spis treści - międzywydziałowe studium ochrony Środowiska · web viewdoc dr marek burzyński...

Spis treści

I. Informacje na temat Uczelni 2

1.1. Uczelniany Koordynator ECTS 2

1.2. MSOŚ Koordynator ECTS 2

1.3. Europejski System Transferu i Akumulacji Punktów 2

1.4. Punkty ECTS 3

1.5. Studenci w systemie ECTS 3

1.6. Wrocław 3

1.7. Uniwersytet 4

II. Praktyczne informacje dla studentów 5

2.1. Adres Uczelni 5

2.2. Biuro Współpracy Międzynarodowej 5

2.3. Lokalizacja 5

2.4. Biblioteka Uniwersytecka 5

2.5. Zgłoszenie przybycia 6

2.6. Wiza 6

2.7. Zakwaterowanie 6

2.8. Ochrona zdrowia i ubezpieczenie 6

2.9. Waluta 6

2.10. Wymagania językowe 6

2.11. Życie kulturalne 6

III. Ochrona Środowiska 7

3.1. Program studiów 7

3.2. Wykaz alfabetyczny przedmiotów na Ochronie Środowiska 8

3.3. Opis przedmiotów i treści kształcenia 10

I. Informacje na temat UczelniNiniejszy pakiet informacyjny ECTS zawiera niezbędne informacje o Uniwersytecie Wrocławskim oraz opisuje ofertę dydaktyczną Międzywydziałowego Studium Ochrony Środowiska. Wspomniane informacje są skierowane do studentów krajowych i zagranicznych pragnących podjąć interdyscyplinarne studia ochrony środowiska w ramach Europejskiego Systemu Transferu i Akumulacji Punktów (ECTS).

1.1. Uczelniany Koordynator ECTSMgr Małgorzata Gregier – GłowackaKierownik Działu NauczaniaUniwersytet Wrocławski50-137 Wrocławpl. Uniwersytecki 1Polskatel.: 0048/71/3430143fax: 0048/71/3436712e-mail: [email protected]

1.2. MSOŚ Koordynator ECTSDr Dorota KiewraZastępca Dyrektora Międzywydziałowego Studium Ochrony Środowiska51 – 148 Wrocławul. Przybyszewskiego 66/77tel.: 071 3756220e-mail: [email protected]

1.3. Europejski System Transferu i Akumulacji PunktówEuropejski System Transferu Punktów (European Credit Transfer System, ECTS) został po raz pierwszy wprowadzony jako przedsięwzięcie pilotażowe w 1989 r. w ramach programu Erasmus. Wówczas jego celem było ułatwienie uznawania okresów studiów odbywanych przez studentów za granicą poprzez transfer punktów. Obecnie w wielu krajach Europy jest stosowany zarówno do transferu, jak i akumulacji osiągnięć studentów.Punktowy system akumulacji i przenoszenia osiągnięć studenta, o którym mówi artykuł 165 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. „Prawo o szkolnictwie wyższym” jest systemem punktowym kompatybilnym z Europejskim Systemem Transferu i Akumulacji Punktów (ECTS), który będzie powszechnie stosowany w polskich szkołach wyższych dla wszystkich programów kształcenia realizowanych na stacjonarnych i niestacjonarnych studiach pierwszego i drugiego stopnia oraz na stacjonarnych i niestacjonarnych jednolitych studiach magisterskich. Stosowanie systemu zostało wprowadzone na mocy rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 3 października 2006 roku w sprawie warunków i trybu przenoszenia osiągnięć studenta.(ECTS, Warszawa 2006).ECTS został wprowadzony w celu upowszechnienia jednolitej procedury gwarantującej uznawanie studiującym, przez ich macierzyste ośrodki akademickie, odbytych przez nich studiów za granicą. System ten wprowadza określony standard oceniania i porównywania poziomu wiedzy studiujących w różnych ośrodkach akademickich. Pozwala on także na transfer tychże ocen z jednej szkoły wyższej do drugiej, zwłaszcza w przypadku, gdy ich siedziby znajdują się w dwóch różnych państwach. System ECTS funkcjonuje w oparciu o zasadę odpowiedzialności i wzajemnegozaufania pomiędzy ośrodkami akademickimi, które w nim uczestniczą. Niektóre przepisy ECTSdotyczące informacji (o możliwości studiowania w danym ośrodku akademickim), umowy (pomiędzy macierzystą i przyjmującą szkołą wyższą), zastosowaniu punktów ECTS (wykazujących nakład pracy studiujących) zostały stworzone po to, aby wzmocnić wspomniane wcześniej zaufanie i odpowiedzialność.

1.4. Punkty ECTSEuropejski System Transferu Punktów jest systemem ukierunkowanym na studenta i opartym na nakładzie pracy studenta, jakiego wymaga osiągnięcie celów programu studiów. Cele programu powinny być określone w postaci efektów kształcenia, jakie należy osiągnąć oraz kompetencji, jakie należy uzyskać po zaliczeniu danego programu.Punkty kredytowe są wartościami przyporządkowanymi określonym przedmiotom składającymi się na jeden

mailto:[email protected]


cykl dydaktyczny, obejmujący czasowo jeden semestr. Wartości te (punkty ECTS) mają w swoim przeznaczeniu opisać wkład pracy studenta potrzebny do ich skompletowania czyliodzwierciedlają stopień trudności danego przedmiotu. Określona liczba punktów opisuje przede wszystkim stosunek ilości pracy poświęconej przez studenta w celu opanowaniadanego przedmiotu, wiedzy w stosunku do ilości pracy potrzebnej do zaliczenia semestru czynawet całego roku akademickiego. Liczba punktów kredytowych wartościująca każdy przedmiot zosobna, odzwierciedla wspomnianą ilość pracy, uwzględniając wszystkie jej aspekty, to znaczy:uczestnictwo w wykładach, ćwiczeniach, konwersatoriach, praktykach, pracę samodzielną w bibliotece i w domu, a także konieczność zdawania egzaminów i zdobywania w różnej formie zaliczeń. Wartość punktów w systemie ECTS cechuje się, z oczywistych względów, określonym stopniem względności, dlatego też warunkiem jego powodzenia jest wspominane już przestrzeganie zasady wspólnego zaufania i odpowiedzialności ze strony ośrodków akademickich. W systemie ECTS zakłada się, że 60 punktów kredytowych odzwierciedla wkład pracy studenta w okresie jednego roku akademickiego, czyli, aby mógł on zaliczyć jeden semestr studiów powinien zdobyć 30 punktów.Celem systemu ECTS jest umożliwianie studentom uczestniczenie w studiach specjalistycznych oferowanych przez ośrodki akademickie, a także w studiach podstawowych, w oparciu o powszechnie obowiązujące w danych szkołach wyższych przepisy. O liczbie punktów przyporządkowanych określonym przedmiotom w programie studiów decyduje samodzielnie jednostka Uczelni, która prowadzi kierunek. W Uniwersytecie Wrocławskim są to dwa wydziały współtworzące Międzywydziałowe Studium Ochrony Środowiska (MSOŚ), czyli Wydział Nauk Biologicznych (WNB) oraz Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska (WNoZiKŚ). Wszystkie zajęcia o charakterze praktycznym oraz fakultatywnym, które są integralną częścią programu studiów mają również przyporządkowaną określoną liczbę punktów kredytowych.

1.5. Studenci w systemie ECTSStudenci uczestniczący w systemie ECTS otrzymują całkowitą liczbą punktów kredytowych za określony – zwykle semestralny - pomyślnie odbyty okres studiów w każdym ośrodku akademickim, który uczestniczy w systemie ECTS. Mogą oni przenosić (dokonywać transferu) zdobyte punkty z jednej szkoły wyższej do drugiej na podstawie zawartej pomiędzy nimi wcześniejszej umowy o treściach programów studiów za granicą. Kiedy student pomyślnie zrealizuje program studiów, uprzednio uzgodniony pomiędzy jego macierzystą i przyjmującą szkołą wyższą, wraz z jego powrotem do szkoły macierzystej zdobyte przez niego punkty są uznawane („uaktywniają się”). W ten sposób studenci mogą mieć przyznane stypendium (grant) jeśli spełniają odpowiednie warunki określające ich jako kandydatów na stypendystów. Studiujących w systemie ECTS nie obowiązuje wymóg opłaty czesnego w szkole wyższej przyjmującej. Jednakże student może być zobowiązany do zapłaty czesnego w swojej macierzystej szkole wyższej w okresie jego studiów za granicą. Wypłata stypendium socjalnego, naukowego, które są przyznawane studentowi zgodnie z przepisami obowiązującymi w jego kraju macierzystym oraz realizowanie kredytu finansującego jego studia nie mogą być ani zawieszone, ani przerwane czy zredukowane w okresie jego studiów za granicą w systemie ECTS. Postanowienie to obowiązuje także wtedy, gdy student otrzymuje stypendium w ramach systemu ECTS.

1.6. WrocławWrocław leży na Nizinie Śląskiej, w południowo - zachodniej części Polski, na Dolnym Śląsku, którego jest stolicą, około 380 km od Warszawy. Zajmuje obszar 293 km², liczy około 700 tysięcy mieszkańców, jest czwartym co do wielkości miastem Polski. Miasto uformowało się na terenach od dawna zamieszkałych przez Słowian, o czym świadczą wykopaliska archeologiczne ze śladami kultury łużyckiej z V w. p.n.e. Pierwszą historyczną datą dotyczącą Wrocławia jest rok 1000, w którym to król polski Bolesław Chrobry utworzył biskupstwo wrocławskie, trzecie w Polsce, obok Krakowa i Kołobrzegu, podległe arcybiskupowi w Gnieźnie. Odtąd a do 1821 r. biskupstwo wrocławskie będzie należało do polskiej prowincji kościelnej. W 1261 r. miasto otrzymuje prawa magdeburskie poprzedzone wcześniej, w 1242 r. aktem lokacyjnym. Zostaje wówczas wytyczone nowe miasto z rozległym rynkiem pośrodku. Wrocław wyrósł na skrzyżowaniu szlaków handlowych, wpływów politycznych i kultur. Tu kolejno sprawowali rządy władcy polscy, czescy, austriaccy oraz pruscy. W 1945 r. Wrocław został zniszczony w wyniku prowadzenia działań wojennych w 70%. Został jednak odbudowany i doprowadzony do obecnej świetności. Po zakończeniu wojny stał się znów domem przybyszów z różnych stron. Wrocław rozwija się obecnie bardzo dynamicznie dzięki

możliwości przywoływania bogatej tradycji i przeszłości stolicy ziemi śląskiej. Wrocław jest trzecim największym ośrodkiem akademickim w kraju. Tutaj ma swoją siedzibę 11 szkół wyższych, w których pobiera naukę około 50000 studentów. Jest wielkim ośrodkiem gospodarczym, naukowym i kulturalnym.

1.7. Uniwersytet Uniwersytecki Wrocławski w listopadzie 2002 r. obchodził uroczyście Jubileusz 300-lecia uświetniony patronatem Prezydenta RP i połączony z szeregiem imprez kulturalnych, seminariów i konferencji naukowych. Jego początki sięgają jednak pierwszych lat XVI wieku, kiedy to król Władysław II Jagiellończyk wydał akt powołania uczelni wyższej pod nazwą Studium Generale. Pomysł ten nie został wówczas zaakceptowany przez papieża Juliusza II wskutek opozycji ze strony władz Uniwersytetu Krakowskiego. Dopiero w dwieście lat później Jezuici, prowadzący w mieście szkołę, tzw. Kolegium, podjęli starania aby przekształcić je w Uniwersytet, czemu przeciwstawiała się z kolei głównie z powodów religijnych ówczesna Rada Miejska. Akademia Leopoldyńska - powołana aktem z 21 października 1702 r., przez cesarza Leopolda I - składała się z dwóch wydziałów: filozoficznego i teologicznego. Pięciowydziałowy Uniwersytet - Universitas Literarum Wratislaviensis - powstał 24 kwietnia 1811 r. na skutek decyzji Fryderyka Wilhelma III, króla Prus, który postanowił połączyć jezuicką Akademię Leopoldyńską z Uniwersytetem protestanckim Viadrina we Frankfurcie nad Odrą. Od tego momentu datuje się bardzo dynamiczny rozwój Uniwersytetu w skład którego wchodziło wiele instytutów, wydziałów, klinik i laboratoriów. Na przełomie XIX i XX w. studiowało tu wielu uczonych o uznaniu międzynarodowym, m.in. E. Buchner i R.W. Bunsen (chemia), P. G. Dirichlet i E. E. Kummer (matematyka), J. G. Galle (astronomia), G. R. Kirchhoff i H. Steffens (fizyka), a także Polaków (Adam Asnyk, Jan Kasprowicz, Wojciech Korfanty) . Wśród noblistów są: nagrodzeni w dziedzinie fizyki - Max Born, Philipp Lenard, Otto Stern i Maria Goeppert-Mayer, wyróżnieni w dziedzinie chemii - Eduard Buchner, Friedrich Bergius i Kurt Adler oraz uhonorowani za twórczość literacką Theodor Mommsen i Gerhart Hauptmann. Ta wspaniała lista bogaci i potwierdza dorobek kulturalny i naukowy zarówno Wrocławia, jak i całej Europy. Nowy powojenny rozdział historii Uniwersytetu otwiera dekret z dnia 24 sierpnia 1945 r. o przekształceniu Uniwersytetu Wrocławskiego i Politechniki Wrocławskiej na polskie państwowe szkoły akademickie. Obecnie – na początku XXI w. na Uniwersytecie Wrocławskim (www.uni.wroc.pl) łączącym 10 wydziałów studiuje ok. 40 000 studentów na 31 kierunkach, głównie monodyscyplinarnych. Ochrona środowiska jest nowym interdyscyplinarnym kierunkiem, otwartym w roku akademickim 1992/93. Wydziały:Wydział Prawa, Administracji i EkonomiiWydział Fizyki i AstronomiiWydział Matematyki i InformatykiWydział ChemiiWydział Nauk o Ziemi i Kształtowania ŚrodowiskaWydział Nauk BiologicznychWydział BiotechnologiiWydział Nauk SpołecznychWydział Nauk Historycznych i PedagogicznychWydział Filologiczny

Jednostki międzywydziałowe i ogólnouczelnianeCentrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. Willy BrandtaStudium Praktycznej Nauki Języków ObcychStudium Intensywnej Nauki Języka Angielskiego dla PracownikówOśrodek Alliance FrançaiseCentrum Edukacji NauczycielskiejKolegium Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów HumanistycznychMiędzywydziałowe Studia IndywidualneBiblioteka UniwersyteckaArchiwumMuzeum Uniwersytetu WrocławskiegoUniwersytet Trzeciego Wieku

http://www.uni.wroc.pl/

Ośrodek Szkoleniowy w zakresie Polityki Regionalnej Unii Europejskiej - EURO-REGIO-CENTREMiędzywydziałowe Laboratorium Nowych MediówAkademicki Inkubator Przedsiębiorczości Uniwersytetu Wrocławskiego

II. Praktyczne informacje dla studentów

2.1. Adres UczelniUniwersytet Wrocławski (www.uni.wroc.pl) pl. Uniwersytecki 150-137 WrocławPolska

2.2. Biuro Współpracy MiędzynarodowejDyrektor: mgr Urszula Broda50-137 Wrocławpl. Uniwersytecki 1tel.: 0048/71/3752 248fax: 0048/71/3752 800e – mail: [email protected]

2.3. LokalizacjaSercem Uniwersytetu jest tzw. Budynek Główny, który jest usytuowany w centrum miasta (pl.Uniwersytecki). Tam ulokowane są: Kancelaria Główna, Biuro Rektora, Senat, Administracja, Biuro Współpracy Międzynarodowej, Dział Nauczania, Dział Młodzieżowy.

2.4. Biblioteka UniwersyteckaSystem biblioteczny Uniwersytetu Wrocławskiego dysponuje księgozbiorem w ilości około 3 mlnegzemplarzy. Ponad 1 600 000 książek znajduje się w Bibliotece Głównej, która znajduje się na ul.Szajnochy w centrum miasta. Biblioteka Główna dysponuje kilkoma czytelniami o łącznej liczbie 500 miejsc. Z usług Biblioteki Głównej można skorzystać każdego dnia, nawet w soboty i niedziele. Dodatkowo każdy instytut dysponuje swoją biblioteką oraz czytelnią. Łącznie, w czytelniach instytutowych znajduje się 1000 miejsc do pracy samodzielnej. Każdy student miejscowy oraz przyjezdny może korzystać z dowolnie wybranej przez siebie biblioteki. Uzupełnieniem systemu bibliotek uniwersyteckich są biblioteki innych uczelni, biblioteki miejskie oraz biblioteki specjalistyczne.

2.5. Zgłoszenie przybyciaW celu załatwienia i uregulowania stosownych formalności należy skontaktować się z Biurem Współpracy Międzynarodowej (w przypadku studentów przyjeżdżających na okres jednego lub dwóch semestrów, lub na pełne studia licencjackie, magisterskie prowadzone w języku angielskim) lub Działem Nauczania (w przypadku studentów przyjeżdżających na pełne studia licencjackie, magisterskie prowadzone w języku polskim).

2.6. Wiza Wszelkie informacje w celu uzyskania wizy pobytowej jest zobowiązane okazać Biuro Współpracy Międzynarodowej Uniwersytetu Wrocławskiego. Formalności związane z załatwianiem wizy są prowadzone w Dolnośląskim Urzędzie Wojewódzkim we Wrocławiu w Wydziale Spraw Obywatelskich i Cudzoziemców, 50 – 951 Wrocław, pl. Powstańców Warszawy 1.

2.7. ZakwaterowanieUniwersytet Wrocławski zapewnia studentom zagranicznym zakwaterowanie w domach studenckich położonych na terenie miasta, zwykle: Kredka, Ołówek, Dwudziestolatka. Wszelkich informacji na ten temat udziela Dział Młodzieżowy Uniwersytetu Wrocławskiego, 50 – 137 Wrocław, pl. Uniwersytecki 1, tel.: 0048/71/3435822, 0048/71/3752263, e – mail: [email protected]

2.8. Ochrona zdrowia i ubezpieczenie


http://www.uni.wroc.pl/

Biuro Współpracy Międzynarodowej zapewnia ubezpieczenie zdrowotne każdemu studentowiz kraju należącego do Unii Europejskiej w ramach publicznego, bezpłatnego systemu opieki zdrowotnej. Studenci spoza krajów Unii Europejskiej nawiązują umowę z Narodowym Funduszem Zdrowia.

2.9. WalutaObowiązującą w Polsce walutą jest złoty, który dzieli się na 100 groszy. Wymiany waluty dokonują liczne banki komercyjne, Narodowy Bank Polski oraz punkty wymiany walut, tzw. kantory.

2.10. Wymagania językoweZasadniczo zajęcia są prowadzone w języku polskim. Niektóre przedmioty mogąbyć wykładane w języku angielskim, o czym informuje Katalog ECTS. Studenci pragnący rozpocząć lub kontynuować naukę języka polskiego mogą wziąć udział w intensywnym kursie języka polskiego przed terminem przyjęcia na studia. Więcej informacji można zdobyć pod adresem:The School of Polish Language and Culture, 50-140 Wrocław, pl. Nankiera 15, tel.: 0048/71/3752 570, fax: 0048/71/3752 804.

2.11. Życie kulturalneWrocław jest bardzo ważnym ośrodkiem kulturalnym. Każdy zainteresowany określoną dziedzinąsztuki, literatury czy muzyki będzie usatysfakcjonowany możliwością uczestniczenia w wielu imprezach jakie odbywają się w tym mieście. W czasie trwania roku akademickiego odbywają się we Wrocławiu, między innymi, następujące imprezy kulturalne: Międzynarodowy Festiwal Oratoryjno-Kantatowy “Wratislavia Cantans” (wrzesień), Festiwal Piosenki Aktorskiej (marzec), Jazz nad Odrą – festiwal muzyki jazzowej (maj), Festiwal Młodego Teatru (maj). W centrum miasta znajduje się wiele klubów studenckich i młodzieżowych, gdzie chętnie spędzają wolny czas studenci. Poniżej najbardziej popularne: Chill Out, Czeski Film, Daytona, Jazda, Maniana, PRL, Szuflada.III. Ochrona ŚrodowiskaInterdyscyplinarny kierunek studiów pn. Ochrona Środowiska został uruchomiony na Wydziale Nauk Przyrodniczych uchwałą Senatu Uniwersytetu Wrocławskiego dnia 28 lutego 1992 r. Kierunek studiów uzyskał akredytację Państwowej Komisji Akredytacyjnej (PKA) w 2003 r., a ponadto akredytację Uczelnianej Komisji Akredytacyjnej (UKA) w 2001 i 2006 roku. W latach 1996 - 2008 proces dydaktyczny koordynowało Wydziałowe Studium Ochrony Środowiska, a od roku akademickiego 2008/09 Międzywydziałowe Studium Ochrony Środowiska (MSOŚ) zlokalizowane przy ulicy Przybyszewskiego 66/77. Studium - które współtworzą dwa wydziały Wydział Nauk Biologicznych oraz Wydział Nauk o Ziemi i Kształtowania Środowiska - koordynuje stacjonarne i niestacjonarne studia pierwszego stopnia (trzyletnie licencjackie) i drugiego stopnia (dwuletnie magisterskie).

Dyrektor MSOŚ – prof. dr hab. Mariusz – Orion JędrysekZastępca Dyrektora – dr Dorota KiewraPracownicy administracyjni -mgr Barbara Nawój – Kida

mgr Magda Basta

3.1. Program studiówStudia pierwszego stopnia na ochronie środowiska to 3 – letni licencjat. Warunkiem ukończenia jest

uzyskanie wszystkich zaliczeń i egzaminów, przewidzianych w programie studiów, pozytywna ocena z pracy dyplomowej oraz pisemny egzamin dyplomowy. Zgodnie z profilem ochrony środowiska w Uniwersytecie Wrocławskim „absolwent studiów pierwszego stopnia kierunku ochrony środowiska Uniwersytetu Wrocławskiego – uzyskując dyplom licencjata - powinien posiadać mocne podstawy dla holistycznego postrzegania rzeczywistości przyrodniczej i społeczno – ekonomiczno - prawnej po to, aby być przygotowanym do prawidłowego gospodarowania zasobami naturalnymi zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju. Powinien rozumieć procesy zachodzące w środowisku przyrodniczym i poszczególnych ekosystemach, oceniać obiektywnie wpływ człowieka, identyfikować zagrożenia wynikające nie tylko z rozwoju technologii i działalności przemysłowej, ale także tych, które kryją się w zmianach klimatycznych, zagrożeniach społeczno-ekonomicznych i biologicznych. Realizacja programu studiów w blokach tematycznych związanych z naukami przyrodniczymi i naukami o środowisku oraz

naukami pomocniczymi, umożliwia nabycie umiejętności analizy i oceny stanu środowiska przyrodniczego, dostrzeganie filozoficznych kontekstów zjawisk ekologicznych, wykorzystanie zasad i instrumentów ograniczających antropopresję. Pierwszoplanowymi sektorami zatrudnienia absolwentów studiów I stopnia ochrony środowiska jest edukacja środowiskowa, proekologiczne organizacje, parki narodowe i krajobrazowe, mass media; administracja rządowa i samorządowa, służby i instytucje związane z gospodarowaniem zasobami naturalnymi, inwentaryzacją, waloryzacją, monitorowaniem i ochroną środowiska naturalnego przyrodniczego. Jest przygotowany do podjęcia studiów II stopnia na kierunkach przyrodniczych.

Przyjęcie na dwuletnie studia drugiego stopnia (magisterskie) – w ramach trzech specjalności: „Geoekologia, ochrona wód i kopalin”, „Ochrona i kształtowanie środowiska geograficznego”, „Biologia środowiska”, następuje po ukończeniu studiów I stopnia z ochrony środowiska (inżynierii środowiska) lub innych kierunków przyrodniczych. Warunkiem ukończenia, podobnie jak na studiach licencjackich, jest uzyskanie wszystkich zaliczeń i egzaminów, przewidzianych w programie studiów, pozytywna ocena z pracy dyplomowej oraz ustny egzamin magisterski. Zgodnie z profilem ochrony środowiska w Uniwersytecie Wrocławskim „absolwent studiów drugiego stopnia kierunku ochrony środowiska Uniwersytetu Wrocławskiego – uzyskując tytuł zawodowy magistra - powinien posiadać- prócz ogólnej – także rozszerzona wiedzę w zakresie fakultatywnych bloków programowych: geoekologii, ochrony wód i kopalin, ochrony i kształtowania środowiska geograficznego, ekologii roślin i ochrony szaty roślinnej, ekologii i ochrony zwierząt, ekologii człowieka; znać i stosować metody oceny oraz ochrony zasobów przyrody, posługiwać się zróżnicowanymi technikami monitorowania stanu środowiska, umieć zaprojektować i prowadzić edukację środowiskową i prozdrowotną; posiadać umiejętność opracowywania danych empirycznych i modelowania zjawisk ekologicznych; rozumieć biologiczny i kulturowy związek człowieka ze środowiskiem oraz postrzegać przyrodę przez pryzmat wartości.Absolwent studiów drugiego stopnia może podjąć pracę w instytucjach zajmujących się badaniem, monitorowaniem, oceną i ochroną środowiska oraz edukacją środowiskową. Jest też przygotowany do podjęcia studiów trzeciego stopnia w zakresie wykorzystywania wiedzy w badaniach środowiskowych, aplikacji teorii, konstrukcji eksperymentu, prowadzenia pomiarów, analizy literatury poświęconej ochronie środowiska i być zdolnym do krytycznej oceny zagrożeń”.

3.2. Wykaz alfabetyczny przedmiotów na Ochronie Środowiska:Studia I stopnia- przedmioty obligatoryjneAnaliza środowiska atmosferycznego i wodnego (ćwiczenia terenowe – 48 godz.)BHP i ergonomia(wykład 15 godz.)Biochemia(wykład + laboratorium – razem 60 godz.)Biologia drobnoustrojów(wykład + laboratorium - razem 60 godz.)Biologia środowiska (ćwiczenia terenowe – razem 48 godz.)Biologia zwierząt(wykład + ćwiczenia – razem 60 godz.) Botanika i mikologia stosowana(wykład + ćwiczenia – razem 60 godzin)Chemia fizyczna(wykład + laboratorium – razem 45 godz.)Chemia ogólna i analityczna(wykład + laboratorium – razem 75 godz.)Chemia organiczna(wykład + laboratorium – razem 45 godz.) Ekologia(wykład – 30 godz.)

Ekosystemy lądowe(ćwiczenia terenowe 48 godzin)Fizyka(wykład + laboratorium - razem 60 godz.)Geochemia środowiska(wykład + ćwiczenia - razem 30 godz.)Geologia historyczna(wykład + ćwiczenia, razem 30 godz.)Geologia ogólna (wykład + ćwiczenia - razem 60 godz.)Geologia ogólna i złożowa(ćwiczenia terenowe - razem 48 godz.)Geomorfologia(wykład + ćwiczenia terenowe – razem 25 godz.)GIS(wykład + ćwiczenia - razem 48 godzin)Gleboznawstwo(wykład + ćwiczenia - razem 45 godz.)Kartografia z elementami teledetekcji(wykład + ćwiczenia – razem 45 godz.) Matematyka i statystyka(wykład + ćwiczenia – razem 60 godz.)Meteorologia i klimatologia(wykład + ćwiczenia - razem 60 godz.)Seminarium przedmiotowe fakultatywne(seminarium licencjackie –30 godz. – IBR, IZ)Seminarium przedmiotowe fakultatywne (seminarium licencjackie - 30 godz. - Instytut Nauk Geologicznych)Seminarium przedmiotowe fakultatywne (seminarium licencjackie – 30 godz. – Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego)Monitoring środowiska(wykład + ćwiczenia laboratoryjne – razem 60 godz.)Podstawy genetyki(wykład – 20 godz.)Prawo autorskie(wykład - 30 godz.)Praktyki zawodowe(3 tygodnie - 120 godz.)Prawo i ekonomia w ochronie środowiska(wykład + ćwiczenia – razem 75 godz.)Przygotowanie do egzaminu dyplomowegoRóżnorodność biologiczna - fauna Polski(wykład + ćwiczenia – razem 45 godz.)Różnorodność biologiczna - flora Polski(wykład + ćwiczenia – razem 45 godz.)Socjologia (wykład - 30 godz.)Technologie informacyjne(wykład + ćwiczenia – razem 30 godz.)Technologie w ochrony środowiska(wykład + ćwiczenia - razem 75 godz.)Wybrane instrumenty ochrony środowiska(wykład + ćwiczenia projektowe i konwersatorium - razem 45 godz.)Zagrożenia cywilizacyjne(wykład - 45 godz.)

Zrównoważony rozwój(wykład – 30 godz.)

-przedmioty do wyboruAntropologia fizyczna(wykład + ćwiczenia - razem 60 godz.)Ekologia eksperymentalna(wykład + ćwiczenia - razem 60 godz.)Ekologia roślin(wykład + ćwiczenia – razem 75 godz.)Fizjologia roślin i zwierząt(wykład – 30 godz.)Flora roślin zarodnikowych i grzybów (wykład + ćwiczenia- razem 45 godz.)Geografia gleb (wykład+ ćwiczenia- razem 30 godz.)Geografia regionalna Polski – geografia fizyczna(wykład – 30 godz.)Gospodarka i ochrona zasobów wodnych(wykład + ćwiczenia – razem 60 godz.)Ornitologia ogólna (wykład – 30 godz.)Parazytologia lekarska (wykład + ćwiczenia - razem 60 godz.)Rośliny lecznicze(wykład + ćwiczenia - razem 45 godz.)Wykład fakultatywny z geografii fizycznej(wykład - 30 godz.)

Studia II stopnia-przedmioty obligatoryjne dla wszystkich specjalnościBioetyka(wykład – 30 godz.)Edukacja środowiskowa i zdrowotna(wykład + ćwiczenia – razem 60 godz.)Ekotoksykologia(wykład + laboratorium – razem 60 godz.)Polityka ochrony środowiska (wykład + konwersatorium – razem 45 godz.)

- przedmioty do wyboruAeropalinologia i monitoring pyłkowy (wykład – 20 godz.)Biologiczne i immunologiczne aspekty układu pasożyt-żywiciel(wykład - 15 godz.)Hydrobiologia (wykład + ćwiczenia – razem 60 godz.)Jakość i podatność wód podziemnych na zanieczyszczenia (wykład + ćwiczenia – razem 56 godz.)Monitoring i bazy danych (seminarium – 30 godz.) Owadożerność i pasożytnictwo - cudzożywność wśród roślin nasiennych (wykład – 15 godz.)Paprotniki – podróż w czasie (wykład - 15 godz.)

Podstawy monitoringu środowiska wodnego (wykład - 16 godz.)

-przedmioty obligatoryjne dla specjalności „Geoekologia, ochrona wód i kopalin”Biogeochemia(wykład + ćwiczenia - razem 60 godz.)Geologia kenozoiku(wykład + ćwiczenia, razem 75 godz.)Identyfikacja i bilansowanie zanieczyszczeń (wykład + ćwiczenia, razem 75 godz.)Metodyka badań(seminarium – 30 godz.)Monitoring i bazy danych(seminarium – 30 godz.)Techniki komputerowe w geoekologii(wykład, ćwiczenia, 75 godz.)Zagadnienia ochrony wody(seminarium - 30 godz.)Zagadnienia prawne i zarządzanie (wykład + ćwiczenia, razem 60 godz.)

przedmioty obligatoryjne dla specjalności „Biologia środowiska” (w zależności od wyboru Instytutu, w którym wykonywana jest praca magisterska)

Chronione zasoby szaty roślinnej Polski (wykład 15 godzin)Ekofizjologia roślin(wykład + ćwiczenia- razem 75 godzin)Ekofizjologia zwierząt(wykład + ćwiczenia- razem 45 godzin)Ekologia dynamiczna i ilościowa(wykład + ćwiczenia – razem 45 godzin)Ekologia zwierząt (wykład + ćwiczenia- razem 45 godzin)Podstawy immunologii (wykład – 30 godz.)Problemy nauk środowiskowych (seminarium magisterskie – 30 godz.)Reakcje roślin na środowiskowe czynniki stresowe(wykład + ćwiczenia- razem 45 godzin)Szata Roślinna Dolnego Śląska(wykład - 15 godz.)Środowiskowe uwarunkowania chorób(wykład + konwersatorium - razem 30 godz.)Techniki badawcze w naukach o środowisku(pracownia specjalizacyjna specj. Biologia środowiska, Zakład Ekologii Drobnoustrojów i Ochrony Środowiska – razem 240 godz.)Praca i egzamin magisterski(pracownia magisterska – bezwymiarowa liczba godzin)Zoologia bezkręgowców(wykład + ćwiczenia - razem 45 godzin)

przedmioty obligatoryjne dla specjalności „Ochrona i kształtowanie środowiska geograficznego”Fizjografia urbanistyczna(wykład + ćwiczenia – razem 45 godzin)Geografia fizyczna Polski SW

(wykład – 30 godz.)Klimatologia stosowana (wykład + ćwiczenia- razem 30 godz.)Ochrona i monitoring atmosfery (Wykład i ćwiczenia- razem 36 godzin)Ochrona litosfery i pedosfery (wykład + ćwiczenia- razem 30 godzin)

- przedmioty obligatoryjne dla specjalności „ Gospodarka środowiskiem”Analiza i wizualizacja danych(wykład + ćwiczenia – razem 40 godz.)Geozagrożenia(wykład + ćwiczenia – razem 45 godz.)Gospodarka surowcami naturalnymi i odpadami geologia(wykład + ćwiczenia – razem 45 godz.)Gospodarka surowcami naturalnymi i odpadami mineralogia(wykład + ćwiczenia – razem 25 godz.)Gospodarka wodna(wykład + ćwiczenia – razem 40 godz.)Gospodarowanie bioróżnorodnością (wykład + ćwiczenia - razem 45 godz.)Identyfikacja i bilansowanie zanieczyszczeń(wykład + ćwiczenia - razem 60 godz.)Metody biokontroli środowiska(wykład + ćwiczenia- 45 godz)Narzędzia badań środowiskowych(seminarium 30 godz.)Ochrona atmosfery i zmiany klimatu(wykład + ćwiczenia - razem 45 godzin)Praktyka edukacji ekologicznej i ekoturystyka(ćwiczenia terenowe - 6 dni)Środowiskowe uwarunkowania chorób(wykład + ćwiczenia – razem 30 godz.)Współczesne problemy w energetyce(seminarium 30 godz.)Zarządzanie i finansowanie w gospodarowaniuśrodowiskiem(Wykład + ćwiczenia/konwersatorium – razem 45 godzin)

PROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU: Ochrona środowiska

SPECJALNOŚĆ: -

SPECJALIZACJA: -

FORMA STUDIÓW: stacjonarne

POZIOM KSZTAŁCENIA: I stopnia

KWALIFIKACJE ABSOLWENTA:

Absolwent studiów powinien posiadać interdyscyplinarną wiedzę ogólną z zakresu nauk

matematyczno-przyrodniczych i nauk o środowisku oraz umiejętności wykorzystania jej w pracy

zawodowej i życiu z zachowaniem zasad prawnych i etycznych. Powinien rozumieć i umieć analizować

procesy dokonujące się w przyrodzie oraz wpływ człowieka na środowisko. Powinien znać podstawowe

procesy i problemy istotne dla ochrony środowiska oraz kierować się w swoich działaniach zasadami

zrównoważonego rozwoju. Absolwent powinien posiadać umiejętności rozwiązywania problemów

zawodowych, gromadzenia, przetwarzania oraz pisemnego i ustnego przekazywania informacji, a także

pracy zespołowej.

PRZEDMIOTY OBOWIĄZKOWE:

Nr Kod Nazwa przedmiotu Liczba godzin ETCS Uwagi

1. 76-4CTOS1 Analiza środowiska atmosferycznego i wodnego

ćwiczenia terenowe – 48 godz 4

2. 76-1WOS1 BHP i ergonomia wykład 15 godz. 2

3. 76-4WCOS1 Biochemia wykład + laboratorium – razem 60 godz 5

4. Biologia drobnoustrojów wykład + laboratorium - razem 60 godz 5

5. Biologia środowiska ćwiczenia terenowe – razem 48 godz 4

6. Biologia zwierząt wykład + ćwiczenia – razem 60 godz 6

7.Botanika i mikologia

stosowana wykład + ćwiczenia – razem 60 godzin 6

8. Chemia fizyczna wykład + laboratorium – razem 45 godz 5

9. Chemia ogólna i analityczna wykład + laboratorium – razem 75 godz 6

10. Ekologia wykład – 30 godz 4

11. Ekosystemy lądowe ćwiczenia terenowe 48 godzin 4

12. Fizyka wykład + laboratorium - razem 60 godz 6

13. Geochemia środowiska wykład + ćwiczenia - razem 30 godz 2

14. Geologia historyczna wykład + ćwiczenia, razem 30 godz 4

15. Geologia ogólna wykład + ćwiczenia - razem 60 godz 6

16. Geologia ogólna i złożowa ćwiczenia terenowe - razem 48 godz 4

17. Geomorfologia wykład + ćwiczenia terenowe – razem 25 godz 2

18. GIS wykład + ćwiczenia - razem 48 godzin 3

19. Gleboznawstwo wykład + ćwiczenia - razem 45 godz 4

20.Kartografia z elementami

teledetekcji wykład + ćwiczenia – razem 45 godz 5

21. Matematyka i statystyka wykład + ćwiczenia – razem 60 godz 6

22. Meteorologia i klimatologia wykład + ćwiczenia - razem 60 godz 5

23.Seminarium przedmiotowe

fakultatywne seminarium licencjackie – 30 godz 2

24. Monitoring środowiska wykład + ćwiczenia laboratoryjne – razem 60

godz4

25. Podstawy genetyki wykład – 20 godz 2

26. Prawo autorskie wykład - 30 godz 2

27. Praktyki zawodowe 3 tygodnie - 120 godz 3

28.Prawo i ekonomia w ochronie środowiska wykład + ćwiczenia –

razem 75 godz 4

29. Przygotowanie do egzaminu dyplomowego 10

30.Różnorodność biologiczna -

flora Polski wykład + ćwiczenia – razem 45 godz 3

31. Socjologia wykład - 30 godz 3

32. Technologie informacyjne wykład + ćwiczenia – razem 30 godz 2

33.Technologie w ochrony

środowiska wykład + ćwiczenia - razem 75 godz 4

34.Wybrane instrumenty ochrony środowiska

wykład + ćwiczenia projektowe i

konwersatorium - razem 45 godz

4

35. Zagrożenia cywilizacyjne wykład - 45 godz 4

36. Zrównoważony rozwój wykład – 30 godz 2

PRZEDMIOTY DO WYBORU:


1 Antropologia fizyczna wykład + ćwiczenia - razem 60 godz 6

2 Ekologia eksperymentalna wykład + ćwiczenia - razem 60 godz 6

3 Ekologia roślin wykład + ćwiczenia – razem 75 godz 6

4 Fizjologia roślin i zwierząt wykład – 30 godz 4

5Flora roślin zarodnikowych

i grzybów wykład + ćwiczenia- razem 45 godz 4

6 Geografia gleb wykład+ ćwiczenia- razem 30 godz

7Geografia regionalna Polski

–geografia fizyczna wykład – 30 godz 4

8 Gospodarka i ochrona wykład + ćwiczenia – 6

zasobów wodnych razem 60 godz

9 Ornitologia ogólna wykład – 30 godz 4

10 Parazytologia lekarska wykład + ćwiczenia - razem 60 godz 6

11 Rośliny lecznicze wykład + ćwiczenia – razem 45 godz 5

12Wykład fakultatywny z

geografii fizycznej wykład - 30 godz 3

PRAKTYKI:

Na studiach licencjackich praktyki powinny trwać nie krócej niż 3 tygodnie.

WARUNKI UKOŃCZENIA STUDIÓW I UZYSKANIA TYTUŁU ZAWODOWEGO DANEGO

KIERUNKU/ SPECJALNOŚCI/ SPECJALIZACJI:

Warunkiem ukończenia studiów I stopnia jest uzyskanie pozytywnych ocen z przedmiotów objętych

planem studiów, czyli uzyskanie 180 punktów ETCS (w tym 10 ETCS na przygotowanie się i zdanie

egzaminu licencjackiego)

INNE WYMAGANIA: -


SPECJALNOŚĆ: Gospodarka środowiskiem

SPECJALIZACJA: -


POZIOM KSZTAŁCENIA: II stopnia


Absolwent studiów drugiego stopnia powinien posiadać rozszerzoną - w stosunku do studiów

pierwszego stopnia - wiedzę z zakresu nauk przyrodniczych i nauk o środowisku, a także nauk

technicznych, rolniczych lub leśnych, o planowanie przestrzenne i metodyki badań środowiskowych oraz

wykazywać biegłość w wybranej specjalności. Absolwent powinien posiadać wiedzę i umiejętności

pozwalające na samodzielne rozwiązywanie problemów z zakresu ochrony środowiska w ujęciu lokalnym,

regionalnym, krajowym i globalnym - również w niestandardowych sytuacjach - a także umieć wydawać

opinie na podstawie niekompletnych lub ograniczonych informacji z zachowaniem zasad prawnych,

ekonomicznych i etycznych. Powinien umieć porozumiewać się w sprawach ochrony środowiska zarówno

ze specjalistami jak i niespecjalistami a także organizować pracę grupową i kierować pracą zespołów.

Absolwent winien posiadać umiejętności umożliwiające podjęcie pracy w instytutach badawczych,

instytucjach zintegrowanego zarządzania oraz ochrony środowiska, przemyśle, rolnictwie, administracji

państwowej i samorządowej oraz być przygotowany do pracy w szkolnictwie (po uzupełnieniu

wykształcenia o blok przedmiotów kształcenia nauczycielskiego - zgodnie ze standardami kształcenia

przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela). Absolwent powinien mieć wpojone nawyki

ustawicznego kształcenia i rozwoju zawodowego oraz być przygotowany do podejmowania wyzwań

badawczych i kontynuacji edukacji na studiach trzeciego stopnia (doktoranckich).



1 Bioetyka wykład – 30 godz 2obligatoryjne dla

wszystkich specjalności

2Edukacja środowiskowa i

zdrowotna wykład + ćwiczenia – razem 60 godz 5

obligatoryjne dla wszystkich specjalności

3 Ekotoksykologia wykład + laboratorium – razem 60 godz.

6obligatoryjne dla


4Polityka ochrony

środowiskawykład +

konwersatorium – razem 45 godz

4obligatoryjne dla


5Analiza i wizualizacja

danych wykład + ćwiczenia – razem 40 godz 3

6 Geozagrożenia wykład + ćwiczenia – razem 45 godz 3

7Gospodarka surowcami naturalnymi i odpadami

geologiawykład + ćwiczenia

– razem 45 godz 4

8Gospodarka surowcami naturalnymi i odpadami

mineralogiawykład + ćwiczenia –

razem 25 godz 2

9 Gospodarka wodna wykład + ćwiczenia – razem 40 godz 4

10Gospodarowanie

bioróżnorodnością wykład + ćwiczenia - razem 45 godz 3

11

Identyfikacja i bilansowanie

zanieczyszczeńwykład + ćwiczenia

- razem 60 godz 5

12Metody biokontroli

środowiska wykład + ćwiczenia- 45 godz 4

13Narzędzia badań środowiskowych seminarium 30 godz 2

14Ochrona atmosfery i

zmiany klimatu wykład + ćwiczenia - razem 45 godzin 3

15Praktyka edukacji

ekologicznej i ekoturystyka ćwiczenia terenowe - 6 dni 3

16Środowiskowe

uwarunkowania chorób wykład + ćwiczenia – razem 30 godz 2

17Współczesne problemy w

energetyce seminarium 30 godz 2

18

Zarządzanie i finansowanie w gospodarowaniu

środowiskiem

Wykład + ćwiczenia/konwersatorium – razem 45 godzin

4



1 Aeropalinologia i monitoring pyłkowy Wykład- 20 godz 2

2Biologiczne i immunologiczne

aspekty układu pasożyt-żywiciel wykład - 15 godz 2

3 Hydrobiologia wykład + ćwiczenia – razem 60 godz 6

4Jakość i podatność wód

podziemnych na zanieczyszczenia wykład + ćwiczenia – razem 56 godz 4

5 Monitoring i bazy danych seminarium – 30 godz 2

6

Owadożerność i pasożytnictwo - cudzożywność wśród roślin

nasiennych wykład – 15 godz 2

7 Paprotniki – podróż w czasie wykład - 15 godz 2

8Podstawy monitoringu środowiska wodnego wykład - 16 godz 2

PRAKTYKI: -



Warunkiem dopuszczenia do egzaminu dyplomowego jest zaliczenie wszystkich przedmiotów

wymaganych planem studiów i uzyskanie liczby punktów zaliczeniowych określonych w programie

studiów, uzyskanie pozytywnej oceny pracy dyplomowej (magisterskiej) oraz złożenie wszystkich

wymaganych dokumentów.

Student uzyskuje zaliczenie pracowni magisterskiej w ostatnim semestrze studiów po zaakceptowaniu

gotowej pracy dyplomowej przez kierującego pracą, przed złożeniem jej w dziekanacie.

Egzamin dyplomowy ma formę ustną i odbywa się w terminie ustalonym przez Dziekana. Egzamin

dyplomowy przeprowadza komisja powołana przez Dziekana. Członkami komisji są opiekun pracy oraz

recenzent.

Studenta, która nie złożył pracy dyplomowej przed upływam 2 lat od daty skreślenia obowiązuje

wznowienie studiów w celu zdania egzaminu dyplomowego i uzupełnienie różnic programowych jeśli w

roku akademickim, w którym składa egzamin dyplomowy obowiązuje inny program studiów niż w

momencie skreślenia go z listy studentów, w każdym przypadku powtórzenie semestru.

INNE WYMAGANIA: -


SPECJALNOŚĆ: Ochrona i kształtowanie środowiska geograficznego

SPECJALIZACJA: -






















1 Bioetyka wykład – 30 godz 2obligatoryjne

dla wszystkich specjalności



obligatoryjne dla wszystkich

specjalności

3 Ekotoksykologia wykład + laboratorium – razem 60 godz. 6


specjalności

4Polityka ochrony



4obligatoryjne


5 Fizjografia urbanistyczna wykład + ćwiczenia – razem 45 godzin 3

6 Geografia fizyczna Polski wykład – 30 godz 3

SW

7 Klimatologia stosowana wykład + ćwiczenia- razem 30 godz 3

8Ochrona i monitoring atmosfery Wykład i ćwiczenia-

razem 36 godzin 3

9Ochrona litosfery i pedosfery wykład + ćwiczenia-

razem 30 godzin 3




2

Biologiczne i immunologiczne aspekty układu pasożyt-żywiciel wykład - 15 godz 2


4

Jakość i podatność wód podziemnych na zanieczyszczenia

wykład + ćwiczenia – razem 56 godz 4


6

Owadożerność i pasożytnictwo -

cudzożywność wśród roślin nasiennych

wykład – 15 godz 2

7Paprotniki – podróż w

czasie wykład - 15 godz 2


PRAKTYKI: -











recenzent.





INNE WYMAGANIA: -


SPECJALNOŚĆ: Biologia środowiska

SPECJALIZACJA: -



























specjalności3 Ekotoksykologia wykład + laboratorium 6 obligatoryjne

– razem 60 godz. dla wszystkich specjalności

4Polityka ochrony



4obligatoryjne


5Chronione zasoby szaty roślinnej Polski wykład 15 godzin 2

w zależności od wyboru Instytutu, w którym wykonywana jest praca magisterska)

Ekofizjologia roślin wykład + ćwiczenia- razem 75 godzin 6

6 Ekofizjologia zwierząt wykład + ćwiczenia- razem 45 godzin 6

7Ekologia dynamiczna i ilościowa wykład + ćwiczenia –

razem 45 godzin 4

8 Ekologia zwierząt wykład + ćwiczenia- razem 45 godzin 5

10 Podstawy immunologii wykład – 30 godz 3

11Problemy nauk środowiskowych seminarium

magisterskie – 30 godz 2

12Reakcje roślin na środowiskowe czynniki stresowe

wykłady + ćwiczenia - razem 45 godz 3

13Szata Roślinna Dolnego Śląska wykład - 15 godz 2

14Środowiskowe uwarunkowania chorób

wykład + konwersatorium -

razem 30 godz4

15Techniki badawcze w naukach o środowisku

pracownia specjalizacyjna- razem

240 godz6

16Praca i egzamin magisterski

pracownia magisterska – bezwymiarowa liczba

godzin10

17 Zoologia bezkręgowców wykład + ćwiczenia - razem 45 godzin 4




2


3 Hydrobiologia wykład + ćwiczenia – 6

razem 60 godz

4




6







PRAKTYKI: -











recenzent.





INNE WYMAGANIA: -


SPECJALNOŚĆ: Geoekologia, ochrona wód i kopalin

SPECJALIZACJA: -



























specjalności

3 Ekotoksykologia wykład + laboratorium – razem 60 godz. 6


specjalności

4Polityka ochrony



4obligatoryjne


5 Biogeochemia wykład + ćwiczenia - razem 60 godz 6

6 Geologia kenozoiku wykład + ćwiczenia, razem 75 godz 6

7Identyfikacja i bilansowanie

zanieczyszczeń wykład + ćwiczenia, razem 75 godz 5

8 Metodyka badań seminarium – 30 godz 2


10Techniki komputerowe w

geoekologii Wykład + ćwiczenia, 75 godz 4

11 Zagadnienia ochrony wody seminarium - 30 godz 2

12Zagadnienia prawne i

zarządzanie wykład + ćwiczenia, razem 60 godz 6




2



4




6







PRAKTYKI: -











recenzent.





3.3. Opis przedmiotów i treści kształcenia

II.B.1 Nazwa przedmiotu(course title)

Aeropalinologia i monitoring pyłkowy Aeropalynology and Pollen Monitoring(wykład – 20 godz.)

II.B.2 Kod przedmiotu(course code)

76-WWybFS2

II.B.3 Typ przedmiotu(type of course)

Fakultatywny dowolnego wyboru

II.B.4 Poziom przedmiotu(level of course)

Średnio-zaawansowany

II.B.5 Rok studiów, semestr(year of study, semester/trimester)

Studia II stopnia, semestr (do wyboru)

II.B.6 Liczba punktów( numer of credits)

2 ECTS

II.B.7 Metody nauczania(teaching methods)

Wykłady (20 godz. - zgodnie z rozkładem semestralnym)

II.B.8 Język wykładowy(language of inste\ruction)

Język polski

II.B.9 Imię i nazwisko wykładowcy(name of lecturer)

Dr hab. Teresa Kuszell

II.B.10 Wymagania wstępne(prerequistes)

Wybrane przedmioty kierunkowe z biologii.

II.B.11 Cele przedmiotu (wskazane jest określenie celów jako efektów kształcenia i kompetencji)(objectives of the course, preferably, expressed in terms of learing outcomes and competences)

Celem przedmiotu jest poznanie czynników ekologicznych i zespołów organizmów roślinnych w środowisku powietrznym, lądowym i wodnym, i ich wzajemne relacje. Poznanie metod stosowanych w badaniach aerobiologicznych atmosfery. Umiejętność badań nad współczesnym opadem ziaren pyłku i zarodników w Polsce i na terenie Europy z uwzględnieniem Monitoringu pyłkowego i Kalendarzy pyleń. Poznanie i umiejętność stosowania metod ochrony organizmu przed alergenami (profilaktyka i eliminacja objawów klinicznych). Poznanie procesów odpornościowych organizmu i ich znaczenie w immunoterapii. Rola, zakres działania i znaczenie Ośrodków Badań Alergenów Środowiskowych w różnych regionach Polski, w ramach European Pollen Monitoring Project.

II.B.12 Treści merytoryczne przedmiotu(course contens)

1. Historia badań. Morfologia ziaren pyłku i 2. zarodników.3. Przegląd alergizujących roślin.4. Produkcja, rozprzestrzenianie i sezonowość 5. sporomorf w areoplanktonie.6. Metody analizy pyłkowej w areopalinologii z 7. uwzględnieniem zastosowania jej w innych 8. pokrewnych naukach.9. Badania stężenia alergenów pyłkowych.10. Rodzaje reakcji alergicznych i czynniki wpływające

na objawy kliniczne.

11. Procesy odpornościowe organizmu (przeciwciała, odpowiedź immunologiczna, defekty odpornościowe).

12. Reaktywność krzyżowa i zjawisko atopii.13. Praktyczne znaczenie Kalendarzy pylenia dla 14. alergologii i ochrona przed działaniem 15. anytgenów.16. Monitoring pyłkowy w Polsce i Europie.

II.B.13 Metody oceny(assessment methods)

Zaliczenie w postaci samodzielnej pracy pisemnej.

II.B.14 Spis zalecanych lektur(recommended reading)

Faegri K., Iversen J. 1975. Textbook of Pollen Analysis. Denmark.Śpiewak R. 2003. Palinologia w medycynie. W: Palinologia. Dybova-Jachowicz S., Sadowska A. [red.]. PAN, Kraków.Rapiejko P. 2003. Medycyna i palinologia. W: Palinologia. Dybova S.i Sadowska A. [red.]. PAN, Kraków.D`Amato, Spieksma F. and Bonini S. 1991. Allergenic Pollen and Pollinosis in Europe. Oxford, London.Wereszko-Chmielewska E. [red.]. 2006. Pyłek roślin w aeroplanktonie różnych regionów Polski. Akademia Medyczna, Lublin.Rapiejko P. 1997. Alergeny pyłku roślin. „Alergia Astma Immunologia”. PAN, Kraków.Zawisza E., Lipiec A. 1998. Alergeny grzybów W: Zawisza E., Smoliński B. Choroby alergiczne. Warszawa.

II.B.1 Nazwa przedmiotu Analiza i wizualizacja danych(course title) Analysis and visualization of data

(wykład - 10 godz., ćwiczenia - 30 godz.)II.B.2 Kod przedmiotu 76-4WCOS2

(course code)II.B.3 Typ przedmiotu

(type of course)Obowiązkowy


Zaawansowany

II.B.5 Rok studiów, semestr(year of study,semester/trimester)

Studia stacjonarne II stopnia, semestr IV


2 ECTS

II.B.7 Metody nauczania Wykłady (10 godz. w semestrze)(teaching methods) Ćwiczenia (30 godz. w semestrze)

Konsultacje organizowane w indywidualnych przypadkachProjekt


Język polski

II.B.9 Imię i nazwisko wykładowcy dr Tomasz Niedzielski, dr Piotr Jezierski, dr Magda(name of lecturer) Modelska, dr Jacek Gurwin

II.B.10 Wymagania wstępne Podstawowe wiadomości z matematyki, fizyki,(prerequistes) meteorologii i klimatologii oraz kartografii. Umiejętność

posługiwania się dowolnym programem lub środowiskiemGIS. Wymagane jest wcześniejsze zaliczenie następującychprzedmiotów: matematyka, fizyka, meteorologia i

klimatologia, kartografia i Geograficzne SystemyInformacyjne.

II.B.11 Cele przedmiotu (wskazane jest Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów zokreślenie celów jako efektów zaawansowanymi technikami analizy i wizualizacji danychkształcenia i kompetencji) środowiskowych. W pierwszym etapie zajęć studenci(objectives of the course, zapoznają się z nowoczesnymi technikami pozyskiwaniapreferably, expressed in terms of danych środowiskowych opartymi o techniki satelitarne ilearing outcomes and kosmiczne (GPS; GLONASS; Galileo; GNSS; altimetriacompetences) satelitarna; VLBI; MERIS, Landrat; satelity

meteorologiczne). Drugi etap zajęć ma na celuprzedstawienia matematycznych, kartograficznych orazopartych o systemy GIS technik analizy danychśrodowiskowych. Student pozyska wiedzę o statystycznychmetodach modelowania i prognozowania szeregówczasowych, wizualizacji kartograficznej oraz modelowaniudanych przestrzennych z zastosowaniem narzędzi GIS.

II.B.12 Treści merytoryczne przedmiotu 1. Podstawy satelitarnych i kosmicznych technik(course contens) pozyskiwania danych środowiskowych (2 godz.

wykładu i 6 godz. ćwiczeń).

2. Analiza, interpretacja i prognozowanie szeregówczasowych (2 godz. wykładu i 6 godz. ćwiczeń).3. Zastosowanie Geograficznych SystemówInformacyjnych w modelowaniu czasowej iprzestrzennej zmienności wybranych procesów wśrodowisku przyrodniczym (2 godz. wykładu i 6godz. ćwiczeń).4. Wizualizacja danych jedno- i wielowymiarowychoraz ich podstawowych własności oparta o metodykartograficzne i statystyczne (2 godz. wykładu i 6godz. ćwiczeń).5. Zarządzanie informacj ą przestrzenną w ochronieśrodowiska (2 godz. wykładu i 6 godz. ćwiczeń).


Wykład - zaliczenie w formie pisemnej.Ćwiczenia - cząstkowe prace zaliczeniowe; końcowyprojekt zaliczeniowy


1. Brockwell, P.J., Davis, R.A., 1996. Introduction toTime Series and Forecasting. Springer, New York.2. Fan, J., Yao, Q., 2005. Nonlinear Time Series.Nonparametric and parametric methods. Springer,New York - Berlin - Heidelberg - Hong Kong -London - Milan - Paris - Tokyo.3. Koronacki, J., Mielniczuk, J., 2001. Statystyka dlastudentów kierunków technicznych iprzyrodniczych. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa.4. Lamparski, J., 2001. Navstar GPS. Od teorii dopraktyki . Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.5. Magnuszewski, A., 1999. GIS w geografii fizycznej.Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.


Analiza środowiska atmosferycznego i wodnego(ćwiczenia terenowe – 48 godz.)


76-4CTOS1


Obowiązkowy (standardowy) na ochronie środowiska.




Studia I stopnia, II rok, semestr letni

II.B.6 Liczba punktów ( numer of credits)

4 ECTS


Ćwiczenia terenowe (48 godz. - 6 dni po 8 godz.)


Język polski


Dr Jerzy PereymaDr Jerzy Bieroński


Wiedza w zakresie meteorologii ogólnej, hydrologii i instrumentów pomiarowych. Międzynarodowe terminy pomiarów i obserwacji. Metodyka pomiarów.


Student nabywa kompetencji obserwatora meteorologicznego i hydrologicznego, oraz wiedzy na temat metod i analizy pomiarów hydro-meteorologicznych.


1. Instalacja instrumentów pomiarowych.2. Obserwacje standardowe zgodne z wymogami. WMO (Światowa Organizacja Meteorologiczna). 3. Pomiary topo- i mikroklimatyczne w podstawowych, zróżnicowanych ekosystemach. 4. Analiza i interpretacja wyników pomiarów.


Projekty i ćwiczenia praktyczne, praktyki, ocenianie ciągłe, zaliczenia na ocenę.


Janiszewski F. 1988. Instrukcja dla stacji meteorologicznych. Wyd. Geolog., Warszawa.Międzynarodowy Atlas Chmur. 1956. WMO.Strauch E. 1972. Metody i przyrządy pomiarowe w meteorologii i hydrologii. PWN, Warszawa.


Antropologia fizyczna(wykład + ćwiczenia - razem 60 godz.)


76-5WCWybierFS1


Fakultatywny


Średnio - zaawansowany


Studia I stopnia, III rok, semestr zimowy

II.B.6 Liczba punktów( number of credits)

6 ECTS


Wykład (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)Ćwiczenia (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)

II.B.8 Język wykładowy(language of instruction)

Język polski

II.B.9 Imię i nazwisko wykładowcy(name of lecteurer)

Dr hab. Barbara Kwiatkowska

II.B.10 Wymagania wstępne(pererequistes)

Podstawy biologii człowieka.

II.B.11 Cele przedmiotu (wskazane jest określenie celów jako efektów kształcenia i kompetencji)(objectives of the course, preferably, expressed in terms of learning outcomes and competences)

Przygotowanie teoretyczne do szczegółowych badań w zakresie ontogenezy i filogenezy człowieka.


Człowiek jako gatunek unikatowy. Demograficzna charakterystyka ludzkiej populacji na podstawie aktualnych danych. Uwarunkowani genetyczne i środowiskowe rozwoju człowieka (osobniczego). Anafaza: wzrastanie, kostnienie,

dojrzewanie, kształtowanie się typów budowy ciała – tempo, sekwencja, korelacje; metody oceny rozwoju fizycznego. Akceleracja i trend sekularny. Mierniki i czynniki rozwoju fizycznego. Metafaza: cechy budowy ciała a praca, Katafaza: starzenie, procesy, zagadnienia starości: indywidualne, grupowe i populacji w cywilizowanym świecie. Podstawy antropogenezy.


Egzamin


Malinowski A., Bożiłow W. 1997. Podstawy ntropometrii. Metody, techniki, normy. Malinowski A. [red.]. 1999. Antropologia z elementami ekologii człowieka.


Biochemia(wykład + laboratorium – razem 60 godz.)


76-4WCOS1


Obowiązkowy


Średnio-zaawansowanyWarunki wstępne (dopuszczające) - zaliczone wykłady i ćwiczenia z chemii




5 ECTS

II.B.7 Metody nauczania(teaching methods

Wykład (15 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 8 tygodni)Ćwiczenia (45 godz. – 3 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)


Język polski


Dr Zdzisław Wróblewski


Student musi opanować zagadnienia przewidziane programem nauczania chemii, znać przeznaczenie podstawowego sprzętu i aparatury w laboratorium typu chemicznego oraz posiadać umiejętność rozwiązywania zadań z obliczeń chemicznych.


Po ukończeniu przedmiotu student posiada wiedzę teoretyczną na temat molekularnych podstaw procesów życiowych ich regulacji oraz wykorzystania biotechnologii w ochronie środowiska oraz umiejętność pracy w laboratorium na poziomie podstawowym.


Wykład i ćwiczenia z biochemii stanowią merytorycznie całość i obejmują: woda jako rozpuszczalnik dla związków hydofobowych i hydrofilowych, roztwory koloidowe, budowa i funkja białek, cukrów, lipidów i kwasów nukleinowych, błony biologiczne oraz molekularne procesy zachodzące w organellach komórkowych (fotosynteza, oddychanie, biosynteza białka, gospodarka azotowa). Mechanizmy regulacji procesów katabolicznych oraz ekspresji genów u pro- i eucaryota. W podstawowym zakresie studenci poznają zagadnienia immunologii, biologii molekularnej, inżynierii genetycznej oraz metod manipulacji genetycznych.


Egzamin - forma pisemna składający się z 4 części a/ krotki test wielokrotnego wyboru b/wzory, wykresy i schematy graficzne c/definicje i skróty stosowane w biochemii d/ opis procesu biochemicznego lub teorii. Podczas egzaminu obowiązują treści zawarte w ćwiczeniach z biochemii.


Stryer L.2005. Biochemia. PWN, Warszawa.

Polanowski A. [red.]. 2007. Laboratorium z biochemii. Wydział Biotechnologii U.Wr., Wrocław.


Bioetyka(wykład – 30 godz.)


76-1WOS2




Podstawowy


Studia II stopnia, I rok, semestr zimowy


2 ECTS


Wykłady z elementami konwersatorium (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)


Język polski



Ogólna wiedza humanistyczna oraz podstawowe wiadomości z zakresu ekologii i przyrody na poziomie szkoły średniej.


Znajomość antropologicznej, filozoficznej i aksjologicznej problematyki bioetyki. Rozumienie istoty pojęć, definicji i reguł z zakresu zagadnień dotyczących bioetyki. Spojrzenie na przyrodę przez pryzmat wartości. Planowanie profilaktyki na rzecz ochrony przyrody. Dostrzeganie problemów bioetyki, analiza i umiejętność ich rozwiązywania na płaszczyźnie interdyscyplinarnej. Skłonność do refleksji nad filozoficznymi uwarunkowaniami postrzegania przyrody. Uwrażliwienie na problemy etyczne związane z badaniami i eksperymentami w zakresie nauk przyrodniczych.


Zakres tematyczny:Zagadnienia wstępne bioetyki: konieczność bioetyki, jej definicje, tło historyczne powstawania bioetyki jako samodzielnej dyscypliny naukowej, sposoby uzasadniania norm w bioetyce (personalizm, utylitaryzm).Etyka początków życia ludzkiego: etyczna ocena sztucznego zapłodnienia, macierzyństwa zastępczego, terapii genowej i inżynierii genetycznej oraz badań prenatalnych (USG, amniopunkcja, badanie kosmówki). Ochrona i promocja zdrowia i życia ludzkiego: pozytywna troska o zdrowie, specyficzne zagrożenia zdrowia i życia we współczesnym świecie (praca zawodowa, komunikacja, skażenie środowiska naturalnego, uzależnienia, obowiązek starania się o powrót do zdrowia (zwyczajne i nadzwyczajne środki medyczne, eksperymenty medyczne, transplantacja jako oznaka nowej moralności, naruszanie integralności ludzkiego ciała (okaleczanie, sterylizacja i kastracja).Śmierć i umieranie: współczesna kultura śmierci, kultura życia, etyczna ocena aborcji, samobójstwa, eutanazji, kary śmierci i wojny obronnej.


Zaliczenie na ocenę na podstawie pracy semestralnej.


Bołoz W. 1997. Życie w ludzkich rękach. Podstawowe zagadnienia bioetyczne. Wyd. Akademii Teologii Katolickiej, Warszawa.Muszala A. [red.]. 2007. Encyklopedia bioetyki. Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom.Kalka K., Papuziński A. 2006. Etyka wobec współczesnych dylematów. Wyd. Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz. Ślipko T. 1988. Granice życia. Dylematy współczesnej bioetyki. Warszawa.


Biogeochemia(wykład + ćwiczenia - razem 60 godz.)


76-3WCOFS2


Obowiązkowy dla specjalności „Geoekologia, ochrona wód i kopalin”


Zaawansowany


Studia II stopnia, II rok, semestr letni


6 ECTS


Wykłady (30 godz.- 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni) Ćwiczenia kameralne (30 godz.- 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)

.II.B.8 Język wykładowy Język polski

(language of inste\ruction)II.B.9 Imię i nazwisko wykładowcy

(name of lecturer)Wykład:Dr Adriana TrojanowskaĆwiczenia:Dr Adriana TrojanowskaDr Maciej GórkaMgr Marta KurasiewiczMgr Dominika Lewicka - Szczebak


Wiadomości z dziedziny chemii, geochemii, biochemii i geologii oraz ochrony środowiska na poziomie średnio-zaawansowanym.


Wykład: celem przedmiotu jest poznanie i praktyczne wykorzystanie konsekwencji różnych zjawisk zachodzących na styku materii nieożywionej z żywymi organizmami. Krąg potencjalnych odbiorców umiejętności zdobytych w ramach przedmiotu jest szeroki. Obejmuje on nie tylko instytucje prowadzące badania na poziomie podstawowym, zajmujące się chemią, biologią i geologią, ale także inżynierią i technologią środowiska oraz jego ochroną.Ćwiczenia: celem przedmiotu praktyczne zastosowanie wiedzy zdobytej w ramach wykładów, dla potrzeb obliczeń oraz statystycznej analizy danych w zakresie:- technik analitycznych,- bilansu pierwiastków w cyklach biogeochemicznych.


Wykład:Biogeochemiczny model ziemi, cykle biogeochemiczne. Pierwiastki chemiczne, powstanie układu słonecznego, teorie powstania życia (aktualne teorie). Ewolucja ścieżek metabolizmu.Atmosfera – struktura, skład (gazy, pyły, aerozole), cyrkulacja mas powietrza. Biogeochemiczne rekcje w atmosferze (powstawanie ozonu, grupa OH, utlenienie metanu, dwutlenku siarki, dwutlenku azotu. Ilości/zmiany stężenia CO2 i metanu w atmosferze.Litosfera (wietrzenie, „uruchamianie” pierwiastków).Biosfera. Fotosynteza, produkcja pierwotna. Wskaźniki produkcji pierwotnej, ilościowe metody oznaczania produkcji pierwotnej.Cykle biogeochemiczne na lądzie. Składniki odżywcze roślin lądowych (pobieranie, bilans). Gleba. Pożary, rola zwierząt. Bilans mas – model obiegu.Biogeochemia wód słodkich i jezior. Potencjał redox, redukcja siarki, metanogeneza. Produkcja pierwotne i cykl biogeochemiczny w jeziorach. Fosfor i azot w jeziorach, budżet jezior.Rzeki i estuaria. Przemiany w C, N i P, składniki rozpuszczone, ładunek. Zbiorniki wody słonej (słone bagna). Morze i ocean. Cyrkulacja, El Nino. Poziom morza, skład wody morskiej. Produkcja pierwotna w oceanach – rozkład przestrzenny, model bilansu mas dla S, N i P. Osady morskie.Globalny cykl wody.Globalny cykl węgla.Globalny cykl azotu i fosforu.

Globalny cykl siarki.Wysypisko śmieci – obieg pierwiastków.Osady ściekowe: skład, wykorzystanie, wpływ na środowisko.

Ćwiczenia:Biogeochemiczny model ziemi, cykle biogeochemiczne. Przemiany biogeochemiczne w atmosferze.Przemiany biogeochemiczne w litosferze.Przemiany biogeochemiczne w hydrosferze.Biosfera. Fotosynteza, produkcja pierwotna. Wskaźniki produkcji pierwotnej, ilościowe metody oznaczania produkcji pierwotnej.Biogeochemia wód słodkich i jezior. Potencjał redox, redukcja siarki, metanogeneza.Bilans produkcji pierwotnej i cykli biogeochemicznych w jeziorach. Fosfor i azot w jeziorach, budżet jezior.Procesy biogeochemiczne dotyczące zanieczyszczeń.Wysypisko śmieci – obieg pierwiastków.


Wykład: egzamin pisemnyĆwiczenia: kolokwium zaliczeniowe


Weiner J. 1999. Życie i ewolucja biosfery. PWN, Warszawa. Rozdziały 4-7.Schlesinger W. H. 1991. Biogeochemistry. An analysis of global change. Academic Press Inc., San Diego.Butcher S. S., Charlson R. J., Orians G. H., Wolfe G. V.1992. Global biogeochemical cycles. Academic Press, London.Cox P. A. 1995. The elements on Earth. Inorganicchemistry in the environment. Oxford Univ. Press, Oxford.Kabata-Pendias A., Pendias H. 1993. Biogeochemiapierwiastków śladowych. PWN, Warszawa.


Biologia drobnoustrojów(wykład + laboratorium - razem 60 godz.)


76-5WCOS1


Obowiązkowy


Podstawowy




5 ECTS


Wykłady (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)Praca w laboratorium (30 godz. - 3 godz. tygodniowo przez 10 tygodni)


Język polski


Dr Dorota Kiewra


Brak


Rozumienie biologicznej roli, jaką drobnoustroje odgrywają w środowisku przyrodniczym i ekosystemach oraz ich chorobotwórcze znaczenie. Posługiwanie się podstawowymi technikami pracy w laboratorium mikrobiologiczno. Umiejętność mikroskopowania, wykonywania preparatów oraz stosowania podstawowych technik hodowli mikroorganizmów in vitro, metody uzyskiwania czystych hodowli, określanie liczby bakterii w hodowli.


Miejsce drobnoustrojów w systematyce biologicznej. Porównanie mikroorganizmów prokariotycznych i eukariotycznych. Ewolucyjne powstanie złożonych komórek (teoria endosymbiozy). Różnorodność biologiczna i fizjologiczna drobnoustrojów na przykładzie bakterii i pasożytniczych pierwotniaków. Znaczenie drobnoustrojów w cyklach biogeochemicznych, ze szczególnym uwzględnieniem roli bakterii w krążeniu azotu. Chorobotwórcza rola mikroorganizmów. Wpływ czynników środowiska na bakterie, warunki hodowli in vitro (podłoża mikrobiologiczne, techniki posiewu, izolacja czystych hodowli, określenie liczby bakterii w hodowli), sterylizacja, środki dezynfekcyjne. Woda i gleba jako środowisko życia drobnoustrojów.


Egzamin pisemny, ocena na zajęciach laboratoryjnych – sprawdzian praktyczny oraz teoretyczny, ocenianie ciągłe


Abigail A., Salyers, Dixie D., Whitt. 2005. Mikrobiologia. Różnorodność, chorobotwórczość i środowisko. PWN.

Kunicki - Golgfinger W. 2006. Życie bakterii. PWN, Warszawa.Doroszkiewicz W. 2006. Ćwiczenia z mikrobiologii

ogólnej. Wyd. Uniwersytet Wrocławski., Wrocław.


Biologia środowiska (ćwiczenia terenowe – razem 48 godz.)


76-4CTOS1




Podstawowy, średnio-zaawansowany




4 ECTS


Ćwiczenia terenowe (48 godz. - 6 dni):Botanika - (12 godz.)Gleboznawstwo – (12 godz.)


Język polski


Botanika:Dr Zygmunt DajdokDr Jarosław ProćkówGleboznawstwo:Dr inż. Andrzej Stankiewicz


Botanika: znajomość podstawowych pojęć z botaniki.Gleboznawstwo: znajomość podstawowych pojęć z ekologii ogólnej i geologii.


Botanika: zasadniczym celem części botanicznej ćwiczeń jest doskonalenie umiejętności rozpoznawania w terenie gatunków roślin naczyniowych, określania zagrożeń szaty roślinnej ze względu na działalność człowieka oraz wnioskowania nt. warunków siedliskowych określonego obszaru na podstawie składu jego flory. Gleboznawstwo: student posiada podstawową wiedzę z gleboznawstwa. Potrafi wykonać odkrywkę oraz odwiert glebowy, także wykonać podstawowe analizy terenowe. Poznaje niektóre typy i podtypy gleb na podstawie wykonanych odkrywek i odwiertów. Zapoznaje się z metodami poboru prób gleby.


Botanika: struktura gatunkowa i przestrzenna podstawowych typów lasów niżu Polskiego (bór, grąd, łęg) oraz ich form degeneracyjnych. Fitoindykatory wybranych parametrów warunków siedliskowych. Zasadnicze grupy gatunków synantropijnych – pochodzenie i rozprzestrzenianie się. Gatunki inwazyjne jako problem w ochronie przyrody.Grupy ekologiczne roślin wodnych; Rośliny chronione i ich zagrożenia.Gleboznawstwo: czynniki glebotwórcze, budowa profilu gleby. Gleba jako środowisko trójfazowe. Właściwości poszczególnych faz budujących glebę. Sorpcja glebowa ze szczególnym uwzględnieniem sorpcji wymiennej – budowa i działanie kompleksu sorpcyjnego gleby w odniesieniu do mineralnego odżywiania roślin. Biogeochemia makro i

niektórych mikroelementów w glebie. Właściwości fizyczne I wodne gleb. Przegląd systematyki gleb Polski.


Zaliczenie cząstkowe


Botanika: Szafer W., Zarzycki K. [red.]. 1972. Szata Roślinna Polski. PWN, Warszawa.Kornaś J., Medwecka-Kornaś A. 2002. Geografia roślin. PWN, Warszawa.

Gleboznawstwo: Zawadzki S. 1999. Gleboznawstwo. PWRiL Warszawa.

Prusinkiewicz Z. i inn. 2005. Badania ekologiczno-gleboznawcze. PWN. Warszawa.Kabata-Pendias A., Pendias H. 1999. Biogeochemia pierwiastków śladowych. PWN Warszawa.


Biologia zwierząt(wykład + ćwiczenia – razem 60 godz.)


76-3WCOS1




Podstawowy

II.B.5 Rok studiów, semester(year of study, semester/trimester)

Studia I stopnia, II rok, semestr zimowy

II.B.6 Liczba punktów (numer of credits)

6 ECTS


Wykłady (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni) Ćwiczenia (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)Konsultacje (zarówno regularne, jak też organizowane w indywidualnych przypadkach)


Język polski


I część: Dr hab. Maria Ogielska Dr Jolanta Bartmańska Dr Daria Dziewulska-Szwajkowska II część: Dr hab. Dariusz Tarnawski


Zakres biologii na poziomie liceum.


Rozumienie procesów biologicznych warunkujących życie na różnych poziomach jego organizacji, zapoznanie się z podstawowymi technikami pracy biologów. Nabycie treści (wiedzy), umiejętności i kompetencji zgodnych ze standardami kształcenia dla Ochrony Środowiska w zakresie biologii (zoologii).

II.B.12 Treści merytoryczne przedmiotu Zoologia jako nauka, podział świata zwierzęcego. Poziomy

(course contens) organizacji materii ożywionej, komórka jako podstawowa jednostka funkcjonalna organizmów żywych. Tkanki zwierzęce: nabłonkowa i łączna, pokrycie ciała i układ szkieletowy zwierząt (wewnętrzny, zewnętrzny, hydrostatyczny). Ruch zwierząt, rola cytoszkieletu oraz białek motorycznych podczas ruchu, tkanka mięśniowa, mechanizm skurczu mięśnia. Tkanka nerwowa, przewodzenie impulsu nerwowego, układ nerwowy, narządy zmysłów, receptory i efektory. Regulacja hormonalna (receptory i sygnały komórkowe, mechanizm działania hormonów, typy hormonów, gruczoły dokrewne, regulacja hormonalna u zwierząt kręgowych i bezkręgowych). Odżywianie i trawienie (przystosowania zwierząt do pobierania różnych typów pokarmu, trawienie zewnątrz-i wewnątrzkomórkowe, trawienie mechaniczne, enzymatyczne, symbiotyczne trawienie celulozy, enzymy trawienne). Osmoregulacja i wydalanie (osmoregulacja u zwierząt żyjących w różnych środowiskach, homeostaza, końcowe produkty przemiany związków azotowych, ewolucja układu wydalniczego u zwierząt). Oddychanie komórkowe i wymiana gazowa (istota oddychania komórkowego, ewolucja układu oddechowego u zwierząt, transport gazów, barwniki oddechowe). Krążenie, układ krwionośny otwarty, zamknięty, krew, hemolimfa. Rozmnażanie płciowe i bezpłciowe, mitoza, mejoza, zapłodnienie, embriogeneza, organogeneza, różnicowanie się komórek.


Wykład: egzamin pisemnyĆwiczenia: zaliczenie pisemne


Albert i in. 1999. Podstawy biologii komórki. Wprowadzenie do biologii molekularnej. PWN, Warszawa.Solmon, Berg Martin, Villee. 1996, 2007. Biologia. Oficyna Wydawnicza Multico, Warszawa.Jurd R. J. 1999. Biologia zwierząt z serii „Krótkie wykłady”. PWN, Warszawa.Kay I. 2001. Wprowadzenie do fizjologii zwierząt. PWN, Warszawa.Shmidt-Nielsen K. 1992. Fizjologia zwierząt i adaptacja do środowiska. PWN, Warszawa.


Biologiczne i immunologiczne aspekty układu pasożyt-żywicielBiological and immunological aspects of parasite-host relationship(wykład - 15 godz.)


76-3WOFS2


Fakultatywny ograniczonego wyboru.



II.B.5 Rok studiów, semestr(year of study,

Studia II stopnia, II rok, semestr letni

semester/trimester)II.B.6 Liczba punktów

( numer of credits) 2 ECTS


Wykłady (15 godz. – 2 godz. tygodniowo przez 8 tygodni)


Język polski


Prof. dr hab. Anna Okulewicz


Przedmioty kierunkowe z ekologii, ochrony środowiska i mikrobiologii ogólnej.


Przekazanie wiedzy dotyczącej inwazji pasożytniczych u żywiciela (głównie człowieka) oraz przystosowania pasożytów do opanowywania nowych żywicieli i utrzymywania w organizmie (parazytozy chroniczne). Wykazanie powstawania reakcji obronnych organizmu żywiciela na inwazje pasożytnicze.


Cykle rozwojowe pasożytów. Rola żywicieli w rozprzestrzenianiu pasożytów w biocenozie. Czynniki immunologiczne w układzie pasożyt-żywiciel. Antygeny pasożytów. Przeżywanie pasożytów u żywicieli uodpornionych. Odpowiedź immunologiczna żywiciela na inwazje pasożytnicze.


Zaliczenie wykładów na ocenę.


Niewiadomska K. i wsp. 2001. Zarys parazytologii ogólnej. PWN, Warszawa.Barriga O. 1991. The immunology of parasitic infections, Baltimore.


Botanika i mikologia stosowana ( wykład + ćwiczenia – razem 60 godzin)


76-1WCOS1


Obowiązkowy

II.b.4 Poziom przedmiotu(level of course)

Podstawowy


Studia I stopnia, semestr 1


6 ETCS


Wykład ( 30 godzin)Ćwiczenia ( 30 godzin)


Język polski


Prof. Wiesław Fałtynowicz

II.B.10 Wymagania wstępne(prerequisites)

brak

II.B.11 Cele przedmiotu (wskazane jest Uświadomienie zróżnicowania świata organizmów

określenie celów jako efektów kształcenia i kompetencji)(objectives of the course, preferably, expressed in terms of learning outcomes and competences)

zarodnikowych i roślin nasiennych. Wykształcenie umiejętności rozpoznawania podstawowych grup roślin, grzybów i glonów, wskazanie znaczenia tych organizmów w funkcjonowaniu biosfery, a także ich roli w życiu człowieka. Zrozumienie mechanizmów ewolucji organicznej i powiązań między poszczególnymi taksonami

II.B.12 Treści merytoryczne przedmiotu(course contents)

Systemy świata żywego, z uwzględnieniem najnowszej i powszechnie uznawanej wersji systemu Cavalier-Smith z 2003 r. Na tle przekształceń ewolucyjnych oraz podziału na Procaryota i Eucaryota, pokazanie miejsca roślin i grzybów w systemie, a także problemów związanych z definiowaniem tych organizmów. Scharakteryzowanie ważniejsze grupy roślin nasiennych, grzybów i glonów (w tym prokariotycznych cyanobakterii), z uwzględnieniem filogenezy oraz ich roli w przeszłości. Omówienie współczesnego znaczenie najważniejszych grup taksonomicznych roślin, grzybów i glonów, głównie ich roli biocenotycznej oraz pośredniego i bezpośredniego znaczenia dla człowieka


egzamin


Botanika autorstwa p. Szweykowskich oraz wszystkie książki dotyczące omawianych na wykładzie grup organizmów.


Chemia fizyczna(wykład + laboratorium – razem 45 godz.)


76-3WLOS1




Podstawowy




5 ECTS


Wykłady (15 godz.- 2 godz. tygodniowo przez 8 tygodni). Laboratorium (30 godz.- co dwa tygodnie, zgodnie z rozkładem semestralnym).


Język polski


Dr hab. Prof. U.Wr. Zbigniew Pawełka


Brak

II.B.11 Cele przedmiotu (wskazane jest określenie celów jako efektów kształcenia i kompetencji)(objectives of the course, preferably, expressed in terms of learing outcomes and

Znajomość zasad termodynamiki w odniesieniu do reakcji chemicznych i procesów fizycznych, znajomość kinetycznej charakterystyki reakcji chemicznych, zrozumienie procesów i efektów fizykochemicznych zachodzących w cieczach (roztworach) elektrolitów i nieelektrolitów.

competences)II.B.12 Treści merytoryczne przedmiotu

(course contens)Zasady termodynamiki - wprowadzenie pojęcia funkcji termodynamicznej. Termochemia. Procesy (reakcje) odwracalne i nieodwracalne i ich termodynamiczne kryteria. Równowagi fazowe w układach jedno- i wieloskładnikowych. Elektrochemia – procesy elektrodowe, ogniwa galwaniczne. Korozja elektrochemiczna. Przewodność roztworów elektrolitów. Zjawiska powierzchniowe – adsorpcja z fazy gazowej i roztworu. Wybrane właściwości faz ciekłych – lepkość i napięcie powierzchniowe. Elementy spektroskopii molekularnej.


Wykład: egzamin testowy z możliwością poprawy oceny w formie ustnych odpowiedzi.Laboratorium: sprawdziany, prawidłowe wykonanie ćwiczenia i jego opracowanie.


P.W. Atkins. 1997. Chemia: przewodnik po chemii fizycznej. PWN, Warszawa.L. Sobczyk, A. Kisza. 1981. Chemia fizyczna dla przyrodników. PWN, Warszawa.L. Sobczyk i in.1982. Eksperymentalna chemia fizyczna. PWN, Warszawa.


Chemia ogólna i analityczna(wykład + laboratorium – razem 75 godz.)


76-1WLOS1

II.B.3 Typ przedmiotu (type of course)

Obowiązkowy

II.B.4 Poziom przedmiotu (level of course)

Podstawowy

II.B.5 Rok studiów, semestr (year of study, semester/trimester)

Studia I stopnia, I rok, semestr zimowy

II.B.6 Liczba punktów(numer of credits)

6 ECTS


Wykłady – (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni. Wykład ilustrowany pokazami multimedialnymi.Laboratorium – (45 godz. - 3 godz. tygodniowo przez 15 tygodni.Konsultacje – 1 godz. tygodniowo organizowane w indywidualnych przypadkach.


Język polski


Dr Lucjan Jerzykiewicz


Znajomość podstaw chemii w zakresie szkoły średniej.

II.B.11 Cele przedmiotu (wskazane jest określenie celów jako efektów kształcenia i kompetencji)(objectives of the course, preferably, expressed in terms of learing outcomes and

Po zakończeniu nauki w ramach tego przedmiotu student powinien znać podstawy chemii ogólnej i analitycznej: rozumieć wpływ budowy związku na właściwości fizyko-chemiczne, znać główne klasy związków chemicznych i ich budowę oraz reaktywność, opanować podstawy nowoczesnych metod analitycznych, nabyć podstawowe

competences) umiejętności niezbędnych w pracy w laboratorium chemicznym.


Wykład: Podstawowe pojęcia i prawa chemii. Podstawy mechaniki kwantowej: funkcja falowa, poziomy energetyczne atomów i cząsteczek, budowa układu okresowego pierwiastków chemicznych w oparciu o liczby kwantowe. Zmiany właściwości pierwiastków chemicznych w grupach i okresach. Wiązania chemiczne. Równania chemiczne. Podstawowe typy reakcji chemicznych: reakcje kwasowo-zasadowe, reakcje utlenienia i redukcji. Stechiometria. Obliczenia chemiczne. Rozpuszczalniki i roztwory. Układy koloidalne. Podstawy termodynamiki chemicznej: pojęcia ciepła reakcji chemicznej, entalpii, entropii, funkcji Gibbsa. Podstawowe pojęcia kinetyki chemicznej. Kataliza i katalizatory. Podstawy elektrochemii. Korozja. Chemiczne skażenia środowiska. Zagadnienia z klasycznej chemii analitycznej – podstawowe pojęcia chemii analitycznej, zasady pobierania próbek i ich oznaczania, metody analityczne, ich podział i charakterystyka. Wybrane zagadnienia analizy jakościowej – podział kationów i anionów na grupy analityczne, odczynniki grupowe, charakterystyczne reakcje analityczne. Zasady analizy wagowej – rodzaje osadów, mechanizm ich tworzenia, rozpuszczalność i iloczyn rozpuszczalności, podstawowe operacje z osadami. Analiza miareczkowa – klasyfikacja metod, substancje i roztwory wzorcowe, roztwory mianowane, krzywe miareczkowania, wskaźniki PK, błędy w analizie miareczkowej. Klasyczne metody analizy objętościowej – alkacymetria, redoksymetria, kompleksometria. Nowoczesne metody analizy chemicznej: spektroskopowe (IR, UV-Vis, NMR, EPR), elektrochemiczne, chromatograficzne –podstawy teoretyczne i zakresy ich zastosowań.Laboratorium: Poznanie podstawowych operacji w pracowni chemii ogólnej. Ćwiczenia ilustrują wybrane zagadnienia z chemii ogólnej (Typy reakcji chemicznych. Stężenie jonów wodorowych i wskaźniki pH. Dysocjacja, stopień i stała dysocjacji. Hydroliza soli. Roztwory buforowe, Iloczyn rozpuszczalności, Reakcje utleniania i redukcji) oraz obejmują klasyczną analizę jakościową i ilościową związków nieorganicznych.


Wykład: egzamin pisemny, możliwość ustnej poprawy oceny. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie ćwiczeń laboratoryjnych.Laboratorium: należy zdać kolokwia cząstkowe z poszczególnych działów oraz wykonać wszystkie zaplanowane ćwiczenia z chemii ogólnej i analitycznej.


Jones L., Atkins P. 2004. Chemia ogólna. PWN, Warszawa.Bielański A. 2002. Podstawy chemii nieorganicznej. PWN, Warszawa.Pajdowski L. 1997. Chemia ogólna. PWN, Warszawa.Lipiec T., Szmal Z. S. 1996. Chemia analityczna z elementami analizy instrumentalnej. PZWL, Warszawa.Śliwa A. 1982. Obliczenia chemiczne. PWN, Warszawa.Całus H. 1987. Podstawy obliczeń chemicznych. WNT, Warszawa.Minczewski J., Marczenko Z. 2004. Chemia analityczna. PWN, Warszawa.


Chemia organiczna(wykład + laboratorium – razem 45 godz.)


Opcjonalnie, zgodnie z przyjętymi zasadami kodowania przedmiotów.


Obowiązkowy


Podstawowy


Studia I stopnia, I rok, semestr letni


5 ECTS


Wykład (15 godz.- zgodnie z rozkładem semestralnym) Laboratorium (30 godz. - zgodnie z rozkładem semestralnym)


Język polski


Dr Hubert Bartosz-Bechowski


Znajomość chemii ogólnej na poziomie podstawowym


Zapoznanie studentów z chemią organiczną na poziomie podstawowym: umiejętność rozpoznawania najważniejszych klas związków organicznych na podstawie wzoru, właściwości chemiczne najważniejszych klas związków, związki chemiczne w środowisku i ich wpływ na człowieka, związki organiczne w organizmach żywych


Budowa atomu węgla, hybrydyzacja i rodzaje wiązań chemicznych w związkach organicznych.Rodzaje izomerii (konstytucyjna, geometryczna, optyczna).Węglowodory alifatyczne-występowanie w naturze, otrzymywanie, zgazowanie węgla, właściwości chemiczne alkanów, zastosowania przemysłowe, chlorowcopochodne alkanów (chlorowanie metanu, reakcja łańcuchowa).Alkeny-występowanie, uwodornienie i reakcje addycji zastosowanie przemysłowe alkenów, polimeryzacja, polieny w przyrodzie.Cykloalkany.Węglowodory aromatyczne-budowa, synteza i występowanie, reakcja substytucji elektrofilowej aromatycznej, wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, fulereny.Polichlorowane bifenyle, dioksyna, benzopiren i kancerogeneza.Alkohole-budowa, synteza i występowanie w przyrodzie, właściwości chemiczne alkoholi (utlenianie, dehydratacja, estryfikacja), alkohole wielowodorotlenowe.Fenole-budowa, właściwości chemiczne (kwasowość, reakcje substytucji), kwas acetylosalicylowy, utlenianie jedno- i dwuelektronowe fenoli, polifenole i flawonoidy i ich znaczenie dla zdrowia (resweratrol, kwas galusowy, apigenina, epikatechina, kwercetyna), pochodne fenoli jako antyutleniacze.

Aminy, budowa, występowanie w przyrodzie, właściwości chemiczne (zasadowość, sole amin, rozróżnianie rzędowości), β-etylofenyloamina i jej pochodne w przyrodzie (morfina, amfetamina, dopamina, serotonina), poliaminy. aldehydy i ketony-budowa, występowanie w przyrodzie (aldehyd octowy, benzoesowy, jonony) glikozydy, właściwości chemiczne aldehydów i ketonów, utlenianie i redukcja, reakcja kondensacji aldolowej, rozróżnianie aldehydów i ketonów.Kwasy karboksylowe-budowa, właściwości kwasowe, otrzymywanie, występowanie w przyrodzie (kwas octowy, winowy, szczawiowy, benzoesowy), rozróżnianie alkoholi, fenoli i kwasów, estry i amidy.Tłuszcze i mydła-budowa, występowanie, tłuszcze nasycone i nienasycone, kwasy tłuszczowe wielonienasycone i ich znaczenie zdrowotne, uwodornienie tłuszczy, kwasy tłuszczowe trans, zmydlanie tłuszczy i mydła, tworzenie się miceli, detergenty, trans estryfikacja i biodiesel, fosfolipidy i model budowa błony fosfolipidowej.Cukry-budowa, występowanie, aldehyd D-glicerynowy, cukry proste i złożone, cukry redukujące, forma liniowa i cykliczna cukrów, anomery, wiązanie glikozydowe, disacharydy, sacharoza, laktoza, polisacharydy, skrobia, celuloza, chityna, octan celulozy, glukuronizacja, cukry jako substancja energetyczna organizmu.Aminokwasy, peptydy i białka-budowa, występowanie, aminokwasy egzo- i endogenne, znaczenie aminokwasów w diecie, struktury białek (pierwszo, drugo i trzeciorzędowa), helisy, struktury β, denaturacja białek (termiczna, fizyczna i chemiczna), schemat budowy kanału jonowego receptora nikotynowego.


Egzamin pisemny


Chemia organiczna. Krótkie wykłady -Graham Patrick-Wydawnictwo Naukowe PWN 2005Dowolny podręcznik do chemii organicznej

II.B.1 Nazwa przedmiotu(course title) Chronione zasoby szaty roślinnej Polski ( wykład 15

godzin)II.B.2 Kod przedmiotu

(course code)76-2WOFS2

II.B.3 Typ przedmiotu(type of course) Obowiązkowy (standardowy) na Ochronie Środowiska dla

specjalności „Biologia Środowiska” w Instytucie Biologii Roślin

II.b.4 Poziom przedmiotu(level of course) Średnio-zaawansowany,

II.B.5 Rok studiów, semestr(year of study, Studia II stopnia; I rok, semestr letni


( number of credits)2 ECTS

II.B.7 Metody nauczania(teaching methods) Wykład 15 godzin (7 tygodni x 2 godziny)


Polski


Dr Zygmunt Dajdok


opanowane podstawowe informacje dotyczące szaty roślinnej Polski


Doskonalenie umiejętności rozpoznawania najważniejszych grup gatunków roślin chronionych i zagrożonych wymarciem w powiązaniu ze specyfiką ich siedlisk. Rozwijanie umiejętności określania potencjalnych zagrożeń różnych typów ekosystemów oraz stosowania praktycznych rozwiązań zmniejszających ryzyko negatywnego oddziaływania rożnych aspektów działalności człowieka.


współczesne problemy ochrony szaty roślinnej w Polsce, Europie i na świecie;

przegląd roślin chronionych, rzadkich i gnących w powiązaniu ze specyfiką warunków siedliskowych;

ochrona roślin in situ w warunkach narastającej antropopresji;

problematyka ochrony siedlisk przyrodniczych ważnych w skali Europy;

procesy sukcesyjne a ochrona szaty roślinnej – dylematy ochrony czynnej i biernej;

uwarunkowania prawne a praktyka działań ochronnych;

nowe inicjatywy na rzecz ochrony przyrody na przykładzie europejskiej sieci NATURA 2000


Wykład zakończony egzaminem (test uzupełnień)


1. Symonides E. 2008. Ochrona przyrody. Wyd. Uniw. Warszawskiego, Warszawa.

2. Kaźmierczakowa R. & Zarzycki K. (red.) 2001. Polska czerwona księga roślin. Paprotniki i rośliny naczyniowe. PAN, Inst. Botaniki im. W.Szafera, Inst. Ochrony Przyrody, Kraków.

3. Piękoś-Mirkowa H. & Mirek Z. 2006. Rośliny Chronione. Multico Oficyna Wydawnicza.


Edukacja środowiskowa i zdrowotnaEnvironmental Education and Health Care (wykład + konwersatorium – razem 60 godz.)


76-3WKOS2






Studia II stopnia, II rok, semestr zimowy


5 ECTS


Wykłady (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)Ćwiczenia: (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)- warsztaty grupowe, projekty i prace terenowe


Język polski


Prof. zw. dr hab. Elżbieta LoncDr Katarzyna Rydzanicz


Przedmioty kierunkowe z ekologii, ochrony środowiska, ochrony przyrody.


Ukazanie zależności człowieka (i jego zdrowia) od stanu środowiska w kontekście odpowiedzialności za zmiany dokonywane w przyrodzie; przygotowanie do edukacji zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, czyli rozumienie racji przyrodniczych, ekonomicznych i społecznych, poznanie nowoczesnych zróżnicowanych technik i środków przydatnych w edukacji środowiskowej. Sprawne posługiwanie się językiem ekologicznym i medycznym w formalnym i nieformalnym nauczaniu środowiskowym; kompleksowe spojrzenie na zagrożenia środowiskowe i zdrowotne oraz zasady profilaktyczne; analiza i interpretacja badań środowiskowych, zwłaszcza w zakresie poziomu świadomości ekologicznej i zdrowotnej.


1. Geneza i znaczenie światowej Dekady Edukacji dla Zrównoważonego Rozwoju (2004-2015).2. Prawne i instytucjonalne uwarunkowania krajowej edukacji środowiskowej i zdrowotnej. Narodowa Strategia Edukacji Ekologicznej (2002) i Narodowy Program Zdrowia (2007-2015). 3. Środowiskowe i genetyczne uwarunkowania zdrowia. Profilaktyka prenatalna. 4. Prewencja w chorobach cywilizacyjnych, infekcyjnych (zakaźnych) i inwazyjnych (pasożytniczych). Szczepienia ochronne.5. Zasady postępowania w zagrożeniach patogenami, w tym bioterrorystycznych. 6. Formy nauczania w szkolnym i pozaszkolnym systemie edukacji krajowej. Standardy kształcenia w zakresie ekologii i ochrony środowiska na I, II i III stopniu studiów. Nauczanie na odległość.7. Charakterystyka i znaczenie pozarządowych organizacji ekologicznych (POE), ze szczególnym uwzględnieniem działających na Dolnym Śląsku.8. Metody i techniki preferowane w edukacji środowiskowej.9. Wykorzystanie środków dydaktycznych w realizacji celów edukacji środowiskowej (zbiory, muzea, wystawy, targi, środki masowego przekazu). 10. Świadomość ekologiczna i zdrowotna w kategoriach

opisowych i instrumentalnych. II.B.13 Metody oceny

(assessment methods)Egzamin pisemny, prace semestralne, projekty


Kurnatowska A. 2001. Ekologia. Jej związek z różnymi dziedzinami wiedzy medycznej. PWN, Warszawa.Lonc E. [red.]. 2003. Współczesne trendy w edukacji środowiskowej. Oficyna Wydawnicza Arboretum, Wrocław.Sobczyk W. 2003. Edukacja ekologiczna i prozdrowotna. Wyd. Naukowe Akademii Pedagogicznej w Krakowie, Kraków.Stawiński W., Walosik A. 2006. Dydaktyka biologii i ochrony środowiska. PWN, Warszawa.

1. Nazwa przedmiotu Ekofizjologia roślin

2. Kod przedmiotu

3. Typ przedmiotu Obligatoryjny dla Ochrony środowiska

4. Poziom przedmiotu zaawansowany

5. Rok studiów, semestr I magisterski, semestr 1

6. Liczba punktów 6

7. Metody nauczania i formy zajęć Wykład 30 godzinĆwiczenia laboratoryjne 45 godzinKonsultacje

8. Język wykładowy Język polski

9. Imię i nazwisko wykładowcy Doc dr Marek Burzyński

10. Wymagania wstępne Podstawowa wiedza z biochemii i ekologii

11. Zamierzone efekty kształcenia:Wiedza(treści merytoryczne):

Student zna środowisko życia rośliny i podstawową wiedzę z fizjologii roślin, zna abiotyczne i biotyczne uwarunkowania poszczególnych procesów metabolicznych, wzrostowych i rozwojowych roślin.

Umiejętności: Student wykorzystuje metody i aparaturę umożliwiającą badania procesów fizjologicznych rośliny i wpływu różnych czynników środowiskowych na aktywność tych procesów

Kompetencje personalne (postawy):

Student jest świadomy znaczenia zmienności czynników zewnętrznych dla normalnego wzrostu i rozwoju rośliny. Jest kreatywny w wyciąganiu wniosków wynikających z tych zależności.Jest zdolny do opracowania i zaprezentowania otrzymanych w laboratorium wyników.Student potrafi pracować samodzielnie ale jest otwarty na współpracę w grupie.

12. Metody sprawdzenia osiągnięcia zamierzonych efektów

Ciągłe ocenianie na ćwiczeniachWykład – końcowy egzamin w formie testu pisemnego

13. Spis zalecanych lektur Lambers H., Chapin F.S., Pons T.L., 1998 Plant Physiological Ecology.. Springer-Verlag New York, Berlin Heidelberg.Larcher W., 2003 Physiological Plant Ecology Springer-Verlag New

York, Berlin Heidelber

Praktikum z fizjologii roślin. Kubik-Dobosz G., Kłobus G., Burzyński M. 1994 Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego


Ekofizjologia zwierząt ( wykład + ćwiczenia- razem 45 godzin)


76-3WCOFS2


Obowiązkowy dla specjalności „Biologia środowiska” w Instytucie Zoologicznym




rok II mgr, sem III


5 ETCS


wykład i ćwiczenia (15/30 godz.) wzbogacone o środki audiowizualne i prowadzone w oparciu o zaplecze aparaturowe i laboratoryjne Zakładu Fizjologii Molekularnej Zwierząt.


polski


dr Agnieszka Gizak,dr Piotr Mamczur


Student powinien mieć podstawowy zakres wiadomości dotyczących biologii komórki


Przedstawiona zostanie współczesna wiedza na temat zjawisk molekularnych leżących u podstaw funkcjonowania narządów zmysłów, odbioru i integracji bodźców docierających ze środowiska zewnętrznego.Omówione zostaną dokładnie mechanizmy umożliwiające zwierzętom przystosowanie się do zmiennych warunków otoczenia.


Student zapoznaje się z takimi zagadnieniami jak:- Komórkowe i molekularne podstawy mechanizmów homeostatycznych zwierząt. - Odbiór i przesyłanie informacji: narządy zmysłów zwierząt; neurotransmisja; układ endokrynny.- Glukostaza, termostaza, izojonia, izowolemia, rytmy biologiczne zwierząt.


Ćwiczenia – krótkie kolokwium z każdej grupy tematów cwiczeniowych.Końcowe zaliczenie przedmiotu – egzamin pisemny.


„Fizjologia człowieka” pod redakcją S.J. KonturkaMateriały dostarczone przez wykładowców.


Ekologia(wykład – 30 godz.)


76-2WOS1




Podstawowy




4 ECTS


Wykłady (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)


Język polski


Prof. dr hab. Aleksandra Samecka - Cymerman

I.B.10 Wymagania wstępne(prerequistes)

Znajomość podstaw biologii wyniesiona ze szkoły średniej.


Student nabywa wiedzę na temat Ekologii, pozwalającej na uczestniczenie w dalszych zajęciach wymagających znajomości z zakresu nauk przyrodniczych. Zdobywa umiejętności pozwalające na podejmowanie decyzji i dokonywanie oceny jakości środowiska, niezbędne w realizacji przedsięwzięć poznawczych w różnych dziedzinach nauki i pragmatyki Ochrony środowiska.


Ekologia jako dziedzina nauk przyrodniczych. Poziomy organizacji systemów ekologicznych. Organizmy a środowisko. Bioenergetyka organizmów. Tolerancja ekologiczna. Adaptacje. Nisza ekologiczna. Rozrodczość, śmiertelność, migracje. Struktura wiekowa, płciowa i socjalna populacji. Strategie życiowe. Dynamika liczebności. Regulacja liczebności. Interakcje między gatunkami. Biocenoza. Sukcesja ekologiczna. Ekosystem. Struktura i rozwój biosfery. Cykl hydrologiczny. Cyrkulacja atmosferyczna. Produkcja i dekompozycja materii organicznej w środowisku wodnym i lądowym. Depozyty materii organicznej. Cykl węgla, azotu, fosforu, siarki i żelaza. Procesy redoks w biosferze. Bilans energetyczny biosfery. Warunki geologiczne, geochemiczne i klimatyczne a różnorodność i struktura biomów. Trwałość układów w czasie i przestrzeni.


Egzamin ustny lub pisemny


Weiner J. 2006. Zycie i ewolucja biosfery. PWN, Warszawa.

Krebs Ch. J. 1996. Ekologia. PWN, Warszawa.

Begon M., Mortimer M., Thompson D. J. 1999. Ekologia populacji. Studium porównawcze zwierząt i roślin. PWN,Warszawa.

Banaszak J., Wiśniewski H. 1999. Podstawy Ekologii. Wyd Ucz WSP, Bydgoszcz.Falińska K. 2004. Ekologia roślin. PWN, Warszawa.

Faliński J. B. 2001. Przewodnik do długoterminowych badań ekologicznych. PWN, Warszawa.Kershaw K. A. 1978. Ilościowa i dynamiczna ekologia roślin. PWN, Warszawa.


Ekologia dynamiczna i ilościowa ( wykład + ćwiczenia – razem 45 godzin)


76-3WCOFS2


Obowiązkowy dla specjalności “ Biologia srodowiska” w Instytucie Biologii Roślin


Podstawowy


Studia II stopnia, semestr 3


4 ETCS


Wykład 15 godzin, ćwiczenia 30 godzin


Język polski


Piotr Kosiba



Zajęcia mają na celu przedstawienie ogólnych koncepcji teoretycznych i w ujęciu specjalistycznym oraz praktycznym w ekologii. Omówienie właściwej metodologii i metod statystycznych (numerycznych) stosowanych w rozwiązywaniu zagadnień i stawianych hipotez, technik ilościowych/obrazowania, dynamicznej natury analizowanego obiektu i modelowania matematycznego zjawisk i procesów ekologicznych oraz przewidywania.


Ekologia dynamiczna i ilościowa koncepcje, metodologia. Klasyczna i ewolucyjna ekologia matematyczna, aparat statystyczno-matematyczny w badaniach przyrodniczych. Struktura i organizacja na poziomie organizmu i populacji: zmienność i konkurencja wewnątrz- i między- gatunkowa. Struktura i organizacja na poziomie populacji, biocenozy i ekosystemu: sukcesja i klimaks, struktura troficzna i produktywność. Modele ilościowe i dynamiczne (matematyczne) w ekologii: równanie wzrostu wykładniczego, równanie logistyczne, modele drapieżca-ofiara, modele konkurencji. Metody klasyfikacji i porządkowania, poprawność modeli. Wyznaczanie serii reprezentatywnej, metody pobierania prób, organizacja danych. Cechy ilościowe i jakościowe, skale pomiarowe w doświadczalnictwie terenowym i laboratoryjnym, kryteria analizy ilościowej,

weryfikacja/falsyfikacja. Statystyka opisowa w badaniach ekologicznych: parametry statystyczne zbioru danych (miary położenia, dyspersji, momenty wyższych rzędów), szereg rozdzielczy, rozkłady statystyczne. Statystyka-matematyczna: testy parametryczne i nieparametryczne, zastosowania w analizie danych ekologicznych. Modele proste, zaawansowane i wielowymiarowe: liniowe, nieliniowe, analiza przeżycia, szeregi czasowe, prognozowanie, analiza skupień, czynnikowa, głównych składowych


Egzamin - pisemny, ćwiczenia – praktyczne rozwiązywanie zadań z wykorzystaniem komputera i specjalistycznych programów


Abramowicz H. 1992. Jak analizować wyniki pomiarów? PWN, Warszawa.Begon M., Harper J. L., Townsend C. R. 1996. Ecology: Individuals, Populations and Communities. Blackwell Scientific Publications, Oxford.

Begon M., Mortimer M., Thompson D. J. 1999. Ekologia populacji, Studium porównawcze zwierząt i roślin. PWN, Warszawa,

Brower J. E., Zar J. H., von Ende C. N. 1998. Field and laboratory methods for general ecology. WCB/McGraw-Hill, Boston, Massechusetts Burr Ridge, Illinois Dubuque, Iowa Madison, Wisconsin New York, New York San Francisco, California St. Louis, Missouri.

Collier B. D., Cox G. W., Johnson A. W., Miller P. C. 1978. Ekologia dynamiczna.PWRiL, Warszawa.Gillman M., Hails R. 1997. An Introduction to Ecological Modeling, Putting Practice into Theory. Blackwell Science Ltd., Oxford.Falińska K. 2004. Ekologia roślin. PWN, Warszawa.

Kala R. 2002. Statystyka dla przyrodników. Wyd. Akad. Rol. Im. Augusta Cieszkowskiego, Poznań.

Kershaw K. A. 1978. Ilościowa i dynamiczna ekologia roślin. PWN, Warszawa.Legendre P., Legendre L. 1998. Numerical ecology. 2nd English edition. Elsevier Science BV, AmsterdamŁomnicki A., 2003. Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników. PWN, Warszawa.Pakes A. G., Maller R. A. 1990. Mathematical ecology of plant species competition. Cambridge University Press, Cambridge.Pielou E.C. 1977. Mathematical Ecology. John Wiley & Sons, New York.Smith J. M. 1974. Models in Ecology. Cambridge University Press, Cambridge, London, New York, Melbourne.

StatSoft, Inc. 2005. STATISTICA (data analysis software system), version 7.1. www.statsoft.com.

Sokal R. R., Rohlf F. J. 2003. Biometry. The principles and practice if statistics in biological research. W. H. Freeman And Company, New York.

Uchmański J., 1992. Klasyczna ekologia matematyczna. PWN,

Warszawa.Zając K. 1994. Zarys metod statystycznych. PWE, Warszawa.

Zar J. H. 1999. Biostatistical analysis. Prentice-Hall, Upper Saddle River, NJ.


Ekologia eksperymentalna ( wykład + ćwiczenia- razem 60 godzin)


76-6WCWybFS1


fakultatywny


Podstawowy


Studia I stopnia, III rok, semestr letni


6 ETCS


Wykłady (30 godz.- 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)Ćwiczenia (30 godz.- 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)


Język polski


Lucyna Mróz


Znajomość podstaw ekologii


Student zdobywa umiejętność planowania i przeprowadzania doświadczeń w środowisku przyrodniczym, półnaturalnym, w warunkach kontrolowanych. Potrafi zanalizować dane doświadczalne oraz zaprezentować je w formie graficznej. Nabywa umiejętność doświadczalnego badania struktury populacji, konkurencji międzygatunkowej i zależności wielogatunkowych, wpływu czynników środowiska na produkcję biomasy.


Teorie i hipotezy w ekologii doświadczalnej. Planowanie eksperymentów ekologicznych i analiza ich wyników, graficzna prezentacja. Doświadczalne badanie struktury przestrzennej populacji, homogenność i heterogenność środowiska. Doświadczenia w środowisku przyrodniczym, półnaturalnym, w warunkach kontrolowanych, doświadczenia blokowe. Planowanie eksperymentów z zakresu ekotoksykologii oraz analiza ich wyników. Doświadczenia obserwacyjne. Doświadczalne badanie: konkurencji międzygatunkowej i zależności wielogatunkowych, wzrostu populacji i innych jej cech zależnych od czasu, wpływu czynników środowiska na produkcję biomasy w populacjach roślin lądowych i wodnych. Wykorzystanie wyników niezależnych doświadczeń we wnioskowaniu ekologicznym.

II.B.13 Metody oceny Wykład: egzamin pisemny

(assessment methods) Ćwiczenia: na podstawie oceny prac realizowanych na ćwiczeniach


Begon M., Mortimer M., Thompson D. J., 1999. Ekologia populacji. PWN, Warszawa.Krebs Ch.J. 1996. Ekologia. Eksperymantalna analiza rozmieszczenia i liczebności. PWN, Warszawa.Weiner J., 1999. Życie i ewolucja biosfery. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.Scheiner S. M., Gurevitch J. (red.), 1993. De-sign and analysis of ecological experiments. Chapman & Hall, NewYork, London.Diamond J., 1986. Overwiev: Laboratory experiments, field experiments, and natural experiments. (W:) Diamond J. and Case T.J. (red.), Community Ecology, Harper & Row, New York, s.: 3-22


Ekologia roślin ( wykład + ćwiczenia – razem 75 godzin)


76-6WCWybFS1


fakultatywny


Podstawowy




6 ETCS


Wykłady (30 godzin)Ćwiczenia (45 godzin)


Język polski


Lucyna Mróz


Znajomość podstaw ekologii


Student zdobywa wiedzę dotyczącą działania czynników siedliskowych i kompleksu czynników środowiskowych na rośliny; potrafi ocenić przystosowania roślin do środowiska na podstawie ich obserwacji; potrafi analizować reakcje roślin w środowisku na zmiany wprowadzone przez człowieka; umie przeprowadzić doświadczenia w terenie i w laboratorium pozwalające na ocenę wpływu warunków środowiskowych na rośliny.


Podstawowe pojęcia. Przedmiot i podział ekologii roślin.Działanie czynników siedliskowych i kompleksu czynników środowiskowych na rośliny.Typologiczna ekologia roślin. Ekologicznie uwarunkowana zmienność roślin w ocenie odkształceń środowiska naturalnego. Ekologiczne zróżnicowanie roślin: ekotypy i ekofeny. Strategie życiowe roślin.

Sukcesja ekologiczna. Ekologia wybranych grup roślin; zagrożonych i ginących oraz istotnych w procesie oceny stanu środowiska naturalnego.


Wykład: egzamin pisemnyĆwiczenia: na podstawie oceny prac realizowanych na ćwiczeniach


Podbielkowski Z., Podbielkowska M.1992. Przystosowania roślin do środowiska. PWN Warszawa. Falińska K. 2004. Ekologia roślin. PWN, WarszawaSchulze E.D., Beck E., Muller-Hohenstein K. 2005. Plant ecology. Springer- Verlag, Berlin, Heidelberg, New YorkCrawley M.J. 1997. Plant ecology. Blackwell Science, Oxford.

II.B.1 Nazwa przedmiotu(course title) Ekologia zwierząt (wykład + ćwiczenia- razem 45

godzin)


76-3WCOFS2

II.B.3 Typ przedmiotu(type of course) Obowiązkowy dla specjalności „Biologia Środowiska” w

Instytucie Zoologicznym

II.b.4 Poziom przedmiotu(lelel of course)

średnio-zaawansowany




5 ETCS

II.B.7

Metody nauczania(teaching methods)

wykłady (2 godz., łącznie 15 godz) ćwiczenia (4 godz. tygodniowo, łącznie 30 h) ćwiczenia terenowe (łącznie 30 godzin, terminy i

liczba wyjazdów ustalane indywidualnie co roku) II.B.8

Język wykładowy(language of inste\ruction) Jezyk polski


Tomasz Wesołowski, prof. dr hab., profesor zwyczajny;

II.B.10

Wymagania wstępne(prerequistes)

II.B.11

Cele przedmiotu (wskazane jest określenie celów jako efektów kształcenia i kompetencji)(objectives of the course, preferably, expressed in terms of learing outcomes and competences)

Student zna podstawowe terminy, procesy i zjawiska związane z ekologią zwierząt; potrafi nazwać i ocenić główne zagrożenia dla istnienia i kondycji populacji zwierzęcych.

II.B.12

Treści merytoryczne przedmiotu(course contens)

Wykład. Zwierzęta – cechy szczególne. Ekologia a ewolucja: gatunki, populacje, specjacja, zasięgi geograficzne, wpływ człowieka na zmiany zasięgów geograficznych (wsiedlenia, zawleczenia) i wymieranie gatunków. Życie w warunkach ekstremalnych (kominy hydrotermalne, solanka, zasadowe jeziora). Liczebność populacji – miary liczebności, areały i terytoria, ograniczanie liczebności przez zachowania terytorialne. Rozmiary ciała a 1): liczebność i stopień zagrożenia wymarciem, 2) długość życia i tempo rozrodu. Rozrodczość i płodność, sposoby maksymalizacji, dostosowanie cykli życiowych do niejednorodności i nieprzewidywalności siedlisk w czasie i przestrzeni. Problemy skali w badaniach ekologicznych. Redukcja wielkości płatów i rozrywanie siedlisk, dyspersja organizmów, metapopulacje, demografia populacji ludzkiej.

Ćwiczenia utrwalają pewne podstawowe pojęcia i zagadnienia dotyczące ekologii zwierząt, takie jak: rozrodczość, śmiertelność, migracje, sukcesja ekologiczna, typy interakcji międzygatunkowych itp. Omawiane są mechanizmy utrzymujące zmienność w populacjach zwierząt oraz problemy związane z zanikiem (wymieraniem) populacji.

II.B.13

Metody oceny(assessment methods) egzamin

Wykład: egzaminy pisemny, po zakonczeniu Ćwiczenia – zaliczenie testowe


Krebs C. J.1996. Ekologia. PWN, WarszawaWeiner J. 1999. Życie i ewolucja biosefery. PWN, Warszawa


Ekotoksykologia(wykład + laboratorium – razem 60 godz.)

II.B.2 Kod przedmiotu(course code) 76-2WLOS2


Obowiązkowy (standardowy) na ochronie środowiska


Podstawowy


Studia II stopnia, I rok, semestr letni


6 ECTS


Wykłady (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)Laboratorium (30 godz. - zgodnie z rozkładem semestralnym)

II.B.8 Język wykładowy (language of inste\ruction)

Język polski


Prof. dr hab. Teresa Kowalik – Jankowska


Podstawy chemii i biochemii.


Umiejętność posługiwania się metodyką toksykologii w zakresie ochrony środowiska. Umiejętność oceny zatrucia i sposobów detoksykacji. Umiejętność oceny potencjalnych źródeł intoksykacji oraz racjonalnego i bezpiecznego stosowania substancji ekotoksycznych.


4. Pojęcie i klasyfikacja trucizn.5. Mechanizmy działania trucizn. 6. Dawka. 7. Mutagenność, kancerogenność i teratogenność. Toksyny w środowisku. Ksenobiotyki. 8. Biotransformacja toksyn. 9. Testy i ocena toksyczności. 10. Analityka substancji toksycznych w środowisku. 11. Ryzyko zatrucia środowiska. 12. Antropogeniczne źródła toksyn.


Wykład: egzamin pisemnyLaboratorium: zaliczenie na podstawie sprawozdań z wykonanego ćwiczenia oraz kolokwium pisemnego


Stanley E. Manahan. 2006. Toksykologia środowiska. Aspekty chemiczne i biochemiczne. PWN, Warszawa.Sigmund F. Zakrzewski. Podstawy toksykologii środo-wiska. PWN, Warszawa.Seńczuk [red.]. Toksykologia. PZWL, Warszawa.

J.K. Piotrowski [red.]. Podstawy toksykologii. WN-T, Warszawa.


Ekosystemy lądowe (ćwiczenia terenowe 48 godzin)


76-2CTOS1


Obowiązkowy





4 ETCS


ćwiczenia terenowe 48 godzin


Język polski


dr Andrzej Dunajski (kierownik ćwiczeń), dr Agnieszka Klink, dr Józef Krawczyk, dr Tomasz Szymura


Znajomość taksonomicznego zróżnicowania królestwa roślin i grzybów. Znajomość pospolitych gatunków roślin. Znajomość podstawowych pojęć z zakresu ekologii, podstawowych procesów ekologicznych.


Podczas ćwiczeń są kształcone umiejętności organizacji i prowadzenia badań terenowych z zakresu ekologii oraz posługiwania się sprzętem i terenową aparaturą pomiarową. Kształtowana jest umiejętność obserwacji struktur i zjawisk ekologicznych oraz ich interpretacji i uogólniania. Przedstawienie przewodnich czynników ekologicznych kształtujących strukturę roślinności w wysokich górach: klimat, topoklimat, czynnik edaficzne i hydrologiczne. Omówienie zagadnienia tolerancji ekologicznej na przykładzie zasięgów wysokościowych wybranych gatunków. Adaptacja do zróżnicowanych warunków klimatycznych na przykładzie zróżnicowania morfologicznych cech świerka pospolitego. Struktura złożonych fitocenoz, interakcje w biocenozie oraz metody ich badania zostaną przedstawiona na przykładzie wybranych zbiorowisk leśnych.


1. Karkonoski Park Narodowy – zróżnicowanie świata żywego oraz formy i sposoby ochrony

2. Metody badania wzorców przestrzennego rozmieszczenia roślin

3. Wysokościowe zróżnicowanie klimatu jako czynnik kształtujący piętrową strukturę roślinności

4. Zbiorowiska azonalne i czynniki je kształtujące5. Metody badania struktury i dynamiki zbiorowisk

leśnych6. Cele Karkonoskiego Parku Narodowego (KPN) i

formy ochrony przyrody.II.B.13 Metody oceny

(assessment methods) aktywne uczestnictwo w ćwiczeniach, oddanie kompletu prac przewidzianych programem przedmiotu i uzyskanie pozytywnych ocen; pozytywne zaliczenie sprawdzianu końcowego, przeprowadzanego w formie pisemnej


Literatura podstawowa:

Krystyna Falińska. Ekologia Roślin - podstawy teoretyczne, populacja, zbiorowisko, procesy. Warszawa 1997, PWN, ss. 452.

Karkonosze Polskie red. Alfred Jahn. PAN oddział we Wrocławiu – Towarzystwo Naukowe w Jeleniej Górze. Wrocław 1985.

Danielewicz W. Raj. A., Zientarski J. Ekosystemy leśne Karkonoskiego Parku Narodowego. Karkonoski Park Narodowy 2002.

Literatura uzupełniająca:

Faliński J.B. Przewodnik do długofalowych badań ekogicznych. PWN. Warszawa

Faliński J. B., Kartografia geobotaniczna. T1- 3 Kartografia geobotaniczna ogólna i stosowana. Państ-wowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kar-tograficznych im E. Romera. Warszawa-Wrocław

Faliński J.B 1999 Długoterminowe badania ekologiczne na stałych powierzchniach. II. Podstawy i warunki realizacji Wiadomości Ekologiczne Tom. XLV, Zeszyt 3


Ewolucjonizm(Wykład + konwersatorium – razem 60 godzin)


76-2WOFS2


Obowiązkowy dla specjalności „Biologia środowiska”


zaawansowany



II.B.6 Liczba punktów (number of credits)

5 ETCS


wykłady – 30 godzin; 15 tygodni, po dwie godziny w tygodniu;ćwiczenia- 30 godzin, w formie konwersatoriów – 15 tygodni, po dwie godziny w tygodniu


Język polski


Andrzej Bodył, dr – wykład, ćwiczenia;Jolanta Świętojańska, dr – ćwiczenia


Ewolucjonizm (lub biologia ewolucyjna) jest nauką syntetyczną i wymaga wiedzy z różnych dziedzin nauk biologicznych takich, jak biochemia, genetyka, mikrobiologia, ekologia czy systematyka.


Celem kursu ewolucjonizmu jest zrozumienie mechanizmów ewolucji oraz wpływu biologii ewolucyjnej na rozwój innych dziedzin nauki, włączając nauki humanistyczne. Ewolucjonizm umożliwia poznanie nie tylko procesów odpowiedzialnych za zmiany na różnych poziomach organizacji biologicznej, ale również ewolucyjnych korzeni natury ludzkiej. Biologia ewolucyjna przyczynia się do rozwoju wielu dziedzin medycyny, rolnictwa i gospodarki zasobami naturalnymi. Ma też wpływ na opracowywanie coraz skuteczniejszych metod ochrony przyrody.


Studenci zapoznają się z podstawowymi koncepcjami oraz nowymi nurtami we współczesnym ewolucjonizmie. Podczas kursu biologii ewolucyjnej będą realizowane następujące zagadnienia: historia myśli ewolucyjnej, ewolucja genów i genomów, rola endosymbiozy w ewolucji komórki, dobór naturalny a dryft genetyczny, teoria doboru płciowego, powszechność rozmnażania płciowego, dobór krewniaczy i socjobiologia, powstawanie nowych gatunków, metody rekonstrukcji Drzewa Życia, embriologia a powstawanie nowości ewolucyjnych, wielkie wymierania oraz ewolucja człowieka.


Wykład kończy się egzaminem pisemnym w formie testu

przeprowadzanym w sesji letniej.

Ćwiczenia mają charakter konwersatoriów. Na końcu każdego spotkania osoby biorące udział w dyskusji otrzymują ocenę. Ocena zaliczeniowa jest średnią ocen otrzymanych przez studenta na poszczególnych zajęciach.

Pozytywne zaliczenie ćwiczeń oraz pozytywna ocena z egzaminu są podstawą zaliczenia przedmiotu.


Lektury podstawowe:1) Dawkins R. (1996) Samolubny gen. Prószyński i S-

ka;2) Futuyma D.J. (2008) Ewolucja. Wydawnictwa

Uniwersytetu Warszawskiego;3) Krebs J.R., Davies N.B. (2001) Wprowadzenie do

ekologii behawioralnej. Wydawnictwo Naukowe PWN;

4) Krzanowska H., Łomnicki A., Rafiński J., Szarski H., Szymura J.M. (2002) Zarys mechanizmów ewolucji. Wydawnictwo Naukowe PWN;

5) Mayr E. (1974) Populacje, gatunki i ewolucja. Wiedza Powszechna;

6) Urbanek A. (2007) Jedno istnieje tylko zwierzę. Muzeum i Instytut Zoologii PAN


Fizjografia urbanistyczna(wykład + ćwiczenia – razem 45 godzin)


76-2WCOFS2

II.B.3 Typ przedmiotu(type of course) Obowiązkowy dla specjalności „Ochrona i kształtowanie śr

odowiska geograficznego”II.b.4 Poziom przedmiotu

(lelel of course)Zaawansowany




3 ECTS


Wykłady: (15 godz. – zgodnie z rozkładem semestralnym)Ćwiczenia: (30godz. – praca w laboratorium hydrogeochemicznym i gruntoznawczym, prace kameralne, sesje terenowe)


Język polski


dr Jerzy Bieroński, dr hab. Zdzisław Jary, dr Bartosz Korabiewski


hydrologia i oceanografia, geologia dynamiczna, kartografia i topografia, ćwiczenia regionalne kompleksowe


Celem w zakresie środowiska wodnego jest nabycie wiedzy o znaczeniu prawidłowego gospodarowania w środowisku, o zagrożeniach dla środowiska wodnego ze strony wprowadzanego zainwestowania oraz zagrożeniach ze strony środowiska wodnego dla zainwestowania. Prezentowane są podstawowe materiały wykorzystywane w ocenach dla potrzeb urbanistycznych: mapy oraz przykładowe opracowania. Kształtowana jest umiejętność analizy elementów środowiska wodnego mających istotne znaczenie w fizjografii urbanistycznej.Efektem kształcenia jest zdobycie umiejętności oceny warunków wodnych dla potrzeb opracowań urbanistycznych.


1. Wprowadzenie: przedstawienie najważniejszych materiałów i opracowań wykorzystywanych w sporządzaniu ocen środowiska wodnego dla potrzeb urbanistycznych (mapy, przykładowe dokumentacje, opracowania WIOŚ).

2. Stosunki wodne i ich ocena: sieć odwodnienia powierzchniowego i jej transformacja, warunki odwodnienia powierzchniowego, cechy reżimu hydrologicznego cieków, warunki odwodnienia podziemnego, ograniczenia dla zagospodarowania wynikające z istniejących stosunków wodnych

3. Zagrożenia wodne: zagrożenia powodziowe i podtopieniami, zagrożenia spływem powierzchniowym, zagrożenia wahaniami zwierciadła wód podziemnych, zagrożenia suszą, zagrożenia ze strony zjawisk lodowych, zagrożenia erozją wodną, szczególne zagrożenia wodne dla zainwestowania.

4. Degradacja i ochrona wód oraz biosfery wodnej: obiekty chronione szczególnymi przepisami, stan aktualny czystości wód powierzchniowych i podziemnych, źródła zanieczyszczenia środowiska wodnego, stan gospodarki wodno ściekowej, stan biosfery wodnej, szczególne zagrożenia dla środowiska wodnego ze strony zainwestowania.

5. Prognozy wpływu zainwestowania na środowisko wodne: wpływ na wody powierzchniowe i podziemne, wpływ na obieg wody i zasoby wodne, ocena wrażliwości środowiska wodnego na degradację, wpływ zainwestowania na środowisko wodne terenów poza realizowanym planem, ograniczenia dla planowanego zainwestowania ze względu na stosunki wodne.

6. Morfologia profilu glebowego, opis poziomów genetycznych, systematyka gleb Polski ze szczególnym uwzględnieniem gleb antropogenicznych, cechy gleb antropogenicznych, degradacja i rekultywacja gleb, bonitacja gleb

7. Cechy klimatu obszarów zurbanizowanych, promieniowanie słoneczne, bilans cieplny, pojęcie miejskiej wyspy ciepła, warunki usłonecznienia, linijka słońca, wilgotność powietrza, opady atmosferyczne, cyrkulacja powietrza w mieście, klimat akustyczny, klimat mieszkania.

8. Rzeźba terenu, spadki terenu (obliczanie spadków sposoby przedstawiania, skale, ocena przydatności pod zabudowę, prowadzenie ulic, trasowanie dróg, wytyczanie autostrad i dróg, klasyfikacja techniczna), morfogeneza i morfochronologia form, deformacja powierzchni Ziemi: procesy endogeniczne (wulkanizm i ruchy górotwórcze) i egzogeniczne (osuwiska, obrywy, spływy, zjawiska soliflukcji, procesy geodynamiczne w dolinach rzecznych, zjawiska krasowe), mapy rzeźby terenu

9. Skały budujące skorupę ziemską, definicja gruntu, podział gruntów, klasyfikacje geotechniczne, właściwości gruntów, głębokość przemarzania gruntów

w Polsce10. Wykorzystanie technik komputerowych w analizach

środowiskowych, uzyskiwanie podstawowych informacji o modelu numerycznym, metodyka wykonywania profili morfologicznych, ocenianie wysokości bezwzględnej, wykonywanie map wysokości względnej, obliczanie nachylenia stoków, określanie obszaru zlewni, obliczanie pola powierzchni


W części wykładowej - zaliczenie na ocenę na podstawie opracowania semestralnego (wypracowanie na zadany temat + uczestnictwo w zajęciach potwierdzone wynikami analiz ćwiczeniowych). W części ćwiczeniowej – wykonanie prac w sposób akceptowalny.


Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z., 2007, Hydrologia ogólna. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, 339 s.Byczkowski A. 1996, Hydrologia, t. I i II. Wyd. SGGW, Warszawa.Choiński A., 1995, Zarys limnologii fizycznej Polski. Wyd. Naukowe UAM, Poznań.Kajak Z., 1998, Hydrobiologia – limnologia. Ekosystemy wód śródlądowych. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.Pazdro Z., Kozerski B., 1990, Hydrogeologia ogólna. Wyd. Geol., Warszawa.Soczyńska U. (red.), 1997, Hydrologia dynamiczna. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.Szponar A., 2003, Fizjografia urbanistyczna. PWN, Warszawa, 258 s.Dobrzański B., Zawadzki S. (red.),1999; Gleboznawstwo, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 562 s.Bednarek R., Dziadowiec H., Pokojska U., Prusinkiewicz Z., 2004; Badania ekologiczno-gleboznawcze, PWN, 343 s.Myślińska E., 2001, Laboratoryjne badania gruntów, PWN, Warszawa


Fizjologia roślin i zwierząt (wykład – 30 godz.)


76-6WWybFS1


Fakultatywny





II.B.6 Liczba punktów 4 ECTS

( numer of credits)II.B.7 Metody nauczania

(teaching methods)Wykład (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)


Język polski


Prof. dr hab. Grażyna KłobusDr hab. Dariusz Rakus


Student powinien posiadać podstawowy zakres wiadomości z chemii, biochemii i biologii molekularnej (zaliczone kursy obowiązkowe z w/w przedmiotów)


Celem przedmiotu jest zapoznanie studenta z podstawowymi procesami fizjologicznymi roślin i zwierząt.


Zakres wykładów z fizjologii roślin:Stosunki wodne w komórce roślinnej (potencjał wodny, osmotyczny i turgorowy komórki roślinnej a przepływ wody pomiędzy komórkami).Gospodarka wodna rośliny (dostępność wody glebowej dla roślin, drogi transportu wody, udział transpiracji w biernym pobieraniu i transporcie dalekim wody, parcie korzeniowe i jego rola w transporcie wody).Barwniki roślinne czynne w procesie fotosyntezy. Podstawowe wiadomości o fazie jasnej i ciemnej fotosyntezy. Wpływ czynników środowiskowych na wydajność fotosyntezy. Podstawowe substancje odżywcze. Podstawowe aspekty wzrostu i rozwoju roślin oraz regulacja procesów przez hormony roślinne. Podstawy molekularne fototropizmu, geotropizmu i ruchów nastycznych, klasyfikacja ruchów.Zakres wykładów z fizjologii zwierząt: potencjały błonowe, transmisja synaptyczna, receptory związane z białkami G i ich szlaki sygnalizacyjne, nerwowe ośrodki regulatorowe, układ endokrynny, molekularne mechanizmy skurczu mięśniowego, chemoreceptory, mechanoreceptory, nocyceptory, termoreceptory, zmysł wzroku, rytmy biologiczne i sen, molekularne mechanizmy pamięci, mechanizmy działania środków odurzających, transport gazów i krążenie, glukostaza i termostaza.


Ocena pracy studenta: egzamin


Fizjologia człowieka. 2008 S. Konturek

Kopcewicz J. i Lewak S. 1998. Fizjologia roślin. PWN, Warszawa.

Taiz L., Zeiger E. 1998. Plant Physiology. Springes-Verlag Berlin Heidelberg New York.

Buchanan B.B, Gruissem W., Jones R.L. 2000. Biochemistry and molecular biology of plants. ASPP, Rocville, Maryland.

B. Alberts i wsp. 2005. Biologia komórki.

J.Z. Nowak, J.B. Zawilska [red.]. 2005. Receptory i mechanizmy przekazywania sygnału.


Fizyka(wykład + laboratorium - razem 60 godz.)


76-2WLOS1




Średnio-zaawansowanyEfekty kształcenia:Wykład: rozumienie zjawisk i procesów fizycznych zachodzących w przyrodzie.Laboratorium: umiejętność posługiwania się przyrządami do pomiaru wielkości fizycznych i szacowania niepewności pomiarowych.Informacje bibliograficzne:Dryński T. 1980. Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki. PWN, Warszawa.Przestalski S. 2001. Elementy fizyki, biofizyki i agrofizyki. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.Orear J. 1998. Fizyka. WNT, Warszawa.Resnick R. Halliday D. 1999. Fizyka, t.1-4, PWN, Warszawa.Siemiński M. 1994. Fizyka zagrożeń środowiska. PWN,Warszawa.




6 ECTS


Wykłady (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)Konsultacje do wykładu (15 godz.-1 godz. tygodniowo przez 15 tygodni) Laboratorium (30 godz. - 3 godz. tygodniowo przez 10 tygodni)Konsultacje do laboratorium (10 godz.-1 godz.tygodniowo przez 10 tygodni)


Język polski


Dr Jolanta M. Rogowska


Znajomość matematyki i fizyki z zakresu szkoły średniej. Znajomość rachunku różniczkowego i całkowego.Zaliczenie kursu Matematyki z I semestru.

II.B.11 Cele przedmiotu (wskazane jest określenie celów jako efektów

Wykład: rozumienie zjawisk i procesów fizycznych zachodzących w przyrodzie ze szczególnym uwzględnieniem

kształcenia i kompetencji)(objectives of the course, preferably, expressed in terms of learing outcomes and competences)

zagrożeń Środowiska. Wykorzystanie praw przyrody w technice i życiu codziennym.Laboratorium: umiejętność posługiwania się typowymi przyrządami do wykonywania pomiarów prostych oraz pomiarów pośrednich poprzez obliczanie złożonych wielkości fizycznych. Umiejętność szacowania niepewności pomiarów prostych i złożonych.


Podstawy mechaniki klasycznej. Elementy termodynamiki fenomenologicznej. Elementy hydromechaniki. Grawitacja. Drgania i fale w ośrodkach sprężystych. Elektryczne i magnetyczne właściwości materii. Elektryczność. Fale elektromagnetyczne. Polaryzacja, interferencja i dyfrakcja fal. Elementy optyki falowej i geometrycznej. Elementy akustyki. Elementy fizyki jądrowej. Promieniotwórczość naturalna i sztuczna. Promieniowanie słoneczne. Promieniowanie kosmiczne. Elementy kosmologii.


Wykład: egzamin pisemny Laboratorium: kolokwia ustne dopuszczające do wykonania każdego ćwiczenia, ocena pisemnych sprawozdań z wykonanych ćwiczeń


Dryński T. 1980. Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki. PWN, Warszawa.Przestalski S. 2001. Elementy fizyki, biofizyki i agrofizyki. Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.Siemiński M. 1994. Fizyka zagrożeń środowiska. PWN,Warszawa.Krainer J. M. 1988. Astronomia z Astrofizyką. PWN, Warszawa.Galasiewicz Z. M. 2005. Poznawanie świata. Oficyna Wydwanicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.Boeker E. Van Grondelle R. 2002. Fizyka Środowiska. PWN, Warszawa.Orear J. 1998. Fizyka. WNT, Warszawa.Resnick R. Halliday D. 1999. Fizyka, t.1-4, PWN, Warszawa.


Flora roślin zarodnikowych i grzybów (wykład + ćwiczenia- razem 45 godzin)


76-5WCWybFS1


Fakultatywy


Podstawowy




4 ETCS


Wykład ( 15 godzin) + ćwiczenia (30 godzin)


Język polski


Prof. Wiesław Fałtynowicz


brak


Zapoznanie ze zróżnicowaniem flory roślin zarodnikowych i bioty grzybów w Polsce. Rozmieszczenie ważniejszych gatunków w kraju i mechanizmy kształtowania się ich zasięgów. Znaczenie biocenotyczne i aplikacyjne roślin zarodnikowych i grzybów. Zdefiniowanie zakresu ochrony taksonów roślin zarodnikowych i grzybów oraz problemów związanych z praktyczną realizacją tej ochrony.


Zróżnicowanie taksonomiczne bioty grzybów i roślin zarodnikowych (z uwzględnieniem porostów) w Polsce. Występowanie poszczególnych grup taksonomicznych i ważniejszych gatunków w zbiorowiskach roślinnych oraz ich rola ekosystemalna. Znaczenie wybranych grup i gatunków dla człowieka. Gatunki chronione i z czerwonych list. Zagrożenia i problemy ochrony gatunków grzybów i roślin zarodnikowych.


Egzamin


Jest wyjątkowo dużo opracowań książkowych i stron internetowych poświęconych zagadnieniom omawianym na wykładzie


Geochemia środowiska(wykład + ćwiczenia - razem 30 godz.)


76-4WCOS1


Obowiązkowy


Podstawowy




2 ECTS


Wykład (15 godz.- 2 godz. tygodniowo przez 8 tygodni) Ćwiczenia kameralne (15 godz.- 2 godz. tygodniowo przez 8 tygodni)


Język polski


Wykład:Prof. zw. dr hab. Mariusz-Orion JędrysekĆwiczenia:Dr Maciej Górka Mgr Dominika Lewicka – Szczebak


Podstawowe wiadomości z dziedziny chemii, geochemii, biochemii i geologii oraz ochrony środowiska.

II.B.11 Cele przedmiotu (wskazane jest określenie celów jako efektów kształcenia i kompetencji)

Celem przedmiotu jest poznanie i praktyczne zastosowanie wiedzy na temat krążenia pierwiastków w przyrodzie, wiedzy na temat metod badawczych oraz ich wykorzystania.

(objectives of the course, preferably, expressed in terms of learing outcomes and competences)

Umiejętność zastosowania technik geochemicznych jako nowoczesnego i efektywnego narzędzia w rozwiązywaniu problemów z zakresu ochrony środowiska. Rozwiązywanie podstawowych zadań i obliczeń obejmujących stałe równowag chemicznych, reakcje redoks, związek warunków termodynamicznych z dystrybucją pierwiastków w litosferze, bilans pierwiastków w cyklach geochemicznych, bilans izotopowy.


Wykład: geochemiczne metody badawcze w stosowane ochronie środowiska. Pochodzenie i reguły rządzące częstością występowania pierwiastków chemicznych we Wszechświecie i na Ziemi. Zróżnicowanie składu chemicznego geosfer: jądro, płaszcz, litosfera, pedosfera, hydrosfera, atmosfera i biosfera. Geochemia ważniejszych procesów magmowych, metamorficznych i hipergenicznych. Mechanizm i dynamika obiegu pierwiastków głównych i śladowych w przyrodzie z punktu widzenia ochrony środowiska. Frakcjonowanie pierwiastków. Identyfikacja środowisk i procesów geochemicznych. Techniki izotopowe. Izotopy trwałe i promieniotwórcze. Efekty izotopowe i frakcjonowanie izotopowe. Zastosowanie badań izotopowych dla celów badań środowiskowych. Geochemiczna klasyfikacja pierwiastków. Hydrogeochemia. Biogeochemia. Geochemia atmosfery i geochemia gazów cieplarnianych. Geochemia strefy hipergenezy. Facje geochemiczne, diageneza, procesy mikrobiologiczne. Geochemia środowiskowa metali ciężkich. Elementy geochemii organicznej – składniki grupowe. Geochemia procesów biodegradacji środowisk gruntowo – wodnych. Izotopowy bilans mas – proporcje mieszania zanieczyszceń i produktów ich biodegradacji. Izotopowa identyfikacja pochodzenia zanieczyszczeń. Mobilność i mechanizmy migracji pierwiastków w układzie przyroda ożywniona – przyroda nieozywiona. Geochemiczne oddziaływanie związków organicznych w przyrodzie. Geochemiczna ocena oddziaływania na środowiska.Ćwiczenia:Stan równowagi reakcji chemicznych w środowisku (definicje: stan równowagi chemicznej, stan równowagi dynamicznej, roztwór nasycony, układy zamknięte i otwarte).Obliczanie temperatur krystalizacji minerałów z wykorzystaniem technik pomiarowych mikrosondą elektronową (definicje: geotermobarometria, geotermometr, geobarometr, metody kalibracji geotermobarometrów,mikrosonda elektronowa, przykłady testów do oceny czy badane zespoły mineralne krystalizowały w warunkach równowagi).Krystalizacja węglanów w układach otwartych (definicje: DIC, równowaga chemiczna, w układzie CO2 (aq) /HCO3 - /CO32-, wpływ pH na zmiany stężeń w układzie CO2 (aq) /HCO3 - /CO32- , źródła węgla w przyrodzie, procesy odpowiedzialne za krystalizację węglanów w środowisku wodnym i glebowym. Iloczyn rozpuszczalności: Strącanie i rozpuszczanie trudno

rozpuszczalnych osadów. Ćwiczenia laboratoryjne: wytrącanie osadów CaCO3 i Ba SO4 z roztworów.Ćwiczenia laboratoryjne: doświadczenie dotyczące zmian stężeń składników w układzie CO2 (aq) /HCO3 - /CO32-, pod wpływem zmian temperatury i pH. Zastosowanie metod izotopowych w ochronie środowiska (Definicje: Izotop, Termometria izotopowa, rozprzestrzenienie izotopów w przyrodzie, frakcjonowanie izotopowe, efekt izotopowy, interpretacja wyników analiz izotopów trwałych pod kątem: identyfikacji źródeł zanieczyszczeń, śledzenia kierunków i tempa migracji zanieczyszczeń, oceny tempa biodegradacji zanieczyszczeń organicznych).


Wykład: pisemne zaliczenieĆwiczenia: pisemne zaliczenie


Klimiuk E., Łebkowska M. 2004. Biotechnologia w ochronie środowiska. PWN, Warszawa. Galus M. Współczesna chromatografia cieczowa Ćwiczenia i zadania PWN, Warszawa.Kowalik P. 2001. Ochrona środowiska glebowego. PWN, Warszawa.Rosset R. 2004. Współczesna chromatografia cieczowa Ćwiczenia i zadania. PWN, Warszawa.Dojlido Jan [red.]. 1999. Fizyczno-chemiczne badanie wody i ścieków. Arkady.


Geografia gleb (wykład+ ćwiczenia- razem 30 godzin)


76-6WCWybFS1

II.B.3 Typ przedmiotu(type of course) fakultatywny ograniczonego wyboru (selective)


Średnio-zaawansowany, zaawansowany


Studia I stopnia, semestr 6.


4 ECTS




Język polski


dr Bartosz Korabiewski


Podstawy gleboznawstwa: morfologia profilu glebowego, systematyka gleb Polski.Gleboznawstwo.


Celem przedmiotu jest zapoznanie studentów z przestrzennym rozmieszczeniem gleb na kuli ziemskiej, czynnikami wpływającymi na rozwój różnych typów pokryw glebowych, oraz zapoznanie z przykładami gleb różnych stref klimatycznych. Na tle tradycyjnego podziału gleb świata wprowadzana jest nowa, międzynarodowa systematyka gleb FAO/WRB i Soil Taxonomy


1. Tradycyjne ujęcie podziału gleb świata: gleby strefowe i astrefowe

2. Czynniki wpływające na zróżnicowanie pokrywy glebowej

3. Systematyka gleb Polski (1989)4. Nowe trendy w nauce o glebach: wprowadzenie do Soil

Taxonomy5. Wprowadzenie do międzynarodowej systematyki gleb

świata FAO/WRB (założenia, jednostki, nomenklatura)6. Tradycyjny opis gleb (strefowych i astrefowych) i jego

odpowiedniki w klasyfikacji FAO/WRB7. Gleby Polski – przestrzenne rozmieszczenie8. Gleby Dolnego Śląska


Zaliczenie na ocenę (wypracowanie na zadany temat)


Bednarek R., Prusinkiewicz Z., 1999; Geografia gleb, PWN, 287 s.Dobrzański B., Zawadzki S. (red.), 1999; Gleboznawstwo, PWRiL, 561 s.Głazowska M.A., 1981; Gleby kuli ziemskiej, PWN, 435 s.Pawlak W., 1997; Atlas Śląska Dolnego i Opolskiego, Pracownia Atlasu Dolnego ŚląskaBednarek R., Charzyński P., Pokojska U. (tłum i red), 2003, Klasyfikacja zasobów glebowych Świata, FAO &PSCS, Toruń, 106 s.Lecture notes on the major soils of the World, 2001, FAO, Rome, 334 p. (dostępny w internecie w formacie pdf)

I.B.1 Nazwa przedmiotu(course title)

Geografia fizyczna Polski SW(wykład – 30 godz.)


76-3GFPSWWOFS2


Obowiązkowy dla specjalności „Ochrona i kształtowanie środowiska geograficznego”






3 ECTS




Język polski


Dr hab. Zdzisław JaryDr Janusz KidaDr Andrzej Traczyk


Znajomość zagadnień z zakresu geomorfologii, gleboznawstwa, geologii, hydrografii, gleboznawstwa, oraz biogeografii; znajomość podstawowych zagadnień z geografii fizycznej i regionalnej Polski.

II.B.11 Cele przedmiotu (wskazane jest określenie celów jako efektów kształcenia i kompetencji)(objectives of the course, preferably, expressed in terms of learing outcomes and com)

Celem wykładu jest zapoznanie studentów ze środowiskiem geograficznym Polski SW, jego zróżnicowaniem w czasie i przestrzeni. Omówione zostanie zróżnicowanie przestrzenne budowy geologicznej, charakterystyka paleograficznego rozwoju Polski SW, zróżnicowanie cech hydrograficznych, gleb i roślinności, typy krajobrazu naturalnego, stan oraz kierunki zmian środowiska biotycznego i abiotycznego. Przedstawiona zostanie regionalizacja fizyczno-geograficzna Polski SW wraz z charakterystyką wydzielanych jednostek przestrzennych.


Położenie, granice i podział Polski SW: Polska południowo-zachodnia jako region geograficzny; główne jednostki fizyczno-geograficzne, geomorfologiczne i geologiczne; specyfika krajobrazu Polski SW - typy krajobrazów naturalnych, charakterystyka przewodnich cech.Jednostki geologiczne Śląska i ich położenie na tle struktur geologicznych Europy: podział geologiczny Śląska; na tle podziałów geologicznych Polski i Europy. Budowa geologiczna Śląska i paleogeografia Polski SW: masywy waryscyjskie Europy, Masyw Czeski – blok dolnośląski (główne struktury bloku, jednostki krystaliczne bloku, nowe poglądy na temat budowy geologicznej bloku dolnośląskiego), niecki sedymentacyjne bloku; struktura śląsko-morawska, zapadlisko górnośląskie, monoklina przedsudecka; paleogeografia południowo-zachodniej Polski w okresie paleozoiku i mezozoiku.Rozwój budowy geologicznej Polski SW w kenozoiku: paleogeografia paleogenu i neogenu; sedymentacja kenozoiczna; tektonika; wulkanizm; wietrzenie Koncepcje rozwoju rzeźby Polski SW w późnym kenozoiku:

paleogeńska powierzchnia degradacyjna (zrównania); modele rozwoju rzeźby; późnoneogeńska sieć rzeczna.Rzeźba strukturalna i tektoniczna na obszarze Polski SW: rzeźba strukturalna i tektoniczna na obszarze Sudetów; rzeźba strukturalna.Główne elementy rzeźby w SW Polsce: pochodzenie i względny wiek głównych elementów rzeźby; współczesne procesy morfogenetyczne.Wody podziemne w Polsce SW – związek z budową geologiczną: charakterystyka głównych pięter wodonośnych; podział regionalny Głównych Zbiorników Wód Podziemnych w Polsce SW (charakterystyka); monitoring wód – jakość wód podziemnych.System rzeczny Odry i jej dopływów na obszarze Polski SW: cechy sieci rzecznej, charakterystyka dorzeczy najważniejszych rzek; wybrane cechy ustrojowe; monitoring wód rzecznych, ocena czystości i jakości wód rzecznych.Rozmieszczenie jezior, zbiorników sztucznych i stawów w Polsce SW: typy genetyczne zbiorników, przeznaczenie, rola retencji zbiornikowej w bilansie wodnym Polski SW - obszary deficytu i nadwyżek wody przydatnej dla przemysłu, rolnictwa i potrzeb komunalnych; stan czystości wód.Uwarunkowania hydrogeologiczne występowania wód leczniczych (mineralnych, swoistych, termalnych) w SW Polsce; główne rodzaje wód i ich właściwości, występowanie wód mineralnych i termalnych –uzdrowiska na Dolnym Śląsku.Pokrywa glebowa SW Polski: typy genetyczne gleb, charakterystyka najważniejszych rodzajów gleb; rozmieszczenie, przydatność rolnicza.Geograficzne zróżnicowanie flory i fauny na Dolnym Śląsku, (roślinność gór i nizin), zasoby flory i fauny, endemizm, problemy zagrożeń i ochrony flory i fauny.


Wymagania formalne: uczestnictwo w wykładach, pozytywne zaliczenie kolokwium, przeprowadzanego w formie pisemnej.Wymagania merytoryczne: opanowanie wiedzy przewidzianej programem przedmiotu, umiejętne wykorzystanie poznanych zagadnień do analizy i interpretacji procesów oraz zjawisk występujących w środowisku przyrodniczym Polski SW.


Literatura podstawowa:Fabiszewski J. 2005. Przyroda Dolnego Śląska. PAN oddz.Wrocław., 540 s.Migoń P. 2008. Współczesna ewolucja rzeźby Sudetów iich Przedgórza, [w:] Starkel L., Kostrzewski A., KotarbaA., Krzemień K. [red.]. Współczesne przemiany rzeźbyPolski, Stow. Geom. Polskich, IGiGP UJ, IGiPZ PAN,Kraków.Pawlak W. [red.]. 1997. Atlas Śląska Dolnego i Opolskiego,Pracownia Atlasu Dolnego Śląska, UniwersytetWrocławski.Literatura uzupełniająca:Kondracki J. 1998. Geografia regionalna Polski. Wyd.Nauk. PWN, Warszawa 441 s.Migała K. 2005. Piętra klimatyczne w górach Europy aproblem zmian globalnych. Acta Univ. Wratisl. 2718,Studia Geogr. 78, 149 s.Mizerski W., Geologia Polski dla geografów, PWN,Warszawa, 256 s.Mojski J. E. 2005. Ziemie polskie w czwartorzędzie.Państwowi Instytut Geologiczny, Warszawa, 404 s.


Geografia regionalna Polski –geografia fizyczna(wykład – 30 godz.)


76-5WWybFS1


Fakultatywny






4 ECTS




Język polski


Dr Marta Ruszczycka – Mizera


Przedmioty z zakresu geologii ogólnej, geomorfologii


Środowisko geograficzne Polski i jego zróżnicowanie w czasie i przestrzeni – rozwój elementów środowiska abiotycznego i biotycznego Polski, typy krajobrazu


naturalnego, podział Polski na regiony fizyczno – geograficzne z kompleksową charakterystyką wybranych regionów.


1. Podstawy podziałów fizyczno-geograficznych, pierwsze prace nad zróżnicowaniem regionalnym kraju, zasady przyjętego podziału na regiony fiz.geogr .Polski w układzie dziesiętnym.2. Typologia krajobrazu, metody i kryteria wydzieleń, ocena krajobrazu.3. Budowa geologiczna Polski na tle budowy geologicznej Europy, zróżnicowanie przestrzenne budowy geologicznej Polski. Charakterystyka paleogeograficzna rozwoju Polski, podział na jednostki geologiczne.4. Rzeźba jako główny czynnik krajobrazotwórczy. Paleogeński i neogeński cykl krajobrazotwórczy Polski. Główne strefy morfologiczne i jednostki geomorfologiczne Polski.5. Regionalne zróżnicowanie cech hydrograficznych Polski, gleb, roślinności.6. Systematyka jednostek przestrzennych wg. podobieństwa cech (typologia) lub cech indywidualnych (regionalizacja).7. Charakterystyka wybranych jednostek przestrzennych np. krajobrazy górskie – Tatry, wyżynne – Jura, krajobrazy nadmorskie, młodoglacjalne, staroglacjalne.


Zaliczenie na stopień


Starkel L. (red.). 1999. Geografia Polski – Środowisko przyrodnicze. PWN, Warszawa.Kondracki J. 1994 Geografia Polski – Mezoregiony fizyczno-geograficzne. PWN, Warszawa.Kondracki J. 2000. Geografia regionalna Polski. PWN, Warszawa.Richling A., Ostaszewska K.(red.). 2005. Geografia fizyczna Polski. PWN, Warszawa.


Geologia historyczna(wykład + ćwiczenia - razem 30 godz.)


76-2WCOS1




Podstawowy




4 ECTS


Wykłady (10 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 5 tygodni) Ćwiczenia kameralne (20 godz. – 2 godz. tygodniowo przez 10 tygodni).Dodatkowo przewidziano konsultacje u prowadzących zarówno wykład, jaki i ćwiczenia oraz oglądanie

skamieniałości. Zdjęcia wielu okazów są dostępne na stronach internetowych pracowników zakładu.


Język polski


Dr Jolanta Muszer


Podstawowe wiadomości z zakresu procesów geologicznych, umiejętność rozpoznawania skał.


Umiejętność rozpoznawania podstawowych grup skamieniałości oraz ich zastosowania do celów interpretacji wieku względnego i paleośrodowiska. Znajomość podstaw stratygrafii i korelacji skał, tabeli chronostratygraficznej, wydarzeń niebiotycznych i ewolucji świata organicznego w przeszłości Ziemi.


Wykład : cel i zakres badań geologii historycznej i stratygrafii. Główne zasady obowiązujące w stratygrafii, niekompletność zapisu skalnego. Podstawowe metody wyznaczania wieku względnego i radiometrycznego skał. Podstawowe kategorie jednostek stratygraficznych i korelacji skał. Tabela chronostratygraficzna. Ewolucja litosfery, atmosfery, hydrosfery i biosfery w prekambrze oraz dowody geologiczne. Fanerozoik (zarys globalnej paleogeografii, ruchy górotwórcze, facje, eustatyczne zmiany poziomu morza, zlodowacenia, zróżnicowanie facjalne, zarys ewolucji biotycznej, wielkoskalowe wymierania, występowanie w Polsce skał o znaczeniu gospodarczym). Podział Polski na główne jednostki geologiczne. Ćwiczenia : rodzaje, formy zachowania skamieniałości i ich rola w geologii, procesy fosylizacji. Środowisko morskie – tryb życia i sposób odżywiania się organizmów. Przegląd ważniejszych grup skamieniałości (gąbki, archeocjaty, koralowce, mięczaki w tym amonitowate i belemnity, pierścienice, trylobity, ramienionogi, mszywioły, szkarłupnie, graptolity, wybrane grupy mikroskamieniałości). Metody określania wieku skał. Konstrukcja profili stratygraficznych.


Wykład: egzamin pisemny (test zamknięty + otwarty; czas trwania 1,5 godz.)Ćwiczenia: 3 kolokwia pisemne w semestrze; praktyczne rozpoznawanie skamieniałości


Mizerski W., Orłowski S. 2001. Geologia historyczna dla geografów. PWN, Warszawa.Kłapciński J., Niedźwiedzki R. 1995. Zarys geologii historycznej. Wyd. Uniw. Wroc., Wrocław.Mizerski W. 1992. Geologia historyczna. Wyd. Geol., Warszawa.Andel T. H. 1998. Nowe spojrzenie na starą planetę - zmienne oblicze Ziemi. PWN, Warszawa.Eicher D. L. 1979. Czas geologiczny. PWN, Warszawa.

Mc Alester A. L. 1979. Historia życia. PWN, Warszawa.

II.B.1 Nazwa przedmiotu(Title of course)

Geologia kenozoiku(Geology of Cenozoic)(wykład + ćwiczenia - razem 75 godz.)

II.B.2 Kod przedmiotu(Code of course)

76-1WCOFS2

II.B.3 Typ przedmiotu(Type of course)



Podstawowy



II.B.6 Liczba punktów (Number of credits)

6 ECTS

II.B.7 Metody nauczania(Methods of teaching)

Wykłady (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)Ćwiczenia (45 godz. – 3 godz. tygodniowo przez 15 tygodni, praca w laboratorium - zajęcia w grupach)Konsultacje (zarówno regularne, jak też organizowane w indywidualnych przypadkach)

II.B.8 Język wykładowy(Language of instruction)

Język polski lub angielski

II.B.9 Imię i nazwisko wykładowcy(Name of lecturer)

Dr Adam Szynkiewicz

II.B.10 Wymagania wstępne(Prerequisites)

Kurs geologii dynamicznej, oraz/lub geomorfologii, sedymentologii.

II.B.11 Cele przedmiotu, efekty kształcenia i kompetencji(Objectives of the course, preferably, expressed in terms of learning outcomes and competences)

Kształcenie umiejętności opisu oraz interpretacji wybranych zjawisk geologicznych oraz geomorfologicznych zachodzących w geologicznej skali czasu; rozumienia zmian paleogeograficznych w czasie geologicznym kenozoiku (z wyjątkiem gór); kształcenie umiejętności korzystania z map geologicznych zakrytych i geomorfologicznych. (Knowledge of description selected geological and geomorphological phenomena in geological time scale; understanding of palaeogeographical changes of Cenozoic on Central Europe (out of mountains); reading of geological and geomorphological maps).

II.B.12 Treści merytoryczne przedmiotu(Contents of course)

1. Utwory kenozoiku Europy Środkowej (wybrane problemy, bez gór).2. Problemy badań i kartografii. Procesy egzogeniczne: glacjalne, eoliczne, fluwialne, jeziorne, zachodzące na stoku, w środowisku morskim, wietrzenie, kras. 3. Stratygrafia i paleogeografia (środowiska kopalne: miocenu, pliocenu, plejstocenu, holocenu. 4. Flory kopalne. 5. Geologiczna i geomorfologiczna charakterystyka Polski: podstawowe formy geomorfologiczne i ich geneza. 6. Mapy geologiczne i geomorfologiczne w różnych skalach.

II.B.13 Metody oceny(Methods of assessment)

Wykład: egzaminy pisemny lub ustnyĆwiczenia: projekty i ćwiczenia praktyczne - ocenianie ciągłe

II.B.14 Spis zalecanych lektur Bradlley R.S. 1994. Quaternary Paleoclimatology.

(Recommends for reading) Methods of Paleooclimatic Reconstruction. Capman & Hall, London - Glasgow - NY - Tokyo – Melbourne - Madras.Foster R. J. 1983. Physical Geology. Ch. E. Merrill Pub. Co. A Bell & Howell Co., Columbus - Toronto - London - Sydney.Nadachowski A., Werdelin L. [eds.]. 1996. Neogene and Quaternary mammmals of the Palaearctic. Acta zoological cracoviensia, vol. 39(1). Institute of Systematics and Evolution of Animals. P.A.Sc., Krakow.Lindner L. 1992. Czwartorzęd. PPN, Warszawa.

Różycki S. Z. 1972. Plejstocen Polski Środkowej. PWN, Warszawa.Shackleton N. J., Opdayke N. D., 1976. Oxygen-isotope and paleomagnetic stratigraphy of Pacific core V28-239. Late Pliocene to latest Pleistocene. [In:] Cline R.M. & Hays J. D. [eds.]. - Investigation of late Quaternary paleooceanography and paleoclimatology, :449 – 64. Geological Society of America Memoir 145. Boulder, Colorado.


Geologia ogólna(wykład + ćwiczenia - razem 60 godz.)


76-1WCOS1




Wykład: podstawowyĆwiczenia: średnio-zaawansowany




6 ECTS


Wykłady: (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)Ćwiczenia: (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni) - warsztaty grupowe, prezentacje minerałów i skał na okazach muzealnych, prezentacje minerałów i skał na okazach ćwiczeniowych, wprawki w rozpoznawaniu okazów minerałów i skałKonsultacje (zarówno regularne, jak też organizowane w indywidualnych przypadkach)


Język polski


Wykład: Dr hab. Prof. U.Wr. Andrzej SoleckiĆwiczenia: Dr Czesław AugustDr Krystyna KlimasDr Joanna KostylewBlok Petrologia skał krystalicznzch: Dr Marek Awdankiewicz


Wykład: brakĆwiczenia:Podstawowe wiadomości z chemii i fizyki:

1. o pierwiastkach i nieorganicznych związkach chemicznych.2. podstawy optyki ciał krystalicznych itp.


Wykład: student nabywa kompetencji w zakresie znajomości procesów geologicznych kształtujących środowisko naturalne, umiejętność rozpoznawania podstawowych minerałów i skał i interpretowania map geologicznych.Ćwiczenia: studenci nabywają umiejętności opisywania własności fizycznych minerałów, cech strukturalnych, teksturalnych i składu petrograficznego skał w stopniu pozwalającym na ich rozpoznawanie i porównywanie. Dużą uwagę poświęca się na umiejętność doboru poszczególnych minerałów i skał w ochronie środowiska, jak również na zagrożenia wynikające z niewłaściwej ich eksploatacji.Blok Petrologia skał krystalicznzch: zapoznanie z najważniejszymi odmianami skał krystalicznych (granitoidy, bazalty, gnejsy, łupki krystaliczne itp), umiejętność rozpoznania składu mineralnego pospolitych skał oraz opisu podstawowych cech strukturalnych i teksturalnych.


Wykład: Planeta Ziemia, jej pozycja w Kosmosie, podstawowe parametry i budowa wnętrza Ziemi, pole magnetyczne, ciepło Ziemi, globalne procesy geotektoniczne. Endogeniczne procesy geologiczne, powstawanie skał magmowych, i metamorficznych, podstawowe minerały i skały magmowe i metamorficzne. Egzogeniczne procesy geologiczne, wietrzenie, erozja, transport, sedymentacja, powstawanie skał osadowych, podstawowe minerały i skały osadowe, cykl hydrologiczny, i krążenie pierwiastków w przyrodzie, podstawowe surowce, struktury tektoniczne i interpretacja mapy geologicznej, budowa geologiczna Polski ze szczególnym uwzględnieniem Sudetów.Ćwiczenia:

1. Własności fizyczne minerałów.2. Główne minerały skałotwórcze skał magmowych, osadowych i metamorficznych.3. Główne typy skał magmowych, osadowych i metamorficznych.4. Minerały i skały szczególnie groźne dla środowiska naturalnego i zdrowia ludzi.5. Minerały i skały niezwykle przydatne w ochronie środowiska.

Blok Petrologia skał krystalicznzch: 1. Mineraly skał magmowych i krystalicznych.2. Struktury i tekstury skał magmowych i krystalicznych.3. Zarys genezy magmowych i krystalicznych.


Wykład: egzamin Ćwiczenia: testy, egzaminy ustne, kolokwia, praktyczne rozpoznawanie i opis okazów minerałów i skał


Bereś B., Don J., Dumicz M., Gierwelaniec J., Grochowski A., Grocholski W., Gunia T., Majerowicz A., Mierzejewski M., Smulikowski W., Śliwa Z., Teisseyre J., Wojciechowska I. 1969. Przewodnik Geologiczny po Sudetach .p. 559. Wyd.

Geol., Warszawa.Fabiszewski J. [red.]. 2005. Przyroda Dolnego Śląska. PAN, Wrocław.Gawlikowska E. 2000. Ochrona georóżnorodności na Dolnym Śląsku. p. 72. Warszawa.Książkiewicz M. Geologia Dynamiczna. p.708, Wyd. Geol., Warszawa.Janeczek. J., Kozlowski K. Żaba J. 1991. Zbieramy mineraly i skały. Przewodnik po Dolnym Śląsku pod red. naukową Jerzego Żaby. p. 322. Wyd. Geol., Warszawa.Mizerski W. 2003. Geologia dynamiczna dla geografów. PWN, Warszawa.

. Stupnicka E. 1998. Geologia regionalna Polski. s.348. Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.Mottana A., Crespi R., Liborio G. 1998. Minerały i skały. Przewodnik do rozpoznawania. MULTICO, Warszawa.Bolewski. Petrografia.

Ryka, Maliszewska. Slownik Petrograficzny.

Majerowicz. Petrologia skal magmowych.


Geologia ogólna i złożowa(ćwiczenia terenowe - razem 48 godz.)


76-2CTOS1








4 ECTS


Zajęcia terenowe (48 godz. - 6 dni x 8 godz.)


Język polski


Dr hab. Prof. Andrzej Solecki,Dr Wojciech Śliwiński,Dr Dagmatrza Tchórz-Trzeciakiewicz


Geologia ogólna i złożowa wykład i ćwiczenia.


Opis i interpretacja wybranych zjawisk i procesów geologicznych, geomorfologicznych i glebowych zachodzących współcześnie i w geologicznej skali czasu; rozumienia ekologicznych funkcji gleb; korzystania z map tematycznych; rozumienie podstawowych zmian i zagrożeń środowiska spowodowanych działalnością człowieka na powierzchni ziemi, w przypowierzchniowych warstwach skorupy ziemskiej i w glebach.


Współczesne zjawiska geologiczne zachodzące w różnych strefach klimatycznych, skały magmowe, osadowe i metamorficzne, złoża surowców energetycznych, metalicznych i chemicznych.


Raport z prac terenowych, zaliczenie na ocenę.


Mizerski W. Geologia dynamiczna dla Geografów.

Craig J. R., Vaughan D. J., Skinner B. J. Zasoby Ziemi.Environmental GeologyGruszczyk H. Nauka o złożach.


Geomorfologia(wykład + ćwiczenia terenowe – razem 25 godz.)


76-3WCTOS1




Podstawowy




2 ECTS


Wykłady (15 godz. - 2 godz. przez 8 tygodni)Zajęcia terenowe (10 godz. - wycieczka dydaktyczna na Przedgórzu Sudeckim i w Sudetach)


Język polski


Dr Krzysztof Parzóch


Geologia (podstawowe wiadomości z zakresu geologii dynamicznej), kartografia (umiejętność interpretacji map topograficznych).


Znajomość uwarunkowań procesów geomorfologicznych, umiejętność określania relacji proces rzeźbotwórczy – forma, rozpoznawanie form rzeźby w terenie.

II.B.12 Treści merytoryczne przedmiotu System geomorfologiczny jako drogi krążenia materii w

(course contens) środowisku (wietrzenie, ruchy masowe i spłukiwanie, morfogenetyczna działalność rzek, zjawiska krasowe, geomorfologia wybrzeży).


Zaliczenia na ocenę


Migoń P. 2006. Geomorfologia. Wyd. PWN, Warszawa.

Allen P. A. 2000. Procesy kształtujące powierzchnię Ziemi. Wyd. PWN, Warszawa.Galon R. 1979. Formy powierzchni Ziemi. Zarys geomorfologii. WSiP, Warszawa.

II.B.1 nazwa przedmiotu(course title)

Geozagrożenia(wykład 30 + ćwiczenia terenowe 15 godzin)

II.B.2 kod przedmiotu(course code)

76-1WCTOFS2

II.B.3 typ przedmiotu(type of course)

obowiązkowy

II.b.4 poziom przedmiotu(level of course)


II.B.5 rok studiów, semestr(3rd year of study, 5th semester)

rok I magisterski, semestr 1

II.B.6 liczba punktów(numer of credits)

3 ETCS

II.B.7 metody nauczania(teaching methods)

♦ Wykłady10 wykładów x 3-godziny (10 tygodni)♦ Projekty i prace terenowe2 dni terenowe x 7,5 godziny

II.B.8 język wykładowy(language of inste\ruction)

polski, opcjonalnie angielski

II.B.9 Imię i nazwisko wykładowców(names of lecturers)

Prof. Dr hab. Krystyna Moryl, Dr Jurand Wojewoda

II.B.10 wymagania wstępne(prerequistes)

Wiedza ogólna z zakresu geologii, hydrologii igeomorfologiiPrzedmioty: geologia ogólna, gleboznawstwo, monitoringśrodowiska, kartografia z elementami teledetekcji,naturalne zagrożenia środowiska, złoża antropogeniczne irekultywacja obszarów górniczych, geologia kenozoiku

II.B.11 cele przedmiotu (wskazane jestokreślenie celów jako efektówkształcenia i kompetencji)(objectives of the course,preferably, expressed in terms oflearning outcomes andcompetences)

1) Uzyskanie wiedza na temat kategoryzacji procesów(zjawisk) naturalnych i sposobów ich opisu2) Umiejętność przewidywania zagrożeń w oparciu odostępne przesłanki3) Zapoznanie się ze sposobami zapobieganiazagrożeniom lub ich konwersją4) Przegląd praktyk inżynierskich stosowanych wsytuacjach geozagrożenia

II.B.12 treści merytoryczne przedmiotu(course contens)

Przedmiot ma stanowić przegląd możliwych zagrożeńnaturalnych i antropopresyjnych związanych z szerokopojętym środowiskiem geologicznym (podziemie, grunty,gleby, zbocza, wulkany, wybrzeża, lodowce itp.).Zagrożenia są rozpatrywane jako relacja wzajemniezwrotna. Punktem wyjścia jest zdefiniowanie charakteruprocesu przyrodniczego (permanentny, zmienny,zdarzeniowy) oraz jego następstw (zjawisk). Kolejny krok,to próba adekwatnego opisu procesów i zjawisk, czyliszukanie właściwych i możliwych modeli oraz predykcja.W trakcie kursu szczególną uwagę zwraca się na społecznei gospodarcze aspekty zagrożeń, jak sposoby i kosztyzabezpieczenia (np. osuwiska, osiadania gruntu, zatapianieobszarów wodą, nadmierne osuszania terenów, zagrożeniasejsmiczne).


♦ Egzamin pisemny♦ Kameralne zadania praktyczne

II.B.14 spis zalecanych lektur(recommended reading)

Barry F. Beck, Felicity M. Pearson, P.E. LaMoreaux &Associates, National Groundwater Association (U.S.),1995: Karst Geohazards: Engineering and EnvironmentalProblems in Karst Terrane : Proceedings of the FifthMultidisciplinary Conference on Sinkholes and theEngineering and Environmental Impact of Karst,Gatlinburg, Tennessee. 581 p.Nicholas K. Coch, 1999: Geohazards: Natural and Human.Julian G. Maund & M. Eddleston, 1998: Geohazards inEngineering Geology. Geological Society Pub House, 448p.Podręcznik (skrypt) w języku polskim znajduje się naetapie studialnym. Wykłady w formie PP lub PDF naautorskiej stronie tematycznej.


GIS(wykład 24 godziny+ ćwiczenia 24 godziny- razem 48 godzin)


76-6WCOS1


Obowiązkowy(compulsory/obligatory)


Podstawowy


III; sem. VI


4 ETCS


Wykłady - 2 godz./tydzienPraca w laboratorium - 2 godz./tydzień


Język polski


dr hab. prof. Wiesława Żyszkowska (wykład), dr Toamsz Niedzielski, mgr Sebastian Witek. (ćwiczenia)


Znajomość kartografii i topografii, postawy informatyki, statystyki


Kształcone są umiejętności przeprowadzania podstawowych operacji przetwarzania i wizualizacji danych przestrzennych za pomocą programów GIS – ArcGIS. Zasadniczym celem zajęć jest opanowanie wiedzy o ogólnych zasadach i metodach pracy w programach GIS, ich funkcjach i zastosowaniach, o charakterze i budowie bazy danych przestrzennych oraz metodach ich przetwarzania


1. GIS i jego struktura. 2. Baza danych GIS. Dane geometryczne i atrybutowe.3. Przetwarzanie danych, obliczenia w GIS. Analizy

przestrzenne w GIS.4. Numeryczne modele wysokości5. Funkcje map w GIS6. Zastosowania GIS w badaniach naukowych i praktyce.


egzaminzaliczenie cwiczen, zaliczenie sprawdzianu


Bielecka E., Systemy Informacji geograficznej. Teoria i zastosowania, Wyd. PJWSTH, W-wa, 2006

Clarke K.C., Getting Started with Geographic Information Systems, Prentice Hall , N. York, 2001

Litwin L., Myrda G., Systemy Informacji Geograficznej, Zarządzanie danymi przestrzennymi w GIS, SIP, SIT, LIS, Helion, 2005,

Longley D.A., Goodchild M.F., Maguire D.J., Rhind D.W., GIS. Teoria i praktyka, PWN, Warszawa, 2000

Magnuszewski A., GIS w geografii fizycznej, PWN, W-wa, 1999


Gleboznawstwo(wykład + ćwiczenia - razem 45 godz.)


76-4WCOS1








4 ECTS


Wykłady (15 godz.- 2 godz. tygodniowo przez 8 tygodni) Ćwiczenia (30 godz.- 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)


Język polski


Dr inż. Andrzej Stankiewicz


Znajomość podstawowych pojęć z ekologii ogólnej i geologii.


Student posiada podstawową wiedzę z gleboznawstwa. Potrafi opisać profil glebowy, wykonać analizy chemiczne gleby na zawartość podstawowych pierwiastków, odróżnia typy oraz podtypy gleb.


1. Czynniki glebotwórcze, budowa profilu gleby.2. Gleba jako środowisko trójfazowe. 3. Właściwości poszczególnych faz budujących glebę. 4. Sorpcja glebowa ze szczególnym uwzględnieniem sorpcji wymiennej – budowa i działanie kompleksu sorpcyjnego gleby w odniesieniu do mineralnego odżywiania roślin. 5. Biogeochemia makro i niektórych mikroelementów w glebie. 6. Właściwości fizyczne i wodne gleb. 7. Przegląd systematyki gleb Polski.


Egzamin ustny lub pisemny.


Zawadzki S. 1999. Gleboznawstwo. PWRiL, Warszawa.

Prusinkiewicz Z. i in. 2005. Badania ekologiczno-gleboznawcze. PWN, Warszawa.Kabata-Pendias A., Pendias H. 1999. Biogeochemia pierwiastków śladowych. PWN, Warszawa.


Gospodarka i ochrona zasobów wodnych(wykład + ćwiczenia – razem 60 godz.)


76-6WCWybFS1


Fakultatywny na ochronie środowiska.






6 ECTS


Wykłady (30 godz. - 2 godz. przez 15 tygodni)Ćwiczenia: praca w laboratorium (30 godz. - 2 godz. przez 15 tygodni)Dodatkowo planuje się:Konsultacje (zarówno regularne, jak też organizowane w indywidualnych przypadkach)

Projekty i prace terenoweII.B.8 Język wykładowy

(language of inste\ruction)Język polski


Dr Józef Kryza


Chemia, hydrologia


Umiejętność opisu i interpretacji zjawisk i procesów hydrometeorologicznych w powiązaniu ze stanem środowiska wodnego i przyrodniczego; wyznaczania podstawowych charakterystyk zasobów wodnych dla gospodarki wodnej i identyfikacji ich zagrożeń oraz oceny systemów ochrony; analizowania i oceniania systemów zarządzania środowiskiem w skali lokalnej; organizowania monitoringu, stosowania podstawowych procesów w ochronie wód; wskazywania rozwiązań proekologicznych w ochronie i oczyszczaniu wód; identyfikowania przyczyn degradacji, zasobów wodnych i krajobrazu; prowadzenia studiów nad celowością i zakresem prac poprawiających stan środowiska wodnego; racjonalnego planowania przedsięwzięć odnowy stosunków wodnych uwzględniających potrzeby przyrodnicze oraz ograniczenia gospodarcze; prognozowania skutków podejmowanych działań na rzecz odnowy środowiska.


Występowanie i obieg wody w zlewni bilansowej. Bilans wodny dorzecza. Dyspozycyjne i odnawialne zasoby wodne. Gospodarka wodna i jej zadania. Formowanie się zasobów wodnych. Systemy rzeczne. Jednolite Części Wód. Charakterystyki zasobów wodnych. Elementy bilansu wodno- gospodarczego. Potrzeby wodne. Warunki korzystania z wód. Skład chemiczny i jakość wody. Obieg naturalny i ingerencja człowieka w krążenie wody. Wpływ człowieka na zasoby wodne, ograniczanie deficytów, odwadnianie, zapobieganie wodnym katastrofom. Potrzeby wodne i racjonalne wykorzystanie wód w gospodarce. Klasyfikacje przydatności wód użytkowych. Zagrożenia, degradacja i ochrona zasobów wodnych. Podstawowe narzędzia rozpoznania środowiska wodnego. Przyrodnicze, społeczne i ekonomiczne skutki degradacji wód. Wpływ zanieczyszczeń i zmian w atmosferze na zasoby wodne Ziemi. Woda jako bariera rozwoju cywilizacyjnego. Systemowe zarządzanie środowiskiem wodnym. Administracja i organizacja służb odpowiedzialnych za gospodarkę wodną. Monitoring środowiska wodnego- cele, zasady i organizacja. Podstawy technologii przemysłowych zagrażających środowisku wodnemu. Zasady tworzenia technologii przyjaznych środowisku. Analiza wybranych technologii uciążliwych dla środowiska. Główne źródła zanieczyszczeń wód. Ogniska zanieczyszczeń. Procesy oczyszczania wód powierzchniowych i podziemnych. Oczyszczanie i uzdatnianie wód do celów komunalnych oraz przemysłowych. Charakterystyka, klasyfikacja, skład i właściwości ścieków. Podstawy technologii oczyszczania ścieków. Metody poprawy jakości wód podziemnych.

Zasady ochrony zbiorników (jezior) i cieków wodnych. Metody rekultywacji zbiorników i cieków wodnych. Techniczne i ekologiczne działania umożliwiające renaturyzację wód. Strategia ochrony wód. Wymagania przyrodnicze, ograniczenia i skutki renaturyzacji wód. Bioremediacja i fitoremediacja. Rośliny w odnowie środowiska i renaturyzacji wód.


Wykład: egzamin pisemny (test zamknięty + otwarty; czas trwania 1,5 godz.)Ćwiczenia: (6 sprawozdań z opracowanych projektów)


Mikulski Z.1998: Gospodarka wodna. PWN, Warszawa.

Praca zbiorowa. 1993. Gospodarka zasobami wodnymi dorzecza górnej i środkowej Odry. RZGW, Wrocław.Kleczkowski A.[red.]. 1984. Ochrona wód podziemnych. Wyd. Geolog., Warszawa.Dyrektywy wodne Wspólnoty Europejskiej.

Chełmicki W. 1997. Degradacja i ochrona wód. Część pierwsza. Jakość. U.J. Inst.Geografii, Kraków.Kazimierski B., Sadurski A.[red.]. 1999. Monitoring osłonowy ujęć wód podziemnych. Metody badań. PIG Warszawa.Kundzewicz Z. 2000. Gdyby mała wody miarka... Zasoby wodne dla trwałego rozwoju. PWN, Warszawa.Chełmicki W. 2001. Woda – zasoby, degradacja, ochrona. PWN, Warszawa.Kozłowski S. 2002. Ekorozwój. Wyzwanie XXI wieku. PWN, Warszawa.Wizja gospodarki wodnej w Polsce XXI wieku. 2001. Linea, Lubin.

II.B.1 nazwa przedmiotu(course title)

Gospodarka surowcami naturalnymi i odpadami:mineralogia (wykład 10 godzin + ćwiczenia 15 godzin)

II.B.2 kod przedmiotu(course code)

76-1WCOFS2

II.B.3 typ przedmiotu(type of course)

obowiązkowy

II.b.4 poziom przedmiotu(level of course)


II.B.5 rok studiów, semestr(year of study, semester)

Studia II stopnia, rok I, semestr I

II.B.6 liczba punktów(numer of credits)

2 ETCS

II.B.7 metody nauczania(teaching methods)

wykłady i ćwiczenia

II.B.8 język wykładowy(language of inste\ruction)

polski

II.B.9 Imię i nazwisko wykładowców(names of lecturers)

dr Jakub Kierczak, Profesor Jacek Puziewicz, dr AnnaPietranik, dr Wojciech Bartz

II.B.10 wymagania wstępne(prerequistes)

Wiedza ogólna z zakresu chemii i mineralogii

II.B.11 cele przedmiotu (wskazane jestokreślenie celów jako efektówkształcenia i kompetencji)(objectives of the course,preferably, expressed in terms oflearning outcomes andcompetences)

przygotowanie studenta do samodzielnego rozpoznawaniaróżnymi metodami faz nieorganicznych występujących wsurowcach naturalnych (minerały), sztucznych i odpadach,jako wstępnego etapu badań środowiskowych

II.B.12 treści merytoryczne przedmiotu(course contens)

•podstawy mineralogii (co to są minerały, jak je badamy,dlaczego znajomość składu mineralnego /fazowego/odpadów jest ważna w gospodarce środowiskiem),•minerały strefy krytycznej (gleba, zwietrzałe skały,minerały ilaste)•charakterystyka fazowa materiałów pochodzeniaantropogenicznego (żużle, popioły, cementy, zaprawy,cegły, ceramika itd.), w tym podstawowy podział spoiwbudowlanych i ich metody badań, cementy i klinkiery,spoiwa siarczanowe, spoiwa wapienne - technologiaprodukcji, skład, przemiany fazowe zachodzące wprocesie wiązania, problem wietrzenia spoiw wapiennych,•szkliwa syntetyczne i naturalne,•skład i charakterystyka fazowa odpadów nuklearnych,charakterystyka materiałów syntetycznych (szkliw iceramiki) używanych do zatapiania produktów rozpadu•wpływ czynników atmosferycznych i antropogenicznychna materiały syntetyczne (żużle, cementy, szkliwa, odpadynuklearne)•charakterystyka interakcji pomiędzy glebami, osadami imateriałami budowlanymi, a żużlami i popiołami


♦ Egzamin pisemny♦ Prace kameralne

II.B.14 spis zalecanych lektur(recommended reading)

Wenk H. R., Bulakh A.(2004): Minerals. Their constitutionand origin. Cambridge University Press, 646 pp.


Gospodarka surowcami naturalnymi i odpadami geologiaWykład + ćwiczenia razem - 45 godz.)


76-1WCOFS2


obligatoryjny


Podstawowy


Studia II stopnia; rok 1 sem. 1, dla specjalności „Gospodarka środowiskiem”


4 ETCS

II.B.7 Metody nauczania Wykłady (15 tygodni wykładów po 2 godziny)

(teaching methods)II.B.8 Język wykładowy

(language of inste\ruction)Język polski


Andrzej Solecki, Wojciech Śliwiński, Dagmara Tchorz- Trzeciakiewicz, Adrianna Trojanowska


Dla ćwiczeń: umiejętność posługiwania się komputerem (pakiet Microsoft Office, Surfer) Znajomość podstawowych procesów geologicznych, Znajomość prawa wewnętrznego i wspólnotowego w zakresie gospodarki odpadami.


Celem zajęć jest przekazanie wiedzy umożliwiającej analizowanie powiązań miedzy zasobami środowiska a rozwojem gospodarczym


1.Ekonomiczne podstawy eksploatacji kopalin w gospodarcezachowującej zasadę zrównoważonego rozwoju.2. Zapotrzebowanie surowcowe świata na poszczególnych etapachrozwoju cywilizacji technicznej. Metody długoterminowegoprognozowania trendów cen surowców.3.Zarządzanie i podstawy bilansowania przedsięwzięć górniczych.4.Ekologiczne znaczenie wybranych kopalin i surowcówantropogenicznych.5.Naturalne surowce mineralne w budownictwie.6.Naturalne surowce mineralne w przemyśle proekologicznym.7.Surowce leczniczo-balenologiczne.8.Proces formowania się złóż antropogenicznych.Parametry fizykochemiczne złóż antropogenicznych.9.Metodyka - rozpoznawania i szacowanie zasobów złóżantropogenicznych.10. Wpływ eksploatacji surowców mineralnych na środowisko.11. Organizacja gospodarki odpadami, trendy i stan obecny wPolsce, Europie i na świecie.12.Zasady sporządzania dokumentów niezbędnych w transporcie,przekazywaniu, unieszkodliwianiu odpadów.13. Selektywna zbiórka odpadów, systemy recyklingu i technologieodzysku surowców.14. Termiczne metody utylizacji odpadów - aspektytechnologiczne spalania i pirolizy odpadów.Technologie kompostowania i fermentacji odpadów.15.Metody bezpiecznego składowania odpadów komunalnych iprzemysłowych, organizacja składowisk odpadów, ichfunkcjonowanie i rekultywacja


Egzamin , ocenianie ciągłe w ramach ćwiczeńopracowywanych raportów i spraswozdań


Bolewski A., Gruszczyk H., 1989: Geologia gospodarcza. Wyd. Geologiczna

Bolewski A., Gruszczyk H., Gruszczyk E., 1990: Zarysgospodarki surowcami mineralnymi. Wyd. GeologiczneSzamałek K., 2007: Podstawy geologii gospodarczej i gospodarkisurowcami mineralnymi. PWNCraig J., Vaughan D.J., Skinner B.J., 2003: Zasoby Ziemi PWNRosik-Dudlewska „Podstawy gospodarki odpadami" PWN 2006Jędrczak A., 2008: Biologiczne przetwarzanie odpadów,Wydawnictwo Naukowe PWN.Zegadło M. 2001:, Strategia gospodarki odpadami komunalnymi.Poznań,


Gospodarka wodna(ćwiczenia 20h, wykłady 20h)


76-1WCOFS2


obligatoryjny




Studia II stopnia, rok 1, semestr 1,


4 ETCS


Wykład


Język polski, opcjonalnie angielski


dr Jacek Gurwin, dr Adriana Trojanowska, dr Piotr Jezierski, dr Lech Poprawski,


Podstawy hydrologii i hydrogeologii oraz hydrogeo ihydrochemiiWiedza o środowisku


Poznanie zasad gospodarowania wodami dla zrównoważonegorozwoju kraju; Opanowanie podstawowychtechnik oceny stanu zagrożenia ijakoś ci wód podziemnych ipowierzchniowych orazoddziaływania obiektówuciążliwych na środowiskowodne Wiedza z zakresu realizacji iwdrażania prawa UEUmiejętności z zakresu badaniastanu zasobów wodnych.


Zarządzanie zasobami wodnymiw Polsce; Rola KZGW, RZGW;Państwowa Służba Hydrologiczno-Meteorologiczna i PaństwowaSłużba Hydrogeologiczna.

■ Działania ograniczającezanieczyszczenie wódpodziemnych i powierzchniowych■ Zrównoważone gospodarowaniewodami oparte na długoterminowejochronie dostępnych zasobówwodnych■ Analiza stanu zasobów wodnych■ Jakość wód; odprowadzanieścieków; obszarowe, punktowe iliniowe źródła zanieczyszczeńwody■ Przedsięwzięcia służące ochroniei poprawie stanu środowiskawodnego; Pozwoleniewodnoprawne. Kataster wodny.■ Ochrona przeciwpowodziowa, regulacje rzek, zapobieganie suszy- wezbrania i niżówki■ Zbiorniki retencyjne i ich oddziaływanie na środowisko hydrogeologiczne; Energetyka wodna i transport wodny Rola małej retencji wodnej - Program Małej Retencji dla Dolnego Śląska■ Dokumentowanie zasobów wód podziemnych i powierzchniowych; regionalne opracowania hydrogeologiczne; Bilanse wodno- gospodarcze■ Pobór i eksploatacja wód podziemnych■ Ocena ekologicznego stanu rzek i zbiorników wodnych, metody oceny, wyznaczanie warunków referencyjnych. ■ Problem eutrofizacji■ Ochrona wód w realizacji ocen oddziaływania na środowisko■ Rola sieci monitoringu środowiska wodnego■ Systemy informatyczne w służbie gospodarowania wodami■ Rola obszarów NATURA 2000 w ochronie zasobów wodnych■ Elementy kartografii, wykorzystanie map tematycznych■ Gospodarka rybacka a jakość wody, ■ Biologiczne zabiegi wspierające rekultywację wód powierzchniowych. ■ Problemy w zarządzaniu wodami międzynarodowymi na przykładzie Bałtyku (konwencja Helsińska, HELCOM) ■ Problem wód transgranicznych■ Wybrane aspekty wdrażania prawa UE dotyczącego środowiska i gospodarki wodnej


Egzamin pisemnyProjekty i ćwiczenia praktyczneOcenianie ciągłe


Mikulski Z. 1998. Gospodarkawodna. PWN, WarszawaSzpindor A., Piotrowski J.,Gospodarka wodna , PWN W-wa1988Bajkiewicz-Grabowska E., MikulskiZ. Hydrologia ogólna. PWN, Wa-wa1999

Pazdro Z., Kozerski B.,Hydrogeologia ogólna. Wyd. Geol.Warszawa, 1991Bajkiewicz-Grabowska E.,Magnuszewski A., Mikulski Z.Hydrometria. PWN, Wa-wa 1993Szczepańska J., Kmiecik E.: Ocenastanu chemicznego wódpodziemnych w oparciu o wynikibadań monitoringowych, wyd.AGH, Kraków 2005Gospodarka Wodna. Czasopismo.Miesięcznik. Wyd. SIGMA NOT.Integrated watershedManagement- Ecohydrology &Phytotechnology - Manual,UNESCO/ UNEP 2004Hydromorfologiczna ocean wódpłynacych, podręcznik do badańterenowych wg. Metody RiverHabitat Survey, Poznań-Warrington 2007.


Gospodarowanie bioróżnorodnością (wykład (15h)+ćwiczenia (30h) - razem 45 godz.)


76-3WCOFS2


Obowiązkowy


Średnio-zaawansowany.


Studia II stopnia, II rok, semestr zimowy.


3 ECTS.


Wykłady (15 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 7,5tygodnia)Ćwiczenia: (30 godz. - 3 godz. tygodniowo przez 10tygodni) - warsztaty grupowe i laboratoria, projekty.


Język polski.


Dr hab. Dariusz TarnawskiDr inż. Marcin Kadej


Przedmioty kierunkowe z ekologii, ochrony środowiska,ochrony przyrody.

II.B.11 Cele przedmiotu (wskazane jestokreślenie celów jako efektówkształcenia i kompetencji)(objectives of the course,preferably, expressed in terms oflearing outcomes andcompetences)

1) Rozumienie mechanizmów rządzących środowiskiemnaturalnym.2) Umiejętność oceny sprawności funkcjonowania żywychzasobów przyrodniczych.3) Opanowanie teoretycznych i praktycznych aspektówoceny struktur ekologicznych oraz mechanizmówfunkcjonowania ekosystemów leśnych.4) Znajomość podstawowych zasad i metod wycenywartości zasobów przyrodniczych.5) Znajomość zasad i praktyczne umiejętnościinwentaryzowania.6) Umiejętność oznaczania gatunków roślin i zwierząt.


1) Stan środowiska przyrodniczego - ogólneuwarunkowania.2) Modele funkcjonowania środowiska przyrodniczego naprzykładzie lasów, biotopów wodnych, łąk śródleśnych.3) Gospodarka leśna i jej wpływ na zasoby przyrodnicze,ze szczególnym uwzględnieniem składu gatunkowego idynamiki liczebności populacji.4) Rozpoznawanie gatunków roślin i zwierząt w ichśrodowisku bytowania.5) Ocena i wycena środowiska przyrodniczego napoziomie gatunkowym, biocenotycznym i krajobrazowym.6) Metody wyceny wartości ekologicznych (żywychzasobów przyrody).7) Inwentaryzacje przyrodnicze, jako niezbędny elementwaloryzacji.8) Sukcesja, regeneracja i zmiany w środowisku leśnym;wskaźniki stanu rozwoju sukcesji.9) Gatunki zagrożone, charyzmatyczne, tarczowe,parasolowe, inwazyjne.10) Czerwone księgi i listy gatunków zagrożonych:Załączniki z Dyrektywy Siedliskowej i Ptasiej.11) Prawne uwarunkowania, w tym:Ustawa o ochronie przyrody; Rozporządzenie MinistraŚrodowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunkówdziko występujących roślin objętych ochroną;Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r.w sprawie gatunków dziko występujących grzybówobjętych ochroną; Rozporządzenie Ministra Środowiska zdnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dzikowystępujących zwierząt objętych ochroną; RozporządzenieMinistra Środowiska z dnia 11 września 2001 r. w sprawieokreślenia listy gatunków roślin rodzimych dzikowystępujących objętych ochroną gatunkową ścisłą iczęściową oraz zakazów właściwych dla tych gatunków iodstępstw od tych zakazów;Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 maja 2005r. w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunkówroślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie

wyznaczenia obszarów Natura 2000; RozporządzenieMinistra Środowiska z dnia 14 sierpnia 2001 r. w sprawieokreślenia rodzajów siedlisk przyrodniczychpodlegających ochronie; Ustawa o lasach; RozporządzenieMinistra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych iLeśnictwa z dnia 25 sierpnia 1992 r. w sprawieszczegółowych zasad i trybu uznawania lasów za ochronneoraz szczegółowych zasad prowadzenia w nich gospodarkileśnej.


Zaliczenie pracą semestralną.


Szyszko J., Rylke J., Jeżowski D. (red.), 2002. Ocena iwycena zasobów przyrodniczych. Wyd. SGGW,Warszawa.Winpenny J.T., 1995. Wartość środowiska. Metodywyceny ekonomicznej. Państw. Wyd. Ekonomiczne,Warszawa.Gutowski J i in. 2004. Drugie życie drzewa. WWF Polska,Warszawa-Haj nówka.Matuszkiewicz J.M. 2005. Zespoły leśne Polski. PWNWarszawa.Żelazo J., Obidziński A. 2007. Inwentaryzacja iwaloryzacja przyrodnicza. SGGW. Warszawa.

II.B.1 Nazwa przemiotu (course title)

Hydrobiologia (wykład + ćwiczenia – razem 60 godz.)


76-1WCWybFS2




Podstawowy




6 ECTS


Wykład (15 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 8 tygodni)Ćwiczenia (45 godz. - 3 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)


Język polski


Prof. Dr hab. Aleksandra Samecka-Cymerman


Znajomość podstawowych pojęć z ekologii.

II.B.11 Cele przedmiotu (wskazane jest określenie celów jako efektów kształcenia i kompetencji)(objectives of the course, preferably, expressed in terms of learning outcomes and

Student zdobywa podstawową wiedzą hydrobiologiczną, potrafi wykonać analizy chemiczne wody, osadów dennych, potrafi w warunkach terenowych w przybliżeniu ocenić stan czystości zbiorników wodnych, wie jak należy chronić zbiorniki i cieki wodne przed zanieczyszczeniem.

competences)II.B.12 Treści merytoryczne przedmiotu

(course contens)Pojęcia podstawowe. Przedmiot i podział hydrobiologii. Krążenie wody i bilans wodny. Wody na obszarze Polski. Wpływ fizycznych właściwości wody na życie organizmów. Wpływ zlewni na skład chemiczny wód śródlądowych. Osady denne. Skład chemiczny wód śródlądowych. Eutrofizacja wód. Charakterystyka cieków wodnych. Limnologiczne typy jezior. Charakterystyka termiczna jezior. Zbiorowiska organizmów w jeziorach. Przystosowania roślin do życia w środowisku wodnym. Pojęcie zanieczyszczenia. Samooczyszczanie się wód. Saprobowość i produkcja pierwotna. Wykorzystanie makrofitów wodnych w bioindykacji skażenia wód.




Podbielkowski Z. 1996. Zarys hydrobotaniki. PWN, WarszawaKajak Z. 1998. Hydrobiologia - Limnologia. PWN, Warszawa.Starmach K., Wróbel S., Pasternak K. 1997. Hydrobiologia. Limnologia. PWN, Warszawa.


Identyfikacja i bilansowanie zanieczyszczeń (wykład + ćwiczenia - razem 75 godz.)


76-2WCOFS2








5 ECTS


Wykład (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)Ćwiczenia (45 godz. - 30 godz.- ćwiczenia z wykorzystaniem komputerów – obliczenia, wykresy, mapy, zestawienia tabelaryczne, sprawozdania, 15 godz. - praca w laboratorium i/lub w terenie)


Język polski


Wykład:Dr Piotr JezierskiĆwiczenia:Dr Piotr JezierskiDr Maciej Górka


Wiadomości z dziedziny chemii, geochemii, biochemii i geologii, hydrogeologii, meteorologii, technik laboratoryjnych oraz ochrony środowiska na poziomie średniozaawansowanym.


Wykład: celem przedmiotu jest zaznajomienie studentów z podstawowymi nowoczesnymi metodami identyfikacji i bilansowania zanieczyszczeń oraz trendami ich rozwoju, na


tle zmian jakości poszczególnych składowych środowiska naturalnego. Ćwiczenia: efektem kształcenia będzie przygotowanie studentów do pracy w instytucjach naukowo – badawczych, jednostkach badawczo – rozwojowych oraz urzędach i instytucjach zajmujących się monitoringiem środowiska i interpretacją jego wyników oraz władnych podejmowania decyzji i działań mających za cel zapobieganie lub/i usuwanie skutków oddziaływania zanieczyszczeń.


Wykład:Klasyfikacja i rodzaje substancji zanieczyszczających. Metody obliczania stanu zanieczyszczeniaatmosfery, hydrosfery, pedosfery. Metody analityczne. Wybrane spektroskopowe i chemiczne metody analityczne.Chromatografia gazowa. Spektrometria mas. Techniki łączone w analizieśrodowiska. Wpływ zanieczyszczeń na rośliny. Wpływ zanieczyszczeń na zwierzęta i człowieka.Ćwiczenia:1. Interpretacja danych monitoringowych (powietrze, wody, gleby):- klasyfikacje jakości;- analiza przestrzennej i czasowej zmienności wskaźników jakości;- tło i anomalie geo- i hydrogeochemiczne;- sozologiczne podejście przy rozpoznawaniu genezy zanieczyszczeń;- obliczenia transportu zanieczyszczeń w środowisku;- obliczenia wielkości i zasięgu emisji;- bilansowanie zanieczyszczeń.2. Praca w laboratorium i w terenie – zastosowanie i interpretacja wyników pomiarów najważniejszych parametrów fizyko-chemicznych wód, w tym pH, przew. elektr. wł., Eh, O2.


Wykład: egzamin pisemnyĆwiczenia: sprawozdania, obecność na zajęciach w laboratorium i w terenie


Dojlido J. 1995. Chemia wód powierzchniowych. Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko, Białystok.Macioszczyk A. 1987. Hydrogeochemia. Wyd. Geologiczne, Warszawa.Macioszczyk A., Dobrzyński D. 2002. Hydrogeochemia. Strefa aktywnej wymiany wód podziemnych. PWN, Warszawa.Rup K. 2006. Procesy przenoszenia zanieczyszczeń w środowisku naturalnym. WNT, Warszawa.Namieśk J., Jamrógiewicz Z.[red.]. 1998. Fizykochemiczne metody kontroli zanieczyszczeń środowiska. Wydawnictwa Naukowo Techniczne.Juda-Rezler K. 2000. Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza na środowisko. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.Warych J. 1999. Procesy oczyszczania gazów. Problemy projektowo-obliczeniowe. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa.

Buczkowski R., Kondzielski I., Szymański T. 2002. Metody remediacji gleb zanieczyszczonych Metalami ciężkimi. Uniwersytet Mikołaja Kopernika.


Identyfikacja i bilansowanie zanieczyszczeń(wykład 30 godzin + ćwiczenia 30 godzin)


76-3WCOFS2


obowiązkowy dla specjalności „ Gospodaraka Środowiskiem”




rok II magisterski, semestr 3


5 ETCS


Wykłady + ćwiczenia15 wykładów x 2-godziny (15 tygodni)15 ćwiczeń x 2-godziny (15 tygodni)


Język polski


Dr Piotr Jezierski, Dr Maciej Górka, Dr Jakub Kierczak


Wiedza ogólna z zakresu geologii, mineralogii, hydrologii i geomorfologii, gleboznawstwa, chemii i statystyki


1) Uzyskanie wiedzy na temat kategoryzacji procesów (zjawisk) naturalnych i antropogenicznych i sposobów ich opisu

2) Umiejętność przewidywania zagrożeń w oparciu o dostępne przesłanki stanowiące konsekwencje świadomie podjętych działań monitoringowych i prewencyjnych

3) Zapoznanie się ze sposobami zapobiegania zagrożeniom lub ich konwersją

4) Przegląd praktyk stosowanych w sytuacjach zagrożenia środowiska zanieczyszczeniem

Efektem kształcenia będzie przygotowanie studentów do pracy w instytucjach naukowo – badawczych, jednostkach badawczo – rozwojowych oraz urzędach i instytucjach zajmujących się monitoringiem środowiska i interpretacją jego wyników oraz władnych podejmowania decyzji i działań mających za cel zapobieganie lub/i usuwanie skutków oddziaływania zanieczyszczeń.


Przedmiot ma stanowić przegląd możliwych zagrożeń naturalnych i antropopresyjnych związanych z szeroko pojętym środowiskiem geologicznym. Zagrożenia są rozpatrywane jako relacja wzajemnie zwrotna. Punktem wyjścia jest zdefiniowanie charakteru procesu przyrodniczego (permanentny, zmienny, zdarzeniowy) oraz jego następstw (zjawisk). Kolejny krok, to próba adekwatnego opisu procesów i zjawisk, czyli szukanie właściwych i możliwych technik analitycznych, adekwatnych modeli oraz predykcja. W trakcie kursu szczególną uwagę zwraca się na społeczne i gospodarcze aspekty zagrożeń, jak

sposoby i koszty ich rozpoznania i zabezpieczenia.Zajęcia praktyczne obejmą1. Interpretację danych monitoringowych (powietrze, wody, gleby):- klasyfikacje jakości poszczególnych składowych środowiska;- analizę przestrzennej i czasowej zmienności wskaźników jakości;- obliczenia tła i anomalii geo- i hydrogeochemicznych;- sozologiczne podejście przy rozpoznawaniu genezy zanieczyszczeń;- obliczenia transportu zanieczyszczeń w środowisku;- obliczenia wielkości i zasięgu emisji;- bilansowanie zanieczyszczeń.2. Prace w laboratorium ZGS ING UWr, wizyty w laboratoriach np. WIOŚ, badania terenowe.


Egzamin pisemnyPrace kameralne, badania terenowe, wizyty w laboratoriach


Akty prawne i Materiały Ministerstwa Środowiska i Państwowej Inspekcji Ochrony Środowiska

Bednarek R., Dziadowiec H., Pokojska U., Prusinkiewicz Z. Badania ekologiczno-gleboznawcze. Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2004

Dojlido J., 1995. Chemia wód powierzchniowych. Wydawnictwo Ekonomia i Środowisko. Białystok.

Jackson M., L.. Soil chemical analysis. Wydanie II s. 31-95. 1960.

Macioszczyk A., Dobrzyński D., 2002 — Hydrogeochemia. Strefa aktywnej wymiany wód podziemnych. PWN

Rup K.: Procesy przenoszenia zanieczyszczeń w środowisku naturalnym. WNT, Warszawa, 2006

Juda-Rezler K., 2006. Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza na środowisko. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, s. 243.

Zwoździak J., Zwoździak A., Szczurek A., 1998. Meteorologia w ochronie atmosfery. Oficyna wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.


Jakość i podatność wód podziemnych na zanieczyszczenia(wykład + ćwiczenia – razem 56 godz.)


76-2WCWybFS2






Studia stopnia II, I i II rok, semestr letni


4 ECTS


Wykłady (26 godz. - zgodnie z rozkładem semestralnym) Ćwiczenia (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)


Język polski


Dr inż. Mariusz Mądrala


Podstawowa znajomość zagadnień dotyczących hydrologii, dynamiki wód podziemnych, procesów hydrogeochemicznych, prawa wodnego i ochrony środowiska.

II.B.11 Cele przedmiotu (objectives of the course, preferably, expressed in terms of learing outcomes and competences)

Znajomość właściwości fizykochemicznych wód oraz charakterystyki rodzajów i ognisk zanieczyszczeń, umiejętność weryfikacji i analizy materiałów hydrogeochemicznych, znajomość praw migracji zanieczyszczeń, stosowanie i graficzna prezentacja metod oceny podatności wód na zanieczyszczenia, wskazywanie rozwiązań i sposobu prowadzenie remediacji zanieczyszczeń w środowisku gruntowo-wodnym.


Zakres tematyczny przedmiotu obejmuje zagadnienia:1. Własności fizyczne i chemiczne wód; jednostki chemiczne stosowane w analizach chemicznych; makro- i mikroskładniki substancji rozpuszczonych w wodzie oraz ich właściwości fizykochemiczne.2. Metodyka opróbowania, utrwalania i przechowywania próbek wód podziemnych.3. Ocena i weryfikacja materiałów hydrogeochemicznych; dokładność analiz chemicznych; kontrola jakości opróbowania wód podziemnych; ocena jakości wód podziemnych.4. Metody analityczne metody oznaczania podstawowych składników i właściwości hydrochemicznych.5. Metody graficznego przedstawiania składu chemicznego wód; klasyfikacje i wskaźniki hydrochemiczne, diagramy, przekroje i profile hydrogeochemiczne.6. Naturalne i antropogeniczne przekształcenie jakości wód podziemnych; ocena tła i anomalii hydrochemicznych; naturalne standardy jakości wód podziemnych.7. Zmiany chemizmu wód w cyklu hydrologicznym; źródła i transport zanieczyszczeń; główne procesy hydrogeochemiczne kształtujące jakość wód podziemnych.8. Kartograficzne metody odwzorowania zanieczyszczeń; metody i techniki oceny podatności wód podziemnych na zanieczyszczenia, mapy podatności wód podziemnych na zanieczyszczenia, mapy hydrogeochemiczne.9. Metody remediacji zanieczyszczeń środowiska gruntowo-wodnego; ocena stopnia zanieczyszczenia gruntów i wód podziemnych, klasyfikacja i

zastosowanie metod in-situ i ex-situ.II.B.13 Metody oceny

(assessment methods)Wypracowania na zadany temat, projekty i ćwiczenia praktyczne.


Appelo C. A. J., Postma D. Geochemistry, groundwater and pollution.Deutsch W. J. Groundwater Geochemistry. Fundamentals and Applications to Contamination.Domenico P. A., Schwartz F.W. Physical and Chemical Hydrogeology.Drever J. I. The geochemistry of natural waters: surface and groundwater enviroments.Fetter C. W. Contaminant Hydrogeology.

Kleczkowski A. S. Ochrona wód podziemnych.

Langmuir D. Aqueous Environmental Geochemistry.

Macioszczyk A., Dobrzyński D. Hydrogeochemia strefy aktywnej wymiany wód podziemnych.Stumm W., Morgan J. J. Aquatic Chemistry. An Introduction Emphasizing Chemical Equilibria in Natural Waters.Witczak S., Adamczyk A. Katalog wybranych fizycznych i chemicznych wskaźników zanieczyszczeń wód podziemnych i metod ich oznaczania.


Kartografia z elementami teledetekcji(wykład + ćwiczenia – razem 45 godz.)


76-3WCOS1




Podstawowy




5 ECTS


Wykłady (15 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 8 tygodni), Ćwiczenia - zajęcia praktyczne (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)Konsultacje


Język polski


Dr Waldemar Spallek


Podstawowa wiedza o kartografii i mapach na poziomie licealnym. Wiedza geograficzna na poziomie licealnym.

II.B.11 Cele przedmiotu (wskazane jest określenie celów jako efektów kształcenia i kompetencji)(objectives of the course, preferably, expressed in terms of

Poznanie wiedzy o kartografii, mapach i ich podstawach teoretycznych; o metodach gromadzenia i przetwarzania danych o środowisku, opracowania map tematycznych i właściwościach poszczególnych metod prezentacji kartograficznej oraz ich prawidłowym wykorzystaniu; o

learing outcomes and competences)

sposobach praktycznego wykorzystania map w kształtowaniu i ochronie środowiska. Poznanie źródeł i metod pozyskiwania danych teledetekcyjnych oraz metod ich dalszej obróbki celem otrzymania informacji o stanie i zagrożeniach środowiska.


Wykład: Kartografia w kształtowaniu i ochronie środowiska. Podstawy matematyczne i klasyfikacja map. Mapy topograficzne – zakres treści, funkcje i wykorzystanie. Cechy danych przestrzennych. Metodyka kartograficzna: kartodiagram, kartogram, metoda kropkowa, izarytmiczna, zasięgów, chorochromatyczna i sygnaturowa. Generalizacja kartograficzna mapy i uogólnienie informacji. Pozyskiwanie danych teledetekcyjnych (sensory, metody), charakterystyka spektralna obiektów, metody przetwarzania danych satelitarnych (wstępna obróbka, klasyfikacje), zastosowania teledetekcji satelitarnej w wykrywaniu i monitorowaniu zagrożeń środowiska. Ćwiczenia: Podstawy matematyczne map i kartometria. Mapy topograficzne: teść, współrzędne, skorowidze, wykorzystanie do badań zmian środowiska: przemiany antropogeniczne w krajobrazie. Analiza modelu rzeźby na mapach. Metodyka kartograficzna. Generalizacja. Analiza treści mapy sozologicznej.


Wykład: zaliczenie na ocenę – pisemne w formie testuĆwiczenia: zaliczenie na podstawie ocen z poszczególnych projektów (ocenianie ciągłe) oraz jednego kolokwium pisemnego


Pasławski J. [red.]. 2006. Wprowadzenie do kartografii i topografii. Nowa Era, Wrocław.Jankowska M., Lisiewicz S. 1998. Kartograficzne i geodezyjne metody badania zmian środowiska. AR, Poznań.Kaczmarek L., Medyńska-Gulij B. 2007. Źródła i metody pozyskiwania danych przestrzennych w badaniach środowiska przyrodniczego. Wydawnictwo Naukowe Bogucki, Poznań.Ciołkosz A., Kęsik A., 1989. Teledetekcja satelitarna. PWN, Warszawa. Jansen J. R. 2000. Remote sensing of the environment an Earth resource perspective, Prentice Hall, Upper Saddle River.


Klimatologia stosowana (wykład + ćwiczenia- razem 30 godz.)


76-3WCOFS2


Obowiązkowy dla specjalności „ Ochrona i kształtowanie środowiska geograficznego”




Studia II stopnia, semestr III

II.B.6 Liczba punktów( numer of credits) 3 ECTS


Wykład 15 godz. (1 godz. tygodniowo, 15 tygodni)Ćwiczenia 15 godz


Język polski


dr Anna Szczepankiewicz-Szmyrka (11 godz.)dr Marek Błaś (2 godz.)dr Mieczysław Sobik (2 godz.)


Meteorologia i klimatologia, kartografia z elementami teledetekcji, bioklimatologia, statystyka, GIS


Poznanie możliwości wykorzystania wiedzy o pogodzie i klimacie w różnej skali przestrzennej w wybranych dziedzinach działalności człowieka (w ochronie środowiska, gospodarce zasobami przyrody, planowaniu przestrzennym, energetyce alternatywnej, przemyśle, rolnictwie, turystyce itp.)Poznanie podstaw zróżnicowania klimatu lokalnego w celu właściwego wykorzystania jego cech w praktyce, zdobycie umiejętności organizacji badań terenowych, odpowiedniego doboru danych meteorologicznych i ich opracowania na potrzeby konkretnych zadań


1. Przedmiot, zakres i historia rozwoju klimatologii stosowanej. Główne zastosowania wiedzy o pogodzie i klimacie w skali globalnej w dziedzinach związanych z wyżywieniem ludności, zaopatrzeniem w wodę, dostarczaniem energii i zapewnieniem dobrego stanu zdrowia oraz w przemyśle, handlu i transporcie (1 godz.)2. Lokalne zróżnicowanie klimatu w zależności od rodzaju podłoża (odsłonięty grunt, niska szata roślinna, las, pokrywa śnieżna, zbiorniki wodne, powierzchnie sztuczne) (2 godz.)3. Lokalne zróżnicowanie klimatu w zależności od ukształtowania terenu (ekspozycja, nachylenie, kształt formy) (2 godz.)4. Typy klimatu lokalnego i ich główne cechy. Zasady konstrukcji analitycznych i syntetycznych map topoklimatycznych oraz map bonitacyjnych o różnym przeznaczeniu z podaniem przykładów (2 godz.)5. Możliwości wykorzystania lokalnego zróżnicowania klimatu w wybranych dziedzinach – przykładowe opracowania (3 godz.)6. Znaczenie warunków meteorologicznych w transporcie i depozycji zanieczyszczeń atmosferycznych. Wykorzystanie informacji meteorologicznej w modelowaniu transportu, stężenia oraz depozycji zanieczyszczeń atmosferycznych – EMEP i FRAME (4 godz.)7. Zjawiska meteorologiczne o dużym stopniu szkodliwości w podstawowych dziedzinach

działalności człowieka (1 godz.)II.B.13 Metody oceny

(assessment methods)Egzamin pisemny


- Bogdańska B., Podogrocki J., 2000, „Zmiennośćcałkowitego promieniowania słonecznego na obszarzePolski w okresie 1961-1995”, IMGW Mat. Bad., S.Meteorologia, Nr 30, Warszawa- Kędziora A., 1999, „Podstawy agrometeorologii”, PWRiL, Poznań

Landsberg H.E., 1981, „General Climatology”, vol.2,

ch.4, „Technical climatology”, Elsevier Sci. Publ. Company, Amsterdam- Lewińska J. I inni, 1982, “Wpływ miasta na klimatlokalny”, Warszawa- Lorenc H., 1996, „Struktura i zasoby energetycznewiatru w Polsce”, IMGW Mat. Bad. S. Meteorologia, Nr 25, Warszawa

Russel D., Thompson D., 1997, „Applied climatology

principles and practice”, ed. by authors, London- Schoenwiese Ch-D., 1997, “Klimat I człowiek”,Prószyński i ska, Warszawa- __, 2002, „Wykorzystanie odnawialnych źródeł energiina przykładzie Dolnego Śląska”, Mat. Konf., Polski KlubEkologiczny, Wrocław

II.B.1 Nazwa przedmiotu

(course title) Matematyka i statystyka (wykład + ćwiczenia – razem 60 godz.)

II.B.2 Kod przedmiotu (course code)

76-1WCOS1




Podstawowy

II.B.5 Rok studiów, semester (year of study, semester/trimester)



6 ECTS

II.B.7 Metody nauczania (teaching methods)

Wykłady (30 godz.- 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni) Ćwiczenia (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)

II.B.8 Język wykładowy (language of inste\ruction)

Język polski

II.B.9 Imię i nazwisko wykładowcy (name of lecturer)

Prof. zw. dr hab. Bolesław Kopociński

II.B.10 Wymagania wstępne (prerequistes)

Bez warunków wstępnych.

II.B.11 Cele przedmiotu (wskazane jest określenie celów jako efektów

Podstawowy zakres pojęć i umiejętności z zakresu matematyki i statystyki.

kształcenia i kompetencji)(objectives of the course, preferably, expressed in terms of learing outcomes and competences)

II.B.12 Treści merytoryczne przedmiotu (course contens)

Podstawowe pojęcia analizy matematycznej (funkcja, granica funkcji, pochodna, całka, badanie funkcji, zastosowania całek), elementy teorii prawdopodobieństwa i statystyki (zmienne losowe i ich rozkłady, statystyka opisowa, wnioskowanie statystyczne), elementy modelowania matematycznego zjawisk przyrodniczych.

II.B.13 Metody oceny (assessment methods)

Egzamin

II.B.14 Spis zalecanych lektur (recommended reading)

Krysicki W., Włodarski L. 1991. Analiza matematyczna w zadaniach. PWN, Warszawa. Łomnicki A. 1995. Wprowadzenie do statystyki dla przyrodników. PWN, Warszawa.Freud J. E. 1971. Podstawy nowoczesnej statystyki. PWE, Warszawa.


Meteorologia i klimatologia(wykład + ćwiczenia - razem 60 godz.)


76-3WCOS1








5 ECTS


Wykłady (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)Ćwiczenia (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni - zajęcia praktyczne, praca w laboratorium, prace terenowe)Konsultacje


Język polski


Dr Jerzy Pereyma


W zakresie fizyki: promieniowanie kwantowe, termodynamika i dynamika powietrza.W zakresie chemii: zmiany w składzie powietrza, fotochemia.


Student nabywa umiejętności obserwatora meteorologiczngo oraz rozumienia procesów zachodzących w relacji Słońce – Atmosfera- Ziemia. Poznaje prawidłowości warunków atmosferycznych w skali makro-, topo-, mikroklimatycznych, oraz w zróżnicowanych ekosystemach. Może (po zdobyciu uprawnień) pracować w stacjach meteorologicznych i pomiarów środowiskowych.

II.B.12 Treści merytoryczne przedmiotu Skład i budowa atmosfery. Promieniowanie słoneczne i

(course contens) bilans radiacyjny w atmosferze ziemskiej. Efekt cieplarniany. Termika i termodynamika powietrza. Woda w atmosferze. Ciśnienie i dynamika w atmosferze. Zjawiska meteorologiczne i cyrkulacja lokalna powietrza. Cyrkulacja planetarna. Klimaty świata. Zmiany klimatyczne. Zanieczyszczenia powietrza. Klimat Polski.


Wykład: egzamin ustny – 20 min/osoba lub pisemny - test ok. 15 zagadnień/ 45 minĆwiczenia: projekty i ćwiczenia praktyczne, praktyki, ocenianie ciągłe


Woś A. 1997. Meteorologia dla geografów. PWN, Warszawa.Chromow S. P. 1969. Meteorologia i klimatologia. PWN, Warszawa.Lockwood J. 1984. Procesy klimatotwórcze. PWN, Warszawa.Kożuchowski K. 1998. Atmosfera, klimat i ekoklimat. PWN, Warszawa.Zwoździak J. i in. 1998. Meteorologia w ochronie atmosfery. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.


Metody biokontroli środowiska(wykład + ćwiczenia- 45 godz)


76-2WCTLOFS2


Obowiązkowy


Poziom zawansowany.


I rok studiów drugiego stopnia ( semestr letni)


4 ETCS


Wykłady (15 godz- 5 spotkań w semestrze x 3 godziny)ćwiczenia terenowe i laboratoryjne(30 godz)


Język polski


Prof. zw. Elżbieta LoncDr Dorota KiewraDr Katarzyna Rydzanicz


Wiadomości z pierwszego stopnia studiów na ochronieśrodowiska z zakresu biologii i mikrobiologii

II.B.11 Cele przedmiotu (wskazane jestokreślenie celów jako efektówkształcenia i kompetencji)(objectives of the course,preferably, expressed in terms oflearning outcomes andcompetences)

Student powinien zapoznać się zekologiczną różnorodnością mikroorganizmów i ichwektorów w środowisku przyrodniczym; rozumiećzależności między środowiskiem i człowiekiem adrobnoustrojami, a tym samym rozumieć wpływ ichnegatywnej roli na zdrowie; znać zasady zbieraniamateriału biologicznego oraz posiąść umiejętnośćbiologicznego monitoringu, na przykładzie komarów ikleszczy; zdolność wykonywania podstawowych oznaczeńakaroentomologicznych i analiz mikroskopowych


Jasny i zwięzły opis treści przedmiotu pozwalającyokreślić jego zakres tematyczny1. Rola i znaczenie biologicznych przenosicielipatogenów (wektorów) w chorobachtransmisyjnych.2. Tworzenie GIS-owskich baz danych wekoepidemiologii.3. Akaroentomologia stosowana.4. Metody klasyfikacji stawonogów (Arthropoda)o znaczeniu medycznym i weterynaryjnym.5. Ogólne zasady nomenklatury , diagnozowanie iidentyfikacja przy pomocy kluczy dooznaczania6. Mikrobiologiczne i parazytologiczne znaczeniebadań środowiskowych.7. Diagnostyka patogenów w próbachśrodowiskowych.8. Sposoby integrowanego zwalczaniaszkodników i wektorów, na przykładziemikrobiologicznych insektycydów.9. Biologiczno - ekologiczne metodyśrodowiskowego monitoringu i biokontroli.10. Pobieranie środowiskowych próbek materiałubiologicznego, ze szczególnymuwzględnieniem pasożytniczych stawonogów(kleszcze, komary).11. Organizacja i zasady pracy w laboratorium.12. Identyfikacja i mikroskopowe badaniedrobnoustrojów.13. Przygotowanie biopreparatów do badań.14. Zasady wykonywania biotestówlaboratoryjnych i terenowych, na przykładziebadania wrażliwości szkodników i wektorów namikrobiologiczne insektycydy15. Komputerowe programy GIS-u. Wizualizacjadanych epidemiologicznych.


♦ Egzamin ustny♦ Ocenianie ciągłe na zajęciach laboratoryjnych♦ Sprawozdania z zajęć terenowychPrace pisemne nt. sposobów pozyskiwania informacji ostanie i mikrobiologiczno-parazytologicznej kontroliśrodowiska


Wykaz lektur i innych materiałów zalecanych studentompodejmującym naukę przedmiotuLiteratura podstawowa:Deryło A. [red.] 2002. Parazytologia i akaroentomologiamedyczna. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.Fisher M., Michałkiewicz M. 2003. Biologia sanitarna.Ćwiczenia laboratoryjne. Wyd. Politechnika Poznańska,Poznań.Lonc E. [red.]. 2001. Parazytologia w ochronie środowiskai zdrowia. Wyd. Volumed, Wrocław.Literatura uzupełniającaJones A., Duck R., Reed R., Weyers J. 2002. Nauki o

środowisku. Ćwiczenia praktyczne. Wyd. Naukowe PWN,Warszawa, ss. 363.Longley P.A., Goodchild M.F., Maguire D.J., Rhind D.W.2006. GIS. Teoria i Praktyka. Wyd. PWN, Warszawa,ss.519.


Metodyka badań(seminarium – 30 godz.)


76-1SOS2




Zaawansowany




2 ECTS


Seminarium (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)Konsultacje : dla wszystkich studentów u prowadzącego seminarium oraz indywidualne u opiekuna pracy magisterskiej


Język polski


Dr Halina Kryza


Wiedza przyrodnicza (po licencjacie) oraz rozszerzony zakres wiedzy z przedmiotów związanych ze specjalnością w obrębie, której student realizował będzie pracę magisterską.


Seminarium ma na celu zaznajomienie studentów z istniejącym metodami badawczymi w literaturze światowej i polskiej dotyczącymi specjalności, z której realizują pracę magisterską. Efektem jest znajomość metod badawczych stosowanych do rozwiązania zadania postawionego w temacie pracy magisterskiej oraz umiejętność wyboru konkretnej metody do realizacji pracy magisterskiej.


1. Charakterystyka przyrodnicza obszaru badań (lub charakterystyka problemu) związanego z tematem pracy magisterskiej.2. Cel pracy i wstępnie sprecyzowane zadanie do rozwiązania.3. Metody badań w literaturze światowej i polskiej.4. Proponowane metody do realizacji pracy magisterskiej.5. Etapy realizacji pracy magisterskiej (zbieranie materiałów archiwalnych, opracowanie zebranych

materiałów, badania terenowe, laboratoryjne...., opracowanie i interpretacja wyników badań).6. Wykaz wykorzystanej literatury i materiałów.


Zaliczenie (na podstawie oceny wystawionej za wygłoszony referat oraz aktywny udział w seminarium - dyskusja)


Studenci korzystają z wielu różnych pozycji literatury zarówno polskiej jak i zagranicznej ustalanych indywidualnie w zależności od tematu pracy magisterskiej.


Seminarium przedmiotowe fakultatywne (seminarium licencjackie – 30 godz. - Zakład Ekologii Drobnoustrojów i Ochrony Środowiska)


76-6SFOS1


Obowiązkowy





II.B.6 Liczba punktów(number of credits)

10 ECTS (semestr zimowy – 2 ECTS, semestr letni – 8 ECTS)


Seminaria i warsztaty grupowe (60 godz.: 30 godz.- semestr zimowy, 30 godz.- semestr letni)


Język polski, w miarę potrzeb – j. angielski


Prof. zw. Dr hab. Elżbieta Lonc i inni


Umiejętność wykorzystywania zdobytej wiedzy przedmiotowej do planowania własnych badań.


Celem zajęć jest zapoznanie studenta z regułami, sposobem przygotowania tekstów przeznaczonych do ogłoszenia drukiem lub ustnego zreferowania zarówno pod względem treści jak i formy; umiejętność naukowego opracowywania tematu, przedstawiania go na piśmie zgodnie z zasadami dyskursu naukowego, opanowanie zasad pisarstwa naukowego.


1. Etapy procedury naukowo-badawczej gromadzenie materiałów, przetwarzanie (analiza i synteza; indukcja i dedukcja), opracowanie (interpretacja, wnioskowanie).2. Schemat i metody pracy badawczej, ze szczególnym

uwzględnieniem wykorzystywania i interpretacji źródeł wtórnych (materiały statystyczne, archiwalne, protokóły, ankiety, monografie i inne publikacje).

3. Problem (definicje, wybór, formułowanie).4. Pisemna forma pracy badawczej, typy publikacji naukowych.5. Przygotowanie maszynopisu do druku.6. Ustna prezentacja (przygotowanie scenariusza, wygłaszanie referatu, doniesienia; prezentacja pracy dyplomowej z wykorzystaniem środków audiowizualnych).


Ocenianie ciągłe i końcowe dotyczące sposobu prezentacji pracy dyplomowej, zachowania się w dyskusji, sposobu posługiwania się środkami audiowizualnymi. Ocena merytoryczna i formalna pracy dyplomowej wg kryteriów: zgodności tematu z treścią, zawartości merytorycznej i formalnej, umiejętności cytowania piśmiennictwa, zestawienie bibliografii.


Dumanowski B. 1990. Wstęp do badań naukowych dla geografów. Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, ss. 1-58.Weiner J. 2003. Technika pisania i prezentowania przyrodniczych prac naukowych. Przewodnik praktyczny. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, ss. 5-153.


(course title) Seminarium przedmiotowe fakultatywne (seminarium licencjackie - 30 godz. Instytut Nauk Geologicznych)


76-6SFOS1


Obowiązkowy







Seminarium (60 godz.: 30 godz.- semestr zimowy, 30 godz.- semestr letni)

I.B.8 Język wykładowy(language of inste\ruction)

Język polski


Prof. dr hab. Andrzej SoleckiProf. zw. dr hab. Mariusz-Orion Jędrysik


Wiedza z 3 lat studiów licencjackich.


Nauka prezentacji wyników studiów i badań naukowych.


Między innymi:- technologie prośrodowiskowe,- nowoczesne metody analityczne,- geoekologia,- geochemia i biogeochemia,- identyfikacja i bilansowanie zanieczyszczeń,- bioindykacja,- ekologia,- parazytologia,- ochrona zasobów kopalin i wód podziemnych,- gospodarka odpadami.

II.B.13 Metody oceny Wygłoszenie prezentacji seminaryjnej

(assessment methods) II.B.14 Spis zalecanych lektur

(recommended reading)Weiner J. 2000. Technika pisania i prezentowaniaprzyrodniczych prac naukowych. Przewodnik praktyczny.PWN, Warszawa. Łabocki M. 2000. Wprowadzenie do metodyki badań,Kraków. Pozycje literatury wybierane indywidualnie przezstudentów, dotyczące tematu wykonywanej pracydyplomowej.


Seminarium przedmiotowe fakultatywne (seminarium licencjackie – 30 godz. – Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego)


76-6SFOS1


Obowiązkowy








Semestr zimowy - (2 godz./tydz.): - wykłady (4 godz. w formie prezentacji tematyki

Zakładów)- seminaria (24 godz.)- praca w laboratorium (prac. komp.) (2 godz.)- konsultacje (z promotorami prac)

Semestr letni - (2 godz./tyg.):- seminaria (30 godz.)- konsultacje (z promotorami prac)


Język polski


Dr hab. Krzysztof Migała Dr hab. Zdzisław Jary Prof. dr hab. Stanisław Ciok Dr Jan Klementowski


Zakres wymagań zgodny z dotychczasowym przebiegiem studiów


- Przygotowanie do napisania pracy dyplomowej.- Ukierunkowanie odnośnie rozwoju zainteresowań

naukowych i wyboru właściwej specjalności na studiach II stopnia.

- Nabycie umiejętności organizowania pracy naukowej, sposobów doboru i właściwego wykorzystania źródeł naukowych, poznanie zasad konstrukcji pracy dyplomowej.

- Nabycie umiejętności prezentacji/referowania tematu, umiejętności dyskusji i krytyki naukowej


Semestr zimowy: - wybór tematyki prac poprzez dyskusję i prezentację

kierunków badawczych Instytutu- zasady pisania pracy naukowej- zasoby biblioteczne i dostęp do e-czasopism- konspekty prac dyplomowych i referowanie

postępów z realizacji prac dyplomowych

Semestr letni: - referowanie postępów z realizacji prac (seminaryjna

dyskusja nad doborem i wykorzystaniem źródeł)- autoprezentacje prac dyplomowych, w formie

licencjackich konwersatoriów


Ocena konspektu pracy dyplomowej (koniec semestru zimowego)

Ocena autoprezentacji (ciągła, semestr letni) Ocena pracy dyplomowej (koniec semestru

letniego)II.B.14 Spis zalecanych lektur

(recommended reading)Indywidualny, zależny od wyboru tematu i zaleceń promotora.


(course title)Monitoring i bazy danych(seminarium – 30 godz.)


76-2SOFS2


Fakultatywny






2 ECTS


Seminarium (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)


Język polski


Dr Tomasz Olichwer


Podstawy wiedzy o monitoringu środowiska


Efektem jest nabycie wiedzy o systemach monitoringowych środowiska przyrodniczego w Polsce oraz zapoznanie się z najpopularniejszymi bazami danych geologicznych i hydrogeologicznych.


Treścią przedmiotu jest zapoznanie studenta ze wszystkimi typami monitoringu środowiska przyrodniczego oraz zapoznanie z podstawowymi bazami danych geologicznych

i hydrogeologicznychII.B.13 Metody oceny

(assessment methods)Zaliczenie


WIOŚ - Raporty o stanie środowiska

Kazimierski B., Sadurski A. 1999. Monitoring osłonowy ujęć wód podziemnych.Staśko S. [red.]. 1999. System wodny Odry i instytucje jej dorzecza


Monitoring środowiskaMonitoring technics(wykład + ćwiczenia laboratoryjne – razem 60 godz.)


76-5WLOS1








4 ECTS


- wykłady 30 godzin (2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)- ćwiczenia laboratoryjne 30 godzin (3 godz. tygodniowo przez 10 tygodni)


Język polski


Prof. zw. dr hab. Anna Okulewicz Dr Jerzy Kaźmierczak


Monitoring biologiczny: uzyskanie zaliczenia z poprzednich przedmiotów kierunkowych (Botanika i mikologia stosowana, Ekologia, Biologia zwierząt, Różnorodność biologiczna: Flora i Fauna Polski, Biologia drobnoustrojów). Monitoring chemiczny: podstawowe wiadomości z chemii nieorganicznej, fizycznej, analitycznej i analizy instrumentalnej; wiadomości n/t gleboznawstwa i hydrologii; podstawowe wiadomości z toksykologii.


Przekazanie wiedzy oraz wykształcenie postaw i umiejętności dotyczących systemu pomiarów i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia i rozpowszechniania informacji o środowisku. Zapoznanie z organizacją i aktami prawnymi monitoringu w Polsce i na świecie. Przyswojenie nomenklatury związanej z ograniczeniami w eksploatacji środowiska i metodami kontroli stanu środowiska.


Struktura organizacyjna monitoringu w Polsce i na świecie.

Polska sieć monitoringu w powiązaniu z monitoringiem europejskim i światowym. Monitoring biologiczny i chemicz-ny środowiska w odniesieniu do jakości gleby; jakości wód śródlądowych powierzchniowych i podziemnych oraz morskich; jakości powietrza; stanu zasobów środowiska. Podstawowe wskaźniki zanieczyszczenia oraz normy określające stan gleby, wody i powietrza. Bioindykatory. Monitoring przyrody ożywionej. Wykrywanie biologicznych czynników zanieczyszczających środowisko. Wykrywanie czynników szkodliwych dla zdrowia za pomocą bioindyka-torów. Badania epidemiologiczne.

Metody analityczne użyteczne w badaniach środowiskowych (metody chromatograficzne, potencjo-metryczne, spektrofo-tometryczne, kolorymetryczne i chemiczne). Źródła skażenia wody i gleby, dopuszczalne wartości skażeń, klasyfikacja ze względu na skażenia, wpływ zanieczyszczeń na jakość środo-wiska. Metody poboru, konserwacji, przechowywania i opracowania próbek gleby. Oznaczenia fizycznych i chemi-cznych parametrów gleby i wody przy użyciu aparatury stosowanej w profesjonalnym monitoringu: przewodność elektrolityczna, zmętnienie wody, pH wody i gleby, zasto-sowanie elektrod jonoselektywnych, oznaczanie stężeń tlenu i BZT, oznaczenia metali śladowych, fenoli, rozdział i określenie stosunków ilościowych kwasów próchniczych.


Wykład i ćwiczenia zaliczane są na ocenę. Forma zaliczenia wykładu i ćwiczeń pisemna. Oceny końcowe są składową pozytywnych ocen uzyskanych z monitoringu biologicznego i chemicznego. Warunek konieczny zaliczenia: przedłożenie sprawozdania pisemnego, zawierającego wszystkie wyniki

uzyskane w laboratorium.

II.B.14 Spis zalecanych lektur(recommended reading

Trzeciak A.M. 1995. Wstęp do chemii nieorganicznej środowiska Wyd. U.Wr. Wrocław.

Namieśnik J., Łukasiak Z. Jamrógiewicz K. 1995.Pobieranie próbek środowiskowych do analizy. PWN, Warszawa.

Kowalik P. 2001. Ochrona środowiska glebowego. PWN Warszawa.

Alloway B.J., Ayres D.C. 1998. Chemiczne podstawy zanieczyszczenia środowiska. PWN, Warszawa.

Namieśnik J., Jamrógiewicz Z. 1998. Fizykochemiczne metody kontroli zanieczyszczeń środowiska. Warszawa. Szczepaniak W. 1997. Metody instrumentalne w analizie chemicznej. PWN, Warszawa.

Ochrona Środowiska 2006 r. Warszawa: GUS ss. 521. Chełmicki Z. 2000. Woda. Zasoby, degradacja, ochrona. PWN, Warszawa.

Kostrzewski A., Mazurek M., Stach. 1995. Zintegrowany monitoring środowiska przyrodniczego: zasady organizacji, system pomiarowy, wybrane metody badań. Seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. PIOŚ, Warszawa.


Narzędzia badań środowiska(seminarium 30h)


76-2SOFS2


Obligatoryjny dla specjalności „Gospodarka środowiskiem”






2 ECTS


seminarium


Język polski


Prof. Dr hab. Andrzej Jasiński


Przedmioty kierunkowe z ochrony środowiska, chemii,instrumentalnych metod analiz chemicznych, sozologii


Przekazanie wiedzy oraz wykształcenie postaw iumiejętności dotyczących metod i technik stosowanych wjakościowych i ilościowych ocenach i analizachposzczególnych składowych środowiska, prognozowaniuzmian i zagrożeń, dynamiki procesów w skaliprzestrzennej i czasowej Zaznajomienie się z fachowąliteraturą. Nabywanie umiejętności samodzielnych studiówliteraturowych oraz przygotowywania prezentacji.Pogłębienie niezwykle istotnej wiedzy i umiejętności,szczególnie potrzebnych do właściwego reagowania nazagrożenia środowiska, poprzez właściwe stosowanienarzędzi służących jego ilościowej i jakościowej ocenie.


Przewiduje się wygłoszenie referatów (seminariów) natemat wybranych przez prowadzącego zagadnieńzwiązanych z narzędziami służącymi badaniom środowiskaw Polsce i na świecie.


- Zaliczenie seminarium na ocenę


Lektury, w tym artykuły z fachowych czasopism zostanąwskazane przez prowadzącego już pod kątemproponowanych tematów


Ochrona atmosfery i zmiany klimatu (wykład 30 godzin + ćwiczenia 15 godzin- razem 45 godzin)


76-1WCOFS2


Obowiązkowy dla specjalności „ Gospodarka Środowiskiem”






3 ETCS


Praca w laboratorium i pracowni komputerowejProjekty i prace terenoweInne ćwiczenia/ zajęcia praktyczne


Język polski

II.B.9 Imię i nazwisko wykładowcy

Dr hab. Krzysztof Migała, dr Maciej Górkadr Maciej Kryza (dr Marek Błaś)

(name of lecturer) dr Sebastian SikoraII.B.10 Wymagania wstępne

(prerequistes)Wiedza z zakresu przedmiotu „meteorologia i klimatologia” realizowanego na studiach licencjackich na kierunku „ochrona środowiska”.Wiedza ogólna (elementarna) dotycząca budowy i składu chemicznego atmosfery, podstawowych typów zanieczyszczeń atmosferycznych i ich wpływu na materię ożywioną i nieożywioną.


Student po ukończeniu kursu powinien posiadać wiedzę dotyczącą:rodzajów i źródeł zanieczyszczenia atmosfery oraz metod ich pomiaru i monitorowania (metody klasyczne jak i nowoczesny monitoring izotopowy); wpływu zanieczyszczeń powietrza na potencjalne zmiany środowiska i klimatu od skali regionalnej do globalnej. - orientacji w zakresie metod modelowania przestrzennego koncentracji i depozycji zanieczyszczeń atmosferycznych;- interpretacji rozkładów przestrzennych koncentracji i depozycji zanieczyszczeń atmosferycznych w kontekście procesów atmosferycznych;- technik, standardów monitoringu meteorologicznego;- dostępu do zasobów informacji o warunkach meteorologicznych, klimacie i środowisku.


1 ćwiczenia praktyczne – oznaczenie dwutlenku siarki w powietrzu (imisja) 2 ćwiczenia praktyczne – oznaczenie dwutlenku węgla w powietrzu (imisja) oraz preparatyka izotopowa węgla z dwutlenku węgla3 ćwiczenia kameralne – obliczenia strefy wynoszenia zanieczyszczeń ich zasięgu i wpływu4 ćwiczenia – obliczenia za pomocą izotopowego bilansu mas (identyfikacja jakościowa i ilościowa źródeł pochodzenia zanieczyszczeń)5 ćwiczenia – wizyta terenowa w stacji monitoringu powietrza WIOŚ we Wrocławiu 6 - 10 ćwiczenia kameralne – blok zajęć w Pracowni Metod Modelowania Przestrzennego Środowiska Geograficznego (M. Blaś): - Problematyka przestrzennego rozkładu czynników meteorologicznych istotnych w transporcie zanieczyszczeń atmosferycznych; - Wykorzystanie metod GIS w modelowaniu niskiej emisji zanieczyszczeń atmosferycznych (SOx, NOx, NHx) oraz przekroczeń ładunków krytycznych siarki i azotu.11 – 12 ćwiczenia praktyczne – obsługa automatycznej stacji meteorologicznej, procedury instalacji, programowanie pomiaru według potrzeb użytkownika, konfiguracja systemu pomiarowego, teletransmisja i archiwizacja danych.13 – 14 ćwiczenia - Metodyka pomiarów meteorologicznych w obszarach zurbanizowanych Koncepcja skali pomiarów w wymiarze horyzontalnym (mikroskala, skala lokalna, mezoskala) oraz wertykalnym (warstwa graniczna, miejska warstwa graniczna, warstwa dachowa).15 ćwiczenia kameralne (pracownia komputerowa) – krajowe i

światowe zasoby informacji/bazy danych meteorologicznych. aerosanitarnych i klimatologicznych.Wykład: Fizyka i chemia atmosfery. Mechanizmy oddziaływańzanieczyszczeń: SO2, O3, NO2CO, pyły, zanieczyszczeniaorganiczne. Zjawiska zachodzące w atmosferze w skaliregionalnej, kontynentalnej i globalnej. CO2 - CCS (CarbonDioxide Capture and Storage).Wybrane metody detekcjizanieczyszczeń atmosferycznych: Lidar, Sodar. Badaniaizotopowe - narzędzia wspomagające klasyczny monitoringzanieczyszczeń atmosferycznych.Meteorologiczne uwarunkowania emisji i depozycjizanieczyszczeń w różnej skali przestrzeni i czasu. Struktura orazzmiany emisji zanieczyszczeń w Polsce na tle innych państwEuropy. Problematyka handlu uprawnieniami do emisji.Zmiany i zmienność klimatu, przyczyny i skutki. Skala czasowai przestrzenna zmian. Antropogeniczne zmiany warunków topo-i mikroklimatycznych (urbanizacja, rolnictwo, leśnictwo)


Kolokwium zaliczeniowe1. Z części obliczeniowej, sprawozdanie z części

laboratoryjno- terenowej2. Z części dotyczącej interpretacji rozkładów przestrzennych

koncentracji i depozycji zanieczyszczeń atmosferycznych w kontekście procesów atmosferycznych

3. Technik i standardów monitoringu meteorologicznegoEgzamin pisemny


1. Juda-Rezler K., 2006. Oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza na środowisko. Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa, s. 243.

2. Zwoździak J., Zwoździak A., Szczurek A., 1998. Meteorologia w ochronie atmosfery. Oficyna wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.

3. Olszewski K. 1995, „Meteorologia zanieczyszczeń – wybrane zagadnienia”,

2. Czarnecka M., Koźmiński Cz., 2006, Meteorologia a zanieczyszczenie atmosfery, Wyd. Akademii Rolniczej, Szczecin.

1. Lutgens F.K and Tarbuck E.J., 2004, The Atmosphere – An Introduction to Meteorology (9th Edition), Pearson Education, Inc., USA

3. Gadzała-Kopciuch R. I Buszewski B., 2003, Fizykochemiczne metody Analizy w chemii środowiskaWyd. Uni. Mikołaja Kopernika, Toruń, 20034. Kędziora A., 1999, Podstawy agrometeorologii, Wyd.:PW R I L, 364s5. Oke T.R., 1987: Boundary Layer Climates, 2nd edition,Methuen, London, 4356. Szymanowski M., 2004: Miejska wyspa ciepła weWrocławiu, Acta Univ. Wratisl., 2690, Stud. Geogr., 77,7. Woś A., 1997, Meteorologia i klimatologia dlageografów, PWN Warszawa, 324 s.


Ochrona i kształtowanie środowiska ( wykład + ćwiczenia - razem 60 godzin)


76-4WCOFS2


Fakultatywny






6 ETCS


Wykłady- 30 godzin, Ćwiczenia – 30 godzin


Język polski


Dr Józef Krawczyk


Podstawowa wiedza z zakresu ekologii


Student zdobywa wiedzę dotyczącą różnych aspektów ochrony środowiska; potrafi korzystać z podstawowych aktów prawnych; zna i porównuje organizację ochrony środowiska i przyrody w Polsce i Unii Europejskiej; rozumie konieczność zachowania różnorodności w przyrodzie; zna przyczyny i skutki degradacji środowiska oraz potrafi im przeciwdziałać; rozumie konieczność prowadzenia monitoringu środowiska; zna i stosuje różnorodne metody monitoringu środowiska; rozumie znaczenie strategii zrównoważonego rozwoju i konieczność jej wprowadzania; potrafi wziąć odpowiedzialność za środowisko, w którym żyje; rozsądnie i etycznie korzysta ze środowiska


Podstawy prawne ochrony środowiska i ochrony przyrody. Organizacja ochrony środowiska i ochrony przyrody w Polsce i Unii Europejskiej. Ochrona gatunkowa i obszarowa. Ochrona różnorodności genetycznej, gatunkowej i biocenotycznej. Strategia ochrony przyrody. Formy eksploatacji środowiska. Degradacja wód, gleb i atmosfery. Monitoring środowiska. Stan środowiska a wzrost gospodarczy. Gospodarowanie zasobami naturalnymi. Strategia zrównoważonego rozwoju. Etyka ochrony środowiska.




Bell J.N.B., Treshow M., 2004. Zanieczyszczenie powietrza a życie roślin. Wydawnictwo Naukowo-Tech-niczne. Warszawa. Dokumenty końcowe Konferencji Narodów Zjednoczonych „Środowisko i Rozwój”. Rio de Janeiro, 3-14 czerwca 1992r. Szczyt Ziemi. Wydawnictwo Instytutu Ochrony Środowiska. Warszawa 1998. Kozłowski S., 1991. Gospodarka a środowisko

przyrodnicze. PWN. Warszawa. Maćkow J., Paczosa A., 2005. Nasze środowisko w Unii. Wyd. Śląsk. Katowice. Mazurski K.R., 1998. Podstawy sozologii. Oficyna Wydawnicza „Sudety”. Wrocław. Nowicki M., 1993. Strategia ekorozwoju Polski. Agencja Reklamowo-Wydawnicza A. Grzegorczyk. Warszawa. Polak W., Noch T. [red.], 2006. Globalne i regionalne problemy ochrony środowiska. Wydawnictwo Gdańskiej Wyższej Szkoły Administracji. Gdańsk. Siemiński M., 2007. Środowiskowe zagrożenia zdrowia. Inne wyzwania. PWN. Warszawa. Siemiński M., 2007. Środowiskowe zagrożenia zdrowia. PWN. Warszawa. Symonides E. 2008. Ochrona przyrody. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego Dobrzańska B., Dobrzański G., Kiełczewski D., 2008. Ochrona środowiska przyrodniczego. PWN. Warszawa.


Ochrona i monitoring atmosfery (Wykład i ćwiczenia- razem 36 godzin)


76-2OiMAWCOFS2

II.B.3 Typ przedmiotu(type of course) Obowiązkowy dla specjalności „Ochrona i kształtowanie

środowiska geograficznego”

II.b.4 Poziom przedmiotu(level of course) Średnio-zaawansowany


Studia II stopnia, 2 semestr

II.B.6 Liczba punktów( numer of credits) 3 ETCS

II.B.7 Metody nauczania(teaching methods) Wykłady 18 godz.

Ćwiczenia 18 godz.II.B.8 Język wykładowy

(language of inste\ruction) język polskiII.B.9 Imię i nazwisko wykładowcy

(name of lecturer) Dr Anetta Drzeniecka-Osiadacz, dr Jerzy Pereyma, dr Mieczysław Sobik


Wiedza z zakresu meteorologii, elementów fizyki i chemii powietrza


W wyniku kształcenia student uzyskuje umiejętności opracowań teoretycznych rozkładu przestrzennego zanieczyszczeń powietrza, obsługi stacji monitoringu oraz opracowania danych o zanieczyszczeniach powietrza na tle warunków meteorologicznych.


1. Podstawowe definicje zanieczyszczeń powietrza.2. Organizacja pomiarów i monitoringu powietrza3. Teoretyczne i empiryczne podstawy dyfuzji

atmosferycznej.4. Wykonanie projektu wyliczeń rozkładu przestrzennego

zanieczyszczeń powietrza.5. Techniki teledetekcyjne stosowane w meteorologii

zanieczyszczeń (sodar)6. Analiza wpływu warunków meteorologicznych na

stężenie pyłu PM107. Charakterystyka zanieczyszczeń powietrza (jednostki i

sposoby przeliczania)8. Smog typu londyńskiego i utleniającego9. Depozycja zanieczyszczeń atmosferycznych (obliczanie

depozycji zanieczyszczeń)


Zaliczenia ustne i pisemneProjekty i ćwiczenia praktyczneOcenianie ciągłe


Głowiak B. i in., 1985, Podstawy ochrony środowiska, PWN, Warszawa,Zwoździak J. i in., 1998, Meteorologia w ochronie atmosfery, Oficyna Wydawnicza PWr, WrocławOlszewski K., 1995, Meteorologia zanieczyszczeń, Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, WarszawaCzarnecka M., Koźmiński Cz., 2006, Meteorologia a zanieczyszczenia atmosfery, Uniwersytet Szczeciński, Szczecin.Gomółka E. Szaynok A., 1997, Chemia wody i powietrza, Oficyna Wydawnicza PWr, WrocławZakrzewski S., 1995, Podstawy toksykologii środowiska, PWN, Warszawa.

II.B.1 Nazwa przedmiotu(course title) Ochrona litosfery i pedosfery

(wykład + ćwiczenia- razem 30 godzin)

II.B.2 Kod przedmiotu(course code) 76-1OLITPWCOFS2


Obowiązkowy dla specjalności „ Ochrona i kształtowanie środowiska geograficznego”

II.b.4 Poziom przedmiotu(lelel of course) średnio-zaawansowany

II.B.5 Rok studiów, semestr(year of study,

Studia II stopnia, I rok, semestr pierwszy


( numer of credits) 3 ETCS



II.B.8 Język wykładowy(language of inste\ruction) Język polski

II.B.9 Imię i nazwisko wykładowcy(name of lecturer) dr hab. Zdzisław Jary, dr Janusz Kida


Znajomość zagadnień z zakresu geomorfologii, gleboznawstwa, geologii oraz kształtowania i ochrony środowiska

II.B.11 Cele przedmiotu (wskazane jest określenie celów jako efektów kształcenia i kompetencji)(objectives of the course, preferably, expressed in terms of learing outcomes and com)

Celem wykładu jest zapoznanie studentów z najważniejszymi problemami degradacji litosfery oraz jej przypowierzchniowej warstwy – powłoki glebowej. W trakcie wykładów omówione będą przyczyny negatywnych zmian, jakie zachodzą w obrębie litosfery w wyniku zróżnicowanych sposobów jej użytkowania i eksploatacji. Scharakteryzowane będą najważniejsze czynniki degradujące, skutki dla szeroko pojętego środowiska przyrodniczego oraz metody przeciwdziałania, ochrony i odnowy litosfery i pedosfery. Po zakończeniu cyklu wykładów student powinien umieć samodzielnie zidentyfikować przyczyny negatywnych zmian, obserwowanych w litosferze i pedosferze, ocenić skalę degradacji i przedstawić prognozą dalszych zmian. Powinien także potrafić wskazać metody i sposoby przeciwdziałania tym negatywnym zjawiskom.

II.B.12 Treści merytoryczne przedmiotu(course contens)petences Treści merytoryczne przedmiotu(course contens)

1. Ochrona litosfery - wprowadzenie do problematyki wykładów: główne cele ochrony litosfery i główne przesłanki wskazujące na potrzebę jej ochrony.

2. Georóżnorodność: ochrona litosfery a zrównoważony rozwój (ekorozwój), georóżnorodność a bioróżnorodność, metody badań georóżnorodności, strategia ochrony georóżnorodności.

3. Degradacja litosfery na skutek działalności górniczo-hutniczej: wpływ wydobycia surowców mineralnych na środowisko przyrodnicze, a zwłaszcza przeobrażenia w obrębie litosfery; charakterystyka najważniejszych przeobrażeń litosfery związanych z eksploatacją i przeróbką wybranych kopalin

4. Degradacja litosfery spowodowana urbanizacją, rozwojem przemysłu i komunikacji: wpływ różnych gałęzi przemysłu i innych działów gospodarki na kondycję litosfery; niektóre problemy gospodarki odpadami i ściekami.

5. Metale ciężkie w litosferze: charakterystyka wybranych metali ciężkich w aspekcie ich oddziaływań na środowisko biotyczne i abiotyczne – skutki środowiskowe; metale ciężkie w glebach, źródła zanieczyszczeń gleb metalami ciężkimi i problemy ich redukcji.

6. Gleba, jako zasób nieodnawialny: funkcje gleby w środowisku, wybrane aspekty prawne ochrony gleb; konieczność ochrony gleb jako podstawy produkcji żywności oraz pozyskiwania odnawialnej energii – biopaliwa.

7. Stan i przyczyny degradacji gleb: degradacja gleb wskutek czynników naturalnych i antropogenicznych; zmiany w strukturze użytkowania gleb, zjawiska zamierania i pomniejszania zasobów gleby, pustynnienie.

8. Formy i skala degradacji gleb: erozja potencjalna i aktualna (rzeczywista), formy erozyjne; typy i kierunki przekształceń gleb; przekształcenia typu geomechanicznego, przekształcenia typu hydrologicznego, degradacja fizyczna i biologiczna, przekształcenia typu chemicznego, erozja gleb (wodna i eoliczna); ekologiczne i gospodarcze skutki erozji.

9. Ocena erozji gleb: erozja potencjalna i aktualna (rzeczywista), formy erozyjne; inwentaryzacja erozji, mapa erozji, ekspertyza erozyjna oraz prognoza erozji; wyznaczanie stopnia nasilenia erozji, określanie stopni pilności ochrony gruntów przed erozją.

10.Przeciwdziałanie erozji gleb: działania zapobiegawcze i rekultywacyjne, melioracje przeciwerozyjne - główne cele melioracji przeciwerozyjnych oraz podstawowe zabiegi przeciwerozyjne; ocena stanu zagrożenia erozją gleb w Polsce.

11. Mapa sozologiczna jako - założenia metodyczne mapy, jej treść i legenda; metodyka kartowania sozologicznego; przydatność mapy do oceny kondycji litosfery oraz do możliwości formułowania prognoz.

II.B.13

Metody oceny(assessment methods)

Wymagania formalne: uczestnictwo w wykładach, pozytywne zaliczenie kolokwium, przeprowadzanego w formie pisemnejWymagania merytoryczne: opanowanie wiedzy przewidzianej programem przedmiotu, umiejętne wykorzystanie poznanych zagadnień do analizy i interpretacji procesów oraz zjawisk wywołujących degradację litosfery i pedosfery, ze wskazaniem właściwych technik i procedur naprawczych.

II.B.14

Spis zalecanych lektur(recommended reading)

Literatura podstawowa:Józefaciuk A., Józefaciuk Cz., 1999, Ochrona gruntów przed

erozją, poradnik, Wyd. IUNG Puławy, 109 s.Kozłowski S. (red.)., 1998, Ochrona litosfery, Państwowy Instytut

Geologiczny, Warszawa, 277 s.Kowalik P., 2001, Ochrona środowiska glebowego, Wyd. Nauk.

PWN Warszawa, 257 s.Literatura uzupełniająca:Allen P. A., 2000, Procesy kształtujące powierzchnię Ziemi,

PWN Warszawa, 475 s.Kozłowski S., 2000, Ekorozwój, wyzwanie XXI wieku, Wyd.

Nauk. PWN Warszawa, 373 s.Migaszewski Z. M., Gałuszka A., 2007, Podstawy geochemii

środowiska, Wyd. Naukowo-Techniczne Warszawa 574 s.Richling A., Ostaszewska K., 2005, Geografia fizyczna Polski,

PWN Warszawa, 345 s.Rosik-Dulewska Cz., 2007, Podstawy gospodarki odpadami,

Wyd. Nauk. PWN Warszawa, 342 s.Siuta J., 1998, Rekultywacja gruntów, poradnik, Instytut Ochrony

Środowiska Warszawa, 204 s.


Ornitologia ogólna (wykład – 30 godz.)


76-5WWybFS1


Fakultatywny






4 ECTS


Wykład (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)


Język polski


Dr hab. Tadeusz Stawarczyk


Ogólna wiedza zoologiczna, przynajmniej podstawy wiedzy ornitologicznej.

II.B.11 Cele przedmiotu (wskazane jest Celem wykładu jest przedstawienie wybranych aspektów

określenie celów jako efektów kształcenia i kompetencji)(objectives of the course, preferably, expressed in terms of learning outcomes and competences)

ornitologii, tak by student posiadł wiedzę pozwalającą na zrozumienie i właściwą interpretację obserwowanych zjawisk dotyczących ptaków.


Omówione zostaną: morfologia, budowa i pochodzenie piór, ubarwienie i jego funkcje, budowa skrzydeł i mechanika lotu ptaków, wędrówki (przyczyny, przebieg, zasady orientacji i nawigacji), pochodzenie ptaków, przegląd form kopalnych, współczesne poglądy na systematykę i taksonomię ptaków (metodyka badań, koncepcje gatunku).Wykład bogato ilustrowany.


Egzamin pisemny


Hill G.E., McGraw K.J. 2006. Bird Coloration. Del Hoyo et al. 1992–2007. Handbook of the Birds of the World. Tom I–XII.Feduccia A. 1996. The Origin and Evolution of Birds.Gwinner E. 1990. Bird Migration.


Owadożerność i pasożytnictwo - cudzożywność wśród roślin nasiennych(wykład – 15 godz.)


76-2,4WWybFS2


Fakultatywny dowolnego wyboru.


Zaawansowany


Studia II stopnia, I lub II rok, semestr letni


2 ECTS


Wykłady (15 godz. – 2 godz. tygodniowo przez 8 tygodni), Ćwiczenia: praca w laboratorium, zajęcia w terenie


Język polski


Dr Ewa Szczęśniak


Kurs ‘Flora Polski’.


Zapoznanie ze zróżnicowaniem heterotroficznych roślin nasiennych ogólnie oraz we florze Polski; ich znaczenie w środowisku; praktyczna umiejętność ich rozpoznawani, określania stopnia zagrożenia, dobierania i stosowania metod ochrony czynnej.

II.B.12 Treści merytoryczne przedmiotu

Wykład: biologia, rozmieszczenie, owadożerność jako przystosowanie do środowiska, pasożytnictwo: zależność od

(course contens) żywiciela – kategorie; mechanizmy, zróżnicowanie morfologiczne i formy życiowe; zajmowane siedliska; endemity; udział w roślinności; gatunki wymierające, zagrożenia, możliwości ochrony; w Polsce: rozmieszczenie, udział w zbiorowiskach roślinnych, zagrożenia, konieczność i możliwości ochrony; gatunki szkodliwe – mity i fakty.Ćwiczenia: zapoznanie ze zróżnicowaniem taksonów owadożernych i pasożytniczych we florze Polski, rozpoznawanie taksonów problematycznych (rodzaj Orobanche), wyjście do Ogrodu Botanicznego i zapoznanie się z kolekcją taksonów owadożernych.


Eseje, wypracowania


Barthlott i in. 2007. The Curious World of Carnivorous Plants.Kaźmierczakowa R., Zarzycki L. 2001. Polska czerwona księga roślin.


Paprotniki – podróż w czasie(wykład - 15 godz.)


76-1,3WWybFS2




Zaawansowany


Studia II stopnia, I lub II rok, semestr zimowy


2 ECTS


Wykłady (15 godz. – 2 godz. tygodniowo przez 8 tygodni), Ćwiczenia: praca w laboratorium, projekty i prace terenowe


Język polski


Dr Ewa Szczęśniak


Kurs ‘Bioróżnorodność’ i ‘Flora Polski’.


Zapoznanie ze zróżnicowaniem paprotników we florze Polski i ich znaczeniem w środowisku, praktyczna umiejętność ich rozpoznawani, określania stopnia zagrożenia, dobierania i stosowania metod ochrony czynnej.


Przebrzmiała świetność- historia i ewolucja paprotników; Biologia i rozmieszczenie, zróżnicowanie morfologiczne i formy życiowe; zajmowane siedliska; endemity i endemity troficzne; tworzone własne zbiorowiska i udział w roślinności; gatunki wymierające i inwazyjne; Paprotniki w Polsce: rozmieszczenie, udział w zbiorowiskach roślinnych, zagrożenia, konieczność i możliwości ochrony; paprotniki w tradycji, medycynie, kulturze i sztuce; możliwości

rozmnażania, uprawy i zastosowania ozdobne paprotników.II.B.13 Metody oceny

(assessment methods)Eseje, wypracowania, ćwiczenia praktyczne


Robbin C. Moran. 2004. A Natural History of Ferns.

Kaźmierczakowa R., Zarzycki L. 2001. Polska czerwona księga roślin.


Parazytologia lekarska (wykład + ćwiczenia - razem 60 godz.)


76-6PARLWCWybFS1


Fakultatywny

II.B.4 Poziom przedmiotu(lelel of course)





6 ECTS


Wykłady (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)Ćwiczenia (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni - ćwiczenia laboratoryjne, inne ćwiczenia i zajęcia praktyczne: zajęcia w laboratorium szpitalnym i pracowni parazytologicznej SANEPID-u)


Język polski


Dr Agnieszka Perec


Zakres wiadomości i umiejętności obejmujących kurs parazytologię ogólną i podstawy immunologii.


Opanowanie podstawowych metod diagnostycznych stosowanych w parazytologii lekarskiej. Umiejętność pobierania, przechowywania i transportu materiału do badań parazytologicznych oraz interpretacja wyników badań laboratoryjnych. Umiejętność zastosowania metody immunoenzymatycznej ELISA w diagnostyce chorób pasożytniczych. Zapoznanie studentów z pracą stacji sanitarno-epidemiologicznej oraz laboratorium przy szpitalu zakaźnym.


Źródła zarażeń pasożytami. Epidemiologia parazytoz człowieka w Polsce i na świecie wywołanych przez pasożytnicze pierwotniaki, przywry, tasiemce i nicienie. Stawonogi jako wektory chorobotwórczych drobnoustrojów. Choroby tropikalne – zagrożenia i profilaktyka. Meldunki o zachorowaniach na choroby pasożytnicze w Polsce. Diagnostyka parazytologiczna.


Kolokwium końcoweOcenianie ciągłe w trakcie ćwiczeń


Dziubek Z. [red.]. 1996. Choroby zakaźne i pasożytnicze. PZWL, Warszawa.Buczek A. 2005. Choroby pasożytnicze. Epidemiologia,

diagnostyka, objawy. Koliber Lublin.Pawłowski Z.S., Stefaniak J. [red.]. 2004. Parazytologia kliniczna w ujęciu interdyscyplinarnym. PZWL, Warszawa.Kadłubowski R., Kurnatowska A. [red.] 1999.Zarys parazytologii lekarskiej. PZWL, Warszawa.


Podstawy genetyki(wykład – 20 godz.)


76-3WOS1




Podstawowy




2 ECTS


Wykłady (20 godz. – zgodnie z rozkładem semestralnym)


Język polski


Dr Gabriela Orłowska – Matuszewska


Podstawowe wiadomości z biologii i biochemii.


Student poznaje podstawowe procesy zachowania, przekazywania i wykorzystania informacji genetycznej.Poznaje możliwości wykorzystania genetyki w praktyce (medycznej, hodowli, uprawie) i perspektywy jej rozwoju. Jest przygotowany do świadomego odbioru informacji na temat nowych możliwości i zagrożeń związanych z rozwojem nauki.

II.B.12 Treści merytoryczne przedmiotu(course contends)

1. Podstawy genetyki klasycznej i molekularnej, określenie relacji między genem a cechą, plejotropia, współdziałanie genów, epistaza, dziedziczenie cech ilościowych.2. Nośniki i zasady przekazu informacji genetycznej.3. Organizacja, funkcjonowanie i rekombinacja genomów organizmów prokariotycznych i eukariotycznych. 4. Dziedziczenie pozachromosomalne. 5. Mechanizmy rekombinacji. 6. Mutageny, mutacje i mechanizmy naprawcze. 7. Regulacja ekspresji genów u organizmów prokariotycznych i eukariotycznych. 8. Choroby genetyczne człowieka i możliwości ich leczenia. 9. Genetyczne podstawy powstawania chorób nowotworowych. 10. Podstawy genetyki populacji.

II.B.13 Metody oceny Zaliczenie na ocenę na podstawie pracy typu esej na

(assessment methods) wybrany temat. W przyszłości test.II.B.14 Spis zalecanych lektur

(recommended reading)Brown T.A. Genomy. PWN, Warszawa.

Winter P.C., Hickey G..I., Fletcher H.L. Genetyka. Krótkie wykłady. PWN, Warszawa.J. Bal [red.]. Biologia molekularna w medycynie Elementy genetyki klinicznej. PWN, Warszawa.Węgleński P. [red.]. Genetyka molekularna, PWN, Warszawa.


Podstawy immunologii (wykład – 30 godz.)


76-3WOFS2


Obowiązkowy dla specjalności „Biologia środowiska”, Instytut Genetyki i Mikrobiologii


Średnio – zaawansowany, zaawansowany (w wybranych zakresach).




3 ECTS




Język polski


Dr Józef Mleczko


Podstawowa wiedza z zakresu biologii człowieka(fizjologia, anatomia); mikrobiologii i parazytologii oraz środowiska życia i pracy człowieka.


Zapoznanie ze strukturami granicznymi organizmu (nabłonki skóry i śluzówek) i ich wytworami; ich powiązaniach ze strukturami układu odpornościowego (SALT, MALT); Dystrybucją antygenów w środowisku i ich znaczeniem/wartościowaniem (krajobraz molekularny); typologią i funkcjami przeciwciał oraz ich znaczeniem (odwzorowanie krajobrazu molekularnego); perkolacje.


Jw. oraz programach (rządowych, europejskich, światowych) zwalczania chorób cywilizacyjnych, alkoholizmu, narkomanii, epidemii AIDS.


Egzamin pisemny


Marcinkowski J. T. Podstawy higieny.

Karski J. B. Promocja zdrowia.Gertig H. Żywność a zdrowie.


Podstawy monitoringu środowiska wodnego(wykład - 16 godz.)

II.B.2 Kod przedmiotu 76-1,2WWybFS2

(course code)II.B.3 Typ przedmiotu

(type of course)Fakultatywny dowolnego wyboru




Studia II stopnia, I i II rok, semestr zimowy


2 ECTS


Wykłady ( 16 godz. – zgodnie z rozkładem semestralnym)


Język polski


Dr Jacek Gurwin


Brak wymagań wstępnych


Niezbędny zakres wiedzy na temat monitoringu środowiska wodnego, jego organizacji w skali kraju, regionu lub w ujęciu lokalnym. Zasady tworzenia monitoringu obiektów wpływających na stan środowiska. Aparatura i sprzęt do monitorowania środowiska wodnego. Systemy kontroli środowiska, dokumentowanie badań monitoringowych i wykorzystanie wyników monitoringu.


1. Założenia i cele Państwowego Monitoringu Środowiska.2. Podział i organizacja monitoringu środowiska wodnego w Polsce.3. Monitoring wód podziemnych a warunki hydrogeologiczne kraju, piętra wodonośne i zbiorniki wód podziemnych, GZWP.4. Rodzaje sieci monitoringu, sieć krajowa, monitoring regionalny, monitoring lokalny, monitoring osłonowy ujęć. 5. Rodzaje i rozmieszczenie punktów obserwacyjnych; zakres pomiarów.6. Rola stacji hydrogeologicznych, automatyzacja pomiarów wielokanałowych-systemy ADAS, nowoczesne urządzenia rejestrujące.7. Procedury monitoringowe związane z opróbowaniem i realizacją sieci.8. Problem wiarygodności obserwacji; zasady tworzenia i dokumentowania sieci monitoringu. 9. Monitoring wód powierzchniowych płynących i stojących; 10. Monitoring Bałtyku.


Esej, wypracowanie


Szczepańska J., Kmiecik E. Ocena stanu chemicznego wód podziemnych w oparciu o wyniki badań monitoringowych. Wydawnictwo AGH, Kraków.Kazimierski B., Małecka M., Różkowski A. 1999. Cel, metody i wyniki monitoringu wód podziemnych w Polsce. Biul. PIG 388, Warszawa

Kazimierski B. [red.]. Rocznik Hydrogeologiczny PSH.

Błaszyk T., Macioszczyk A. 1993. Klasyfikacja zwykłych wód podziemnych dla potrzeb monitoringu środowiska. PIOŚ. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa.Kazimierski B., Sadurski A. 1999. Monitoring osłonowy ujęć wód podziemnych. Metody badań. PIG, Warszawa.WIOŚ - Raporty o stanie środowiska.


Polityka ochrony środowiskaEnvironmental Policy(wykład + konwersatorium – razem 45 godz.)


76-1WOS2


Obowiązkowy






4 ECTS


Wykłady (15 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 8 tygodni)Konwersatorium (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)


Język polski


Dr Robert AlberskiDr Alicja Lisowska


Ukończony kurs z przedmiotu "Prawo i ekonomia ochrony środowiska" na studiach I stopnia.


- znajomość uwarunkowań politycznych, społecznych i prawno-ekonomicznych w polityce ochrony środowiska;- rozumienie zasad polityki ochrony środowiska;- rozumienie zmian w polityce ochrony środowiska;- umiejętność tworzenia programów i polityk ochrony środowiska na różnych poziomach;- umiejętność prowadzenia edukacji ekologicznej i wpływania na świadomość społeczną w tym zakresie.


- podstawowe pojęcia z zakresu polityki ochrony środowiska;- polityka ochrony środowiska w systemie politycznym Polski;- ochrona środowiska jako wartość polityczna;- podmioty polityki ochrony środowiska;- ewolucja polityki ochrony środowiska w Polsce;- polityka ekologiczna państwa w latach 2007-2010, zasady, cele, instrumenty;- przykłady regionalnych i lokalnych polityk ochrony środowiska;- rodzaje odpowiedzialności w polityce ochrony środowiska;- konflikty w ochronie środowiska;- ochrona środowiska w polityce międzynarodowej;

- cele i zasady polityki ochrony środowiska Unii Europejskiej;- Programy i strategie ochrony środowiska w Unii Europejskiej- udział społeczeństwa w kształtowaniu polityki ochrony środowiska;- partie i organizacje ekologiczne w Polsce i Europie.


Egzamin ustny, prace semestralne, ocenianie ciągłe


Alberski R., Lisicka H., Sommer J. 2002. Polityka ochrony środowiska. Wrocław.Boć J., Nowacki K., Samborska-Boć E. 2008. Ochrona środowiska. Kolonia Limited.Brodecki Z. (red.). 2005. Ochrona środowiska. Acquis communautaire. Warszawa.Papuziński A. (red.). 2000. Polityka ekologiczna III Rzeczypospolitej. Bydgoszcz.Lisicka H. (red.). 2006. Prawo i polityka w ochronie środowiska. Wrocław.


Prawo autorskie(wykład - 30 godz.)


76-5WOS1




Podstawowy




2 ECTS




Język polski


Dr Julian Jezioro


Brak


Przedstawienie uregulowania prawa autorskiego jako elementu prawa własności intelektualnej z uwzględnieniem zagadnień związanych z działalnością naukową i ochroną środowiska oraz odrębności w uregulowaniu prawa autorskiego i elementami uregulowania prawa własności przemysłowej.


I. Zagadnienia ogólne:1. Dobra niematerialne jako przedmiot prawa. 2. Przedmioty intelektualne jako szczególny rodzaj

dóbr prawnych. Pojęcie i wewnętrzna systematyka prawa własności intelektualnej.

3. Geneza i źródła prawa polskiego i regulacji międzynarodowych; konwencje: berneńska, paryska, powszechna i rzymska, porozumienia TRIPS, traktaty WIPO, układ o współpracy patentowej (PCT), konwencja monachijska, Światowa Organizacja Własności Intelektualnej, prawo własności intelektualnej w UE.

II. Zagadnienia szczegółowe:A. Prawo autorskie:

4. Przedmiot prawa autorskiego – utwory, przedmioty praw pokrewnych w ogólności oraz podmioty praw autorskich i pokrewnych.

5. Program komputerowy jako szczególny rodzaj utworu.

6. Treść praw autorskich. 7. Internet jako pole eksploatacji.8. Przejście autorskich praw majątkowych oraz

umowa licencyjna. 9. Organizacje zbiorowego zarządzania prawami

autorskimi i pokrewnymi, Komisja Prawa Autorskiego, Fundusz Promocji Twórczości.

10. Ochrona praw autorskich., 11. Ochrona wizerunku, tajemnicy korespondencji oraz

źródeł informacji, 12. Prawa pokrewne.13. Ochrona sui generis baz danych.

B. Prawo własności przemysłowej:14. Projekty wynalazcze.

Znaki towarowe, oznaczenia geograficzne, zwalczanie nieuczciwej konkurencji oraz uregulowanie antymonopolowe i normalizacyjne.


Egzamin testowy.


Jezioro J. 2005. Prawo własności intelektualnej, w: Gniewka E. (red.). Podstawy prawa autorskiego. Warszawa.Barta J., Markiewicz R. 2008. Prawo autorskie. Warszawa. Barta J., Czajkowska-Dąbrowska M., Ćwiąkalski Z., Traple E., Markiewicz R. 2005. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Komentarz. Kraków.Barta J., Markiewicz R. 2002. Ustawa o ochronie baz danych. Komentarz. Warszawa.Golat R. 2005. Prawo autorskie i prawa pokrewne. Warszawa.


Praktyka edukacji ekologicznej i ekoturystyka(ćwiczenia terenowe - 6 dni)


76-2CTOFS2


Obowiązkowy dla specjalności „GospodarkaŚrodowiskiem"






3 ECTS


Ćwiczenia terenowe (6 dni)


Język polski


Dr hab. Zdzisław JaryDr Piotr Owczarek


Znajomość zagadnień z zakresu ekologii, ochrony przyrodyoraz z geografii fizycznej i regionalnej Europy Środkowej.

II.B.11 Cele przedmiotu (wskazanejest określenie celów jakoefektów kształcenia ikompetencji)(objectives of the course,preferably, expressed in terms oflearning outcomes and com)

Celem ćwiczeń terenowych jest praktyczne wprowadzeniestudentów w zagadnienia związane z różnymi formamiochrony przyrody w Polsce i sąsiednich krajach EuropyŚrodkowej. Szczególna uwaga skupiona jest na problemachkształtowania i zarządzania obszarami chronionymi.Dyskutowane są kryteria wyznaczania obszarówchronionych, kategorie ochrony oraz plany ochrony.Omawiane są problemy wpływu turystyki na degradacjęobszarów chronionych oraz rola edukacji ekologicznej.Przedstawiane są przykłady sytuacji konfliktowych pomiędzypotrzebami społecznymi a organizacjami ekologicznymi.


Regiony fizyczno-geograficzne Europy Środkowej. Budowageologiczna regionu na tle głównych jednostek tektonicznychEuropy: masywy waryscyjskie Europy, Masyw Czeski - blokdolnośląski (główne struktury bloku, jednostki krystalicznebloku, nowe poglądy na temat budowy geologicznej blokudolnośląskiego), masywy alpejskie Europy - łuk karpacki;paleogeografia Europy Środkowej w okresie paleozoiku imezozoiku.Rozwój budowy geologicznej regionu w kenozoiku. Systemrzeczny Odry, Wisły i Dniestru: cechy sieci hydrograficznej,charakterystyka dorzeczy najważniejszych rzek; wybranecechy ustrojowe; monitoring wód rzecznych, ocena czystościi jakości wód rzecznych. Piętra roślinne w Sudetach iKarpatach, przekształcanie antropogeniczne zbiorowiskroślinnych, zagrożenia flory i fauny. Roślinność obszarówzalewowych; korytarze ekologiczne, lasy łęgowe i ich

znaczenie w czasie wezbrań.Główne formy ochrony przyrody w Polsce oraz w krajachsąsiednich. Ochrona przyrody, edukacja ekologiczna izagrożenia antropogeniczne w wybranych parkachnarodowych (Karkonoski Park Narodowy, Ojcowski ParkNarodowy, Tatrzański Park Narodowy/TNAP, KarpackiRezerwat Biosfery - Ukraina). Degradacja przyrody wparkach narodowych spowodowana oddziaływaniemzanieczyszczeń atmosfery oraz rozwojem turystyki.Zarządzanie parkami narodowymi, wizyta w dyrekcjiKarkonoskiego i Tatrzańskiego Parku Narodowego. Ochronaprzyrody i zarządzanie parkami krajobrazowymi. Celeochrony w wybranych parkach krajobrazowych (ParkKrajobrazowy Doliny Baryczy, Zespół Jurajskich ParkówKrajobrazowych). Rezerwaty i pomniki przyrody, cele,funkcje i zakres ochrony. Konflikty środowiskowe wwybranych obszarach chronionych: oczekiwania lokalnejspołeczności a ochrona przyrody.Rekultywacja obszarów zdegradowanych w wybranychprzykładach z obszaru Dolnego i Górnego Śląska.Zarządzanie i segregacja odpadów w wybranychskładowiskach (Gać, Lądek Zdrój). Odnawialne źródłaenergii, zapory wodne na rzekach sudeckich i karpackich;zwrócenie uwagi na negatywne skutki oddziaływaniasztucznych zbiorników wodnych (wzmożone procesy erozjiwgłębnej, akumulacja i wypełnianie zbiornika osadamimineralno-organicznymi).


Wymagania formalne: czynne uczestnictwo w ćwiczeniachterenowych, aktywne uczestnictwo w sesjach plenarnych,pozytywne zaliczenie kolokwium końcowego,przeprowadzanego w formie pisemnej.Wymagania merytoryczne: opanowanie wiedzy przewidzianejprogramem przedmiotu, umiejętne wykorzystanie poznanychzagadnień do analizy i interpretacji procesów oraz zjawiskwystępujących w środowisku przyrodniczym EuropyŚrodkowej.


Literatura podstawowa:Starkel L. (red.), 1999: Geografia Polski - środowiskoprzyrodnicze. PWN Warszawa.Nowak Z. (red.) 2007: Zarządzanie środowiskiem. PolskieWydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.Małachowski K. (red.) 2008: Gospodarka a środowisko iekologia. Wydawnictwo CeDeWu, Warszawa.Cwojdziński S., Kozdrój W., 2007: Sudety - przewodnikgeoekoturystyczny. PIG Warszawa.Jendrośka J., Bar M., 2005: Prawo ochrony środowiska.Centrum Prawa Ekologicznego, WrocławRichling A., Solon J., 2002: Ekologia krajobrazu. PWNWarszawa.Fabiszewski J. (red.), 2005. Przyroda Dolnego Śląska. PAN

oddz. Wrocław., 540 s.Zaręba D., 2008. Ekoturystyka. Wyd. Nauk. PWN, Warszawa


Praktyki zawodowe(3 tygodnie - 120 godz.)


76-4POS1


Obowiązkowy






3 ECTS


Zajęcia praktyczne


Język polski


Opiekun praktyk - dr Waldemar Srokaz zakładu pracy – opiekun praktykanta


Zaliczone 3 semestry studiów na kierunku ochrona środowiska (uzyskanie 90 punktów ETCS)


Celem obligatoryjnych praktyk zawodowych, przewidzianych dla studentów ochrony środowiska po II roku studiów pierwszego stopnia jest:zapoznanie studentów z pracą służb ochrony środowiska w różnych działach gospodarki: przemyśle, budownictwie, rolnictwie, turystyce, a także: w urzędach, agendach państwowych (Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, stacje sanitarno - epidemiologiczne), samorządach, organizacjach pozarządowych, parkach narodowych, krajobrazowych, lasach państwowych, oświacie. Nabycie umiejętności wykorzystania wiedzy przyrodniczej w rozwiązywaniu problemów środowiskowych w zakresie działalności związanej z gospodarką oraz monitoringiem środowiska i jego zarządzaniem.Nabyta wiedza i umiejętności pozwolą na elastyczne podejście do pracy w zależności od specyfiki instytucji.


Metody badawcze (laboratoryjne i terenowe) stosowane przez osoby pracujące na rzecz oceny jakości środowiska, jego ochrony w wybranych instytucjach. Zapoznanie się z miejscem służb ochrony środowiska w strukturze organizacyjnej danej placówki (podległość służbowa i merytoryczna).Podczas trwania praktyki studenci powinni dowiedzieć się również, jaki jest wymiar godzin pracy w poszczególnych placówkach, jakie są możliwości podnoszenia kwalifikacji, czy istnieje i przez kogo jest opracowana metodyka badań, kto ustala harmonogram i limit badań środowiskowych, jakie są prawne przepisy regulujące działalność w zakresie ochrony środowiska, czy jest formalny zakres obowiązków i plan pracy.


Ocenianie ciągłe


Wykaz lektur i innych materiałów zalecanych studentom podejmującym naukę przedmiotu


Prawo i ekonomia w ochronie środowiska(wykład + konwersatorium – razem 75 godz.)


76-6WKOS1


Obowiązkowy






4 ECTS


Wykład (30 godz. – 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni) Ćwiczenia (45 godz. – 3 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)


Język polski


Prof.dr hab. Konrad NowackiMgr Łukasz MikowskiMgr Rafał Mikowski


Brak


Umiejętność rozumienia i interpretacji najistotniejszych regulacji prawnych i ekonomicznych z zakresu ochrony środowiska oraz umiejętność powiązania ich ze sobą, operatywne posługiwanie się poznanymi pojęciami, możliwość wykorzystywania poznanych instrumentów prawnych i ekonomicznych w dalszym pogłębianiu wiedzy jak i w przyszłej praktyce, umiejętność rozgraniczenia i stosowania przepisów prawa krajowego, wspólnotowego i międzynarodowego.


Pojęcie środowiska, pojecie ochrony i kształtowania, pojęcie zrównoważonego rozwoju,Pojęcie prawa ochrony środowiska i jego miejsce w systemie prawa,Rozwój koncepcji ochrony środowiska w Polsce i na świecie,Przesłanki ochrony środowiska,Cechy prawnego modelu ochrony środowiska,Źródła prawa ochrony środowiska,Polski system regulacji prawnej ochrony środowiska,Zasady prawa ochrony środowiska, Prawna organizacja ochrony środowiska,Podstawowe instytucje prawnej ochrony środowiska Problematyka dostępu do informacji z zakresu ochrony środowiskaOdpowiedzialność prawna w ochronie środowiska, Administracyjnoprawne formy działań ochronnych Prawnomiędzynarodowe aspekty ochrony środowiska, Ochrona środowiska w prawie europejskim, Ekonomiczny aspekt użytkowania zasobów środowiska,Ekonomiczne instrumenty ochrony środowiska w Polsce i na świecie,Opłaty za korzystanie ze środowiska,

Finansowanie systemu zarządzania ochroną środowiska w Polsce,Instrumenty ekonomiczne polityki ekologicznej w Polsce,Ekonomia a rozwój zrównoważony, Programowanie zrównoważonego rozwoju


Egzamin pisemny, prace semestralne.


Boć J., Nowacki K., Samborska-Boć E. 2008. Ochrona środowiska. Kolonia Ltd, Wrocław.Jendrośka J., Bar M. 2008. Wspólnotowe prawo ochrony środowiska i jego implementacja w Polsce trzy lata po akcesji. Wrocław.Bukowski Z. 2007. Prawo ochrony środowiska Unii Europejskiej. Warszawa.Jeżowski P. 2007. Ekonomiczne problemy ochrony środowiska i rozwoju zrównoważonego w XXI wieku. Oficyna Wydawnicza, Warszawa.Śleszyński J. 2000. Ekonomiczne problemy ochrony środowiska. Aries.Górka K., Poskrobko B., Radecki W. 2001. Ochrona środowiska. PWE.Ekonomia a rozwój zrównoważony. 2001. "Ekonomia i Środowisko", Białystok.


Problematyka nauk środowiskowych (seminarium magisterskie –4 x 30 godz. = 120 godz.)


76-1,2,3,4SOFS2


Obowiązkowy dla specjalności „Biologia środowiska”


Zaawansowany


Studia drugiego stopnia, I I II rok


2 ECTS


Seminaria – (30 godz. – zgodnie z rozkładem semestralnym)


Język polski


Prof. zw. dr hab. Elżbieta Lonc


Brak


Poznanie przyrodniczych problemów środowiskowych (globalnych, regionalnych i lokalnych) prezentowanych w czasopismach naukowych; umiejętność czytania, referowania i dyskusji oryginalnych angielskojęzycznych prac naukowych oraz krytycznego przeglądu literatury pod kątem badań studenta związanych z pracą magisterską.


Referowanie i dyskusja nad angielskojęzycznymi pracami naukowymi publikowanymi w bieżących czasopismach

naukowych pod kątem:planowania własnych obserwacji i eksperymentów, będących podstawą pracy naukowej; metod gromadzenia, analizy, interpretacji danych;prezentacji i dyskusji wyników;sposobu wykorzystania piśmiennictwa.


Oceniane ciągłe na podstawie prezentacji artykułów naukowych oraz udziału w dyskusji.


Prace naukowe publikowane w bieżących numerach czasopism:

- Conservation Biology- Journal of Vector Ecology- Journal of Medical Entomology- Environmental Ecological Statistics- Landscape Ecology

1. Nazwa przedmiotu Reakcje roślin na środowiskowe czynniki stresowe

2. Kod przedmiotu RERO

3. Typ przedmiotu obligatoryjny dla Ochrony środowiska

4. Poziom przedmiotu zawansowany

5. Rok studiów, semestr 1 mgr semestr 2

6. Liczba punktów 3

7. Metody nauczania i formy zajęć Wykłady (15 godz.); ćwiczenia laboratoryjne (30 godz.)

8. Język wykładowy polski

9. Imię i nazwisko wykładowcy Prof. dr hab. Grażyna Kłobus

10. Wymagania wstępne Wiedza podstawowa z biologii i ekologii roślin, genetyki, biochemii i biologii molekularnej

11. Zamierzone efekty kształcenia:Wiedza(treści merytoryczne):

Student definiuje i objaśnia reakcje rośliny na stresy abiotyczne (metale ciężkie, zasolenie, susza, stres oksydacyjny) i biotyczne (atak patogenów: wirusów, bakterii, grzybów) oraz rozumie molekularne podstawy zjawisk adaptacji i aklimatyzacji. Zna także podstawowe techniki laboratoryjne umożliwiające określenie rodzaju i natężenia zaburzeń metabolicznych wywoływanych przez środowiskowe czynniki stresogenne.

Umiejętności: Student planuje eksperymenty, ocenia i interpretuje otrzymane wyniki. Obsługuje sprzęt i aparaturę niezbędną do pomiaru fotosyntezy, izolacji kwasów nukleinowych, analizy ekspresji genów roślinnych, a także szacuje i weryfikuje istotność różnic pomiędzy intensywnością procesów w rozmaitych warunkach środowiskowych.


Student jest otwarty na pracę zespołową i świadomy tego, że od zadania które wykona zależy wynik projektu obejmującego całą grupę. W związku z tym postępuje zgodnie z elementarnymi zasadami współpracy zespołowej i

chętnie pomaga pozostałym osobom. W przypadku wystąpienia trudności i problemów analizuje ich przyczyny i kreatywnie szuka nowych rozwiązań.

12. Metody sprawdzenia osiągnięcia zamierzonych efektów

Wykłady: pisemny egzamin.Ćwiczenia: końcowa praca zaliczeniowa obejmująca opis celu projektu, stosowanych metod, wyników i ich interpretację oraz końcowe wnioski. Oceniana będzie także aktywność studenta w trakcie realizacji eksperymentów i jego kreatywności przy rozwiązywaniu problemów.

13. Spis zalecanych lektur 1. Pareek A., Sopory S.K, H.J. Bohnert. 2010. Abiotic Stress Adaptation in Plants. Springer;

2. Jenks M.A., Wood A.J. 2010. Genes for Plant Abiotic Stress. Wiley-Blacwell;

3. Jones R.L. 2000, Biochemistry & Molecular Biology of Plants, ASPP, Rockville, Maryland.

13 Spis zalecanych lektur Kohlmunzer S. 2010. Farmakognozja. Podręcznik dla studentów farmacji. PZWL, Warszawa.

Ożarowski A., Jaroniewski W. 1987. Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie. IWZZ.

Ożarowski A., Jaroniewski W. 1982. Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. PZWL, Warszawa.

Sarwa A. 2003. Wielki leksykon roślin leczniczych. Książka i Wiedza, Warszawa.

Kuźnicka B., Dziak M. 1988. Zioła i ich stosowanie. PZWL, Warszawa.

Jędrzejko K. (red.) 1997. Zarys wiedzy o roślinach leczniczych. Śląska Akademia Medyczna, Katowice.

Rumińska A. 1983. Rośliny lecznicze – podstawy biologii i agrotechniki. PWN, Warszawa.

1 Nazwa przedmiotu(course title)

Rośliny lecznicze

2 Kod przedmiotu(course code)

ROLE

3 Typ przedmiotu(type of course)


4 Poziom przedmiotu(level of course)


5 Rok studiów, semestr(year of study, semester/trimester)

Studia I stopnia, III rok, (sem. VI – letni)

6 Liczba punktów( number of credits)

5 ECTS

7 Metody nauczania(teaching methods)

Wykład (15 godz. – 7,5 tygodnia x 2 godz., w II połowie semestru letniego) + ćwiczenia (30 godz. – 7,5 tygodnia x 4 godz., w II połowie semestru letniego)

8 Język wykładowy(language of instruction)

Język polski

9 Imię i nazwisko wykładowcy(name of lecteurer)

Dr Jarosław Proćków

10 Wymagania wstępne(pererequistes)

do przedmiotu można przystąpić po zaliczeniu kursu z „Organizmów zarodnikowych i roślin nasiennych” na studiach lic. biologii lub „Botaniki i mikologii stosowanej” i „Flory Polski” na studiach lic. ochrony środowiska

11 Zamierzone efekty kształcenia:Wiedza (treści merytoryczne):

Student zna wybrane problemy dotyczące: fitoterapii na podstawie przeglądu surowców leczniczych (właściwości lecznicze, wskazania i przeciwwskazania do stosowania leków roślinnych, grupy substancji chemicznych i kierunki ich działania na organizm człowieka – podstawy chemotaksonomii), biologii roślin leczniczych, ich przywiązanie siedliskowe (aspekt ekologiczny), podstawy systematyki roślin leczniczych oraz najważniejsze dane z historii ziołolecznictwa. Ponadto student zna metodykę zbioru poszczególnych surowców roślinnych, chronione rośliny lecznicze występujące w Polsce oraz specyfikę działań ochronnych.Student zna podstawowe metody identyfikacji różnych grup składników czynnych w roślinach (laboratorium roślin leczniczych – wykrywanie m. in. glikozydów, alkaloidów, saponin, polifenoli, flawonoidów, olejków eterycznych, itp.).

Umiejętności: Student potrafi zidentyfikować rośliny lecznicze na materiale żywym – w kolekcji Ogrodu Botanicznego i w najbliższym jego sąsiedztwie (gatunki pospolite o właściwościach leczniczych) – oraz zielnikowym, a także z gotowych (rozdrobnionych) surowców roślinnych (krótki kurs farmakognozji). Student potrafi praktycznie powiązać konkretne, wybrane rośliny lecznicze z ich właściwościami leczniczymi, zastosowaniem oraz wskazaniami i przeciwwskazaniami do stosowania leków roślinnych.


Student jest chętny do zapoznania się z możliwościami wykorzystania roślin leczniczych, jednak jest świadomy, że część gatunków podlega ochronie prawnej. Student jest również świadomy, że część populacji roślin leczniczych nie jest liczna, dlatego też dba o ich zachowanie. Student wykorzystując rośliny lecznicze zawsze postępuje zgodnie z zaleconymi normami dawkowania. Student jest otwarty na nowe, alternatywne możliwości wykorzystania roślin w leczeniu niektórych schorzeń. Student jest otwarty na współpracę w grupie.

12 Metody sprawdzenia osiągnięcia zamierzonych efektów

Ocenianie ciągłe w trakcie ćwiczeń praktycznych, kolokwium zaliczeniowe pisemne ze znajomości treści realizowanych na ćwiczeniach, egzamin pisemny ze znajomości treści realizowanych na wykładzie.

13 Spis zalecanych lektur Kohlmunzer S. 2010. Farmakognozja. Podręcznik dla studentów farmacji. PZWL, Warszawa.

Ożarowski A., Jaroniewski W. 1987. Rośliny lecznicze i ich praktyczne zastosowanie. IWZZ.

Ożarowski A., Jaroniewski W. 1982. Ziołolecznictwo. Poradnik dla lekarzy. PZWL, Warszawa.

Sarwa A. 2003. Wielki leksykon roślin leczniczych. Książka i Wiedza, Warszawa.

Kuźnicka B., Dziak M. 1988. Zioła i ich stosowanie. PZWL, Warszawa.

Jędrzejko K. (red.) 1997. Zarys wiedzy o roślinach leczniczych. Śląska Akademia Medyczna, Katowice.

Rumińska A. 1983. Rośliny lecznicze – podstawy biologii i agrotechniki. PWN, Warszawa.


Różnorodność biologiczna - flora Polski(wykład + ćwiczenia – razem 45 godz.)


76-4WCOS1








3 ECTS


Wykłady (15 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 8 tygodni)Ćwiczenia (30 godz. – zgodnie z rozkładem semestralnym)


Język polski


Dr Ewa Szczęśniak


Kurs ‘Bioróżnorodność’


Wprowadzenie wiedzy o geobotanice kraju: wieku i historii flory, reliktach, endemitach, różnorodności florystycznej, specyficznych cechach poszczególnych regionów, wpływie człowieka na szatę roślinną, zagrożeniach, możliwościach ochrony.

II.B.12 Treści merytoryczne przedmiotu(course contess)

Geobotaniczna charakterystyka flory Polski. Środowisko przyrodnicze. Historia i dynamika flory – procesy warunkujące różnorodność flory Polski. Analiza geograficzna, wysokościowa i ekologiczna; endemity i relikty; rośliny siedlisk ekstremalnych. Efekty antropopresji: synantropizacja flory, gatunki ruderalne, segetalne i inwazyjne, wpływ użytkowania ekstensywnego i intensywnego. Czerwona Księga Roślin Naczyniowych Polski: ilość gatunków, % flory, najbardziej zagrożone grupy ekologiczne, porównanie z listą gatunków chronionych. Specyfika ochrony różnych gatunków. Różnorodność flor poszczególnych regionów i jej specyficzne zagrożenia.


Egzamin pisemny


Szafer W., Zarzycki K. (red.). 1977. Szata Roślinna Polski.

Matuszkiewicz W. 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski.Kaźmierczakowa R., Zarzycki L. 2001. Polska czerwona księga roślin.


Socjologia(wykład - 30 godz.)


76-2WOS1


Obowiązkowy


Podstawowy




3 ECTS




Język polski


Dr Iwona Borowik


Ogólna wiedza o społeczeństwie.


Zapoznanie studentów z socjologią jako najpełniejszą nauką społeczną. Ukazanie mechanizmów, zjawisk i procesów społecznych, ich specyfiki, możliwości ich rozpoznawania i diagnozowania.


Wiedza przedsocjologiczna a socjologia jako nauka. Nauki przyrodnicze a nauki społeczne. Społeczeństwo. Główne teorie socjologiczne. Socjalizacja. Osobowość społeczna. Pojęcia i typologie: interakcji, stosunków społecznych i grup społecznych. Role i pozycje społeczne. Środowisko społeczne. Kultura. Kontrola społeczna. Płeć biologiczna i płeć kulturowa. Nierówności społeczne. Modernizacja społeczna. Globalizacja. Społeczeństwo (po)nowoczesne.


Zaliczenie na ocenę


Encyklopedia Socjologii t.1-5. 1998-2005. Oficyna Naukowa, Warszawa.Giddens A. 2004. Socjologia. PWN, Warszawa.Renzetti C., M., Curran D., J. 2005. Kobiety, mężczyźni i społeczeństwo. PWN, Warszawa.Szacka B. 2003. Wprowadzenie do socjologii.Oficyna Naukowa, Warszawa.Sztompka P. 2002. Socjologia. Analiza społeczeństwa. Znak, Kraków.


Szata Roślinna Dolnego Śląska(wykład - 15 godz.)


76-3WOFS2


Obowiązkowy dla specjalności „Biologia środowiska”, Istytut Biologii Roślin


Zaawansowany




2 ECTS



II.B.8 Język wykładowy Jezyk polski

(language of instruction)II.B.9 Imię i nazwisko wykładowcy

(name of lecteurer)Dr Ewa Szczęśniak


Kurs ‘Bioróżnorodność’, kurs ‘Flora Polski’.


Poszerzenie wiedzy o geobotanice regionu: wieku i historii flory i roślinności, reliktach, endemitach, różnorodności florystycznej, zagrożeniach, możliwościach ochrony, wpływie człowieka na szatę roślinną.


Geobotaniczna charakterystyka Dolnego Śląska. Środowisko przyrodnicze. Historia flory i roślinności. Analiza geograficzna, wysokościowa i ekologiczna, endemity i relikty. Potencjalna roślinność naturalna, roślinność rzeczywista i stopień jej naturalności. Efekty antropopresji: przekształcanie flory i roślinności, zbiorowiska seminaturalne i synantropijne, gatunki segetalne, wpływ użytkowania ekstensywnego i intensywnego. Czerwona Księga Roślin Naczyniowych Dolnego Śląska: ilość gatunków, % flory, najbardziej zagrożone grupy ekologiczne, porównanie z listą gatunków chronionych. Zagrożone zbiorowiska roślinne. Specyfika ochrony różnych gatunków i grup roślinności.


Eseje, wypracowania


Fabiszewski J [red.]. 2005. Przyroda Dolnego Śląska.

Matuszkiewicz W. 2001. Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski.Kącki Z. [red.]. 2003. Zagrożone gatunki flory naczyniowej Dolnego Śląska.


Środowiskowe uwarunkowania choróbDiseases caused by environmental exposures(wykład 15 godz. + konwersatorium 15 godz.)


76-3WKOFS2


Obligatoryjny


Srednio-zaawansowany




2 ECTS


Wykłady (15 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 8 tygodni)Konwersatorium (15 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 8tygodni)


Język polski


Dr Agnieszka Perec-Matysiak, Dr Józef Mleczko


Przedmioty kierunkowe z ekologii, ochrony środowiska imikrobiologii ogólnej.


Przekazanie wiedzy oraz wykształcenie postaw iumiejętności dotyczących chorób uwarunkowanychśrodowiskowo poprzez: - uzupełnienie i pogłębieniewiedzy na temat zdrowia i czynników je warunkujących; -zdobycie wiedzy na temat epidemiologii, alergii i zasadzapobiegania chorobom cywilizacyjnym; - poznanieobecnych zagrożeń zdrowia człowieka w kontekściepatogenów biologicznych, - nabycie umiejętnościdiagnozowania problemów zdrowotnych i kształtowaniepostaw cechujących się gotowością do doskonaleniawłasnego zdrowia i tworzenia wzorców zachowańprozdrowotnych.


- Zdrowie a medycyna środowiskowa- Higiena środowiska - zmiany i wpływ na organizm- Promocja zdrowia w polityce zdrowotnej i społecznejpaństwa- Wpływ transportu drogowego na środowisko i zdrowieludzi- Alergie i alergeny; zapoznanie ze strukturamigranicznymi organizmu i ich wytworami- Współczesne zagrożenia zdrowia człowieka przezpatogeny biologiczne- Środowiskowe uwarunkowania chorób pasożytniczych- Ryzyko chorób wywołanych przez pasożyty występującew przyrodzie i w produktach żywnościowych- Higiena i zachowanie się człowieka w klimacietropikalnym- Choroby importowane z krajów o odmiennychwarunkach sanitarno-epi demiol ogi cznych


- Zaliczenie wykładów na ocenę- Ocenianie ciągłe na podstawie prezentacji artykułównaukowych


Jethon Z., Grzybowski A. 2000. Medycyna zapobiegawczai środowiskowa. Wydawnictwo Lekarskie PZWL.Lonc E. [red]. 2001. Parazytologia w ochronie środowiskai zdrowia. VOLUMED, Wrocław.Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W. (red.) 2005.Immunologia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.Czasopisma naukowe


Techniki badawcze w naukach o środowisku(Pracownia specjalizacyjna specj. Biologia środowiska, Zakład Ekologii Drobnoustrojów i ochrony środowiska – razem 240 godz.)Praca i egzamin magisterski(Pracownia magisterska – bezwymiarowa liczba godzin)


76-1,2,3,4POS2


Obowiązkowy

II.B.4 Poziom przedmiotu Poziom zawansowany. Temat pacy zaakceptowany przez

(level of course) opiekuna. Równoległe uczestnictwo w seminarium magisterskim.


Studia II stopnia, I i II rok, (semestr zimowy i letni)


I rok - 12 ECTS (120 godz. w semestrze x 2 = 240 godz)II rok – 30 ECTS


Konsultacje (zarówno regularne, jak też organizowane w indywidualnych przypadkach), praca w laboratorium, projekty i prace terenowe – 120 godz. w semestrze – razem 240 godz. + liczba godzin za bezwymiarowe zajęcia z Pracy i egzaminu magisterskiego


Język polski


Prof. zw. dr hab. Elżbieta LoncDr Dorota KiewraDr Katarzyna Rydzanicz


Student powinien znać zasady zbierania materiału, posługiwania się materiałami wtórnymi, procedury pracy badawczej i zasady pisania pracy dyplomowej; umiejętności wykorzystania zdobytych wiadomości specjalistycznych do własnych badań naukowych.


Celem jest zapoznanie studentów z zasadami obserwacji przyrodniczej i metodyką eksperymentów będących podstawą wiedzy o środowisku w kontekście wybranego tematu pracy magisterskiej; wyrobienie umiejętności planowania prac terenowych i laboratoryjnych, obserwacji i sporządzania notatek oraz opracowywania zebranych materiałów pod kątem pracy dyplomowej; dokonania doboru właściwej krajowej i obcojęzycznej literatury na dany temat.


1. Sprzęt laboratoryjny i terenowy, zasady pracy w Zakładzie Ekologii Drobnoustrojów 2. Pobieranie środowiskowych próbek materiału biologicznego, ze szczególnym uwzględnieniem pasożytniczych stawonogów (kleszcze, komary)3. Identyfikacja i mikroskopowe badanie drobnoustrojów 4. Przygotowanie preparatów do badań 5. Ogólne zasady nomenklatury , diagnozowanie i identyfikacja przy pomocy kluczy do oznaczania6. Zasady wykonywania biotestów laboratoryjnych i terenowych, na przykładzie badania wrażliwości szkodników i wektorów na mikrobiologiczne insektycydy7. Mikrobiologiczne i parazytologiczne metody badania środowiska przyrodniczego pod kątem zanieczyszczeń biologicznych8. Tworzenie GIS-owskich baz danych w ekoepidemiologii chorób transmisyjnych.


Zaliczenie przez opiekuna pracy magisterskiej na podstawie stopnia zaawansowania pracy dyplomowej.


Jones A., Duck R., Reed R., Weyers J. 2002. Nauki o środowisku. Ćwiczenia praktyczne. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, ss. 363.

Lonc E., Złotorzycka J. 1994. Zajęcia praktyczne z parazytologii dla studentów biologii. Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.Longley P.A., Goodchild M.F., Maguire D.j., Rhind D.W. 2006. GIS Teoria i Praktyka. Wyd. PWN, Warszawa, ss.519.


Techniki izotopowe(ćwiczenia 30 godzin)


76-1,2CWybFS2


fakultatywny



Studia II stopnia, semestr zimowy


2 ETCS


Ćwiczenia 30 godzin (Ćwiczenia kameralne 24 godziny+ Ćwiczenia laboratoryjne 6 godzin)


Język polski


mgr Dominika Lewicka-Szczebak/ dr Maciej Górkakoordynator ćwiczeń - dr Maciej Górka


Podstawowe umiejętności z zakresu matematyki szkoły średniej (układy równań, nierówności, logarytmy), podstawowa wiedza geochemiczna, bierna znajomość języka angielskiego umożliwiająca analizę anglojęzycznych artykułów naukowych


Autorskie ćwiczenia. Student po ukończeniu kursu powinien posiadać umiejętności z zakresu: normalizacji wyników względem wzorców międzynarodowych, ilościowego określania pochodzenia substancji metodą izotopowego bilansu mas, obliczeń związanych z frakcjonowaniem izotopowym metodą równań destylacji Rayleigh’a, interpretacji wyników analiz izotopowych, obliczeń wieku bezwzględnego oraz zna idee i podstawowe założenia przygotowywania i preparatyki próby (na przykładzie dwutlenku węgla i siarczanu baru) do pomiarów na spektrometrze mas.


1. Normalizacja wyników, skład izotopowy, frakcjonowanie izotopowe

2. Frakcjonowanie izotopowe, destylacja Rayleigh’a3. Frakcjonowanie izotopowe, izotopowy bilans mas4. Preparatyka izotopowa węgla z CO2 atmosferycznego/

pomiar na spektrometrze mas Delta E5. Preparatyka izotopowa siarki z jonu SO4

2-

6. Śledzenie źródeł pochodzenia substancji z wykorzystaniem technik izotopowych

7. Wykorzystanie technik izotopowych w aspekcie

śledzenia obiegów biogeochemicznych substancji8. Wykorzystanie technik izotopowych w aspekcie badań

geologicznych (atmosfera i litosfera)9. Obliczenia wieku bezwzględnego na przykładzie metod

K/Ar i Rb/SrII.B.13 Metody oceny

(assessment methods)Zaliczenie na podstawie przygotowanych prezentacji z opracowanych artykułów z użyciem technik izotopowych oraz pisemnego kolokwium w formie zadania obliczeniowego (zaliczenie od polowy uzyskanych punktów).


Literatura podstawowa: Hoefs J., Stable Isotope Geochemistry, Springer-Verlag,

Berlin Heidelberg 2009 Geyh, M. A. & Schleicher H., Absolute age

determination. Physical and chemical dating methods and their application, Springer-Verlag, Berlin 1990

Literatura uzupełniająca: Polański. A., Izotopy w geologii, Wydawnictwa

Geologiczne, Warszawa 1979 Walanus A., Goslar T., Wyznaczanie wieku metoda 14C

dla archeologów, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów 2004

Jędrysek M.O, Course-book of Isotope Geology, University of Wroclaw, June 1990

Kazimierczuk Z., Wszechwiedzące izotopy, Wydawnictwo ALFA, 1995

Malec-Olecha J., Izotopy w służbie biologii, Warszawa 1964, PWN

Wada E., Yoneyama T., Minagawa M., Ando T., Fry B.D., Stable Isotopes in the biosphere, Kyoto University Press Japan, 1995

De Groot P.A., Handbook of Stable Isotope Analytical Techniques, Elsevier, 2004


Techniki komputerowe w geoekologii(wykład + ćwiczenia – razem 75 godz.)


76-1WCOFS2








6 ECTS


Wykłady (15 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 8 tygodni) Ćwiczenia: praca w laboratorium (40 godz.), projekty i prace terenowe (20 godz.)Konsultacje (30 godz.)


Język polski


Dr Sebastian Buczyński


Podstawy informatyki. Obsługa podstawowych programów komputerowych (Exel, Word, Corel).


Umiejętność obsługi specjalistycznego oprogramowania stosowanego w naukach przyrodniczych, organach administracji państwowej i firmach środowiskowych. Umiejętność tworzenia własnych baz danych i systemów informacji przestrzennej.


Zastosowanie specjalistycznych programów komputerowych w geoekologii, ze szczególnym uwzględniniem kartografii. Obsługa i sposób działania sprzętu GPS do pomiarów współrzędnych geograficznych. Opracowanie danych pomiarowych i wprowadzenie ich do programów GIS. Zastosowanie systemów GIS w geoekologi (zapoznanie z programem MapInfo i Geomedia). Analiza danych przestrzennych (rozkład przestrzenny), generalizacja danych, metody interpolacji. Projekt i wykonanie systemu informacji geograficznej dla wybranej gminy w celu efektywnego zarządzania środowiskiem przyrodniczym. Obsługa programów bazodanowych (Oracle, SQL Microsoft) na przykładzie geośrodowiskowych baz danych.Praca na istniejących bazach danych (CBDG, Infogeoskarb, Hydro 2000, GP-LP, ArcTeren, MRP, Geoportal itp.). Tworzenie własnej bazy danych środowiskowych za pomocą programu Access.


Wykład: egzamin pisemnyĆwiczenia: ćwiczenia praktyczne, praca semestralna


Narkiewicz J. 2003. GPS. Globalny system pozycyjny – budowa, działanie, zastosowanie. WKŁ, Warszawa.Kistowski M., Irańska M. 1997. Systemy Informacji Geograficznej. Podstawy techniczne i metodyczne. Przegląd pakietów oprogramowania i zastosowania w badaniach środowiska przyrodniczego. Bogunki Wydawnictwa Naukowe, Poznań.Ullman J.D. 1988. Systemy baz danych. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa.Urbański J. 1997. Zrozumieć GIS. Analiza informacji przestrzennej. PWN, Warszawa.


Technologie informacyjne (wykład + ćwiczenia – razem 30 godz.)


76-4WCOS1









(teaching methods)Wykłady (10 godz. – 1 godz. przez 10 tygodni)Ćwiczenia (20 godz. – 2 godz. przez 10 tygodni)


Język polski


Dr Piotr Jezierski


Znajomość podstaw informatyki, operatywność w zakresie obsługi systemu operacyjnego Windows i Linux, oprogramowania systemowego oraz dodatkowego typu biurowego.


Student zdobywa rozszerzoną wiedzę z zakresu informatyki. Potrafi praktycznie i efektywnie posługiwać się komputerem jako nowoczesnym narzędziem pracy, stosować, wykorzystać specjalistyczne oprogramowanie, metody i techniki analizowania, rozwiązywania zadań, problemów, przetwarzania danych z badań i prezentowania wyników zanalizowanych komputerowo. Komunikować się przez sieć lokalną i rozległą, korzystać z elektronicznych baz, wykonać operacje sieciowe, ochronę danych i własności intelektualnej.


Informatyka w życiu człowieka, historia, twórcy, wynalazki. Hardware: podstawy budowy komputerów. Typologia języków programowania. Systemy operacyjne, instalacja, przestrzeń dyskowa, komendy wewnętrzne i zewnętrzne, struktura, moduły i organizacja systemów operacyjnych. Wielozadaniowość i wielookienkowość OS, operacje na katalogach i plikach w trybie zwykłym i graficznym, znaki globalne i szczegółowe systemu operacyjnego. Software: przegląd oprogramowania, historia i współczesność. Programu użytkowe: tworzenie i operacje w dokumentach i na ich zawartości: pakiety oprogramowania biurowego, graficznego, inżynieryjnego, laboratoryjnego, matematycznego, projektowania wnętrz i ogrodów, OCR. Sieć komputerowa (przewodowa i bezprzewodowa) LAN, MAN, WAN: technologia, standardy, topologia sieci, połączenia i in. Usługi sieciowe IIS (e-mail, ftp, WWW, Multimedia Services), operacje w usługach IIS, serwer terminali. Wyszukiwarki internetowe - elektroniczne bazy biblioteczne. Bezpieczeństwo w sieci: udostępnianie, zabezpieczenia.


Wykład: zaliczenie na ocenę, forma pisemna (test otwarty 50 pytań)Ćwiczenia: zaliczenie na ocenę, praktyczne rozwiązywanie zadań przy komputerze (15 zadań zróżnicowanych tematycznie)


Bremer A., Sławik M. 2005. ABC użytkownika komputera. Kompendium wiedzy informatycznej. VIDEOGRAF II, Chorzów.Desmond M., Meadhra M., Cornell R. 2000. Biblia Windows 2000 Professional. Wyd. RM, Warszawa.Kartanas E., Adamski A. 2000. Podstawy informatyki dla studentów biologii i ochrony środowiska. Wyd. UMK, Toruń.Lohniský J. 2005. 222 porady. Problemy z komputerem.

MIKOM, Warszawa.Sikorski W. 2002. Wykłady z podstaw informatyki. MIKOM, Warszawa.


Technologie w ochronie środowiska(wykład + ćwiczenia terenowe - razem 75 godz.)


76-5WCTOS1


Obowiązkowy






4 ECTS


Wykłady (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)Ćwiczenia (45 godz. - zajęcia odbywają się w trybie kameralnym oraz wyjazdowym - na teren zakładów i instytucji zajmujących się ochroną środowiska)


Język polski


Wykład:Dr Adriana TrojanowskaĆwiczenia:Dr Adriana TrojanowskaDr Maciej Górka


Podstawowe wiadomości z dziedziny chemii, zagrożeń ochrony środowiska, dynamiki procesów transportu zanieczyszczeń


Wykład celem przedmiotu jest przygotowanie studentów do pracy w instytucjach odpowiedzialnych za ochronę środowiska, a w szczególności wdrażających systemy służące jego ochronie. Zdobyta wiedza powinna pomóc w podejmowaniu decyzji, rozumienia zadań i terminologii oraz aktywnego uczestnictwa w wyborze określonych technologii prośrodowiskowych.Ćwiczenia celem kształcenia jest bezpośrednie zapoznanie się studentów z działającymi instalacjami (np. Oczyszczalnia Komunalna, Oczyszczalnia Przemysłowa, Zakład Produkcji Wody, Elektrociepłownia, Laboratoria Pomiarowe WIOŚ, Wysypisko Śmieci, Produkcja Baterii Słonecznych, Monitoring Stanu Środowiska, Kontrole Emisji Spalin Samochodowych itd.).


Wykład:Obejmują wiadomości podstawowe z zakresu: pojęć, norm, przepisów dotyczących praktyki ochrony środowiska oraz szczegółowe: odnośnie technologii stosowanych w ochronie środowiska oraz stanu środowiska. Szczególny nacisk położony jest na zapoznanie studentów z klasycznymi, powszechnie stosowanymi oraz najbardziej nowoczesnymi technologiami ochrony środowiska w zakresie: Technologii Oczyszczania Ścieków, Oczyszczania Spalin i Gazów

Odlotowych, Utylizacji i Składowania Odpadów, Rekultywacji Gleb i Oczyszczania Wód Gruntowych, Przeciwdziałania Zagrożeniom Środowiska przez Transport, Zagrożeń Radioaktywnych (zabezpieczenia w energetyce jądrowej), Uzdatniania i Produkcji Wody Pitnej, Źródeł Energii Odnawialnej.Ćwiczenia:W ramach ćwiczeń studenci zapoznają się zarówno z potencjalnymi zagrożeniami środowiska powodowanymi przez działalność człowieka jak i sposobami przeciwdziałania tym zagrożeniom oraz zagadnieniami technicznymi, ekonomicznymi, prawnymi instalacji proekologicznych (na konkretnych przykładach).


Wykład: egzamin pisemnyĆwiczenia: obecność na zajęciach wyjazdowych, kolokwium zaliczeniowe


Wandrasz J. W. 2003. Odpady niebezpieczne. Podstawyteoretyczne. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice.Lewandowski W. M. 2002. Proekologiczne źródła energiiodnawialnej. Wydawnictwa Naukowo-Techniczne,Warszawa.Anielak A. M. 2002. Chemiczne i fizykochemiczneoczyszczanie ścieków. PWN, Warszawa.Kowal Apolinary L., Świderska-Bróż Maria. 1997.Oczyszczanie wody, Wydawnictwa Naukowe PWN,Warszawa-Wrocław.Maciak F. 2003. Ochrona i rekultywacja środowiska.Wydawnictwo SGGW, Warszawa.Szyszkowski P. [red.]. 2000. Poradnik, Metody badania irozpoznawania wpływu na środowisko gruntowo-wodneskładowisk odpadów stałych. El-Press, Warszawa.Klimiuk E., Łebkowska M. 2005. Biotechnologia wochronie środowiska. PWN, Warszawa.


Współczesne problemy w energetyce (seminarium 30 godz.)


76-1SOFS2


obligatoryjny




Studia II stopnia, semestr 1, dla specjalności „Gospodarka środowiskiem”


2 ETCS


seminarium


Język polski


Prof. dr hab. Andrzej Jasiński


Przedmioty kierunkowe z ochrony Środowiska, energetyki, ekonomii i prawa


Przekazanie wiedzy i wykształcenie postaw i umiejętności dotyczących współczesnych problemów w energetyce w Polsce i na świecie poprzez zaznajomienie się z fachową literaturą. Nabywanie umiejętności samodzielnych studiów literaturowych oraz przygotowywania prezentacji. Pogłębienie niezwykle istotnej wiedzy, z punktu widzenia rozwoju cywilizacji, co jest szczególnie ważne w ramach tworzonej specjalizacji.


Przewiduje się wygłoszenie referatów (seminariów) na temat wybranych przez prowadzącego zagadnień związanych ze współczesnym i przewidywanym w przyszłości funkcjonowaniem energetyki w Polsce i na świecie, z zakresu:

Prawa energetycznego Rynku energii elektrycznej Rynku paliw gazowych Rynku ciepła Rynku paliw ciekłych, w tym biopaliw Problemów gospodarki odnawialnymi źródłami

energii Wytwarzania energii w kogeneracjach


Zaliczenie seminarium na ocenę


Lektury, w tym artykuły z fachowych czasopism zostaną wskazane przez prowadzącego już pod katem proponowanych tematów


Wybrane instrumenty ochrony środowiska(wykład + ćwiczenia projektowe i konwersatorium - razem 45 godz.)


76-6WC/KOS1


Obowiązkowy


Średnio-zaawansowany, zaawansowany.




4 ECTS


Wykłady (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)Ćwiczenia: ćwiczenia projektowe (10 godz.), konwersatorium i warsztaty (5 godz.)Konsultacje (zarówno regularne, jak też organizowane w indywidualnych przypadkach –10 godz.)


Język polski


Dr Aureliusz Miklaszewski


Podstawowe wiadomości z ochrony środowiska,dokumentowanie stanu środowiska.


Umiejętność oceny wartości środowiska oraz wpływu przemysłu i rolnictwa na środowisko.


Wykłady: stan środowiska w Polsce, zagrożenia i tendencje zmian. Sposoby oceny wartości elementów środowiska. Procedura wykonywania ocen oddziaływania na środowisko. Udział społeczeństwa w procedurach OOŚ, dostęp do informacji. Ustawy i przepisy wykonawcze.Ćwiczenia: projekty z zakresu oceny wartości elementów środowiska, projekt z zakresu wpływu zakładu przemysłowego, rolnictwa na środowisko.Konwersatorium – warsztaty: przeprowadzenie rozprawy administracyjnej procedury OOŚ z podziałem na role i zadania cząstkowe.


Wykład: egzamin pisemnyĆwiczenia: zaliczenie projektów i pozytywna ocena z warsztatów


Kozłowski S. 2005. Przyszłość ekorozwoju. Warszawa.

Siemiński M. 2001. Środowiskowe zagrożenia. PWN, Warszawa.Tyszecki A. [red.]. 1999. Wytyczne do procedury i wykonywania ocen oddziaływania na środowisko. IUCN.Poskrobko B., i in. 2007. Ochrona biosfery. PWE.

Biuletyn „Problemy ocen środowiskowych”.

Natura 2000 Europejska sieć ekologiczna. 2002. Warszawa.


Wykład fakultatywny z geografii fizycznej(wykład - 30 godz.)


76-5WWybFS1


Fakultatywny ograniczonego wyboru.






3 ECTS


Wykłady (30 godzin - 2 godziny tygodniowo przez 15 tygodni)


Język polski


Dr hab. Zdzisław JaryDr Mieczysław SobikDr Krzysztof Parzuch


Przedmioty kierunkowe z geologii, geomorfologii, gleboznawstwa, hydrologii, meteorologii i klimatologii.


Rozumienie zasad aktualizmu geologicznego. Poznanie funkcjonowania systemu glacigenicznego. Umiejętność stosowania wybranych wskaźników pośrednich w rekonstrukcjach paleośrodowiskowych. Rozumienie uwarunkowań i przebiegu atmosferycznych zjawisk ekstremalnych. Poznanie podstwowych pojęć i mechanizmów w zakresie emisji, transportu i depozycji zanieczyszczeń atmosferycznych. Wykształcenie umiejętności przewidywania skutków działalności człowieka w różnych systemach morfogenetycznych.


Rozwój teorii zlodowaceń. Podstawy sedymentologii osadów glacigenicznych.Definicje i rozmieszczenie lessów oraz ich rola w rekonstrukcjach paleoklimatycznych.Przegląd atmosferycznych zjawisk ekstremalnych.Uwarunkowania wybranych atmosferycznych zdarzeń ekstremalnych na świecie i w Polsce.Kategorie zanieczyszczeń atmosferycznych.Formy antropopresji w geomorfologii.Rzeźba antropogeniczna.Przemiany systemu stokowego i dolinnego.Regionalne przykłady zmian systemów morfogenetycznych.


Test sprawdzający opanowanie treści wykładu (w terminie ostatnich zajęć w semestrze).


Brazdil R. 2006.Extreme hydrometeorological events during the past milenium: data, methods, results, impacts.Migoń P. 2006. Geomorfologia. PWN, Warszawa. Falkowska L., Korzeniewski K. 1995. Chemia atmosfery. Wyd. Uniw. Gdańskiego, Gdańsk.Mc Clung D., Scharer P.1993. The avalanche handbook.Goudie A. 2005. The Human Impact on the Natural Environment. Blackwell, Oxford.Lowe J.J., Walker M.J.C. 1997. Reconstructing Quaternary Environments. Pearson – Prentice Hall.Jary, Z. 2007. Zapis zmian klimatu w górnoplejstoceńskich sekwencjach lessowo-glebowych w Polsce i w zachodniej części Ukrainy. Rozprawy Naukowe IGiRR Uniwersytetu Wrocławskiego 1, Wrocław.


Zagadnienia ochrony wody(seminarium - 30 godz.)


76-3SOFS2








2 ECTS


Seminarium (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)Konsultacje (regularne oraz organizowane w indywidualnych przypadkach)


Język polski


Dr Halina Kryza


Gospodarka i ochrona zasobów wodnych, podstawy wiedzy o monitoringu środowiska wodnego.


Celem jest znajomość przyjętych strategii oraz zasad i form ochrony wód podziemnych i powierzchniowych w Polsce i na świecie; umiejętność oceny ryzyka zanieczyszczenia wód oraz identyfikacja przyczyn degradacji i ubożenia zasobów wodnych; znajomość prawnych i administracyjnych uwarunkowań tworzenia obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych i stref ochronnych ujęć wody w Polsce.


1. Podstawy klasyfikacji jakości wód oraz wyznaczania wartości granicznych dla wód pitnych.2. Aktualny stan jakości wód powierzchniowych i podziemnych w Polsce.3. Identyfikacja głównych ognisk zanieczyszczeń wód podziemnych i powierzchniowych.4. Zagrożenie jakości wód podziemnych oraz wrażliwość i podatność na zanieczyszczenie – metody oceny.5. Skutki środowiskowe, ekonomiczne i techniczne nadmiernej eksploatacji wód.6. Problemy ochrony środowiska wodnego związane z górnictwem podziemnym i odkrywkowym.7. Ochrona wód w przepisach prawa polskiego i Dyrektywy Wodnej U.E.8. Strategia walki z zanieczyszczeniem związkami azotu – dyrektywa azotanowa.9. Strefy ochronne ujęć wody w Polsce i na świecie.10. Obszary ochronne zbiorników wód podziemnych.11. Ograniczenia w użytkowaniu terenów stref ochronnych ujęć wody i obszarów ochronnych zbiorników wód podziemnych.12. Monitoring osłonowy ujęć wody.


Zaliczenie (na podstawie oceny wystawionej za wygłoszony referat oraz aktywny udział w seminarium - dyskusja)


Chełmicki W. 1997. Degradacja i ochrona wód. Kraków.

Żurek A. 2002. Azotany w wodach podziemnych. Biuletyn PIG.Kazimierski B., Sadurski A.[red.]. 1999. Monitoring osłonowy ujęć wód podziemnych.WIOŚ - Raporty o stanie Środowiska.

Prawo ochrony Środowiska.

Prawo wodne.

Dyrektywa Wodna U.E i Dyrektywa Azotanowa.

Współczesne Problemy Hydrogeologii 1995 – 2007.


Zagadnienia prawne i zarządzanie (wykład + ćwiczenia - razem 60 godz.)


76-3WCOFS2








6 ECTS


Wykłady (30 godz. - 2 godziny tygodniowo przez 15 tygodni)Ćwiczenia kameralne (30 godz. - 2 godziny tygodniowo przez 15 tygodni)Konsultacje


Język polski


Dr Halina Kryza


Wiadomości z zakresu gospodarki i ochrony złóż kopalin oraz gospodarki i ochrony zasobów wodnych.


Posługiwanie się terminologią i znajomością aktów prawnych, wykorzystywanie instrumentów prawnych w działalności gospodarczej i administracyjnej, rozumienie zmian i uwarunkowań politycznych i prawnych w zakresie korzystania z poszczególnych komponentów środowiska i ochrony jego zasobów.


Wykład: Organizacja i struktura prawa ochrony środowiska. Korzystanie z zasobów środowiska. Ochrona zasobów środowiska i przeciwdziałanie zanieczyszczeniom. Ochrona powierzchni ziemi, wód oraz środowiska morskiego. Akty prawne związane z gospodarką wodną i eksploatacją kopalin. Kompetencje i uprawnienia w prawie ochrony środowiska, w prawie geologicznym i wodnym. Administrowanie i procedury w ochronie środowiska. Procedury w zakresie pozyskiwania złóż kopalin i wód podziemnych. Eksploatacja złóż kopalin, wód zwykłych, wód termalnych, leczniczych i solanek. Wdrożenie Dyrektyw Unii Europejskiej w zakresie geologii i gospodarki wodnej. Gospodarka odpadami. System zarządzania środowiskiem. Instrumenty ochrony środowiska i zarządzania gospodarką wodną.Ćwiczenia: Postępowanie i procedury; przygotowanie niezbędnych dokumentów i opracowań w celu realizacji określonych przedsięwzięć (budowa zbiornika wodnego, składowiska

odpadów, stacji paliw, eksploatacja złoża, zaopatrzenie w wodę...).Prawne aspekty ekspertyz, opinii i opracowań (projektów, dokumentacji...) geologicznych i hydrogeologicznych.


Wykład: egzamin pisemnyĆwiczenia: na podstawie oceny prac realizowanych na ćwiczeniach


Ustawy: Prawo ochrony środowiska, Prawo wodne, Prawo geologiczne i górnicze, Ustawa o odpadach. Rozporządzenia do w/w ustaw,Prawo ochrony środowiska dla praktyków. Dyrektywy Unii Europejskiej. Polityka ekologiczna państwa. Strategia gospodarki wodnej.


Zagrożenia cywilizacyjne(wykład - 45 godz.)


76-1WOS1


Obowiązkowy


Podstawowy



II.B.6 Liczba punktów(numer of credits)

4 ECTS


Wykłady (45 godz.- 3 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)


Język polski


Prof. zw. dr hab. Elżbieta LoncDr Jerzy Pereyma


Brak


Celem jest:- ukazanie wachlarza niebezpieczeństw dla przyszłości człowieka, wynikających nie tylko z rozwoju technologii i działalności przemysłowej wrogiej środowisku naturalnemu, ale także tych które kryją się w zmianach klimatycznych, wzroście zaludnienia i pojawianiu się chorób, głównie infekcyjnych (zakaźnych) i inwazyjnych (pasożytniczych) oraz w militarnym wykorzystywaniu chorobotwórczych drobnoustrojów (bioterroryzm); - rozumienie przyczyn oraz sposobów zapobiegania ich skutkom;- umiejętność racjonalnej analizy i osądu zagrożeń, którym można przeciwdziałać wykorzystując postęp naukowy, a nie kontrpozytywistyczne ideologie (New Age).


Niebezpieczeństwa harmonijnego rozwoju ludzkości. Zagrożenia gospodarcze, demograficzne, urbanizacyjne,

biologiczne. Międzynarodowe organizacje i konferencje - ich postanowienia w zakresie ochrony środowiska i zdrowia człowieka.Bilans energetyczny układu Ziemia – atmosfera. Efekt szklarniowy i składniki powietrza za niego odpowiedzialne. CO2, CH4, N2O, para H2O, CFC, O3 – źródła, koncentracja, skutki dla środowiska i możliwości redukcji. Warstwa ozonowa i jej znaczenie, zmiany antropogenne. Smog i jego rodzaje. Kwasowość i zasadowość atmosfery o pochodzeniu antropogennym. Obszary górskie w obliczu klęski ekologicznej.Radioaktywność, energia alternatywna, pożary lasów, szybów naftowych, rafinerii. Ekosystemy polarne i ich zagrożenia. Zanik wiecznej zmarzliny. Wkraczanie cywilizacji w naturalne środowisko polarne. Odkrycia geograficzne, wielorybnictwo, łowiectwo, eksploatacja surowców naturalnych, konflikty terytorialne, badania naukowe i stacje, nauka i edukacja. Turystyka polarna.Sprzężenia zwrotne środowiska naturalnego i antropogennie zmienionego. Odległy transport zanieczyszczeń powietrza. Spływ zanieczyszczeń do wód śródlądowych i morskich.Odpady stałe i ich składowanie.Rezerwuary chorobotwórczych czynników biotycznych w atmosferze, hydrosferze i litosferze. Rola wektorów, głównie pasożytniczych stawonogów, w rozprzestrzenianiu patogenów. Klimatyczne uwarunkowania zasięgu chorób transmisyjnych, na przykładzie malarii. Mikrobiologiczne i parazytologiczne zanieczyszczenie środowiska i jego biologiczny monitoring.Wykorzystanie chorobotwórczych drobnoustrojów jako biologicznej broni.


Egzamin ustny lub pisemny, prace semestralne


Botkin D., Gould S. i in. 2001. Oblicza Ziemi. Zagrożenia i nadzieje. Raport the Smithsoniam Inst. and National Geographic. Wyd. G+J RBA, Warszawa. Chomiczewski K., Kocik j., Szkoda T. 2002. Bioterroryzm. Zasady postępowania lekarskiego. Wyd. lekarskie PWZL, Warszawa.Kurnatowska A. [red.] 1999. Ekologia i jej związek z różnymi dziedzinami wiedzy. PWN, Warszawa.Schónwiese Ch. 1997. Klimat i człowiek. Wyd. Prószyński i spółka, Warszawa.Zagrożenia Cywilizacyjne. 2006. Seria Wydawnicza Polskiej Akademii Umiejętności (PAU), Kraków.

II.B.1 Nazwa przedmiotu(course title)(30/45 godz.)

Zarządzanie i finansowanie w gospodarowaniuśrodowiskiemWykład (15h) i ćwiczenia/konwersatorium (30h)


76-4WC/KOFS2


obligatoryjny


?


Studia II stopnia, II rok, semestr IV


4 ECTS


♦ Wykłady 15h♦ Konwersatorium i warsztaty grupowe 30h♦ Konsultacje (zarówno regularne, jak też organizowanew indywidualnych przypadkach)


język polski


dr Adriana Trojanowskadr Dagmara Tchorz - Trzeciakiewiczmgr Wojciech Drzewicki


brak


Przygotowanie absolwentów do kreatywnegorozwiązywania problemów związanych zwdrażaniem oraz funkcjonowaniem zarządzaniaśrodowiskiem w przedsiębiorstwach, organizacjachi instytucjach.


Jasny i zwięzły opis treści przedmiotu pozwalającyokreślić jego zakres tematycznyProjektowanie, organizowanie i wdrażanie systemuzarządzania środowiskiem (opartego na strategiiCzystszej Produkcji, serii norm PN-EN ISO 14000rozporządzeniu UE - EMAS);Auditowanie przedsiębiorstw i instytucji w aspekciezarządzania środowiskiem;Tworzenie i realizowanie strategii zrównoważonegorozwoju (gmin, powiatów, przedsiębiorstw itp.);Wykorzystanie proekologicznych instrumentów wpromocji organizacji i przedsiębiorstw (np.ekoetykietowanie);Pozyskiwanie środków na finansowanieprzedsięwzięć związanych z zarządzaniemśrodowiskiem i ochroną środowiska.Wybrane narzędzia finansowe w ochronieśrodowiska: handel emisjami, działalnośćorganizacji odzysku.Aspekty socjologiczne i psychologiczne wzarzadzaniu środowiskiem


Powinien się tu znaleźć dokładny opis metod oceny pracystudenta w ramach danego przedmiotu, z uwzględnieniemtakich elementów jak forma, czas trwania, kalendarz(okres, częstotliwość( a także terminy zapisów na egzaminyi sesji egzaminacyjnych (także terminy odbiegające odregul aminowych).Wykłady: egzamin pisemny po zakończeniu wykładów ikonwersatoriumKonwersatorium: w trakcie semestru do wykonaniaprzez każdego ze studentów prezentacja, projekt i esej,uzyskane oceny cząstkowe składają się na ocenękońcową.


Nowak Z. (red) Zarządzanie środowiskiem cz. I i IIWydawnictwo Politechniki Śląskiej. Gliwice 2001.Nierzwicki W., 2006. "Zarządzanie środowiskowe",Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne Poskrobko B.(red.), 2007: "Zarządzanie środowiskiem", PolskieWydawnictwo EkonomiczneRozporządzenie (WE) NR 761/2001 ParlamentuEuropejskiego i Rady z dnia 19 marca 2001 r.dopuszczające dobrowolny udział organizacji wsystemie eko-zarządzania i audytu we Wspólnocie(EMAS)Bocian J., Nowacki K. (red) Prawna ochrona powietrzai handel uprawnieniami emisyjnymi w Polsce i wNiemczech. Seria PRAWO PUBLICZNEPORÓWNAWCZE Kolonia Limited 2006


Zoologia bezkręgowców (Wykład 15 godzin+ ćwiczenia 30 godzin- razem 45 godzin)


76-2WCOFS2


Obligatoryjny dla specjalnosci „ Biologia Srodowiska” w Instytucie Zoologicznym





4 ETCS


Wykłady + ćwiczenia


Język polski


dr hab. Dariusz Skarżyński


brak


Podczas kursu zoologii bezkręgowców prezentowana jest współczesna wiedza na temat morfologii, anatomii, ekologii, systematyki, filogenezy zwierząt (Metazoa, Animalia) i wybranych grup „Protista. Kształcone są umiejętności praktyczne w zakresie sporządzania preparatów biologicznych, prowadzenia obserwacji za pomocą sprzętu optycznego, sporządzania rysunku biologicznego, preparacji oraz oznaczania pospolitych gatunków ze szczególnym uwzględnieniem reprezentantów fauny krajowej.


1. Współczesna klasyfikacja „Protista” i Metazoa2. Morfologia, anatomia, ekologia, systematyka,

filogeneza.: Porifera, Placozoa, Orthonectida,

1

Rhombozoa, Cnidaria, Ctenophora,3. Platychelminthes, Acoelomorpha, Gastrotricha,

Gnathostomulida, Rotifera, Acanthocephala, Micrognathozoa, Cycliophora

4. Annelida, Nemertea, Echiura, Sipuncula5. Mollusca, Phoronida, Brachiopoda, Bryozoa,

Entoprocta6. Nematoda, Nematomorpha, Kinorchyncha, Priapulida,

Loricifera, Onychophora, Tardigrada7. Arthropoda8. Echinodermata, Hemichordata, Xenoturbellida,

ChaetognathaII.B.13 Metody oceny

(assessment methods) aktywne uczestnictwo w ćwiczeniach, uzyskanie pozytywnych ocen z ćwiczeń i wykładu


Literatura podstawowa: Jura Cz. Bezkręgowce. Podstawy morfologii

funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Wydanie 3, 2002. PWN.

Moraczewski J. i inni. Ćwiczenia z zoologii bezkręgowców. Wydanie 4, 1980. PWN

Literatura uzupełniająca: Grabda E. (red.) Zoologia bezkręgowców. Wydanie 3,

1989. PWN. Dogiel W. A. Zoologia bezkręgowców. 1986. PWRiL. Ruppert E. E., Fox R. S., Barnes R. D. Invertebrate

zoology. A functional evolutionary approach. Wydanie 7, 2004, Thomson, Brooks/Cole.Pechenik J. A. Biology of invertebrates. Wydanie 5, 2005. McGraw-Hill.

Brusca R. C., Brusca G. J. Invertebrates. Wydanie 2, 2002. Sinauer Associates Inc.

Anderson D. T. Invertebrate zoology. Wydanie 2, 2001. Oxford University Press.


Zdrowie – laboratoryjne metody jego oceny( wykład- 15 godzin)


76-1WOFS2


Fakultatywny dowolnego wyboru (optional)




Studia II stopnia, I rok, I semestr

1


2 ETCS


Wykłady 15 godzin ( 8 tygodni po 2 godziny)


Język polski


dr Ryszard Adamski


Zaliczenie przedmiotów kierunkowych ochrony środowiska


Student powinien w stopniu podstawowym interpretować wyniki badań laboratoryjnych oraz wskazać jakie badania laboratoryjne wykonać w podstawowych schorzeniach


Interpretacja i zakres badań laboratoryjnych, m. in. w schorzeniach nerek, wątroby, hematologicznych, hormonalnych, infekcjach bakteryjnych i pasożytniczych, metody pobierania materiału biologicznego do diagnostyki laboratoryjnej


Egzamin pisemny po zakończeniu wykładów


„Diagnostyka laboratoryjna”B. Neumeister,I.Besenthal, H. LiebichUrban & Partner, Wrocław 2001„Badania laboratoryjne w codziennej praktyce”Z. Jakubowski, J. Kabata, L. Kalinowski, M. Szczepańska-Konkel, S. AngielskiMAK med., Gdańsk 1998„Poradnik lekarza praktyka”J. Braun, U. Renz, A. SchafferOssolineum, Wrocław 1993

II.B.1 Nazwa przedmiotu (course title)

Zrównoważony rozwój (wykład – 30 godz.)

II.B.2 Kod przedmiotu (course code)

76-5WOS1




Podstawowy

II.B.5 Rok studiów, semester (year of study, semester/trimester)



1


(teaching methods) Wykłady (30 godz. - 2 godz. tygodniowo przez 15 tygodni)

II.B.8 Język wykładowy (language of instruction)

Język polski

II.B.9 Imię i nazwisko wykładowcy (name of lecturer)

Prof. dr hab. Ludwik Tomiałojć

II.B.10 Wymagania wstępne (prerequistes)

Brak specjalnych - wiedza ze szkoły średniej.

II.B.11 Cele przedmiotu (wskazane jest określenie celów jako efektów kształcenia i kompetencji) (objectives of the course, preferably, expressed in terms of learing outcomes and competences)

Student ma orientować się w głównych typach współczesnych ustrojów i rodzajach gospodarki. Ma wiedzieć na czym polega nowoczesność rozwoju zrównoważonego. Wreszcie ma wiedzieć, jak sięgać po podstawowe piśmiennictwo w tym zakresie w razie podjęcia nauczania w szkole lub pracy w pionie ochrony środowiska czy w przedsiębiorstwach gospodarczych.

II.B.12 Treści merytoryczne przedmiotu (course contens)

Wstęp: Różnice między kapitalizmem i socjalizmem. Typy kapitalizmu: irracjonalny i racjonalny (anglosaski, niemiecko-skandynawski i japoński). Terminy “konserwatyzm”, „liberalizm”, “socjaldemokracja” - jak rozumiane? Plusy i minusy globalizacji. Przyszłość gospodarki światowej: teza B. Barbera: McŚwiat większym zagrożeniem dla cywilizacji niż dżihad. Koncepcja J.Rifkina wg książki „Koniec pracy”. Sukcesy i porażki polskiej transformacji ustrojowo-gospodarczej (K. Poznański – Wielki przekręt). Gospodarka zasobami: „gospodarka kowbojska” a gospodarka “statku kosmicznego”. Dualizm klasycznej ekonomii i ekologii w gospodarowaniu zasobami. Nowa ekonomia środowiska. „Tragedia dóbr wspólnych”. „Rozwój zrównoważony” (RZ) i “ekorozwój” -definicje. Co ich przeciwieństwem? Błędy w interpretowaniu i stosowaniu RZ. RZ a ochrona przyrody - wzajemne relacje. 9 zasad koncepcji RZ (wg raportu „Caring for the Earth”), a zasady wg Agendy 21 oraz pomocnicze wg (Polskiej) Polityki Ekologicznej Państwa. Wskaźniki RZ, ich znaczenie. Struktura wykonawcza programu RZ dla Polski i gminy. Zastosowanie zasady RZ w sektorach gospodarki. Koncepcja “mnożnika cztery”. Założenia „ery ekologicznej” oraz „ekokapitalizmu” (wg Weizsackera, Lovensa i Lovensa 1999). Oznaki kontrrewolucji ekologicznej. Świat po kapitalizmie (wg Kortena 2002), „Budowa nowej Cywilizacji” (A.i H. Tofflerowie 1996).

II.B.13 Metody oceny (assessment methods)

Egzamin pisemny

II.B.14 Spis zalecanych lektur(recommended reading) Podstawowe podręczniki: Kozłowski S. 1997. W drodze do ekorozwoju. PWN,

Warszawa. Kozłowski S. 2000.Ekorozwój. PWN, Warszawa.

Piśmiennictwo pomocnicze: Brown L.R., Flavin C., French H.F. 1999. Raport o stanie

1

świata - U progu nowego tysiąclecia. Worldwatch Institute 1999.

Fiedor B. 1993. Koncepcja trwałego rozwoju (Sustainable development). W: Środowiskowe bariery rozwoju gospodarczego a przemiany strukturalne w Polsce. Ekonomia i Środowisko 9: 73-82. Hardin G. 1968. The tragedy of the commons. Science 162: 1243-1248. Harrison P. 1992. The Third Revolution: Environment, Population and a Sustainable World. I.B. Tauris, London/New York, s. 351. IUCN/ENEP/WWF 1991. Caring for the Earth: A strategy for sustainable living. Wyd. IUCN, UNEP i WWF-Fund, Gland, Switzerland, s. 228 + 24. Korten D.C. 1999(2002). Świat po kapitalizmie - alternatywa dla globalizacji. Stowarzyszenie OBYWATEL, Łódź. Nowicki M., Ribbe L. 2001. Problemy ekorozwoju Polski. Agencja R-W, Warszawa. Rifkin J. 2001. Koniec pracy. Wyd. Dolnośląskie, Wrocław.

Toffler A., Toffler H. 1996. Budowa nowej cywilizacji. Zysk i S-ka, Warszawa.

1

spis treści - międzywydziałowe studium ochrony Środowiska · web viewdoc dr marek burzyński...

Documents