spis treŚci - e-bip.org.pl · web viewnależy uczyć dzieci jak mogą pomóc sobie wzajemnie w...

PROGRAM PROFILAKTYKI

GIMNAZJUM

im. KRÓLA WŁADYSŁAWA JAGIEŁŁY

w NIEPOŁOMICACH

Koncepcja pracy Gimnazjum/Misja SzkołyGimnazjum w Niepołomicach podejmuje działania, aby być nowoczesną szkołą:

zapewniającą wysoki poziom kształcenia i wychowania,

prowadzącą zajęcia przygotowujące młodzież do funkcjonowania w społeczeństwie

informacyjnym i w zintegrowanej Europie,

promującą aktywny, zdrowy styl życia,

budującą wspólnotę szkolną opartą na wzajemnym porozumieniu uczniów, rodziców

i nauczycieli,

kultywującą poszanowanie tradycji Ojczyzny, regionu i szkoły,

wskazującą na patrona – króla Władysława Jagiełłę, jako wzór człowieka i władcy.

Uzgodniony w dniu 13 września 2012 roku przez Radę Rodziców z Radą Pedagogiczną Gimnazjum w Niepołomicach na rok szkolny

PROGRAM PROFILATYKI GIMNAZJUM im. KRÓLA WŁADYSŁAWA JAGIEŁŁY w NIEPOŁOMICACH

Uzgodniony dn. 13.09.2012 r. przez Radę Rodziców z Radą Pedagogiczną Gimnazjum na rok szkolny 2012/2013.strona: 2

2012/2013 (Uchwała Nr 2/2012-2013) po zasięgnięciu opinii rodziców, uczniów i nauczycieli Gimnazjum



SPIS TREŚCI

I Wstęp – opis struktury programu.......................................................................3II Prawne podstawy szkolnego programu profilaktyki........................................3III Przyjęta koncepcja profilaktyki.......................................................................4IV Adresaci i cele programu................................................................................8V Strategie zaprojektowanych działań profilaktycznych...................................11VI Uczniowie Gimnazjum. Charakterystyka okresu rozwojowego (Opracował Krzysztof Zajączkowski).....................................................................................12VII Problemy wychowawcze stwarzane przez uczniów Gimnazjum w Niepołomicach.....................................................................................................16

Z poprzedniego czasu..........................................................................................................................................16Opis zjawiska......................................................................................................................................................16Mocne strony pracy szkoły w omawianych dziedzinach:...................................................................................18Słabe strony pracy szkoły w omawianych dziedzinach:.....................................................................................18

VIII Cele, zadania i sposoby ich realizacji w ramach programu profilaktycznego ujęte w harmonogram działań profilaktycznych.................................................19IX Ewaluacja programu......................................................................................27

Pytania i zagadnienia zawarte w ankiecie ewaluacyjnej.....................................................................................27



I Wstęp – opis struktury programu

Bazą dla zbudowania Szkolnego Programu Profilaktyki Gimnazjum w Niepołomicach jest

opisana przez Joannę Szymańską w książce Programy profilaktyczne Podstawy profesjonalnej

profilaktyki aktualna wiedza wynikająca z badań w zakresie szeroko pojętych zagadnień profilaktyki,

a zwłaszcza na temat zachowań problemowych młodych ludzi. Osoba autorki jest gwarantem

rzetelności opracowania.

Rozdział I przybliża w skrócie strukturę programu by lepiej rozumieć źródła informacji

zawartych w dokumencie. W rozdziale II podane są podstawy prawne programu profilaktyki.

Rozdziały III - V zawierające podstawy teoretyczne przyjętego programu profilaktyki są wybiórczym

streszczeniem wspomnianej wyżej książki. Rozdział VI przybliża sylwetkę rozwojową adresata

programu – ucznia gimnazjum. Rozdziały VII i VIII to aktualizowane zgodnie z planem ewaluacji

opisy problemów, oraz szczegółowych działań profilaktycznych podejmowanych przez szkołę.

IX rozdział przybliża teorię ewaluacji, pokazuje narzędzia ewaluacji i wskazuje termin realizacji.

Niniejszy Program profilaktyki jest dokumentem dynamicznym, powinien być aktualizowany

zależnie od zmian prawa, uwzględniać wyniki badań ewaluacyjnych i wymogi środowiskowe.

II Prawne podstawy szkolnego programu profilaktyki

Ustawa o systemie oświaty, Art. 71, ust. 3.

Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad

udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych

przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. Nr 228, poz. 1487)

Rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego

przedszkola oraz publicznych szkół [Dz.U. z 2007 r. nr 35 poz. 222]

Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej

wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół

[Dz.U. 2009 r., Nr 4, poz. 17]

Rozporządzenie MENiS z dnia 21.02.1994 r. w sprawie rodzajów i zasad działania

publicznych placówek opiekuńczo-wychowawczych i resocjalizacyjnych oraz ramowych

statutów tych placówek [Dz.U. 1994 r. Nr 41, poz. 156; 1999 r. Nr 67, poz. 758]: § 2.1, §

7.1

http://prawo.legeo.pl/prawo/dziennik-ustaw-2007/35/



Ustawa z dnia 24.04.1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii [Dz.U. Nr 75, poz. 468],

Ustawa z dnia 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu

alkoholizmowi. [Dz.U. Nr 35, poz. 230 z późniejszymi zmianami]

III Przyjęta koncepcja profilaktyki

Wychodząc od najprostszych definicji, profilaktyka rozumiana jest jako działanie i środki

stosowane w celu zapobiegania chorobom1. Dokładniej profilaktykę definiuje Francesco Bruno

mówiąc, że to „odpowiednie działanie, które ma na celu zapobieganie pojawianiu się i/lub rozwojowi

danego zjawiska w konkretnej społeczności..() może również polegać na promowaniu alternatywnych

zjawisk w stosunku do tych, które usiłuje się wyrugować”2.

Trzeba zaznaczyć, iż profilaktyka nie zastępuje wychowania, lecz je uzupełnia,

więc nie można myśleć o programie profilaktyki w oderwaniu od programu wychowawczego.

Ponadto trzeba pamiętać, że nie programy wychowują i nie programy pomagają, lecz ludzie

dobrzy i mądrzy. Nawet najlepiej skonstruowany program profilaktyki nie zastąpi oddziaływania

pozytywnych wzorców osobowych w postaci rodziców i konkretnych nauczycieli. Dlatego warunkiem

skutecznej profilaktyki jest włączenie rodziców i innych znaczących dorosłych [np. nauczycieli]

w realizację programu profilaktyki. Niedoceniana jest także waga zwiększania wychowawczych

kompetencji rodziców w szczególności poprawa komunikacji z dzieckiem która wzmacnia, a nawet

odbudowuje więź emocjonalną.

Nie należy zapominać o sile oddziaływania grupy rówieśniczej. W konstruowaniu zadań

warto zmierzać do coraz lepszego wykorzystania tego faktu, dla wywierania na uczniów pozytywnego

wpływu. W budowaniu wzorców postępowania ogromną wychowawczą rolę mogą odegrać pozytywni

liderzy.

Nie bez znaczenia jest atmosfera panująca w szkole, czy uczeń czuje się bezpiecznie,

czy czuje się osobą, czy jest tylko numerem na liście. Tak więc warto zadbać o głębsze relacje

osobowe między nauczycielami a uczniami. Mówiąc inaczej, bardzo istotna jest kryjąca się

za programem wychowawczym czy profilaktycznym podstawa aksjologiczna i antropologiczna, czyli

to, jaką przyjmuje się koncepcję człowieka i czemu ma służyć kształtowanie go.

Nieporozumieniem byłoby traktowanie programu profilaktyki jako panaceum na wszystkie

bolączki i spodziewaniem się, że wraz z wprowadzeniem go znikną problemy. Znacząca część działań

to projekty o charakterze ogólnym, pozwalające zmienić postawy wobec zachowań ryzykownych, 1 Por. Mały Słownik Języka Polskiego, p. red. S. Skorupki, Warszawa 1968, s. 632.2 Kompendium wiedzy o profilaktyce. Biuro ds. Narkomanii, Warszawa 1996, s.6.



poprawić klimat w klasie, zwiększyć odporność dzieci na naciski wewnętrzne i zewnętrzne. Działania

te są skuteczne w stosunku do przeciętnych zdrowych nastolatków, są swego rodzaju szczepionką.

Błędem byłoby oczekiwać, że działania takie muszą być skuteczne u dzieci z wczesnymi oznakami

zaburzeń lub gdy zaburzenia te są już utrwalone. Wczesna, podstawowa profilaktyka realizowana

w szkole nie jest nakierowana na pomoc dzieciom z zaburzeniami zachowania u których występują

wielorakie zachowania ryzykowne. Tym dzieciom potrzeba pomocy którą mogą zapewnić instytucje

współpracujące ze szkołą i rolą szkoły w tym przypadku jest pomóc rodzinie i uczniowi w dotarciu

do nich.

Z przeprowadzanych badań wynika że wzrasta liczba młodzieży podejmującej zachowania

ryzykowne, czyli takie, które niosą ryzyko negatywnych konsekwencji dla zdrowia fizycznego

i psychicznego jednostki i jej otoczenia społecznego.

Na długiej liście niepokojących zachowań poczesne miejsce zajmują:

palenie tytoniu,

używanie alkoholu i innych środków psychoaktywnych [narkotyków, leków, itp.],

zachowania agresywne i przestępcze,

porzucanie nauki szkolnej,

ucieczki z domu,

stosowanie destrukcyjnych diet dla poprawienia swojej atrakcyjności fizycznej.

Wymienione zachowania ryzykowne spotykane są również u dorosłych, ale ich negatywne

konsekwencje dla młodzieży są znacznie poważniejsze i występują znacznie szybciej, gdyż

nie zakończył się jeszcze rozwój biologiczny, intelektualny, emocjonalny i społeczny. Badania

dowodzą, że proces uzależniania się u nastolatków przebiega znacznie szybciej niż u człowieka

dorosłego. Większość alkoholików to osoby które rozpoczęły picie przed 16 rokiem życia. Powodem

tego jest mniejsza odporność i tolerancja na substancje psychoaktywne. Ponadto dzieci i młodzież

mają słabszą zdolność kontrolowania własnych zachowań, oceny rzeczywistości i nie znają granic

bezpieczeństwa w zachowaniach ryzykownych.

Bardzo często zachowania ryzykowne współwystępują ze sobą a nawet jedne zachowania

pociągają za sobą inne. Łatwo wyobrazić sobie sytuację, że nastolatek przebywający na wagarach

po pewnym czasie sięga po papierosa, alkohol lub wchodzi w konflikt z prawem. Występowanie

jednego z zachowań ryzykownych znacząco zwiększa więc prawdopodobieństwo wystąpienia

następnych zachowań ryzykownych.

Motywy zachowań ryzykownych można podzielić z uwzględnieniem tego co te zachowania

mają dać dziecku:



zaspokojenie najważniejszych potrzeb psychologicznych [np. miłości, akceptacji, uznania,

bezpieczeństwa, przynależności],

realizacji ważnych celów rozwojowych [np. określenie własnej tożsamości, uzyskania

niezależności od dorosłych],

radzenie sobie z przeżywanymi trudnościami życiowymi [redukcja lęku i frustracji].

Wynika z tego, że dla młodych zachowania ryzykowne są sposobem załatwienia bardzo

ważnych spraw życiowych, których nie mogą lub nie potrafią załatwić inaczej. Zachowania te

są więc ściśle związane z rozwojem młodej osoby.

Młody człowiek nie znajdując oparcia, akceptacji i miłości w domu, często za wszelką cenę

dąży do uzyskania akceptacji w grupie rówieśniczej i podejmuje zachowania ryzykowne akceptowane

w tej grupie.

Interakcyjny model funkcjonowania człowieka to teoria w myśl której zachowanie

jednostki jest wypadkową oddziaływania różnych grup czynników.

Czynniki zewnętrzne [tkwiące w otoczeniu] to np. struktura rodzinna, wykształcenie, zawód

i wyznanie rodziców, ich religijność i przekonania, klimat domowy, wpływ rówieśników i mediów.

Czynniki wewnętrzne [tkwiące w samej jednostce] to np. osobowość dziecka, główne

motywy, przekonania [m.in. krytycyzm, samoocena, poczucie kontroli], samokontrola [np. wpływ

religijności, tolerancja wobec dewiacji], system spostrzegania środowiska [sposób w jaki dziecko

widzi swoją rodzinę i rówieśników, jak odczuwa ich wsparcie i kontrolę, jak ocenia wzorce osobowe

i aprobatę dla zachowań dewiacyjnych.

Czynniki ryzyka to cechy, sytuacje, warunki sprzyjające powstawaniu zachowań

ryzykownych.

Czynniki chroniące to cechy, sytuacje, warunki zwiększające odporność na działanie

czynników ryzyka.

Najważniejsze czynniki ryzyka i chroniące to:

związane z sytuacją rodzinną,

związane z sytuacją szkolną,

czynniki osobowościowe,

związane z grupą rówieśniczą,

zaangażowanie religijne.

Wymienione czynniki oddziałują różnie zależnie od etapu rozwoju dziecka. Oddziaływanie

czynników kumuluje się. Dlatego też prawdopodobieństwo wystąpienia zachowań ryzykownych jest

tym większe, im więcej jest czynników ryzyka, im dłużej trwa ich działanie i im bardziej są

szkodliwe.



Jako alternatywa dla czynników ryzyka powstał zestaw najważniejszych czynników

chroniących. Należą do nich:

silna więź emocjonalna z rodzicami,

zainteresowanie nauką szkolną,

regularne praktyki religijne,

poszanowanie prawa, norm, wartości i autorytetów społecznych,

przynależność do pozytywnej grupy.

Nie można jednak zakładać, że dziecko u którego obecne są główne czynniki chroniące, jest

trwale zabezpieczone przed ryzykownymi zachowaniami. Wiele czynników zewnętrznych [jak choćby

rynek używek, naciski rówieśników] wpływają na młodzież w sposób znaczący. Wpływy tych

czynników można jednak osłabić.

Profilaktykę można więc przedstawić wg schematu:

Profilaktyka

Eliminacja lub redukcja

czynników ryzyka

Wzmacnianie

czynników chroniących

Jak dowodzą badania, najważniejszy czynnik chroniący tj. silna więź emocjonalna dziecka

z rodzicami ma kluczowe znaczenie w podejściu dziecka do sytuacji zagrażających. Dlatego

niezbędnym warunkiem skutecznej profilaktyki jest włączenie rodziców i innych znaczących

dorosłych [np. nauczycieli] do programu profilaktyki.

Drugi istotny czynnik wpływający na rozwój dziecka to grupa rówieśnicza. Dziecko

określając to, kim jest patrzy jak postrzegają go inni. Dlatego ważne jest do jakiej grupy przynależy,

jakie w niej panują normy grupowe [jawne lub ukryte reguły postępowania] jakie wzorce.

Dla akceptacji grupy która jest punktem odniesienia dla dziecka, zrobi ono bardzo wiele. Dobrze, żeby

system wartości w rodzinie i w grupie był tak sam. W przeciwnym przypadku następuje konflikt

i młody człowiek odrzuca to z czym jest mniej związany. Im słabsza jest więź dziecka z rodzicami,

tym silniejszy jest wpływ grupy rówieśniczej.

Drugim ważnym elementem wpływającym na postępowanie dorastającego dziecka

są przekonania normatywne tj. dotyczące norm postępowania. Innymi słowy, jeśli w środowisku

panuje przekonanie, że np. wczesna inicjacja alkoholowa lub seksualna jest powszechna

i akceptowana, to u młodego człowieka może zrodzić się przekonanie, że jest ona normą w jego

wieku.



Z przeprowadzonych badań wynika, iż bezpośrednim impulsem do inicjacji alkoholowej były

błędne przekonania normatywne, że wszyscy piją i wszyscy to akceptują. Im bardziej nastolatek jest

przekonany, że wszyscy w jego wieku piją i wszyscy to akceptują, tym bliżej jest inicjacji

alkoholowej.

Jak widać, wśród powodów podejmowania przez nastolatków zachowań ryzykownych obok

presji grupy występuje też swoisty autoprzymus wynikający z błędnych przekonań normatywnych

„w moim wieku powinienem to zrobić”. Rolą dorosłych powinno być ukazywanie rzeczywistych

norm i stopnia akceptacji zachowań, by młody człowiek nie czuł się osamotniony i by nie bał się

okazywania braku akceptacji dla zachowań ryzykownych.

Ideą tego programu winny być dwa założenia:

1. Program winien zawierać działania skierowane na zakwestionowanie niekorzystnych norm,

oczekiwań i przekonań i budowanie na ich miejsce norm, przekonań i oczekiwań prawdziwych

i pozytywnych.

2. Nieostrożne i nieumiejętne upowszechnianie informacji dotyczących zachowań

ryzykownych młodzieży powoduje obiektywny wzrost takich zachowań [ponieważ zawyżają skalę

zjawiska w świadomości odbiorców i powodują nieadekwatne działania dorosłych].

IV Adresaci i cele programu.Wg przyjętej koncepcji profilaktyki adresatami programu profilaktyki są uczniowie

Gimnazjum których ze względu na stopień zagrożenia można podzielić na trzy grupy i w stosunku

do nich podejmowane są odpowiednie działania profilaktyczne. Obrazuje to poniższa tabela.

Grupy ryzyka poziomy profilaktyki

Grupa niskiego ryzyka

[osoby, które nie podejmują

zachowań ryzykownych, są

jeszcze przed inicjacją]

Profilaktyka pierwszorzędowa

POCZEKAJ NA DOROSŁOŚĆ

Działania prewencyjne obejmują szerokie nie zdiagnozowane

populacje. Celem tej profilaktyki jest promocja zdrowego stylu

życia i opóźnienie wieku inicjacji a przez to zmniejszenie zasięgu

zachowań ryzykownych, czyli zwiększenie odporności zdrowych

dzieci. Realizatorami są głównie nauczyciele wspierani przez

psychologów. Głównym terenem działań jest szkoła. Profilaktyka

ta poprawia funkcjonowanie całych grup, jak i poszczególnych

jednostek.



Grupa podwyższonego ryzyka

[osoby które podjęły choćby

jedno zachowanie ryzykowne,

widać też u nich liczne czynniki

ryzyka]

Profilaktyka drugorzędowa

WYCOFAJ SIĘ

Celem jest ograniczenie głębokości i czasu trwania dysfunkcji,

umożliwienie wycofania się z zachowań ryzykownych dopóki

jeszcze można. Realizatorami działań są głównie psychologowie –

socjoterapeuci i doradcy rodzinni korzystający często z pomocy

psychologów klinicystów. Zajęcia odbywają się przez np.

poradnictwo rodzinne, indywidualne, socjoterapię najczęściej w

poradniach psychologiczno-pedagogicznych, klubach, świetlicach

socjoterapeutycznych.

Grupa wysokiego ryzyka

[osoby u których zachowania

ryzykowne są głęboko

utrwalone i które odczuwają

poważne negatywne

konsekwencje [zdrowotne i

społeczne] swoich zachowań

ryzykownych [alkoholicy,

narkomani, przestępcy]

Profilaktyka trzeciorzędowa

Ma na celu przeciwdziałanie pogłębianiu się procesu chorobowego

i degradacji społecznej oraz umożliwienie powrotu do normalnego

życia w społeczeństwie. Realizatorami są lekarze specjaliści,

psychologowie klinicyści, psychoterapeuci, rehabilitanci,

pracownicy socjalini, kryminolodzy, wyspecjalizowani pracownicy

policji, itp. Terenem działania są poradnie specjalistyczne, szpitale,

placówki wychowawcze i resocjalizacyjne. Profilaktyka odbywa

się przez leczenie, rehabilitację i resocjalizację.

Dodać należy, że najliczniejszą jest grupa niskiego ryzyka. Po wejściu w wiek dorastania

niektórzy uczniowie przechodzą do grup podwyższonego ryzyka. Im starsza klasa, tym liczniejsza

ta grupa. Osoby z grupy wysokiego ryzyka stanowią w szkole nieliczny margines.

Im głębszy poziom profilaktyki, tym większe koszty i mniejsza skuteczność. Ważne jest też

zachowanie kolejności działań. Nie powinno się podejmować działań nadmiernie rozbudowanych

w dziedzinie która problemem jest, by tego problemu nie przywołać. Obrazowo mówiąc, nie wyślemy

dziecka do lekarza by profilaktycznie zaaplikował antybiotyk bo dziecko może zachorować.

Program profilaktyki Gimnazjum w Niepołomicach dotyczy profilaktyki pierwszorzędowej,

a z profilaktyką drugo i trzeciorzędową styka się jedynie, co do punktów styczności szkoły

z instytucjami wspomagającymi pracę szkoły. Głównym adresatem programu profilaktycznego

są uczniowie Gimnazjum w Niepołomicach. Program uwzględnia, w głównej mierze, potrzeby

i możliwości tej grupy odbiorców, oraz szersze tło społeczne, w którym funkcjonuje młodzież.

Dlatego znalazły się tu propozycje (zadania) do realizacji z rodzicami uczniów Gimnazjum

w Niepołomicach, jak również dla nauczycieli, na których ciążyć będzie obowiązek wprowadzenia

w życie oddziaływań o charakterze profilaktycznym.



Byłoby dobrze by program szkolny był zbieżny z gminnym programem profilaktyki, dzięki

czemu oba programy uzupełniałyby się.

Powyżej zaprezentowana tabela ukazuje w sposób dość jasny nie tylko adresatów, ale również

cele profilaktyki z którymi w sposób prosty winny być powiązane cele programu profilaktyki

dla gimnazjum w Niepołomicach. Celami ogólnymi są:

1. planowe działania skierowane na ogół uczniów i wspierające ich zdrowe mechanizmy

obronne powiązane z prawidłowym rozwojem osobowościowym, rodzinnym i społecznym. Chodzi tu

głównie o działania zapobiegawcze i stałe wynikające nie tyle z diagnozy środowiska szkolnego,

ile z szeroko pojmowanych zasad zdrowego stylu życia,

2. planowe działania skierowane do ogółu uczniów mające na celu przeciwdziałanie

ujawnionym w diagnozie [więc zmiennym] szkodliwym zjawiskom takim jak wagary, kradzieże,

palenie papierosów, niewłaściwe zachowania w grupach rówieśniczych, itp.,

3. tworzenie mechanizmów, procedur i systemów pomocy i informacyjnych nakierowanych na

konkretne osoby które podejmują zachowania ryzykowne, bądź są pod wpływem czynników

destrukcyjnych [np. trudna sytuacja rodzinna, zły wpływ subkultur młodzieżowych, grup

przestępczych, itp].

Celom ogólnym określonym w punkcie pierwszym odpowiadać będą zadania o charakterze

stosunkowo niezmiennym i określone będą w harmonogramie, jako stałe. Zadania dla realizacji celów

określonych w punkcie drugim będą w dużej mierze niezmienne [trudno oczekiwać idealnego stanu,

·w którym patologie nie występują], jednak priorytet konkretnych zadań może się zmieniać. Zadania

określone dla realizacji celów z punktu trzeciego pozostawać muszą w ścisłej korelacji

z uwarunkowaniami środowiskowymi takimi jak aktualny stan prawny, możliwości pomocy

i interwencji instytucji wspierających pracę szkoły organ prowadzący szkołę, poradnie różnego typu,

itp.

Wszystkie szczegółowe działania omówione zostaną w rozdziale VIII Cele, zadania i sposoby

ich realizacji w ramach programu profilaktycznego ujęte w harmonogram działań profilaktycznych

Jak wyżej zostało wspomniane celem tej profilaktyki jest promocja zdrowego stylu życia

i opóźnienie wieku inicjacji a przez to zmniejszenie zasięgu zachowań ryzykownych, czyli

zwiększenie odporności zdrowych dzieci. Wynikiem działań profilaktycznych winno być poprawienie

funkcjonowanie całych grup, jak i poszczególnych jednostek. Działania zapobiegawcze realizowane

będą z uwzględnieniem przyjętych strategii, które omówione są w rozdziale V Strategie

zaprojektowanych działań profilaktycznych.



W poniżej przedstawionej tabeli można zobaczyć zmiany jakie zaszły w podejściu

do profilaktyki. Uwidacznia to ile kroków przed wystąpieniem patologii usytuowane są działania

zapobiegawcze.

Model współczesny Model tradycyjny

Cel Promocja zdrowia Zwalczanie patologii

Podstawowe założenia Sięganie do przyczyn ryzykownych

zachowań

Uświadamianie skutków

ryzykownych zachowań

Spodziewane efekty Umiejętność odmawiania. Poczucie

własnej wartości. Uporządkowanie

systemu wartości. Umiejętności

społeczne. Wiedza o uzależnieniach.

Osobiste zaangażowanie.

Wiedza o skutkach zachowań

ryzykownych.

Forma oddziaływań Dialog i aktywne uczestnictwo Jednostronny przekaz i bierny odbiór

Czas i zakres

oddziaływań

Systematyczne działania wśród

dzieci

Sporadyczne akcje wśród nastolatków

Realizatorzy Nauczyciele i liderzy młodzieżowi Prelegenci i specjaliści

Tematyka Biorąca pod uwagę całość problemu

[np. wszystkie środki uzależniające i

przyczyny sięgania po nie]

Wybiórcza [np. papierosy lub

narkotyki, lub alkohol]

Kontrola efektów Wymagana Nie wymagana

Jak widać wiele działań podejmowanych jest w związku z przyczyną zachowań ryzykownych

a nie samym zachowaniem ryzykownym. Dlatego znaczna część działań profilaktycznych ujęta jest

w Programie wychowawczym. Czym zatem jest dokument o nazwie Program profilaktyki?

Jest on uzupełnieniem programu wychowawczego. Jest opisem „filozofii profilaktyki”

w Gimnazjum w Niepołomicach i opisem szczegółowych zadań i form ich realizacji w odniesieniu

do postawionych celów programu.

V Strategie zaprojektowanych działań profilaktycznych.Na każdy etapie profilaktyki stosuje się kilka strategii. Oto krótki opis przyjętych w programie

profilaktyki dla Gimnazjum w Niepołomicach:



1. Strategie informacyjne, które uważane są za mało skuteczne, bo młodzież pomimo wiedzy

na temat negatywnych skutków zachowań ryzykownych podejmuje te zachowania. Oto warunki które

sprawiają, że te strategie mogą jednak odnosić dobre skutki:

a. dostosowanie przekazu informacji do możliwości percepcji odbiorcy i do posiadanej

przez niego wiedzy,

b. rzetelne i rzeczowe podanie informacji

c. informacja nie powinna być zbyt szczegółowa, by nie być instruktażem.

Pomimo obiekcji, wydaje się, że te strategie są niezbędne jako wspierające inne działania

profilaktyczne.

2. Strategie edukacyjne, których celem jest pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności

psychologicznych i społecznych, takich jak nawiązywanie kontaktów, radzenie sobie ze stresem,

rozwiązywanie konfliktów, opieranie się naciskom otoczenia. Zakłada się, że rozwój tych

umiejętności umożliwi młodym ludziom zaspokajanie najważniejszych potrzeb w sposób dla nich

bezpieczny i akceptowany społecznie. Praca w tej dziedzinie polega głównie na trenowaniu

pożądanych umiejętności. Strategie te uważane są obecnie za jedne z najskuteczniejszych.

3. Strategie alternatyw. Ich celem jest tworzenie alternatyw dla zachowań ryzykownych.

Pomoc w zaspokajaniu potrzeb szczególnie związanych z dorastaniem jak ciekawość świata, chęć

sprawdzenia swoich możliwości, chęć przeżycia czegoś ciekawego, rozwijanie zainteresowań, itp.

Młodym ludziom pokazuje się, że cele które chcą osiągnąć można realizować różnymi drogami,

niekoniecznie niebezpiecznymi i destrukcyjnymi. Skuteczność tych alternatyw ocenia się wysoko,

choć trudno jest to udowodnić w badaniach ponieważ skutki często przychodzą po dłuższym czasie.

Mimo trudności badawczych udowodniono w badaniach amerykańskich, że ciekawe formy spędzania

wolnego czasu zastosowane wobec młodzieży zagrożonej dały pożądane efekty. Mocną stroną tych

strategii jest ukierunkowanie naturalnych dążeń dzieci na działania pozytywne i rozwijające

a przy tym unika się angażowania w działania destrukcyjne.

4. Strategie interwencyjne, które mają pomóc osobie mającej trudności w identyfikowaniu

i rozwiązywaniu problemów, oraz mają wspierać w sytuacjach kryzysowych. Te strategie skierowane

są jednak do osób z grupy podwyższonego i wysokiego ryzyka [profilaktyka drugo i trzeciorzędowa].

Są to działania podstawowe w ramach tych poziomów profilaktyki. W ramach powstających

programów wczesnej interwencji wymagana jest duża indywidualizacja działań, gdyż u każdego

dziecka występuje specyficzny zestaw czynników ryzyka. Działania interwencyjne prowadzone są



indywidualnie, lub wobec małych wyselekcjonowanych grup młodzieży przez specjalistów poza

terenem szkoły.

VI Uczniowie Gimnazjum. Charakterystyka okresu rozwojowego (Opracował Krzysztof Zajączkowski).

Wiek między 12 a 17 rokiem życia nazywany bywa okresem pełnej adolescencji. W tym

okresie życia pojawia się szereg istotnych zmian w sferach: fizycznej, psychicznej i społecznej.

1. W sferze fizycznej następuje przyspieszenie tempa dojrzewania młodego człowieka przejawiające

się w:

- szybkim wzroście wysokości i ciężaru ciała (tzw. skok pokwitaniowy),

- zmianach fizjologicznych (m.in. dojrzewanie płciowe),

- nierównomiernym rozwoju układu kostnego i mięśniowego,

- przeobrażeniu niektórych struktur układu nerwowego,

- szybkim rozwoju układu sercowo - naczyniowego,

- rozwoju gruczołów wydzielania dokrewnego (głównie przysadki mózgowej, nadnerczy

i gruczołów płciowych),

- wzmożeniu aktywności gruczołów wydzielania skórnego.

2. Główne zmiany w sferze psychicznej to:

a) w zakresie procesów poznawczych:

- rozwój spostrzeżeń oraz orientacji w czasie i przestrzeni,

- rozwój pamięci logicznej,

- pojawienie się myślenia hipotetyczno - dedukcyjnego, krytycznego,

b) w zakresie procesów emocjonalnych:

- rozwój uczuć wyższych,

- zwiększenie intensywności i żywości przeżyć,

- nietrwałość, ruchliwość uczuć,

- przeżywanie trudności emocjonalnych wynikających ze zmieniających się warunków

funkcjonowania społecznego,

- rozwój procesów wolicjonalnych.

3. W sferze społecznej zaznacza się:

- obniżenie wpływu rodziców, konflikty z nimi, osłabienie więzi emocjonalnych, kryzys

autorytetu,



- wzrost znaczenia grup rówieśniczych, rozwój kontaktów heteroseksualnych,

- podejmowanie nowych ról społecznych.

W omawianym okresie rozwojowym nastolatek dąży do osiągnięcia celów, które umożliwią

mu przejście do kolejnej fazy rozwojowej, czyli uczynienie kolejnego kroku w drodze do dorosłości.

Do celów tych B.Varenhorst (za: Gaś Z. B, 1998) zalicza:

1) doświadczenie fizycznej dojrzałości seksualnej. Ten cel jest związany głównie ze sferą

biologiczną, ale niesie ze sobą konsekwencje intrapsychiczne i interpersonalne (modyfikacja obrazu

siebie, oczekiwań względem swojej osoby innych ludzi, wypełnianie nowych ról społecznych,

2) rozwijanie własnej indywidualności, czyli poszukiwanie odpowiedzi na, kluczowe

dla młodego człowieka, w tym okresie życia, pytania: Kim jestem? Jakie są moje relacje z innymi

ludźmi? Aby znaleźć odpowiedzi na powyższe pytania podejmowane jest ryzyko sprawdzania siebie

w różnych sytuacjach, eksperymentowania z różnymi zachowaniami,

3) kształtowanie zobowiązań społecznych. Młodzież zadaje sobie pytanie o sens swojego

życia i określa swoje miejsce w społeczeństwie. Wynika to ze stopniowego podejmowania nowych

ról, włączania się i współdziałania z szeroko pojmowanym społeczeństwem,

4) uzyskanie autonomii. Polega na stopniowym uwalnianiu się od opinii, poglądów innych

ludzi. Autorytet rodziców, nauczycieli, osób dorosłych ulega znacznemu osłabieniu. Punktem

odniesienia stają się rówieśnicy, a grupy koleżeńskie są miejscem eksperymentowania z nowymi

zachowaniami i własną odpowiedzialnością za samodzielnie podejmowane wybory,

5) wyrastanie z egocentryzmu charakterystycznego dla wcześniejszych faz rozwojowych.

Wyrastanie to polega na nabywaniu poczucia wspólnoty z innymi ludźmi, zdobywaniu umiejętności

dzielenia się swoim zdaniem i uwagami oraz poszanowaniem prawa do odmienności w poglądach

i sposobie życia prezentowanych przez inne osoby,

6) reorganizację systemu wartości, która odbywa się w drodze usprawnienia procesów

myślowych (przejście od konkretów do myślenia abstrakcyjnego) oraz przez podważanie systemów

wartości obowiązujących w społeczeństwie, skłonności do idealizowania i poszukiwania wsparcia

w grupie rówieśniczej.

Obraz trzynastolatka rozpoczynającego naukę w gimnazjum różni się znacznie od ucznia

kończącego tutaj naukę. Zachodzące zmiany najlepiej obrazuje poniższa tabela.

TRZYNASTOLATEK SZESNASTOLATEK

Raczej leniwy Potrafi odróżnić dobro od zła

Niepewny i zagubiony Posiada w miarę stabilny system wartości

Niestabilny emocjonalnie Potrafi być twórczy

Ma problemy z oceną własnej wartości Jest asertywny



Rozumuje nieracjonalnie Podejmuje odpowiedzialność za swoje działania

Nie ma sprecyzowanych wartości Potrafi podejmować samodzielnie decyzje,

dokonywać wyborów

Cechuje go nieuporządkowana wiedza Potrafi bezkonfliktowo współpracować z grupą

Podejmuje decyzje w sposób bezrefleksyjny Potrafi wyszukiwać i korzystać z różnych źródeł

informacji

Poszukuje akceptacji w grupie rówieśniczej za

wszelką cenę

Interesuje się otaczającą rzeczywistością

społeczną, dąży do jej poznania i zrozumienia

Jest bardzo krytyczny w stosunku do swojej

osoby

Posiada umiejętność spędzania czasu wolnego w

sposób konstruktywny

Liczy na pomoc ludzi dorosłych Cechuje go poczucie obowiązku

Poszukuje autorytetów Jest tolerancyjny

Cechuje go „słomiany zapał” Ma, w miarę. skrystalizowany światopogląd

Porównanie ucznia wchodzącego dopiero w mury gimnazjum z charakterystyką absolwenta tej

szkoły, powinno uświadomić każdemu nauczycielowi to, do czego (jakiego ideału) należy dążyć

w pracy wychowawczej. Trzeba pamiętać jednak o tym, że nie wszyscy uczniowie są tacy sami,

nie wszyscy też staną się tacy, jakimi chcielibyśmy ich widzieć. Zaprezentowane powyżej zestawienie

ma charakter ściśle teoretyczny, służy ono jedynie ukierunkowaniu dalszych rozważań i przybliżeniu

problematyki wychowania młodego człowieka w okresie adolescencji. Ważnym jest to, by udało się,

chociaż częściowo, przybliżyć absolwentów gimnazjum do osiągnięcia powyższych ideałów.

Wymienione zmiany oraz cele rozwojowe do osiągnięcia których dąży nastolatek, sprawiają,

iż dochodzi do szeregu przeobrażeń oraz intensywnego kształtowania się jego osobowości jako

centralnej struktury regulującej zachowanie. Dlatego też okres rozwojowy pełnej adolescencji jest

szczególnie istotny z punktu widzenia dalszego rozwoju ucznia. Tempo rozwoju oraz sposoby

osiągania celów rozwojowych zależą od samego ucznia oraz od osób wspomagających, czyli rodziców

i nauczycieli. Drogą do przeciwdziałania różnego rodzaju zachowaniom patologicznym, o które

szczególnie łatwo w tym trudnym okresie życia, jest przekazywanie wiedzy, umiejętności oraz

tworzenie warunków sprzyjających prawidłowemu rozwojowi nastolatka. Jedynie w ten sposób można

skutecznie wspomóc młodego człowieka w dążeniu do osiągania dojrzałości w różnych sferach jego

funkcjonowania.



VII Problemy wychowawcze stwarzane przez uczniów Gimnazjum w Niepołomicach.

Z poprzedniego czasu

W poprzednich latach [tj. do czerwca 2011 r.], jako priorytetowe w dziedzinie bezpieczeństwa

zostały przyjęte działania zmierzające do ograniczenia wagarów i palenia papierosów w szkole.

Palenie papierosów zostało praktycznie wyeliminowane. Oczywiście sporadycznie zdarza się,

ale wypracowane i zastosowane procedury są w tej dziedzinie skuteczne. Problem zapalonego na

terenie szkoły papierosa istnieje tylko na początku roku szkolnego, czasem z chwilą przyjścia nowego

ucznia w trakcie roku szkolnego i przeważnie szybko się kończy. Dodatkowym atutem w zwalczaniu

tego zjawiska okazał się monitoring szkolny. Chociaż wiadomo, że są uczniowie palący papierosy

poza szkołą, można śmiało mówić o dużym sukcesie w tej dziedzinie i znacznym ograniczeniu

zjawiska.

Problem wagarów jest nadal problemem znaczącym. To, co zmieniło się w ostatnich latach,

to liczba uczniów przychodzących z gimnazjów niepublicznych naszej gminy po dłuższym okresie

uczęszczania do nich [np. powtarzających klasę- nawet wielokrotnie, w trakcie trwania roku

szkolnego]. Przyjście takiego ucznia na pewien czas utrudnia relacje w klasie, czasem sprawia,

że uczniowie, którzy mieli problemy z frekwencją i poprawili się w tym względzie powracają

do poprzednich złych nawyków.

Opis zjawiska

Diagnoza problemów wychowawczych oparta została w głównej mierze na dokumentacji

szkolnej w postaci dzienników, dokumentacji pedagoga szkolnego, oraz psychologa [karty

indywidualne, dane statystyczne, zestawienia, notatki służbowe, itp.]. Całości obrazu dopełniają

wyniki obserwacji.

Poniżej zostały omówione jedynie te zjawiska, które były najmocniej sygnalizowane przez

uczniów i inne osoby. Opis nie wyczerpuje katalogu problemów, a jedynie jest wskazówką gdzie

należy działać w pierwszym rzędzie.

Nie zmienia się negatywna ocena zjawiska wagarów, które generują różne sytuacje

niebezpieczne. Uczeń przebywający w trakcie lekcji poza szkołą jest pozbawiony opieki. Taki uczeń



łatwiej staje się potencjalną ofiarą przestępstwa lub jego sprawcą. Ponadto nie przygotowuje się w tym

czasie do prawidłowego wchodzenia w przyszłe „dorosłe" obowiązki. To, co zmieniło się w ostatnich

latach, to liczba uczniów przychodzących z gimnazjów niepublicznych naszej gminy po dłuższym

okresie uczęszczania do nich [np. powtarzających klasę- nawet wielokrotnie, w trakcie trwania roku

szkolnego]. Przyjście takiego ucznia na pewien czas utrudnia relacje w klasie, czasem sprawia,

że uczniowie, którzy mieli problemy z frekwencją i poprawili się w tym względzie powracają

do poprzednich złych nawyków.

W obecnej chwili narzucającym się problemem niewątpliwie jest problem agresji

i przemocy, a szczególnie cyberprzemocy i wynikające z nich komplikacje. Od kilku lat widać

zwiększoną liczbę zdarzeń z przemocą słowną. Grożenie sobie, używanie wobec siebie słów

obraźliwych i wulgarnych jest bardzo częste i przy tym widać duży brak świadomości, że powiedzenie

sobie „paru słów” może być nawet przestępstwem.

Takim zdarzeniom należy się przyjrzeć szczególnie, ponieważ czasem drobne zdarzenia

przeradzają się w długotrwałe znęcanie lub przenoszą się na grunt pozaszkolny. Szczególnie groźną

rolę spełnia tu cyberprzestrzeń. Uczniowie mylnie przekonani o bezkarności w internecie pozwalają

sobie na działania, które nie przyszłyby im do głowy w kontakcie „twarzą w twarz”.

Groźby, zastraszania, obrażanie innych na forach internetowych i za pomocą telefonów

komórkowych, stały się częste, a biorąc pod uwagę szybkość i zasięg oddziaływania niosą za sobą

znaczne obciążenia dla psychiki młodych ludzi.

W związku z powyższym obserwuje się więcej niż przedtem uczniów izolujących się

od otoczenia – np. wagarujących, bo koledzy, koleżanki dokuczają, uciekających w wirtualny świat,

w którym tym bardziej pogrążają się w toksycznych obszarach, a nawet mających myśli samobójcze.

Zdarza się, że konflikt powstały w cyberprzestrzeni przenosi się na grunt szkolny, czy podwórkowy.

Zagrożenie jest tym większe, że często sytuacja rozwija się poza jakąkolwiek wiedzą i kontrolą

opiekunów i nauczycieli, więc może się zdarzyć, że dorośli nie zdążą zareagować.

Wnioski:

W sprawie wagarów skupimy się głównie na:

1. Dalszej poprawie współpracy z rodzicami, zwiększaniu ich świadomości i poczucia

odpowiedzialności za spełnianie przez ich dzieci obowiązku szkolnego,

2. Dalszej współpracy z policją i strażą miejską w Niepołomicach,

3. Podnoszeniu świadomości uczniów, co do tego, że uczą się dla siebie, oraz odpowiedzialności

za własne czyny.

4. Treningu „mówienia nie” osobom namawiającym do wagarów.



W sprawie agresji i przemocy nasuwają się następujące wnioski:

1. Należy ograniczać występowanie zachowań agresywnych, zwłaszcza przezywania,

wyśmiewania i grożenia sobie, zwłaszcza, że często są one początkiem poważniejszych

zdarzeń. Służyć temu będą warsztaty psychologiczne dla uczniów, zajęcia i szkolenia dla

rodziców i nauczycieli.

2. Poważny problemem ostatniego czasu jest cyberprzemoc, a biorąc pod uwagę siłę

oddziaływania zjawiska trzeba szkolić w tym temacie rodziców, nauczycieli i uczniów.

3. Stale trzeba ulepszać sposoby reagowania na zjawisko przemocy.

4. Należy uczyć dzieci jak mogą pomóc sobie wzajemnie w sposób właściwy i bezpieczny.

5. Nową formą rozwiązywania konfliktów w naszej szkole jest mediacja rówieśnicza. Ta

forma pracy z uczniami oprócz załatwiania poszczególnych spraw, ma walor edukacyjny

dla wszystkich uczniów.

6. Wobec klas, w których problem będzie szczególnie trudny będą podejmowane działania

we współpracy wychowawcy z pedagogiem, psychologiem szkolnym, a w miarę

konieczności i możliwości specjalistą z poradni psychologiczno- pedagogicznej.

7. Należy kształtować postawy szacunku wobec innych ludzi, ze szczególnym

uwzględnieniem okazywania szacunku nauczycielom.

W sposób szczególny trzeba podejść do kształtowania w uczniach postawy odpowiedzialności

za innych. Trzeba budzić wrażliwość na krzywdę innych i trzeba uczyć umiejętności właściwego

reagowania w takich sytuacjach.

Mocne strony pracy szkoły w omawianych dziedzinach:Mocną stroną są powstałe i wdrożone procedury, które działając systemowo zaczynają

przynosić efekty. Dużym atutem są mediacje rówieśnicze dające alternatywę dla patologicznych

rozwiązań konfliktów. Prawo szkolne jest przejrzyste, system kar i nagród pozwala na piętnowanie

negatywnych zachowań, a jednocześnie daje uczniowi możliwość i motywację do pracy nad sobą i

poprawy zachowania.

Dużym atutem szkoły jest posiadanie psychologa, który wspiera pracę nauczycieli i pedagoga.

Nie bez znaczenia jest też fakt, że w szkole jest monitoring, który oprócz pomocy w wyjaśnianiu

szkolnych zdarzeń jest też elementem profilaktycznym.

Słabe strony pracy szkoły w omawianych dziedzinach:Słabą stroną szkoły są zjawiska wynikające z jej masowości. Przy tak dużej ilości uczniów,

czasem brak jest możliwości zindywidualizowania podejścia do ucznia. Okresowy nawał zdarzeń

wyklucza możliwość zadowalająco głębokiego wnikania w przyczyny i skutki zachowań uczniów.



Nadal poważnym problemem są zachowania agresywne uczniów. To dziedzina w której czeka nas

mnóstwo pracy.



VIII Cele, zadania i sposoby ich realizacji w ramach programu profilaktycznego ujęte w harmonogram działań profilaktycznych

Koncepcja pracy

Wyszczególnione poniżej cele realizowane są przez cały okres nauki w gimnazjum,

ale w wyszczególnionych okresach nacisk położony jest głównie na:

Klasy pierwsze

Cel: Wdrożenie uczniów do życia szkolnego, a przez to uczenie respektowania przyjętych norm

społecznych.

Zadania:

– troska o frekwencję – wychodząc z założenia, że tylko z uczniem obecnym w szkole można

prowadzić pracę wychowawczą,

– socjalizacja – wzmacnianie właściwych postaw, promocja właściwych zachowań uczniów, nauka

krytycznego patrzenia na zamierzone działania,

– praca na rzecz innych – angażowanie się w życie szkoły, społeczności lokalnej.

Klasy drugie

Cel: Wykształcenie w uczniu potrzeby i umiejętności refleksji nad samym sobą, określania własnych

potrzeb i pragnień.

Zadania:

– wspomaganie rozwoju wewnętrznego [pomoc w rozwijaniu zainteresowań],

– rozwijanie umiejętności patrzenia w perspektywie - patrzenia poza czas uczęszczania do gimnazjum,

– przygotowanie do podejmowania odpowiedzialnych wyborów życiowych.

Klasy trzecie

Cel: Przygotowanie do stopniowego podejmowania odpowiedzialności za siebie – coraz bardziej

samodzielnego życia.

Zadania:

– przygotowanie do wyboru dalszej drogi kształcenia ze świadomością, że ustala się kształt przyszłego

życia,

– przygotowanie do możliwych sytuacji wyborów moralnych

– przygotowanie do podjęcia odpowiedzialnych ról społecznych i rodzinnych



Szereg działań z zakresu profilaktyki pierwszorzędowej, które jak już było mówione dotyczą

likwidacji przyczyn w najwcześniejszej fazie, znalazło swoje miejsce w programie wychowawczym

[dla przykładu wspomniane już: rozwijanie ważnych umiejętności psychologicznych i społecznych,

takich jak nawiązywanie kontaktów, radzenie sobie ze stresem, opieranie się naciskom otoczenia,

rozwiązywanie konfliktów, itp. działania wchodzące w skład strategii edukacyjnych].

Harmonogram działań ujmuje szczegółowo jedynie te działania, które nie są ujęte

w programie wychowawczym.

Działania opisane w harmonogramie wynikają z diagnozy problemów występujących

w Gimnazjum w Niepołomicach, dlatego zmienia się on co roku. Zaznaczone jednak są w nim

elementy o trwałości dłuższej niż rok, a wynikające ze stałości występujących problemów

i przeprowadzonej diagnozy.



Harmonogram działań profilaktycznych na rok szkolny 2012/2013

L.p

.

Poziom Adresaci Propozycje warsztatów/ zajęć / działań

Ele

men

t sta

ły- s

, zm

ienn

y- z

Termin realizacji

Prowadzący/ organizator

odpo

wie

dzia

lny/

ko

ordy

nato

r

Uwagi

1. Klasa 1 uczniowie Spotkania dotyczące roli pedagoga i psychologa w szkole oraz prawidłowych sposobów pokonywania problemów szkolnych przez uczniów.

S I semestr pedagog pedagog Spotkania z klasami na godzinach wych.

2. Klasa 1 rodzice Uświadomienie prawne [obowiązki rodzica, realizowanie postanowień ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, dopalacze]

S I semestr policja pedagog Prelekcja z możliwością spotkania z policjantem.

3. Klasa 1 uczniowie Teatr profilaktyczny – Błysk rekina [agresja]

S 2013.06.-- Wyjazd do teatru

4. Klasa 1 uczniowie Uświadomienie prawne [m.in. środki psychoaktywne i dopalacze”]

S 2012.11-12 Policja; Straż Miejska pedagog dot. najczęstszych sytuacji niebezpiecznych, wykroczeń i przestępstw z udziałem uczniów

5. Klasa 2 uczniowie Jak i gdzie szukać pomocy S 2012-2013 zgodnie z własnymi planami

wychowawcy, nauczyciele przewodniczący zespołów wychowawców

W ramach godzin wychowawczych

6. Klasa 2 rodzice Jak i gdzie szukać pomocy S 2013.02.-- wychowawcy na wywiadówce przewodniczący zespołów wychowawców

Pogadanka/ wykład + ulotka

7. Klasa 2 uczniowie Teatr profilaktyczny – [uzależnienie od papierosów i alkoholu, substancji psychoaktywnych]

S 2013.06.-- Wyjazd do teatru



8. Klasa 3 Rodzice Sekty Aspekty psychologiczne zagrożenia

S 2013.02.-- Dominikańskie Centrum Informacji o Nowych Ruchach Religijnych

p. H. Józefczyk, pedagog

Prelekcja z możliwością spotkania z policjantem.

9. ogólny uczniowie Działania interwencyjne S Na bieżąco Pedagog, nauczyciele dyrektor10. ogólny uczniowie Zapoznanie z prawem szkolnym [Statut,

regulaminy pracowni], S 2012-2013

zgodnie z własnymi planami

wychowawcy, nauczyciele przewodniczący zespołów wychowawców

W ramach godzin wychowawczych

11. ogólny uczniowie Zwiększenie nacisku na współodpowiedzialność za zło czynione w naszej obecności,

z 2012-2013 zgodnie z własnymi planami

wychowawcy, dyrektor dyrektor w ramach godzin wychowawczych

12. ogólny rodzice Przekazanie informacji na temat problemów wychowawczych w szkole, o obowiązku rodziców reagowania na zło w swoim środowisku, o niewłaściwym wykorzystaniu mediów [np. o groźbach i dokuczaniu], o zagrożeniu używania przez młodzież środków psychoaktywnych [np. dopalaczy]


wychowawcy przewodniczący zasp. wych.

Podczas wywiadówek

13. ogólny uczniowie Zagrożenie płynące z używania przez młodzież środków psychoaktywnych [np. dopalaczy]


wychowawcy, dyrektor w ramach godzin wychowawczych

14. ogólny uczniowie zwrócenie przez księży i katechetów uwagi za powiązanie nauki Kościoła z życiem, przekładanie wskazań moralnych na konkretne sytuacje życiowe,

z 2012.09.-- katecheci dyrektor

15. ogólny rodzice zwrócenie uwagi rodzicom na konieczność nawiązywania i utrzymywania kontaktu w własnymi dziećmi [np. przez codzienne rozmowy],

s na bieżąco, cyklicznie podczas zebrań

wychowawcy, dyrektor, psycholog dyrektor podczas wywiadówek

16. ogólny rodzice wzmacnianie roli rodziców [udział rodziców w odpowiednich warsztatach jeśli dziecko sprawia problemy wychowawcze, udział w grupach wsparcia organizowanych przez poradnię psychologiczno- pedagogiczną]Spotkania diagnostyczno- terapeutyczne z

z na bieżąco, zależnie od potrzeb;

wychowawcy, pedagogpsycholog

pedagogpsycholog



rodzicami dzieci wykazującymi trudności17. ogólny uczniowie większe zwracanie uwagi na estetykę

języka mówionegoz na bieżąco Wszyscy pracownicy szkoły dyrektor

18. ogólny uczniowie Opracowanie procedury postępowania wobec uczniów używających publiczne słów wulgarnych

z 2012.09.-- pedagog dyrektor

19. ogólny uczniowie uczenie nawyków zdrowego stylu życia przez działania w ramach projektu „Szkoła Promująca Zdrowie”

z zgodnie z harmonogramem programu

nauczyciele p. B. Działek

20. ogólny uczniowie zajęcia „taniec towarzyski” z cały rok szkolny 2012/13

p. S. Wantuch dyrektor

21. ogólny uczniowie realizacja założeń Kodeksu Kibica i sportowca w pracy podczas zawodów sportowych i lekcji w-f,

z cały rok szkolny 2012/13

nauczyciele w-f p. A. Drabik budowanie pozytywnych relacji międzyludzkich i uczenie umiejętności odnajdywania się w życiu towarzyskim

22. ogólny rodzice propagowanie uprawiania sportu, m.in. przez działalność Gimnazjalnego Klubu Sportowego „Grunwald” Niepołomice

z na bieżąco w ramach działalności

członkowie klubu p. S. Gurgul zaproponowanie podczas wywiadówek rodzicom uczestnictwa w zajęciach

23. ogólny uczniowie Realizacja procedur szkolnych - konsultacje z nauczycielami

s na bieżąco pedagog dyrektor

24. ogólny uczniowie przybliżanie uczniom systemu kar i nagród,

s 2012-2013 zgodnie z własnymi planami

wychowawcy przewodniczący zespołów wychowawców

25. ogólny Nauczyciele, uczniowie

Przygotowanie do mediacji rówieśniczychSzkolenie nauczycieli i uczniów

z I sem. psycholog, M. Juszczyk psycholog

26. ogólny Nauczyciele Substancje psychoaktywne- najnowsze tendencje, rozpoznawanie używania przez ucznia, sposób postępowania

z I sem. pedagog pedagog

27. ogólny uczniowie Kontynuacja działań Biura Rzeczy Znalezionych

z Na bieżąco kierownik Biura Rzeczy Znalezionych

dyrektor

28. ogólny uczniowie Warsztaty psychoedukacyjne kształtujące:

-pozytywny klimat w grupie,

-konstruktywną komunikację i

asertywność, rozwiązywanie konfliktów,

-skuteczne reagowanie na przemoc.

z przynajmniej

raz na semestr

psycholog psycholog, wychowawcy

zajęcia w stopniu podstawowym i



29. ogólny uczniowie Warsztaty psychoedukacyjne kształtujące:

-pozytywny klimat w grupie,

-konstruktywną komunikację i

asertywność, rozwiązywanie konfliktów,

-skuteczne reagowanie na przemoc.

- inne zależnie od potrzeb,

z Zależnie od potrzeb

psycholog psycholog, wychowawcy

Zajęcia w zwiększonym zakresie w

przypadku trudności wychowawczych

(tematycznie dostosowane do

indywidualnych potrzeb).

30. ogólny uczniowie Kontakt z psychologiem w przypadku trudności i konfliktów, diagnoza problemów i rozwiązywanie ich we współpracy z lokalnymi ośrodkami pomocy

z Na bieżąco psycholog psycholog

31. ogólny uczniowie Spotkania z psychologiem indywidualne, w obecności rodziców lub wychowawców: praca nad rozumieniem motywów własnych zachowań, pokonywaniem trudności, reflektowanie relacji rodzinnych i koleżeńskich


32. ogólny uczniowie Mediacje: umożliwienie każdemu uczniowi skorzystania ze wsparcia mediatora (nauczyciela i ucznia) w rozwiązywaniu konfliktów. Mediacja jako alternatywa lub uzupełnienie konsekwencji szkolnych (odroczenia kar w przypadku skutecznie realizowanej ugody mediacyjnej)


33. ogólny uczniowie .Akcje propagujące idee nieagresji:- Dzień Szkoły bez Przemocy działania w ramach projektu Europejska Bezpieczna Szkoła (m.in. propagowanie Europejskiej karty Szkoły Demokratycznej bez Przemocy)

Z 6.06.2013 psycholog, pedagog, wychowawcy, nauczyciele

psycholog

34. ogólny uczniowie Sprawdzenie teczek i szafek przez szkolone psy pod kątem obecności narkotyków

z 1-2 razy w ciągu roku

policja dyrektor

35. ogólny uczniowie „BEZPIECZEŃSTWO W SIECI” PROGRAM PROFILAKTYCZNY DLA

Z w trakcie roku szkolnego

Tomasz Paliński Tomasz Paliński



UCZNIÓW GIMNAZJUM W NIEPOŁOMICACH

36. ogólny uczniowie UCZNIOWIE ZNAJĄ PRZEPISY PRAWNE

z w trakcie roku szkolnego

p. H. Józefczyk p. H. Józefczyk

37. ogólny uczniowie Europejski Kodeks Walki z Rakiem z w trakcie roku szkolnego

p. B. Działek p. B. Działek

38. ogólny uczniowie Dni dla świadomości [zapobieganie zachowaniom ryzykownym w sferze seksualnej

z III-IV 2013 nauczyciele do życia w rodzinie, wychowawcy, samorząd uczniowski

M. Juszczyk, E. Ossowska-Mazgaj

39. ogólny uczniowie Kształtowanie postawy szacunku wobec nauczycieli i nawyku wykonywania przez uczniów ich poleceń

z w trakcie roku szkolnego

pracownicy szkoły, w ramach swoich zajęć i kontaktów z uczniami.

dyrektor



IX Ewaluacja programu.

Ewaluacja procesu [jak realizowano program] odbywać się będzie na zasadzie kontroli

realizacji zadań ujętych w harmonogramie działań profilaktycznych.

Ewaluacja wyniku [czy zrealizowano cele zakładane w programie, krótko i długoterminowe]

odbywać się będzie za pomocą przeprowadzonej ankiety i analizy dokumentów.

Ewaluacja wpływu [czy program przyniósł efekty ogólniejsze, dotyczące nie tylko

uczestników, np. zmianę zachowań rodziców, zmiany w społeczności lokalnej] odbywać się będzie

w bardzo ograniczonym zakresie i dotyczyć będzie bardzo wąsko i pośrednio ujętych zagadnień.

Trudności w tym temacie związane są z obiektywnymi ograniczeniami badawczymi szkoły opisanymi

w przytaczanej w niniejszym programie książce J. Szymańskiej Programy profilaktyczne….Mogłoby

to być np. badanie zmian w opinii rodziców nt. zasadności i skuteczności wybranych działań szkoły.

Program winien być poddany ewaluacji w celu wprowadzenia korekt w cyklu trzechletnim.

Proponowanym terminem badań ewaluacyjnych byłby kwiecień 2012 r.

Pytania i zagadnienia zawarte w ankiecie ewaluacyjnej

Moduł I

1. Podkreśl w której jesteś klasie: 1 2 3

2. Podkreśl kim jesteś: dziewczyna chłopiec

3. Czy w ciągu ostatniego roku spotkałaś/eś się z przejawami przemocy w twojej szkole?

Przez przemoc rozumiemy sytuacje, w których uczeń lub grupa uczniów: [wstaw krzyżyk]

tak nie

wyśmiewa kolegę

(koleżankę), obraża

bije,

zamyka w pomieszczeniu



pozbawia pieniędzy lub

innych rzeczy

niszczy rzeczy

4. Zaznacz, w jaki sposób uczestniczyła/eś w tych zdarzeniach [można zaznaczyć kilka

odpowiedzi]

a byłem świadkiem przemocy

b byłem osobą poszkodowaną

c byłem sprawcą przemocy

d dowiedziałem się o nich

5. Jeśli sam była/eś ofiarą przemocy, zaznacz wszystkie te zdarzenia, które przytrafiły

ci się w ostatnim roku.

raz w semestrze

więcej niż raz

w semest

rze

kilka razy w

tygodniu

Okoliczności [np. na przerwie, na lekcji, w

drodze między domem a szkołą

a przezywano mnie

b wyśmiewano się ze mnie

c grożono mi, zastraszano mnie

d okradano mnie

e wymuszano ode mnie pieniądze

f bito, kopano, popychano mnie

g zamykano mnie w pomieszczeniu

stosowano inną przemoc- jaką? ............

...............................................................

...............................................................

6. Zaznacz z której klasy byli uczniowie, którzy stosowali wobec Ciebie przemoc w ostatnim semestrze?

a) I

b) II

c) III



7. Czy mówiłeś o tym komuś, kiedy inny uczeń czy uczniowie stosowali wobec ciebie

przemoc? Możesz zaznaczyć kilka odpowiedzi.

a nikomu o tym nie mówiłem

b mówiłem o tym kolegom/koleżankom

c mówiłem o tym nauczycielowi

d mówiłem o tym rodzicom

e inne, napisz komu? ............................. ...................................................................

8.Czy nauczyciel lub nauczyciele dowiedzieli się o stosowaniu wobec ciebie przemocy?

[podkreśl właściwe] tak nie

9. Czy ktoś ci pomógł, gdy byłeś ofiarą przemocy? Jeśli tak, to w jaki sposób? Możesz zaznaczyć i napisać kilka odpowiedzi.

a nauczyciel - jak pomógł? .................................................................................................

..................................................................................................................................................

b kolega, koleżanka - jak pomógł? .....................................................................................

..................................................................................................................................................

c rodzice, rodzina – kto i jak pomógł? .................................................................................

..................................................................................................................................................

d inna osoba kto? ................................ jak pomógł? ............................................................

e nikt mi nie pomógł

10. Czy nauczyciele w gimnazjum stosowali wobec Ciebie przemoc?

[jeśli tak, to wpisz w odpowiednią rubrykę tabeli na czym polegała]

b. raz w semestrze c. raz w miesiącu d. częściej niż raz w

miesiącu

11. Na podanej poniżej skali oceń swoje bezpieczeństwo w szkole?

(Podkreśl właściwe)

Czuję się bezpiecznie Raczej czuję się Raczej nie czuję się Nie czuję się



bezpiecznie bezpiecznie bezpiecznie

1 2 3 4



Moduł II

1. Podkreśl w której jesteś klasie: 1 2 3

2. Podkreśl kim jesteś: dziewczyna chłopiec

1.Czy w szkole spotkałeś się z poniższymi zjawiskami i jak często? (możesz zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź)

więcej niż raz w semestrze

raz w semestrze

zdarzyło się raz w czasie Twojej nauki w Gimnazjum

nigdy

sprzedaż narkotykówspożywanie narkotykówpalenie papierosówpicie alkoholu na terenie szkołypicie alkoholu podczas imprez i wycieczek szkolnychNiszczenie, dewastacja:- mienia szkolnego- Twoich rzeczyWchodzenie obcych, podejrzanych osób na teren szkołyBrak kultury osobistej ze strony: Twoich kolegów/koleżanek (np. brak zwrotów grzecznościowych, ustępowanie miejsca kobietom w drzwiach, kłanianie się nauczycielom)Brak kultury osobistej ze strony nauczycieli (np. brak zwrotów grzecznościowych, brak odpowiedzi na słowa przywitania i pożegnania)

2.

Czy Ty osobiście [również poza szkołą]: nigdy zdarzyło się raz w życiu

raz na pół roku

więcej niż raz na pół roku

regularnie [napisz jak często, np. raz na dzień, raz na tydzień, raz w miesiącu]

zażywałeś narkotykipaliłeś papierosypiłeś alkohol

3. Czy były takie działania w szkole które sprawiły, że uznałeś że nie warto:

były [wstaw krzyżyk]

co to było? nie było takich działań

zażywać narkotykówpalić papierosówpić alkoholu



Moduł III

1. Jak oceniasz swoje relacje: Złe Raczej złe Raczej dobre DobreZakreśl rubrykę odpowiadającą ocenie w skali 1 – 4 1 2 4 5

a) z nauczycielamib) z wychowawcąc) z innymi uczniami

2. Dokończ zdanie:

Zaletą szkoły do której chodzę jest:

a]

b]

c]

3. Dokończ zdanie:

Wadą szkoły do której chodzę jest:

a]

b]

c]

4. Dokończ zdanie:

W szkole zmieniłbym:

5. Czy lubisz swoją klasę? Nie lubię Bardzo lubię

1 2 3 4 5Proszę zakreślić rubrykę odpowiadającą ocenie w skali 1 – 5

6. Czy uważasz, że reguły szkolne są jasne i znasz je, znasz swoje prawa i obowiązki?

Tak, znam Niektóre Nie znam

Wstaw krzyżyk w odpowiednią rubrykę.

7. 7. Czy uważasz że nauczyciele uczą uczniów szacunku dla innych?

Tak Trochę Nie

Wstaw krzyżyk w odpowiednią rubrykę.

7a. Jeśli uważasz, że nie uczą napisz co wg Ciebie powinni robić by uczyć uczniów szacunku dla innych?

spis treŚci - e-bip.org.pl · web viewnależy uczyć dzieci jak mogą pomóc sobie wzajemnie w...

Documents