ssol.tki.org.nzssol.tki.org.nz/content/download/2901/14500/version/3... · web viewlayout table...

23
Whakaurua to whakaahua/pikitia ki konei Kohitātea 2019 Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi Te Rā Tuatahi o te Tau Hou Ka wehe a Hāmoa (Samoa) I Aotearoa kia tū motuhake ai: 1962 Te Rā Tuarua o te Tau Hou Ka whakaatahia te kiriata ‘kōrerorero’ tuatahi kia hangaia ki Aotearoa, ko ‘’Coubray-tone News’: 1930 Ka tīmata te nohanga ki Takaparawhau: 1977 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Ko te Whakataetae Tere ā-Motu Waka Ama Ka tūhura a Malcolm Simpson (14) i te mātātoka tawhito rawa o Aotearoa: 1948 Ka tuku te Endeavour i te haika ki Meretoto (Ship Cove): 1770 15 16 17 18 19 20 21 [email protected]

Upload: others

Post on 07-Jun-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: ssol.tki.org.nzssol.tki.org.nz/content/download/2901/14500/version/3... · Web viewLayout table Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi 1 2 3 4 5 Te Rā Tuatahi o te

Whakaurua to whakaahua/pikitia ki konei

Kohitātea 2019Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi

Te Rā Tuatahi o te Tau Hou Ka wehe a Hāmoa (Samoa) I Aotearoa kia tū motuhake ai: 1962

Te Rā Tuarua o te Tau Hou Ka whakaatahia te kiriata ‘kōrerorero’ tuatahi kia hangaia ki Aotearoa, ko ‘’Coubray-tone News’: 1930

Ka tīmata te nohanga ki Takaparawhau: 1977

1 2 3 4 5 6 7

8 9 10 11 12 13 14Ko te Whakataetae Tere ā-Motu Waka Ama

Ka tūhura a Malcolm Simpson (14) i te mātātoka tawhito rawa o Aotearoa: 1948

Ka tuku te Endeavour i te haika ki Meretoto (Ship Cove): 1770

15 16 17 18 19 20 21Te Rā Huritau o Te Whanganui-a-Tara

e Rā Huritau o Tahupōtiki Wiremu Rātana: 1873

Te Rā Huritau o Te Tai Tokerau me Tāmaki Makaurau

Ka whakatūria anōtia e te iwi te pou haki ki te karahiwi o Maiki: 1858

[email protected]

Page 2: ssol.tki.org.nzssol.tki.org.nz/content/download/2901/14500/version/3... · Web viewLayout table Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi 1 2 3 4 5 Te Rā Tuatahi o te

Whakaurua to whakaahua/pikitia ki konei

Huitanguru 2019 Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi

1 2 3 4 5 6 7Te Rā Huritau o Whakatū (Nelson) me Kawatiri (Buller)

Te Tau Hou Hainamana Te Rā Whakamaharatanga o Waitangi

Ka taiāwhio a te Endeavour i te katoa o Te Ika-a-Māui: 1770

8 9 10 11 12 13 14Te Rā mō ngā Wāhine me ngā Kōtiro i roto i te Pūtaiao

Ka unuhia ngā taihara o Te Kooti e te kāwanatanga: 1883

Ka wehe Te Hokowhitu a Tūmatauenga i Aotearoa: 1915

Ka wehe te utanga kaipuke mīti whakamātao tuatahi i Aotearoa: 1882

15 16 17 18 19 20 21Ko te whakamatenga whakamutunga ka tū ki Aotearoa: 1957

Ka urupatungia te pā o Maraenuku, he take i puta ai te riri ki Te Whanganui-a-Tara: 1846

[email protected]

Page 3: ssol.tki.org.nzssol.tki.org.nz/content/download/2901/14500/version/3... · Web viewLayout table Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi 1 2 3 4 5 Te Rā Tuatahi o te

Whakaurua to whakaahua/pikitia ki konei

Poutūterangi 2019Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi

Ka taupatupatu a David Lange ki te tautohetohe o te Uniana o Oxford: 1985

Ka tīmata a Kaupapa Moana

1 2 3 4 5 6 7Ko te whakaaturanga tuatahi a Te Tira Puoro o Aotearoa: 1947

8 9 10 11 12 13 14Ko te kēmu tuatahi o ngā Auckland Warriors: 1995

Te Rā Huritau o Taranaki

Ngā Whakawhiwhinga tuatahi mō ngā Waiata nō Te Moananui-a-Kiwa: 2005

Ka tīmata a Polyfest

Ka mana ngā Waeture Tītī (Muttonbird) Islands hei whakaritenga mō ngā kaihopu tītī Māori o Rakiura: 1978

15 16 17 18 19 20 21Ka tīmata te pakū o ngā pū i te Pakanga tuatahi o Taranaki: 1860

Ko ‘Poi e’ he waiata nā te Karapū Māori o Pātea ka eke ki te taumata 1 i Aotearoa: 1984

Ka haria mai ngā pī miere ki Aotearoa: 1839

Ko te kara a Te Whakaminenga te kara ōkawa tuatahi o Aotearoa: 1834

Ko Anna Paquin (11) te tangata tuatahi nō Aotearoa kia whakawhiwhia ki te Oscar: 1994

Ka whakamanahia e te kāwanatanga te haki o Aotearoa: 1902

Te Rā Huritau o Ōtakou

Ka tīmata te kapu o Maadi

Te kōkiri ki Tebaga Gap i whakawhiwhia ai a Rūtene Tuarua Ngārimu te Rīpeka Wikitōria: 1943

Ka whakarewangia a Whakaata Māori: 2004

31Ko te tūnga whakamutunga a Rewi, te pakanga whakamutunga o te Pakanga o Waikato: 1864

Ka rere a Richard Pearse i te wakarererangi whai pūkaha nāna anō i hanga: 1904

[email protected]

Page 4: ssol.tki.org.nzssol.tki.org.nz/content/download/2901/14500/version/3... · Web viewLayout table Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi 1 2 3 4 5 Te Rā Tuatahi o te

Whakaurua to whakaahua/pikitia ki konei

Paengawhāwhā 2019Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi

Ka whakarerekēngia te ingoa o TEAL ki Air New Zealand: 1965

1 2 3 4 5 6 7Ko te tuwheratanga tuatahi o te kura tuarua kāwanatanga, te Kāreti o Nelson: 1856

Ka whakamanahia te Reo Rotarota o Aotearoa hei reo mana i raro i te ture: 2006

Ka toro mai a Piriniha Arapata i te toronga roera tuatahi ki Aotearoa: 1869

Ka tīmata te Kōhanga Reo tuatahi, Pukeatua, ki Wainuiomata: 1982

8 9 10 11 12 13 14Ko Tuki Tahua rāua ko Ngāhuruhuru ngā Māori tuatahi ki te toro atu ki Ahitereiria: 1793

Ka pōtitia ngā mema pāremata Māori tuatahi ki te Pāremata: 1868

Paraire PaiPāmamao Tawhiti ā-Motu Waka Ama

15 16 17 18 19 20 21Mane o te Aranga Te Rā Huritau o Murihiku

(Southland)Te Rā Whakamaharatanga ki ngā Hōia o Ahitereiria me Aotearoa (Anzac)

Ko Moehanga te Māori tuatahi kia toro atu ki Ingarangi: 1806

Te pakanga ki Gate Pā i Pukehinahina: 1864

[email protected]

Page 5: ssol.tki.org.nzssol.tki.org.nz/content/download/2901/14500/version/3... · Web viewLayout table Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi 1 2 3 4 5 Te Rā Tuatahi o te

Whakaurua to whakaahua/pikitia ki konei

Haratua 2019Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi

Ka whakamahia tuatahitia te parau Pākehā ki Aotearoa: 1820

Ko Margaret Cruikshank te rata wahine tuatahi kia rēhitatia ki Aotearoa: 1897

1 2 3 4 5 6 7Ka karohia te Pakanga Tāke Kurī e te urunga o Hōne Heke Ngapua: 1898

Ko te kēmu tuatahi o Poitarawhiti i tū i Aotearoa: 1897

8 9 10 11 12 13 14Ka riro i a Aotearoa te Kapu o Āmerika: 1995

Te kēmu whutupaoro tuatahi i takarohia ki Aotearoa: 1870

Ka whaikupu a Meri Te Tai Mangakāhia ki te pāremata Māori o te Kotahitanga kia whakaaetia ngā wāhine kia pōti, kia tū anō hoki: 1893

15 16 17 18 19 20 21Ka tukuna ngā hipi tuatahi ki Aotearoa: 1773

Ko te whakaekenga nunui mō te kōura i timata I Ōtākou: 1861

Ko Te Atairangikaahu te kuini Māori tuatahi: 1966

Ko te nohanga tuatahi o te Pāremata i Tāmaki Makaurau: 1854

Ka ekengia te tihi o Everest e Tenzing Norgay rāua ko Edmund Hillary: 1953

Ka whakatauria e Kōmihana Roera katoa kia kaua a Aotearoa e uru hei wāhanga whenua o Ahitereiria: 1901

[email protected]

Page 6: ssol.tki.org.nzssol.tki.org.nz/content/download/2901/14500/version/3... · Web viewLayout table Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi 1 2 3 4 5 Te Rā Tuatahi o te

Whakaurua to whakaahua/pikitia ki konei

Pipiri 2019Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi

Te pāhotanga tuatahi o te pouaka whakaata ki Aotearoa: 1960

1 2 3 4 5 6 7Ka whakarewahia te kara a te Kīngi, hei whakaatu ko Pōtatau Te Wherowhero te kīngi Māori tuatahi: 1858

Te Rā Whānau o te Kuini

Ka mātakitaki a James Cook i te whakawhitinga o te rā e Meremere-tū-ahiahi: 1769

Ko te Rā Taiao o te Ao

Ka tīmata a Ramadan

Ka tīmata ngā mahi o Hau Nui, te pāmu hau tuatahi o Aotearoa: 1996

Te Rā o te Ao mō ngā Moana

Ka noho karihi-kore a Aotearoa: 1987

8 9 10 11 12 13 14Te tīmatanga o te Pakanga a Tītokowaru: 1868

Ka whakapāha te kāwanatanga mō te whakaekenga o Parihaka i 1881: 2017

Matariki Ka hōrapa atu ngā aukati o Aotearoa ki ngā Kuki Airani me Niue: 1901

Ka waitohua te whakataunga tuatahi nō te Rōpū Whakamana i Te Tiriti o Waitangi kia whakahokia ngā ana o Waitomo ki ngā hapū o Ruapuha me Uekaha: 1990

Ka whakarerekētia te ingoa ‘Chinese gooseberry’ ki te huakiwi (kiwifruit): 1959

15 16 17 18 19 20 21Ka riro i te Kapa Ōpango te Kapu Whutupaoro o te Ao tuatahi: 1987

Ka mana te Tiriti o Te Tiri o Te Moana ki te Tonga: 1961

Ka waitohu a Aotearoa i te Tūtohinga o te Kotahitanga o Ngā Iwi o te Ao: 1945

30

[email protected]

Page 7: ssol.tki.org.nzssol.tki.org.nz/content/download/2901/14500/version/3... · Web viewLayout table Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi 1 2 3 4 5 Te Rā Tuatahi o te

Whakaurua to whakaahua/pikitia ki konei

Hōngongoi 2019Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi

Ka riro i a Beatrice Tinsley te tūranga ahorangi tātai arorangi ki Yale: 1978

Ka ārahi a Te Kooti i te putanga i Wharekauri: 1868

1 2 3 4 5 6 7Ka topea te pou haki e Te Haratua, i raro i te mana o Hōne Heke, ki Kororāreka: 1844

Ka whakatotohutia te Rainbow Warrior ki Tāmaki Makaurau: 1985

Ko Kate Edger te wahine tuatahi i Aotearoa me te Emepaea o Piritānia kia whakawhiwhia ki Te Tohu Paetahi: 1877

8 9 10 11 12 13 14Ko te pōtitanga whānui tuatahi o Aotearoa: 1853

Ko Malcolm Champion te tangata tuatahi nō Aotearoa kia whakawhiwhia ki te mētara kōura o te Taumāhekeheke o Te Ao: 1912

Ka riro te taitara tā i a Āpirana Ngata: 1927

15 16 17 18 19 20 21Ka whakakorengia te kēmu ki ngā Springboks i Waikato: 1981

Ka hunuku te Pāremata ki Te Whanganui-a-Tara: 1865

Ka tukuna e Kate Sheppard te pitihana pōti wāhine ki te Pāremata: 1893

[email protected]

Page 8: ssol.tki.org.nzssol.tki.org.nz/content/download/2901/14500/version/3... · Web viewLayout table Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi 1 2 3 4 5 Te Rā Tuatahi o te

Whakaurua to whakaahua/pikitia ki konei

Hereturikōkā 2019Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi

Ka whakamanahia te reo Māori hei reo mana i raro i te ture: 1987

1 2 3 4 5 6 7Ka pokaina Ngā Puke-māeroero e te arapoka rerewē: 1923

Ka whakaratoa te hiko tuatahi ki te hunga tūmatanui o Aotearoa i Rīwhitana (Reefton): 1888

Te Rā o Te Ao mō ngā iwi taketake

Ka whakatūria te Wānanga o Te Moananui-a-Kiwa ki te Tonga: 1971

8 9 10 11 12 13 14Ko Ted Morgan te kaiwhakataetae tuatahi nō Aotearoa kia whakawhiwhia ki te mētara kōura mō te Taumāhekeheke o Te Ao ki Aotearoa: 1928 Ko Lisa Carrington te kaiwhakataetae Taumāhekeheke Māori tuatahi kia whakawhiwhia ki te mētara kōura: 2012

Ka tuwhera te kura mihingare tuatahi, te teihana Mihingare o Hohi: 1816

15 16 17 18 19 20 21Nā Te Ture Whakatika Mārena (Whakamārama o te Mārena) 2013 i whakaaengia te mārena o te tāne ki te tāne me te wahine ki te wahine: 2013

Tērā pea i whakamahia tuatahitia te Kiwi hei tohu ā-motu i te wā i toa te Kapa Ōpango ki Piritānia: 1904

Ka Whakamanahia te Waitohu Whenua o Aotearoa: 1911

[email protected]

Page 9: ssol.tki.org.nzssol.tki.org.nz/content/download/2901/14500/version/3... · Web viewLayout table Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi 1 2 3 4 5 Te Rā Tuatahi o te

Whakaurua to whakaahua/pikitia ki konei

Mahuru 2019Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi

Nā Brian Barratt-Boyes te poka manawa tuwhera tuatahi ki Aotearoa: 1958

Ka whakaritea te kiriraraunga Aotearoa: 1948

Ka kitea te kurukuru kōura taumaha o Aotearoa i Ross, ki Te Tai Poutini: 1909

1 2 3 4 5 6 7Te Rā o te Ao mō te Pānui Ka tuwhera te

whakaaturanga o Te Māori ki Niu Ioka: 1984

Ka tau mai te wakarererangi ki Ōtautahi mō te whakawhitinga tuatahi o Te Tai-o-Rehua: 1928

Te Rā mō te reo Māori

Ka tukuna te pitihana reo Māori ki te Pāremata: 1972

8 9 10 11 12 13 14Ka whakakorengia te whiu me te wēpu i roto i Aotearoa: 1941

Te Rā o te Ao mō te Maungārongo

15 16 17 18 19 20 21Te Rā Huritau mō Ōtautahi ki te tonga

Ka tuku a Horonuku Te Heuheu i ngā pae maunga kei te taha tonga o Taupō hei papa rēhia ā-motu: 1887

Ka whakatōngia te aka wāina tuatahi o Aotearoa e Samuel Marsden: 1819

Ka whakatūria te Rōpū Wāhine Māori Toko i te Ora: 1951

Kua whakakorengia te whiunga tinana i ngā kura: 1989

[email protected]

Page 10: ssol.tki.org.nzssol.tki.org.nz/content/download/2901/14500/version/3... · Web viewLayout table Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi 1 2 3 4 5 Te Rā Tuatahi o te

Whakaurua to whakaahua/pikitia ki konei

Whiringa-ā-nuku 2019Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi

Ka rēhitatia te hanara waewae hei moko e Morris Yock: 1957

1 2 3 4 5 6 7Ka kite a Nicholas Young (12) i a Aotearoa: 1769

Ko te tūtakitanga tuatahitanga i waenganui i te iwi Māori me te iwi Pākehā: 1769

I whakamanahia te Ture Whai Kanohi Māori: 1867

Ka whakatūria te Rōpū Whakamana i te Tiriti o Waitangi: 1975

8 9 10 11 12 13 14Ka tae te hīkoi ki te aukati i te hoko whenua Māori, i ārahina e Whina Cooper, ki te Pāremata: 1975

Ko te pāhotanga tuatahi ki te whakawhiti i te ao i pāhotia mai i Ōtākou ki Rānana: 1924

Ko ētahi uri o Te Aitanga-a-Hauiti i whakaeke ai i te Endeavour: 1769

15 16 17 18 19 20 21Te Rā Huritau o Te Matau-a-Māui (Hawke’s Bay)

Ka tīmata a Diwali Te Rā Mahi He Rā Whakamaharatanga ā-motu mō ngā Pakanga Nunui o Aotearoa

I waitohuhia He Whakaputanga e ngā rangatira o Te Tai Tokerau: 1835

Ka riro i a Keri Hulme te Taonga Whītiki Man Booker mō ‘The Bone People’: 1985

[email protected]

Page 11: ssol.tki.org.nzssol.tki.org.nz/content/download/2901/14500/version/3... · Web viewLayout table Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi 1 2 3 4 5 Te Rā Tuatahi o te

Whakaurua to whakaahua/pikitia ki konei

Whiringa-ā-rangi 2019Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi

He tāngata nō Pōrana te hunga whakaruru tuatahi o Aotearoa: 1944

1 2 3 4 5 6 7Ko te wā tuatahi i hainatia ai e te Kuini o Ingarangi te Ture o Aotearoa, me tana whakapāha tūmatanui tuatahi mō ngā takahanga tiriti: 1995

Te Huritau o Waiharakeke (Marlborough)

Whakaeke i Parihaka: 1881 Ka mātakitaki a James Cook i te whakawhitinga o te rā e Apārangi: 1769

8 9 10 11 12 13 14Ko te Rā Huritau o Ōtautahi (Canterbury)

Ka whakaeke a Toiawa nō Ngāti Hei ki te Endeavour me te tuhi i te mahere o Te Ika-a-Māui: 1769

15 16 17 18 19 20 21Ka kitea anōhia te Takahē I pōhēhētia kua mate ā-moa: 1948

Ko Tā Paul Reeves te Kāwana-Tianara Māori tuatahi: 1985

Ka whakaputa hiko te pāpuni punahiko wai tuatahi o Aotearoa, Coleridge: 1914

Ka pōti ngā wāhine o Aotearoa i te pōtitanga whānui tuatahi: 1893

Ka tuku te Endeavour i te haika i waenganui i Motuarohia me te Kūrae o Orokawa: 1769

He tūtakitanga tuatahi i waenganui i te iwi Moriori me te iwi Pākehā ki Rēkohu: 1791

[email protected]

Page 12: ssol.tki.org.nzssol.tki.org.nz/content/download/2901/14500/version/3... · Web viewLayout table Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi 1 2 3 4 5 Te Rā Tuatahi o te

Whakaurua to whakaahua/pikitia ki konei

Hakihea 2019Rātapu Rāhina Rātū Rāapa Rāpare Rāmere Rāhoroi

Te Huritau o Te Tai Poutini (Westland) me Rēkohu (Chatham Islands)

Ka whakamanahia te ture raupatu whenua: 1863

Ko Helen Clark te Pirimia wahine tuatahi o Aotearoa kia pōtitia: 1999

1 2 3 4 5 6 7Ka riro i a Ernest Rutherford te Taonga Whītiki Nobel i Mātai Matū: 1908

Ko Georgina Beyer te tangata ira whakawhiti tuatahi o te ao hei mema pāremata: 1999

Ka whakamanahia te Ture o Westminster: 1931

Ka riro i a Bruce McLaren tana Grand Prix tuatahi: 1959

Ka kitea a Aotearoa e Abel Tasman: 1642

Ka whakamanahia e te rūnanga o te kāwanatanga te kara Tino Rangatiratanga: 2009

8 9 10 11 12 13 14Ko te tūtakitanga tuatahitanga e mōhiotia ana i waenganui i Ngāi Māori me te iwi Pākehā i tū i waenganui i te pahī o te Dutch East India Company a Abel Tasman me Ngāti Tūmatakōkiri: 1642

Ko te kēmu tuatahi o kirikiti i tū i Aotearoa: 1832

Te wā whakamutunga i hopukia te tohorā ki te haeana-rāti e te kaihopu tohorā: 1964

15 16 17 18 19 20 21Te Kirihimete Te Rā Pouaka

Ka tae mai a Te Koroneho me te perehi angitu tuatahi o Aotearoa: 1834

[email protected]