Sürdürülebilir Turizm

Kitle turizmindeki patlamanın potansiyel etkilerinin farkına varma

“Yeşil turizm” kavramının doğuşu

“Sürdürülebilir turizm” kavramının gelişimi

“Ziyaretçi yönetimi” kavramındaki gelişme

1960 1970 1980 1990

Sürdürülebilir turizm kavramının kronolojik gelişimi

Sürdürülebilir Turizm

• Sürdürülebilirlik ve turizm üzerine ilk eylem stratejileri British Columbia, Kanada‘da düzenlenen Globe ‘90 konferansında belirlenmiştir.

• Konferansta, turizm endüstrisinden, hükümetlerden, sivil toplum kuruluşlarından ve akademisyenlerden temsilciler biraraya gelmiş ve turizmde sürdürülebilirlik için çevrenin önemini tartışmışlardır.

• Konferans sonucunda sürdürülebilir turizmin amaçları aşağıdaki gibi belirlenmiştir:

Sürdürülebilir Turizm

Turizmin çevre ve ekonomiye önemli katkıları konusunda yüksek bilinç ve anlayış geliştirmek,

Eşitlik ve kalkınmayı desteklemek,

Ev sahibi toplumun yaşam kalitesini yükseltmek,

Ziyaretçiler için yüksek kalitede bir deneyim sunmak,

Çevrenin kalitesini devam ettirmek (Fennell, 2003).

Sürdürülebilir Turizm Niçin Gerekli?

Turizmde Kaynaklar

TURİZM

Doğal Kaynaklar

Beşeri Kaynaklar

Tarihsel Kaynaklar

Kültürel Kaynaklar

Diğer Kaynaklar

Çevre, ekonomi ve turizm arasındaki ilişki

Ekonomik başarı

Çevresel Kalite

Turistlerin

ihtiyaçlarını

tatminTURİZM

Sürdürülebilir Turizmin Temel Mantığı

Sürdürülebilir Kalkınmanın Boyutları

Sosyal

EkonomikÇevresel

Sürdürülebilir Turizmin Boyutları

Sürdürülebilir Turizm

Ekoloji, Çevre, doğal kaynaklar

Sosyo-ekonomiYerel ve ulusal ekonomik ve sosyal gelişme, istihdam, çalışma koşulları

Sosyo-kültürAnıtlar, kültürel miras, etnik gruplar, yaşayan kültürler, yerel kültürler, yerli gruplar

Tüketici memnuniyeti

Ekonomik başarı

Çevresel Kalite

Sosyal Taşıma Kapasitesi

Fiziksel ve Olanaksal Taşıma Kapasitesi

Ekolojik Taşıma Kapasitesi

Sosyal Amaçlar Ekonomik Amaçlar

Çevresel Amaçlar

Toplum Temelli

Ekonomi

Eşitlikçi Koruma

Çevre-Ekonomi Bütünleşmesi

Geleneksel ÇEDİnsan Ekolojisi ve

Antropolojik

Çalışmalar

Sürdürülebilir Turizmin Boyutları

Sürdürülebilir Turizmin Tanımı

Sürdürülebilir Turizmin Tanımı

• Sürdürülebilir turizm, turizm endüstrisi, ziyaretçiler, çevre ve

ziyaret edilen toplumlar arasındaki kompleks ilişkilerden

kaynaklanan gerilimleri ve sürtüşmeleri asgari düzeye indirmeye

çalışan olumlu bir yaklaşımdır.

• Böylece hem doğal hem de insan kaynaklarının kalitesini

iyileştirmeye ve uzun dönemde yaşatmaya çalışmaktadır.

• Büyüme teorisi karşıtı olmayıp, büyümenin de sınırları olduğuna

işaret etmektedir. Bu sınırlamalar; alandan alana ve yönetimlerin

uygulamalarına göre değişecektir.

• Bu yaklaşım, turizmde gelişmenin gerçekleştiği bölgede uzun

dönemde devam etmesini ve aynı zamanda ziyaretçi

memnuniyetini arttırmayı amaçlamaktadır.

Sürdürülebilir Turizm:

• “Gelecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını karşılama

olanağından ödün vermeksizin, turistlerin, turizm

endüstrinin ve ev sahibi toplulukların bugünkü

ihtiyaçlarını karşılayan turizmdir.”

• “Ziyaretçilerin, turizm endüstrinin, çevrenin ve ev

sahibi toplulukların ihtiyaçlarına hitap eden,

bugünkü ve gelecekteki ekonomik, sosyal ve

çevresel etkileri tam olarak dikkate alan turizmdir.”

• Kaynak:WTO

Sürdürülebilir turizm

Alternatif turizm

Ekoturizm

Çevre dostu turizm

Minimum etkili

turizm

Yumuşak turizm

Sorumlu turizm

Sürdürülebilir turizmin diğer terimlerle ilişkisi

Sürdürülebilir Turizmin Temel İlkeleri

Sürdürülebilir Turizmin Temel İlkeleri

Turistlerin ve yerel halkın çevre konusunda eğitimini ve bilgilendirilmesini sağlamak.

Turizmin farklı mekan ve zaman dilimlerine yayılmasını sağlayarak, bu nedenle oluşabilecek olumsuz etkileri en aza indirmek;

Turizmin bir bölgede kontrollü gelişmesini ve yararlarının topluma yayılmasını sağlamak;

Turizmin çevrenin doğal görünümüne uygun bir şekilde gelişmesini sağlamak;

Yerel gelirleri artırırken çevrenin iyileştirilmesi ve korunmasına destek vermek;

Çevrenin estetik özellikleri, doğal yaşam ve yerel kültür üzerinde yoğunlaşmak;

Sürdürülebilir ve Sürdürülebilir

Olmayan Turizm

Genel kavramlar

Sürdürülebilir

• Yavaş gelişme

• Kontrollü gelişme

• Uygun ölçekli

• Uzun vadeli

• Kaliteye yönelik

• Yerel kontrol

Sürdürülebilir olmayan

• Hızlı gelişme

• Kontrolsüz gelişme

• Uygun olmayan ölçekli

• Kısa vadeli

• Miktara yönelik

• Uzaktan kontrol

Gelişme stratejileri

Sürdürülebilir• Planlı gelişme

• Kavram temelli planlama

• Tüm çevreyi gözeten

• Baskı ve yararlar dağıtılmış

• Yerel yatırımcı

• Yerel istihdam

• Bölgesel mimari

Sürdürülebilir olmayan• Plansız gelişme

• Proje temelli planlama

• “Bal kavanozu” odaklı

• Kapasite artışı

• Yabancı yatırımcı

• İthal işgücü

• Bölgesel olmayan mimari

Turist davranışları

Sürdürülebilir• Küçük gruplarla seyahat

• Akılcı düzenleme

• Yerel dili öğrenme

• Saygılı ve duyarlı

• Sessiz

• Tekrar ziyaret eden

Sürdürülebilir olmayan• Kalabalık gruplarla seyahat• Akılcı düzenleme az veya yok

• Yerel dilin öğrenilmemesi

• Yoğun ve duyarsız

• Gürültülü

• Muhtemel tekrar dönüş

Sürdürülebilir Turizm Niçin Önemlidir?

Sürdürülebilir Turizm:

• Sürdürülebilir turizm gelişimi, kuralları ve yönetim

uygulamaları ile destinasyonların tümünde, kitle turizmi

ve çeşitli niş turizm segmentleri dahil olmak üzere tüm

turizm formları için geçerlidir ve uygulanabilir.

• Sürdürülebilirlik ilkeleri, turizm gelişmesinde, çevresel,

ekonomik ve sosyo-kültürel yönleri gözetmeli ve uzun vadeli

sürdürülebilirliği garanti etmek için bu üç boyut arasında

uygun bir denge kurulmuş olmalıdır.

• Böylece, sürdürülebilir turizm;

Sürdürülebilir Turizm

3) İş, gelir-kazanç fırsatları ve sosyal hizmetler dahil olmak üzere, tüm kazanımların dağıtımında tüm paydaşlara sosyo-ekonomik fayda sağlar ve yoksulluğun azaltılmasına katkıda bulunur.

2) Ev sahibi toplumların sosyo-kültürel değerleri olan kültürel miras ve geleneksel değerlerini korumaya ve kültürler arası anlayış ve hoşgörünün gelişmesine katkıda bulunur.

1) Turizmin gelişmesinde anahtar rolü oluşturan çevresel kaynakların optimum kullanımını sağlar;

Sürdürülebilir Turizm

Sürdürülebilir turizm turistlerin sürdürülebilir turizm ilkeleri konusunda farkındalıklarınıartırmak ve sürdürülebilir uygulamalarını önemsemeleri ve yaygınlaştırmaları için aynı

zamanda yüksek düzeyde turist memnuniyeti sağlamayı, turistler için anlamlı bir deneyim sağlamayı gerektirir.

Sürdürülebilir turizmi başarmak devamlı bir süreçtir ve yanlış uygulamalar nerede ve ne zaman olursa olsun bunun için gerekli önleyici ve / veya düzeltici önlemleri alabilmek için etkilerin

sürekli izlenmesini gerektirir.

Sürdürülebilir turizm gelişimi, geniş katılımlı ve uzlaşma sağlamak üzere tüm ilgili paydaşların bilinçli katılımının yanı sıra, güçlü bir siyasi liderlik gerektirir.

Sürdürülebilir Turizmin 12 Hedefi

1. Ekonomik

Süreklilik

Turizm destinasyonlarının ve işletmelerinin uzun vadede

fayda sağlamaya ve büyümeye devam etmesi için

sürekliliklerini ve rekabetçiliklerini sağlamak

2. Yerel Refah Ziyaretçilerin yerel harcama oranını artırmak da dahil olmak

üzere turizmin ev sahibi destinasyona katkısını azamiye

çıkarmak

3. İstihdam Kalitesi Irk, cinsiyet, engellilik gibi konularda ayırımcılığa mahal

vermeden, ücret ve hizmet kalitesinin artırılması da dahil

olmak üzere turizm tarafından yaratılan yerel istihdamın

sayısını ve kalitesini artırmak

4. Sosyal Eşitlik Yoksullara sunulan fırsatların, gelirin ve hizmetlerin

iyileştirilmesi de dahil olmak üzere turizmden elde edilen

ekonomik ve sosyal yararın genele adil bir şekilde dağılımını

gözetmek

5. Ziyaretçi

Memnuniyeti

Irk, cinsiyet, engellilik gibi konularda ayırımcılık yapmadan

bütün ziyaretçilere güvenli ve tatmin edici bir deneyim

sunmak

6. Yerel Kontrol Turizmin diğer paydaşları ile görüş alışverişi içerisinde

planlama, yönetim ve bölgede turizmin gelişimi konusunda

yerel yönetimleri süreçlere dahil etmek ve yetkilerini artırmak

7. Toplumsal Refah Sosyal bozulma ve istismara yol açmadan sosyal yapı ve

kaynaklara, olanaklara ve yaşam destek sistemlere erişim de

dahil olmak üzere yerel halkın yaşam kalitesini korumak ve

iyileştirmek

8. Kültürel Zenginlik Ev sahibi toplumlara özgü kültür, gelenek ve tarihsel mirasa

saygı duymak ve güçlendirmek

9. Fiziki Bütünlük Kentsel ve kırsal alanların kalitesini korumak, güçlendirmek

ve çevrenin fiziki ve görsel bakımdan bozulmasını

engellemek

10. Biyolojik

Çeşitlilik

Doğal alanların, habitatın ve yaban hayatının korunmasını

desteklemek ve olası zararı asgari düzeye indirmek

11. Kaynak

Verimliliği

Turizm firma ve hizmetlerinin gelişim ve işletmesinde sınırlı

ve yenilenemeyen kaynakların kullanımını asgariye indirmek

12. Çevresel Saflık Turizm işletmelerinden ve ziyaretçilerden kaynaklanan hava,

su ve kara kirliliğini ve atık üretimini asgariye indirmek

Kaynak: UNEP , Making Tourism More Sustainable: A Guide for Policy Makers

Doğal Çevrenin Sürdürülebilirliği ve

Turizm

Doğal Çevrede Turizmin Etkileri

Turizm ve çevresel kaynaklar ilişkisi

Turizm doğal ve kültürel kaynaklara

dayalıdır

Turizm kaynaklarının sürdürülebilir

olmayan kullanımı turizme zarar verir

Doğal Çevrede Turizmin Bazı Potansiyel Büyük

Etkileri

Doğal Çevrede Turizmin Bazı Potansiyel Büyük Etkileri

Etki özelliği Potansiyel sonuç

Bitkisel ve hayvansal türlerin kompozisyonu

• Üreme alışkanlıklarının bozulması

• Hayvanların avlanmayla öldürülmesi

• Ticari hediyelik eşyaya materyal sağlamak için hayvanların öldürülmesi

• Hayvanların içeriye veya dışarıya göçü

• Vejetasyonun ayakla veya tekerleklerle çiğnenerek tahrip edilmesi

• Ağaç veya bitkilerin toplanması soncu vejetasyonun tahrip edilmesi

• Turistik konaklama olanaklarının planlanması ve/veya doğa vejetasyonörtüsünün kaldırılması

• Yaban yaşamı rezervlerinin/kutsal yerlerin ya da habitat restorasyonunun yaratılması

Doğal Çevrede Turizmin Bazı Potansiyel Büyük Etkileri

Etki özelliği Potansiyel sonuç

Kirlenme • Petrolün yayılması, kanalizasyon suyunun atık olarak verilmesi ile su kirlenmesi

• Aydınlatma, ısıtma için yakıtlarınyakılması, araç emisyonları ile hava kirliliği

• Turistik ulaştırma ve aktivitelere bağlı gürültü kirliliği

Erozyon • Erozyon ve yüzeysel akışlarla toprağın kompaktlaşması

• Toprak kayması riskindeki değişkenlik

• Jeolojik özelliklerin tahribi (ör. mağaralar)

• Akarsu depolarının tahribi

Doğal Çevrede Turizmin Bazı Potansiyel Büyük Etkileri

Etki özelliği Potansiyel sonuç

Doğal kaynaklar • Yüzey suları ve yer altı sularının azalması/tükenmesi

• Turistik aktiviteler için enerji kaynağı olan fosil yakıtların azalması/tükenmesi

• Yangın riskinin oluşması

• Yapı malzemesi için mineral kaynakların azalması

• Biyolojik kaynakların aşırı tüketimi (ör. Aşırı balık avcılığı)

• Hidrolojik paterndeki değişiklik

• Birincil üretim için arazi kullanımındadeğişiklik

• Olanaklar (ör. Yapılaşma, sandalyeli taşıyıcılar, araç park yerleri…)

• Kanalizasyon , alglerin çoğalması

Sürdürülebilir turizm gelişimi

Coğrafi, fiziksel ve ekolojik etkiler

Ekonomik etkiler Sosyal ve kültürel etkiler

Kitle turizmindeki patlamanın potansiyel etkilerinin farkına varma

“Yeşil turizm” kavramının doğuşu

“Sürdürülebilir turizm” kavramının gelişimi

“Ziyaretçi yönetimi” kavramındaki gelişme

1960 1970 1980 1990

Sürdürülebilir turizm kavramının kronolojik gelişimi

Dünyada uluslararası ve iç turist sayısı (2015)

1,186 5 6,138

Turizmden kaynaklanan ve çevresel sorunlarSu kirliliği

Hava kirliliği

Gürültü kirliliği

Görüntü kirliliği

Katı atık sorunu

Ekolojik bozulmalar Habitatın tahribi

Flora ve fauna üzerindeki etkiler

Ormansızlaşma

Erozyon

Çevresel tehlikeler

Tarihi ve arkeolojik alanların alanların tahribi

Arazi kullanım sorunları

Turizmin Sürdürülebilirlik Bağlamında Karşı Karşıya Olduğu Zorluklar

Turizm Endüstrisinin Yarattığı Çevresel Problemler ve Turizmin Karşı Karşıya Olduğu Zorluklar

1. Enerji tüketimi ve sera gazı emisyonları

2. Su tüketimi

3. Atık yönetimi

Katı atık yönetimi

Sıvı atık yönetimi

4. Biyolojik çeşitliliğin kaybı

5. Kültürel mirasın etkin yönetimi

Küresel iklim değişikliği ve turizm

Yıl CO2 yoğunluğu

(ppm)

Olay

1956 315.97 Yıllık ölçümlerin başlaması / Mauna Loa Gözlem İstasyonu (Hawaii) kuruldu.

1979 336.78 Birinci Dünya İklim Konferansı yapıldı.

1988 351.56 Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli (IPCC) kuruldu (WMO&UNEP).

1990 354.35 İkinci Dünya İklim Konferansı yapıldı.

1991 355.57 1. Değerlendirme Raporu-IPCC (FAR) / Uluslararası müzakereler başladı.

1992 356.38 BM İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) imzaya açıldı.

1994 358.82 BMİDÇS, 21 Mart 1994’te yürürlüğe girdi.

1995 360.80 IPCC tarafından 2. Değerlendirme Raporu (SAR) COP1, Berlin’de sunuldu.

1997 363.71 Kyoto Protokolü kabul edildi.

2001 371.13 IPCC tarafından 3. Değerlendirme Raporu (TAR) yayımlandı.

2005 379.8 Kyoto Protokolü yürürlüğe girdi.

2007 383.76 IPCC tarafından 4. Değerlendirme Raporu (AR4) yayımlandı.

2009 387.37 COP 15’te Kopenhag Uzlaşması çıktı / Türkiye Kyoto Protokolü’ne taraf oldu.

2010 389.85 140 ülke Kopenhag Uzlaşması çerçevesinde taahhütlerini bildirdi.

2011 391.63 COP17 Durban Platformu, 2015’e kadar anlaşmanın sonuçlandırılması kararı alınd.

2012 393.82 COP18 Doha, Kyoto Protokolü II.Yükümlülük Dönemi’nin 2020’ye kadar uzatılması

kararı alındı.

2013 396.48 COP19 Varşova Müzakereleri yapıldı.

2014 398.55 COP20, Lima – 5. Değerlendirme Raporu (AR5) yayımlandı.

2015 400+ COP21 Paris – 2020 sonrası için Paris Anlaşması kabul edildi.

İklim değişikliği turizm ilişkisinde ikili yapı

İklim değişikliği turizm ilişkisinde ikili yapı

Turizm sektörünün iklim

değişikliğine katkısı

İklim değişikliğinin turizme etkisi

Turizm sektörünün iklim değişikliğine katkısı

İklim değişikliğinin turizme etkisi

Alplerde turizme ilişkin temel veriler (2010)

Alplerde 13 milyon nüfus yaşamaktadır.

Yılda ortalama 100 milyon turist Alpleri ziyaret etmekte ve konaklamaktadır.

Yılda 60 milyon günübirlik ziyaretçi.

7.3 milyon yatak kapasitesi (İkinci konutlar dahil).

464 milyon geceleme.

30 turizm merkezinde 1 milyondan fazla geceleme.

Alplerde yaşayan nüfusun %8’i; belediye gelirlerinin %10’u turizme bağlıdır.

Kaynak: Permanent Secretariat of the Alpine Convention, 2013. Sustainable Tourism in the Alps .

Sürdürülebilir Turizmde Temel Paydaşlar

Sürdürülebilir Turizm

Kirlilik• Hava

• Su• Gürültü• Görsel

Kaynak Kullanımı• Su• Toprak• Gıda

Yaban hayatı• Safari• Avcılık• Hayvanat B.• Habitatlar

Turizm Organizasyonlarının Operasyonal Uyg.• Geri dönüşüm• Satın almalar• Atık yönetimi•Enerji koruma

Ev Sahibi Toplum• Turizmin yararlarının

dağıtımı• Yerel turizm üzerindeki kontrol derecesi

Turistler• İlgi •Davranışlar

Endüstri• Kendini düzenleme

• Uygulamanın kodları• Ev sahibi toplumla ilişkiler• Sürdürülebilir turizmle ilgili girişimler• İstihdam politikaları

Kamu Sektörü Politikası• Yatırımlar

• Yasama• Planlama

Koruma Politikaları ve Uygulamaları• Peyzaj• Kentsel görünüm• Yaban hayatı

Sürdürülebilir Turizm

Ev sahibi toplum: • Doğrudan turizmde

çalışanlar

• Turizmde dolaylı çalışanlar

• Yerel girişimciler

Hükümet

kuruluşları: • Hükümetler üstü;

ör. AB

•Ulusal hükümetler

• Bölgesel meclisler

• Yerel yönetimler

Turizm endüstrisi: • Tur operatörleri

• Ziyaretçi çekicilikleri

• Ulaşım operatörleri

• Ağırlama sektörü

• Perakende seyahat

Baskı grupları: • Çevre

•Yaban yaşamı

•İnsan hakları

•İşçi hakları

Medya: •Seyahat uzmanları

•Haberler

Uzmanlar:•Ticari danışmanlar

•Akademisyenler

Gönüllü

sektör:• Gelişmekte olan

ülkelerdeki STK’lar

• Gelişmiş

ülkelerde çevresel

hayır kurumları

Turistler: • Kitlesel Pazar

• Ekoturistler

Sürdürülebilir turizm kriterleri

Toplumsal refah

Doğal ve kültürel çevrenin korunması

Ürün kalitesi ve turist memnuniyeti

Yönetim ve izleme

(WTO, 2004; Gebhard, Meyer, Roth, 2008).