8/8/2019 Sosyalistler saflar ayryor

1/5

Sosyalistler saflar ayryor

mer Lainer: Syleyecek sz olmayanlarn yumurta atmaya balad. Artk bu partiler miadn

doldurdu, gericileiyor... Metin ulhaolu: Bir papaana demokrasi demeyi retirseniz ondan her

ey olur ama Marksist olmaz.

Kendi tarihi ayn zamanda bir blnmeler tarihi olan sosyalist sol hibir dnem eylemde ve sylemdebu denli keskin bir kamplama yaamad. Ergenekon ve son olarak referandum bir sredir devam

eden ayrmay netletirdi. thamlar ar. Hayrclar askerin yannda saf tutmakla, evetiler iktidar

yandalyla sulanyor. Radikal, bu kamplamann ana aktrlerine blnmenin nedenini, birbirlerine

ynelik ithamlara yantlarn sordu.

Lainer: Geleneksel sol hareketler gerici yaplara dnyor

Referandum sonrasnda ayrmay en net ifade eden Birikim dergisi oldu. Eyll saysnda yayn

ynetmeni mer Lainer, sosyalist sol parti ve yaplarn artk miadn doldurduunu, bu cenahla

yollarn tamamen ayrdklarn ilan etti. Lainer hem bu ayrlk manifestosunun nedenini anlatt hem

de eletirilere yant verdi:

Solun kutsal ailesinden ayrldnz ilan ettiniz. Bu denli ak bir ilana neden gerek duydunuz?

Sosyalizmin bildik tanm tasarm ve pratiklerinde ok ciddi sorunlarmz var. Bunun bunalmn

yayoruz. Bir benzetmeyle anlatmaya alaym: Bir vcutta ard arda arazlar ortaya kyor;

terleme,banlar, solunum rahatszl,ba dnmesi vs. Bunlar ayr ayr, tek tek tedaviye alyoruz,

olmuyor, yenileri kyor ve bu arada da bnye zayflyor durmadan. Bu durumda; ya, ne yapalm

byle devam edeceiz dersiniz ki geleneksel solun tutumu bu; ya da bu yzeye vuran arazlar hayatiorganlarmzda veya genetiimizde bir bozulmann, sapmann sonular olmasn diye sorup

bunuaratrmaya asl sebebi tespite ynelirsiniz ki bizim de tutumumuz budur. Temeldeki fark, ayrlk

byle zetlenebilir.

Marx anlamadlar

Yani ortada sadece pratik deil Marksizmin kavranndan dolay bir ayrm var diyorsunuz?

Sosyalizm bir insani tercihtir. dealdir. Kayna ve ekseni eitlik olan bir araytr. Yoksulluk, ezilen ve

aalananlar vs. vicdan titretir bu durum. Marx bu durumun kaynann mlkiyet tarznda yanihukuk ve devlette deil bizzat retim tarznda olduuna iaret ederek yepyeni bir ufuk at. Oysa

geleneksel sosyalizm buradaki retim tarz dnm vurgusunun yerine yine mlkiyet tarz

deiimini koyarak bu ufku karartt, kapatt. iye ynelik politikann z, cret filan deildir.

Onlardan esirgenen insani geliimin olanaklarn yeniden kazanmalardr. Biz btn bunlar gz nne

alarak ii snfna odakl olmayan ama onun gerek kurtulu imknlarn da asla ihmal etmeyip

vurgulayan bir sosyalizm nerdiimizde; geleneksel kafa sahipleri ii snfn bo veriyorsunuz diye

8/8/2019 Sosyalistler saflar ayryor

2/5

yaygara ediyorlar. Duyan da bunlarn fabrikalarda mr tkettiini sanr. Oysa yllardr,

yaptklar.yapabildikleri ortada. Ne oldu? Ka iiyi rgtleyebilmiler ki?

Tartmalarda hakaretler dikkat ekici. Belki daha nce de yaanyordu ama bu kez kol krlp yen

iinde kalmyor.

Birikimin ad sosyalist kltr dergisi olarak aka diye konulmad. Sosyalizm bir kltrdr. Dilin,

iddian, yaam biimin buna gre ekillenir. Yaratcla iaret eder. Bu yaratcln, emek harcamann,

renmenin, anlamann her daim yeniden retilmesi gerekir. Ama bakn bizi eletirenlerin slubuna,

yaklamna. Sol ii tartma kltr yerlerde srnyor. Dergide bir eletiri yazs yazyorsunuz, buna

cevap sifonu ekmeyi unuttuk oluyor. Ne dzeysizliktir bu? Yazdn eye, sylediin sze yant

veremeyecek dzeydeler. ddia tamyorlar ki, syleyecek szleri olsun.

Peki sosyalist sol cephede bundan sonraki srete neler olur?

Geleneksel yaplar miadn oktan doldurdu. imdi en ac ekilde duvara tosladlar. Hatta kolaylkla

bildiimiz, kar olduumuz gerici yaplara doru hzla ilerliyorlar. Bakn anayasa referandumundan

nce yaplan basn aklamasnda Adalet Aaoluna yumurta attlar. Bu nasl bir politikadr. Gcnn

yettiini dndn, arkasnda bir g olmayan insana saldrmak kolay. Referandumda evet

dediler diye DSPin toplantsn bastlar. Burjuvaziye, hkmete hi mi lafn kalmad. Bu sadece

genlerin heyecan olarak geitirilemez.

Birikim Yayn Ynetmeni mer Lainer

1966da Kara Harp Okulundan mezun oldu. 1971de rgte katld gerekesiyle ordudan

uzaklatrld, yl hapis yatt. 1975te Murat Belge ile birlikte Birikimi yaymlamaya balad. 12 Eyll

darbesinden sonra yurtdna karak bir sre Fransada yaad. 1989da Trkiyeye dnerek yeniden

Birikimin yayn ynetmenliini stlendi. Aktel ve kuramsal konulara dair ok sayda kitab

bulunuyor.

Lainerin sosyalizmle ak zaten tek taraflyd

Sosyalist solda ayrma yaand, referandumun bir milat olduu fikrine katlyor musunuz? Sosyalist

sol bir kmazda m?

Sosyalist solda bir blnme deil, ayrma sz konusudur. Bu, kimsenin canm o kadar da olur diye

es geemeyecei, kkl bir ayrmadr. Bence referandum milat demek doru olmaz. nk

bugnden bakldnda ayrma ana hatlaryla 20 yllk bir gemie sahiptir. Thomas Carlylen bir sz

vardr, Eer bir papaana arz ve talep demesini retirseniz karnzda bir iktisat bulursunuz

der.

8/8/2019 Sosyalistler saflar ayryor

3/5

Demokrasi ve sivil toplum laflar retilen bir papaan ise belki her ey olabilir, ama Marksist

olamaz. Bana gre bugn sosyalist sol, ana tespitleri, temel mcadele hatt asndan kmazda

deildir; ancak toplumsallama, siyasal arlk kazanma asndan bir eie dayand ortadadr.

Referandumda hayrc solcular askerin ardnda saf tutmakla, evetiler iktidar yandalylasuland. Neden bu denli sert tanmlamalar oldu?

Karlkl sulamalar ve tartmalarn sertlii nedeniyle taraflarn birbirlerine eit lde hakszlk

ettikleri gibi bir dncede deilim. Salim kafayla bakan herkes unu kabul edecektir: Taraflardan

biri, yaanan sreci ve AKPnin izgisini, lkeyi demokratikletirecek, geleneksel brokrasi

egemenliini kracak admlar olarak tanmlamtr. Peki, kar taraf, daha somut sylenirse DP,

EMEP, Halkevleri ve TKP, asker yandal olarak nitelenebilecek ne yapmtr? Bunu gsteren, ima

eden veya bunun karsanabilecei tek bir rnek gsterilebilir mi? Evet veya yetmez ama evet

diyenlerin siyasi psikolojisini tahmin edebiliyorum; AKPnin operasyonuna alet olduklar halde,

muhtemelen kendilerini siyasette zne konumuna gelmi sayyorlardr: Nallanan bir at gren

kurbaa, bacan kaldrp nalbanda Beni de nalla demi; biraz buna benziyor.

Fare daa ksm

Lainer sol ailesinden ayrlyoruz dedi. Bu ilana ne diyorsunuz?

Birinci tespit, bence Birikim evresi hibir dnemde sosyalist solun sorunu olmam, ama sosyalist sol

bu evrenin hep sorunu olmutur. Ortada tek tarafl bir akvardr; Birikim dergisi, hep belirli bir

hareketin beyni olmak istemi, arad itibar bulamaynca da ksm hatta fke samtr. Oysa

kendi tarihinin hibir dneminde yle Birikimi isteyen doktorlar, mhendisler olmamtr. Taliplinin

bu tek tarafl aktan bir sonu kmayacan sonunda anladn ve kendince ne haliniz varsa grnnoktasna geldiini dnyorum. Hani da daa ksm de Son on ylda Birikim, ekonomi

politikten, nesnelliklerden, zorunluluklardan, zetle iin determinizm yanndan arnm bir

Marksizm yorumunu zorlamtr. Bu, ciddi bir sorundur; Birikim sol ailesinden bu temelde ayrlmsa

iyi etmitir.

Sol yazarlara kar yumurta atanlar faistlikle suland.

Bir kere, yle olur olmaz her eye faist etiketi taklmasna karym. Yumurta atma gibi olaylar

gereksiz, yakksz bulanlar olabilir. Keke tarihte faizmin her saldrs yumurta atmann tesine

gememi olsayd. Elbette, daha yerinde olan bu kiilerin dnceleri neyse bunlar rtmektir.

Gelgelelim, meselenin bir de br yan var: Eer bir taraf, siz neyi savunursanz savunun

Ergenekonculuk, darbecilik stigmatizasyonuna bavuruyorsa, bu ben tartmayacam,

damgalayacam deklarasyonudur. Dikkat edilirse stigmatizasyon dedim: Bir kesimi aalayc ve

lanetleyici biimde etiketlemek demektir. AKP yandal, doru yanl, siyasal bir eletiridir ve

delilleri vardr; faistlik, darbecilik vb ise karinesi de olmadndan dpedz stigmatizasyondur. Hak

etmiler demiyorum ama stigmatizasyondan vazgeseniz iyi olur diyorum.

8/8/2019 Sosyalistler saflar ayryor

4/5

8/8/2019 Sosyalistler saflar ayryor

5/5