Ssaki –zwierzęta należące do kręgowców , charakteryzujące się:

• Dwuwarstwową skórą pokrytą włosami, która chroni przed drobnymi uszkodzeniami oraz utratą ciepła

• Występowaniem w skórze gruczołów łojowych, potowychi mlekowych

• Karmienie młodych mlekiem matki• Stałocieplnością • Pęcherzykowatymi płucami, które umożliwiają pobieranie tlenu z

powietrza i usuwanie dwutlenku węgla • Zróżnicowanym uzębieniem• Obecnością przepony (mięśnia oddechowego)• Obecnością małżowin usznych• Znakomitym układem nerwowym i narządami zmysłowymi

Kończyny przednie wszystkich ssaków są zbudowane według tego samego planu: kośćramieniowa łączy się z 2 kośćmi przedramienia, za nimi leży kilka drobnych kości nadgarstka, naktórych opiera się zwykle 5 kości śródręcza. Ich przedłużeniem są kości tworzące człony palców.Podobne położenie mają też stawy pomiędzy nimi. Oznacza to, że są zbudowane wedługjednego planu budowy, co świadczy o ewolucyjnym pokrewieństwie ssaków. W zależności odśrodowiska i trybu życia, kości kończyn różnych ssaków bywają skrócone bądź wydłużone,czasem niektóre z nich nie występują lub są silnie zredukowane (jak u konia kości pierwszego,drugiego i piątego palca).

Co jedzą ssaki?Wyróżniamy ssaki mięsożerne, roślinożerne i

wszystkożerne. Mięsożerne polują na zwierzęta zabijając je swoimi długimi kłami; roślinożerne żywią się roślinami przeżuwając je; wszystkożerne żywią się zarówno pokarmem mięsnym, jak i roślinnym.

Warunkiem skutecznego wykorzystania składników pokarmowych jest m.in. dokładnerozdrobienie pokarmu. Do tego celu ssaki wykorzystują uzębienie, które składa się z 4 grupzębów: siekaczy, kłów, zębów przedtrzonowych i trzonowych. Siekacze, położone z przoduszczęk, są zwykle wydłużone i płaskie, służą do chwytania pokarmu i rozdzielania go na części.Za nimi znajdują się kły, które umożliwiają przytrzymywanie zdobyczy lub zabijanie. Rolązębów przedtrzonowych i trzonowych jest kawałkowanie pokarmu. U zwierzątroślinożernych korony tych zębów są wysokie, szerokie, płaskie i służą do rozcierania pokarmu,a u drapieżnych – niskie, ale ostre, przypominające zęby piły.

Rozmnażanie Ssaki rodzą żywe, często w pełni ukształtowane

potomstwo – podobne do dorosłych. Wyjątkiem są dziobaki i kolczatki składające jaja.

Ssaki są owodniowcami, czyli wytwarzane są błony płodowe podczas ciąży u samicy. Okres ciąży jest bardzo zróżnicowany np. u myszy domowej trwa 20 dni (10 - 14 młodych), a u słonia indyjskiego 660 dni (1 młode).

W rozwoju większości ssaków łożyskowych pojawia się łożysko-narząd, który umożliwia transport substancji pomiędzy organizmem matki a organizmem rozwijającego się zarodka.

Niektóre rzędy

ssaków

Stekowce

• Prymitywne ssaki składające jaja: kolczatka i dziobak.

Kolczatka Dziobak

Torbacze

• Młode rozwijają się w torbach matki: kangur, koala.

Kangur olbrzymi Koala

Nietoperze

• Jedyne ssaki zdolne do lotu aktywnego: nietoperz.

Borowiec wielki

Naczelne

• Zwierzęta ze specjalizacją rąk i nóg: lemury, szympansy, człowiek.

Lemur madagaskarski Bonobo Człowiek

Szczerbaki

• Bezzębne lub z uproszczony uzębieniem, ryjące lub nadrzewne zwierzęta: pancernik, leniwiec, mrówkojad.

Pancernik

Leniwiec

Mrówkojad

Parzystokopytne

• Kopytne (dwa lub cztery palce): świnia, jeleń, wielbłąd, żyrafa, owca.

JeleńŻyrafa

Nieparzystokopytne

• Kopytne (jeden lub trzy palce): koń, tapir, nosorożec.

Nosorożec afrykański

Koń domowy

Syreny

• Wodne zwierzęta z płaskimi nosami: manaty, diugonie.

Diugoń Manat

Trąbowce

• Duże, o grubej skórze roślinożerne z ciosami i trąbą: słonie.

Słoń afrykański

Walenie

• Zwierzęta wodne o płaskim ogonie i płetwowatymi kończynami przednimi: wieloryby, delfiny, morświny.

Delfin oceaniczny Morświn

Porównanie wielkości płetwala błękitnego, słonia afrykańskiego i człowieka

Płetwonogie

• Zwierzęta wodne o wrzecionowatym ciele i kończynami w formie płetw: uchatki, foki, morsy.

Uchatka australijska

Mors

Zajęczaki

• Zwierzęta roślinożerne: zające, króliki, szczekuszki.

Zając szarak Króliki domowe

Gryzonie

• Najliczniejsza i najbardziej rozpowszechniona grupa ssaków: bóbr, szczur, świnka morska, wiewiórka.

Wiewiórka pospolita Bóbr europejski

Zadanie domowe:

• Oglądnij film utrwalający zdobytą na lekcji wiedzę https://www.youtube.com/watch?v=2wwHRzQwnRI

• Wymień w zeszycie cechy, na podstawie których zaliczysz wiewiórkę do kręgowców i ssaków – notatkę wyślij do nauczyciela.