; Halep vâlisi Aralık 1860-Şubat 1863.

Mehmed İzzet Bey 7-1882Serkurenâ Temmuz 1855-Mart 1856.

Mehmed İzzet Paşa (Dârendeli- Topal)1793-1855Ankara vâlisi Ocak 1834-Ağustos 1839; Edirne vâlisi Ekim 1840-Şubat 1841; Sadrazam Aralık 1841-Ağustos 1842; Edime vâlisi Ağustos 1842-Şubat 1843; Hüdavendigar vâlisi Ağustos-Eylül 1849.

M ehmed İzzet Paşa (Gözügiize]) 7-1857Serkurenâ Temmuz 1839-Ağustos 1842; Ticaret nâzın Eylül 1851-Eylül 1852; Zabtiye müşiri Aralık 1854-Kasım 1857.

^ Mehmed İzzet PaşaŞkodra vâlisi Kasım 1879-Ağustos 1880.

Y Mehmed İzzet Paşa (Giridîzâde) 7-18846. Ordu komutanı Ocak 1880-Aralık 1882; Yemen vâlisi ve 7. Ordu komutanı Aralık 1882-Aralık 1884.

^ Mehmed İzzet Paşa (İstanbullu)1827-1891Hassa Ordusu komutanı Kasım 1869- Ağustos 1870; 5. Ordu komutanı, Ağustos 1870-Kasım 1872; Zabtiye müşiri Şubat-Mayıs 1873; 5. Ordu komutanı Eylül 1873-Eylül 1874; 6. Ordu komutanı Ekim 1874-Ocak 1875; 5. Ordu komutanı Şubat 1875-Nisan 1878; Serasker Nisan-Mayıs 1878; Diyarbekir vâlisi Şubat 1879-Nisan 1882; 5. Ordu komutanı Nisan 1882- Aralık 1886.

Mehmed Kabûlî Paşa1812-1877Atina elçisi Aralık 1851-Aralık 1852; Sayda vâlisi Şubat 1863-Şubat 1864; Aydın vâlisi Şubat-Aralık 1864; Ticaret nâzın Mart 1868-Eylül 1871; Viyana büyükelçisi Mayıs 1873-Haziran 1874; Şehremini Haziran-Temmuz 1874; Ticaret nâzın Temmuz 1874-Ekim 1875; Petersburg büyükelçisi Ekim 1875-Eylül 1876; Meclis-i â’yân azası Mart 1877.

Mehmed Kadrî Paşa (Cenanî) 1832-1884İstanbul şehremini Ağustos 1874-Eylül 1875; Nafia nâzırı Eylül-Aralık 1875; İstanbul şehremini Şubat 1876-Şubat 1877; Şura-yı devlet reisi Şubat 1877- Şubat 1878; Bağdad vâlisi Şubat-Aralık 1878; Dahiliye nâzın Aralık 1878-Eylül 1879; Ticaret nâzırı Ekim-Aralık 1879; Sadrazam Haziran-Eylül 1880; Edirne vâlisi Ocak 1882-Şubat 1884.

^ Mehmed Kâmil Paşa (Hacı/M ühendis)7-1859Berlin orta elçisi Aralık 1837-Eylül 1839; Bosna vâlisi Ekim 1843-Kasım 1844; Sayda vâlisi Ocak 1846-Eylül 1847; Ticaret nâzın Mayıs-Temmuz 1848; Musul vâlisi Kasım 1849-Ağustos 1850; Hicaz vâlisi Ocak 1855-Mayıs 1856; Serasker Ağustos 1857; Haleb vâlisi Ağustos 1857-Ağustos 1858; Aydın vâlisi Aralık 1858-Temmuz 1859.

Mehmed Kâmil Paşa 7-1879Sadâret müsteşarı Ağustos-Ekim 1872; Petersburg elçisi Nisan 1873-Ekim 1875.

MEHMED KÂMİL - 98 - MEHMED NASIR

Mehmed Kâmil Paşa (Kıbrıslı)1832-1913Halep vâlisi Şubat 1877-Mart 1879; Evkaf nâzın Mayıs-Eylül 1880; Maârif nâzın Eylül 1880-Aralık 1881; Evkaf nâzın Kasım 1882-Eylül 1885; Sadrazam Eylül 1885-Eylül 1891 ve Ekim-Kasım 1895; Aydm vâlisi Kasım 1895-Ocak 1907; Sadrazam Ağustos 1908-Şubat 1909; Şura-yi devlet reisi Temmuz-Ekim 1912; Sadrazam Ekim 1912-Ocak 1913.

Mehmed Kânî Paşa (Tatar)1805-1885Bosna vâlisi Ağustos 1857-Haziran 1859; Maliye nâzırı Mart 1864-Nisan 1865; Nafıa nâzın Temmuz-Ekim 1873; Maliye nâzın Ocak-Ağustos 1878 ve Şubat-Mayıs 1879; Meclis-i â ’yân azası Ocak 1880.

Mehmed Midhat Bey (Alam)[Şayiam ]1879-1936Van vâlisi Ağustos 1919-Temmuz 1920. Mehmed Muammer Paşa1812-1875Vidin vâlisi Temmuz 1855-Ekim 1857; Edirne vâlisi Kasım 1857-Şubat 1858; Aydın vâlisi Temmuz 1859-Haziran- 1860; Şam vâlisi Hazıran-Kasım 1860; Hicaz vâlisi Ağustos 1867-Ağustos 1870; Ankara vâlisi Ağustos 1870-Mayıs 1872.

^ Mehmed Muzaffer Paşa7-1911Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.

Mehmed Münir Bey 1826-1884Maliye nâzın 30 Kasım 1882-3 Aralık 1882.

Mehmed Nabi Bey (Menemenlizâde)1868-1924Atina elçisi Nisan 1908-Ekim 1911; Sofya elçisi Ekim 1911-Ekim 1912; Roma büyükelçisi Ekim 1912-Kasım 1915; Hariciye nâzın Ekim-Kasım 1918; Paris mümessili Kasım 1920-Kasım1922.

V Mehmed Nâfiz Paşa (Mudurnulu)7-1894Serkurenâ Ocak 1877-Haziran 1878; 4. Ordu komutam Haziran 1878-Ocak 1884; Basra vâlisi ve 6. Ordu komutanı Eylül1887-Nisan 1888; Hüdavendigar vâlisi Ocak-Ağustos 1889.

^ Mehmed Nâmık Paşa (Konyalı)1804-1892Arabistan müşiri Kasım 1843-Haziran 1849; Irak müşiri Haziran 1849-Ağustos 1852 ilaveten Bağdad vâlisi Ekim 1851 - Ağustos 1852; Tophane müşiri Eylül1852-Mayıs 1853; Ticaret nâzın Mayıs1853-Ağustos 1854; Hüdavendigar vâlisi Eylül 1855-Kasım 1856; Kastamonu vâlisi Aralık 1856-Temmuz 1857; Hicaz vâlisi Temmuz 1857-Kasım 1858; Hassa Ordusu komutam Mayıs 1860-Haziran 1861; Serasker Haziran-Eylül 1861; Bağdat vâlisi ilaveten 6. Ordu komutanı Eylül 1861-Mart 1868; Serasker Mart 1868-Ocak 1869; Şura-yı devlet reisi Ekim 1871-Ağustos 1872; Bahriye nâzın Kasım 1872-Ocak 1873 ve Ekim-Kasım 1875; Serasker Kasım-Aralık 1875; Şurayı devlet reisi Şubat-Nisan 1876; Meclis- i â’yân azası Mart 1877; Hazine-i hassa nâzın Ocak 1878; Tophane müşiri Şubat- Nisan 1878.

Mehmed Nâsır Paşa (M üntefik)7-1886Basra vâlisi Ağustos 1875-Ekim 1877.

MEHMED NÂZIM - 99 - MEHMED RÂŞİD

Mehmed Nâzım Paşa1840-1926Diyarbakır vâlisi Şubat 1903-Ağustos 1905; Halep vâlisi Ağustos 1905-EylüI 1908; Konya vâlisi Eylül 1908-Şubat 1909; Sivas vâlisi Şubat-Nisan 1910; Selanik vâlisi Eylül 1912.

Mehmed Nazif Bey1859-?Maliye nâzın Ağustos-Eylül 1920.

^ Mehmed Nazif Paşa (M anastırlı)1832-1889Cezâyir-i Bahr-i Sefıd vâlisi Haziran- Aralık 1873; Bosna vâlisi Haziran 1876- Temmuz 1877; Yanya vâlisi Temmuz1877-Haziran 1878; Kosova vâlisi Haziran 1878-Aralık 1879; Evkaf nâzırı Eylül-Aralık 1880; Trablusgarb vâlisi Mart-Kasım 1881; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Haziran 1883-Şubat 1884; Hüdavendigar vâlisi Şubat 1884-Aralık 1886; Aydın vâlisi Aralık 1886-Mart 1888; Suriye vâlisi Mart 1888-Kasım1889.

Mehmed Necib Paşa (Gürcü/Hacı)7-1851Şam vâlisi Ocak 1841-Mart 1842; Bağdad vâlisi Mart 1842-Haziran 1849.

Mehmed Nevres Paşa1826-1871Hüdavendigar vâlisi Mayıs-Haziran 1862; Serkurenâ Haziran-Temmuz 1862; Maliye nâzırı Temmuz 1862-Ocak 1863; Maârif nâzırı Ocak-Mart 1863 ve Mart- Nisan 1865; Serkurenâ Kasım 1866- Mayıs 1867 ve Mayıs 1870-Eylül 1871.

Mehmed Nureddin Bey 1868-1911Beyrut vâlisi Mayıs 1910-Eylül 1911.

Mehmed Nurî Efendi7-1843Paris büyükelçisi Aralık 1839-Kasım1841.

Mehmed Nurî Efendi (Mühürdarzâde)7-1880Sadâret müsteşarı Ekim-Aralık 1871.

Mehmed Nurî Efendi (Medeni)1859-1927Şeyhülislam Eylül 1920-Kasım 1922 ilaveten Evkaf nâzın Ekim 1920-Haziran1921.

^ Mehmed Nurî Paşa1850-1921Serkurenâ Ağustos 1908-Nisan 1909.

Mehmed Paşa (İncebayraktar)7-1844Musul vâlisi Mart 1836-Mart 1844.

Mehmed Paşa (Giridîzâde)7-1855Sivas vâlisi Mart-Aralık 1844; Musul vâlisi Ocak-Aralık 1845.

Mehmed Paşa 1810-1859Tunus vâlisi Mayıs 1855-Eylül 1859.

Mehmed Râgıb Bey1850-1909Maliye nâzın 3-7 Ağustos 1908.

Mehmed Râgıb Paşa (Saraylı)7-1865Trablusgarb vâlisi Şubat 1847-Eylül 1848; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Ağustos 1849-Temmuz 1851; Aydın vâlisi Temmuz-Eylül 1851; Harput vâlisi Eylül 1851-Ekim 1852; Diyarbakır vâlisi Ekim 1852-Eylül 1853; Şkodra vâlisi Eylül 1854-Ocak 1855; Kastamonu vâlisi Ekim-Aralık 1856; Trabzon vâlisi Aralık 1856-Ağustos 1858; Konya vâlisi Ağustos 1859-Haziran 1861.

Mehmed Raîf Paşa (Köseraîf)1836-1911Ticaret nâzın Eylül 1880-Mayıs 1882; Nafia nâzın Nisan 1884-Eylül 1885; Adana vâlisi Ekim 1885-Temmuz 1887; Ticaret nâzın Mayıs 1890-Eylül 1891; Halep vâlisi Ocak 1896-Temmuz 1900; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908; Şura-yı devlet reisi Mayıs 1909-0cak 1910.

^ Mehmed Râşid Paşa (Hacı) 1805-1875Serasker Ocak-Mart 1863; 5. Ordu komutanı Mart 1863-Şubat 1864.

MEHMED RAŞİD - 100 - MEHMED REŞİD

Mehmed Râşid Paşa1824-1876Şkodra vâlisi Ekim 1861-Nisan 1862; Vidin vâlisi Nisan-Aralık 1864; Aydın vâlisi Aralık 1864-Temmuz 1866; Suriye vâlisi Temmuz 1866-Eyliil 1871; Nafıa nâzırı Mart-Mayıs 1873; Hariciye nâzın Mayıs 1873-Mayıs 1874; Viyana büyükelçisi Haziran 1874-Kasım 1875; Hariciye nâzın Kasım 1875-Aralık 1876.

Mehmed Rauf Paşa 7-1883Başvekâlet müsteşarı Mart-Aralık 1878.

X Mehmed Raûf Paşa1833-1909Girit vâlisi Ekim 1870-Ekim 1871; Bagdad vâlisi ilaveten 6. Ordu komutanı Kasım 1871-Mayıs 1873; Girit vâlisi Ağustos 1873-Mart 1875; Bahriye nâzırı Mayıs-Ağustos 1875; Bosna vâlisi Eylül-Aralık 1875; Girid vâlisi Ocak1876-Ocak 1877; Bahriye nâzın Ocak- A ralık 1877 ilaveten 1877-1878 Osmanh-Rus Harbinde Tuna Şark Ordusu komutanı Temmuz-Eylül 1877 ve Balkan Ordusu komutanı Eylül-Kasım 1877 ilaveten Serasker Aralık 1877-Nisan 1878; Tophane müşiri Haziran 1878- Şubat 1879; Edirne vâlisi Şubat 1879- Ocak 1882; Hassa Ordusu komutanı Ocak 1882-Ağustos 1908.

X Mehmed Redif Paşa(Bursalı/Kaşıkçızâde/Topal)1836-1907Yemen vâlisi Mayıs-Ağustos 1871; 3. Ordu komutanı Ağustos 1871-Ocak 1872; Girit vâlisi Temmuz-Eylül 1872; Yanya vâlisi Eylül 1872-Mayıs 1873; Bagdad vâlisi Mayıs 1873-Haziran 1875 ilaveten 6. Ordu komutanı Mayıs 1873- Ekim 1874; Manastır vâlisi ve 3. Ordu komutanı Haziran-Ağustos 1875; Hassa Ordusu komutanı Haziran 1876-Mart 1878; Serasker Eylül 1876-Temmuz 1877.

X Mehmed Re'fet Paşa (Baytar)7-18845. Ordu komutanı Temmuz 1868- Ağustos 1870; 3. Ordu komutanı Eylül1874-Haziran 1875 ilaveten Manastır vâlisi Ocak-Haziran 1875; Selanik vâlisi Aralık 1875-Haziran 1876.

o Mehmed Refik Efendi1813-1871Şeyhülislam Ağustos 1866-Nisan 1868.

Mehmed Reşad BeyKosova vâlisi Nisan 1900-0cak 1903; Trabzon vâlisi Şubat 1903-Haziran 1906; Edime vâlisi Şubat-Temmuz 1907.

Mehmed Reşid Bey (Şahingiray) 1873-1919Diyarbakır vâlisi Ağustos 1914-Mart 1915; Ankara vâlisi Şubat-Nisan 1917.

^ Mehmed Reşid Paşa (Gözlüklü)

7-1857Anadolu müşiri Aralık 1847-Mart 1852; Hassa Ordusu komutam Mart-Temmuz 1852; Tophane müşiri Ağustos-Eylül 1852; Bağdad vâlisi ilaveten Irak müşiri Eylül 1852-Temmuz 1857.

X Mehmed Reşid Paşa (Darbhor)

7-1868Serasker Şubat-Temmuz 1843 ilaveten Hassa Ordusu komutanı Ocak-Eylül 1843; Rumeli Ordusu komutanı Ocak- Aralık 1847; Hassa Ordusu komutanı Haziran 1848-Şubat 1849 ve Temmuz1854-Mayıs 1855.

MEHMED REŞİD - 101 - MEHMED RÜŞDÜ

Mehmed Reşid Paşa(Bostancıbaşızâde/Öküz)7-1876Van vâlisi Eylül 1850-Aralık 1854; Harput vâlisi Aralık 1854-Nisan 1855; Erzurum vâlisi Nisan-Eylül 1855; Bosna vâlisi Eylül 1856-Ağustos 1857; Haleb vâlisi Ağustos 1858-Mayıs 1860; Konya vâlisi Haziran-Aralık 1861; Aydın vâlisi Eylül 1861-Şubat 1863; Sivas vâlisi Şubat 1863-Eylül 1864; Kastamonu vâlisi Temmuz 1865-Haziran 1866; Erzurum vâlisi Haziran 1866-Kasım 1867; Kastamonu vâlisi Aralık 1867- Ağustos 1871; Trablusgarb vâlisi Eylül1871-Nisan 1872; Hicaz vâlisi Eylül1872-Temmuz 1874; Haleb vâlisi Temmuz-Aralık 1874; Erzurum vâlisi Aralık 1875-Mayıs 1876.

Mehmed Reşid Paşa (Boşnakzâde)1812-1877Edirne vâlisi Haziran 1851-Mayıs 1853; Selânik vâlisi Şubat-Temmuz 1854; Rumeli vâlisi Ağustos 1854-Eylül 1855; Sivas vâlisi Nisan 1856-Mayıs 1859; Kastamonu vâlisi Haziran-Aralık 1859; Hüdavendigar vâlisi Haziran 1862-Şubat1863.

Mehmed Reşid Paşa(V anlı/Kür t/Karamüftüzâde))1840-1889Şehremini Nisan-Mayıs 1878; Dersim vâlisi Ağustos 1886-Ocak 1889; Musul vâlisi Ocak-Temmuz 1889.

Mehmed Reşid Paşa (Babanlı) 1821-1896Bitlis vâlisi Aralık 1886-Temmuz 1887.

Mehmed Reşid Paşa (Mektubîzâde)1868-1924Edime vâlisi Ağustos 1908-Kasım 1910; Manastır vâlisi Kasım 1910-0cak 1912; Ankara vâlisi Ocak 1912-Mayıs 1913; Kastamonu vâlisi Mayıs 1913-Ekim 1915; Sivas vâlisi Mayıs 1919-Eylül1920.

^ Mehmed Rıza Paşa1844-1920Serasker Eylül 1891-Ağustos 1908.

Mehmed Rifat Bey (Menemenlizâde- Topal)1856-1935Maliye nâzın Şubat 1909-Nisan 1909 ve Mayıs-Temmuz 1909 ve Ocak 1913- Şubat 1914; Meclis-i â’yân azası Mart 1914 ve reisi Mart 1914-Ekim 1918.

M ehmed Rifat Paşa (Özdemiroğlu)1810-1859Rumeli Ordusu komutanı Temmuz 1857- Haziran 1859 ilaveten Yanya ve Tirhala vâlisi Eylül 1857-Mayıs 1858; Silistre vâlisi Mayıs 1858-Haziran 1859.

Mehmed Rifat Paşa1862-1925Atina elçisi Aralık 1897-Mart 1908; Londra büyükelçisi Mart 1908-Şubat 1909; Hariciye nâzın Şubat 1909- Ağustos 1911; Paris büyükelçisi Ekim1911-Kasım 1914; Berlin büyükelçisi Ağustos 1918-Mart 1919.

Mehmed Rüşdü Paşa (Şirvanizâde)1829-1874Şam vâlisi Nisan 1863-Mart 1865; Suriye vâlisi Mart-Eylül 1865; Evkaf nâzın Ekim-Aralık 1865; Maliye nâzın Aralık 1865-Şubat 1869; Dahiliye nâzın Mart 1869-Ocak 1871; Maliye nâzırı Ocak-Haziran 1871; Nafia nâzın 23-28 Haziran 1871; Adliye nâzın Temmuz- Eylül 1871; Evkaf nâzın Kasım 1872- Şubat 1873; Maliye nâzırı Şubat-Nisan 1873; Sadrazam Nisan 1873-Şubat 1874; Halep vâlisi Haziran-Temmuz 1874; Hicaz vâlisi Temmuz-Ekim 1874.

MEHMED RÜŞDÜ - 102 - MEHMED SAİD MUHİP

^ Mehmed Rüşdü Paşa (Mütercim)1811-1882Hassa Ordusu komutanı Aralık 1846- Haziran 1848; Serasker Mayıs 1851- Mayıs 1853; Hassa Ordusu komutam Mayıs 1853-Ocak 1854; Serasker Haziran1855-Arahk 1856 ve Ağustos-Ekim 1857; Tophane müşiri Şubat-Ağustos 1858; Tanzimat Meclisi reisi Ağustos1858-Aralık 1859; Sadrazam Aralık1859-Mayıs 1860; Serasker Eylül 1861- Aralık 1862; Meclis-i ahkam reisi Mayıs-Haziran 1866; Sadrazam Haziran 1866-Şubat 1867; Serasker Şubat 1867- Mart 1868; Adliye nâzın Eylül-Ekim 1871; Sadrazam Ekim 1872-Şubat 1873 ve Mayıs 1876-Aralık 1876 ve Mayıs- Haziran 1878.

Mehmed Sabrî Paşa 7-1879Aydın vâlisi Haziran 1867-Mart 1868; Tuna vâlisi Mart-Aralık 1868; Selânik vâlisi Şubat 1869-Eylül 1871; Zabtiye müşiri Haziran-Ağustos 1876; Aydın vâlisi Ağustos 1876-Şubat 1878; Trablusgarb vâlisi Şubat 1878-Ocak 1879.Mehmed Sadeddin Efendi1798-1866Şeyhülislam Aralık 1858-Kasım 1863.

Mehmed Sadık Paşa (Cebel-i aktarzâde)7-1848Silistre vâlisi Temmuz 1847-Temmuz 1848.

Mehmed Sadık Paşa1816-1882Tunus vâlisi Eylül 1859-Ekim 1882.

Mehmed Sadık Paşa (Karavezir)1825-1901Maliye nâzın Şubat 1869-Ağustos 1870; Evkaf nâzm Ağustos-Ekim 1870; Aydın vâlisi Ekim 1870-Eylül 1871; Maliye nâzırı Ağustos-Kasım 1871; Aydın vâlisi Haziran-Ağustos 1872; Maliye nâzırı Ağustos 1872-Şubat 1873; Paris

büyükelçisi Ekim 1875-Mart 1877; Tuna vâlisi Şubat-Mayıs 1877; Sadrazam Nisan-Mayıs 1878 ilaveten Dahiliye nâzın Nisan-Mayıs 1878; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Mayıs 1878-Haziran 1881.

Mehmed Sadreddin Bey [Seymen]1870-7Çetine elçisi Haziran 1910-Aralık 1911; Tahran büyükelçisi Haziran 1913-Ocak1914.

^ Mehmed Sa'dullah Paşa (Çerkeş)7-1855/56Diyarbekir vâlisi Mayıs 1839-Temmuz1840 ilaveten Sivas vâlisi Temmuz- Ekim 1839; Ankara vâlisi Temmuz1840-Mayıs 1841; Aydın vâlisi Aralık1845-Mayıs 1847.

u Mehmed-Sahib Molla Bey 1838-1910Şeyhülislam Mayıs 1909-0cak 1910; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.

Mehmed Said Efendi (Kabzmâl-zâde) 1821-1907Dahiliye nâzın Ocak-Ağustos 1871; Sadaret müsteşarı Eylül-Kasım 1871 ve Ekim 1875-Ocak 1876 ve Mart 1876- Ocak 1878; Dahiliye nâzırı Temmuz- Kasım 1878.

Mehmed Said Halim Paşa (Prens)1863-1921Meclis-i â’yân azası Aralık 1908; Şura-yi devlet reisi Ocak-Temmuz 1912 ve 24-26 Ocak 1913; Hariciye nâzın Ocak 1913- Ekim 1915 ilaveten Sadrazam Haziran1913-Şubat 1917.

Mehmed Said Muhip Efendi 7-1851Sadaret müsteşarı Eylül 1839-Eylül 1840 ve Temmuz 1841-Mart 1842.

MEHMED SAİD - 103 — MEHMED SÂLİH

Mehmed Said Paşa (Damad)7-1869Ticaret nâzırı Temmuz 1839-Ocak 1840; Bahriye nâzırı Ocak 1840-Mart 1841; Ticaret nâzırı Mart-Haziran 1841; Aydın vâlisi Haziran 1841-Şubat 1842; Edime vâlisi Mart-Ağustos 1842; Ankara vâlisi Ağustos 1842-Ocak 1843; Serasker Aralık 1846-Mayıs 1848; Şam vâlisi Eylül 1849-Temmuz 1851.

^ Mehmed Said Paşa (Mirza/Tatar) 7-1871Silistre vâlisi Aralık 1833-Ekim 1839; Niş vâlisi Ekim 1839-Mart 1840; Yanya vâlisi Mayıs-Kasım 1840; Silistre vâlisi Nisan 1841-Ağustos 1843; Rumeli vâlisi Ağustos 1843-Eylül 1844; Silistre vâlisi Eylül 1844-Aralık 1845 ve Temmuz1848-Nisan 1851 ve HazİTan 1853-Mart 1857; Selânik vâlisi Kasım 1858- Ağustos 1859; Vidin vâlisi Kasım 1859- Eylül 1861.

^ Mehmed Said Paşa (E ğ in li/İn g iliz )1830-1896Bahriye nâzırı Aralık 1877-Nisan 1878; Ankara vâlisi Haziran-Kasım 1878; Kastamonu vâlisi Kasım 1878-Ağustos 1879; Haleb vâlisi Eylül 1879-Ocak 1881; Konya vâlisi Mart 1881-Temmuz1887.

Mehmed Said Paşa(K ürt/Süleym aniyeli)1834-1907Süleymaniyeli Hüseyin Paşa Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Haziran 1881-Nisan 1882; Hariciye nâzın Mayıs- Kasım 1882; Berlin büyükelçisi Mart1883-Eylül 1885; Hariciye nâzın Eylül1885-Haziran 1895 ve Ekim-Kasım 1895; Şura-yı devlet reisi Kasım 1895- Ekim 1907.

Mehmed Said Paşa (Küçük/Şapur Ç eleb i)1838-1914Mabeyn başkatibi Ağustos 1876-Ocak1878 ilaveten Hazine-i hassa nâzın Kasım 1877-Ocak 1878; Meclis-i â’yân azası Nisan 1877; Dahiliye nâzırı Ocak- Şubat 1878; Hazine-i hassa nâzın Şubat- Nisan 1878; Meclis-i â’yân reisi Nisan- Haziran 1878; Hüdavendigar vâlisi Haziran-Kasım 1878; Hazine-i hassa nâzın Kasım 1878-Ocak 1879 ilaveten Adliye nâzın Aralık 1878-Ekim 1879; Sadrazam Ekim 1879-Haziran 1880 ve Eylül 1880-Mayıs 1882 ve Haziran- Kasım 1882 ve Aralık 1882-Eylül 1885 ve Haziran-Ekim 1895 ve Kasım 1901- Ocak 1903 ve Temmuz-Ağustos 1908; Meclis-i â’yân reisi Kasım 1908-Eylül 1911; Sadrazam Eylül 1911-Temmuz 1912; Şura-yı devlet reisi Ocak-Haziran 1913; Meclis-i â’yân reisi Haziran 1913- Mart 1914.

^ Mehmed Said Paşa (Kara)Bahriye nâzırı Nisan-Temmuz 1920 ilaveten Harbiye nâzın 6-20 Nisan 1920.

Mehmed Sâlih Paşa(G üm rükçü/Alâiyeli/Ebu- bekirpaşazâde)7-1858Aydın vâlisi Şubat 1842-Şubat 1843; Bolu vâlisi Mart 1843-Ocak 1844; Hüdavendigar vâlisi Ocak 1844-Eylül 1845; Selânik vâlisi Eylül 1845-Nisan 1846; Silistre vâlisi Nisan 1851-Haziran 1853; Selanik vâlisi Mayıs-Temmuz 1853; Yanya vâlisi Temmuz 1853-Şubat 1854.

^ Mehmed Sâlih Paşa (Ateş)7-1866Kaptan-ı Derya Ocak 1863-Ocak 1865.

MEHMED SÂLİH - 104 - MEHMET ŞERİF RAUF

Mehmed Sâlih Paşa1836-1912Musul vâlisi Temmuz 1895-Ekim 1896.

^ Mehmed Selim Paşa (Eneste/H aseki)7-1872Sayda vâlisi Mart-Aralık 1841; Maraş vâlisi Mayıs 1842-Şubat 1843; Üsküp vâlisi Ağustos 1845-M art 1848; Kastamonu vâlisi Eylül 1848-Ekim 1849; Şehrizor Eylül 1850-Eylü) 1851; Konya vâlisi Ekim 1851-Mayıs 1852; Anadolu Ordusu komutanı Mart-Ağustos 1852; Hassa Ordusu komutanı Ağustos1852-Mayıs 1853; Kırım Harbinde Batum Ordusu komutanı Aralık 1853 ilaveten Hassa Ordusu komutanı Ocak- Temmuz 1854 ve Mayıs 1855-Aralık1856 ve Ağustos-Ekim 1857 ve Haziran- Eylül 1861; Konya vâlisi Ocak 1862- Ocak 1864; 4. Ordu komutanı Ocak1866-Nisan 1868.

Mehmed Seyfettin Bey [Derman]1873-1941Brüksel elçisi Aralık 1912-Şubat 1914.

Mehmed Sırrî Paşa 7-1858Yemen vâlisi Mart-Ekim 1851.

Mehmed Şakir Paşa 7-1898Kosova vâlisi Haziran 1891-Temmuz 1892; Adana vâlisi Kasım 1897-Mart 1898.

^M ehm ed Şakir Paşa (Kabaağaçlızâde)1855-1914Atina elçisi Mayıs 1894-Aralık 1895.

^ Mehmed Şakir Paşa1853-1919Bahriye nâzırı Mart-Nisan 1919; Harbiye nâzın Nisan-Mayıs 1919.

Mehmed Şekib Paşa7-1854Londra büyükelçisi Ocak 1840-0cak 1842; Hariciye nâzın Aralık 1844-Aralık 1845; Londra büyükelçisi Aralık 1845- Ekim 1846; Viyana büyükelçisi Ekim1846-Eylül 1848; Sadaret müsteşarı Şubat-Mart 1854; Meclis-i ahkam-ı adliye reisi Mart-Aralık 1854.

Mehmed Şemseddin Paşa1855-1921Atina elçisi Nisan 1887-Ağustos 1888; Bükreş elçisi Kasım 1892-Ağustos 1893; Tahran büyükelçisi Ocak 1895-Mayıs 1896; Van vâlisi Haziran 1896-Mayıs 1897; Tahran büyükelçisi Eylül 1897- Mayıs 1908; Evkaf nâzın Eylül 1908- Şubat 1909.

Mehmed Şerif Paşa 7-1851Hicaz vâlisi Ocak 1846-Eylül 1848.

Mehmed Şerif Paşa7-1864Hüdavendigar vâlisi Ekim 1851-Nisan 1852.

Mehmed Şerif Paşa [Çavdarlıoğlu]1873-1958İstanbul vâlisi Ağustos 1909-Ekim 1911; Dahiliye nâzın 17-22 Ağustos 1912; Maârif nâzırı Ekim 1912-Ocak 1913; Şura-yı devlet reisi Kasım 1918- Şubat 1919; Dahiliye nâzın Ekim 1919- Şubat 1920.

Mehmed Şerif Raûf Paşa 1838-1923Beyrut vâlisi Nisan-Temmuz 1889; Bitlis vâlisi Temmuz 1889-Ekim 1891; Mamuretülaziz vâlisi Ocak-Haziran 1892; Suriye vâlisi Haziran 1892-Haziran 1894; Mamuretülaziz vâlisi Ocak-Eylül 1895; Erzurum vâlisi Eylül 1895-Eylül 1901; Selanik vâlisi Eylül 1904-Ağustos 1908; Şehremini 1-9 Ağustos 1908; Aydın vâlisi Ağustos 1908-Şubat 1909; Mısır Fevkâlade Komiseri Şubat 1909-1912; Şura-yı devlet reisi Ağustos-Ekim 1919; Meclis-i â’yân azası Eylül 1919.

MEHMED ŞEVKİ - 105 - MEHMED TEVFİK

Mehmed Şevki Efendi1784-1864Evkaf nâzın Temmuz 1839-Eylül 1840. Mehmed Şükrü Paşa1857-1916Meclis-i â ’yân azası Nisan 1913.

Mehmed Tâhir Münif Paşa1828-1910Tahran büyükelçisi Kasım 1872-Eylül 1877; Maârif nâzın Şubat-Kasım 1877; Ticaret nâzırı Kasım 1877-Ocak 1878; Maârif nâzırı Nisan 1878-Eylül 1880; Maârif nâzın Eylül 1884-Eylül 1891; Tahran büyükelçisi Mayıs 1896-Eylül 1897.

Mehmed Tâhir Paşa7-1850Ticaret nâzın Aralık 1841-Şubat 1845 ilâveten Hazine-i hassa nâzırı Haziran1842-Mart 1850.

^ Mehmed Tâhir Paşa (Çengelzâde) 7-1850Kaptan-ı derya Mart 1841-Şubat 1843; Edirne vâlisi Kasım 1844-Aralık 1845; Bosna vâlisi Haziran 1847-Mayıs 1850.

Mehmed Takiyeddin Paşa (Müderriszâde)7-1893Bağdad vâlisi ilaveten 6. Ordu komutanı Mayıs 1868-Mart 1869; Adana vâlisi Nisan 1869-Eylül 1871; Konya vâlisi Ocak-Nisan 1873; Sivas vâlisi Nisan1873-Ekim 1874; Hicaz vâlisi Ekim1874-Ekim 1877; Bağdad vâlisi Ocak1880-Aralık 1882.

Mehmed Tal’at Efendi 7-1854Berlin mukim maslahatgüzarı Aralık1842-Temmuz 1845.

Mehmed Tal'at Paşa1874-1921Dahiliye nâzın Ağustos 1909-Şubat 1911; P.T.T. nâzın Şubat-Temmuz 1912; Dahiliye nâzırı Haziran 1913- Temmuz 1918 ve Eylül-Ekim 1918 ilaveten Maliye nâzın Kasım 1914-Şubat

1917 ilaveten Sadrazam Şubat 1917- Ekim 1918.

^M ehm ed Tayyâr Paşa (Gürcü)7-1846Bolu vâlisi Eylül 1845-Ocak 1846; Musul vâlisi Ocak-Kasım 1846.

Mehmed Tevfik Bey (Yazıcızâde)7-1880Mabeyn başkatibi Temmuz 1839- Temmuz 1842; Meclis-i â’yân azası Mart1877.

Mehmed Tevfik Bey1860-1926Serkurenâ Temmuz 1912-Temmuz 1918.

Mehmed Tevfik Bey [Biren]1867-1956Selanik vâlisi Mayıs 1901-Mayıs 1902; Konya vâlisi Kasım 1902-Mart 1903; Yemen vâlisi Ağustos 1904-Ağustos 1905; Hüdavendigar vâlisi Mart 1906- Ocak 1909; Ankara vâlisi Mart-Eylül 1909; Şehremini Ocak-Mayıs 1910; Maliye nâzın Mart 1919-Mart 1920; Meclis-i â’yân azası Mart 1919; Nafia nâzın Mart-Nisan 1920; Şura-yı devlet reisi Ağustos 1921-Kasım 1922 ilaveten Maliye nâzın Nisan-Kasım 1922.

Mehmed Tevfik Paşa1853-1892Mısır Hidivi Ağustos 1879-Ocak 1892.

Mehmed Tevfik Paşa (Taşcızâde)1815-1902Maliye nâzın Kasım 1860-Kasım 1861; Hüdavendigar vâlisi Eylül 1863-Ocak 1865; Rumeli vâlisi Eylül 1866-Haziran 1867; Kastamonu vâlisi Haziran-Aralık 1867; Adana vâlisi Temmuz 1876- Haziran 1878.

Mehmed Tevfik Paşa1834-1917Sadaret müsteşarı Ekim 1890-Şubat 1906; Orman Maadin ve Ziraat nâzın 2-7 Ağustos 1908; Şura-yı devlet reisi Ağustos-Kasım 1908; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.

MEHMED VÂSIF - 106 - MEHMED ZİYÂEDDİN

^ Mehmed Vâsıf Paşa (Gürcü)7-1865Niş vâlisi Mayıs-Ekim 1839; Silistre vâlisi Ekim 1839-Nisan 1841; Selânik vâlisi Ekim 1843-Eylül 1845; Niş vâlisi Aralık 1845-Mayıs 1850; Trabzon vâlisi Nisan 1852-Şubat 1853; Arabistan Ordusu komutanı Şubat 1853-Ağustos 1854; Anadolu Ordusu kumandanı Aralık1854-Aralık 1856; Hassa Ordusu komutanı Aralık 1856-Ağustos 1857; Tophane müşiri Eylül-Ekim 1857; Hassa Ordusu komutanı Ekim 1857-Mayıs1860.

Mehmed Vecihî Paşa (Yozgatlı)1797-1867Bosna vâlisi 1836-Ocak 1841; Konya vâlisi Mayıs-Ekim 1841; Diyarbekir vâlisi Ekim 1841-Ağustos 1842; Haleb vâlisi Ağustos 1842-Ocak 1845; Sayda vâlisi Mart 1845-Ocak 1846; Musul vâlisi Kasım 1847-Ağustos 1848; Ankara vâlisi Ağustos 1848-Aralık 1850; Bağdad vâlisi Aralık 1850-Kasım 1851; Ankara vâlisi Haziran 1852-Nisan 1855; Erzurum vâlisi Aralık 1855-Ocak 1857; Selânik vâlisi Ekim 1857-Eylül 1858; Hicaz vâlisi Eylül 1864-Ağustos 1867.

^ Mehmed Vehib Paşa [Kaçi]1877-19402. Ordu komutanı Kasım 1914-Şubat 1915; 3. Ordu komutanı Şubat 1916- Mart 1918; Şark Orduları Grubu komutanı Haziran-Temmuz 1918; 1. Ordu komutanı Ekim 1918-Haziran 1919.

^M ehm ed Yâver Paşa (Çerkeş) 7-1876Tophane müşiri Şubat 1867-Şubat 1869 ve Nisan-Temmuz 1872; Serasker Temmuz-Ekim 1872; Tophane müşiri Ek'ım-Kasım 1872; 5. Ordu komutanı Kasım 1872-Eylül 1873; 2. Ordu komutanı Eylül 1874-Aralık 1875; 4.

Ordu komutanı Aralık 1875-Nisan 1876; Erzurum vâlisi Mayıs 1876.

Mehmed Zeki Paşa 7-1873Sivas vâlisi Aralık 1861-Şubat 1863.

^M ehm ed Zeki Paşa 7-19294. Ordu komutanı Haziran 1888-Ağustos 1908; Bağdad vâlisi Ağustos 1912-Mayıs1913.

Mehmed Ziyâ Paşa1860-7Maliye nâzırı Aralık 1905-3 Ağustos 1908; Ticaret nâzın 3-7 Ağustos 1908; Maliye nâzırı 7 Ağustos 1908-Şubat1909 ve 22-27 Temmuz 1912; Dahiliye nâzın 27 Temmuz-17 Ağustos 1912; Evkaf nâzırı Ekim 1912-Ocak 1913; Nafıa nâzırı Ekim 1918-Şubat 1919.

Mehmed Ziyâ Paşa1860-7Bitlis vâlisi Mayıs-Ekim 1919; Ankara vâlisi Ekim 1919 (V azifeye başlayamadı).

Mehmed Ziyâeddin Bey [Kızıltan]1873-1940Ticaret ve Ziraat nâzın Mart-Nisan 1920; Şehremini Mart 1922-Nisan 1923.

u Mehmed Ziyâeddin Efendi1847-1918Şeyhülislam Şubat-Mayıs 1909; Meclis-i â’yân azası Ocak 1911.

Mehmed Ziyâeddin Paşa (Mezarcızâde)7-1870Rumeli vâlisi Eylül 1844-Ekim 1845 Yanya vâlisi Ekim 1845-Şubat 1846 Tirhala vâlisi Şubat 1846-Ocak 1847 Rumeli vâlisi Ocak 1847-Eylül 1848 Tirhala vâlisi Eylül 1848-Şubat 1849 Vidin vâlisi Mayıs 1849-Eylül 1850 Adana vâlisi Kasım 1851-Şubat 1854 Harput vâlisi Temmuz-Aralık 1854 Hakkari vâlisi Aralık 1854-Haziran 1856 Adana vâlisi Şubat 1858-Aralık 1859.

MELETİOS - 107 - MUHİYDDİN

M ekkelioğlu bk Ömer Rüşdü Paşa. M ekkızâde bk Mustafa Asım Efendi. M e k tu b iz â d e bk Mehmed Rifat Bey,

Osman Râşid Paşa.Melhame bk Necib Paşa, Selim Paşa. Melekzâde bk Mustafa Şekib Bey.

Meletios III 1772-1845Rum Ortodoks patriği Nisan-Aralık 1845.

Meletios IV (Metaksakis)1871-1935Rum Ortodoks patriği Kasım 1921-Eylül1923.

Memduh bk Mehmed Faik Memduh.Memduh Bey

7-1919Adliye nâzırı Ocak-Temmuz 1912.

Memduh Sermed Bey (Ispanakçızâde)1876-1924Bitlis vâlisi Eylül 1915-Mart 1916; Musul vâlisi Eylül 1917.

Menemençioğlu bk Mehmed Rifat Bey. M e n e m e r t l i ( z â d e ) bk Mustafa Tevfik

Paşa, Mehmed Rifat Bey, Mehmed Nabi Bey.

Menteşe bk Halil Bey.Mersinli bk Cemâl Paşa.Meşrebzâde bk Mehmed Arif Efendi. Mezarcızâde bk Mehmed Ziyâeddin Paşa.

Mıgırdıc Hırimyan1820-1907Ermeni patriği 1869-1874.

M idhat bk Ahmed Midhat, Ahmed Midhat Şefik, Mehmed Midhat.

M idilli M ahşeri bk Kâmil Bey.Mihal Obrenoviç

1829-1868Sırbiye knezi Temmuz 1839-Eylül 1842 ve Eylül 1860-Haziran 1862.

Mikail Portakalyan Paşa1841-1897Hazine-i Hassa nâzın Ekim 1891-Kasım1897.

Miloş II. Obrenoviç1780-1860Sırbiye knezi Ocak 1859-Eylül 1860.

Milan IV. Obrenoviç1854-1901Sırbiye knezi Haziran 1868-Mart 1878.

M irza bk Mehmed Said Paşa.Misak Efendi (Yusuf)

1849-7Lahey elçisi Şubat 1898-Kasım 1909.

M olla bk Cemil Bey, Necmeddin Bey. M ollacık bk Ahmed Muhtar -Molla Bey. Mollaoğlu bk Ahmed Muhtar Bey.M orali bk İbrahim Halil Paşa.

Möşe Fresko Efendi Hahambaşı 1839-1841.

Moşe Levi Efendi Hahambaşı 1872-1908.

M uam mer bk Ahmed Muammer, Mehmed Muammer.

M udurnulu bk Mehmed Nâfiz Paşa. Muhammed bin Abdül Mu'in bin

Avn (Şerif)1790-1858Mekke şerifi Eylül 1827-Temmuz 1851 ve Ocak 1856-Mayıs 1858.

u Muhammed Hamdî Bey (Küçük Hamdî) [Yazır]1878-1942Evkaf nâzın Mayıs-Ekim 1919; Meclis-i â ’yân azası 1919 Eylül; Evkaf nâzın Ekim 1919-Mart 1920.

Muharrem Mümtaz Bey1864-1931Musul vâlisi Aralık 1912-Temmuz 1913; Mamuretülaziz vâlisi Eylül 1919- Temmuz 1920.

Muharrem EfendiBasra vâlisi Ağustos 1908-Şubat 1909.

Muhiyddin bk Ali Muhiyddin.Muhiyddin Efendi

(Nakipzâde/Bağdadlı/El-Geylanî) Meclis-i â’yân azası Ocak 1914.

Muhiyddin Paşa(Emir Abdülkadirzâde)1844-1918Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.

M uhlis bk Emin Muhlis, Es‘ad Mehmed Muhlis, Es‘ad Muhlis, Yusuf Muhlis.

MUHSİN - 108 - MUSTAFA AZMİ

X Muhsin PaşaBasra vâlisi Ocak 1900-Eylül 1902.

Muhtar bk Alııned Muhtar, Mahmud Muhtar. Murat Efendi (Franz von Werner)

1836-1881Lahey elçisi Nisan 1877-Eylül 1881.

u Musa Kâzım Efendi 1859-1921Meclis-i â ’yân azası Aralık 1908; Şeyhülislam Temmuz-Aralık 1911 ve Mayis 1916-Ekim 1918 ilaveten Evkaf nâzın Şubat 1917-Ekim 1918.

X Musa Kâzım Paşa7-1893Bengazi vâlisi Temmuz 1885-Temmuz1888.

Mûsâ Safvetî Paşa (K ırım lı)1805-1865Maliye nâzın Şubat 1841-Eylül 1845; Tirhala vâlisi Kasım 1845-Şubat 1846; Şam vâlisi Şubat 1846-Mart 1848; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Ocak- Ağustos 1849; Kastamonu vâlisi Ekim1849-Aralık 1850; Ankara vâlisi Aralık1850-Haziran 1852; Maliye nâzırı Kasım1853-Kasım 1854; Ticaret nâzırı Aralık1854-Aralık 1856; Maliye nâzın Aralık1856-Temmuz 1857 ve Mart 1858-Şubat 1859; Evkaf nâzın Şubat-Kasım 1859; Meclis-i ahkâm-ı adliye reisi Kasım 1859-Temmuz 1861.

Mustafa Abdiilhâlik Bey [Renda] 1881-1957Haleb vâlisi Ekim 1915-Nisan 1917 ve Eylül-Ekim 1918.

Mustafa Arif Bey [Deymer]1874-1954Dahiliye nâzırı Kasım 1918-Ocak 1919; Şura-yı devlet reisi Ekim 1920-Ağustos1921 ilaveten Dahiliye nâzın Nisan1921-Haziran 1921 ilaveten Maârif nâzırı Haziran-Ağustos 1921.

Mustafa Âsim Bey [Turgut]1870-1937Brüksel elçisi Nisan-Temmuz 1908; Stokholm elçisi Temmuz 1908-Şubat 1909; Sofya elçisi Haziran 1909-Ekim 1911; Hariciye nâzırı Ekim 1911- Temmuz 1912; Tahran büyükelçisi Ocak1914-Şubat 1916.

X Mustafa Âsim Efendi (Mekkîzâde) 7-1846Şeyhülislam Şubat 1833-Kasım 1846. Mustafa Âsim Efendi [Yörük]1854-1943Meclis-i â’yân azası Mart 1919.

X Mustafa Âsim Paşa (G iritli)7-1891Şkodra vâlisi Eylül 1871-Ocak 1872; Tophane müşiri Temmuz 1872; Zaptiye müşiri Ağustos-Ekim 1872; Bosna vâlisi Ekim 1872-Aralık 1873; Yanya vâlisi Aralık 1873-Kasım 1874; Trablusgarb vâlisi Kasım 1874-Şubat 1875; Yemen vâlisi ve 7. Ordu komutanı Nisan 1875- Nisan 1879; Yanya vâlisi Nisan 1879- Eylül 1883; Şkodra vâlisi Mayıs 1884- Ocak 1887; Bagdad vâlisi Ocak 1887- Kasım 1889; Suriye vâlisi Aralık 1889- Kasım 1891.

Mustafa Âtıf Bey [Bayındır]1883-1977Ankara vâlisi Temmuz-Ekim 1915; Kastamonu vâlisi Ekim 1915-Haziran 1918; Haleb vâlisi Haziran-Eylül 1918.

Mustafa Azmi Bey (Akalın)1859-1926Hüdavendigâr vâlisi Ocak 1909-Eylül 1912; Konya vâlisi Ağustos 1914-Mayıs 1915; Beyrut vâlisi Haziran 1915-Haziran 1918; Hüdavendigar vâlisi Temmuz- Eylül 1919.

MUSTAFA - 109 - MUSTAFA NECİB_________ azası Kasım 1916; Adliye nâzırı Ekim-

M us t af a BeyMusul, vâlisi Eylül 1905-Ağustos 1908; Trabzon vâlisi Eylül 1909-Temmuz 1911.

X Mustafa Eşref Paşa1819-1894Tahran elçisi Aralık 1871-Kasım 1872; Şkodra vâlisi Ekim 1874-Mayıs 1876; Selanik vâlisi Haziran 1876-Nisan 1877.

Mustafa Faik PaşaMusul vâlisi Aralık 1887-Ocak 1889; Kastamonu vâlisi Mart 1892-Ağustos 1894; Adana vâlisi Ağustos 1894-Ocak1896.

Mustafa Fâzıl Paşa1830-1875Maârif nâzın Aralık 1862-Ocak 1863; Maliye nâzırı Ocak 1863-Mart 1864; Adliye nâzın Nisan-Ağustos 1870; Maliye nâzın Ağustos 1870-0cak 1871; Adliye nâzın Ekim 1871-Ocak-1872.

X Mustafa Fevzî Paşa [Çakmak]1876-19502. Ordu komutanı Temmuz-Ekim 1917;7. Ordu komutanı Ekim 1917-Ağustos 1918; Erkân-ı Harbiye-i Umumiye reisi Aralık 1918-Mayıs 1919; Harbiye nâzın Şubat-Nisan 1920.

Mustafa Fuad BeyPosta ve Telegraf nâzın Mart-Temmuz1909.

Mustafa Haşim Paşa1852-1920Trablusgarb vâlisi Şubat 1899-Nisan 1900; Maârif nâzırı Temmuz 1903- Temmuz 1908.

^ Mustafa Hayri Efendi (Ürgüplü)1866-1921Evkaf nâzın Aralık 1910-Temmuz 1912 ilaveten Adliye nâzın Ekim 1911-Ocak1912 ilaveten Şura-yı devlet reisi Ekim1911-Ocak 1912; Evkaf nâzın Ocak1913-Mayıs 1916 ilaveten Şeyhülislam Mart 1914-Mayıs 1916; Meclis-i â’yân

Kasım 1918.Mustafa Hıfzî Paşa (Dede)

7-1860Selânik vâlisi Mayıs 1847-Eylül 1848.

Mustafa Kâni Bey 7-1850Evkaf nâzın Haziran 1842-Aralık 1844.

X Mustafa Kemal Paşa [Atatürk]1881-19382. Ordu komutanı Aralık 1916-Temmuz 1917; 7. Ordu komutanı Temmuz-Ekim 1917; Yıldırım Ordulan Grubu komutanı Ekim-Kasım 1918 ilaveten 7. Ordu komutanı Ağustos-Kasım 1918.

^ Mustafa Mazhar Paşa 7-1852Haleb vâlisi Temmuz 1846-Ağustos 1848; Musul vâlisi Ağustos 1850-Mayıs 1851; Erzurum vâlisi Mayıs 1851- Haziran 1852.

Mustafa Nâil Bey1859-1921Maârif nâzın Mayıs 1909-0cak 1910; Maliye nâzırı Ekim 1911-Temmuz 1912; Meclis-i â’yân azası Ocak 1911.

Mustafa Nâilî Paşa (Arnavud/Giridî)1798-1871Girit vâlisi Ocak 1841-Ekim 1851; Meclis-i ahkam adliye reisi Mart 1852- Mayıs 1853; Sadrazam Mayıs 1853- Mayıs 1854 ve Ağustos 1857-Ekim 1857.

Mustafa Nâzım Paşa (Yenişehirli)1862-1909Musul vâlisi Haziran-Eylül 1901; Erzurum vâlisi Eylül 1901-Nisan 1906; Adliye nâzın Mart-Nisan 1909.

^ M u stafa Nâzım PaşaHarbiye nâzın Temmuz 1919-Ağustos 1919.

Mustafa Necib Paşa (Selanikli)7-1883Suriye vâlisi Eylül 1872-Ocak 1873.

MUSTAFA NEDİM - 110 - MUSTAFA REŞİD

Mustafa Nedim BeyŞkodra vâlisi Mayıs 1911-Ocak 1912; Adana vâlisi Ocak-Ağustos 1912.

Mustafa Neyyir BeyDiyarbekir vâlisi Ocak-Haziran 1919.

Mustafa Nurî Bey1851-1923Musul vâlisi Haziran 1902-Eylül 1905; Diyarbekir vâlisi Mayıs 1906-Ağustos 1906; Mamuretülaziz vâlisi Ağustos 1906-Ekim 1906; Erzurum vâlisi Ekim1906-Ekim 1907; Ankara vâlisi Ekim1907-Haziran 1908; Şkodra vâlisi Haziran-Eylül 1908; Sivas vâlisi Eylül- Ekim 1908; Adliye nâzın Temmuz 1919- Şubat 1920; Meclis-i â ’yân azası Eylül 1919; Adliye nâzırı Temmuz-Kasım 1922.

^ Mustafa Nurî Paşa (Sırkatibi)1798-1879Yanya vâlisi Haziran 1837-Mayıs 1840; Serasker Mayıs 1840-Şubat 1843; Rumeli ve Edirne vâlisi Şubat-Temuz 1843; Vidin vâlisi Nisan 1844-Şubat 1845; Hüdavendigar vâlisi Eylül 1845- Nisan 1849; Trablusgarb vâlisi Ağustos1852-Eylül 1855; Selanik vâlisi Eylül1855-Mayıs 1856; Bağdat vâlisi ilaveten6. Ordu komutanı Kasım 1859-Ocak 1861; Meclis-i â’yân azası Mart 1877.

Mustafa Nurî Paşa (Mansûrîzâde)1824-1890Mâbeyn-i hümâyûn başkâtibi Ocak- Kasım 1863; Sadâret müsteşarı Kasım1872-Mayıs 1873; Maârif nâzın Mayıs1882-Eylül 1884; Evkaf nâzırı Ocak1886-Ocak 1890.

Mustafa Nurî PaşaBasra vâlisi Eylül 1902-Eylül 1906.

^ Mustafa Nurî Paşa5. Ordu komutanı Mart 1906-Ağustos 1908.

^ Mustafa Paşa (Bonaparta)7-1852Yemen vâlisi Ekim 1851-Mayıs 1852.

^ Mustafa Paşa (Hacı/İngiliz)7-1870Kaptan-ı Detya Ocak 1863.

^ Mustafa Paşa (Alyanak)7-1884Aydın vâlisi Ağustos 1857-Şubat 1858; Edirne vâlisi Şubat 1858-Mart 1860; Üsküp vâlisi Mart 1860-Temmuz 1863; Diyarbakır vâlisi Temmuz 1863-Ekim 1867; 5. Ordu komutanı Kasım 1867- Temmuz 1868; Zaptiye müşiri Kasım1871-Ağustos 1872; Şkodra vâlisi Ağustos 1876-Temmuz 1878.

^ Mustafa Paşa5. Ordu komutanı Ocak 1892-Haziran1896.

^ Mustafa Paşa(N em rut/Süleym aniyeli]Hüdavendigar vâlisi Eylül-Ekim 1919.

Mustafa Rahmi Bey (Evrenoszâde) [Arslan]1873-1947Aydın vâlisi Ekim 1913-Ekim 1918.

Mustafa Reşid Paşa (Koca)1800-1858Hariciye nâzın Temmuz 1839-Mart 1841; Paris büyükelçisi Ağustos 1841- Aralık 1842 ve Ocak 1844-Kasım 1845; Hariciye nâzın Aralık 1845-Eylül 1846; Sadrazam Eylül 1846-Nisan 1848; Sadrazam Ağustos 1848-Ocak 1852; Meclis-i ahkam reisi Ocak-Mart 1852; Sadrazam Mart-Ağustos 1852; Hariciye nâzırı M ayıs 1853-Kasım 1854; Sadrazam Kasım 1854-Mayıs 1855 ve Kasım 1856-Temmuz 1857; Tanzimat Meclisi reisi Temmuz-Eylül 1857; Sadrazam Ekim 1857-Ocak 1858.

MUSTAFA REŞİD - 111 - MUSTAFA TOSUN

Mustafa Reşid Paşa1858-1924Bükreş elçisi Mayıs 1894-Ocak 1896; Roma büyükelçisi Ocak 1896-Eylül 1908; Viyana büyükelçisi Eylül 1908- Ekim 1911; Ticaret nâzırı Ekim 1912- Haziran 1913; Hariciye nâzın Kasım1918-Şubat 1919 ve Ekim 1919-Şubat 1920; Maârif nâzırı Ekim-Kasım 1920; Londra mümessili Aralık 1920-Kasım 1922.Mustafa Sabrî Efendi1870-1954M eclis-i â ’yân azası Mart 1919; Şeyhülislam Mart-Ekim 1919; Meclis- â ’yân reisi Mart 1919-Ocak 1920; Şeyhülislam Temmuz-Eylül 1920.

^ Mustafa Sabrî Paşa 7-1851Niş vâlisi Mayıs 1840-EyIül 1844; Harput vâlisi Kasım 1847-Mayıs 1849; Yemen vâlisi Mayıs 1850-Mart 1851.

Mustafa Sami Efendi 7-1851Berlin elçisi Eylül 1846-Aralık 1847; Tahran büyükelçisi Haziran 1849-Mayıs 1851.

Y Mustafa Sıdkı Paşa (Fosfor)7-1889Erzurum vâlisi ilaveten 4. Ordu komutanı Ocak 1869-Ekim 1871; Tophane müşiri Ekim 1871-Nisan 1872 ilaveten Bahriye nâzın Aralık 1871-Ocak 1872; Tophane müşiri Ağustos-Ekim 1872; Bahriye nâzırı Ekim-Kasım 1872; Şkodra vâlisi Ocak-Mart 1873; Erzurum vâlisi Mart 1873-Ekim 1874 ilaveten 4. Ordu komutanı Mart 1873-Kasım 1874; Konya vâlisi Aralık 1874-Şubat 1875; Trablusgarb vâlisi Şubat 1875-Ağustos 1877; Serasker Ağustos-Aralık 1877 ve Haziran-Aralık 1878; Erzurum vâlisi Mart 1879-Şubat 1889.

Mustafa Süreyyâ Paşa1825-1879Haleb vâlisi Şubat 1863-Ocak 1866; Aydın vâlisi Temmuz 1866-Haziran 1867; Hüdavendigar vâlisi Mart-Ekim 1868; Haleb vâlisi Ocak-Haziran 1872; Aydın vâlisi Ocak 1873-Mart 1874; Ankara vâlisi Temmuz 1876-Kasım 1877; Sivas vâlisi Şubat 1878-Temmuz 1879.

Mustafa Şekib Bey1864-1934Bulgaristan komiseri Ağustos 1908; Stokholm elçisi Haziran 1909-Kasım1915.

Mustafa Şekib Bey (Melekzâde)1854-7Washington elçisi Ağustos 1900-Eylül1907.

Mustafa Şeref Bey [Özkan]1884-1938Ticaret nâzın Şubat 1917-Ekim 1918.

Mustafa Şerifi Paşa1797-1860Kastamonu vâlisi Ocak 1845-Eylül 1847 ilaveten Bolu vâlisi Mayıs 1846-Eylül 1847; Sayda vâlisi Eylül 1847-Temmuz 1848; Adana ve Maraş vâlisi Temmuz 1848-Kasım 1851; Konya vâlisi Temmuz 1854-Aralık 1856; Haleb vâlisi Ocak-Ağustos 1857; Aydın vâlisi Şubat- Aralık 1858.

Mustafa Tahsin Bey1848-1899Washington elçisi Mayıs 1896-Eylül1897.

X Mustafa Tevfik Paşa (M enem enli)7-1879Anadolu Ordusu komutanı Ağustos 1861-Şubat 1864.

^ Mustafa Tosun Paşa7-1858Üsküp vâlisi Nisan 1851-Ekim 1853.

MUSTAFA VEFİK - 112 - MUZAFFER

Mustafa Vefik Bey1852-1912Sivas vâlisi Kasım 1908-Şubat 1910; Halep vâlisi Ağustos-Aralık 1912.

^ Mustafa Zarif Paşa 7-1863Konya vâlisi Nisan-Temmuz 1849; Haleb vâlisi Ağustos 1849-Ekim 1850; Vidin vâlisi Ekim 1851-Haziran 1852; Erzurum vâlisi Haziran 1852-Mart 1854; Anadolu Ordusu komutanı Mart-Eylül 1854 ilaveten Kırım harbinde Batum Ordusu komutanı Ağustos-Aralık 1854.

^ Mustafa Zeki Paşa1849-1914Tophane müşiri Ağustos 1891-Temmuz 1908.

Mustafa Zihni Paşa1838-1912Sadaret müsteşarı Ocak 1879-Eylül 1885; Evkaf nâzın 27-29 Eylül 1885; Maliye nâzın 30 Eylül 1885-Aralık 1886; Ticaret nâzın Aralık 1886-Mayıs 1890; Evkaf nâzın Mayıs 1890-Ekim 1891; Selanik vâlisi Ekim 1891-Kasım 1895; Halep vâlisi Kasım 1895-Ocak 1896; Hüdavendigar vâlisi Haziran 1896-Ocak 1897; Ticaret nâzın Ocak 1899-Ağustos 1908; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908; Şura-yı devlet reisi Nisan-Mayıs 1909.

Mustafa Zihni Paşa (Babanlı) 1848-1929Adana vâlisi Mayıs-Ekim 1909; Hicaz vâlisi Ocak-Eylül 1912.

Mustafa Ziver Bey1844-1917Trabzon vâlisi Şubat-Temmuz 1907; Edirne vâlisi Temmuz 1907-Temmuz 1908; Zaptiye nâzırı 30 Temmuz-9 Ağustos ve 11-14 Ağustos 1908; Şehremini Ağustos 1908-Mart 1909.

M usullu bk Ali Yâver Paşa. Musurus-Gikis Bey (Vasileo)

Posta ve Telegraf nâzın Ekim 1912- Haziran 1913.

Musurus Bey (Pavlaki)1810-1876Sisam beyi 1866-EylüI 1873.

Musurus Bey (Yanko)1805-1869Torino mukim maslahatgüzarı Temmuz1855-Ocak 1857.

Musurus Paşa (Kostaki)1807-1885Atina elçisi Mayıs 1840-Eylül 1848; Viyana elçişi Eylül 1848-Eylül 1850; Londra büyükelçisi Mart 1851-Kasım 1885; Meclis-i â’yân azası Mart 1877.

Musurus Paşa (Stefanaki)1840-1907Roma elçisi Şubat 1881-Şubat 1886; Sisam beyi Temmuz 1896-Şubat 1899; Londra büyükelçisi Aralık 1902-Kasım1907.

Muzaffer Beyİaşe nâzın 17-30 Kasım 1918.

Muzaffer Paşa (Comte Ladislas Tchaikow ski)1840-1907Cebellübnan sançağı mutasarrıfı Eylül 1902-Haziran 1907.

Muzaffer bk Mehmed Muzaffer. M ü d e r r is zâ d e bk Mehmed Takiyeddin

Paşa.M üeyyed bk Sadık Paşa.M ühend is bk Hâfız Ahmed Paşa, Mehmed

Emin Paşa, Mehmed Kâmil Paşa. Mühürdarzâde bk Mehmed Nurî Efendi. M üm taz bk Ebûbekir Mümtaz, Muharrem

Mümtaz, Reşid Mümtaz.M ünifbk Ali Münif, Mehmet Tâhir Münif. M ünir bk Ahmed Münir, Mehmed Münir,

Sâlih Münir.M üntefik bk Mehmed Nâzır Paşa. M üstedam i bk Ali Gâlib Paşa.M ütercim bk Mehmed Rüşdü Paşa.Nabi bk Mehmed Nabi.Nâdir bk Abdülkerim Nâdir.Nâfi bkz Abdtinnafî Mehmed.Nafiz bk Abdurrahman Nâfız, Mehmed Nâfiz.

NÂFİZ — 113 — NİHAT

Nâfiz BeyHüdavendigar vâlisi Ağustos 1921-Nisan

1922Nâil bk Mustafa Nâil.Naili bk Mustafa Naili.Naim bk Ahmed Naim.N akipzâde bk Muhiyddin Efendi.Nâmık bk Mehmed Nâmık, Süleyman Nâmık.

Nâmık PaşaTirhala vâlisi Temmuz 1840-Kasım1845.

Nâmık PaşaMeclis-i â’yân azası Temmuz 1878.

Nâsır Efendi (Şerif)1861-1920Meclis-i â’yân azası Kasım 1909.

^ Nâsır Paşa1861-19222. Ordu komutanı Şubat 1907-Ağustos 1908.

Nâsır bk Mehmed Nâsır.Nasri Paşa (Franko Kusa)

1814-1873Cebel-i Lübnan mutasarrıfı Haziran1868-Şubat 1873.

Nasuhi bk Abdülhalik Nasuhi.Nasuhzâde bk Mehmed Hamdî Paşa.Naşid bk Râşid Naşid.Naurrı bk Hay im Efendi.

Naum Nimetullah Paşa (Duhani)1851-1911Cebel Lübnan mütessarıfı Ağustos 1892- Eylül 1902; Nafia nâzın 3-8 Ağustos 1908; Paris büyükelçisi Ağustos 1908- Eylül 1911.

Nâzım bk Ahmed Nâzım, Ali Nâzım, Haşan Nâzım, Hüseyin Nâzım, Mehmed Nâzım, Mustafa Nâzım.

Nâzım BeySuriye vâlisi Ocak 1912-Ocak 1913; Aydın vâlisi Ocak-Ekim 1913.

Nâzım Bey (Dr.)1870-1926Maârif nâzın Temmuz-Ekim 1918.

N âzır bk Ahmed Nâzır Paşa.Nazif bk Mehmed Nazif, Süleyman Nazif.

^ Nazif PaşaErkân-ı Harbiye-i Umumiye reisi Nisan- Mayıs 1920.

Necib bk Ali Necib, Mehmed Necib, Mustafa Necib.

V Necib Paşa 7-1899Madrid elçisi Ocak 1897-Kasım 1899.

Necib Paşa (Melhame)7-1928Bulgaristan komiseri Eylül 1898-Mart 1902.

^ Necib PaşaTophane müşiri Şubat-Mart 1909.

o Necmeddin Bey (Molla) [Kocataş] Bağdad vâlisi Mayıs-Ekim 1908; Adliye nâzın Mayıs 1909-Ekim 1911 ilaveten Şura-yı devlet reisi Ocak 1910-Ekim1911.

Necmi bk Süleyman Necmi.Nedim bk Ahmed Nedim, Mahmud Nedim,

Mustafa Nedim.N em rud bk Mustafa Paşa.

Neofitos VIII 1832-1909Rum Ortodoks patriği Kasım 1891-Ocak1895.

Nerses II. Varjabedyan1837-1884Ermeni patriği 1874-1884.

Nesimi bk Ahmed Nesimi.Neş'et Bey

7-1875Serkurenâ Mart 1856-Haziran 1857.

Neş'et Bey (Çorlulu)1809-1889Atina elçisi Aralık 1852-Kasım 1855.

^ Neş'et BeyTrablusgarb vâlisi Kasım 1911.

Nevres bk Mehmed Nevres.^ Nihat Paşa (de Bilinski)

Bulgaristan komiseri Temmuz 1878- Kasım 1885.

NİHAT - 114 - OSMAN

^ Nihat Paşa [Anılmış]1878-19542. Ordu komutanı Ekim 1917-Mayıs1919.

Nikola I. [Petroviç Niegoş]1841-1921Karadağ beyi Ağustos 1860-Ekim 1877.

Niyazi Bey 7-1902Bulgaristan komiseri Mart 1888-Kasım1897.

Nizamı bk Osman Nizamî.Noradonkyan Efendi (Gabriel)

1852-1941Ticaret ve Nafia nâzın Ağustos 1908- Ocak 1910; Meclis-i â ’yân azası Aralık 1908-Kasım 1916; Hariciye nâzırı Temmuz 1912-Ocak 1913.

Numan Mahir Efendi 7-1844Evkaf nâzırı Eylül 1840-Haziran 1842.

Nureddin bk Abdurrahman Nureddin, Mehmed Nureddin.

X Nureddin Paşa (Sakallı)1873-1932Bagdad vâlisi Nisan 1915-Ocak 1916; 8. Ordu komutanı Ekim-Aralık 1918; Aydın vâlisi Aralık 1918-Mart 1919.

N un bak Mehmed Nurî, Mustafa Nurî, Osman Nurî.

Nurî Bey 1848-7Hazine-i hassa nâzırı Ekim-Aralık 1908; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.

Nurî BeySadaret müsteşarı Ağustos-Ekim 1920.

X Nurî Paşa [Killigil]1889-19491. Cihan Harbinde Kafkas İslâm Ordusu komutanı.

Nusret bk Ali Nusret.

^ Nusret Paşa (Çerkeş)1824-1896Ankara vâlisi Mayıs 1872-Ocak 1873; Trabzon vâlisi Ocak-Temmuz 1875; Adana vâlisi Ocak-Temmuz 1876; Selanik vâlisi Haziran-Aralık 1877; 4. Ordu komutanı Ocak-Eylül 1884; 6. Ordu komutanı Haziran 1888-Aralık1890.

Nusret Sa'dullah Bey [Ayaşlı]1869-1944Brüksel elçisi Şubat-Aralık 1914; Lahey elçisi Şubat 1915-Kasım 1922.

Oğüzoğlu bk İsmail Sıtkı Bey.Ohanes Çamiç Efendi

7-1883Nafia nâzın Ağustos 1877-Haziran 1878 ilaveten Ticaret nâzın Ağustos-Kasım 1877; Ticaret nâzırı Ocak-Aralık 1878 ilaveten Nafıa nâzın 30 Kasım-4 Aralık1878.

Ohanes Sakız Paşa1830-1912Hazine-i hassa nâzın Kasım 1897-Ekim1908.

Okday bk Ahmed Tevfik Paşa.Oksanti Efendi

Meclis-i â ’yân azası Aralık 1908-Aralık1910.

Okyar bk Ali Fethi Bey.Orbay bk Hüseyin Raûf Bey.

Oskan Efendi [Mardikyan]Posta ve Telegraf nâzın Haziran 1913- Kasım 1914.

Osman bk Ali Osman, Mazhar Osman. Osman Bedri Bey

1881-1927Şehremini Mayıs 1916-Temmuz 1917; Suriye vâlisi Temmuz 1917-Haziran1918.

Osman Bey 7-1893Serkurenâ Haziran 1857-Nisan 1860.

OSMAN - 115 - OSMAN

Osman Efendi1786-1851Atina mukim maslahatgüzarı Eylül1848-Aralık 1851.

Y Osman Fevzî Paşa (Tatar)7-1924Şkodra vâlisi Temmuz 1894-Haziran 1896; Yanya valisi Ekim 1897-Şubat 1906; 5. Ordu komutanı Eylül 1908- Mart 1909; Meclis-i â ’yân azası Kasım 1914.

Osman Kâzım BeyHalep vâlisi Ağustos 1904-Ağustos 1905; Diyarbakır vâlisi Ağustos 1905- Ocak 1906; Kastamonu vâlisi Nisan 1906-Mart 1908.

^ Osman Nizami Paşa1856-1939Berlin büyükelçisi Eylül 1908-0cak 1913; Nafıa nâzın Haziran-Aralık 1913; Roma mümessili Aralık 1920-Kasım 1922.

Osman Nurî Bey 1844-1912Maliye nâzın Nisan 1909.

Osman Nurî Paşa7-1852Erzurum vâlisi Ekim 1837-Ekim 1839; Edirne vâlisi Mayıs-Ekim 1840; Yanya Kasım 1840-Mart 1844; Edirne vâlisi Mart-Kasım 1844; Bosna vâlisi Kasım 1844-Aralık 1845; Konya vâlisi Aralık 1846-Ağustos 1847; Adana vâlisi Temmuz 1847-Temmuz 1848; Şam vâlisi Ağustos 1848-Eylül 1849; Harput vâlisi Ağustos 1850-Eylül 1851; Haleb vâlisi Eylül 1851-Kasım 1852.Osman Nurî Paşa (Potirikli) Kosova vâlisi Ağustos 1880-Haziran 1881; Yemen vâlisi ilaveten 7. Ordu komutanı Haziran 1889-Mayıs 1890; Van vâlisi Temmuz 1890-0cak 1891.

^ Osman Nurî Paşa (Hacı/Topal)1840-1898Hicaz vâlisi Ağustos 1882-Temmuz 1886; Haleb vâlisi ve 5. Ordu komutanı Aralık 1886-Ekim 1887; Yemen vâlisi ve 7. Ordu komutanı Aralık 1887- Haziran 1889; 6. Ordu komutanı Aralık1890-Kasım 1891; Suriye vâlisi Kasım1891-Haziran 1892; Hicaz vâlisi Haziran- Aralık 1892; Haleb vâlisi Aralık 1892- Haziran 1894; Suriye vâlisi Haziran 1894-Temmuz 1896.

^ Osman Nurî Paşa (Gazi)1832-19001877-1878 Osmanlı-Rus Harbinde Tuna Garb Ordusu komutanı Nisan-Aralık 1877; Hassa Ordusu komutanı Mart1878-Temmuz 1880 ilaveten Serasker Aralık 1878-Temmuz 1880 ve Ocak1881-Kasım 1882 ve Aralık 1882-Eylül 1885 ve Ağustos-Eylül 1891.

Osman Paşa (Hazinedarzâde)7-1842Trabzon vâlisi 1245-Haziran 1842.

Osman PaşaÜsküp vâlisi Eylül 1844-Ağustos 1845.

^ Osman Paşa (Tatar)7-1846Hicaz vâlisi Ocak 1841-Ocak 1846.

^ Osman Paşa (Dellâlzâde/İşaretçi)7-1847Haleb vâlisi Şubat 1845-Haziran 1846; Anadolu müşiri Haziran 1846-Aralık1847.

Osman PaşaKonya vâlisi Temmuz 1849-Haziran 1850; Şkodra vâlisi Temmuz-Eylül1854.

Osman Paşa (Boşnak)Bosna vâlisi Haziran 1859-Ocak 1861.

OSMAN - 116 - ÖMER SABRİ

Osman Paşa (Raufpaşazâde)7-1878Niş vâlisi Mayıs 1860-Şubat 1861; Konya vâlisi Ağustos 1871-Ağustos 1872.

Osman PaşaDersim vâlisi Nisan 1884-Ağustos 1886; Musul vâlisi Temmuz 1892-Eylül 1893.

X Osman Paşa6. Ordu komutanı Ağustos-Eylül 1908;4. Ordu komutanı Mayıs-Aralıkl910.

Osman Râşid Paşa (Mektûbîzâde)1802-1880Şehremini Mart 1856-Temmuz 1858; Aydın vâlisi Ağustos 1860-Eylül 1861; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Şubat 1863- Ocak 1864.

Osman Rifat PaşaEvkaf nâzın Nisan-Temmuz 1920.

Osman Şerif Paşa (Topal)1804-1874Bosna vâlisi Ocak 1861-Haziran 1869.

Osman Zeki Bey (Hakkâkzâde)7-1891Serkurenâ Ekim 1882-Mayıs 1891.

Osman Ziyâ Paşa (Çürüksulu)7-1908Şkodra vâlisi Ağustos 1880-Nisan 1882.

Ozansoy bk Faik Âli Bey.Ö küz bk Mehmed Ârif Paşa, Mehmed Reşid

Paşa.Ömer Ali Bey (Paşabeyzâde)

1843-1920Kastamonu vâlisi Şubat-Kasım 1909.

X Ömer Fevzî Paşa (Küçük)7-1878Şkodra vâlisi Mayıs-Aralık 1868; Girit vâlisi Şubat 1869-Ekim 1870; Tuna vâlisi Ekim 1870-Ekim 1871; Girit vâlisi Ekim 1871-Temmuz 1872; Selanik vâlisi Ağustos 1872-Mayıs 1873; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Aralık1873-Şubat 1874; Selanik vâlisi Şubat1874-Eylül 1875; Edirne vâlisi Ekim1875-Mart 1876; Konya vâlisi Nisan

1876-Haziran 1877; Suriye vâlisi Haziran1877-Şubat 1878.

X Ömer Fevzî Paşa6. Ordu komutanı Ocak 1875-Ağustos 1876; Zaptiye müşiri Ağustos 1876-Mart1877.

U Ömer Hulusi Efendi (Dağıstanlı)1858-7Şeyhülislam Ekim-Kasım 1918; Evkaf nâzın Mart-Nisan 1920.

u Ömer Hüsamettin Efendi (Âtıfzâde)1799-1871Şeyhülislam Kasım 1863-Ağustos 1866.

vJ Ömer Lütfî Efendi (Bodrumlu)1818-1897Şeyhülislam Ocak 1889-Eylül 1891.

X Ömer Lütfî Paşa (Michel Lattas)1806-1871Rumeli müşiri Haziran 1849-Temmuz1857 ilaveten Kırım harbinde Serdar-ı ekrem ve Kınm Ordusu komutam Aralık1853-Mayıs 1856; Bağdad vâlisi ilaveten Irak ve Hicaz ordusu komutanı Ağustos1857-Ağustos 1859; Rumeli Ordusu komutanı Mayıs 1861-Mayıs 1868; Hassa Ordusu komutanı Mayıs 1868- Kasım 1869.

Ömer Paşa (Kızılhisarlı)7-1859Selanik vâlisi Temmuz 1840-Temmuz 1843; Konya vâlisi Temmuz 1843-Nisan 1844; Rumeli vâlisi Aralık 1845-Ocak 1847; Harput vâlisi Ağustos 1852- Temmuz 1854; Rumeli vâlisi Eylül1855-Eylül 1856.

X Ömer Rüşdü Paşa (Mekkelioğlu)1843-1922Harbiye nâzın Temmuz-Ağustos 1908; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.

Ömer Sabrî Bey1843-1898Bitlis vâlisi Ocak 1895-Ağustos 1898.

ÖMER YAVER - 117 - REFİK

^ Ömer Yâver Paşa1881-1931Serasker Ocak-Şubat 1919; Serkurenâ Mart 1919-Kasım 1922.

Özkan bk Mustafa Şeref Bey.Özdemiroğlu bk Mehmed Rifat Paşa. Paksoy bk Abdurrahman Efendi.Pasiner bk Gâlib Paşa.Paspalzâde bk Sâlim Paşa.Pepe bk Mehmed Emin Paşa.Pertev bk Edhem Pertev.

Petar II. [Petroviç Niegoş]7-1851Karadağ beyi Ekim 1830-Ekim 1851.

Petroviç N iegoş bk Danilo, Nikola, Petar.

Pirızâde bk İbrahim Hayrullah Bey. Popovic Efendi (Temko)

Meclis-i â’yân azası Kasım 1909-Kasım 1914.

P otirikli bk Osman Nurî Paşa.Prusyah bk Mehmed Ali Paşa.Râgıb bk Mehmed Râgıb.

Râgıb Raîf Bey [Köseraif]1873-1946.Madrid elçisi Aralık 1921-Kasım 1922. Rahmi bk İsmail Rahmi, Mustafa Rahmi.R aıf bk Mehmed Raîf, Râgıb Raîf. R am azanzâde bk Abdtinnâfi' İffet Efendi,

Ahmed Muhtar İtisami Paşa, Hüseyin Rıza Paşa, Mehmed İsmet Paşa.

Rasim bk Ahmed Rasim.^ Rasim Paşa (Hacı)

Bahriye nâzın Ocak 1879-Ocak 1881. Râşid Bey [Erer]

1868-1952İaşe nâzırı Kasım 1918-Ocak 1919; Maliye nâzın Ekim 1920-0cak 1921; Maârif nâzın Ocak-Haziran 1921; Evkaf nâzın Ekim-Kasım 1922.

Râşid bk Mehmed Râşid, Osman Râşid.

Râşid Nâşid Paşa (Hacı)7-1888Adana vâlisi Nisan-Mayıs 1868; Haleb vâlisi Mayıs 1868-Ocak 1869; Adana vâlisi Eylül 1871-Eylül 1873; Kastamonu vâlisi Haziran 1874-Eylül 1875; Ankara vâlisi Eylül 1875-Temmuz 1876; Suriye vâlisi Aralık 1876-Ocak 1877; Hicaz vâlisi Haziran 1879-Mart 1880; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Nisan1882-Haziran 1883; Aydın vâlisi Haziran1883-Eylül 1885; Suriye vâlisi Eylül1885-Mart 1888.

^ Râşid Paşa (Hacı)Bengazi vâlisi Haziran 1882-Temmuz1885.

Ratib bk Ahmed Ratib.R aûf bk Hüseyin Raûf, Mehmed Emin Raûf,

Mehmed Raûf, Mehmed Şerif Raûf.Raûf Bey

Mamuretülaziz vâlisi Kasım 1895- Ağustos 1903.

Raufpaşazâde bk Osman Paşa, Rıza Bey. Razi bk Yusuf Razi.Recaizâde bk Mahmud Ekrem Bey.

X Receb Paşa1842-19085. Ordu komutam Mart 1888-Haziran 1889; 6. Ordu komutanı Haziran 1893- Temmuz 1898; Trablusgarb vâlisi Ekim 1904-Ağustos 1908; Harbiye nâzın 7-21 Ağustos 1908.

Redif bk Mehmed Redif.Re'fet bk Mehmed Re'fet, Süleyman Re'fet.

Re'fet BeyMamuretülaziz vâlisi Eylül 1917-Haziran 1918; Suriye vâlisi Haziran-Eylül 1918.

R efik bk Ali Refik, Ali Rıza Refik, Haşan Refik, Mehmed Refik.

Refik Bey (Manyasîzâde)1853-1909Zaptiye nâzın 9-11 Ağustos 1908; Adliye nâzın Kasım 1908-Mart 1909.

REŞİD ÂKİF - 118 - SADIK VİCDANİ

Renda bk Mustafa Abdülhalik Bey.Resmor bk Ali Nâzım Bey.Reşad bk Ahmed Reşad, Mehmed Reşad.Reşad Halis bk Abdullah Reşad Halis.R eşid bk Abdullah Reşid, Ahmed Reşid,

Mehmed Reşid, Mustafa Reşid.Reşid Âkif Paşa

1863-1920Sivas vâlisi Ocak 1902-Ağustos 1908; Dahiliye nâzın 6-25 Ağustos 1908; Meclis-i â’yân azası Kasım 1909; Şura-yı devlet reisi Ekim-Kasım 1918.

Reşid Mümtaz Paşa1856-1928Beyrut vâlisi Temmuz 1897-Eylül 1903; Hüdavendigar vâlisi Eylül 1903-Mart 1906; İstanbul şehremini Mart 1906- Temmuz 1908; Dahiliye nâzın Temmuz1920-Ekim 1920.

Rey bk Ahmed Reşid Bey.Rıdvan İsmail Paşa

1856-1906Şehremini Eylül 1890-Haziran 1906.

Rıza bk Ahmed Rıza, Ali Rıza, Haşan Rıza, Mehmed Rıza, Yusuf Rıza.

Rıza Bey (Raufpaşazâde)1851-?Çetine elçisi Mayıs 1881-AraIık 1883; Atina elçisi Ağustos 1888-Mayıs 1890.

^ Rıza PaşaKonya vâlisi Mart-Nisan 1919.

Rıza Tevfik Bey [Bölükbaşı]1868-1949Maârif nâzırı Kasım 1918-Ocak 1919; Meclis-i â’yân azası Mart 1919; Şura-yı devlet reisi Mayıs-Ağustos 1919 ve Ağustos-Ekim 1920.

Rifat bk Halil Rifat, Mehmed Rifat, Osman Rifat, Sadık Rifat Mehmed, Samih Rifat, Velîyeddin Rifat.

Rifat BeyMabeyn başkatibi Nisan 1920-Kasım1922.

Rodosfzâde bk Ahmed Fethi Paşa. Rum beyoğlu bk Fahreddin Reşad Bey. Rüstem bk Ahmed Rüstem.

Rüstem Paşa1810-1895Torino elçisi Ocak 1857-Ağustos 1870; Petersburg elçisi Ağustos 1870-Mart 1873; Cebellübnan mutasarrıfı Mart1873-Mart 1882; Londra büyükelçisi Kasım 1885-Kasım 1895.

Rüşdü bk Ali Rüşdü, Mehmed Rüşdü, Ömer Rüşdü.

Sabis bk Ali İhsan Paşa.Sabit bk Süleyman Sabit

Sabit Bey [Sağıroğlu]1881-1960Mamuretülaziz vâlisi Temmuz 1914- Eylül 1917; Sivas vâlisi Ekim 1918.

^ Sabit PaşaBasra vâlisi Eylül 1879-Haziran 1880.

S a b rı bk Eyyûb Sabrî, Hüseyin Sabrî, Mehmed Sabrî, Mustafa Sabrî, Ömer Sabrî.

Sadık bk İsmail Sadık, Mehmed Sadık.^ Sadık Paşa (Müeyyed)

1858-1910Bulgaristan komiseri Aralık 1904-1906.

Sâdık Rif'at Mehmed Paşa1807-1858Viyana büyükelçisi Eylül 1837-Eylül 1840; Sadaret müsteşan Eylül 1840-Mart 1841; Hariciye nâzın Mart 1841-Ocak 1842; Viyana büyükelçisi Ekim 1842- Mayıs 1843; Hariciye nâzın Mayıs 1843- Aralık 1844; Meclis-i ahkâm-ı adliye reisi Ekim 1845-Şubat 1848; Maliye nâzın Mart-Nisan 1848; Hariciye nâzın Mayıs-Ağustos 1848; Meclis-i ahkam-ı adliye reisi Ağustos 1848-Nisan 1849 ve Ekim 1850-0cak 1852; Hariciye nâzın Mart-Mayıs 1853; Meclis-i ahkam-ı adliye reisi Mayıs 1853-Mart 1854.

Sâdık Vicdani Bey [Kayıkçıoğlu]1864-1939Hüdavendigar vâlisi Temmuz-Ağustos1920.

Sadreddin bk Mehmed Sadreddin.S a 'du llah bk Mehmed Sa'dullah, Nusret

Sa'dullah.

SA'DULLAH RAMİ - 119 - SAMİ

Sa'dullah Rami Paşa1829-1891Mabeyn başkatibi Haziran-Ağustos 1876; Ticaret nâzırı Eylül-Ekim 1876; Berlin büyükelçisi Mayıs 1877-Mart 1883; Viyana büyükelçisi Mart 1883-Şubat1891.

Safa bk Abdüllatif Safa.Safvet bk Mehmed Es'ad Safvet.

^ Safvet Paşa1877-1878 Osmanlı-Rus Harbinde Tuna Garb Ordusu komutanı Aralık 1877-Ocak 1878; Zaptiye nâzın Aralık 1878-Ocak 1879.

^ Safvet Paşa (Tatar)7-1895Bosna vâlisi Haziran 1869-Ocak 1871; Prizren vâlisi Ocak-Kasım 1871; Yanya vâlisi Kasım 1871-Eylül 1872; Girit vâlisi Ekim 1872-Temmuz 1873; Hüdâvendigâr vâlisi Temmuz 1873-Nisan 1874; Trabzon vâlisi Nisan 1874-Ocak 1875; Adana vâlisi Mart-Temmuz 1875; Hicaz vâlisi Mart 1880-Mart 1881 ve Nisan 1887-Mart 1890.

Safveti bk Musa Safveti.Sağır bk Ahmed Şükrü Bey.Sağıroğlu bk Sabit Bey.Saib bk Ali Saib, İbrahim Saib.Said bk Mehmed Muhib Said , Mehmed Said,

Mehmed Said Halim.Said Bey [Gelenbevioğlul

1864-1937Maârif nâzın Temmuz-Ekim 1912 ve Ekim-Kasım 1918 ve Mayıs 1919-Mart 1920; Evkaf nâzın 2-21 Ekim 1919 ve Ağustos 1921-Ekim 1922 ilaveten Maârif nâzırı Ağustos 1921-Kasım 1922.

Said Efendi (Hâfız)7-1894Hazine-i hassa nâzın Nisan-Kasım 1878; Sadaret müsteşarı Aralık 1878-Ocak1879.

Said Paşa1823-1863Mısır vâlisi Eylül 1854-Ocak 1863.

Sakallı bk Ahmed Cemâl Paşa, Azmi Bey, Nureddin Paşa.

Sakızlı bk Ahmed Es'ad Paşa, Es'ad Muhlis Paşa.

Sâlih bk Mehmed Sâlih, Vamık Sâlih. ) ( s â l ih Hamdî Paşa

7-1911Basra vâlisi Nisan 1899-Ocak 1900.

^ Sâlih Hulusi Paşa [Kezrak]1864-19392. Ordu komutanı Ocak-Nisan 1909; Harbiye nâzırı Mayıs 1909-0cak 1910; M eclis-i â ’yân azası Kasım 1909; Bahriye nâzırı Haziran-Kasım 1910 ve Ekim 1912-Ocak 1913 ve Temmuz1919-Nisan 1920 ve Ekim 1920-Nisan1921 ilaveten Sadrazam Mart-Nisan 1920; Bahriye nâzın Haziran 1921-Kasım1922 ilaveten Dahiliye nâzın Haziran- Ekim 1922.

Sâlih Münir Paşa [Çorlu[lu]1857-1939Paris büyükelçisi Ocak 1896-Ağustos1908.

Sâlih Paşa1814-1861Şehremini Temmuz-Kasım 1855.

^ Sâlih Zeki Paşa1848-1908Şkodra vâlisi Nisan 1906-Şubat 1907.

Sâlim Paşa (Paspaszâde)1867-Bitlis vâlisi Temmuz 1909-Şubat 1910; Edirne vâlisi Ocak-Ekim 1919; Şehremini Nisan-Aralık 1920.

Sami bk Abdurrahman Sami, Ebûbekir Sami, Mustafa Sami.

Sam ipaşazâde bk Sezai Bey.Y Sami Paşa Farukizâde (Bağdadlı)

1861-1911Zaptiye nâzın Ağustos 1908-Ağustos 1909; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.

SAMİH RİFAT - 120 - SEYFETTİN

Samih Rifat Bey1874-1932Konya vâlisi Haziran-Ağustos 1912; Trabzon vâlisi Haziran-Ağustos 1913; Konya vâlisi Ekim 1915-Ocak 1917.

Samueİ Hayim Efendi Hahambaşı 1837-1839.

Samurkaş bk Azmi Bey.Sanver bk Hüseyin Haşim Bey.Saraylı bk Mehmed Râgıb Paşa.Saraylızâde bk Ahmed Tevfik Paşa.Sarı bk Gâlib Paşa.Sârim bk İbrahim Sârim.

Sarkis V. Kuyumciyan 1804-1865Ermeni patriği 1860-1861.

Sartinski Paşa (Nikola)7-1893Girit vâlisi Mayıs 1888-Ağustos 1889.

Sava Paşa (Yanaki/Yoannis)1832-1904Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Şubat 1877- Mayıs 1878; Şarkî Rumeli vâlisi Temmuz-Aralık 1878; Nafıa nâzın Aralık1878-Temmuz 1879; Hariciye nâzın Ekim 1879-Haziran 1880; Girit vâlisi Haziran 1885-Ocak 1887.

Sayın Bk Abdurrahman Vefik Bey.Şayiam bk Mehmed Midhat Bey.Sayman bk Ahmed Nesimi Bey. Saxe-Cobourg et Gotba bk Ferdinand.

Seeckt von (Franz)Erkân-i Harbiye Umumiye reisi Şubat- Ekim 1918.

Selâmî BeySerkurenâ Eylül-Aralık 1873.

Selanikli bk Faik Paşa.Selim bk Mehmed Selim.

Selim Bey 7-1866Serkurenâ Mayıs 1848-Ocak 1855.

Selim Paşa (Melhame)7-1937Orman ve Maadin nâzın Şubat 1893- Ağustos 1908.

Selim Sırrı Paşa (Giritli)1844-1895Trabzon vâlisi Şubat-Temmuz 1879; Kastamonu vâlisi Ocak-Aralık 1882; Trabzon vâlisi Aralık 1882-Kasım 1884; Ankara vâlisi Kasım 1884-Temmuz 1886; Sivas vâlisi Temmuz 1886-Nisan 1888; Diyarbekir vâlisi Nisan 1888-Mart 1889; Adana vâlisi Mart-Kasım 1889; Bağdad vâlisi Kasım 1889-Temmuz 1891; Diyarbekir vâlisi Temmuz 1891- Ekim 1895.

Selmen bk Süleyman Necmi Bey.Serezli bk Yusuf Muhlis Paşa. Serhalifezâde bk Vâmık Sâlih Paşa.

Serkis Efendi (Hamamciyan)Roma elçisi Ekim 1872-Şubat 1874.

Sermet bk Hüseyin Hüsnü Sermet, Memduh Sermet.

Server Paşa1821-1886İstanbul şehremini Mart 1868-Ağustos 1870; Hariciye nâzırı Eylül 1871- Ağustos 1872; Paris büyükelçisi Temmuz 1872-Temmuz 1873; Nafia nâzırı Haziran-Ağustos 1875; Şura-yı devlet reisi Ağustos 1875-Şubat 1876; Nafia nâzın Şubat 1876-Haziran 1877; Meclis-i â’yân azası Mart 1877 ve reisi Mart-Haziran 1877; Hariciye nâzın Ağustos 1877-Şubat 1878; Adliye nâzın Ağustos-Kasım 1878; Dahiliye nâzın 30 Kasım-3 Aralık 1878; Şura-yı devlet reisi Eylül 1880-Mayıs 1882; Adliye nâzırı Eylül 1885-Haziran 1886.

Serviçen Efendi (Dr.)1815-1897Meclis-i â’yân azası Mart 1877.

Şeydi bk Ali Şeydi.Seyfettin bk Mehmed Seyfettin.

Seyfettin Bey (Yenişehir Fenerli) [Manço]1860-1938Şkodra vâlisi Eylül-Aralık 1908.

SEYFULLAH - 121 - SÜLEYMAN HÜSNÜ

^ Seyfullah Paşa (Dağıstanlı)1852-1909Yanya vâlisi Şubat 1906-Aralık 1907; Şkodra vâlisi Aralık 1907-Şubat 1908.

Seymen bk Mehmed Sadreddin Bey.Seyyid bk Abdülkadir Efendi.

Seyyid Bey 7-1925Meclis-i â’yân azası Kasım 1916.

BSeyyid Mehmed Tevfik Paşa7-1894Tophane müşiri Ağustos 1873-Haziran1875 ve Eylül 1875-Haziran 1876.

Sezai Bey (Samipaşazâde)1859-1934Madrid elçisi Ekim 1909-Ekim 1914.

Sezai Bey1871-7Şehremini Temmuz 1917-Ağustos 1918.

Sırrı bk Mehmed Sırrı, Selim Sırrı.Sıtkı bk İsmail Sıtkı, Mustafa Sıdkı.Sırkatibi bk Mustafa Nurî Paşa.

Sinapyan Efendi (Kirkor)7-1951Orman ve Maaden nâzın Ekim 1911- Ocak 1912; Nafia nâzın Ocak-Kasım1912.

S iro z lu bk İbrahim Paşa, Yusuf Muhlis Paşa.

Sofronius III7-1899Rum Ortodoks patriği Eylül 1863-Şubat1867.

Soysal bk İbrahim Edhem Bey. Söylem ezoğlu bk Ali Kemalî Paşa, Edhem

Pertev Paşa, Gâlib Kemali Bey, Süleyman Şefik Paşa.

Spitzer Dr. (Sigmund)1813-1894Napoli mukim maslahatgüzarı Mayıs1857-Ağustos 1860.

Stanbulyan Efendi7-1912Posta ve Telefon nâzın Haziran-Ekim1911.

Stirbey Barbu1799-1869Eflak beyi Haziran 1849-Haziran 1856.

Stoyanoviç Efendi (Yorgaki)Meclis-i â’yân azası Mart 1877.

Sturdza Mihal 1795-1885Boğdan beyi 1834-1849.

S u b h î bk Abdüllatif Subhî, Ali Subhî, Abdülvahab Subhî.

^ Subhî BeyBasra vâlisi Temmuz-Kasım 1914.

Sübaşı bk Yakub Şevki Paşa.^ Süleyman Askeri Bey

1884-1915Basra vâlisi Kasım 1914.

^ Süleyman Bahri Paşa (Çerkeş)7-1846Erzurum vâlisi Haziran-Kasım 1846.

^ Süleyman Bahri Paşa (Çürüksulu)7-1917Şkodra vâlisi Ağustos 1888-Ocak 1891; Van vâlisi Ocak 1891-Temmuz 1895; Adana vâlisi Mart 1898-Eylül 1908.

Süleyman El-Baruni Efendi1871-7Meclis-i â’yân azası Ocak 1914.

Süleyman el-Bustani Efendi1856-1925Meclis-i â’yân azası Ocak 1911; Ticaret nâzın Haziran 1913-Kasım 1914.

^ Süleyman Fevzî Paşa6. Ordu komutanı Ekim 1904-Ağustos 1908; 5. Ordu komutanı Ekim-Aralık1910.

^ Süleyman Hüsnü Paşa1838-18921877-1878 Osmanlı-Rus Harbinde Balkan Ordusu komutam Temmuz-Eylül 1877; Serdar-ı ekrem Eylül 1877-Şubat1878.

SÜLEYMAN KÂNİ - 122 — ŞEMSİ

Süleyman Kâni Bey (Kel) [İrtem]1871-1945Ankara vâlisi Ocak-Ağustos 1918; İstanbul vâlisi ve şehremini Ağustos- Aralık 1918.

Süleyman Nâmık Paşa1843-?Trablusgarb vâlisi Haziran 1896-Şubat 1899; Bağdad vâlisi Şubat 1899-Ekim1902.

Süleyman Nazif Bey1870-1927Basra vâlisi Eylül 1909-Kasım 1910; Kastamonu vâlisi Kasım 1910-Temmuz 1911; Trabzon vâlisi Temmuz 1911- Ocak 1912; Musul vâlisi Eylül 1913- Aralık 1914; Bağdad vâlisi Aralık 1914- Nisan 1915.

Süleyman Necmî Bey [Selmen]1871-1943Ankara vâlisi Ekim 1915-Ocak 1917; Diyarbakır vâlisi Ocak 1917; Sivas vâlisi Şubat 1917-Mart 1918; Trabzon vâlisi Mart 1918-Mart 1919.

^ S ü leym an Paşa (Kalenderpaşazâde)7-1841Diyarbakır vâlisi Temmuz 1840-Mart1841

X Süleyman Paşa1842-7Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.

^ Süleyman Re'fet Paşa (Arnavud)1807-1864Meclis-i ahkâm-ı adliye reisi Kasım1884-Temmuz 1845; Serasker T emmuz- Aralık 1845; Paris büyükelçisi Nisan 1846-Temmuz 1848; Ticaret nâzın Temmuz 1848-Nisan 1849; Kaptan-ı derya M art 1849-Eylül 1851; Hüdavendigar vâlisi Nisan-Eylül 1852; Halep vâlisi Kasım 1852-Aralık 1854; Aydın vâlisi Ocak 1855-Eylül 1856;

Şam vâlisi Eylül 1856; Hüdavendigar vâlisi Aralık 1856-Ocak 1861; Edirne vâlisi Ocak-Eylül 1861; Vidin vâlisi Eylül 1861-Nisan 1864; Edirne vâlisi Nisan-Aralık 1864.

Süleyman Sabit Bey1846-1885 _Bükreş elçisi Kasım 1878-Eylül 1885.

^ Süleyman Şefik Paşa [Söylem ezoğlu]1860-1946Basra vâlisi Aralık 1913-Aralık 1914; Harbiye nâzın Ağustos-Ekim 1919.

Süleyman Şevket Paşa 7-1860Berlin elçisi Temmuz 1845-Eylül 1846; Sadâret müsteşarı Ağustos 1852-Şubat1854 ve Mayıs 1854-Mart 1856.

^ Süleyman Şevket Paşa 7-1918Diyarbakır vâlisi Ağustos 1908-Mayıs1910 ilaveten 4. Ordu komutanı Eylül1908-Mayıs 1910.

S ü le y m a n iy e l i bk Mustafa Paşa, Said Paşa.

Süreyya bk Ahmed Süreyyâ, Mustafa Süreyya. Sürûrı bk Ali Sürûrî Paşa.

^ Şaban PaşaBasra vâlisi Nisan 1888-Ocak 1889.

Şakir bk Ahmed Şakir, Mehmed Şakir.^ Şakir Paşa

Adana vâlisi Ocak 1890-Temmuz 1891; Şkodra vâlisi Kasım 1901-Nisan 1903; Kosova vâlisi Nisan 1903-Nisan 1905.

Şaptır Çelebi bk Mehmed Said Paşa. Şarapçı bk Ali Paşa.Şefik bk Ahmed Şefik, Ali Şefik.Şefkati bk Ali Şefkatî.Şehsuvarzâde bk İsmail Hakkı Paşa.Şekib bk Mehmed Şekib, Mustafa Şekib. Şemseddin bk Mehmed Şemseddin.

^ Şemsi PaşaVan vâlisi Mayıs 1897-Mart 1898.

Şeref bk Abdurrahman Şeref, Mustafa Şeref.

ŞERİF — 123 - TAİB

Şerif bk Halil Şerif, Mazhar Şerif, Mehmed Şerif.

Ş e r ifle r bk Abdullah Abdü'l-muttalib bin Gâlib bin Avn, Abdullah Paşa bin Muhammed, A bdullilah Paşa bin Muhammed, Ali Haydar Efendi, Avnürrefik Paşa bin Muhammed, Cafer Paşa, Hüseyin Paşa, Hüseyin Paşa bin Muhammed, Muhammed bin Abdül Mu'in bin Avn, Nasır Efendi.

X Ş erif Paşa1865-1951Stokholm elçisi Mart 1898-Temmuz1908.

ŞerifC bk Mustafa Şerifi.Şevket bk Ahmed Şevket, Süleyman Şevket.

Şevket BeyDiyarbekir vâlisi Nisan 1918-Ocak 1919.

X Şevket Paşa1843-1873Şkodra vâlisi Nisan 1872-Ocak 1873 ve Mayıs-Kasım 1873.

X Şevket T urgu t Paşa (Hafız)7-1924Nafıa nâzın Şubat-Mart 1919 ve Nisan- Mayıs 1919; Harbiye nâzın Mayıs- Haziran 1919; Erkân-ı Harbiye-i Umumiye reisi Şubat-Nisan 1920.

Şevki bk Ali Şevki, Mehmed Şevki, Yakub Şevki.

Şirvanizâde bk Mehmed Rüşdü Paşa.Ş ü krü bk Ahmed Şükrü, İbrahim Şükrü,

Mehmed Şükrü.X Ş ü k rü Paşa

7-19113. Ordu komutanı Ekim 1884-Temmuz1886.

Tâcirli bk Ahmed Paşa.Tâhir bk Ahmed Tâhir, Mehmed Tâhir.

T âhir Hayreddin Paşa1875-1935Ticaret nâzın Ağustos-Eylül 1919.

X T âh ir Paşa1832-1879Meclis-i â’yân azası Mart 1877.

X T âh ir Paşa 1832-19052. Ordu komutanı Nisan-Eylül 1885; Şkodra vâlisi Ocak 1887-Ağustos 1888;5. Ordu komutanı Haziran 1896-Mayıs1897.

T âhir Paşa (Arnavut)7-1925Musul vâlisi Temmuz 1889-Mart 1891; Van vâlisi Mart 1898-Aralık 1906; Bitlis vâlisi Temmuz 1907-Ağustos 1908; Erzurum vâlisi Ağustos 1908-Şubat 1910; Bitlis vâlisi Şubat 1910-0cak1911.

Tahsin bk Haşan Tahsin, Mustafa Tahsin. Tahsin Bey

İstanbul vâlisi Ekim-Kasım 1920.Tahsin Paşa

1858-1933Mabeyn Başkatibi Kasım 1894-Ağustos1908.

Tahsin PaşaMusul vâlisi Mayıs 1882-Aralık 1887.

Taib PaşaTirhala vâlisi Mayıs 1859.

Takiyeddin bk Mehmed Takiyeddin.Tal'at bk Mehmed Tal'at.Tarhan bk Abdulhakhamid Bey.Taşcızûde bk Mehmed Tevfik Paşa.Tatar bk Ahmed Fevzî Paşa, Mehmed Kânî

Paşa, Mehmed Said Paşa, Osman Paşa, Osman Fevzî Paşa, Safvet Paşa.

Tayyar bk Mehmed Tayyar.Tchaikowski bk Muzaffer Paşa.Tek bk Ahmed Ferid Bey.Tepedelenlizâde bk İsmail Rahmi Paşa. Tepeyran bk Ebûbekir Hazım Bey.Terem bk Faik Nüzhet Bey.Terzibaşızâde bk İbrahim Haydar Efendi. Tevfik bk Ahmed Tevfik, Hüseyin Tevfik,

Mehmed Tevfik, Mustafa Tevfik, Mustafa Tevfik, Rıza Tevfik.

TEVFİK - 124 - VEHİB

Tevfik BeyHalep vâlisi Nisan 1917-Haziran 1918.

Tevfik Bey [Türegin]1869-1965Şehremini Ağustos 1911-Ağustos 1912.

Tevfik Paşa (Kastamonulu)7-1891Kastamonu vâlisi Şubat-Kasım 1878.

^ Tevfik Paşa7. Ordu komutam Ekim 1904-Ağustos1905.

Tevhid bk Ahmed Tevhid.Tilkof Efendi (Ştoyan)

Meclis-i â’yân azası Nisan 1911-Kasım1914.

Tokçaer bk Ahmed Reşid Paşa.Topal bk Ali Rıza Paşa, Mehmed İzzet Paşa,

Mehmed Redif Paşa, Mehmed Rifat Paşa, Osman Nurî Paşa, Osman Şerif Paşa.

Topçu bk Ali Rıza Paşa.Topcubaşı bk Ahmed Ratıp Paşa, Mahmud

Paşa.Topuzlu bk Cemil Paşa.Tosun bk Mustafa Tosun.Trabzonlu bk Ali Şefik Paşa, İsmail Hakkı

Paşa.Tunuslu bk Hayreddın Paşa.T u r g u t bk Mustafa Âsim Bey, Şevket

Turgut.Turhan Hüsnü Paşa

1846-1930Roma elçisi Eylül 1877-Aralık 1880; Madrit elçisi Aralık 1886-Temmuz 1894; Girit vâlisi Ağustos 1894-Haziran 1895; Hariciye nâzın Haziran-Ekim 1895; Girit vâlisi Mart-Haziran 1896; Evkaf nâzın Eylül 1904-Ağustos 1908; Şura-yı devlet reisi 2-7 Ağustos 1908; Petersburg büyükelçisi Ağustos 1908-0cak 1914.

Turşucuzâde bk Ahmed Muhtar Efendi. Türegin bk Tevfik Bey.Türkgeldi bk Ali Fuad Bey.Vahab bk Abdiilvahab.Uryani bk Cemil Bey.Uryanizâde bk Ahmed Es'ad Efendi. U şaklıgil bk Hâlid Ziyâ Bey.

Üzer bk Haşan Tahsin Bey.Ürgüplü bk Mustafa Hayri Efendi.

^ V â m ık Sâlih Paşa (Serhalifezâde)7-1861Sayda vâlisi Ağustos 1848-Eylül 1851; Girit vâlisi Ekim 1851 -Eylül 1852; Sayda vâlisi Eylül 1852-Mart 1855; Şam vâlisi Şubat-Aralık 1855; Sayda vâlisi Aralık 1855-Haziran 1857; Cezâyir-i Bahr-i Sefîd vâlisi Haziran 1857-Mayıs1859.

Vaner bk Haydar Hilmî Bey.V anlı bk Reşid Paşa.

Vasa Paşa (Pasko)1824-1892Cebellübnan vâlisi Mart 1882-Haziran1892.

Vâsıf bk Mehmed Vâsıf.Vâsıf Paşa (Bursalı)

7-1862Ankara vâlisi Kasım 1844-Ağustos1848.

u Vasfi Efendi1861-1926Evkaf nâzın Mart-Nisan 1919; Adliye nâzın Haziran-Temmuz 1919; Meclis-i â’yân azası Eylül 1919.

Vayanis Efendi (Kostaki)1846-1919Sisam beyi Şubat 1899-Ağustos 1900; Ticaret nâzın Kasım 1918-Şubat 1919; Meclis-i â’yân azası Mart 1919.

Vecihfbk Mehmed Vecihî.Vefik bk Abdurrahman Vefik, Ahmed Vefik,

Mustafa Vefik.Vegleris Bey (Ligoraki)

1861-1948Sisam beyi Mart 1912-Mart 1913; Meclis-i â’yân azası Aralık 1918.

Vehib bk Mehmed Vehib.)(V eh ib Bey

Hicaz vâlisi Ocak 1914-Şubat 1915.

VELÎYEDDİN RİFAT - 125 - YORGİADİS

Velîyeddin R ifat Paşa1821-1891Bosna vâlisi Eylül 1851-Temmuz 1852; Paris büyükelçisi Ekim 1852-Haziran 1855; Hüdavendigar vâlisi Ocak-Mart 1855; Girit vâlisi Mart 1855-Haziran 1858; Edime vâlisi Ağustos 1860-0cak 1861; Paris büyükelçisi Ocak 1861- Mayıs 1862; Konya vâlisi Ocak 1864- Ağustos 1865; Aydın vâlisi Temmuz1869-Kasım 1870. Hüdavendigar vâlisi Mayis 1876-Ekim 1877.

Vesim bk Ahmed Vesim.^ Veysel Hilmî Paşa (A rn av u d )

7-18921877-1878 Osmanlı-Rus Harbinde Tuna Ordusu komutanı Aralık 1877-Ocak 1878; 2. Ordu komutanı Eylül 1885- Haziran 1891.

Vidinli bk Hüseyin Tevfik Paşa.Vitinos Bey (Yanko)

1847-7Sisam beyi Temmuz 1904-Temmuz1906.

Vlora bk İsmail Kemal Bey.Vogorides Bey (Stefanaki)

1780-1859Sisam beyi Eylül 1833- Kasım 1852.

V ogorides (Nikola)1821-1863Boğdan beylik kaymakamı Mart 1857- Ocak 1859.

Vogorides Paşa (Aleko)1825-1910Viyana büyükelçisi Mayıs 1876-Eylül 1877; Şarkî Rumeli vâlisi Ocak 1879- Mayıs 1884.

V u lfitr in li bk Haşan Tahsin Paşa.VVasa bk Vasa Paşa.Wemer bk Murad Efendi.Yakalı bk Ali Paşa.

Yakir Geron Efendi1813-1874Hahambaşı 1863-1872.

Y akub Avigdor Efendi1794-1874Hahambaşı 1860-1863.

Yakub Behar David Efendi Hahambaşı 1841-1854.

Y a'kub Paşa (Kara Osmanzâde)7-1854Aydın vâlisi 1833-Mayıs 1840; Edime vâlisi Şubat 1841-Şubat 1842; Rumeli vâlisi Şubat 1842-Şübat 1843; Aydın vâlisi Şubat 1843-Aralık 1845; Selanik vâlisi Nisan 1846-Mayıs 1847; Aydın vâlisi Haziran 1847-Kasım 1848; Selanik vâlisi Temmuz 1850-Kasım 1851.

^ Y akub Şevki Paşa [Sübaşı]1876-19393. Ordu komutam Mart-Haziran 1918; 9. Ordu komutanı Haziran 1918-Nisan 1919.

Yaver bk Ali Yâver, Mehmed Yaver, Ömer Yaver.

Yâver BeySerkurenâ Ekim 1862-Şubat 1864.

^ Y âver Paşa1. Ordu komutam Nisan 1909.

Yazıcızâde bk Mehmed Tevfik Paşa.Yazır bk Muhammed Hamdî Bey.Yediç bk Ahmed Reşad Bey.Yeğenağa bk Ali Münif Bey.

Yeğişe Turyan1860-1930Ermeni patriği 1909-1910.

Yeniçay bk Mehmed Emin Bey.Yenişeh ir Fenerli bk Seyfettin Bey. Y en işeh ir li bk Ârif Paşa, Mustafa Nâzım

Paşa.Yeşilizâde bk Aziz Nurî Bey. Yorgancıoğlu bk Aristidi Paşa.

Y orgiadis Efendi (Yorgo)1844-1915Sisam beyi Ağustos-Aralık 1907; Meclis-i â’yân azası Aralık 1908.

Y o zg a tlı bk Haşan Hayri Paşa, Mehmed Vecihî Paşa.

Yörük bk Mustafa Âsim Bey.

YUAKİM - 126 - YUSUF ZİYÂ

Yuakim II7-1878Rum Ortodoks patriği Ekim 1860-Eylül 1863 ve Kasım 1873-Ekim 1878.

Yuakim III1834-1912Rum Ortodoks patriği Ekim 1878-Ekim 1884 ve Mayıs 1901-Kasım 1912.

Yuakim IV7-1887Rum Ortodoks patriği Ekim 1884-Ocak1887.

Yurdakul bk Mehmed Emin Bey.Yusuf Efendi

Serkurenâ Eylül-Aralık 1876.Yusuf İzzedin Efendi

1857-1916Hassa Ordusu komutanı Nisan 1875- Eylül 1875.

Yusuf Kâmil Paşa1808-1876Ticaret nâzırı Eylül 1852-Mart 1853 ve Ağustos-Aralık 1854; Tanzimat Meclisi reisi Aralık 1854-Ocak 1855; Meclis-i ahkam reisi Ocak-Mayıs 1855 ve Haziran1857-Kasım 1859 ve Temmuz 1861- Ocak 1863; Sadrazam Ocak-Haziran 1863; Meclis-i ahkam reisi Temmuz1863-Mayıs 1866 ve Şubat 1867-Mart 1868; Şura-yı devlet reisi Mart 1869- Ekim 1871; Adliye nâzın Ocak-Ağustos 1872; Şura-yi devlet reisi Ağustos 1872- Ağustos 1875 ve Nisan-Haziran 1876.

Yusuf Muhlis Paşa (Serezli/Sirozî) 1784-1843Rumeli vâlisi Temmuz 1840-Şubat1842.

^ Yusuf Paşa (Gürcü)7-1850Maraş vâlisi Mart 1843-Ocak 1845 ve Ekim 1846-Kasım 1847; Harput vâlisi Mayıs 1849-Ağustos 1850.

Yusuf Paşa (Franko Kusa)1861-1933Cebellübnan vâlisi Temmuz 1907-Aralık 1912; P.T.T. nâzırı Aralık 1918-Şubat 1919; Hariciye nâzın Şubat 1919-Mart1919.

Yusuf Razi -Bey [Bel]1870-1949Şehremini Aralık 1920-Şubat 1921.

Yusuf Rıza Paşa1826-1895Atina elçisi Kasım 1855-Nisan 1856; Petersburg elçisi Mart 1857-Ağustos 1858; Tahran büyükelçisi Mart 1867- aralık 1868; Şehremini Kasım 1878- Mayıs 1879 ve Temmuz 1879-Nisan1880.

Yusuf Sıddık Mehmed Paşa (Celâlatzâde/Evrenoszâde)7-1859

Selanik vâlisi Kasım 1851-Mayıs 1853. Yusuf Sursok Efendi

Meclis-i â’yân azası Ocak 1914.Yusuf Ziyâ Bey

1872-1935İstanbul vâlisi ve şehremini Aralık 1918- Mayıs 1919.

Yusuf Ziyâ Paşa1826-1882Maliye nâzın Kasım 1871-Şubat 1872; Maârif nâzırı Ekim 1876-Şubat 1877; Maliye nâzın Mart 1874-Nisan 1876 ve Ocak 1877-Ocak 1878; Trabzon vâlisi Ocak 1878-Şubat 1879 ve Aralık 1880- Kasım 1882.

Yusuf Ziyâ Paşa1849-1929Belgrad elçisi Ekim 1885-Aralık 1889; Roma büyükelçisi Aralık 1889-Mart 1891; Viyana büyükelçisi Mart 1891- Eylül 1894; Paris büyükelçisi Eylül 1894-Aralık 1895; Maârif nâzırı 11-16 Şubat 1909; Washington büyükelçisi Haziran 1910-Nisan 1914; Meclis-i â’yân azası Aralık 1918; Maârif nâzırı Ocak- Mart 1919.

ZAVEN - 127 - ZÜHDÜ

Yücebaş bk Ali Haydar Bey.Zadil bk Mehmed Hüsnü Bey.

Zaven Der-Yeğyayan1868-1947Ermeni patriği 1913-1922.

Zarif bk Mustafa Zarif.Zekeriya bk Ahmed Zekeriya.

Zekeriya Zihni Bey1875-1942Edime vâlisi Ekim 1915-Kasım 1918.

Zeki bk Mehmed Zeki, Mustafa Zeki, Osman Zeki, Sâlih Zeki.

^ Z eki P aşa (H alep li/K ılıçoğ lu ) [K olaç]1864-?Musul vâlisi Ağustos 1908-0cak 1909;4. Ordu komutam Ağustos-Kasım 1914.

^ Zeki Paşa1. Ordu komutam Ocak-Aralık 1910.

^ Zeki PaşaNafia nâzırı Temmuz-Ekim 1920.

Zeynelabidin bk Abidin.Zeynelabidin Efendi

Meclis-i â’yân azası Mart 1919.Zihni bk. Mustafa Zihni, Zekeriya Zihni. Zincirkıran bk Emin Bey.Ziver bk Ahmed Sadık Ziver, Mustafa Ziver.

Ziver Bey7-1883Serkurenâ Eylül 1871-Ocak 1872 ve Ekim 1872-Mart 1873.

Ziver BeyHüdavendigar vâlisi Ağustos 1920-0cak1921.

Ziyâ bk Ahmed Ziyâ, Hâlid Ziyâ, Mehmed Ziyâ, Yusuf Ziyâ.

Ziyâ BeySadaret müsteşarı Ağustos 1908-Ekim1909 ilaveten Evkaf nâzın Şubat-Mart 1909; Nafia nâzırı Kasım 1912-Ocak1913.

Ziyâeddin bk Abdülhamid Ziyâeddin, Ahmed Ziyâeddin, Mehmed Ziyâeddin.

^ Ziyâeddin Paşa [Ç ürüksulu]1870-1940Nafia nâzın ve Ticaret nâzın Ekim- Kasım 1918; Harbiye nâzırı Ekim 1920- Kasım 1922 ve Bahriye nâzın Nisan- Haziran 1921.

Zühdü bk Ahmed Zühdü, İsmail Zühdü.Zühdü Bey

1843-7Musul vâlisi Ekim 1896-Ekim 1897.

son dÖnem osmanli erkÂn ve rİcalİ 1839 …...geçmişti. ahmed cevdet paşa, mülkiye’ye...

Documents