ssttrraatteeggiiaa rroozzwwoojjuu ... dolnośląski... · 2 ssttrraatteeggiiaa lrroozzwwo ojjuu...
TRANSCRIPT
SSTTRRAATTEEGGIIAA RROOZZWWOOJJUU
DDOOLLNNOOŚŚLLĄĄSSKKIIEEGGOO
KKLLAASSTTRRAA TTUURRYYSSTTYYKKII ((DDKKTT)) DDOO RROOKKUU 22002200
ŚŚwwiiddnniiccaa,, ggrruuddzziieeńń 22001133
Opracowanie
dr Tomasz Kołakowski
Ryszard Sobański
22 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Spis treści
Od autorów ....................................................................................................................................................... 4
1. Wprowadzenie ......................................................................................................................................... 6
2. Analiza makrootoczenia Dolnośląskiego Klastra Turystyki w kontekście rozwoju turystyki przy
wykorzystaniu analizy PEST ............................................................................................................................. 14
2.1. Charakterystyka metody PEST ....................................................................................................... 14
2.2. Analiza PEST dla Dolnośląskiego Klastra Turystyki w kontekście rozwoju funkcji turystycznej
podmiotów członkowskich ......................................................................................................................... 15
Otoczenie polityczne .............................................................................................................................. 17
Otoczenie ekonomiczne ......................................................................................................................... 19
Otoczenie społeczne .............................................................................................................................. 21
Otoczenie technologiczne ...................................................................................................................... 26
Kluczowe czynniki sfery technologicznej: .............................................................................................. 27
3. Analiza otoczenia bliższego w obszarze turystyki .................................................................................. 30
3.1. Zwiedzający (turyści i odwiedzający jednodniowi) ........................................................................ 31
3.2. Współpraca DKT z podmiotami turystycznymi i samorządami nie będącymi członkami Klastra ... 32
3.3. Instytucje partnerskie (w szczególności non-profit) ...................................................................... 32
3.4. Kontakty marketingowe ................................................................................................................. 32
3.5. Potencjalni sponsorzy .................................................................................................................... 33
4. Analiza potencjału turystycznego powiatu świdnickiego - pionierskie lokalne grono turystyczne (LGT)
w ramach Dolnośląskiego Klastra Turystycznego ............................................................................................ 34
4.1. Potencjał położenia geograficznego LGT Powiat Świdnicki ........................................................... 34
4.2. Dostępność komunikacyjna LGT Powiat Świdnicki ........................................................................ 37
4.3. Zasoby dziedzictwa kulturowego LGT Powiat Świdnicki ................................................................ 41
4.4. Zasoby i warunki naturalne LGT Powiat Świdnicki ......................................................................... 55
Parki krajobrazowe i rezerwaty przyrody .............................................................................................. 56
4.5. Infrastruktura turystyczna i ruch turystyczny na obszarze LGT Powiat Świdnicki ......................... 60
Szlaki rowerowe – turystyka rowerowa ................................................................................................. 60
Szlaki piesze – turystyka piesza .............................................................................................................. 63
Szlaki samochodowe .............................................................................................................................. 66
Stajnie i stadniny koni – jeździectwo, turystyka konna.......................................................................... 66
Obiekty noclegowe i ruch turystyczny na obszarze LGT Powiat Świdnicki ............................................ 67
4.6. Kształcenie kadr dla turystyki......................................................................................................... 71
4.7. Imprezy cykliczne na obszarze LGT Powiat Świdnicki .................................................................... 72
5. Obszary problemowe oraz postulowane kierunki rozwoju LGT Powiat Świdnicki ................................ 74
33 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
6. Strategiczne kierunki rozwoju Dolnośląskiego Klastra Turystyki ........................................................... 77
6.1. Strategiczne obszary działalności i rozwoju Dolnośląskiego Klastra Turystyki .............................. 78
6.2. Cele strategiczne i operacyjne Dolnośląskiego Klastra Turystyki ................................................... 79
7. Wizja LGT Powiat Świdnicki w 2020 r. – pionierskiego grona w ramach DKT ........................................ 85
8. Misja i struktura celów strategicznych LGT Powiat Świdnicki ................................................................ 87
9. Uszczegółowienie celów strategicznych oraz kierunków działań LGT Powiat Świdnicki ....................... 91
9.1. Obszar strategiczny 1 – Kapitał ludzki i społeczny ......................................................................... 91
9.2. Obszar strategiczny 2 – Środowisko przyrodnicze i kulturowe. ..................................................... 91
9.3. Obszar strategiczny 3 – Przedsiębiorczość. .................................................................................... 92
9.4. Obszar strategiczny 4 – Infrastruktura turystyczna, sportowa i kulturalna. .................................. 93
9.5. Obszar strategiczny 5 – Społeczeństwo i skuteczne zarządzanie na rzecz rozwoju turystyki. ....... 94
10. Możliwości rozwoju turystyki na obszarze LGT Powiat Świdnicki – strategiczne wykorzystanie
zasobów. .......................................................................................................................................................... 95
10.1. Przykładowe działania i projekty w zakresie rozwoju turystyki na obszarze LGT Powiat
Świdnicki 95
10.2. Pozycjonowanie strategiczne wybranych obiektów turystycznych - analiza atrakcyjności
poszczególnych obiektów ......................................................................................................................... 100
11. Komplementarność z innymi dokumentami strategicznymi i programami rozwoju turystyki ......... 105
12. Zarządzanie realizacją strategii – wdrażanie, monitoring, aktualizacja, finansowanie .................... 110
12.1. Wdrażanie Strategii ................................................................................................................. 111
12.2. Narzędzia realizacji strategii .................................................................................................... 111
12.3. Podmioty zarządzające realizacją Strategii. ............................................................................. 113
12.4. Monitorowanie – ocena postępów realizacji Strategii ............................................................ 113
12.5. Aktualizacja Strategii ............................................................................................................... 114
12.6. Finansowanie realizacji Strategii. ............................................................................................ 114
Wykorzystana literatura: .......................................................................................................................... 115
Strony internetowe: ............................................................................................................................. 115
Dokumenty rządowe i samorządowe: ................................................................................................. 116
Spis rysunków ...................................................................................................................................... 117
Spis tabel .............................................................................................................................................. 117
44 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Od autorów
Niniejszy dokument został opracowany dla prawidłowego i ukierunkowanego zarządzania
działalnością Dolnośląskiego Klastra Turystyki. Podstawą Strategii Rozwoju DKT jest
sformułowanie poszczególnych jej elementów w szczególności Wizji, Misji i Celów
strategicznych. Opracowanie składa się z 11 rozdziałów.
Rozdział 1 to wprowadzenie do problematyki związanej z funkcjonowaniem klastrów. W
punkcie tym przestawiono również zarys struktury i funkcjonowania DKT, w tym w jego
ramach pionierskiego Lokalnego Grona Turystycznego (LGT) Powiat Świdnicki.
Rozdział 2 i 3 to analiza otoczenia dalszego (makrootoczenie) i bliższego w jakim
funkcjonuje DKT. Wykorzystano tu m.in. metodę PEST.
W rozdziale 4 dokonano zestawienia danych charakteryzujących potencjał turystyczny
LGT Powiat Świdnicki, będącego pionierskim gronem w ramach DKT. Znajdują się tu
informacje nt.: położenia, warunków klimatycznych, dziedzictwa kulturowego i
przyrodniczego, infrastruktury turystycznej obszaru, ruchu turystycznego czy imprez
cyklicznych. Zestawione informacje pochodzą z powszechnie dostępnych dokumentów
samorządowych, portali internetowych oraz danych instytucji publicznych.
W rozdziale 5 dokonano weryfikacji obszarów problemowych oraz zestawienie
wewnętrznych i zewnętrznych czynników rozwoju LGT Powiat Świdnicki. Bazą do tych
działań była uproszczona analiza SWOT.
Rozdział 6 zawiera Wizję, misję oraz cele strategiczne LGT Powiat Świdnicki w ramach
DKT. W rozdziale tym przeprowadzono także zestawieni obszarów strategicznych, celów
operacyjnych oraz wprowadzono kategorię „kierunki działań”. Kierunki te zostały
dokładnie zdefiniowane w rozdziale 8.
W celu podkreślenia znaczenia funkcji turystycznej na terenie LGT Powiat świdnicki,
wspieranej przez rozwój sportu i kultury, w rozdziale 9, przeprowadzono dodatkowo
analizę w zakresie możliwości rozwoju turystyki. Przeprowadzono ją m.in. w oparciu o
powszechnie znaną metodę analizy strategicznej tj. macierz BCG, dostosowując ją
każdorazowo do specyfiki powyższego opracowania.
55 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Rozdział 10 poświęcony jest tematyce komplementarności niniejszego opracowania z
innymi dokumentami strategicznymi o charakterze regionalnym i krajowym.
Rozdział 11 dotyczy aspektów związanych z zarządzaniem realizacją strategii (wdrażanie,
monitoring, aktualizacja, finansowanie).
Tomasz Kołakowski
Ryszard Sobański
66 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
1. Wprowadzenie
Zmiany ustrojowe, społeczne i gospodarcze, jakie miały miejsce pod koniec XX w. w
Europie Środkowo-Wschodniej, w tym również w Polsce, stały się podstawą do zmian
dokonywanych na wielu płaszczyznach. Jedno z działań jakie było efektem tych
przekształceń odnosiło się do sposobu rozumienia i uprawiania turystyki oraz
prowadzenia szeroko rozumianego biznesu w tym obszarze. W ciągu minionych kilkunastu
latach na całym świecie, w tym również w Polsce, nastąpił bardzo dynamiczny rozwój
turystyki. Towarzyszący temu duży wzrost obrotów towarowych i usługowych jest
źródłem korzyści zarówno dla podmiotów prywatnych, samorządów oraz całej
społeczności lokalnej.
W założeniach dotyczących kierunków rozwoju turystyki na Świecie podkreśla się, iż ścisłe
relacje jakie zachodzą pomiędzy rozwojem turystyki a rozwojem regionu, stanowią istotny
element podnoszą jego atrakcyjność i konkurencyjność w zakresie warunków życia, pracy
i inwestowania. Dlatego też identyfikacja i waloryzacja lokalnych zasobów kulturowych,
dziedzictwa przyrodniczego i walorów naturalnych oraz warunków do rozwoju
przedsiębiorczości w zakresie turystyki, stanowi istotny element w zakresie realizacji
polityki na rzecz konkurencyjności i zrównoważonego rozwoju gospodarki turystycznej
oraz stanowi istotny element dynamizowania obszarów1.
Tematyka ta, jest również analizowana w dokumentach podnoszących problematykę
konieczność ulepszania danych i opracowania wskaźników, które uzupełniłyby PKB i
pozwoliły na uzyskanie dokładniejszych informacji służących do uzasadniania decyzji
gospodarczych, społecznych i politycznych. Na przykład OECD prowadząc światowy
projekt dotyczący pomiaru postępu w społeczeństwie, w którym proponuje się
stosowanie nowych wskaźników, wskazuje na kulturę i turystykę, jako jeden z trzech
głównych obszarów pośrednich (obok ładu społecznego i rozwoju gospodarki)
oddziałujących i pozwalających osiągnąć dobrobyt społeczny i określoną jakość
1 A. Dupeyras i in., OECD Tourism Trends and Policies 2010, OECD, Paris, 2010.
77 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
ekosystemów, a w dłuższej perspektywie czasowej międzypokoleniową sprawiedliwość
podziału i zrównoważony rozwój2.
Dokumentem na poziomie krajowym wskazującym na silną zależność pomiędzy rozwojem
turystyki a rozwojem regionu jest m.in. rządowy dokument „Kierunki rozwoju turystyki do
2015 roku”3. Zarówno na poziomie zapisów strategicznych (misja, cele strategiczne), jak i
operacyjnych (priorytety, działania) wskazuje się na istotną rolę rozwoju turystyki oraz jej
wpływu na rozwój gospodarczy i społeczny kraju. W jednej z trzech generalnych wartości
tworzących misję rozwoju turystyki w Polsce podkreśla się, iż „turystyka będzie dziedziną
eksponującą i wykorzystującą w sposób efektywny, a równocześnie respektujący zasady
rozwoju zrównoważonego, cenne potencjały kraju, w szczególności dziedzictwo kultury i
tradycji …”. Natomiast na poziomie operacyjnym, w szczególności w obszarze priorytetu 1
„Produkt turystyczny o wysokiej konkurencyjności” i priorytetu 4 „Kształtowanie
przestrzeni turystycznej” podkreśla się wykorzystanie potencjału kulturowego i
przyrodniczego określonych terenów o potencjalnym znaczeniu dla turystyki. Ponadto
wskazuje się na konieczność wspierania rozwoju m.in. turystyki aktywnej, miejskiej,
kulturowej i w obiektach dziedzictwa przemysłowego, uznając ją za jeden z wiodących
typów turystyki.
Turystyka jest więc tą częścią gospodarki, która może dynamizować rozwój, zarówno na
poziomie podmiotów prywatnych, jak i instytucji publicznych. Powodem takiego stanu
rzeczy jest fakt, iż jak wskazuje G. Gołembski, zarówno dobra powstałe w wyniku
działalności człowieka, jak również dobra stworzone przez naturę, są zwykle dla turysty
podstawowym celem podróży. Stanowią one walor turystyczny danego obszaru4, czyli
specyficzną cechę lub element środowiska naturalnego bądź antropogenicznego, będący
2 J. Hall i in., A Framework to Measure the Progress of Societies, OECD Statistics Working Paper Series,
Statistics Directorate, Working Paper No 34, Paris 2010, s. 14-17; D. Trewin, J. Hall, Developing Societal Progress Indicators: A Practical Guide, OECD Statistics Working Paper Series, Statistics Directorate, Working Paper No 35, Paris 2010, s. 10. 3
Kierunki rozwoju turystyki do 2015 roku, Dokument rządowy przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 26 września 2008 r., Ministerstwo Sportu i Turystyki, Warszawa, 2008 r. 4 Szerzej na temat podziału walorów turystycznych, np.: W. Kurek (red. nauk.), Turystyka, Wydawnictwo
Naukowe PWN, Warszawa 2007, s. 24-25; J. Kaczmarek, A. Stasiak, B. Włodarczyk, Produkt turystyczny. Pomysł, organizacja, zarządzanie, PWE, Warszawa 2010, s. 54-55
88 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
przedmiotem zainteresowania turystycznego oraz podstawowym elementem struktury
podaży turystycznej5.
Jednocześnie, wspomniane walory turystyczne, stanowią dla gospodarki turystycznej
potencjalny zasób, którego odpowiednie zagospodarowanie i udostępnienie może
przynieść, wiele korzyści, zarówno materialnych, jak i niematerialnych: duchowych,
estetycznych, itp.
Bez wątpienia, jedną z najważniejszych dla rozwoju turystki grup walorów turystycznych
są walory krajoznawcze, zarówno antropogeniczne, jak i przyrodnicze. Zabytki dziedzictwa
kulturowego i towarzyszące im obiekty przyrodnicze oraz infrastruktura turystyczna
pozwalająca z nich korzystać stanowią istotną część większej całości lub szerszego
kontekstu w ramach gospodarki danego obszaru6. Rozwijająca się na ich podstawie
branża turystyczna może stać się motorem napędowym lokalnej i regionalnej gospodarki.
Ponadto znajomość walorów turystycznych i uwarunkowań prowadzenia działalności
turystycznej, jest podstawą dla planowana rozwoju turystyki na danym terenie, jak
również stanowi punkt wyjścia do prawidłowego zagospodarowania turystycznego i
inwestowania w obiekty turystyczne7.
Jednym z symptomów nowoczesnego myślenia o turystyce, przejawiającego się w
wielopłaszczyznowym i wielopodmiotowym jej rozwoju na danym obszarze jest podejście
oparte o tworzenie tzw. klastrów turystycznych.
Istota klastra opiera się na przestrzennie skoncentrowanej grupie rożnych organizacji
powiązanych siecią pionowych i poziomych zależności, często o charakterze
nieformalnym, która poprzez skupienie szczególnych zasobów pozwala osiągnąć tym
przedsiębiorstwom trwałą przewagę konkurencyjną. Takie podejście sprzyja rozwojowi
ekonomiczno-gospodarczemu i społecznemu, pozwala podnosić konkurencyjność w skali
lokalnej, regionalnej, jak i globalnej, wyzwala dodatkowe zasoby, które stają się podstawą
dla nowych, innowacyjnych usług i produktów (tzw. efekt synergii i skali).
5 G. Gołembski (pod red.), Kompendium wiedzy o turystyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009,
s. 40-41. 6 http://www.norway.org.uk/culture/heritage/cultural/Cultural+Environments.htm
7 Por. J. Płocka, Wybrane zagadnienia z zagospodarowania turystycznego cz. I, Toruń 2002, s. 18.
99 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Za twórcę nowoczesnej koncepcji klastrów uznaje się M. Portera, który zdefiniował je
jako geograficzne skupiska wzajemnie powiązanych firm, wyspecjalizowanych dostawców,
jednostek świadczących usługi, firm działających w pokrewnych sektorach i związanych z
nimi instytucji (np. uniwersytetów, jednostek normalizacyjnych i stowarzyszeń
branżowych) w poszczególnych dziedzinach konkurujących między sobą, ale także
współpracujących8. Inspiracji dla rozwoju klastrów można doszukiwać się już w okresie
średniowiecza (lokalnie skoncentrowane warsztaty rzemieślnicze, które dzieliły się
unikalnymi zasobami), a także w XIX-wiecznym ruchu spółdzielczym. Istotnym
wyróżnikiem współczesnych koncepcji dotyczących klastrów od historycznych form
klasteringu, jest traktowanie powiązań kooperacyjnych jako istotnego elementu polityki
gospodarczej i rozwoju regionalnego w formule tzw. cluster based policy, której celem jest
wspomaganie czterech kluczowych trendów gospodarczo-społecznych:
1) wzrostu konkurencyjności wynikającej z procesów globalizacyjnych,
2) wzrostu znaczenia inicjatyw lokalnych jako katalizatorów przedsiębiorczości,
kreatywności i innowacyjności społeczeństw,
3) rozwoju nowych technologii,
4) rozwoju gospodarki opartej na wiedzy9.
W branży turystycznej koncepcja klasteringu budzi coraz większe zainteresowanie, czego
wyrazem jest stale rosnąca liczba powiązań kooperacyjnych skupiających różne podmioty
w sposób bezpośredni i pośredni zaangażowane w przygotowanie, oferowanie i
realizowanie usług oraz produktów turystycznych. W przypadku branży turystycznej
najczęstszą formą jest klaster oparty o korzyści skali, gdzie następuje koncentracja na
stworzeniu kompleksowej i komplementarnej oferty usług, przez co klastry turystyczne są
wyjątkowo silnie zorientowane na marketing. Ponadto sa one silnie powiązane
geograficznie, tzn. geograficzne sąsiedztwo podmiotów tworzących takie powiązanie
pozostaje kluczowe, przesądzając o możliwościach utworzenia i rozwoju powiązania
kooperacyjnego. Wynika to z wcześniej zasygnalizowanego faktu, iż punktem wyjścia dla
8 M. Porter, Porter o konkurencji, Warszawa, PWN, 2001
9 Por. np.: http://www.pi.gov.pl/klastry/chapter_95456.asp; Cluster-Based Economic Development Policy,
National Reform Programme, Poland Ministry of Economy, http://www.mg.gov.pl/files/upload/11783/ KLASTRY_ENG.pdf.
1100 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
podjęcia kooperacji wielu podmiotów w celu skumulowania ich potencjału, wykorzystania
efektów synergii i skali jest wysoki poziom atrakcyjności turystycznej danego obszaru
mierzony liczbą atrakcji o charakterze naturalnym (krajobraz, klimat, ukształtowanie
terenu, pomniki przyrody, itp.), jak i antropogenicznym, (architektura, folklor, kulinaria,
baza noclegowa, styl życia lokalnej społeczności, itp.). Naturalny potencjał (atrakcyjność
turystyczna) regionu jest bazą, na której może powstać kalster, ale do jego
funkcjonowania i rozwoju konieczne są także inne elementy w postaci infrastruktury,
usługodawców i dostawców, otoczenia biznesowego, a także instytucji publicznych.
Turystyka, ze względu na swoje specyficzne cechy, jest sektorem predysponowanym do
efektywnego wykorzystania potencjału klastrów. Specyfika produktu turystycznego, na
który składają się takie elementy jak: atrakcyjność kulturowa i przyrodnicza, marka
obszaru, usługi turystyczne, powoduje, iż przedsiębiorcom łatwiej jest działać w grupie.
Efektem takich wspólnych działań może być przede wszystkim zwiększenie pozytywnych
wrażeń turystów z pobytu na danym obszarze poprzez zaoferowanie im kompleksowej
oferty turystycznej. Pozostałe korzyści z funkcjonowania klastra to:
1. Redukcja kosztów, np. marketingowych i efektywniejsza promocja
2. Wzrost innowacyjności i konkurencyjności
3. Łatwiejszy dostęp do finansowania zewnętrznego
4. Wzrost liczby klientów i obrotów
5. Wzrost zatrudnienia
6. Skuteczniejszy lobbing
W celu osiągnięcia wymienionych korzyści, klastry turystyczne, nawet jeśli ich trzon
tworzy wybrana, najbardziej aktywna grupa podmiotów, wymagają rozbudowanej sieci
powiązań z instytucjami otoczenia biznesu, jednostkami naukowymi, instytucjami
publicznymi i sektorem usług specjalistycznych. Koncentracja działań w ramach tej sieci na
obszarze marketingu i promocji, jak również realizacja „większych” wspólnych
przedsięwzięć (także w ujęciu finansowym) np. projekty infrastrukturalne, organizacja
dużego wydarzenia turystycznego o charakterze kulturalnym, rozrywkowym czy
sportowym, wymaga jasno określonych celów i kierunków funkcjonowania „tworu” jakim
jest klaster.
1111 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Poniższa Strategia stanowi przejaw dbałości i dążeń DKT do uukkiieerruunnkkoowwaanneeggoo ii
zzrróówwnnoowwaażżoonneeggoo wwyykkoorrzzyyssttaanniiaa ttuurryyssttyycczznnyycchh wwaalloorróóww ii wwaarruunnkkóóww ww cceelluu
zzddyynnaammiizzoowwaanniiaa rroozzwwoojjuu bbrraannżżyy ttuurryyssttyycczznneejj i wykorzystanie jej wewnętrznego
potencjału do kształtowania wzrostu obszaru Dolnego Śląska.
Jednakże ze względu na fakt, iż w momencie tworzenia Strategii członkami DKT są
wyłącznie podmioty z powiatu świdnickiego, zapisy strategii zostaną ukierunkowane na
analizę potencjału i określenie celów dedykowanych wyłącznie temu obszarowi, który w
ujęciu geograficznym będzie w większości obejmował północną i środkową cześć obszaru
(makroregionu) Przedgórza Sudeckiego.
Pomimo takiego podejścia początkowe rozdziały dotyczące aannaalliizzyy oottoocczzeenniiaa ddaallsszzeeggoo ii
bblliiżżsszzeeggoo będą miały charakter ogólny i będą odnosiły się do możliwości funkcjonowania i
rozwoju całego DKT.
Poszerzanie zakresu działalności przestrzennej DKT, przejawiające się przystępowaniem
do Klastra nowych członków, będzie skutkowało dokonywaniem aktualizacji Strategii, w
szczególności w zakresie identyfikacji potencjału nowych obszarów oddziaływania DKT,
które będą przyjmowały charakter nowych skupisk przestrzennych (llookkaallnnyycchh ggrroonn
ttuurryyssttyycczznnyycchh -- LLGGTT) w ramach Klastra, np.: Kotlina Jeleniogórska, Sudety Środkowe,
Dolina Baryczy, itp.
Ideą DTK jest więc wspieranie rozwoju lokalnych gron (skupisk) turystycznych, które
poprzez sieci powiązań w ramach DKT (tzw. ssiieeccii tteemmaattyycczznnyycchh) będą mogły nawiązywać
szerszą współpracę, przyczyniając się tym samym do rozwoju potencjału turystycznego na
terenie całego województwa dolnośląskiego.
Przyjęcie takiej formuły pozwoli osiągnąć cele wskazane w Statucie DKT, tj.:
1. Kreowanie i upowszechnianie wizerunku województwa jako regionu atrakcyjnego
turystycznie w kraju i za granicą.
2. Integracja środowisk samorządu terytorialnego, gospodarczego i zawodowego
oraz osób, instytucji i organizacji zainteresowanych rozwojem turystycznym
województwa.
1122 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
3. Zwiększanie liczby turystów odwiedzających województwo
4. Wzrost wpływów z turystyki
5. Poprawa infrastruktury turystycznej w województwie
6. Stworzenie regionalnego systemu informacji turystycznej.
7. Poprawa współpracy podmiotów gospodarczych turystyki z władzami
regionalnymi.
8. Prowadzenie i organizowanie szkoleń
9. Podejmowanie inicjatyw służących podnoszeniu jakości świadczonych usług
turystycznych
10. Edukacja w zakresie ochrony środowiska, racjonalnej gospodarki energią
(oszczędzania energii), odnawialnych źródeł energii oraz możliwości zastosowania
tych rozwiązań w turystyce.
Modelowe ujęcie koncepcji funkcjonowania DKT prezentuje poniższy schemat:
1133 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Rysunek 1. Modelowe ujęcie koncepcji funkcjonowania DKT
Źródło: opracowanie własne
LLGGTT 11
LLGGTT 22
LLGGTT 55
LLGGTT 44
LLGGTT 33
LLGGTT 11 Lokalne Grono
turystyczne
Powiązania LGT w ramach zwykłej współpracy w
DKT
Powiązania LGT w ramach sieci tematycznych w DKT
DDKKTT
LLGGTT 66
1144 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
2. Analiza makrootoczenia Dolnośląskiego Klastra Turystyki w
kontekście rozwoju turystyki przy wykorzystaniu analizy PEST
2.1. Charakterystyka metody PEST
Każda organizacja, w tym również o nieformalnym charakterze jak klaster, działa w
szerszym otoczeniu czynników i trendów makroekonomicznych, które warunkują
możliwości jego rozwoju, jak również stanowią potencjalne źródło zagrożenia. Czynniki te
leżą poza możliwościami kontrolnymi organizacji, która nie może ich kształtować w
zależności od własnych potrzeb, a jedynie obserwować i reagować na ich zmiany.
Tendencje te można podzielić na kilka podstawowych grup, m.in.: ekonomiczne,
technologiczne, społeczno-kulturowe, polityczno-prawne, międzynarodowe.
Jedną z metod wykorzystywanych w analizie strategicznej, pozwalającą na określenie
wpływu środowiska makroekonomicznego na funkcjonowanie organizacji jest analiza
PEST. Umożliwia ona określenie potencjału obszaru, w którym działa organizacja, np.
wskazując wzrost lub spadek, właściwość i atrakcyjność rynku oraz jego trwałość. Nazwa
PEST jest akronimem czterech głównych grup czynników branych pod uwagę w analizie:
P (Political Environment) - oznacza analizę środowiska (otoczenia) politycznego (np.
akty prawne, środowisko polityczne),
E (Economic Environment) - oznacza analizę środowiska (otoczenia) ekonomicznego
(np. rozwój gospodarczy, poziom cen),
S (Sociocultural Environment) - oznacza analizę środowiska (otoczenia) społeczno-
kulturowego (np. trendy społeczne, kultura),
T (Technological Environment) - oznacza analizę środowiska (otoczenia)
technologicznego (rozwój techniki, nowe tendencje, takie jak IT).
Analizę PEST można prowadzić przy wykorzystaniu wskaźników punktowych
określających siłę wpływu danego czynnika na organizację (np. w skali 5-punktowej, w
której 5 - oznacza ocenę bardzo wysoką, a 1 - ocenę bardzo niską).
1155 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
2.2. Analiza PEST dla Dolnośląskiego Klastra Turystyki w kontekście
rozwoju funkcji turystycznej podmiotów członkowskich
Poniżej zostanie przeprowadzona analiza PEST pod kątem możliwości rozwoju funkcji
turystycznej podmiotów członkowskich DKT. W każdej z czterech grup (obszarów)
określone zostaną czynniki, które mogą mieć decydujące znaczenie i wpływ na realizację
założeń strategii i możliwości rozwoju DKT oraz poszczególnych jego członków, w
kluczowym obszarze działalności, tj. rozwoju i propagowaniu turystyki na Dolnym Śląsku.
Analizy dokonywane są z punktu widzenia całego Klastra, jako podmiotu mającego wpływ
na kształtowanie rozwoju funkcji turystycznej, jak również z punktu widzenia wszelkich jej
zasobów przyrodniczych i kulturowych stanowiących lub mogących stanowić atrakcję
turystyczną na obszarze oddziaływania Klastra, a także zlokalizowanych na tym terenie
podmiotów funkcjonujących w sektorze turystyki oraz sektorach powiązanych, np.:
kultura i sport. Należy jednak podkreślić, iż wymienione tendencje i czynniki w podobnym
stopniu będą oddziaływać na inne podmioty, funkcjonujące na terenie kraju.
1166 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
1. Dokonanie oceny otoczenia politycznego
Ustalenie czynników wywierających pozytywny
wpływ
Porównanie
Ustalenie czynników wywierających negatywny
wpływ
2. Dokonanie oceny otoczenia ekonomicznego
Ustalenie czynników wywierających pozytywny
wpływ
Porównanie
Ustalenie czynników wywierających negatywny
wpływ
3. Dokonanie oceny otoczenia społeczno-kulturowego
Ustalenie czynników wywierających pozytywny
wpływ
Porównanie
Ustalenie czynników wywierających negatywny
wpływ
4. Dokonanie oceny otoczenia technologicznego
Ustalenie czynników wywierających pozytywny
wpływ
Porównanie
Ustalenie czynników wywierających negatywny
wpływ
Dokonanie ostatecznej oceny poprzez porównanie negatywnych i pozytywnych czynników z wynikami
punktowymi
Ustalenie oceny
punktowej dla każdego obszaru
Określenie w strategii sposobów
przezwyciężenia trudności
NIE Czy środowisko PEST jest
korzystanie dla funkcjonowania DKT?
TAK Określenie w strategii sposobów
wykorzystania szans
Rysunek 2. Algorytm decyzyjny - Czy makrootoczenie jest przyjazne dla rozwoju DKT i podmiotów
członkowskich w kontekście kształtowania branży turystycznej?
Źródło: opracowanie własne
1177 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Otoczenie polityczne
Otoczenie te tworzą różnego rodzaju instytucje, które w danym państwie lub na arenie
międzynarodowej regulują działalność oraz stosunki między podmiotami. W skład tego
otoczenia wchodzi również: system prawny, instytucje rządowe oraz grupy nacisku, które
wywierają wpływ lub ograniczają działalność organizacji i osób fizycznych w danym
społeczeństwie. Otoczenie te stwarza pewne ramy organizacyjno-prawne działalności,
która podlega regulacjom w zakresie jej podejmowania (np. różne licencje, koncesje) oraz
w zakresie jej prowadzenia (np. system podatkowy, zasady ewidencji i rachunkowości,
przepisy BHP i przeciwpożarowe).
Tabela 1. Wpływ wybranych czynników politycznych na rozwój funkcji turystycznej, w tym działalność
DKT.
Otoczenie
(obszar) Czynnik Charakterystyka
Wpływ potencjalnej zmiany
czynnika na rozwój turystyki
Polityczne
(w tym
międzynarodowe)
Regulacje sanitarne
i bezpieczeństwa
Wszelkie niezbędne
regulacje prawne w zakresie
bezpieczeństwa i higieny
pracy oraz zabezpieczania
majątku podmiotów (w tym
p.poż.) działających w sferze
turystyki.
Odpowiednie regulacje prawne
przyczyniają się do właściwego
zabezpieczania obiektów,
obszarów i znajdującego się w
nich wyposażenia związanego z
realizowaniem funkcji
turystycznych: świadczeniem
usług i dostarczaniem dóbr
turystycznych.
Z drugiej strony zbyt częste
zmiany przepisów w tej kwestii,
szczególnie związanych z
koniecznością ponoszenia
dodatkowych nakładów
inwestycyjnych na specjalistyczne
systemy ochrony,
dostosowywania obiektów, itp.
przy braku zwiększonych środków
w postaci dotacji od organów
administracji państwowej i
samorządowej, mogą
spowodować trudności w
realizacji i spełnianiu zapisów
wynikających z obowiązujących
aktów prawnych, a w
konsekwencji nałożenie kar.
Restrykcyjność Im wyższe podatki państwo Regulacje w zakresie polityki
1188 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
polityki podatkowej nakłada na podmioty
prowadzące działalność, tym
mniejsza ilość środków na
dokonywanie modernizacji i
działalność rozwojową
podmiotów.
Podobnie w przypadku
konsumentów – zaostrzenie
polityki podatkowej
powoduje, iż posiadają oni
mniej środków, które
mogliby przeznaczyć na
konsumpcję dóbr i usług
związanych z uprawianiem
turystyki.
W ostatnich latach, w Polsce,
mamy do czynienia z
ustabilizowaną polityką
podatkową, w szczególności
w zakresie podatku
dochodowego.
Brak ulg w podatku od
nieruchomości dla obiektów
turystycznych powoduje
duże dodatkowe obciążenie.
Taka sama stawka podatku
dla firmy produkcyjnej i
obiektu turystycznego
powoduje słaby rozwój małej
turystyki.
podatkowej wpływają na
pośrednio na funkcjonowanie
samorządów, gdyż nie są one
płatnikiem podatku
dochodowego.
Natomiast wzrost obciążeń
podatkowych dla podmiotów
gospodarczych funkcjonujących w
obszarze turystyki oraz
konsumentów (potencjalnych
turystów) powoduje spadek ich
zysków i dyspozycyjnych
dochodów osobistych, co może
skutkować spadkiem wydatków
na rozwój infrastruktury
turystycznej oraz wydatków na
uprawianie turystyki.
Z drugiej strony wzrost obciążeń
podatkowych powoduje wzrost
dochodów budżetu państwa, w
tym pośrednio budżetu gminy, co
może wpływać na zwiększenie
wydatków na rozwój publicznej
infrastruktury turystycznej.
Polityka podatku dochodowego
gmin dla obiektów turystycznych
powoduje że działają one w szarej
strefie.
Przynależność kraju
do ugrupowań
międzynarodowych,
podpisane umowy
międzynarodowe
Pozytywnym aspektem w tej
kwestii otoczenia polityczno-
prawnego jest postępująca
integracja Polski z krajami
Unii Europejskiej, oraz
wynikające z niej korzyści na
wielu płaszczyznach
współpracy. Jedną z nich jest
Układ z Schengen, który
zniósł kontrolę osób
przekraczających granice
między państwami
członkowskimi.
Innym aspektem jest
możliwość korzystania z
zewnętrznych źródeł
finansowania rozwoju
turystyki, kultury, ochrony
Zniesienie kontroli na granicy oraz
podpisywanie wszelkich umów
międzynarodowych może
przyczynić się do zwiększenia
zagranicznego ruchu
turystycznego w Polsce, co może
mieć również pozytywne
konsekwencje dla ruchu
turystycznego na obszarze
oddziaływania DKT.
Przynależność Polski do różnych
ugrupowań międzynarodowych,
w tym m.in. do UE, sprzyja
wymianie doświadczeń i
możliwości rozwoju współpracy
DKT z innymi jednostkami o
podobnym charakterze za
granicą.
1199 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
dziedzictwa kulturowego czy
naturalnego (fundusze
europejskie, inicjatywy
wspólnotowe, Mechanizm
Finansowy Europejskiego
Obszaru Gospodarczego oraz
Norweski Mechanizm
Finansowy, itp.)
Dodatkowo członkostwo Polski w
UE daje DKT możliwość
finansowania działań z zakresu
turystyki ze środków funduszy i
inicjatyw wspólnotowych oraz
innych instrumentów
finansowania.
Głównym obszarem
zainteresowania dla DKT powinny
być programy współpracy trans
granicznej z Czechami i Niemcami.
System
administracyjno-
prawny w kraju
Przesadnie rozbudowana i
często uciążliwa
administracja ogranicza
możliwości funkcjonowania
wszelkiego rodzaju
podmiotów.
W przypadku Polski system
ten jest bardzo nieczytelny, a
stanowione prawo bardzo
często obarczone jest
wieloma błędnymi zapisami.
W przypadku prowadzenia
działalności w obszarze turystyki,
np. w zakresie noclegów,
gastronomii, istnieją bardzo
często istotne utrudniania i
ograniczenia związane z
uruchomieniem działalności
gospodarczej. Ponadto
możliwości weryfikacji
istniejącego stanu są trudne do
zdiagnozowania z powodu słabo
rozwiniętego systemu
prowadzenia statystyk w zakresie
turystyki.
Źródło: opracowanie własne
Kluczowe czynniki sfery politycznej:
odznaczające się dodatnim wpływem: przynależność Polski do wielu organizacji
międzynarodowych, w tym w szczególności UE (możliwości swobodnego
przemieszczania się, możliwości finansowania projektów rozwojowych).
stanowiące ograniczenia rozwoju: rozbudowany system administracyjno-prawny
oraz regulacje sanitarne i bezpieczeństwa.
Otoczenie ekonomiczne
Otoczenie ekonomiczne organizacji obejmuje zjawiska i procesy ekonomiczne, powstające
jako rezultat świadomej i celowej działalności gospodarczej osób fizycznych i podmiotów
gospodarczych, a także organów władzy.
2200 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Ogólne warunki i trendy ekonomiczne mają podstawowe znaczenie w powodzeniu
funkcjonowania różnych organizacji. Podmioty muszą zwracać szczególną uwagę na
wszelkie zmiany w dochodach, kosztach utrzymania, stopach procentowych, poziomie
oszczędności i zadłużenia ludności, gdyż mogą one wywierać poważny wpływ na
kształtowanie się poziomu sprzedaży oferowanych przez nich produktów i usług.
Przemiany gospodarcze, które w tej chwili zachodzą w Polsce wpływają na działalność
wszystkich podmiotów, w tym również w obszarze turystyki. Negatywnym aspektem w tej
kwestii jest obecnie kryzys gospodarczy.
Tabela 2. Wpływ wybranych czynników ekonomicznych na rozwój funkcji turystycznej, w tym działalność
DKT.
Otoczenie
(obszar) Czynnik Charakterystyka
Wpływ potencjalnej zmiany czynnika na
rozwój turystyki
Ekonomiczne Wielkość PKB
Z danych instytucji zajmujących
się badaniem sytuacji rynkowej
w kraju10
wynika, iż w
najbliższych latach wzrost PKB
będzie się kształtował w
granicach 2,5-3,0%. Oznacza to
dość stabilny poziom wzrostu
w Polsce.
Stabilny wzrost PKB może przełożyć się
na:
- poprawę sytuacji życiowej
społeczeństwa polskiego,
- zwiększenie płac,
- wzrost wydatków konsumentów,
- pozytywne zmiany w popycie
krajowym,
- pozytywne zmiany na rynku pracy.
Wszystkie powyższe czynniki będą
pozytywnie wpływać na sytuację branży
turystycznej. Dla obiektów turystyki
może to oznaczać większą liczbę
odwiedzających krajowych - w wyniki
rosnącego poziomu życia Polaków,
nastąpi wzrost ruchu turystycznego na
terenie Dolnego Śląska.
10
Patrz np.: Stan i prognoza koniunktury gospodarczej, 80 kwartalny raport oceniający stan koniunktury gospodarczej w Polsce (III kwartał 2013 r.) oraz prognozy na lata 2013 – 2014, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Warszawa, 201; Zaktualizowane warianty rozwoju gospodarczego Polski, Założenia do analizy finansowej – Wytycznych w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, grudzień 2012.
2211 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Poziom inflacji
Jak wynika z prognoz w
najbliższych latach nie należy
się spodziewać zagrożenia
inflacyjnego w polskiej
gospodarce. W kolejnych
latach wskaźnik ten ma się
utrzymywać na poziomie ok.
2,0-2,5%.
Rosnąca inflacja może niekorzystnie
wpływać na wielkość ruchu
turystycznego oraz popyt na usługi
turystyczne, ponieważ „nabywcy” ofert,
w wyniku wzrostu inflacji, odczują spadek
siły nabywczej pieniądza.
Z drugiej strony wzrost cen towarów i
usług może dodatkowo przyczyniać się
do wzrostu kosztów bieżących
ponoszonych przez obiekty i podmioty z
branży turystycznej.
Wahania
kursów walut
Wahania kursów walut
odgrywają duże znaczenie dla
branży turystycznej, w tym
również dla obiektów
turystycznych, których
głównymi klientami są turyści
zagraniczni.
W ostatnim czasie można
zaobserwować Doś stabilną
pozycję złotówki w stosunku
do zarówno Euro, jak i dolara.
Słabsza pozycja złotówki sprawia, że ceny
wycieczek zagranicznych są relatywnie
droższe. Może to powodować mniejsze
zainteresowanie turystyką zagraniczną,
przy wzrastającej liczbie wyjazdów
krajowych. Ponadto słabsza złotówka
może spowodować wzrost
zainteresowania obszarem Polski ze
strony zagranicznych turystów, którzy
stanowią również potencjalną grupę
klientów.
Realny wzrost
wynagrodzeń
W najbliższych latach
prognozowany jest niewielki
wzrost wynagrodzeń.
Oznacza to potencjalne zahamowanie
liczby odwiedzających, bowiem niski
wzrost wynagrodzeń, przy rosnących
cenach artykułów podstawowych, może
spowodować spadek udziału wydatków
na turystykę w wydatkach ogółem
gospodarstw domowych.
Źródło: opracowanie własne
Kluczowe czynniki sfery ekonomicznej:
odznaczające się dodatnim wpływem: wzrost poziomu PKB w Polsce (porównaniu
do innych krajów europejskich), osłabienie złotówki w stosunku do innych walut
napędzające wzrost popytu na turystykę krajową,
stanowiące ograniczenia rozwoju: wzrost poziomu inflacji, niewielki wzrost
wynagrodzeń.
Otoczenie społeczne
Otoczenie społeczne obejmuje zjawiska i procesy dotyczące ogółu ludzi pozostających ze
sobą w różnych relacjach, a także instytucji związanych z jego funkcjonowaniem.
2222 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Impulsem każdej działalności są potrzeby ludzi bądź podmiotów gospodarczych.
Otoczenie kulturowe przedsiębiorstwa obejmuje poglądy, idee, pojęcia polityczne,
społeczne, prawne, etyczne, religijne, filozoficzne, uznawane i akceptowane w
określonym czasie i w określonych warunkach przez jednostki, grupy społeczne kraju, w
skali międzynarodowej lub globalnej. Czynniki sfery społeczno-kulturowej wpływające na
rozwój turystyki prezentuje poniższa tabela.
2233 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Tabela 3. Wpływ wybranych czynników społeczno-kulturowych na rozwój funkcji turystycznej, w tym
działalność DKT
Otoczenie
(obszar) Czynnik Charakterystyka
Wpływ zmian czynnika na rozwój
turystyki
Społeczno-
kulturowe
Tempo wzrostu
populacji
Z roku na rok w Polsce zwiększa
się odsetek osób w wieku
poprodukcyjnym, co oznacza
starzenie się społeczeństwa. Z
drugiej strony sytuacja
materialna wielu młodych
rodzin nie pozwala myśleć
realnie o macierzyństwie, co
skutkuje odwlekaniem w czasie
podjęcia tej decyzji.
Powyższy problem dotyka dziś
całą Europę. W większości
krajów naszego kontynentu, na
skutek spadku liczby urodzeń,
maleje liczba mieszkańców. Z
kolei osoby starsze żyją coraz
dłużej (nowe farmaceutyki,
postęp w dziedzinie świadczenia
usług medycznych, itp.).
Skutkiem powyższych
czynników demograficznych jest
ujemny przyrost naturalny.
Przyczynia się to do załamania
systemu emerytalnego, a wraz z
tym gwałtownego pogorszenia
warunków życia. Zaczyna,
bowiem brakować siły roboczej,
zdolnej utrzymać dużą liczbę
osób pobierających świadczenia
emerytalne. Starzenie się
polskiego społeczeństwa
powoduje również spadek
oszczędności i spowolnienie
produkcji. Taki stan rzeczy nie
sprzyja rozwojowi turystyki.
Starzenie się społeczeństwa może
powodować następujące niekorzystne
tendencje dla rozwoju turystyki:
- zmniejszony ruch turystyczny z
powodu mniejszej mobilności osób
starszych,
- zwiększenie obciążenia budżetu
wydatkami na renty i emerytury,
skutkujące obniżeniem dotacji na
rozwój turystyki,
- pogarszający się stan poziomu
zabezpieczenia socjalnego i
ekonomicznego osób starszych,
skutkujący mniejszymi wydatkami
indywidualnymi na turystykę.
Z drugiej strony osoby starsze bardzo
często są kreatorami popytu na usługi z
zakresu turystyki uzdrowiskowej.
2244 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Poziom
wykształcenia
W Polsce z roku na rok rośnie
liczba osób z wyższym
wykształceniem. Młodzi ludzie
coraz częściej inwestują w
siebie, są coraz bardziej mobilni
i coraz dłużej się kształcą.
Motywatorem do ciągłego
podnoszenia własnych
umiejętności i kwalifikacji jest
zdobycie dobrej pracy, która
pociągnie za sobą wzrost
zarobków, zapewniających nie
tylko godne życie, ale również
możliwość zaspokajania potrzeb
wyższego rzędu. Do takich dóbr
można zaliczyć turystykę
krajową i zagraniczną.
Wykształcenie nie wpływa
bezpośrednio na rynek
turystyczny, ale jest
„pośrednikiem” w wyborze
pewnego standardu życia, na
który się decydujemy (sprzyja
wzrostowi zarobków, a te z
kolei korzystaniu z dóbr
wyższego rzędu, w tym usług
turystycznych).
Wzrost poziomu wykształcenia wpływa
pozytywnie na sytuację rozwoju turystyki.
Z jednej strony warunkuje wzrost
dochodów społeczeństwa, a przez to
wzrost wydatków na turystykę. Z drugiej
kształtuje światopogląd ludności, przez co
chętniej odwiedzają oni miejsca, w
których mogą dowiedzieć się więcej o
historii, kulturze i tradycjach danego
regionu.
Wzorce
konsumpcji
Polacy są społeczeństwem
lubiącym wzorować się na
zachowaniach innych. Takie
podejście powoduje, iż dość
szybko przenikają do naszego
społeczeństwa tendencje
pojawiające się w krajkach
wyżej rozwiniętych. Obecnie
istnieje ogólnoświatowa
tendencja do poznawania
historii, kultury, dziedzictwa
kulturowego zarówno własnego
regionu, kraju, jak innych
narodowości. Powyższe wzorce
sprzyjają rozwojowi turystyki
kulturowej, zwiedzaniu
muzeów, galerii, wystaw.
Obecnie panujące tendencje
ukierunkowane na poznawanie
otaczającego świata, innych kultur, jak i
własnego otoczenia sprzyjają rozwojowi
turystyki kulturowej. Obiekty zabytkowe,
muzea, galerie, itp. stanowią jedno z
głównych miejsc, gdzie w sposób
bezpośredni przekazywane są informacje
nt. wszelkich obiektów kultury
materialnej i niematerialnej danego
obszaru.
Styl życia
Zmieniające się wzorce
konsumpcji społeczeństwa
związane są również ze zmiana
Taka tendencja w zachowaniach
społeczeństwa i ich stylu życia może
wpływać pozytywnie na sytuację rozwoju
2255 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
stylu życia ludności. Obecnie
coraz więcej osób zaczyna
doceniać czas wolny,
odpoczynek na świeżym
powietrzu, wyjazdy w celach
rekreacyjnych i zdrowotnych.
Nie jest to jednak turystyka
bierna. Przyjmuje ona
najczęściej postać turystyki
aktywnej i kulturowej,
ukierunkowanej na aktywne
formy spędzani wolnego czasu
przy jednoczesnym poznawaniu
kultury tradycji i historii miejsca
odpoczynku.
turystyki na ternie oddziaływania DKT.
Położenie u podnóża Sudetów, bogaty
system rzeczny z główna Odrą i wieloma
rzekami o górskim charakterze, duże
obszary leśne, przyczyniać się może do
wzrostu zainteresowania atrakcjami
obszaru, wśród osób przebywających na
aktywnym wypoczynku na Dolnym
Śląsku.
Zamożność
społeczeństwa
i jakość życia
Społeczeństwo polskie nie
należy do najbardziej
zamożnych, gdyż w kraju
obserwowane jest duże
zróżnicowanie dochodów osób
pracujących. Jednak w ostatnich
latach notowanych jest coraz
więcej sygnałów świadczących o
poprawie jakości życia w
polskich gospodarstwach
domowych oraz wzroście
realnych wynagrodzeń.
Ponadto z roku na rok wzrasta
liczba osób uprawiających
turystykę i korzystających z
ofert kulturalnych, co związane
jest oczywiście ze zmieniającymi
się wzorcami konsumpcji oraz
stylem życia.
Wzrost jakości życia i zamożności
społeczeństwa może pozytywnie
wpływać na rozwój turystyki na obszarze
oddziaływania DKT. Jednak wpływ ten
będzie odczuwalny wówczas gdy wzrost
zamożności społeczeństwa oraz jakości
życia przełoży się na zwiększone wydatki
gospodarstw domowych na turystykę. To
z kolei wymaga odpowiedniej ilości i
jakości infrastruktury i produktów
turystycznych (podaż turystyczna).
Źródło: opracowanie własne
Kluczowe czynniki sfery społeczno-kulturowej:
odznaczające się dodatnim wpływem na: wzrost zamożności polskiego
społeczeństwa, wzrost poziomu wykształcenia, korzystne tendencje w zakresie
wzorców konsumpcji, stylu i jakości życia.
wywierające negatywny wpływ: starzenie się społeczeństwa polskiego i krajów
zachodnich, wzrost dysproporcji w dochodach społeczeństwa.
2266 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Otoczenie technologiczne
Analiza otoczenia technologicznego dostarcza informacji o nowych odkryciach,
wynalazkach, produktach, technologii ich wytwarzania, zasobach naturalnych, itp.
Technika i technologia jest jednym z najbardziej wyrazistych czynników kształtujących
życie społeczne. Technologia, główna siła w otoczeniu technologicznym, korzysta z
wynalazków lub innowacji pochodzących z nauk stosowanych lub badań konstrukcyjnych.
Każda nowa fala innowacji technologicznych może zastąpić istniejące produkty, usługi i
przedsiębiorstwa.
Elementy otoczenia technologicznego, które mogą wpływać na sytuację w zakresie
rozwoju turystyki zostały zaprezentowane w poniższej tabeli.
Tabela 4. Wpływ wybranych czynników technologicznych na rozwój funkcji turystycznej w DKT
Otoczenie
(obszar) Czynnik Charakterystyka
Wpływ zmian czynnika na rozwój
turystyki
Technologiczne
Postęp
technologiczny
i techniczny
Nowoczesna technologia i
technika, szczególnie w
przypadku rozwoju
komputerów, ma znaczący
wpływ na funkcjonowanie
wszelkich podmiotów. Koszty
nowych technologii bardzo
szybko maleją, stając się łatwo
dostępne nawet dla
organizacji niedochodowych.
Tym samym pozwala to
podmiotom skoncentrować
się na innych czynnikach,
takich jak jakość, poziom
obsługi i partnerstwo. W
przypadku instytucji turystyki
posiadanie odpowiedniego
sprzętu audiofonicznego,
wizualizacyjnego, itp. ma
niebagatelne znaczenie jeśli
chodzi o sposób
przekazywania i prezentacji
informacji oraz kontakt z
klientem.
Dzięki postępowi technologicznemu i
technicznemu podmioty turystyczne są
w stanie w sposób bardziej pełny i
przejrzysty prezentować treści jakie chcą
przekazać odbiorcom, czy to w postaci
interaktywnych wystaw czy poprzez
multimedialne prezentacje dla grup
zorganizowanych. Odpowiednie
wyposażenie sal wystawienniczych i
konferencyjnych w sprzęt typu:
projektory, mikrofony bezprzewodowe,
komputery, łącza internetowe, itd.,
przyczynia się do poprawy jakości ich
oferty.
2277 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Technologia
komunikacyjna
i systemy
informacji (w
tym
technologia IT)
Aby zaistnieć na rynku
turystycznym ze swoją ofertą
należy prowadzić intensywną
kampanię promocyjną. Rozwój
środków masowego przekazu
oraz technologii
informacyjnych przyczynia się
niewątpliwie do poszerzania
kanałów dystrybucji informacji
o potencjalnych atrakcjach
turystycznych i ofercie
podmiotów turystycznych.
Ponadto nowoczesne systemy
gromadzenia informacji
pozwalają w szybszy i
łatwiejszy sposób zarządzać
tego typu organizacjami.
Rozwój systemów informacji oraz
technologii komunikacyjnej może
przyczynić się do poszerzenia liczby
możliwych sposobów dotarcia do
potencjalnych zainteresowanych ofertą
podmiotów turystycznych
zlokalizowanych na obszarze
oddziaływania DKT oraz pomiędzy
członkami DKT zorganizowanymi w
postaci sieci tematycznych Klastra.
Ponadto rozwój powyższych systemów
może w istotny sposób wpływać na
gromadzenie, przetwarzanie i
weryfikowanie informacji o atrakcjach
turystycznych znajdujących się na
terenie oddziaływania DKT.
Infrastruktura
transportowa
Wzrost i poprawa jakości
infrastruktury transportowej
przyczynia się do poprawy
szybkości i jakości
podróżowania, jak również
warunkuje bardziej płynny
transport towarów.
Odpowiednia infrastruktura
transportowa, zarówno jej jakość, jak i
ilość, może przyczyniać się do poprawy
dostępności (w wymiarze regionalnym),
a w konsekwencji powodować napływ
większej liczby turystów. Z drugiej strony
poprawa infrastruktury transportowej
wpływa w takim samym stopniu również
na inne obszary gospodarki i
zlokalizowane podmioty.
Źródło: opracowanie własne
Kluczowe czynniki sfery technologicznej:
odznaczające się dodatnim wpływem: rosnący postęp technologiczny, szczególnie
w dziedzinie IT, poprawa infrastruktury transportowej,
wywierające negatywny wpływ: rosnący postęp techniczny i technologiczny może
doprowadzić do wyparcia tradycyjnych odwiedzin na rzecz odwiedzin wirtualnych,
W dalszej części zostanie zaprezentowane rozwinięcie metody w oparciu o uproszczoną
skalę oceny 5 punktowej, w której 5 - oznacza bardzo wysoką siłę wpływu danego czynnika
na analizowany obszar, a 1 - bardzo niską siłę wpływu danego czynnika. Ocena średnich
wyników odnoszona jest do poniższej skali:
5 – 4,4 - środowisko o bardzo dużym wpływie,
4,3 – 3,7 - środowisko o dużym wpływie,
2288 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
3,6 – 3,0 - środowisko neutralne,
2,9 – 2,3 - środowisko małym wpływie,
2,2 i poniżej - środowisko o bardzo małym wpływie.
Tabela 5. Ocena wpływu poszczególnych obszarów makrootoczenia na rozwój turystyki przy
zastosowaniu skali 5-cio punktowej
Czynniki polityczne Ocena punktowa
Regulacje sanitarne i bezpieczeństwa 3
Restrykcyjność polityki podatkowej 2
Przynależność kraju do ugrupowań międzynarodowych,
podpisane umowy międzynarodowe
4
System administracyjno-prawny w kraju 3
Ocena ogólna 3,0
Czynniki ekonomiczne Ocena punktowa
Wielkość PKB 4
Poziom inflacji 3
Wahania kursów walut 3
Realny wzrost wynagrodzeń 5
Ocena ogólna 3,7
Czynniki społeczno-kulturowe Ocena punktowa
Wielkość wzrostu populacji 4
Poziom wykształcenia 4
Wzorce konsumpcji 3
Styl życia 4
Zamożność społeczeństwa i jakość życia 4
Ocena ogólna 3,8
Czynniki technologiczne Ocena punktowa
Postęp technologiczny i techniczny 3
Technologia komunikacyjna i systemy informacji
(w tym technologia IT)
4
Infrastruktura transportowa 4
Ocena ogólna 3,6
Źródło: opracowanie własne
Z analizy powyższych tabel oraz interpretacji ocen punktowych wynika, że w większości
przypadków rozwój turystyki na obszarze oddziaływania DKT styka się z otoczeniem w
sposób neutralny. W przypadku czynników społecznych wpływ ten klasyfikowany jest jako
2299 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
duży i osiąga ocenę 3,8. Najmniejszy wpływ na rozwój turystyki ma obszar polityczny
(ocena 3,0).
Powyższa sytuacja prowadzi do wniosku, iż aby osiągnąć wszystkie założone cele
konieczny będzie odpowiedni nakład pracy i środków. Największym optymizmem
napawają postępująca zmiana nawyków konsumpcyjnych oraz stylu życia, ugruntowana
pozycja Polski w strukturach Unii Europejskiej, szybsze w związku z tym transfery
technologii, postępująca komputeryzacja oraz powolny wzrost gospodarczy kraju. Z
drugiej strony potwierdza się kiepska sytuacja polityczna i prawna. Skostniały system
biurokratyczny i niestabilność przepisów oraz ich mała przejrzystość znajdują swoje
odbicie w utrudnieniach w prowadzeniu działalności gospodarczej, w tym turystycznej,
oraz niedofinansowaniu tej sfery, jak i sfer pokrewnych (kultura, sport) w polskiej
gospodarce.
3300 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Współpraca DKT z podmiotami
turystycznymi i samorządami nie
będącymi członkami Klastra
Zwiedzający (turyści i odwiedzający jednodniowi)
Kontakty marketingowe
Instytucje partnerskie (w szczególności non-profit)
Potencjalni sponsorzy
RRoozzwwóójj ttuurryyssttyykkii nnaa
oobbsszzaarrzzee ooddddzziiaałłyywwaanniiaa
DDKKTT
3. Analiza otoczenia bliższego w obszarze turystyki
Ważnym etapem analizy strategicznej każdej organizacji jest analiza jej otoczenia
konkurencyjnego, nazywanego także otoczeniem bliższym, bądź sektorowym. O ile
makrootoczenie tworzy pewien układ szans i zagrożeń dla wszystkich podmiotów w
danym kraju, o tyle otoczenie bliższe określa warunki funkcjonowania i rozwoju
organizacji w danym sektorze i na danym geograficznie rynku. Poniższy rysunek pokazuje
elementy, które zostały zaliczone do najbliższego otoczenia DKT w kontekście rozwoju
turystyki. Określenie „najbliższe” odnosi się do tych elementów, które mogą być
częściowo kontrolowane i kształtowane przez DKT i podmioty członkowskie, oraz
wpływają one na działalność w tej sferze w postaci tzw. sprzężenia zwrotnego.
Rysunek 3. Elementy otoczenia bliższego DKT w obszarze rozwoju funkcji turystycznej
Źródło: Opracowanie własne
3311 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
3.1. Zwiedzający (turyści i odwiedzający jednodniowi)
Do potencjalnej grupy zwiedzających obszar oddziaływania DKT zalicza się przede
wszystkim:
Mieszkańców województwa dolnośląskiego oraz pobliskich obszarów (tj.
województwo opolskie, lubuskie, wielkopolskie) - przyjazdy weekendowe,
Mieszkańcy pozostałych obszarów kraju - przyjazdy urlopowe w góry,
Turyści korzystający z agroturystyki,
Turyści biznesowi - interesy, zjazdy, konferencje,
Turyści biznesowi - wyjazdy integracyjne (team building),
Dzieci i młodzież - zielone szkoły,
Turyści sentymentalni - głównie obywatele Niemiec,
Posiadacze „drugich domów”, w szczególności na obszarach górskich i
podgórskich,
Turyści aktywni - uprawiający m.in. turystykę pieszą, turystykę rowerową, nordic
wal king, narciarstwo,
Osoby niepełnosprawne i ukierunkowane na turystykę leczniczą (kuracjusze
uzdrowisk),
Poszukiwacze skarbów i „łowcy adrenaliny” – w myśl hasła „Tajemniczy Dolny
Śląsk”.
Najważniejszą grupą docelową są turyści weekendowi, odwiedzający obszar
oddziaływania w celach poznawczych (duża liczba obiektów zabytkowych i
niepowtarzalnych obiektów przyrodniczych) i rekreacyjnych (zróżnicowanie rzeźby terenu
i warunki klimatyczne predestynujące region do rozwoju wielu forma turystyki aktywnej) .
W przyszłości DKT powinna ukierunkować swoje działania na równoważenie wpływu
poszczególnych grup turystów i odwiedzających na rozwój gospodarki turystycznej
regionu, w szczególności na tworzeniu oferty i zaspokajaniu potrzeb turystów
biznesowych, agroturystów i kuracjuszy.
3322 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
3.2. Współpraca DKT z podmiotami turystycznymi i samorządami nie
będącymi członkami Klastra
Funkcjonowanie i rozwój funkcji turystycznej zależy w dużym stopniu od budowania
odpowiednich relacji oraz partnerskich stosunków władz samorządowych, podmiotów
turystycznych oraz innych organizacji działających w obszarze turystyki. Odpowiednie
relacje pomiędzy wspomnianymi podmiotami niezależnie od członkostwa w DKT,
polegające na zacieśnianiu współpracy, bez wątpienia przyczynią się do rozwoju funkcji
turystycznej na ternie oddziaływania Klastra.
3.3. Instytucje partnerskie (w szczególności non-profit)
Działalność DKT w obszarze turystyki może być wzbogacona i ułatwiona dzięki współpracy
z różnymi instytucjami i podmiotami typu non-profit w kraju i za granicą, szczególnie
dzięki wzajemnemu powielaniu dobrych praktyk, wspólnemu prowadzeniu badań,
wymiany informacji i publikacji, itd. Współpraca może także ułatwić lokalizowanie nowych
podmiotów oraz realizacji nowych projektów rozwojowych.
Nasilenie długookresowych relacji z instytucjami z otoczenia np. innymi instytucjami
wspierającymi rozwój turystyki (PTTK, DOT, LOT-y, itp.), ale również instytucjami z
obszarów pokrewnych, tj. kultury, sportu, rekreacji, edukacji (np. muzea, galerie
wystawiennicze, TKKF, szkoły, stowarzyszenia tematyczne, itp.) może stanowić istotny
czynnik wspierający rozwoju turystyki i przyczyniać się do dynamizowania realizacji celów
postawionych przed DKT.
3.4. Kontakty marketingowe
Do tych kontaktów zalicza się kontakty mające na celu zwiększenie liczby osób
odwiedzających obszar oddziaływania DKT. Z przeprowadzonych obserwacji i dokonanych
analiz wynika, że takie możliwości nie są w wystarczającym stopniu wykorzystywane. Brak
jest systematycznej i atrakcyjnie przygotowanej informacji rozsyłanej do wszystkich
większych hoteli i pensjonatów regionu, brak jest widocznej informacji na obszarze wielu
regionów kierującej potencjalnych odwiedzających do atrakcji turystycznych. Nie ma
także propozycji programów edukacyjnych, które mogłyby być rozsyłane do nauczycieli
3333 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
przedmiotów w szkołach okolicznych gmin i powiatów, jako np. żywe lekcje historii, żywe
lekcje przyrody, aktywne lekcje wychowania fizycznego w terenie. Brak takich kontaktów,
które mogą być utrzymywane niekiedy niskim kosztem, powoduje utratę możliwych do
uzyskania efektów długofalowych, powodujących m.in. zmianę stylu życia i wzorców
zachowań młodego pokolenia, w tym podejścia do uprawiania turystyki.
3.5. Potencjalni sponsorzy
Środki na finansowanie rozwoju turystyki w ramach działań DKT pochodzić będą w
pierwszej fazie działalności w większości ze składek członkowskich oraz potencjalnych
dotacji. Z tego względu w działalności DKT może pojawić się problem braku środków na
podejmowanie dodatkowych inicjatyw. Pewnym rozwiązaniem może być poszukiwanie
sponsorów. Sponsorami w przypadku działań i projektów z zakresu turystyki mogą być:
osoby prywatne przekazujące środki na ratowanie np. określonych obiektów
dziedzictwa kulturowego i dostosowanie ich do celów turystyczno-rekreacyjnych,
sympatycy rozwoju turystyki, itp.;
większe firmy działające na terenie oddziaływania DKT, np. sfinansowane przez nie
przedsięwzięcia mogłyby nosić inskrypcję wskazującą, kto był fundatorem
(projektu, materiałów promocyjnych, itp.). Podobnie można byłoby wskazywać,
kto finansował organizowaną przez DKT wystawę, imprezę itd. Ten typ
sponsoringu mógłby być korzystny dla obu stron, oferując możliwości długotrwałej
reklamy sponsorom, DKT mógłby realizować cele statutowe.
3344 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
4. Analiza potencjału turystycznego powiatu świdnickiego -
pionierskie lokalne grono turystyczne (LGT) w ramach
Dolnośląskiego Klastra Turystycznego
W tej części opracowania dokonano przeglądu i prezentacji najważniejszych elementów i
zasobów stanowiących podstawę funkcjonowania i rozwoju funkcji turystycznej na
terenie Powiatu Świdnickiego, traktowanego jako pionierskie lokalne grono turystyczne
(LGT) w ramach DKT.
Poniżej zestawiono dane i informacje zarówno o czynnikach i zasobach posiadających
względnie stały charakter (położenie, warunki klimatyczne, dziedzictwo kulturowe czy
przyrodnicze) oraz przedstawiono czynniki o charakterze bardziej dynamicznym (np. liczba
turystów, liczba podmiotów gospodarczych funkcjonujących w sferze turystyki, itp.).
Analizę dokonano na podstawie istniejących dokumentów strategicznych dotyczących
omawianego obszaru oraz dokumentów i danych statystycznych powszechnie
dostępnych, odzwierciedlających aktualną sytuację na charakteryzowanym obszarze.
Wraz z poszerzaniem grona członków DKT, ta część strategii będzie aktualizowana o
analizę potencjału turystycznego kolejnych gron turystycznych w ramach DKT.
4.1. Potencjał położenia geograficznego LGT Powiat Świdnicki
Powiat Świdnicki położony jest na granicy Przedgórza Sudeckiego i Sudetów.
Administracyjnie od 1998 r. znajduje się w powołanym województwie dolnośląskim i
wchodzi w skład statystycznej jednostki terytorialnej – podregion wałbrzyski (NUTS 3 -
PL517). Powierzchnia Powiatu wynosi 742,89 km², liczba ludności 162 185, gęstość
zaludnienia 216,3 osób/km², poziom urbanizacji 70,1%.
Powiat świdnicki graniczy z sześcioma powiatami województwa dolnośląskiego:
dzierżoniowskim, wrocławskim, średzkim, jaworskim, wałbrzyskim i m. na prawach
powiatu Wałbrzychem. W skład powiatu świdnickiego wchodzi 8 gmin:
miasto Świdnica – stolica powiatu,
3355 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
gmina miejska Świebodzice,
trzy gminy miejsko-wiejskie: Jaworzyna Śląska, Strzegom i Żarów
trzy gminy wiejskie: Dobromierz, Marcinowice i Świdnica.
Największe miasta Powiatu to: Świdnica, Świebodzice, Strzegom, Żarów, Jaworzyna
Śląska.
Same województwo dolnośląskie to ziemia wielu krajobrazów. Od bogato urzeźbionych
Sudetów i malowniczego przedgórza na południu i południowym zachodzie, gdzie
położony jest Powiat Świdnicki, przez centralne niziny doliny Odry, do pokrytych lasami
wzgórz i równin na północy i północnym zachodzie. Sam Powiat Świdnicki, jest jednym z
najpiękniej położonych powiatów w województwie dolnośląskim. Składa się na to jego
położenie pomiędzy Górami Sowimi, Pogórzem Wałbrzyskim i Świebodzickim, a
wzgórzami Strzegomskimi, Imbramowickimi oraz Masywem Ślęży. Teren ten przecina
największa rzeka tego obszaru Bystrzyca (ok. 95 km), wraz z licznymi dopływami, m.in.:
Strzegomką (z dopływem Pełcznicą), Piławą, Witoszówką czy Czarną Wodą. Północno-
zachodnią część Powiatu przecina z kolei Nysa Szalona.
Większa część oddziaływania omawianego LGT to teren prawie nizinny, pagórkowaty
(Równina Świdnicka), z licznymi wzniesieniami (Wzgórza Strzegomskie, Imbramowickie) w
głównej mierze przeznaczony pod uprawy rolne, jedynie część południowa i południowo
zachodnia (Pogórze Wałbrzyskie i Góry Sowie) oraz okolice Masywu Ślęży to obszary
górskie i podgórskie, najczęściej zalesione, stanowiące potencjalny obszar dla
intensywnego rozwoju rekreacji i turystyki.
Region geograficzno - historyczny położony na terenie Przedgórza Sudeckiego ma bardzo
bogatą historię. Ulokowanie na pograniczu kilku krajów powodowało stosunkowo częste
zmiany przynależności państwowej tego obszaru. Tereny obecnego powiatu świdnickiego
pierwotnie były integralną częścią polskiej monarchii piastowskiej od końca X w.
Następnie teren powiatu należał do niezależnego księstwa świdnicko – jaworskiego ze
stolicą w Świdnicy, rządzonego przez piastowskich książąt. W kolejnych wiekach teren ten
podlegał czasowej zwierzchności państwowej Czech, Austrii, Prus i Niemiec. Po drugiej
wojnie światowej w wyniku konferencji poczdamskiej ponownie znalazł się w granicach
Polski. Ziemia świdnicka ma długą i bardzo interesującą historię, kształtowaną wpływami
3366 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
kultur: polskiej, czeskiej, niemieckiej, morawskiej, śląskiej czy żydowskiej. Zmienność ta
odcisnęła piętno w postaci niepowtarzalnych i unikalnych na skalę światowa, europejską i
krajową zabytków architektury, kultury i przyrody obrazujących wielowiekową i
wielobarwną historię regionu.
Rzeki Bystrzyca, Piława i Strzegomka stanowiły główne osie rozwoju osadnictwa na
opisywanych terenach, czego dowodem są liczne stanowiska archeologiczne z okresu
paleolitu (m.in. Bystrzyca Górna, Grodziszcze), neolitu, kultury łużyckiej, przeworskiej,
grodziska średniowieczne oraz istniejące po dziś dzień w dolinach tych rzek zespoły
najcenniejszych założeń rezydencjonalnych:
nad Piławą: Grodziszcze, Krzyżowa, Makowice, Jakubów, Jagodnik, Pszenno,
Wilków, Niegoszów;
nad Bystrzycą: Lubachów, Bystrzyca Dolna i Górna, Burkatów z Omiecinami,
Wiśniowa, Panków, Śmiałowice, Krasków;
nad Strzegomką: Dobromierz, Morawa, Pastuchów, Zastruże,
Zauważalne są także, szczególnie w układzie przestrzennym, różnice pomiędzy
miejscowościami wynikające z ich historycznego statusu, dawnych powiązań
własnościowych i rodowych.
3377 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Rysunek 4. Mapa Powiatu Świdnickiego
Źródło: Starostwo Powiatowe w Świdnicy
4.2. Dostępność komunikacyjna LGT Powiat Świdnicki
Powiat Świdnicki leży na przebiegu ważnych szlaków komunikacyjnych o znaczeniu
regionalnym i krajowym.
Przez teren omawianego LGT przebiegają w układzie wschód –zachód:
droga krajowa 5 – od Wrocławia, przez Strzegom i Dobromierz, w kierunku
Kamiennej Góry i przejścia granicznego z Republiką Czeską (Lubawka) – ważna
droga ze względu na ruch turystyczny głównie z okolic Wrocławia, prowadzi
3388 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
bezpośrednio w okolice Rudaw Janowickich i Gór Kamiennych, pośrednio poprzez
DK 3 w kierunku Karkonoszy i Gór Izerskich.
droga krajowa 35 – od Wrocławia przez Marcinowice, Świdnicę i Świebodzice, w
kierunku Wałbrzycha i przejścia granicznego z Republiką Czeską (Golińsk) ważna
droga ze względu na ruch turystyczny głównie z okolic Wrocławia, prowadzi
bezpośrednio w okolice Gór Wałbrzyskich i Kamiennych, pośrednio poprzez
lokalne drogi w Masyw Ślęży i Góry Sowie.
Opisane drogi stanowią główne osie transportowe LGT.
Uzupełnieniem wspomnianych tras o podobnym przebiegu tj. wschód –zachód, są drogi
wojewódzkie:
droga wojewódzka 379 - łącząca DW382 w Świdnicy z DW381 oraz DK35 w
Wałbrzychu (dzielnica Podgórze). Droga posiada bogate walory krajobrazowe. W
okolicy Modliszowa otwiera się rozległa panorama na Góry Sowie oraz częściowo
Góry Wałbrzyskie.
droga wojewódzka 374 (odcinek Świebodzice – Stanowice) – w okolicach
Grochotowa przebiega w pobliżu większego kompleksu leśnego.
Ponadto przez teren Powiatu przebiegają w układzie północ-południe:
stara Droga Przedsudecka: Paczków - Ząbkowice Śląskie – Dzierżoniów – Świdnica
– Jawor (obecnie przebieg na linii drogi wojewódzkiej nr 382 - granica państwa w
pobliżu Paczkowa poprzez Ząbkowice Śląskie, Dzierżoniów, Świdnicę do DW374 w
Stanowicach w pobliżu Strzegomia) i dalej jako DW 374 przez Strzegom w kierunku
Jawora – bogata w walory widokowe ze względu na równoległy przebieg do
Obniżenia Podsudeckiego z licznymi punktami widokowymi na trasie na Góry
Sowie oraz Pogórze i Góry Wałbrzyskie.
droga krajowa 34 - przebiega w całości przez powiat świdnicki pomiędzy
Świebodzicami a Dobromierzem, wzdłuż granicy Książańskiego Parku
Krajobrazowego i w okolicach Zalewu Dobromierz. Stanowi łącznik między DK5 i
DK35
3399 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Istotnym elementem w lokalnym systemie transportowym jest tzw. łącznik autostradowy
– łączy on stolicę regionu – Świdnicę z DK 5 i dalej z autostradą A4. Może stanowić
alternatywę dla DK 35 w zakresie obsługi ruchu turystycznego kierującego się w stronę
Gór Sowich i Wałbrzyskich.
Ponadto przez teren Powiatu przebiegają dwie ważne w skali regionu linie kolejowe:
Linia kolejowa nr 137 – łącząca Katowice i Legnicę, nazywana też Podsudecką
Magistralą Kolejową (PMK), której początkowy odcinek został otwarty w 1844
roku i aż do roku 1876 była stopniowo wydłużana. Na trasie można spotkać wiele
ciekawych miejsc m.in. znacznie nachylony odcinek w okolicach Radzikowic,
Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej, Sowiogórskie
Muzeum Techniki w Dzierżoniowie11. Na terenie powiatu przebiega przez Świdnicę
Jaworzynę Śląską i Strzegom.
Linia kolejowa nr 274 - łącząca Wrocław ze stacją Zgorzelec/Görlitz i dalej
prowadząca do Drezna, stanowi oś północ – południe Śląskiej Kolei Górskiej – sieci
linii kolejowych wybudowanych w trudnym terenie górskim Dolnego Śląska przez
koleje pruskie KPEV. Linia Wrocław – Zgorzelec była jedną z pierwszych w Europie
zelektryfikowanych linii kolejowych (w latach 1916-1928)12. Na terenie powiatu
przebiega przez Świebodzice, Żarów i Jaworzynę Śląską.
Jaworzyna Śląska jest również ważnym w skali regionu węzłem kolejowym.
Dodatkowo na terenie powiatu znajdują się nieużytkowane lub częściowo użytkowane
linie kolejowe. Są to:
Linia kolejowa nr 285 - Wrocław - Świdnica z przedłużeniem do Jedliny Zdrój (tzw.
Kolej Bystrzycka) - ruch pasażerski na linii zawieszono w 2000. Od 2007 roku
rozpoczęto działania w zakresie rewitalizacji linii. Na początku 2012 ogłoszono, że z
powodu zbyt wysokich kosztów linia nie będzie poddana rewitalizacji. Pierwszy
interesujący pod względem krajobrazowym odcinek linii przebiega w okolicach
Sobótki u podnóża Masywu Ślęży. Drugi o znacznych walorach turystycznych,
nazywany Koleją Bystrzycką, powstał na bazie projektu z 1855 r., który zakładał
11
http://pl.wikipedia.org/wiki/Linia_kolejowa_nr_137, http://old.pkp.pl/cop/mapa 12
http://pl.wikipedia.org/wiki/Linia_kolejowa_nr_274, http://old.pkp.pl/cop/mapa
4400 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
przedłużenie Kolei Wrocławsko – Świdnicko – Świebodzkiej poprzez wytyczenie
linii ze Świdnicy na południe, wzdłuż lewego i prawego brzegu Bystrzycy, w
kierunku Nowej Rudy i dalej do Kłodzka. Jednak w wyniku budowy i oddania do
użytku w 1880 r. linii Wałbrzych Główny – Kłodzko, postanowiono jedynie
dobudować odcinek ze Świdnicy do Jedliny Zdroju. Głównym orędownikiem
wzniesienia tej linii był ówczesny przewodniczący Świdnickiej Izby Handlowej,
tajny radca handlowy dr E. Websky.13 Obecnie Kolej Bystrzycka, przede wszystkim
na odcinku Świdnica-Kraszowice – Jedlina Zdrój, stanowi niemałą atrakcję
turystyczną. Ten zabytek architektury technicznej jest cenny ze względu na liczne
budowle inżynieryjne, m.in.: mosty i przepusty (ok. 34, w tym wiadukt kratowniczy
o długości ok. 180 m poprowadzony nad rzeką Bystrzycą), zabytkowe dworce,
wieże ciśnień dla zaopatrywania parowozów w wodę, itp. Ta część linii
poprowadzona jest, przez większą cześć swojej długości, po skalnych półkach i
poprzez wąskie przesmyki, wzdłuż rzeki Bystrzycy, wznosząc się dość gwałtownie
od ok. 240 m n.p.m. w Bystrzycy Dolnej do ok. 500 m n.p.m. na stacji końcowej w
Jedlinie Zdroju. Dodatkowo ze względu na znaczne różnice wysokości pomiędzy
ostatnimi stacjami Jedlinka – Jedlina Zdrój, tory muszą biec przez 3 km (zamiast 1
km w linii prostej) i wykonać skręt o 180°14. Ponadto w pobliżu trasy znajduje się
wiele innych interesujących obiektów: kopalnie rud ołowiu i srebra, elektrownia
wodna, zapora i utworzony w wyniku jej budowy sztuczny zbiornik wodny –
Jezioro Bystrzyckie, Zamek Grodno, architektura przemysłu włókienniczego, a
także podziemie trasy turystyczne kompleksu „Riese”.
Linia kolejowa nr 302 - jednotorowa linia kolejowa o długości 73,549 km, łącząca
stację Malczyce ze stacją Marciszów w województwie dolnośląskim. Ruch
pasażerski został ostatecznie zlikwidowany w 1996 roku. Obecnie (2013) po linii
jest prowadzony ruch towarowy tylko na odcinku Malczyce - Ujazd Górny oraz
Strzegom - Roztoka15.
13
Scheer A., 1985, Zapomniane linie kolejowe w województwie wałbrzyskim [w:] Rocznik Świdnicki ’84, Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, Świdnica 14
Scheer A., 1996, Sto pięćdziesiąt lat kolei w Świdnicy na tle kolei śląskich (cz. II lata 1895-1995) [w:] Rocznik Świdnicki ’95, Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, Świdnica 15
http://pl.wikipedia.org/wiki/Linia_kolejowa_nr_302
4411 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
4.3. Zasoby dziedzictwa kulturowego LGT Powiat Świdnicki
Obiekty dziedzictwa kulturowego (ODK) od wieków stanowią dla człowieka przedmiot
zainteresowania i poznania. Mogą być również istotnym elementem wpływającym na
kierunki funkcjonalnego rozwoju danej przestrzeni, pod warunkiem, że są właściwie
wykorzystywane, tzn. nie są postrzegane wyłącznie jako zasób materialny (niekiedy
niechciany i niedoceniany), ale jako istotny element gospodarki danego regionu,
właściwie wkomponowany i zintegrowany z nią. Takie podejście i związane z nim
sprzężenia zwrotne dają szansę na pojawienie się korzyści ekonomicznych i efektów
mnożnikowych.
Pojęcie dziedzictwa kulturowego doczekało się wielu interpretacji, zaś w literaturze
występuje wiele definicji tego terminu. Można powiedzieć, iż dziedzictwem jest wszystko
to, co jest spuścizną po poprzednich pokoleniach, że jest to ogół wartości,
odziedziczonych po przodkach16.
Szczególnymi elementami dziedzictwa kulturowego są te, które posiadają postać
materialną (rzeczową, fizyczną, przestrzenną). Stają się one bowiem bezpośrednim
obiektem poznania człowieka i w wyniku odpowiedniego zagospodarowania mogą
przekształcić się w potencjalną atrakcję danego obszaru. Bez względu na stopień
atrakcyjności oraz sposób wykorzystywania, np. na cele mieszkalne, turystyczne,
kulturalne, itp., obiekty te wymagają ochrony i prawidłowego gospodarowania nimi.
Dzięki temu zachowywany jest element historii i kultury danego obszaru. Jednocześnie w
wyniku ich zagospodarowania zmianom ulegać mogą kierunki funkcjonalnego rozwoju
danej przestrzeni, a w ich otoczeniu mogą pojawiać się konkretne pozytywne efekty
ekonomiczne i społeczne, w tym generowane przez turystykę.
Postrzeganie ODK jako elementu potencjału rozwojowego określonego obszaru (tu
Powiatu Świdnickiego) może przybierać różną postać:
stanowi przedmiot bezpośredniej oferty rynkowej, w której ODK staje się
swoistego rodzaju produktem turystycznym. Sam lub w połączeniu z innymi
obiektami jest podstawą rozwoju turystyki kulturowej. Turystyka ta definiowana
16
K. Zeidler, Prawo ochrony dziedzictwa kultury, Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2007, s.15.
4422 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
jest z kolei jako podróżowanie, którego podstawowym motywem jest dziedzictwo
kulturowe, pojmowane w dwojaki sposób:
- po pierwsze, jako zabytki oraz dzieła sztuki (dziedzictwo sensu stricte);
- po drugie, uwzględniające takie elementy jak życie codzienne, nauka i
technika (fabryki, urządzenia), środowisko geograficzne (krajobrazy i ich
interpretacje, sposoby użytkowania przestrzeni dawniej i dziś), literatura,
kuchnia, itd. (dziedzictwo sensu largo)17.
stanowi istotny czynnik wzmacniający tożsamość regionalną, co może sprzyjać
mobilizacji społecznej, a przez to i rozwojowi danego obszaru;
może być istotnym elementem promocji, tworzenia wizerunku i marki danego
obszaru, a przez to wpływać na jego rozwój gospodarczy, w tym turystyczny18.
Dlatego ważnym jest aby wykorzystywanie i zagospodarowywanie dziedzictwa
kulturowego, jako podstawowego zasobu w ramach konkretnego przedsięwzięcia,
przybierało postać działań odpowiednio zaplanowanych i przemyślanych, zarówno na
poziomie instytucji publicznych (samorząd, instytucje rządowe) – cele publiczne, jak i
podmiotów prywatnych (cele komercyjne) oraz organizacji pozarządowych.
Działania na rzecz ratowania, a następnie zagospodarowywania takich obiektów z
przeznaczeniem na cele turystyczne muszą poprzez swą kompleksowość, uwzględniać
wszelkie aspekty przestrzenne i funkcjonalne, co ma na celu umożliwienie prawidłowego
funkcjonowanie danego obiektu, jak i sprzyjać zrównoważonemu rozwojowi jego
otoczenia.
Powiat Świdnicki jest jednym z najbardziej zasobnych w obiekty dziedzictwa kulturowego
obszarem na mapie Dolnego Śląska, jak i całej Polski. Można odnaleźć tu zabytki z różnych
epok: od pamiątek po kulturach pogańskich, poprzez liczne obiekty średniowieczne,
renesansowe i barokowe, aż po niepowtarzalne pomniki dynamicznego rozwoju
przemysłowego tych terenów. Wiele z nich zyskało uznanie międzynarodowe i krajowe,
czego potwierdzeniem jest wpis na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO – Kościół
17
A. Mikos v. Rohrscheidt, Turystyka Kulturowa - wokół definicji [w:] Turystyka kulturowa, Czasopismo Internetowe, nr 1/2008, listopad 2008, www.turystykakulturowa.org, 2008, s. 8 18
K. Broński, Rola dziedzictwa kulturowego w rozwoju lokalnym. Doświadczenie polskie doby transformacji (po 1989 r.), Zeszyty Naukowe nr 706 Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2006, s. 14-18.
4433 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Pokoju w Świdnicy oraz wpis na listę Pomników Historii - Bazylika Świętych Apostołów
Piotra i Pawła w Strzegomiu. Poniżej zestawiono obiekty dziedzictwa kulturowego
wpisane do rejestru zabytków. Stanowić one mogą istotny element dynamizujący ruch
turystyczny w Powiecie Świdnickim w szczególności w ramach rozwoju turystyki
kulturowej.
Gmina Dobromierz
W Gminie Dobromierz, według stanu na maj 2011 roku, wpisanych do rejestru zabytków
prowadzonego przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz w gminnej ewidencji
zabytków było 316 obiektów. Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków
prezentuje poniższa tabela.
Tabela 6. Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków w Gminie Dobromierz (stan na maj 2011
r.)
Bronów
pałac A/3607/777 7.10.1960
dom ogrodnika, ob. dom mieszkalny w zespole pałacowym A/3606/1077/Wł 29.11.1984
park pałacowy 856/Wł 18.09.1981
Dobromierz
kościół paraf. p.w. św. Michała Archanioła A/1739/1382 4.09.1965
cmentarz przy kościele paraf. p.w. św. Michała Archanioła A/4056/982/Wł 30.12.1983
kościół ewangelicki, ob. pomoc. p.w. św. Piotra i Pawła oraz plebania
A/1892/2062 6.06.1972
zespół pałacowo - folwarczny z dawnymi ogrodami, oficynami, stajnią, wozownią, dziedzińcem i bramami.
157/A/03 25.04.2003
domy mieszkalne x 10
wieża widokowa (Bronówek) A/4065/986/Wł 1.03.1984
Gniewków kościół paraf. p.w. św. Barbary A/1738/1384 4.09.1965
Jaskulin park dworski A/4202/1330/Wł 20.03.1991
Jugowa
kościół fil. p.w. św. Antoniego A/1801/1470 13.01.1966
oficyna dworska z częścią gospodarczą, ob. budynek mieszkalno – gospodarczy oraz park
A/4204/883/Wł 31.12.1982
Kłaczyna
kościół fil. p.w. św. Jakuba i Anny A/1691/903 27.07.1961
zamek-ruina A/4235/966 13.11.1961
dom mieszkalny A/4234/2075 6.06.1972
Pietrzyków
dwór A/4496/800/Wł 14.05.1981
park A/4497/861/Wł 18.09.1981
wiatrak holenderski A/4498/1025/Wł 12.12.1984
Roztoka Dolna
karczma A/4563/1394 9.09.1964
dom mieszkalny (d. 12) A/4564/2083 6.06.1972
Roztoka Górna
Pałac z oficyną mieszkalną i browarem, stajnią i wozownią A/4561/236 15.07.1950
oranżeria w zespole pałacowym, pawilon - altana ogrodowa, ob. ruina w zespole pałacowym oraz park pałacowy
A/4562/237 15.07.1950
4444 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Szymanów
kościół fil. p.w. św. Jadwigi A/ 1917/779/Wł 14.05.1981
pałac A/4755/880/Wł 25.06.1982
park pałacowy A/4754/881/Wł 25.06.1982
Źródło: opracowanie własne na podstawie zestawienia Wykaz zabytków – dawne województwo wałbrzyskie, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, http://wosoz.ibip.wroc.pl/public/?id=92696
Do najciekawszych obiektów i posiadających największy potencjał do generowania ruchu
turystycznego na terenie gminy należą:
zespół pałacowo - folwarczny z dawnymi ogrodami, oficynami, stajnią, wozownią,
dziedzińcem i bramami – Dobromierz.
pałac z oficyną mieszkalną i browarem, stajnią i wozownią, oranżeria w zespole
pałacowym, pawilon - altana ogrodowa oraz park pałacowy – Roztoka Górna.
dwór i park dworski w Jaskulinie.
wieża widokowa (Bronówek) – Dobromierz.
kościół fil. p.w. św. Jadwigi – Szymanów.
kościół paraf. p.w. św. Michała Archanioła – Dobromierz.
kościół fil. p.w. św. Antoniego – Jugowa.
wiatrak holenderski – Pietrzyków.
Miasto i Gmina Jaworzyna Śląska
W Mieście i Gminie Jaworzyna Śląska, według stanu na grudzień 2012 roku, wpisanych do
rejestru zabytków prowadzonego przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz w
gminnej ewidencji zabytków było odpowiednio 151 (miasto) i 266 (gmina) – łącznie 417
obiektów. Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków prezentuje poniższa
tabela.
Tabela 7. Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków w Gminie i Mieście Jaworzyna Śląska
(stan na grudzień 2012 r.)
Bagieniec dwór A/3598/1670
12.05.1966, 8.11.1980
otoczenie dworu / fosa, ogród/ A/3599/774/Wł
Bolesławice kościół fil. p.w. św. Jadwigi A/1916/781/Wł 25.05.1981
aleja lipowa wielorzędowa, cmen. katolicki A/3600/616/Wł 30.05.1975
Jaworzyna Śląska
budynek parowozowni wachlarzowej z warsztatami A/ 5845 22.10.2012
willa fabrykanta, ob. komisariat policji A/4193/1562/Wł 25.03.1997
Milikowice kościół paraf. p. w. św. Michała Archanioła A/1912/787/Wł 15.05.1981
4455 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
park A/4427/981/Wł 27.12.1983
park i ogród gospodarczy z murem A/4428/1389/Wł 30.11.1993
Pastuchów
kościół paraf. p. w. św. Barbary A/1759/1194 14.12.1964
cmentarz parafialny A/5848/1-2 16.11.2012
brama cmentarna z murem wokół cmentarza przykościelnego A/5848/1-3 16.11.2013
dwór, ob. dom mieszkalny A/4489/938/Wł 28.07.1983
założenie dworsko-folwarczne z d. ogrodami gospodarczymi 1/A/99 1.07.1999
wieża mieszkalna A/4488/963 13.11.1961
Piotrowice Św.
kościół fil. p. w. Podwyższenia Krzyża Św. A/1910/780/Wł 25.05.1981
dwór A/4490/289 11.05.1951
park A/4491/746/Wł 8.11.1980
dom mieszkalny w zespole A/4492/1642/Wł 31.12.1998
Spichlerz, stodoła i obora w zespole 1642/Wł 31.12.1998
Stary Jaworów
kościół fil. p. w. Niepokalanego Poczęcia NMP A/1827/1684 12.05.1966
zajazd, ob. dom mieszkalny A/4487/729/Wł 30.06.1979
Witków dom mieszkalny A/4599/1235/Wł 2.03.1988
Źródło: opracowanie własne na podstawie zestawienia Wykaz zabytków – dawne województwo wałbrzyskie, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, http://wosoz.ibip.wroc.pl/public/?id=92696
Do najciekawszych obiektów i posiadających największy potencjał do generowania ruchu
turystycznego na terenie miasta i gminy należą:
dwór (zamek wodny) i otoczenie dworu (fosa, ogród) – Bagieniec.
wieża mieszkalna i dwór – Pastuchów.
dwór - Piotrowice Świdnickie.
budynek parowozowni wachlarzowej z warsztatami – Jaworzyna Śląska.
kościół paraf. p. w. św. Barbary – Pastuchów.
kościół fil. p. w. Podwyższenia Krzyża Św. – Piotrowice Świdnickie.
wczesnośredniowieczne słowiańskie grodzisko – okolice Nowego Jaworowa.
Gmina Marcinowice
W Gminie Marcinowice, według stanu na maj 2011 roku, wpisanych do rejestru zabytków
prowadzonego przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz w gminnej ewidencji
zabytków było 332 obiektów. Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków
prezentuje poniższa tabela.
Tabela 8. Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków w Gminie Marcinowice (stan na maj
2011 r.)
Chwałków pałac 759/Wł 8.11.1980
4466 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
park 758/Wł 8.11.1980
Gola Świdnicka dwór, ob. dom mieszkalny 1143/Wł 25.10.1985
Gruszów pałac 765/Wł 8.11.1980
park 764/Wł 8.11.1980
Kątki
pałac 761/Wł 8.11.1980
park 762/Wł 8.11.1980
aleja dębowa-jesionowa wzdłuż drogi do Zebrzydowa 1317/Wł 7.03.1991
Krasków
oficyna mieszkalna w zespole pałacowym, ob. hotel 1463/Wł 20.11.1996
stajnia i wozownia, ob. bud. gosp. z częścią mieszkalną w zespole pałacowym
1462/Wł 20.11.1995
aleja lipowa dwurzędowa dojazdowa do parku 1318/Wł 7.03.1991
Marcinowice
kościół fil. p.w. św. Wacława 920/Wł 31.12.1982
zespół bud. dworca kolejowego (dworzec, łącznik, magazyn spedycji kolejowej)
1489/Wł 25.03.1996
Mysłaków kościół paraf. p.w. św. Katarzyny A/1148 6.03.2009
Strzelce Świdnickie
kościół paraf. p.w. Wszystkich Świętych 1044 24.01.1964
park pałacowy 1327/Wł 20.03.1991
Szczepanów pałac ob. w stanie ruiny A/5222/912/Wł 31.12.1982
park A/5223/717/Wł 17.02.1979
Śmiałowice
kościół paraf. p.w. św. Wawrzyńca 1198 14.12.1964
pałac 753/Wł 8.11.1980
park 752/Wł 8.11.1960
Tąpadła dwór, ob. dom mieszkalny 1035/Wł 10.09.1984
Tworzyjanów pałac 744/Wł 8.11.1980
park 743/Wł 8.11.1980
Wiry
kościół paraf. p.w.św. Michała Archanioła 1690 22.05.1966
dwór, ob. ruina 625/Wł 22.05.1976
park 997/Wł 29.03.1984
Zebrzydów dwór, ob. dom mieszkalny A/5224/1142/Wł 25.10.1985
Źródło: opracowanie własne na podstawie zestawienia Wykaz zabytków – dawne województwo wałbrzyskie, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, http://wosoz.ibip.wroc.pl/public/?id=92696
Do najciekawszych obiektów i posiadających największy potencjał do generowania ruchu
turystycznego na terenie gminy należą:
zespół pałacowy wraz z otoczeniem – Krasków.
pałac – Śmiałowice.
pałac wraz z parkiem – Tworzyjanów.
pałac - Gruszów
kościół paraf. p.w. św. Michała Archanioła – Wiry.
kościół paraf. p.w. św. Wawrzyńca – Śmiałowice.
4477 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
kościół paraf. p.w. Wszystkich Świętych – Strzelce Świdnickie.
Gmina i Miasto Strzegom
W Mieście i Gminie Strzegom, według stanu na styczeń 2013 roku, wpisanych do rejestru
zabytków prowadzonego przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz w gminnej
ewidencji zabytków było odpowiednio 331 (miasto) i 363 (gmina) – łącznie 694 obiekty.
Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków prezentuje poniższa tabela.
Tabela 9. Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków w Mieści i Gminie Strzegom (stan na
styczeń 2013 r.)
Bartoszówek
wieża pałacowa A/3587/804/Wł 14.05.1981
park A/3588/829/Wł 18.09.1981
aleja dębowa szosa Strzegom - Lusina A/3589/1319/Wł 7.03.1991
Goczałków Dolny
kościół paraf. p. w. Chrystusa Króla A/1784/1674 12.05.1966
park dworski A/4168/1367/Wł 19.03.1992
Goczałków Górny
pałac, ob. nieużytkowany A/4169/1216/Wł 16.06.1987
zespół pałacowo-folwarczny ( obszar) wraz z parkiem pałacowym
A/1149 05.03.2009
Jaroszów kościół ewangelicki, ob. rzymskokatolicki , parafialny p. w. św. Jan Chrzciciela
A/1943/939/Wł 21.09.1983
Kostrza
kościół fil. p. w. św. Krzyża A/1791/1679 12.05.1966
cmentarz katolicki ( stara część) A/4269/1436/Wł 20.06.1995
dwór A/4268/987 30.08.1963
ogrody dworskie i sad A/4267/827/Wł 18.09.1981
Morawa
cmentarz ewangelicki 4456/1377/Wł 23.09.1992
pałac A/4454/733/Wł 9.07.1979
park A/4455/831/Wł 18.09.1981
Olszany
kościół paraf. p. w. św. Trójcy A/1771/1043 24.01.1964
założenie ogrodowe, dworskie, ob. ogrody użytkowe A/4458/858/Wł 18.09.1981
Rogoźnica
kościół pomoc. p. w. św. Szymona i Tadeusza A/1914/783/Wł 25.05.1981
kościół ewangelicki, ob. katolicki p.w. MB Różańcowej wraz z mauzoleum Richthofenów przy kościele
A/5849/1-2 22.11.2012
cmentarz ewangelicki A/4555/1435/Wł 20.06.1995
park A/4557/857/Wł 18.09.1981
teren obozu Gross-Rosen A/4556/973 9.04.1963
wyrobisko granitu-kamieniołom Gross-Rosen A/4558/1372/Wł 15.06.1992
Oficyna i ruiny oficyny, fundamenty dźwignic linowo-torowych, ok. 1940 r., dz. nr 431/7 oraz budynek d. laboratorium, ob. dom mieszkalny, ok. 1962 teren wyrobiska.
DP. 024/30/96/97 MKiS
09.07.1997
Rusko kościół fil. p. w. św. Piotra i Pawła A/1757/1196 14.12.1964
Stanowice
kościół fil. p. w. Najśw. Serca Pana Jezusa A/1755/1197 14.12.1964
pałac, ob. nieużytkowany A/4713/732/WŁ 18.07.1979
park pałacowy wraz z terenem dziedzińca-gosp. A/4714/1363/Wł 3.03.1992
Strzegom kościół Joannitów, ob. kościół paraf. p.w. św. Piotra i Pawła A/1685/73 23.03.1949
4488 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
komandoria Joannitów, ob. plebania A/4731/1199 14.12.1964
kaplica obronna, ob.kościół pom. p.w. św. Antoniego A/1679/199 31.05.1950
kościół pom. p.w. św. Barbary A/1718/740 17.09.1960
kościół pomoc. p.w. św. Jadwigi A/4732/798/Wł 15.05.1981
kościół klasztorny Karmelitów, nast. ewangelicki, ob. parafialny p.w. Najśw. Zbawiciela Świata i Matki Boskiej Szkaplerznej
A/4733/938 8.09.1961
dom Zgromadzenia Sióstr Elżbietanek A/4734/1636/Wł 9.12.1998
mury obronne i baszta dziobowa A/4730/939 8.09.1961
szmatruz, ob. hotel Granit A/4742/1686 12.05.1966
wieża targowa A/4739/940 8.09.1961
hotel Zumftblucher, ob. hotel z restauracją A/4737/1302/Wł 17.04.1990
dom mieszkalny x 3
młyn wodny ob. dom mieszkalny z usługami A/4736/734/Wł 18.07.1979
zespół budynków dworca Strzegom-Grabina A/4735/1487/a-c/Wł
25.03.1996
Żelazowo
pałac A/5217/803/Wł 14.05.1981
park A/5219/828/Wł 18.09.1981
dom ogrodnika, ob. dom mieszkalny w zespole pałacowo-parkowym
A/5218/1631/Wł 26.10.1998
Żółkiewka park A/5220/830/Wł 18.09.1981
wiatrak wieżowy-holenderski A/5221/1383/Wł 27.01.1993
Źródło: opracowanie własne na podstawie zestawienia Wykaz zabytków – dawne województwo wałbrzyskie, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, http://wosoz.ibip.wroc.pl/public/?id=92696
Do najciekawszych obiektów i posiadających największy potencjał do generowania ruchu
turystycznego na terenie miasta i gminy należą:
starówka Strzegomia m.in. z kościołem p.w. św. Piotra i Pawła (Bazylika Mniejsza),
kościołem p.w. św. Barbary, kaplicą obronną p.w. św. Antoniego, wieżą targową
oraz murami obronnymi i basztą dziobową.
obszar kamieniołomu przy ul. Niepodległości wraz z ruiną wiatraka i ruinami fortu -
Strzegom.
pałac z parkiem – Morawa.
teren obozu Gross-Rosen – Rogoźnica.
pałac i park pałacowy wraz z terenem dziedzińca – Stanowice.
pałac wraz z otoczeniem – Żelazów.
wiatrak wieżowy-holenderski – Żółkiewka.
4499 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Gmina Świdnica
W Gminie Świdnica, według stanu na maj 2011 roku, wpisanych do rejestru zabytków
prowadzonego przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz w gminnej ewidencji
zabytków było 745 obiektów. Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków
prezentuje poniższa tabela.
Tabela 10. Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków w Gminie Świdnica (stan na maj 2011
r.)
Bojanice
kościół fil. p. w. MB Częstochowskiej A/1788/1671 12.05.1966
aleja jednorzędowa od kościoła do drogi do Wieruszowa A/3553/608/Wł 30.05.1975
aleja lipowa jednorzędowa, wewnętrzna str. muru kościelnego
A/3555/610/Wł 28.05.1975
Boleścin aleja dębowa dwurzędowa, rozwidlenie dróg do Jakubowic i Makowic
A/3556/611/Wł 28.05.1975
Burkatów aleja lipowa dwurzędowa, od torów kolej. do mostu na Młynówce przed majątkiem
A/3557/615/Wł 30.05.1975
Bystrzyca Dolna
pałac A/3559/1141/Wł 25.10.1985
park A/3560/1167/Wł 28.03.1986
aleja dębowa jednorzędowa A/3562/612/Wł 28.05.1975
aleja lipowa wielorzędowa, cmentarz - od kościoła do kaplicy A/3558/613/Wł 28.05.1975
aleja topolowa, wzdłuż folwarku gospodarczego A/3561/614/Wł 30.05.1975
Bystrzyca Górna
kościół paraf. p. w. Wniebowzięcia NMP A/1795/1672 12.05.1966
szkoła gosp. domowego sióstr Urszulanek, ob. Państwowy Dom Dziecka "Orlik"
A/3563/934/Wł 22.06.1983
pałac A/3564/1398/Wł 7.03.1994
park pałacowy A/3565/1446/Wł 29.09.1995
Gogołów kościół fil. p. w. św. Marcina A/1794/1675 12.05.1966
Dwór i park A/4170/747/Wł 8.11.1980
Grodziszcze
kościół paraf. p. w. św. Anny A/1790/1677 12.05.1966
mur ogrodzenia kościoła i plebani wraz z bramą wsch., Zach. I płn.
A/1958/1357/Wł 10.12.1991
plebania A/1959/1358/Wł 10.12.1991
park dworski A/4185/750/Wł 8.11.1980
Jakubów pałac A/4196/944/Wł 21.09.1983
park A/4197/967/Wł 27.12.1983
Komorów pałac A/5811/914/Wł 31.12.1982
park A/4258/978/Wł 27.12.1983
Krzyżowa
kościół fil.p. w. św. Michała Arch. A/1789/1680 12.05.1966
cmentarz rodowy A/4256/936/WŁ 28.07.1983
pałac ob. Międzynarodowy Dom spotkań Młodzieży A/4257/915/Wł 31.12.1982
zespół zabudowań i urządzeń folwarku w zespole pałacowym wraz z oficynami mieszkalnymi, stajniami, owczarnią, budynek gospodarczy, wozownia oraz bramami
A/4254/1281/Wł 20.12.1989
park wraz z terenem przykościelnym i aleją dojazdową za wsią
A/4255/1168/Wł 28.03.1986
5500 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Lubachów
budynek elektrowni wodnej , ob. elektrownia i muzeum A/4403/1551/Wł 25.02.1997
willa (dom Spółki Poszukiwaczy Złota, Złoty Las nr 2)- Nieganów
A/4402/1237/Wł 17.03.1988
Lutomia Dolna
kościół paraf. p. w. Przemienienia Pańskiego A/1787/1681 12.05.1966
park dworski A/4405/1324/Wł 20.03.1991
Lutomia Górna
plebania ewangelicka, ob. dom mieszkalny A/4406/1371/Wł 14.06.1992
Makowice
kościół fil. p. w. św. Katarzyny A/1918/773/Wł 8.11.1980
pałac A/4415/731/Wł 30.06.1979
park A/4416/1170/Wł 28.03.1986
Modliszów kościół fil. p. w. św. Bartłomieja A/1761/1119 28.07.1964
Mokrzeszów kościół paraf. p. w. św Jadwigi A/1760/1193 14.12.1964
szpital zakonny A/4417/1285/Wł 2.01.1990
Panków dwór A/4499/587 24.08.1959
park dworski A/4500/755/Wł 8.11.1980
Pszenno kościół paraf. p. w. św. Mikołaja A/1758/1195 14.12.1964
Sulisławice park A/4744/763/Wł 8.11.1980
Wilków Św. pałac A/4615/945/Wł 20.09.1983
park pałacowy A/4616/965/Wł 27.12.1983
Wiśniowa pałac A/4617/908/Wł 31.12.1982
park pałacowy A/4618/1171/Wł 28.03.1986
Witoszów Dolny
kościół paraf. p. w. Nawiedzenia NMP A/1681/343 13.11.1956
pałac (PGR) A/4619/1495/Wł 15.04.1996
Witoszów Górny
dwór A/5227/975 11.05.1963
park dworski A/4620/745/Wł 8.11.1980
Zawiszów
budynek administracyjny 1497/Wł 15.04.1996
dwór A/5225/1496/Wł 15.04.1996
oficyna mieszkalno-gosp. A/5226/1497/Wł 15.04.1996
Źródło: opracowanie własne na podstawie zestawienia Wykaz zabytków – dawne województwo wałbrzyskie, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, http://wosoz.ibip.wroc.pl/public/?id=92696
Do najciekawszych obiektów i posiadających największy potencjał do generowania ruchu
turystycznego na terenie gminy należą:
kompleks pałacowo-parkowy – Krzyżowa.
dwór i park – Gogołów.
pałac z parkiem i stawami – Makowice.
pałac wraz z parkiem – Jakubów.
pałac wraz z parkiem – Wiśniowa.
dwór i park dworski – Witoszów Górny.
ruiny zamku (dworu) wraz z otoczeniem – Panków.
5511 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
kościół fil. p. w. św. Katarzyny – Makowice.
kościół fil. p. w. św. Bartłomieja – Modliszów.
budynek elektrowni wodnej , ob. elektrownia i muzeum - Lubachów
kościół paraf. p. w. Nawiedzenia NMP – Witoszów Dolny.
szpital zakonny – Mokrzeszów.
Miasto Świdnica
W Mieście Świdnica, według stanu na październik 2013 roku, wpisanych do rejestru
zabytków prowadzonego przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz w gminnej
ewidencji zabytków było 1027 obiektów. Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru
zabytków prezentuje poniższa tabela.
Tabela 11. Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków w Mieście Świdnica (stan na
październik 2013 r.)
Świdnica
kościół farny, nast. Jezuitów, ob. kościół katedralny, parafialny.p.w.św.Stanisława i Wacława
A/1676/77 29.03.1949
kolegium jezuickie, ob.plebania,Kuria Diecezji Świdnickiej A/2195/1279 13.04.1965
konwikt jezuicki, ob. dom handlowy A/4803/1702 12.05.1966
kościół paraf. p.w. św. Józefa (d. kościół Urszulanek) A/1913/785/Wł 25.05.1981
klasztor Urszulanek, ob. plebania A/4801/1277 13.04.1965
kościół pom. p.w. św. Krzyża, d. kościół Krzyżowców A/4798/699/Wł 14.12.1978
komandoria Krzyżowców, ob. dom parafialny A/4797/1276 13.04.1965
kościół Pokoju A/1677/131 2.01.1950
dzwonnica A/4799/1693 12.05.1966
budynek rendantury, domu dzwonnika i dozorcy kościelnego, ob. dom mieszkalny
A/5872 5.06.2013
szkoła parafialna, ob. dom mieszkalny i pastorówka, ob. dom mieszkalny
A/4804/346 22.11.1956
dom członków kolegium szkoły ewangelickiej, ob. Kościół polskokatolicki p. w. św. Antoniego
A/4804/346, 1401/Wł
14.04.1994
pastorówka zw. nową, ob. administaracja parafii ewang. - augsb.
A/4800/311 03.05.1956
dom wartownika ob. kawiarnia A/4805/1394/Wł 28.12.1992
cmentarz A/4802/706/Wł 14.12.1978
wodociągowa wieża ciśnień A/4830/1415/Wł 8.10.1994
kościół p.w. św. Barbary ob. Klub NOT oraz barbakan bramy Strzegomskiej przy kościele p.w. św. Barbary
A/4796/1278 13.04.1965
kościół klasztorny i klasztor Kapucynów p.w. św. Antoniego, ob. Zbór Zielonoświątkowców
A/4795/643/Wł 30.10.1976
kościół klasztorny i klasztor, ob. kościól parafialny pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa.
A/980/1-2 25.10.2006
kaplica grobowa rodziny Runge A/4793/648/Wł 20.12.1976
kaplica cmentarna rodziny Jaensch A/4794/647/WŁ 20.12.1976
kościół i arsenał, ob. sklepik A/4817/1590/WŁ 20.11.1997
ratusz, ob. Muzeum Dawnego i Świdnicki Ośrodek Kultury wraz z budynkiem krużgankowym, płd. skrzydło ratusza oraz
A/4838/154 21.03.1950
5522 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
przyziemiem wieży ratusza, budynek Teatru, ob. Ośrodek Kultury
Pałac Opatów Lubiąskich, ob. Biblioteka A/4863/646 26.02.1960
mury obronne A/4772/1694 13.04.1965
park miejski Młodzieżowy - planty miejskie A/4773/705/Wł 14.12.1978
budynek użyteczności publicznej A/4789/1349/Wł 2.08.1991
hotel ob. dom mieszkalny i Zbór Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego
A/4788/1369/Wł 13.05.1992
dom mieszkalny x 687
willa Aarona fabrykancka A/4823/1570/Wł 21.05.1997
warsztat obróbki mechanicznej nr 6 i nr 8, budynek produkcyjny nr 7, warsztat mechaniczny nr 9.
A/4824/1569/Wł 21.05.1997
budynek główny maskujący w zespole stacji wzmacniakowej oraz schron w zespole stacji wzmacniakowej
A/5838/1-2 26.07.2012
d.willa właściciela fabryki pasmanteryjnej J.Rosenthala ( ELMOT) ob.przychodnia ( d. Westerplatte 29)
A/4880/1571/Wł 21.05.1997
Źródło: opracowanie własne na podstawie zestawienia Wykaz zabytków – dawne województwo wałbrzyskie, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, http://wosoz.ibip.wroc.pl/public/?id=92696
Do najciekawszych obiektów i posiadających największy potencjał do generowania ruchu
turystycznego na terenie miasta należą:
zabytkowa Starówka z kamienicami, Ratuszem, Katedrą pw. św. Stanisława i
Wacława.
Kościół Pokoju wraz z otoczeniem (dzwonnica, plebania, cmentarz, itd.).
kościół paraf. p.w. św. Józefa (d. kościół Urszulanek
Dawny Pałac Opatów Lubiąskich.
kościół klasztorny i klasztor Kapucynów p.w. św. Antoniego.
Relikty średniowiecznych murów obronnych oraz relikty nowożytnej Twierdzy
Świdnickiej wraz z plantami w postaci parków miejskich.
kościół p.w. św. Barbary oraz barbakan bramy Strzegomskiej przy kościele p.w. św.
Barbary.
budynek główny maskujący w zespole stacji wzmacniakowej oraz schron w zespole
stacji wzmacniakowej.
wodociągowa wieża ciśnień.
Miasto Świebodzice
W Mieście Świebodzice, według stanu na maj 2011 roku, wpisanych do rejestru zabytków
prowadzonego przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz w gminnej ewidencji
5533 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
zabytków było 534 obiekty. Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków
prezentuje poniższa tabela.
Tabela 12. Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków w Mieście Świebodzice (stan na maj
2011 r.)
Świebodzice
kościół paraf. p.w. św. Mikołaja A/1753/1200 14.12.1964
kościół paraf. p.w. św. Piotra i Pawła A/1828/1687 12.05.1966
kościół paraf. p.w. św. Franciszka (Ciernie) A/5213/630 5.03.1960
kościół p.w. św. Anny - ruina (Pełcznica) A/5211/631 5.03.1960
mauzoleum rodziny von Kramsta na cmentarzu komunalnym A/1024 25.09.2007
założenie rezydencjonalne Książ w Wałbrzychu i Świebodzicach (działki w obrębie miasta Świebodzice)
A/572/1-3 24.05.2006
brama wjazdowa do parku w zespole zamku Książ 1231/Wł 16.06.1987
dom szwajcarski w zespole zamku Książ, ob.mieszkalny 1215/Wł 16.06.1987
dom szwajcarski w zespole zamku Książ, ob.mieszkalny 1214/Wł 16.06.1987
pałac tzw. Hugo Schloss, ob. Dom Pomocy Społecznej A/1377 16.10.2009
mury obronne A/2578/629 5.03.1960
budynek łaźni miejskiej , ob. dom handlowy 1289/Wł 19.10.1989
gospoda "Zum Fursten Blucher", ob. biura,mieszkania 1243/Wł 19.12.1988
zespół bud.d.słodowni: część podziemna A/5212/1323/Wł 7.03.1991
Źródło: opracowanie własne na podstawie zestawienia Wykaz zabytków – dawne województwo wałbrzyskie, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, http://wosoz.ibip.wroc.pl/public/?id=92696
Do najciekawszych obiektów i posiadających największy potencjał do generowania ruchu
turystycznego na terenie miasta należą:
zabytkowa Starówka z kamienicami, Ratuszem, kościołem paraf. p.w. św. Mikołaja,
kościołem p.w. św. Piotra i Pawła i murami obronnymi.
kościół paraf. p.w. św. Franciszka (Ciernie).
kościół p.w. św. Anny - ruina (Pełcznica).
założenie rezydencjonalne Książ w Wałbrzychu i Świebodzicach.
pałac tzw. Hugo Schloss.
Gmina i Miasto Żarów
W Mieście i Gminie Żarów, według stanu na październik 2013 roku, wpisanych do rejestru
zabytków prowadzonego przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz w gminnej
ewidencji zabytków było odpowiednio 66 (miasto) i 169 (gmina) – łącznie 235 obiektów.
Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków prezentuje poniższa tabela.
5544 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Buków kościół paraf. p.w. św. Stanisława A/1752/1201 14.12.1964
dom mieszkalny 1350/Wł 8.08.1991
Imbramowice kościół par. p. w. Wniebowzięcia NMP A/1752/1201 12.05.1966
Łażany
kościół fil. p.w. Bożego Ciała A/1826/1682 12.05.1966
pałac - ruina A/4410/406 24.11.1956
park pałacowy A/4411/721/Wł 17.02.1979
Mrowiny pałac A/4418/604/Wł 30.11.1975
park pałacowy A/4419/722/Wł 17.02.1979
Pożarzysko kościół fil. p. w. św .Józefa A/1680/204 23.04.1951
Pyszczyn Pałac wraz z parkiem i ogrodem dworskim A/4501/653/Wł
25.05.1977 17.02.1979
teatr, ob. budynek gospodarczy 146/A/03 10.02.2003
Siedlimowice park pałacowy A/4689/719/Wł 17.02.1979
aleja lipowo-dębowa na odcinku młyn wodny-las A/4691/1321/Wł 7.03.1991
Wierzbna
kościół rodowy, klasztorny Cystersów, ob. kościół par. p. w. Wniebowzięcia NMP oraz klasztor, ob. część korpusu kościoła
A/1772/1045 24.01.1964
pałac opatów cysterskich A/4603/949/Wł 20.09.1983
park A/4604/716/Wł 17.02.1979
teren folwarku (bez zabudowy) 22/A/00 29.05.2000
Zastruże
kaplica w zespole pałacowym, ob. kościół filialny p.w. Wniebowzięcia NMP
A/1061 21.05.2008
park pałacowy A/4688/760/Wł 8.11.1980
Żarów
park miejski A/5230/1240/Wł 25.07.1988
aleja dębowa przy drodze obiegającej stadion sportowy A/5231/1322/Wł 7.03.1991
aleja lipowa wzdłuż szosy Żarów-Łażany A/5232/1316/Wł 7.03.1991
Źródło: opracowanie własne na podstawie zestawienia Wykaz zabytków – dawne województwo wałbrzyskie, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we Wrocławiu, http://wosoz.ibip.wroc.pl/public/?id=92696
Do najciekawszych obiektów i posiadających największy potencjał do generowania ruchu
turystycznego na terenie miasta należą:
kościół p.w. św. Stanisława - Buków.
kościół p.w. Wniebowzięcia NMP – Imbramowice.
pałac i park pałacowy – Mrowiny.
kościół p.w. św. Józefa – Pożarzysko.
XIV w. zabytkowa studnia – Pożarzysko.
pałac wraz z parkiem i ogrodem dworskim oraz budynek teatru – Pyszczyn.
kościół rodowy, klasztorny Cystersów, ob. kościół p.w. Wniebowzięcia NMP –
Wierzbna.
5555 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Ponadto na omawianym terenie ustanowiono 115 obszarów zabytkowych w tym:
historyczne układy urbanistyczne, historyczne układy ruralistyczne oraz historyczne
układy przestrzenne, jak również 119 stanowisk archeologicznych i 127 obszarów ochrony
archeologicznej.
Obszar LGT Powiat Świdnicki jest wyróżniającym się w kraju pod względem ilości pamiątek
średniowiecznego wymiaru sprawiedliwości. W szczególności można tu odnaleźć liczne
krzyże i kapliczki pojednania (nazywane także pokutnymi). Stawiano je głównie w
średniowieczu, na miejscu zbrodni, jako jeden z elementów pokuty i pojednania z rodziną
ofiar. Posiadają one różne formy. Na niektórych zachowały się dodatkowo ryty narzędzi
mordu. Są fascynującym, osnutym wieloma legendami, świadectwem obyczajów i silnej
władzy sądowniczej ziemi świdnickiej19.
Przedstawione dane ukazują ogromny potencjał w zakresie możliwości generowania
ruchu turystycznego w oparciu o dziedzictwo kulturowe Powiatu Świdnickiego, w
szczególności w postaci turystyki kulturowej i poznawczej.
4.4. Zasoby i warunki naturalne LGT Powiat Świdnicki
Z punktu widzenia geologicznego ziemia świdnicka jest mocno zróżnicowana, a przez to
bardzo bogata w rożne zasoby skalne: od granitu, kwarcu, serpentynitu z magnezytem,
poprzez zieleńce, amfibolity, aż po kaoliny, glinki ogniotrwałe oraz piaski i żwiry.
Zróżnicowanie geologiczne powoduje również występowanie na terenie powiatu i jego
najbliższych okolicach szeregu minerałów i cennych kamieni szlachetnych, m.in.:
kwarce dymne (okolice Strzegomia),
granaty (okolice Jeziora Bystrzyckiego i Bystrzycy Górnej),
turmaliny (okolice Jeziora Bystrzyckiego i Lutomi górnej),
ametysty i kwarce różowe (okolice Kamionek i Wielkiej Sowy),
chryzoprazy (okolice Wir – hałda),
dewońskie wapienie rafowe z licznymi skamieniałościami morskich stworzeń
(Jeziorko Daisy lub Zielone - okolice Mokrzeszowa),
19
http://www.powiat.swidnica.pl/strony/powiat_swidnicki_turystyka_pozostale.htm
5566 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Ponadto na obszarze Pogórza Wałbrzyskiego i Gór Sowich (okolice Bystrzycy Górnej,
Witoszowa Górnego, Lubachowa, Złotego Lasu, Walimia, Dziećmorowic) do końca XVIII i
XIX w. wydobywano rudy ołowiu, srebra i złota, a w przypadku Dziećmorowic jeszcze w
poł. XX w. rudy uranu.
Ukształtowanie terenu będące następstwem dawnych procesów geologicznych wykazuje
silne zróżnicowanie, od falistej równiny z pojedynczymi wzniesieniami od 150 do 250 m
n.p.m. na północy i wschodzie poprzez tereny wyżynne Przedgórza Sudeckiego 200 do
500 m n.p.m. na zachodzie i południowym-wschodzie, aż do masywu górskiego Gór
Sowich. Klimat jest także zróżnicowany, od łagodniejszego klimatu podgórskich nizin i
kotlin w północno-środkowej części, do bardziej ostrego klimatu górskiego na południu.
Średnie roczne sumy opadów wahają się od 650 mm do 940 mm. Długość okresu
wegetacyjnego wynosi 175 dni.
Główne rodzaje gleb to gleby brunatne właściwe i brunatne kwaśne. Przeważają bogate
siedliska lasowe z przeważającym udziałem świerka (45%), dębu (23%), buka (11%), oraz
modrzewia i sosny (10%)20.
Parki krajobrazowe i rezerwaty przyrody
Na terenie Powiatu Świdnickiego lub w jego najbliższej okolicy położone są cztery parki
krajobrazowe stanowiące istotny element wzbogacający potencjał turystyczny
omawianego obszaru. Na ich terenie znajduje się również kilka rezerwatów przyrody.
1. Książański Park Krajobrazowy – usytuowany na pograniczu dwóch odmiennych
makroregionów fizyczno-geograficznych: Pogórza Sudeckiego i Sudetów
Środkowych. Cel ochrony to zachowanie wartości przyrodniczych i kulturowych
części strefy Brzeżnej Pogórza Wałbrzyskiego oraz popularyzacja i
upowszechnianie tych wartości w warunkach racjonalnego gospodarowania.
Atrakcjami turystycznymi parku są:
potoki: Pełcznica, Szczawnik, Lubiechowska Woda i Czyżynka, które przecinają
teren parku, żłobiąc głębokie kręte jary.
strome zbocza i odsłonięcia skalne dochodzące miejscami do 80 m wysokości,
20
http://wroclaw.lasy.gov.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=712&Itemid=657&tpe =swidnica
5577 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
bogactwo flory i fauny,
zespół parkowo- rezydencjonalny zamku Książ.
Obszar Parku został podzielony na trzy zespoły krajobrazowe tj.:
Dobromierski (północno-zachodni) - malowniczy, lekko sfałdowany obszar,
otaczający sztuczny zbiornik wody Dobromierz.
Książański (centralny) - przełomy rzeki Pełcznicy i Szczawnika ukazują typowy
krajobraz górski.
Lubiechowski (wschodni) - to masyw o kopulastych wzniesieniach k.
Lubiechowskiej Wody i Witoszówki. Największymi atrakcjami tego rejonu są:
kamieniołom wapienia zwany Jeziorkiem Daisy, wyrobisko podziemne Jaskinia
Daisy, zabytkowe sztolnie i obiekty górnicze oraz palmiarnia w Lubiechowie, z
kolekcją egzotycznych roślin21.
2. Park Krajobrazowy „Dolina Bystrzycy” - położony w sąsiedztwie aglomeracji
Wrocławia. Łączy stosunkowo dobrze zachowane tereny leśne w Sudetach z
jednym z najlepiej wykształconych na terenie Polski korytarzem ekologicznym
Doliny Odry. Osią Parku jest rzeka Bystrzyca, jeden z najważniejszych
lewobrzeżnych dopływów Odry. Źródła Bystrzycy znajdują się na wysokości 620 m
n.p.m. w Górach Kamiennych, niedaleko granicy z Czechami. Jej głównymi
dopływami są Strzegomka i Czarna Woda. Park znajduje się w całości na Nizinie
Śląskiej - w części zwanej Równiną Wrocławską. Z obszarem LGT Powiat Świdnicki
graniczy w okolicach miejscowości Imbramowice i Pożarzysko. Atrakcjami
turystycznymi parku są:
sztuczny zbiornik retencyjny zwany Zbiornikiem Mietkowskim, o powierzchni
9,2 km 2. Z dna zbiornika prowadzona jest eksploatacja kruszywa. Jednym z
głównych zadań, jakie ma spełniać Zbiornik jest polepszenie warunków
żeglugowych na Odrze w okresach niskich stanów wód.
liczne żwirownie, z których znaczna część jest już nieczynna
dolina, z wykształconym korytem i łożyskiem, doskonale widocznym
systemem terasowym oraz licznymi starorzeczami. Część starorzeczy jest silnie
21
http://dzpk.pl/pl/parki-krajobrazowe/85-ksiazanski-park-krajobrazowy.html
5588 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
zabagniona, często porośnięta roślinnością wodolubną (z punktu widzenia
geograficznego dolina Bystrzycy może służyć jako dydaktyczny przykład)22.
3. Park Krajobrazowy Gór Sowich - położony w Sudetach Środkowych. Obejmuje
środkową część pasma Gór Sowich z najwyższą kulminacją Wielka Sowa ( 1015 m
n.p.m) oraz odosobniony masyw Włodarza ( 811 m n.p.m.). Został utworzony
celem zachowania przyrodniczych, kulturowych i estetycznych walorów masywu
Gór Sowich. Park położony jest w zasięgu terytorialnym czterech nadleśnictw:
Wałbrzycha, Jugowa, Świdnicy i Barda, największa część ( 3937 ha ) leży na terenie
Nadleśnictwa Świdnica. Atrakcjami turystycznymi parku są:
strome stoki, zwłaszcza północno - wschodnie, pocięte głębokimi i wąskimi
dolinkami potoków.
w wielu miejscach malownicze skałki.
park obejmuje część gnejsowego bloku Gór Sowich, stanowiącego najstarszy -
proterozoiczny element budowy geologicznej Sudetów.
duża lesistość - głównie lasy dolnoreglowe oraz lasy mieszane. W najwyżej
położonych partiach Wielkiej Sowy, Kalenicy i Słonecznej, występuje bór
świerkowy regla górnego, z płatami sztucznie wprowadzonej kosodrzewiny.
zabytkowe schroniska i wieże widokowe23.
4. Ślężański Park Krajobrazowy - położony na Przedgórzu Sudeckim. W jego
granicach znajduje się Masyw Ślęży (ze Ślężą, Grupą Raduni, Wzgórzami
Oleszeńskimi i Wzgórzami Kiełczyńskimi) oraz Jańska Góra (część Wzgórz
Łagewnickich) - otoczone wspólną otuliną. Najwyższym punktem parku jest Góra
Ślęża (718 m n.pm.) jest to zarazem najwyższy punkt Przedgórza Sudeckiego.
Atrakcjami turystycznymi parku są m.in.:
rumowiska skalne głównie gabrowe pokrywające stoki Ślęży od wysokości 300
m n.p.m. - pozostałości po dwóch zlodowaceniach skandynawskich,
wały kultowe i pozostałości pogańskiej kultury na zboczach Ślęży i Raduni,
22
http://dzpk.pl/pl/parki-krajobrazowe/88-park-krajobrazowy-dolina-bystrzycy.html 23
http://dzpk.pl/pl/parki-krajobrazowe/91-park-krajobrazowy-gor-sowich.html
5599 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
zbiornik wodny o przeznaczeniu rekreacyjnym - stworzony na Sulistrowickim
Potoku, w ramach przeprowadzonej w latach siedemdziesiątych regulacji
cieku.
źródła na zboczach Ślęży, które wykorzystywane były początkowo jako źródła
kultowe bądź rytualne, a obecnie ze względu na walory smakowe, jako źródła
wody pitnej24.
5. Rezerwa florystyczno - krajobrazowy „Góra Choina” - utworzony w 1957 r. w celu
zachowania, ze względów kulturalno - społecznych, lasu mieszanego,
porastającego wzgórze zamkowe. Lasy liściaste porastające grzbiety góry stanowią
cenne starodrzewia z udziałem dębu, buka i lipy o wysokim stopniu naturalności.
Na terenie rezerwatu stwierdzono występowanie łącznie 260 gatunków z czego
233 gatunki to rośliny wyższe ( paprotniki, nago i okryto zalążkowe ) pozostałe
gatunki to mszaki ( wątrobowce i mchy ). Rezerwat zajmuje niewielki kompleks
leśny otoczony jeziorem, osadami ludzkimi i szosami. Jest licznie odwiedzany przez
turystów, z tego też względu nie stanowi miejsca licznego występowania zwierząt.
Na terenie rezerwatu zaobserwowana 8 gatunków ssaków, 12 gatunków ptaków,
3 gatunki gadów, 1 gatunek płaza. Atrakcję turystyczną tego miejsca stanowi
wzniesiony na szczycie wzgórza średniowieczny zamek Grodno z XIII w. (obecnie
muzeum), otoczony wodami Jeziora Bystrzyckiego zamkniętego wysoką kamienną
zaporą wodną w Lubachowie25.
6. Rezerwat przyrody „Jeziorko Daisy” - utworzony jest na terenie Książańskiego
Parku Krajobrazowego o powierzchni 6,45 ha. Rezerwat został utworzony celem
ochrony kopalnej fauny górnego dewonu odsłoniętej w nieczynnym
kamieniołomie wapienia jak również dla ochrony zbiorowisk leśnych otaczających
kamieniołom i stanowiących jego strefę ochronną. Na terenie rezerwatu
stwierdzono występowanie łącznie 180 gatunków z czego 172 gatunki to rośliny
wyższe ( paprotniki, nago i okrytozalążkowe ) pozostałe 8 gatunków to mszaki (
wątrobowce i mchy ). Fauna rezerwatu nie została dotychczas szczegółowo
24
http://dzpk.pl/pl/parki-krajobrazowe/95-slezanski-park-krajobrazowy.html 25
http://wroclaw.lasy.gov.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=718&Itemid=663&tpe =swidnica
6600 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
opracowana jedynie objęto badaniami plankton jeziorka Daisy, w którym
stwierdzono 16 gatunków skorupiaków26.
7. Obszar Chronionego Krajobrazu Gór Bardzkich i Sowich - obejmuje dwa pasma
górskie Sudetów Środkowych: Góry Bardzkie w całości oraz północna i południowa
część Gór Sowich. Obszar swym zasięgiem obejmuje zachodnią część opisywanego
LGT, tj. leśnictwa Lutomia, Bojanice, Zagórze, Złoty Las i Witoszów.
Na terenie Nadleśnictwa Świdnica, które w znacznej mierze pokrywa się z obszarem
oddziaływania LGT Powiat Świdnicki znajduje się 178 pomników pojedynczych drzew, 26
grup drzew, 16 alei drzew, 2 skupiska głazów narzutowych oraz występują w 2 miejscach
skałki:
wśród drzew można wymienić takie gatunki jak: jedlica zielona, choina kanadyjska,
wiąz górski, wiąz szypułkowy, lipa szerokolistna, lipa drobnolistna, dąb
szypułkowy, buk pospolity, buk pospolity odm. Purpurowa, cis pospolity,
tulipanowiec amerykański, platan klonolistny, kasztanowiec biały, topola biała,
topola czarna, grab pospolity, klon jawor, wierzba biała, klon pospolity, sosna
zwyczajna, sosna czarna.
aleje pomnikowe to: aleja kasztanowcowa, lipowo-dębowa, lipowa, robiniowo-
kasztanowcowa, topolowa, dębowo-jesionowa, dębowa.
występujące głazy narzutowe to głazy skandynawskie oraz głazy granitowo-
kwarcytowe.
4.5. Infrastruktura turystyczna i ruch turystyczny na obszarze LGT
Powiat Świdnicki
Szlaki rowerowe – turystyka rowerowa
Analizowany obszar LGT Powiat Świdnicki posiada niewystarczająco rozwiniętą sieć
szlaków rowerowych. Pomimo przebiegu kilku ponadlokalnych szlaków z Eurovelo na
czele, można wskazać na deficyt szlaków lokalnych, poprowadzonych po terenach gmin,
26
http://wroclaw.lasy.gov.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=718&Itemid=663&tpe =swidnica
6611 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
na krótszych odcinkach, dzięki którym możliwe byłoby stworzenie gęstej siatki szlaków
rowerowych tej części Przedgórza Sudeckiego. Wśród istniejących można wskazać na27:
Szlak Eurovelo R-9 - „Bałtyk – Adriatyk” stanowi część europejskiej sieci tras
rowerowych EuroVelo. Trasa o całkowitej długości 1,930 km łączy Gdańsk, Poznań,
Wrocław, Ołomuniec, Brno, Wiedeń, Triest i Pulę. Na Dolnym Śląsku trasa
przebiega z północy na południe, przez następujące miejscowości: Sułów,
Trzebnicę, Wrocław, Kąty Wrocławskie, Mietków, Świdnicę, Pieszyce, Srebrną
Górę, Kamieniec Ząbkowicki. Na terenie LGT szlak biegnie przez: Tworzyjanów –
Garncarsko – Sobótkę Zachodnią – Sady – Mysłaków - Wiry – ( tutaj następuje
rozdzielenie szlaku na II warianty, które łączą się w Pieszycach. II wariant pozwala
ominąć Świdnicę i prowadzi przez: Jędrzejowice – Kiełczyn – Tuszyn – Włóki –
Nowiznę - Dzierżoniów do Pieszyc) - Wirki – Gogołów – Miłochów – Jagodnik -
Świdnicę – Makowice – Krzyżową – Wieruszów – Lutomię Małą – Lutomię Dolną –
Stachowice (tutaj szlak opuszcza teren LGT) – Piskorzów – Pieszyce –Bielawę –
Ostroszowice – Grodziszcze - Rudnicę - Jemną - Srebrną Górę - Brzeźnicę -
Potworów - Przyłęk - Kamieniec Ząbkowicki - Śrem - Topolę – Błotnicę i dalej przez
Kozielno do Paczkowa w województwie opolskim. Stanowi on rdzeń systemu
szlaków rowerowych na omawianym terenie.
Trasa rowerowa K-1 „Bolka” - Świdnica – Świebodzice – Dobromierz – Bolków –
Jawor. Oznaczona kolorem żółtym, długość 70 km. Trudna a jednocześnie
niebywale atrakcyjna pod względem krajobrazowym i kulturowym trasa, która
prawie w całości biegnie po wyżynnych i górskich terenach Pogórza
Wałbrzyskiego, Świebodzickiego i Kaczawskiego. Trasa została opracowana i
oznakowana przez Lokalną Organizację Turystyczną Księstwo Świdnicko –
Jaworskie.
Trasa rowerowa K-2 „Granitowa” - Świdnica – Jaworzyna Śląska – Strzegom –
Jawor. Oznaczona kolorem czerwonym, długość 50 km. Trasa łatwa i zarazem
bogata w walory widokowe i kulturowe, biegnie po nizinnych terenach Przedgórza
Sudeckiego, a głównie drogami asfaltowymi o małym natężeniu ruchu, dlatego też
27
http://www.ks-j.pl/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=92& Itemid=501&lang=pl
6622 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
nie wymaga zbytniej kondycji i profesjonalnego sprzętu. Trasa została opracowana
i oznakowana przez Lokalną Organizację Turystyczną Księstwo Świdnicko –
Jaworskie.
Trasa rowerowa K–3 „Szlak Drogi Węglowej” - Wałbrzych – Świebodzice –
Jaworzyna Śląska – Żarów – Mietków. Oznaczona kolorem czarnym. Szlak ma
przebiegać od "Parku Wielokulturowego Stara Kopalnia" w Wałbrzychu, gdzie
swoją siedzibę ma Wałbrzyskie Muzeum Przemysłu i Techniki przez Świebodzice,
Jaworzynę Śląską, Żarów do Mietkowa, gdzie połączy się z międzynarodowym
szlakiem Eurovelo R-9. Na dzień dzisiejszy szlak wytyczony został od Świebodzic,
gdyż na terenie miasta Wałbrzycha nie uzyskano jeszcze zgody na poprowadzenie
szlaku przez tereny należące do PKP. Oznakowany szlak to niezbyt skomplikowana
trasa turystyczna idealna dla miłośników natury, zabytków i pięknych widoków. W
przeważającej części biegnie po płaskich terenach Przedgórza Sudeckiego , jedynie
początkowy górski fragment biegnący od Wałbrzycha do Świebodzic wymaga
nieco umiejętności i sprawności oraz lepszego sprzętu. Trasa została opracowana i
oznakowana przez Lokalną Organizację Turystyczną Księstwo Świdnicko –
Jaworskie.
Trasa rowerowa K–4 „Szlak Tkaczy” - oznaczony kolorem zielonym, biegnie ze
Świebodzic do Kamiennej Góry i stanowi łącznik pomiędzy szlakami Księstwa
Świdnicko - Jaworskiego oraz lokalnymi szlakami Ziemi Kamiennogórskiej i
pogranicza polsko-czeskiego. Nazwa szlaku nawiązuje do tradycji związanej z
przemysłem tkackim Świebodzic i Kamiennej Góry, który na początku XIX wieku
stanowił jedną z ważniejszych gałęzi przemysłu na Dolnym Śląsku. To właśnie w
Świebodzicach i Kamiennej Górze znajdowały się największe i najnowocześniejsze
na Śląsku zakłady tkackie. Trasa została opracowana i oznakowana przez Lokalną
Organizację Turystyczną Księstwo Świdnicko – Jaworskie.
Trasa Rowerowa wokół Cierni (Zielona) - bardzo łatwa technicznie trasa. W
całości prowadzi terenami płaskimi Równiny Świdnickiej. Z łatwością pokonają ją
zarówno dzieci, jak i osoby starsze bez przygotowania kondycyjnego. Prowadzi
drogami transportu rolnego oraz przez niewielkie kompleksy leśne. Trasa została
opracowana i oznakowana przez Miasto Świebodzice.
6633 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Trasa Rowerowa wokół Świebodzic (Niebieska) - trasa zróżnicowana pod
względem technicznym. Wytyczona została płaskimi terenami Obniżenia
Podsudeckiego i Równiny Świdnickiej oraz obszarem górzystym Pogórza
Świebodzickiego i Wałbrzyskiego. Swoim zasięgiem obejmuje nie tylko obszar
Świebodzic, ale i tereny sąsiednich gmin: Wałbrzycha, Świdnicy, Strzegomia oraz
Starych Bogaczowic. Trasa została opracowana i oznakowana przez Miasto
Świebodzice.
Trasa Rowerowa wokół Książańskiego Parku Krajobrazowego - trasa MTB, niemal
w całości biegnie drogami szutrowymi, polnymi i leśnymi. Na trasie znajduje się
jeden techniczny zjazd/podjazd, którego pokonanie wymaga nieco więcej wysiłku
fizycznego. Szlak poprowadzony jest w większości przez obszar Gminy Wałbrzych
oraz fragment Gminy Świebodzice i Stare Bogaczowice. Trasa została opracowana i
oznakowana przez Miasto Świebodzice.
Trasa Wokół Wilczej Góry - jedna z dwóch tras MTB przebiegających przez obszar
Świebodzic. Wytyczona została przez bardzo zróżnicowany, a zarazem atrakcyjny
obszar pogórza. Na trasie znajdują się liczne techniczne podjazdy/zjazdy oraz
miejsca, z których rozpościera się imponująca panorama na Nizinę Śląską
otaczającą miasto od północy, jak i pasmo Sudetów ciągnących się na południu.
Trasa została opracowana i oznakowana przez Miasto Świebodzice.
Szlaki piesze – turystyka piesza
Na omawianym ternie wyznakowanych jest kilka interesujących w skali ponadlokalnej
szlaków pieszych. Szlaki te zostały uzupełnione największy deficyt szlaków pieszych można
zaobserwować w okolicach Wzgórz Imbramowickich i wzdłuż Doliny Bystrzycy od Świdnicy
do Mietkowa. Wśród istniejących na uwagę zasługują28:
E3 Europejski Szlak Długodystansowy - kolor: niebieski. Jest to szlak o znaczeniu
międzynarodowym, wchodzący w skład 11 europejskich szlaków wędrówkowych.
Szlak ten łączy brzegi Atlantyku z Morzem Czarnym. Trasa o długość ok. 7 500 km,
przebiega przez 12 krajów (Turcja, Bułgaria, Rumunia, Węgry, Słowacja, Polska,
28
http://www.ks-j.pl/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=91& Itemid=500&lang=pl
6644 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Czechy, Niemcy, Luksemburg, Belgia, Francja, Hiszpania). Odcinek z Węgier do
wschodniej części Niemiec pokrywa się w większości z przebiegiem dawnego
Międzynarodowego Górskiego Szlaku Przyjaźni Eisenach-Budapeszt, który
włączono w trasę E3 po upadku komunizmu w Europie wschodniej. W Polce szlak
ten posiada dwa odcinki: sudecki i karpacki. Pierwszy, o długości ok. 300 km,
prowadzi przez większość pasm górskich Sudetów: z Jakuszyc, przez Góry i Pogórze
Izerskie, Góry Kaczawskie, Rudawy Janowickie, Góry Wałbrzyskie, Góry Sowie,
Bardzkie, Złote, Bialskie, Masyw Śnieżnika, aż do przejścia granicznego w
Boboszowie. Jest znakowany kolorem niebieskim (odcinki łącznikowe do przejść
granicznych zielonym i żółtym). Drugi odcinek, karpacki, posiada natomiast
długość ok. 160 km. Na omawianym obszarze szlak ten przebiega w okolicach
takich miejscowości jak Zagórze Śląskie czy Michałkowa.
Szlak Zamków Piastowskich - kolor: zielony. Szlak ten, jest rozpoznawany nie tylko
na Dolnym Śląsku, ale również i w całej Polsce ze względu na swój
charakterystyczny przebieg – łączący zamki i warownie piastowskie rozsiane na
terenie Sudetów i Pogórza Sudeckiego Jego długość wynosi 146 km. Rozpoczyna
się na Pogórzu Kaczawskim, na górze Grodziec, gdzie znajduje się zamek o tej
samej nazwie. Następnie prowadzi przez m.in. Wleń (zamek Wleń), Siedlęcin
(wieża rycerska), Jelenią Górę, Rudawy Janowickie z ruinami zamku Bolczów,
następnie ruiny zamku Niesytno, zamek Bolków i Świny, ruiny zamku Cisy, ruiny
zamku Stary Książ, Zamek Książ. Szlak kończy się na zamku Grodno w Zagórzu
Śląskim. Szczegółowy przebieg szlaku: Zamek Grodno w Zagórzu Śląskim-
Myślęcin- Złoty Las- Modliszów - Pogorzała - Witosz - Lubiechów - Zamek Książ -
Zamek Cisy - Chwaliszów - Pietrzyków - Twardota - Kłaczyna - Zamek Świny -Zamek
Bolków - Pastewnik - Płonina - Turzec - Janowice Wielkie - Zamek Bolczów -
Wojanów - Dąbrowica - Jelenia Góra - Siedlęcin - zapora Jeziora Pilchowickiego -
Maciejowiec - Radomice - Klecza - Zamek Wleń - Ostrzyca Proboszczowicka -
Twardocice - Czaple - Grodziec- Zamek Grodziec.
Szlak Ułanów Legii Nadwiślańskiej - kolor: żółto-niebiesko-żółty. Interesujący,
choć nie do końca doceniany szlak, który praktycznie na całej swej długości
przebiega po terenach LGT Powiat Świdnicki. Ten pieszy szlak górski, o długości ok.
6655 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
53 km, oznakowany jest w sposób nawiązujący do żółto-niebiesko-żółtych barw
wyłogów mundurowych ułanów. Biegnie od Świdnicy do Strzegomia. Wytyczono
go w 1960 r. w Oddziale PTTK w Wałbrzychu w celu upamiętnienia pochodu
kilkusetosobowego oddziału polskich lansjerów, którzy podczas wojen
napoleońskich wyruszyli z Neapolu, by wspomóc wojska cesarza Francuzów w
walce z Prusami. Formację tę nazywano najpierw Legią Naddunajską lub Legią
Polską, później Legią Nadwiślańską. Szlak ten przypomina także o pierwszej
zwycięskiej po rozbiorach i bardzo spektakularnej, bitwie polskiej formacji z
Prusakami 15 maja 1807 r. Na Czerwonym Wzgórzu w pobliżu Szczawna-Zdrój
znajduje się pomnik z 1960 r. ku czci Ułanów Legii Nadwiślańskiej. Szczegółowy
przebieg szlaku: Świdnica - Witoszów Dolny – Witoszów Górny – Rezerwat
„Jeziorko Daisy” – Szczawienko – Zamek Książ – Podzamcze – Szczawno Zdrój –
Struga – ruiny zamku Cisy – Chwaliszów – Dobromierz – Serwinów – Mały
Modlęcin – Granica – Stawiska – Strzegom.
Szlak Martyrologii - kolor: niebieski. Szlak o długości 22 km, upamiętniający
więźniów byłego obozu koncentracyjnego „Gross Rosen”. Szczegółowy przebieg
szlaku: Strzegom – Krzyżowa Góra – Góra św. Jerzego – okolice Żółkiewki – Gęsie
Góry – były obóz koncentracyjny Gross Rosen – okolice Kostrzy – Czeska Góra –
Czernica – Paszowice – Jawor.
Szlak Zielony - szlak poprowadzony po obszarze Masywu Ślęzy, Wzgórz
Krzyzowych i Gumińskich. Szczegółowy przebieg szlaku: Strzelce Świdnickie – Biała
– Przełęcz Tąpadła – Przełęcz Słupicka – Słupice – Janiszyn – Wzgórza Krzyżowe –
Gilów – Wzgórza Gumińskie – Brodziszów – Zwrócona – Ząbkowice Śląskie.
Szlak Czerwony - szlak przebiegający mniej więcej wzdłuż Sudeckiego Uskoku
Brzeżnego o długości 40 km. Szczegółowy przebieg szlaku: Cis „Bolko” – Zamek
Książ – Stado Ogierów – Świebodzice – okolice Mokrzeszowa – Góra Widna –
Bystrzyca Górna – Bystrzycki Las – Lutomia Górna – wzdłuż potoku Miła – okolice
Glinna – okolice Góry Marii (łączy się ze szlakiem zielonym, który doprowadza do
Przełęczy Walimskiej).
Szlak Żółty – szlak łączący Sudety Środkowe (Góry Wałbrzyskie) z Masywem Ślęży.
Długość: 75 km. Szczegółowy przebieg szlaku: Wałbrzych dw. Główny – Przełęcz
6666 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
pod Borową – Jedlina Zdrój – Podlesie – Niedźwiedzice – Zagórze Śląskie – Zamek
Grodno – restauracja „Fregata” – J. Bystrzyckie – Bystrzyca Górna – Bystrzyca
Dolna – Świdnica – Jagodnik – Boleścin – Krzczonów – Gogołów – Wzgórza
Kiełczyńskie – Kiełczyn – Jędrzejowice – Przełęcz Tąpadła – Ślęża – Wieżyca –
Przełęcz pod Wieżycą – Sobótka. Bogaty w walory krajobrazowe.
Szlak Czarny - łącznikowy – Świebodzice dworzec kolejowy – ulica Świdnicka szlak
czerwony.
Szlaki samochodowe
Południowo-Zachodni Szlak Cysterski – turystyczny szlak o charakterze samochodowym,
poprowadzony na południowo zachodniej ścianie Polski, łączący miejscowości powiązane
z funkcjonowaniem zakonu cystersów. Na terenie LGD Powiat świdnicki obiektem
włączonym w siec szlaku jest dawny Pałac Opatów Cysterskich w Świdnicy - okazała
barokowa rezydencja cystersów krzeszowskich położona jest centrum miasta, pomiędzy
Rynkiem a pl. św. Małgorzaty, w pobliżu dawnej bramy miejskiej. Od 2005 r. pałac jest
siedzibą Miejskiej Biblioteki Publicznej im. C.K. Norwida.29
Stajnie i stadniny koni – jeździectwo, turystyka konna.
Teren LGT Powiat Świdnicki posiada również bogatą bazę, która pozwala na uprawianie
jeździectwa. Na omawianym obszarze i w jego okolicy funkcjonuje kilka stadnin i stajni o
renomowanej marce. Wśród nich można wymienić:
Ośrodek Jeździecki Stragona (Strzegom) - oferuje rajdy konne, rekreację konną,
skoki przez przeszkody, ujeżdżenie. Jest to bardzo rozpoznawalny ośrodek
jeździecki. Położony jest w Morawie przy Hipodromie im. 14 Pułku Ułanów
Jazłowieckich, na którym co roku rozgrywane są zawody Pucharu Świata w WKKW,
dysponuje nowoczesną infrastrukturą i profesjonalną kadrą szkoleniowców.
Ośrodek posiada certyfikat Polskiego Związku Jeździeckiego i ma prawo
organizować egzaminy na Odznaki Jeździeckie PZJ.
Stado Ogierów Książ - zlokalizowane na terenie Książańskiego Parku
Krajobrazowego w zabytkowych zabudowaniach folwarcznych nieopodal Zamku
29
http://www.szlak-cysterski.eu/tobject/details/110
6677 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Książ. Na uwagę zasługują: powozownia licznymi eksponatami oraz kryta
ujeżdżalnia o pow. 800 m², zbudowana w całości z drewna modrzewiowego, którą
zalicza się do najpiękniejszych w Europie. Stado jest znanym ośrodkiem hodowli
koni zarodowych rasy śląskiej i półkrwi angielskiej, uznanym ośrodkiem
jeździeckim i rekreacyjnym. Odbywa się tu wiele imprez sportowych rangi krajowej
i międzynarodowej: m.in. Międzynarodowe Zawody w Ujeżdżeniu (CDI) w lipcu
i Mistrzostwa Polski Młodych Koni – SLKS we wrześniu.
Hodowla koni Namlikowo (Świebodzice-Ciernie) – oferuje powożenie, rajdy
konne, rekreację konną i ujeżdżenie.
Meta Western Riding School (Nowy Jaworów ) – oferuje rekreację konną i
ujeżdżenie.
Hodowla Koni Sportowych - Paweł Mazurek (Panków) - oferuje powożenie i
ujeżdżenie.
Stajnia Bagieniec (Bagieniec).
Stajnia Ślężański Młyn (Szczepanów).
Biały Las. Stajnia. Przybylscy (Wierzbna).
Stadnina Koni Strzegom-Żółkiewka (Żółkiewka).
Obiekty noclegowe i ruch turystyczny na obszarze LGT Powiat Świdnicki
Powiat świdnicki posiada niezbyt duże zaplecze turystyczne, na które składa się 20
obiektów turystycznych, wyszczególnionych w danych Głównego Urzędu Statystycznego –
Bank Danych Lokalnych. Na przestrzeni lat 1995-2012 następowała fluktuacja ilości
obiektów noclegowych i powiązanych z nimi miejsc noclegowych. Jednak od 2006 roku
można zauważyć stałą tendencję wzrostową ( z 12 do 20 obiektów). Istotnym jest fakt, iż
praktycznie wszystkie obiekty maja charakter całoroczny (19 obiektów). Liczba miejsc
noclegowych oscyluje w granicy 1000-1200 miejsc, z niewielka tendencją wzrostową w
ostatnich latach.
W rozpatrywanej przestrzeni czasowej najmniejszą liczbę osób korzystających z noclegów
odnotowano w roku 1995 (12 565 osób). W kolejnych latach odnotowywano stopniowe
zwiększanie się również liczba turystów korzystających z noclegów na omawianym terenie
(43 428 osób w 2012 r.), z niewielkimi wahaniami. Oznacza to wzrost o 246% w stosunku
6688 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
do roku 2012. W ostatnich latach należy jednak zaobserwować mniejszą liczbą turystów
zagranicznych korzystających z noclegów w porównaniu do okresu 2004-2007 kiedy to
przybrała ona najwyższą wartość (ponad 13 000 osób). W roku 2012 udzielono łącznie
94 227 noclegów, w tym turystom zagranicznym 29 438 noclegów. Oznacza to że w
ostatnim roku analizy tj. 2012, średni okres pobytu korzystających z noclegów wyniósł
2,17 dnia, a w przypadku turystów zagranicznych 3,25 dnia. Jest to potwierdzenie
weekendowego charakteru pobytów turystów na omawianym terenie. Szczegółowe dane
dotyczące ruchu turystycznego oraz obiektów noclegowych prezentuje tabela poniżej.
Tabela 13. Zestawieni danych dotyczących ruchu turystycznego oraz obiektów noclegowych na terenie Powiatu Świdnickiego w latach 1995-2012.
Kategoria Jednostka
miary 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
obiekty ogółem VII
ob. 12 13 8 13 13 9 17 15 14 14 13 12 13 14 15 18 17 20
obiekty całoroczne VII
ob. - - - - - - - - 14 14 13 12 13 14 15 17 16 19
miejsca noclegowe ogółem VII
msc 937 782 477 749 807 436 903 679 683 711 707 677 718 726 1040 926 1065 1198
korzystający z noclegów ogółem I-XII
osoba 12565 18608 12834 21592 17758 21730 27999 27944 29998 34675 38398 38757 39846 38420 40577 42279 40765 43428
korzystający z noclegów turyści zagraniczni I-XII
osoba
1809 4905 2445 5045 4037 5060 7618 7457 9734 11015 12760 13154 12548 7602 8054 8062 8452 9070
udzielone noclegi ogółem I-XII
- 36234 31349 39503 62800 52267 50580 74129 69082 72156 83462 91176 93292 95440 87632 88060 95265 88971 94227
udzielone noclegi turystom zagranicznym I-XII
-
2780 1769 7585 15444 13742 15732 21443 22223 23610 29328 33044 32928 34063 22572 25105 25026 25337 29438
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS - Bank Danych Lokalnych http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_cechter.dims?p_id=514486&p_token=1926196123#
W roku 2012 wśród 20 obiektów noclegowych było: 8 hoteli, 4 inne obiekty hotelowe, 2
domy wycieczkowe, 1 schronisko młodzieżowe, 1 szkolne schronisko młodzieżowe, 1
kemping, 2 pozostałe obiekty niesklasyfikowane.
Spośród hoteli najwięcej było obiektów skategoryzowanych jako trzygwiazdkowe. Pojawił
się też jeden obiekt czterogwiazdkowy. Szczegółowe zestawienie hoteli wg kategorii
prezentuje tabela poniżej.
Tabela 14. Zestawieni danych dotyczących kategorii hoteli na terenie Powiatu Świdnickiego w roku 2012
Kategoria j.m. Liczba obiektów 2012 r.
**** ob. 1
*** ob. 4
** ob. 2
* ob. 1
w trakcie kategoryzacji ob. 0
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS - Bank Danych Lokalnych,
http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_cechter.dims?p_id=514486&p_token=1926196123#
Wśród turystów zagranicznych korzystających z noclegu na obszarze LGT Powiat Świdnicki
dominują obywatele Niemiec (57% ogółu). W dalszej kolejności obywatele Ukrainy,
Włoch, Czech i Austrii. Szczegółowe dane prezentuje poniższa tabela.
Tabela 15. Zestawieni danych dotyczących kraju pochodzenia turystów zagranicznych korzystających z
noclegu na obszarze LGT Powiat Świdnicki w latach 2005-2012.
Kraj pochodzenia
j.m. 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Udział % w roku 2012
ogółem osoba 12760 13154 12548 7602 8055 8062 8452 9070 100%
Austria osoba 864 993 738 78 100 128 146 282 3,11%
Belgia osoba 84 52 118 60 129 137 114 50 0,55%
Białoruś osoba 73 112 92 30 82 152 147 128 1,41%
Czechy osoba 685 671 504 157 175 306 323 386 4,26%
Dania osoba 50 85 21 55 30 39 39 35 0,39%
Estonia osoba 4 2 4 7 17 1 0 11 0,12%
Finlandia osoba 35 23 49 15 6 14 9 13 0,14%
Francja osoba 351 174 170 117 114 96 123 240 2,65%
Grecja osoba 8 8 28 3 10 12 16 12 0,13%
Hiszpania osoba 43 35 50 42 52 29 79 54 0,60%
Irlandia osoba 16 109 74 78 59 79 75 53 0,58%
Japonia osoba 179 94 91 65 17 28 76 48 0,53%
Kanada osoba 15 20 25 9 34 27 9 69 0,76%
Litwa osoba 96 69 56 58 43 67 71 66 0,73%
7711 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Luksemburg osoba 0 0 0 0 0 1 0 0 0,00%
Łotwa osoba 20 22 0 12 11 3 19 45 0,50%
Malta osoba 0 0 0 0 0 1 2 0 0,00%
Niderlandy (Holandia)
osoba 154 100 169 96 107 101 153 142 1,57%
Niemcy osoba 7079 6883 6489 4760 5263 5085 5478 5188 57,20%
Norwegia osoba 16 41 35 33 24 45 66 45 0,50%
Portugalia osoba 4 3 11 8 25 4 10 22 0,24%
Rosja osoba 71 309 141 59 102 115 81 212 2,34%
Słowacja osoba 40 57 34 34 35 41 66 60 0,66%
Słowenia osoba 14 22 57 26 5 40 6 13 0,14%
USA osoba 655 703 1020 182 160 126 139 113 1,25%
Szwajcaria osoba 24 59 20 30 42 23 79 22 0,24%
Szwecja osoba 89 66 64 106 85 51 41 47 0,52%
Ukraina osoba 424 323 502 366 278 375 305 554 6,11%
Węgry osoba 89 117 71 57 192 44 22 59 0,65%
Wielka Brytania osoba 675 809 672 363 250 150 139 221 2,44%
Włochy osoba 781 888 938 455 301 389 383 460 5,07%
pozostałe kraje osoba 122 305 305 241 307 353 236 420 4,63%
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS - Bank Danych Lokalnych,
http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_cechter.dims?p_id=514486&p_token=1926196123#
4.6. Kształcenie kadr dla turystyki
Istotnym elementem wzmacniającym lokalny i regionalny rynek turystyczny jest
wykształcona w kierunku turystyczny kadra zarządzająca i operacyjna. Na obszarze LGT
Powiat Świdnicki i w jego okolicy funkcjonuje kilka szkół i uczelni wyższych kształcących w
zakresie turystyki w tym m.in.:
1. Zespół Szkół Hotelarsko-Turystycznych im. Tony Halika w Świdnicy – szkoła
powołana do życia decyzją Rady Powiatu w Świdnicy, zgodnie z Uchwałą nr
XVI/146/2004 z dnia 10 marca 2004 roku. Obecnie kształci na trzech kierunkach:
technik hotelarstwa,
technik żywienia i usług gastronomicznych,
kelner30.
2. Wyższa Szkoła Techniczno-Ekonomiczna w Świdnicy – studia pierwszego stopnia,
kierunek ekonomia, specjalność rynek turystyczny. Umiejętności nabyte na
specjalność rynek turystyczny pozwolą studentom na zrozumienie roli turystki we
współczesnej gospodarce narodowej, a na podstawie zdobytej wiedzy z zakresu
30
http://www.zsht.swidnica.pl/
7722 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
funkcjonowania przedsiębiorstw turystycznych, organizacji imprez turystycznych i
obsługi klienta na rynku usług turystycznych. Program specjalności uwzględnia
biznesowe i organizacyjne aspekty turystyki31.
3. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Wałbrzychu - studia pierwszego stopnia,
kierunek Turystyka i Rekreacja – celem kierunku jest przekazywanie wiedzy w zakresie
biologicznych, społeczno – ekonomicznych, środowiskowych, formalno – prawnych i
gospodarczych podstaw ludzkiej aktywności turystyczno – rekreacyjnej;
ukształtowanie umiejętności w zakresie identyfikacji potrzeb turystyczno –
rekreacyjnych, programowania, planowania i realizacji różnego rodzaju usług
turystyczno – rekreacyjnych, inspirowania i aktywnego uczestnictwa w
przedsięwzięciach organizatorskich w zakresie turystyczno – rekreacyjnym
administracji publicznej i różnego rodzaju organizacji społecznych; ugruntowanie
świadomości o roli i znaczeniu turystyki i rekreacji w życiu i rozwoju osobowościowym
człowieka oraz o znaczenia turystyki i rekreacji jako ważnej sfery gospodarczej.
Ważnym celem tych studiów jest również ugruntowanie świadomości wśród
absolwentów konieczności postępowania zgodnie z zasadami etyki zawodowej i
normami prawnymi32.
4. Wałbrzyska Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości – studia drugiego
stopnia, kierunek zarządzanie, specjalność Rekreacja i Turystyka Zdrowotna -
absolwenci tej specjalności uzyskają praktyczne umiejętności z zakresu: mechanizmów
oddziaływania instrumentów polityki turystycznej na rozwój gospodarki turystycznej,
zasad tworzenia produktu turystycznego w regionie, wykorzystywania metod i
narzędzi zarządzania operacyjnego i strategicznego w praktyce funkcjonowania
przedsiębiorstwa turystycznego33.
4.7. Imprezy cykliczne na obszarze LGT Powiat Świdnicki
Obszar LGT Powiat Świdnicki oferuje mieszkańcom oraz odwiedzającym bogatą ofertą
imprez turystycznych, kulturalnych i sportowych z uwagi na aktywnie działające w każdej
31
http://www.wstt.edu.pl/index.php?what=ekonomia 32
http://www.pwsz.com.pl/turystyka 33
http://www.wwszip.pl/m-zarzadzanie.html#12
7733 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
gminie ośrodki kultury, organizacje turystyczne oraz organizacje sportowe. Do
najważniejszych imprez organizowanych cyklicznie na omawianym terenie można zaliczyć:
Festiwal Reżyserii Filmowej - głównym celem festiwalu jest przybliżenie
odbiorcom, a w szczególności uczniom szkół gimnazjalnych oraz szkół średnich,
tajników pracy reżyserskiej.
Międzynarodowy Festiwal Bachowski - festiwal służy wspieraniu oraz promocji
twórczości artystycznej poprzez prezentację bogatego dorobku kompozytorskiego
J.S. Bacha ze szczególnym uwzględnieniem utworów rzadziej goszczących w salach
koncertowych oraz prezentacja barokowych technik gry i śpiewu w wykonaniu
sław muzycznych takich jak Carlos Mena, Simone Kermes ,Eric Hoeprich, Enrico
Gatti. Jest to jedyny w Polsce taki Festiwal.
Międzynarodowy Festiwal Folkloru w Strzegomiu - cykliczny festiwal
folklorystyczny, na którym swoją kulturę i tradycję pokazują zespoły ze wszystkich
kontynentów.
Świdnickie Noce Jazzowe - organizowane od 1995 roku przez Klub Bolko koncerty
jazzowe, na które zapraszane są krajowe i zagraniczne gwiazdy sceny jazzowej34.
Ponadto wśród cyklicznych imprez można wskazać na:
Puchar Świata we Wszechstronnym Konkursie Konia Wierzchowego w Morawie.
DNI GÓR w Świdnicy.
Rajdy Księstwa Świdnicko-Jaworskiego.
Turniej Rajców Księstwa Świdnicko-Jaworskiego.
Rajd Świdnicki Krause (dawny Rajd Elmot).
Festiwal Teatru Otwartego w Świdnicy.
34
Strategia Rozwoju Powiatu Świdnickiego na lata 2010 – 2020 – diagnoza społeczno – gospodarcza.
7744 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
5. Obszary problemowe oraz postulowane kierunki rozwoju LGT
Powiat Świdnicki
Analiza aktualnych danych dotyczących sytuacji w zakresie potencjału turystycznego
Powiatu Świdnickiego pozwalają na wskazanie kilku obszarów problemowych:
Spolaryzowany rozwój turystyki wokół głównych atrakcji Powiatu, z pominięciem
lub niewystarczającym wsparciem pozostałych miejscowości, obszarów i obiektów,
brak pomysłów na „zatrzymanie” turysty przebywającego na terenie Powiatu
Świdnickiego lub zmierzającego w kierunku Sudetów Środkowych lub Zachodnich –
obszar LGT Powiat Świdnicki często traktowany są jako punkt, przez który
przejeżdża się do celu, a nie jako przystanek w podróży.
deficyt lokalnych liderów turystyki w mniejszych miejscowościach;
mała wiara we własne możliwości mieszkańców gminy;
brak banku pomysłów rozwoju turystyki na poziomie obszaru;
Dodatkowo na podstawie zebranych danych statystycznych i dokonanych analiz oraz
wywiadów i spotkań, istniej możliwość przeprowadzenia uproszczonej analizy SWOT,
stanowiącej narzędzie pozwalające na zestawienie czynników rozwoju badanej jednostki
w czterech kategoriach:
jako czynniki wewnętrzne
- mocne strony
- słabe strony
jako czynniki zewnętrzne
- szanse rozwojowe
- zagrożenia rozwoju
Analiza została przeprowadzona dla LGT Powiat Świdnicki z ukierunkowaniem na funkcję
turystyk:
7755 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Tabela 16. Analiza SWOT LGT Powiat Świdnicki z ukierunkowaniem na turystykę
TURYSTYKA
MOCNE STRONY - unikalne obiekty zabytkowe, jak: Kościół
Pokoju, Kolej Bystrzycka, zabytkowe starówki średniowiecznych miast, Katedra Świdnicka, Bazylika Mniejsza w Strzegomiu, Muzeum Gross Rosen, Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku, Kompleks pałacowo-parkowy w Krzyżowej, itp.
- liczne pozostałe obiekty zabytkowe, w tym: zespoły pałacowe i zamkowe, obiekty sakralne, układy urbanistyczne i ruralistyczne, obiekty średniowiecznego prawa, obiekty przemysłu i techniki.
- bogata i ciekawa historia regionu - walory przyrodnicze i krajobrazowe: położenie
u podnóża Gór Sowich, Masywu Ślęży, Pogórza Wałbrzyskiego, teren otoczony czterema parkami krajobrazowymi.
- dobre warunki bioklimatyczne. - gęsta sieć dróg łączący miejscowości - na omawianym terenie. - bliskie sąsiedztwo granicy z Republiką Czeską. -
SŁABE STRONY - zły stan techniczny dróg, w szczególności na
obszarach górskich, - słabo rozwinięta sieć informacji turystycznej - niedoinwestowania infrastruktura turystyczna:
brak spójnego systemu lokalnych szlaków rowerowych,
- małe zaangażowanie mieszkańców w rozwój turystyki na omawianym obszarze (poza Świdnicą i Świebodzicami)
- słaba kompleksowa działalność promocyjna obszaru.
SZANSE - rozwoju różnorodnych form turystyki aktywnej
sportu i rekreacji: jazda konna, turystyka rowerowa, paralotniarstwo, turystyka eksploracyjna, turystyka przyrodnicza,
- rozwój agroturystyki, rolnictwa proekologicznego i produkcji zdrowej żywności
- rozwinięcie bazy turystycznej dla klientów biznesowych, zagranicznych, sportowców itp.
- rewitalizacja i udostępnianie nowych obiektów zabytkowych
- rozwój nowych form wypoczynku i rekreacji, , np. pola golfowe, lodowiska, kręgielnie, imprezy kulturalne, zabawy sportowe,
- zmiana stylu życia w społeczeństwie, otwarcie na poznanie, przygodę i przeżycia,
- rozszerzenie sezonu turystycznego na miesiące jesienno-zimowe i wczesnowiosenne,
- działanie w niszach rynkowych, które mogą wspierać rozwój turystyki, np. produkcja wina, rzemiosło i rękodzieło, itp.
- współpraca w zakresie pozyskiwania funduszy i realizacji wspólnych projektów z partnerami polskimi i zagranicznymi
ZAGROŻENIA - degradacja środowiska naturalnego - postępująca dewastacja obiektów zabytkowych - rozwój komunikacji stanowiący uciążliwość dla
mieszkańców, np. hałas, ruch, zanieczyszczenie powietrza,
- konkurencja ze strony innych ośrodków turystycznych i głównych destynacji ruchu turystycznego na obszarze Dolnego Śląska: Jelenia Góra, Kłodzko, Karkonosze, Dolina Baryczy , Uzdrowiska Kotliny Kłodzkiej, Wrocław, itp.
Źródło: Opracowanie własne.
7766 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Wśród głównych kierunków rozwoju turystyki na obszarze LGT Powiat Świdnicki należy
wskazać na tworzenie nowej bazy turystycznej (noclegowej, gastronomicznej, itp.) oraz
rozszerzanie oferty turystycznej o nowe produkty turystyczne. Czynnikiem, który
pozytywnie wpłynąłby na rozwój tego sektora, będzie rozszerzenie sezonu turystycznego
także na okres zimowy, co wymaga stworzenia odpowiedniej infrastruktury turystycznej,
np.: stok narciarski, amatorski tor saneczkowy dla dzieci, wyznaczenie i utrzymywanie
szlaków do narciarstwa biegowego, itp.
Osobnym kierunkiem rozwoju wspierającym aktualną sytuację w zakresie turystyki
powinno być zakładanie gospodarstw agroturystycznych na obszarze LGT Powiat
Świdnicki, który wyróżnia się pod względem warunków dla rozwoju rolnictwa i branż
pokrewnych. Gospodarstwa te powinny odznaczać się pewną wyjątkowością (nauka o
ziołach w przydomowym zielniku, ekstremalne życie na wsi, życie w winnicy, itp.).
W celu pobudzenia lokalnej przedsiębiorczości w obszarze turystyki oraz potencjału
tkwiącego w mieszkańcach gminy i zasobach tego obszaru, należy organizować cyklicznie
meetingi oraz imprezy wzmacniające aktywność i umiejętność pracy w zespole lokalnych
liderów z branży turystycznej.
Na podstawie tak zestawionych informacji można określić główne kierunki rozwoju LGT
Powiat Świdnicki, które będą posiadały odzwierciedlenie w konkretnych celach oraz
działaniach strategii:
1. Turystyka weekendowa, opierająca się na położeniu geograficznym LGT Powiat
Świdnicki,
2. Rozwój turystyki wypoczynkowej (w tym rodzinnej i agroturystyki),
3. Rozwój turystyki aktywnej (kwalifikowanej),
4. Rozwój turystyki poznawczej (kulturowej),
5. Produkcja ekologicznej żywności, rozwój rzemiosła i rękodzieła, jako dodatkowych
źródeł utrzymania lokalnych przedsiębiorstw z branży turystycznej - kreowanie
produktów lokalnych i regionalnych.
7777 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
6. Strategiczne kierunki rozwoju Dolnośląskiego Klastra
Turystyki35
Wyznaczając strategiczne kierunki rozwoju Dolnośląskiego Klastra Turystyk, w pierwszym
rzędzie należy określić jego wizję określającą wyobrażenie zmian, jakie nastąpią w
zakresie jego struktury i funkcji w ciągu najbliższy kilku lat. Klaster powinien pełnić funkcję
istotnego podmiotu aktywizującego podmioty z szeroko pojętej branży turystycznej w
województwie, animować działania na rzecz rozwoju turystyki na Dolnym Śląsku a także
reprezentować wspólne interesy szerokiego grona środowisk współtworzących powołaną
inicjatywę. Wizji tej podporządkowane zostaną także cele strategiczne. Wizja DKL do 2020
roku brzmi więc następująco:
35
Przy opracowaniu rozdziału oparto się o zapisy zawarte w: Golec A., Strategia rozwoju klastra turystycznego w Sopocie na lata 2012 – 2016, Synergia Research & Consulting, Sopot 2011. Klaster ten stanowił przykład dobrej praktyki w zakresie zapisów strategicznych dla tego typu organizacji.
Dolnośląski Klaster Turystyki to aktywne, innowacyjne i perspektywiczne
grono przedsiębiorstw, instytucji oraz organizacji społecznych działających na
rzecz efektywnego i zrównoważonego rozwoju sektora turystycznego na
Dolnym Śląsku, zaś członkowie Klastra współdziałają na rynku z
uwzględnieniem zasad konkurencji, etyki gospodarczej, społecznej
odpowiedzialności oraz z ukierunkowaniem na racjonalne gospodarowanie
zasobami naturalnymi, kulturowymi i społecznymi.
7788 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
6.1. Strategiczne obszary działalności i rozwoju Dolnośląskiego Klastra
Turystyki
Realizacja tak zapisanej wizji będzie możliwa w sytuacji skoncentrowania działań i
wysiłków uczestników Klastra na kilku obszarach startegicznych zaprezentowanych w
poniższej tabeli.
Tabela 17. Strategiczne obszary działalności i rozwoju DKT
Obszar strategiczny Charakterystyka
Aktywność i przedsiębiorczość
Podstawą prawidłowego funkcjonowania Klastra jako nieformalnej
struktury jest aktywność i przedsiębiorczość jego członków,
przejawiająca się w podejmowaniu wspólnych działań i projektów o
charakterze biznesowym w wymiarze indywidualnym członków, jak i
wpływających na jakość rozwoju sektora
Kreowanie rozpoznawalnej
marki
Poszerzanie grona uczestników Klastra oraz jego merytoryczny rozwój
wymaga budowania zaufania do inicjatywy, która jest w stanie
zaoferować jej członkom atrakcyjne wartości udziału, a tym samym
stworzenie szczególnej marki Dolnośląskiego Klastra Turystyki.
Atrybutami marki „Dolnośląski Klaster Turystyki” powinny być
następujące skojarzenia i wartości – dynamizm, innowacyjność, wiedza,
etyka, społeczna odpowiedzialność, harmonia, profesjonalizm.
Identyfikacja z powyższymi wartościami pozwoli na zbudowanie silnej
marki regionu.
Wielopoziomowa współpraca
Tworzenie i rozwój powiązań kooperacyjnych uczestników Klastra,
przejawiających się na takich płaszczyznach jak: zawiązywanie
wspólnych przedsięwzięć biznesowych, dostarczanie fachowej wiedzy
oraz motywowanie do osiągania wyznaczonych przez Klaster celów,
pozwoli na zacieśnianie współpracy na poziomie mikro
(wewnątrzklastrowym). Współpraca makro (zewnatrzklastrowa) polega
natomiast na szeroko rozumianej współpracy Klastra i jego członków z
innymi podobnymi grupami w kraju i zagranicą, w celu wymiany dobrych
praktyk z zakresu działalności.
Budowanie więzi uczestników
Tworzenie sprzyjających warunków do wymiany doświadczeń i dzieleniu
się spostrzeżeniami pomiędzy uczestnikami Klastra oraz w ramach
branży.
Spójność branżowa
Realizacja działań i przedsięwzięć w ramach branży turystycznej w celu
skoncentrowania wysiłków na kluczowym obszarze działalności DKT. Z
tego też względu członkami DKT powinny być podmioty reprezentujące
następujące obiekty gospodarcze i instytucje z terytorium Dolnego
Śląska:
obiekty zbiorowego i indywidualnego zakwaterowania turystów;
punkty gastronomiczne i przedsiębiorstwa cateringowe;
producenci, dystrybutorzy i sprzedawcy wyposażenia i urządzeń
7799 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
dla sektora turystycznego;
agencje reklamowe, promocyjne i targowe obsługujące podmioty
sektora turystycznego;
lokalne i regionalne media oraz serwisy sektorowe;
dostawcy usług transportowych i rozwiązań logistycznych dla
branży;
dostawcy usług finansowych i doradczo-konsultingowych
instytucje otoczenia biznesu (IOB)
uniwersytety, ośrodki badawczo-naukowe, katedry i instytuty
związane z sektorem turystyki.
Racjonalna gospodarka
finansowa
Dbałość o bilansowanie działalności Klastra poprzez racjonalne
gospodarowanie środkami własnymi oraz pozyskiwanie zewnętrznych
źródeł finansowania.
Źródło: Opracowanie własne.
6.2. Cele strategiczne i operacyjne Dolnośląskiego Klastra Turystyki
Istotą prawidłowo funkcjonującej organizacji są właściwie wyznaczone i realizowane cele
strategiczne. W przypadku Dolnośląskiego Klastra Turystyki jest to tym bardziej istotne, ze
względu na konieczność integracji wielu podmiotów z różnych obszarów branży
turystycznej i około turystycznej w ramach nieformalnego powiązania sieciowego. Stąd
też właściwie zdefiniowane cele, z którymi uczestnicy Klastra będą się utożsamiać, mogą
stanowić pierwszy etap wspomnianej integracji.
Dlatego też nadrzędny cel strategiczny został sformułowany następująco:
„Wzrost wartości rynkowej podmiotów sektora turystycznego na Dolnym Śląsku w
latach 2014-2020, wynikający z podejmowanej współpracy w ramach Klastra”
Osiągnięcie nadrzędnego celu strategicznego będzie możliwe poprzez realizację celów
operacyjnych i działań kierunkowych. Ich zestawienie prezentuje poniższa tabela.
Tabela 18. Cele operacyjne i kierunki działań DKT
Cele operacyjne Kierunki działań Podmioty realizujące
1. Kształtowanie
pozycji
rynkowej
Klastra
Pozyskiwanie nowych członków DKT
skoncentrowanych w ramach Lokalnych
Gron Turystycznych lub Sieci Tematycznych.
Ilość i różnorodność członków jest
członkowie DKT
8800 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
niezbędna dla prawidłowego rozwoju
Klastra. Nowi członkowie powinni być
rekrutowani przede wszystkim ze sfery
podmiotów i organizacji zapewniając
potencjał do przyszłych wspólnych działań o
charakterze biznesowym i społecznym.
Istotna jest przy tym liczba podmiotów z
wszystkich sekcji sektora turystycznego, co
daje gwarancję na zawieranie wielu
powiązań kooperacyjnych, w różnych
konfiguracjach, o różnorodnym charakterze
i sile współdziałania. W dłuższej
perspektywie przełoży się to na dynamikę
rozwoju samej inicjatywy oraz realizację
celu nadrzędnego.
Realizacja wspólnych projektów i
przedsięwzięć – możliwość uczestniczenia w
przedsięwzięciach i projektach o różnym
zasięgu i charakterze, np.: tworzenie
wspólnej oferty produktowej, wspólny
zakup surowców, materiałów i usług od
dostawców, przeprowadzanie wspólnych
kampanii promocyjnych i wydawnictw,
realizacja wspólnych badań sektora
turystyki. Finalnie uczestnicy Spośród
wszystkich członków inicjatywy w
poszczególnych działa powinni odczuć
konkretne ilościowe lub jakościowe korzyści
z realizacji danego przedsięwzięcia. Drugim
istotnym obszarem działań jest wspólne
zaangażowanie na rzecz społeczności
lokalnych i regionalnej. Przyczyniać się to
będzie do budowania marki i dobrego
klimatu wokół działalności DKT jako
podmiotu społecznie odpowiedzialnego i
zaangażowanego regionalnie (np.
fundowanie nagród, organizacja imprez
charytatywnych, sponsoring, itp.).
2. Wdrażanie
nowych
rozwiązań
produktowych
w obszarze
turystyki
przygotowanie i opracowanie nowych
produktów turystycznych -
zadedykowanych pod potrzeby różnych
grup klientów, w celu dywersyfikacji popytu
na usługi turystyczne oferowane w
poszczególnych Gronach, zarówno w wśród
klientów indywidualnych, jak i
zorganizowanych, m.in.:
8811 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
- produkty rodzinne;
- produkty eventowe np. wydarzenie
integrujące Dolnośląski Klaster
Turystyki - spotkanie podsumowujące
rok działania branży (bal branżowy)
oraz np. wyróżnienie najbardziej
dynamicznych i wyróżniających się firm
turystycznych.
- produkty mobilne;
- produkty rękodzielnicze i rzemieślnicze
(pamiątki);
- produkty zintegrowane;
- utrzymanie infrastruktury turystycznej,
głównie szlaków turystycznych;
- baza noclegów (działanie brokerskie
świadczenia usług rezerwacji noclegów
w różnego rodzaju kwaterach
prywatnych typu: samodzielne
mieszkania, apartamenty, pokoje.);
- punkt rezerwacji usług i sprzedaży
biletów
indywidualne powiązanie
biznesowe kilku partnerów
inicjatyw
członkowie DKT
członkowie DKT
powiązanie biznesowe kilku
partnerów inicjatyw
powiązanie biznesowe kilku
partnerów inicjatyw
członkowie DKT, z
zewnętrznych środków
dotacyjnych
działalności zlecana przez
indywidualnych najemców
członkowie DKT we
współpracy z operatorem
3. Działalność
Promocyjna
Uczestnictwo w targach branżowych i
imprezach wystawienniczych - aktywne
uczestnictwo w targach i wydarzeniach
promujących Dolny Śląsk w kraju i zagranicą,
a także udział w nowym typie targów typu
on-line.
Tworzenie sieci lokalnych informacji
turystycznych w ramach powstających gron
- dystrybuowanie szerokiej informacji o
ofercie turystycznej, dostępnych usługach,
walorach pobytowych i atrakcjach dla
przybywających oraz ofercie uczestników
Klastra.
Organizacja „study tour” – przygotowanie
kilkudniowych wizyt studyjnych dla
operatorów turystycznych, mediów
branżowych i ogólno tematycznych
Organizacja kampanii promujących
produkty turystyczne – polegających na
członkowie DKT we
współpracy z operatorem
DKT we współpracy z
samorządami
DKT we współpracy z
indywidualnymi
podmiotami/członkami
Klastra
DKT we współpracy z
samorządami
8822 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
przygotowywaniu, opracowywaniu i
wdrożeniu idei kampanii przestawiających
Dolny Śląsk i jego ofertę poszczególnym
grupom klientów. Kampanie
prezentowałyby walory poszczególnych
lokalnych gron turystycznych, korzyści dla
klientów oraz przyczyniały się do tworzenia
pożądanego wizerunku Dolnego Śląska jako
regionu atrakcyjnego pod względem
turystycznym.
Publikowanie i dystrybucja materiałów
promocyjnych – jako środka komunikacji
Klastra z otoczeniem: partnerami i
potencjalnymi uczestnikami (np. foldery,
kalendarze, informatory, przewodniki,
katalogi o uczestnikach DKT i ich produktach
oraz działalność wydawnicza zlecona.
DKT we współpracy z
indywidualnymi
podmiotami/członkami
Klastra
4. Rozwój kadr dla
turystyki
Organizacja szkoleń i seminariów
branżowych – ukierunkowanych na
poprawę poziomu wiedzy i stanu
umiejętności pracowników sektora
turystycznego (np. obsługa klienta, savoir
vivre w turystyce, promocja lokalnych
marek, itp.)
System praktyk i staży - tworzenie
warunków do odbywania praktyk i staży
przez uczniów, studentów i absolwentów
kierunków związanych z turystyką i
gastronomią w przedsiębiorstwach sektora
turystycznego oraz staży przez nauczycieli w
przedsiębiorstwach.
Doradztwo branżowe - usługi doradcze
dedykowane dla członków Klastra zgodnie
ze zgłaszanym zapotrzebowaniem.
Badania i analizy branżowe – gromadzenia
bazy informacji i danych dotyczących
szeroko pojmowanego przemysłu
turystycznego na danym terenie.
DKT we współpracy z
członkami Klastra
DKT we współpracy z
członkami Klastra oraz
szkołami i uczelniami
DKT we współpracy z
członkami Klastra
DKT we współpracy z
członkami Klastra oraz
uczelniami wyższymi
5. Lobbing oraz
skuteczne
zarządzanie w
Klastrze
Współpraca z jednostkami samorządu
terytorialnego w zakresie rozwoju turystyki
– bezpośrednie oddziaływanie na
administrację lokalną w zakresie spraw
dotyczących całego sektora, uchwalania
przepisów lokalnych, poziomu opłat czy też
DKT we współpracy z
samorządami
8833 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
planów promocji miasta, w tym jej oferty
turystycznej.
Uczestnictwo w konsultacjach społecznych
– możliwość wyrażania opinii członków
Klastra na tematy dotyczące rozwoju ogólno
społecznego i gospodarczego oraz
branżowego rozwoju samorządów.
Ujednolicony kalendarz wydarzeń w
ramach Klastra, jak i w regionie –
koordynowanie wydarzeń organizowanych
przez członków Klastra w ramach danego
Grona, tak by unikać przeprowadzania
nadmiaru wydarzeń w tym samym okresie
(np. dublowania w czasie) oraz przy
współpracy z lokalnymi organizacjami
turystycznymi lub innymi branżowymi.
Skuteczne zarządzanie działalnością Klastra
- ukierunkowane na wypracowanie
wymiernych korzyści dla uczestników
Klastra, m.in. wsparcie w aplikowaniu o
środki zewnętrze, koordynowanie
wspólnych projektów, budowanie giełdy
pomysłów i dobrych praktyk.
DKT we współpracy z
członkami Klastra oraz
samorządami
DKT we współpracy z
członkami Klastra
DKT we współpracy z
członkami Klastra
Źródło: Opracowanie własne.
Istotnym elementem rozwoju Klastra jest skuteczne zarządzanie jego rozwojem, co
wymaga powołania koordynatora, do zadań którego należeć będzie:
wdrożenie zapisów strategii Klastra;
planowanie i realizowanie wspólnych działań uczestników Klastra;
poszukiwanie nowych członków;
pozyskiwanie nowych źródeł finansowania działalności i realizowanych projektów
integrowanie środowiska.
Prawidłowa działalność Klastra oraz realizacja wyznaczonych celów w perspektywie
czasowej powinna przynieść jego członkom, jak i instytucjom współpracującym wymierne
korzyści. Zestawienie korzyści zaprezentowano w tabeli poniżej.
Tabela 19. Korzyści z realizacji celów DKT w podziale na grupy beneficjentów
8844 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Beneficjent
korzyści Rodzaj korzyści
Członek Klastra
dostęp do wiedzy biznesowej, w tym badań rynkowych, analiz, prognoz;
nawiązanie nowych kontaktów biznesowych;
poznanie możliwości potencjalnych partnerów;
ułatwienie w tworzeniu wspólnych projektów biznesowych;
umożliwienie realizowania wspólnych działań promocyjnych;
zwiększoną wiedzę i umiejętności pracowników;
lepiej przygotowani absolwenci do pracy w branży;
wzrost liczby klientów korzystających z usług turystycznych podmiotów
inicjatywy;
wzrost przychodów i zysków z prowadzonej działalności;
Cały sektor
usprawnienie systemu komunikacji wśród członków Klastra;
stworzenie wspólnej platformy komunikacji w sektorze;
bezpośredni wpływ na działania lokalnej administracji w zakresie branży
turystycznej i infrastruktury turystyki;
istotny interesariusz w kontaktach z administracją i społeczeństwem;
JST
spójna promocja regionu i jego oferty;
możliwość głębszego poznania potrzeb członków sektora;
lepszy dostęp do partnerów biznesowych i społecznych;
wzrost wpływów z podatków;
poprawa lokalnego rynku pracy;
poprawa jakości życia mieszkańców;
Klienci usług
turystycznych –
turyści i
odwiedzający
dostępność do nowej atrakcyjnej oferty produktów turystycznych;
lepszy dostęp do informacji o usługach turystycznych;
wyższą jakość infrastruktury pobytowej;
wyższa jakość oferowanych usług.
Źródło: Opracowanie własne.
8855 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
7. Wizja LGT Powiat Świdnicki w 2020 r. – pionierskiego grona w
ramach DKT
Diagnoza sytuacji społecznej, gospodarczej, środowiskowej i przestrzennej Powiatu
Świdnickiego oraz analiza różnych uwarunkowań zewnętrznych, potwierdzają potencjał
omawianego obszaru w zakresie rozwoju funkcji turystycznej. Jednakże realizacja
postawionych w statucie DKT celów rozwoju wymaga określenia „punktu odniesienia” –
czyli wizji, która będzie stanowiła wyznacznik właściwego kierunku podejmowanych
działań rozwojowych DKT i tworzonych w jego ramach lokalnych gron turystycznych.
Wizja rozwoju Powiatu Świdnickiego jako pionierskiego lokalnego grona turystycznego
określa wyobrażenie zmian, jakie nastąpią w zakresie jego struktury i funkcji w ciągu
najbliższy kilku lat. Wizji podporządkowane zostaną także cele strategiczne.
Wizja do 2020 roku brzmi następująco:
W szczególności wyraża się ona poprzez trendy i tendencje, które przybierają następujący
obraz przyszłości:
1. Obszar LGT Powiat Świdnicki pełni ważne funkcje społeczne i gospodarcze w ujęciu
ponadlokalnym (Przedgórze Sudeckie) oraz regionalnym. Realizuje je między
innymi poprzez wysokiej jakości usługi turystyczne, kształcenie kadr w zakresie
Powiat Świdnicki – jako Lokalne Grono Turystyczne jest atrakcyjnym
turystycznie obszarem na Przedgórzu Sudeckim, który poprzez zaangażowanie
członków DKT, współpracę z władzami samorządowymi oraz pozytywne
relacje z otoczeniem, osiągnie zrównoważony i dynamiczny rozwój funkcji
turystycznej, przy jednoczesnym poszanowaniu środowiska naturalnego,
dziedzictwa kulturowego oraz maksymalnym zaangażowaniu zasobów
kapitału społecznego.
8866 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
turystyki oraz wspieranie innowacyjnych podmiotów gospodarczych,
wykorzystując dostępne środki finansowe oraz kształtując wyjątkowe, oparte na
partnerstwie relacje z otoczeniem.
2. W wyniku aktywnej działalności marketingowej znacznie wzrasta świadomość
lokalnego społeczeństwa oraz odwiedzających w zakresie wartości poznawczych
Powiatu. Staje się ona także jednym z bardziej atrakcyjnych, pod względem
turystycznym, kulturowym i środowiskowym, obszarów dla odwiedzających region
Dolnego Śląska turystów polskich i zagranicznych.
3. Poprzez intensyfikację kontaktów i zarządzanie relacjami z interesariuszami
zyskuje wsparcie finansowe i organizacyjne, stając się miejscem realizacji
innowacyjnych projektów inwestycyjnych władz samorządowych, lokalnych i
zewnętrznych podmiotów gospodarczych, jak również organizacji pozarządowych i
samych mieszkańców.
4. Prężny rozwój obszaru LGT – Powiat Świdnicki oparty jest również na
indywidualnym rozwoju mieszkańców Powiatu, którzy poprzez znajomość i
utożsamianie się z miejscem zamieszkania, stają się aktywnymi uczestnikami
funkcjonowania i rozwoju Powiatu.
8877 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
8. Misja i struktura celów strategicznych LGT Powiat Świdnicki
Misja każdej organizacji jest podstawą jej wszelkich planów i nośnikiem informacji o
najważniejszym zadaniu, które realizuje. W tym przypadku misja poprzez swoją
ponadczasowość jest spoiwem łączącym członków DKT, mieszkańców obszaru
omawianego LGT oraz odwiedzających i przebywających na jego terenie.
Bazując na posiadanych walorach naturalnych i atutach wewnętrznych oraz wykorzystując
liczne szanse rozwoju i minimalizując zagrożenia z otoczenia LGT – Powiat Świdnicki
będzie w stanie dążyć do trwałego i zrównoważonego rozwoju w obszarze turystyki. W
związku z tym, w horyzoncie czasowym do 2020 roku, misję lokalnego grona
turystycznego, jakim jest Powiat Świdnicki, można określić następująco:
Dla celów budowy wewnętrznego i zewnętrznego wizerunku LGT Powiat Świdnicki, misja
ta powinna przyjąć również bardziej „przystępną” dla odbiorców (mieszkańców, turystów,
odwiedzających) formę, stając się jednocześnie hasłem reklamowym grona. Proponuje się
następującą misję skróconą:
LGT Powiat Świdnicki będąc ponadlokalnym centrum kulturalno-turystycznym
tworzy przyjazny klimat dla rozwoju przedsiębiorczości i innowacyjnych
przedsięwzięć turystycznych, przy wykorzystaniu: dziedzictwa kulturowego,
walorów środowiska naturalnego i podgórskiego położenia, respektując
jednocześnie zasady zrównoważonego rozwoju w celu osiągnięcia trwałej
spójności społecznej, ekonomicznej i środowiskowej w obszarze turystyki.
8888 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Zaproponowana w Misji deklaracja pozwoli na docelowy kompromis pomiędzy sferą
gospodarczą, społeczną i środowiskową, natomiast Strategia Rozwoju DKT oparta o
powyższą misję przyczyni się do wzrostu atrakcyjności i konkurencyjności turystycznej LGT
Powiat Świdnicki w skali regionalnej i ponadregionalnej .
Realizacja w/w misji zapewni m.in.:
1. zrównoważony rozwój turystyczny przy poszanowaniu dla historii, zachowaniu
dziedzictwa kulturowego i aktywnej ochronie środowiska naturalnego,
2. dobre warunki dla odwiedzających i turystów w zakresie dostępności do usług
turystycznych, kulturalnych i sportowych oraz poczucia bezpieczeństwa, a w
przypadku mieszkańców do miejsc pracy i oświaty w obszarze turystyki,
3. standard turystyczny zbliżony do średniego standardu w krajach Unii Europejskiej,
4. aktywną współpracę z innymi gminami i jednostkami samorządowymi,
przedsiębiorcami oraz organizacjami pozarządowymi działającymi w obszarze
turystyki,
5. wyposażenie LGT Powiat Świdnicki w niezbędne składniki infrastruktury
turystycznej, funkcjonujące zgodnie z przyjętymi standardami i normami.
Realizacja tak sformułowanej Misji oraz dążenie do wyznaczonej Wizji wymaga określenia
następujących płaszczyzn rozwoju i odpowiadających im celów strategicznych:
I. Płaszczyzna gospodarcza - zrównoważona i innowacyjna gospodarka turystyczna
Cel strategiczny - tworzenie sprzyjających warunków dla rozwoju działalności
gospodarczej i przedsiębiorczości w obszarze turystyki i branż powiązanych na
obszarze oddziaływania LGT Powiat Świdnicki.
II. Płaszczyzna społeczna - aktywne i otwarte na turystykę społeczeństwo
LGT Powiat Świdnicki – turystyczna brama Sudetów Środkowych
8899 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Cel strategiczny – właczenie lokalnych społeczności w kształtowanie postaw i
zachowań sprzyjajacych rozowjowy turystyki na obszarze oddziałwyania LGT
Powiat Świdnicki.
III. Płaszczyzna przestrzenno-środowiskowa - atrakcyjne i zharmonizowane walory
krajobrazowe, przyrodnicze i kulturowe sprzyjające rozwojowi turystyki
Cel strategiczny - zachowanie, ochrona i wykorzystanie walorów krajobrazowych,
naturalnych i dziedzictwa kulturowego na obszarze oddziałwyania LGT Powiat
Świdnicki.
Realizacja celów strategicznych w ramach wskazanych płaszczyzn przejawia się poprzez
działalność w następujących obszarach strategicznych:
1. Kapitał ludzki i społeczny.
2. Środowisko przyrodnicze i kulturowe.
3. Przedsiębiorczość.
4. Infrastruktura turystyczna, sportowa i kulturalna.
5. Społeczeństwo i skuteczne zarządzanie na rzecz rozwoju turystyki.
Dla poszczególnych obszarów zostały dodatkowo opracowane cele operacyjne, dla
których z kolei sformułowano kierunki działań.
Wymienione obszary są ze sobą ściśle powiązane, stąd też realizacja celów i działań w
jednym z nich może oddziaływać na cele i działania przewidziane w innym. Dlatego
obszary strategiczne LGT Powiat Świdnicki powinny być postrzegane całościowo, a ich
podział uwarunkowany jest przede wszystkim względami przejrzystości i czytelności.
Ponadto wskazane cele oraz działania nawiązują do celów wykazanych w Statucie DKT.
Schematycznie logikę powiązań zaprezentowano na poniższym rysunku.
9900 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
Rysunek 5. Struktura celów strategicznych i operacyjnych LGT Powiat Świdnicki – schemat myślowy
Źródło: opracowanie własne
91 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
91
9. Uszczegółowienie celów strategicznych oraz kierunków działań
LGT Powiat Świdnicki
9.1. Obszar strategiczny 1 – Kapitał ludzki i społeczny
Cel operacyjny Kierunki działania
1.1. Wspieranie podnoszenia kwalifikacji mieszkańców LGT Powiat Świdnicki i dostosowanie ich do potrzeb rynku turystycznego.
a. Poprawa warunków zdobywania wiedzy i umiejętności oraz umożliwianie podnoszenia kwalifikacji lub przekwalifikowania w obszarze turystyki, np. przez organizowanie kursów zawodowych, szkoleń dedykowanych, itp.
b. Wspieranie współpracy przedsiębiorców z placówkami oświaty i nauki w zakresie kształcenia praktycznego.
c. Realizacja działań sprzyjających tworzeniu warunków do podejmowania pracy przez mieszkańcom LGT Powiat Świdnicki w branży turystycznej i branżach powiązanych.
1.2. Nowoczesny i sprawny system edukacyjny w obszarze turystyki.
a. Wsparcie dostosowania kierunków kształcenia do przyszłych potrzeb branży turystycznej w oparciu o dokonywanie okresowych analiz rynku turystycznego – współpraca ze szkołami ponadgimnazjalnymi i uczelniami wyższymi.
b. Wyrównywanie szans rozwojowych młodzieży z różnych środowisk (m.in. osoby z dysfunkcjami i niepełnosprawnością, z ubogich rodzin, itp.) poprzez aktywizację turystyczną
c. Pozyskiwanie osób, instytucji i podmiotów gospodarczych do sponsorowania przedsięwzięć oświatowych powiązanych z działaniami turystycznymi, sportowymi i rekreacyjnymi.
1.3. Budowanie i utrwalanie więzi społecznych łączących mieszkańców LGT Powiat Świdnicki w oparciu o tradycję i tożsamość lokalną
a. Umacnianie tożsamości kulturowej poprzez ukierunkowane działania w zakresie rozwoju turystyki kulturowej i politykę kulturalną.
b. Wspieranie kontaktów mieszkańców z otoczeniem przy podkreślania lokalnej tradycji i kultury
9.2. Obszar strategiczny 2 – Środowisko przyrodnicze i kulturowe.
Cel operacyjny Kierunki działania
2.1. Racjonalne gospodarowanie zasobami środowiska naturalnego przy zachowaniu i ochronie cennych walorów przyrodniczych i krajobrazowych sprzyjających rozwojowi turystyki
a. Wspieranie świadomego wykorzystywania zasobów naturalnych oraz zachowania najcenniejszych walorów ekosystemu (np. we współpracy z Nadleśnictwami).
b. Propagowanie gospodarowania przestrzenią środowiskową z uwzględnieniem zasad zrównoważonego rozwoju.
c. Wspieranie działań zmierzających do obejmowania ochroną najcenniejszych pod względem ekologicznym obszarów LGT.
2.2. Budowanie społeczeństwa a. Kształtowanie proekologicznej świadomości mieszkańców
92 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
92
świadomego ekologicznie
poprze promocję działań i zachowań proekologicznych, w szczególności podczas uprawiania turystyki.
b. Wspieranie działań proekologicznych, np. akcje sprzątania świata, dzień bez samochodu, sprzątanie szlaków turystycznych przebiegających przez teren LGT, itp.).
c. Tworzenie nowoczesnego systemu informacji o środowisku i jego ochronie w postaci np. ścieżek edukacyjnych.
d. Promowanie odnawialnych źródeł energii i wspieranie procesów ich wykorzystywania, w szczególności w działalności turystycznej.
2.3. Ochrona i opieka nad dziedzictwem kulturowym oraz jego racjonalne wykorzystywanie do celów turystycznych
a. Wspieranie ochrony obiektów zabytkowych i krajobrazu kulturowego.
b. Działania wspierające uporządkowanie stanu własności najważniejszych obiektów i założeń zabytkowych.
c. Poszukiwanie i wspieranie różnych form zagospodarowania obiektów dziedzictwa kulturowego, w szczególności na cele turystyczne, przy możliwie maksymalnym zachowaniu ich pierwotnej architektury i funkcji.
d. Budowanie na bazie dziedzictwa kulturowego zlokalizowanego na obszarze LGT Powiat Świdnicki tożsamości kulturowej jej mieszkańców oraz odwiedzajacych.
e. Organizacja imprez ukierunkowanych na porządkowanie i zabezpieczanie obiektów dziedzictwa kulturowego pozostających w trwałej ruinie.
9.3. Obszar strategiczny 3 – Przedsiębiorczość.
Cel operacyjny Kierunki działania
3.1. Wspieranie lokalnej przedsiębiorczości z branży turystycznej
a. Stworzenie systemu wsparcia dla istniejących przedsiębiorstw, w obszarze turystyki, rekreacji, sportu, rzemiosła, rękodzieła, itp.
b. Kształtowanie i wspieranie postaw przedsiębiorczych mieszkańców obszaru LGT Powiat Świdnicki w zakresie turystyki
c. Opracowanie i wdrożenie programu promocyjno-marketingowego wyrobów i usług przedsiębiorstw turystycznych z terenu LGT Powiat Świdnicki (np. wykreowanie i promocja marki oraz produktów lokalnych i regionalnych LGT Powiat Świdnicki).
d. Wspieranie powstawania sieci kooperacyjnych przedsiębiorstw turystycznych, sieci tematycznych DKT, grup producenckich, itp.
e. Wspieranie przedsiębiorców z branży turystycznej w zakresie pozyskiwania zewnętrznych źródeł finansowania działalności (np. środki z funduszy europejskich).
f. Inicjowanie powstawania lub bezpośrednie kreowanie instytucji otoczenia biznesu wspierających rozwój turystyki.
3.2. Rozwój innowacyjnych rozwiązań i podnoszenie atrakcyjności inwestycyjnej w obszarze turystyki.
a. Prowadzenie aktywnych działań ukierunkowanych na pozyskanie inwestorów zewnętrznych
b. Nakłanianie inwestorów do lokowania przedsięwzięć podnoszących atrakcyjność turystyczną na terenie całego LGT Powiat Świdnicki.
c. Wspieranie podmiotów inwestujących w badania i rozwój w obszarze m.in. turystyki.
3.3. Wspieranie rozwoju a. Wspieranie rozwoju nowych form działalności ekonomicznej
93 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
93
agroturystyki
wokół gospodarstw rolnych. b. Wzmacnianie integracji i współpracy pomiędzy rolnictwem i
turystyką. c. Wspieranie i promocja rozwój produkcji sadowniczej,
warzywniczej, szkółkarskiej, leśnej oraz hodowli i rybołówstwa śródlądowego, które mogą wspierać rozwój nietypowych form agroturystyki.
d. Promowanie lokalnych targów i jarmarków oferujących miejscowe produkty
e. Promowanie rolnictwa ekologicznego i przetwórstwa zdrowej żywności.
9.4. Obszar strategiczny 4 – Infrastruktura turystyczna, sportowa i
kulturalna.
Cel operacyjny Kierunki działania
4.1. Rozwój gospodarki turystycznej i jej promocja
a. Rozbudowa oferty i rozwój infrastruktury turystycznej na obszarze oddziaływania LGT Powiat Świdnicki - w szczególności w zakresie turystyki rodzinnej i aktywnej.
b. Rozwój agroturystyki, turystyki aktywnej i turystyki kulturowej jako kierunków priorytetowych w działaniach LGT Powiat Świdnicki.
c. Wspieranie rozwoju nowych oraz promocja istniejących gospodarstw agroturystycznych (np. organizowanie wystaw agroturystycznych, drzwi otwartych, itp.).
d. Budowa kompleksowego systemu informacji turystycznej na terenie LGT Powiat Świdnicki.
e. Wspieranie tworzenia infrastruktury dla rozwoju różnorodnych form turystyki: pieszej, rowerowej, narciarskiej, jeździeckiej, łowieckiej, itp.
f. Uporządkowanie i rozwój systemu szlaków turystycznych na terenie LGT Powiat Świdnicki (piesze, rowerowe, tematyczne, itp.)
g. Wspieranie lokalizacji sklepów, punktów sprzedaży i lokali gastronomicznych w pobliżu tras turystycznych (w szczególności oferujących pamiątki, artykuły i potrawy regionalne oraz specyficzne dla historii regionu, itp.)
h. Turystyczne zagospodarowanie obszarów leśnych, górskich oraz terenów przy zbiornikach wodnych.
i. Wyznaczenie i przygotowania systemu parkingów śródleśnych dla turystów zmotoryzowanych i rowerowych.
j. Zagospodarowanie podupadających zabytków i innych obiektów mogących stanowić atrakcję turystyczną do pełnienia funkcji turystycznych lub paraturystycznych.
k. Podniesienie atrakcyjności i konkurencyjności oferowanych produktów turystycznych poprzez lepszą ochronę, ekspozycję i promocję istniejących atrakcji turystycznych
l. Rozwój funkcji turystycznej LGT Powiat Świdnicki w oparciu o potencjał najbardziej atrakcyjnych obiektów terenu (np. Kościół Pokoju, Zespół pałacowo-parkowy w Krzyżowej) - dążenie do przekierowania („rozlania”) ruchu turystycznego na pozostały obszar LGT Powiat Świdnicki.
94 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
94
m. Wpieranie działań mających na celu maksymalne wydłużenie sezonu turystycznego, z jednoczesnym ukierunkowaniem na zaspokojenie popytu weekendowego.
n. Promocja atrakcji turystycznych LGT Powiat Świdnicki, w szczególności przy wykorzystaniu nowoczesnych nośników informacji i środków komunikacji społecznej.
o. Współpraca z organizacjami turystycznymi w zakresie rozwoju gospodarki turystycznej i promocji walorów turystycznych całego Przedgórza Sudeckiego i Sudetówa. Środkowych (np. Lokalna Organizacja Turystyczna „Księstwo Świdnicko-Jaworskie”, Stowarzyszenie Turystyczne Gmin Gór Sowich, itp.)
p. Rozwój istniejących i nowych imprez turystycznych wspierających rozwój turystyki (dziedzictwo kulturowe, historia regionu, aktywne spędzanie czasu, ekstremalne przeżycia, itp.).
q. Uczestnictwo w krajowych i międzynarodowych targach, wizytacjach, spotkaniach turystycznych.
r. Wspieranie działań ukierunkowanych na przystosowanie obiektów turystycznych do potrzeb osób niepełnosprawnych
4.2. Rozwój lokalnego sportu i kultury w powiązaniu z rozwojem turystyki
a. Wspieranie lokalnych animatorów kultury i sportu. b. Promowanie działań oraz grup i zespołów działających w
obszarze kultury i sportu. c. Organizowanie imprez kulturalnych, w szczególności cyklicznych,
o charakterze lokalnym i ponadlokalnym. d. Wspieranie realizacji imprez sportowo-rekreacyjnych
(wspieranie rozwoju aktywnego wypoczynku, rekreacji, sportów rodzinnych).
e. Podnoszenie konkurencyjności produktu turystycznego regionu poprzez wspieranie rozwoju infrastruktury rekreacyjno-sportowej oraz kulturalnej.
9.5. Obszar strategiczny 5 – Społeczeństwo i skuteczne zarządzanie na
rzecz rozwoju turystyki.
Cel operacyjny Kierunki działania
6.1. Kształtowanie stylu i jakości życia za pośrednictwem turystyki
a. Promocja zdrowego stylu życia oraz przeciwdziałanie zagrożeniom cywilizacyjnym poprzez uprawianie turystyki.
b. Kreowanie nowych wzorców spędzania wolnego czasu związanych z turystyką, aktywnością i rekreacją.
6.2. Skuteczne zarządzanie działalnością DKT
a. Ciągłe doskonalenie funkcjonowania DKT b. Poprawa dostępności do usług i działań DKT poprzez
wykorzystywanie nowoczesnych kanałów komunikacji z turystami, odwiedzającymi oraz mieszkańcami LGT.
c. Aktywna działalność w zakresie możliwości pozyskania wsparcia zewnętrznego przedsięwzięć służących realizacji Strategii Rozwoju DKT.
d. Tworzenie nowych płaszczyzn wspólnego planowania i realizowania projektów z samorządami, uczelniami, podmiotami gospodarczymi i organizacjami pozarządowymi, m.in. w zakresie: systemów monitorowania ruchu turystycznego, kanałów przepływu informacji turystycznej, kreowania polityki turystycznej w odniesieniu do pozyskiwania inwestorów zewnętrznych, itp.
95 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
95
10. Możliwości rozwoju turystyki na obszarze LGT Powiat
Świdnicki – strategiczne wykorzystanie zasobów.
Przeprowadzona niżej analiza strategiczna w dużej mierze ukierunkowana jest na możliwości
rozwoju funkcji turystycznej na obszarze oddziaływania LGT Powiat Świdnicki, wspomaganej
poprzez rozwój sportu, kultury i rekreacji. W miejscy tym dokonano zestawienia
potencjalnych grup działań i konkretnych projektów możliwych do przeprowadzenia na
terenie oddziaływania LGT Powiat Świdnicki, które w znaczący sposób doprowadziłyby do
wzrostu jego atrakcyjności turystycznej oraz pozwoliły na „rozlanie” ruchu turystycznego na
teren całego LGT, a także doprowadziły do wydłużenia sezonu turystycznego. W tej części
dokonano także pozycjonowania strategicznego dla wybranych istniejących i potencjalnych
atrakcji powstałych na bazie potencjału turystycznego LGT m.in. w zakresie wykorzystania
dziedzictwa kulturowego, przyrodniczego, ukształtowania terenu, itp. wraz ze wskazaniem
preferowanych kierunków ich rozwoju.
10.1. Przykładowe działania i projekty w zakresie rozwoju turystyki na
obszarze LGT Powiat Świdnicki
W tej części strategii dokonane zostanie uściślenie głównych kierunków rozwoju funkcji
turystycznej. Uściślenie to przyjmie formę postulatywną i będzie zawierała listę
proponowanych przedsięwzięć i projektów, które przyczynić się mogą do poprawy jakości
usług turystycznych oraz wzrostu ruchu turystycznego na obszarze LGT. Przy danym
przedsięwzięciu i projekcie wskazano również najważniejszego partnera/ów w zakresie
przeprowadzenia ich realizacji .
Priorytetem w zakresie rozwoju turystyki na obszarze LGT Powiat Świdnicki powinna być
rozbudowa oferty i rozwój infrastruktury turystycznej na obszarze pasa Pogórza
Wałbrzyskiego, Gór Sowich oraz wzdłuż głównych rzek przecinających te cześć Przedgórza
Sudeckiego. W szczególności działania te należy ukierunkować na turystykę rodzinną,
kulturową, aktywną i agroturystykę.
96 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
96
Realizacja powyższego priorytetu oraz równomierny rozwój turystyki na pozostałym
obszarze LGT powinien być wspierany poprzez realizację przedsięwzięć i projektów
ukierunkowanych na wzmocnienie następujących form turystyki:
Rozwój turystyki wypoczynkowej (w tym rodzinnej i agroturystyki) i działania
ukierunkowane na ogólny rozwój turystyki:
- Stworzenie spójnego Systemu Informacji Turystycznej oraz jednolitego systemu
oznakowania w terenie – tablice informacyjne zawierające opisy i historię
poszczególnych miejscowości, znajdujące się tam zabytki, ciekawostki dotyczące
położenia, przyrody, itp. - realizacja we współpracy z samorządami.
- Działania w zakresie zainicjowania projektu budowy wież lub platform widokowych
stanowiących punkty widokowe na okoliczne tereny (realizacja we współpracy z
Nadleśnictwem Świdnica i samorządami), np.:
- Góry Sowie, , Masy Ślęży, Wzgórza Strzegomskie, Imbramowickie oraz nizinny obszar
Powiatu, np.:
na Pogórzu Wałbrzyskim – w kierunku na Równinę Świdnicką – Chłopska Góra
516 m n.p.m. (okolice Bystrzycy Górnej), w kierunku na Góry Sowie – okolice
Modliszowa
na Wzgórzach Imbramowickich – Pyszczyńska Góra Buczyna (273 m n.p.m.).
na zachodnim krańcu Wzgórz Kiełczyńskich, itp.
- stworzenie materiałów promocyjnych LGT Powiat Świdnicki w zakresie turystyki i
kultury: tematyczne broszury o najciekawszych obiektach przyrodniczych i
kulturowych: obiekty pałacowe i dworskie, sakralne, militarne, przemysłu i techniki,
itp. oraz kalendarza imprez turystycznych, kulturalnych i sportowych na terenie
oddziaływania LGT Powiat Świdnicki (forma papierowa oraz elektroniczna np.
newsletter) – wszyscy członkowie LGT
- Promocja lokalnych i regionalnych produktów np. kulinarnych, z którymi turyści i
odwiedzający mogliby się zapoznać podczas np. pobytów w gospodarstwach
agroturystycznych - realizacja we współpracy z wytwórcami produktów oraz
właścicielami obiektów agroturystycznych, m.in.: promocja Winnicy Świdnickiej czy
97 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
97
wspieranie działań w zakresie rozwoju lokalnych browarów nawiązujących do tradycji
piwnych Świdnicy.
Rozwój turystyki aktywnej (kwalifikowanej):
- stworzenie spójnego systemu lokalnych (na poziomie gmin i miast) szlaków
rowerowych w oparciu o przebiegający przez Gminę Europejski Szlak Rowerowy
EuroVelo R9 oraz istniejące szlaki ponadlokalne wyznakowane przez LOT „Księstwo
Świdnicko-Jaworskie” (patrz infrastruktura opisana w punkcie 4.5) – wydzielenie
dwóch stref turystyki rowerowej:
pierwsza o charakterze rekreacyjnym (rodzinnym) poprowadzona w głównej
mierze po nizinnych i pagórkowatych obszarach LGT: Równina Świdnicka,
Wzgórza Strzegomskie, Obniżenie Podsudeckie, Wzgórza Imbramowickie,
ukierunkowana na prezentację najciekawszych obiektów i miejsc obszaru LGT
Powiat Świdnicki;
druga o charakterze górskim (MTB) – poprowadzona po obszarze Gór Sowich i
Pogórza Wałbrzyskiego, ukierunkowana na turystów o odpowiednim sprzęcie
i umiejętnościach.
Osią całego systemu powinien być szlak EuroVelo R9. Szlaki powinny zostać
wyznaczone w taki sposób aby łączyły się z już wyznakowanymi na terenach
sąsiednich gmin, np.: Dzierżoniów, Pieszyce, Walim, Wałbrzych, Sobótka, itd. Ponadto
szlaki poprowadzone na obszarach górskich mogłyby zimą pełnić rolę szlaków do
uprawiania narciarstwa biegowego lub nordic walking - realizacja we współpracy z
samorządami i Nadleśnictwem Świdnica.
- Pełniejsze wykorzystanie potencjału istniejących szlaków pieszych biegnących przez
teren LGT Powiat Świdnicki, m.in.:
Szlaku Zamków Piastowskich,
Szlaku Ułanów Legii Nadwiślańskiej,
Szlaku Martyrologii.
98 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
98
Jak również próba wyznakowania, nowego szlaku Doliny Bystrzycy, w miarę
możliwości wzdłuż rzeki, od Mietkowa, przez Świdnicę do Zagórza Śląskiego -
realizacja we współpracy z PTTK.
- Wykorzystanie potencjału stadnin i prywatnych stajni zlokalizowanych na terenie LGT
Powiat Świdnicki do rozwoju turystyki konnej. Dokonanie zsieciowania obiektów za
pomocą wyznakowanych szlaków konnych, z głównym ośrodkiem np. w Morawie
realizacja we współpracy z właścicielami stadnin i stajni.
- Działania ukierunkowane na ukazanie potencjału zbiorników wodnych obszaru LGD
Powiat Świdnicki i okolic (m.in. Komorów, Jaworzyna Śląska, Żarów, Dobromierz –
przy jednoczesnym wsparciu dla władz Gminy Dobromierz w staraniach o
udostępnienie go do celów turystycznych, Jezioro Bystrzyckie w Zagórzu Śląskim, itp.)
- realizacja we współpracy z samorządami.
Rozwój turystyki poznawczej (kulturowej):
- Projekt „Doliny pięciu rzek” – kompleksowy produkt turystyczny mający za zadanie
podkreślić walory krajobrazowe i znaczenie historyczne obszaru obejmującego kilka
sąsiadujących gmin położonych wzdłuż dolin głównych rzek omawianego terenu, tj.
rzeki Bystrzycy i jej najważniejszych dopływów: Piławy, Strzegomki, Pełcznicy (jako
dopływ Strzegomki) oraz Czarnej Wody. Rzeki te stałyby się głównymi osiami rozwoju
proponowanego produktu. Działania podejmowane na powyższych obszarach
powinny dotyczyć wyeksponowania i kompleksowej promocji istniejących i
potencjalnych atrakcji turystycznych, takich jak: średniowieczne grodziska
(Grodziszcze, Dobromierz, Nowy Jaworów, itd.), zamki lub ich ruiny (Zagórze Śląskie,
Panków), zespoły pałacowe i dworskie (Burkatów, Bystrzyca Dolna i Górna, Wiśniowa,
Panków, Grodziszcze, Krzyżowa, Makowice, Wilków, Dobromierz, Granica, Morawa,
Pastuchów, Kruków, Zastrużę, Pyszczyn, Świebodzice Ciernie, Stanowice, Wiry, Kątki,
Śmiałowice, Krasków, Siedlimowice, itd.), obiekty sakralne (głównie kościoły:
Bystrzyca Górna i Dolna oraz Grodziszcze, Krzyżowa, Makowce, Pszenno, Wiry,
Zebrzydów, Szczepanów, Strzelce, Śmiałowice, Świebodzice, Stanowice, Dobromierz
Strzegom, Świdnica, itd.), zabytki techniki (Lubachów, Bystrzyca Górna, Pszenno,
Pietrzyków, Śmiałowice, itd.), miejsca bitew, pozostałości umocnień ziemnych i
99 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
99
wałów obronnych (okolice Burkatowa, Bystrzycy Górnej, Lutomi Górnej, Makowic,
Dobromierza, itd.) oraz pomniki przyrody ożywionej i nieożywionej, itp. W celu
połączenia wymienionych miejscowości, konieczne stałoby się wytyczenie na
wspomnianym terenie tematycznych szlaków turystycznych, ścieżek dydaktycznych,
itp., z jednoczesnym zintegrowaniem z systemem szlaków już istniejących. W
przypadku rzeki Bystrzycy, na odcinku Zagórze Śląskie – Świdnica, rdzeniem rozwoju
projektu stałaby się, przebiegająca zgodnie z linią rzeki, zabytkowa linia kolejowa
Świdnica Kraszowice – Jedlina Zdrój wybudowana w latach 1902-1904 (udostępniona
turystom za pośrednictwem pojazdów drezynowych lub w postaci drogi rowerowej
po nasypie kolejowym) – projekt wymagających realizacji we współpracy z wszelkimi
podmiotami funkcjonującymi w obszarze turystyki LGT Powiat Świdnicki.
- Wyeksponowanie dawnych obszarów i obiektów górniczych na obszarze Pogórza
Wałbrzyskiego, w pasie od Mokrzeszowa, poprzez Witoszów Górny, Modliszów, Złoty
Las, aż po Bystrzycę Górną i Lubachów. Główne działania polegałyby na ukazaniu
reliktów sztolni i urządzeń hutniczych (np. ruiny wapienników oraz zalane wyrobisko
wapienne na terenie rezerwatu „Jeziorko Daisy”, sztolnia dawnej kopalni rud srebra
„Marie Agnes” w Bystrzycy Górnej, relikty sztolni w Witoszowie Górnym,
Modliszowie, wyrobiska górnicze w okolicach góry Popek i Widna, zasypanej sztolni w
pobliżu Jeziora Bystrzyckiego, powyżej Lubachowa) oraz budynków dawnych
gwarectw, m.in. w Lubachowie, wzdłuż wyznaczonego szlaku tematycznego lub
ścieżki dydaktycznej – realizacja we współpracy z Nadleśnictwem Świdnica.
- Działalność w zakresie zagospodarowania zespołów rezydencjonalnych - szczególną
uwagę należałby zwrócić na te obiekty, które nie posiadają swojego właściciela oraz
są częściowo lub całkowicie nieużytkowane (np. zespoły w: Sulisławicach, Wiśniowej,
Kłaczynie, Pankowie czy Siedlimowciach, itp.), a które można zagospodarować na cele
komercyjne lub pozostawić jako zagospodarowane trwałe ruiny, stanowiące
potencjalną atrakcję turystyczną w ramach np. szlaku tematycznego, w powiązaniu z
już zagospodarowanymi i odrestaurowanymi rezydencjami na LGT Powiat Świdnicki -
realizacja we współpracy z właścicielami obiektów, np. Agencją Nieruchomości
Rolnych, prywatnymi właścicielami.
100 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
100
- Prezentacja spójnej oferty obiektów muzealnych z obszaru LGT Powiat Świdnicki
(m.in. Muzeum Dawnego Kupiectwa w Świdnicy, Muzeum Broni i Militariów w
Witoszowie Dolnym, Muzeum Gross Rosen w Rogoźnicy, Muzeum Przemysłu i
Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej, Muzeum Cukrownictwa w Pszennie,
Żarowska Izba Historyczna, Muzeum - Zabytkowa elektrownia wodna w Lubachowie,
Izba Tradycji Ziemi Strzegomskiej, itp.) - realizacja we współpracy z wymienionymi
obiektami muzealnymi.
- współpraca z samorządami i organizacjami (np. LOT „Księstwo Świdnicko-Jaworskie”,
Stowarzyszenie Ochrony i Badań Zabytków Prawa, itp.) w celu promocji zabytków
średniowiecznego prawa, w tym krzyży pojednania (pokutnych), kapliczek, itp. –
prezentacja historii i istoty ich powstawania, wyznaczenie szlaku tematycznego,
promocja niepowtarzalnego nagromadzenia tych obiektów na obszarze Dolnego
Śląska, głównie Przedgórza Sudeckiego i Sudetów Środkowych. Powiat Świdnicki
posiada wybitne nagromadzenie tych obiektów w skali kraju - realizacja we
współpracy z wymienionymi organizacjami.
10.2. Pozycjonowanie strategiczne wybranych obiektów turystycznych -
analiza atrakcyjności poszczególnych obiektów
Diagnozując sytuację i pozycję konkurencyjną LGT Powiat Świdnicki w zakresie rozwoju
turystyki można, określić rolę i wpływ określonych zasobów, w kontekście siły ich wpływy i
budowania atrakcyjności. W poniższej analizie skupiono uwagę na obiektach dziedzictwa
kulturowego i ich potencjalnej atrakcyjności w zakresie wspierania rozwoju turystyki
kulturowej, dokonano zatem pozycjonowania tych obiektów. W tym celu posłużono się
zmodyfikowana postacią macierzy BCG, gdzie za główny portfel przyjęto wybrane
obiekty/projekty dziedzictwa kulturowego znajdujące się na omawianym terenie – istniejące,
generujące największy ruch turystyczny obszaru i potencjalne. Do analiz przyjęto następujące
obiekty/projekty:
- Kościół Pokoju w Świdnicy – KP,
- Zespół pałacowo-parkowy - Międzynarodowy Dom Spotkań Młodzieży w Krzyżowej –
KR,
101 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
101
- Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku w Jaworzynie Śląskiej - PK,
- Linia Kolejowa Świdnica-Kraszowice – Jedlina Zdrój – Kolej Bystrzycka - KB,
- Projekt „Doliny pięciu rzek”- DR,
- Wyeksponowanie dawnych obszarów i obiektów górniczych na obszarze Pogórza
Wałbrzyskiego – OG
- Wyeksponowanie i promocja zabytków średniowiecznego prawa - ZP.
Przy dokonywaniu powyższej analizy, za punkt wyjścia przyjęto schemat konstruowania
macierzy BCG. W miejsce produktów, które w macierzy BCG stanowią podstawę porównań,
przyjęto poszczególne obiekty dziedzictwa kulturowego, jako istotne (strategiczne) jednostki
decydujące o potencjalnej pozycji konkurencyjnej LGT. Wymiarami powyższej macierzy,
określonymi w sposób opisowy (jakościowy), są:
- potencjał w generowaniu ruchu turystycznego na terenie LGT – odniesienie do
konkurencji,
- możliwość zagospodarowania i wyróżnienia się potencjalnego obiektu (nowe,
nietypowe zagospodarowanie) i skorelowane z tym nakłady pieniężne niezbędne do
przeprowadzenia takich działań.
Ze względu na trudności, wynikające z dokładnego ustalenia liczby turystów, którzy
potencjalnie mogą odwiedzić wymienione obiekty, posłużono się skalają jakościową (niski,
wysoki). Podobne podejście przyjęto w sytuacji potencjalnych nakładów niezbędnych do ich
zagospodarowani i/lub wyróżnienia w zakresie ich zagospodarowania). Takie ujęcie
powyższego problemu daje możliwość określenia ogólnego udziału danego obiektu w
potencjalnym rynku.
Należy podkreślić, iż przyjęte założenia pozwalają uzyskać wyniki o dużym stopniu ogólności.
Jednak z punktu widzenia powyższej analizy oraz ze względu na specyfikę badanego obszaru
są one dopuszczalne. Poniżej zaprezentowana zostanie macierz obrazująca pozycję
poszczególnych obiektów/projektów na czteropolowej macierzy.
Pozycjonowanie poszczególnych obiektów/projektów w macierzy dokonano przy
uwzględnieniu w analizie następujących informacji oraz założeń:
102 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
102
- Nazwy poszczególnych pól w macierzy BCG przyjęto w taki sposób aby oddawały one
pozycję danego obiektu w portfelu LGT w zakresie rozwoju turystyki, tj.: „Dylematy”,
„Przeboje”, „Żywiciele” oraz „Ciężary”.
- cztery spośród wszystkich omawianych obiektów/projektów: tj.: Kolej Bystrzycka,
projekt Doliny pięciu rzek, Relikty dawnych obszarów i obiektów górniczych na
obszarze Pogórza Wałbrzyskiego, zabytki średniowiecznego prawa, stanowią
potencjalne obiekty turystyczne, jednak na ten moment nie posiadają one
wystarczającego potencjału do generowania ruchu turystycznego. Jednocześnie
możliwość ich zagospodarowania i wyróżnienia wymaga znacznych nakładów
pieniężnych.
- Wśród pozostałych obiektów przyjętych do analizy wskazano te, które posiadają
obecnie duży potencjał do generowania ruchu turystycznego i wyróżniaja się na tle
pozostałych.
Rysunek 6. Zmodyfikowana macierz BCG dla portfela obiektów dziedzictwa kulturowego LGT Powiat świdnicki – stan obecny
Źródło: Opracowanie własne
Mo
żliw
ośc
i zag
osp
od
aro
wan
ia i
wyr
óżn
ien
ia s
ię p
ote
ncj
aln
ego
ob
iekt
u i
sko
relo
wan
e z
tym
nie
zbęd
ne
nak
ład
y p
ien
iężn
e
. ZP
. DR
Małe
Duże
Wysoki
Potencjał w generowaniu ruchu turystycznego
na terenie LGT
Niski
. KB
. KP
. OG
„Przeboje” „Dylematy”
„Ciężary” „Żywiciele”
. KR
. PK
103 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
103
W portfelu obiektów/projektów dziedzictwa kulturowego określonych jako „Dylematy”
znajdują się obiekty ze względnie niską obecną możliwością w zakresie genreowania ruchu
turystycznego na terenie LGT, jednak posiadają potencjał w zakresie możliwości ich
zagospodarowania. Wiąże się to jednocześnie z dość dużymi nakałdami pienieżnymi na ich
przystosowanie do pełnienia roli obiektów turystycznych. Z drugiej strony w dłuższej
perspektywie czasowej, jeśli zostaną doinwestowane i odpowiednio wypromowane, mogą
stać się „Przebojami”.
Obiektami, które znalazły się w innej części zaprezentowanej macierzy, są: Kościół Pokoju,
Zespół Pałacowo-Parkowy w Krzyżowej i Muzeum Przemysłu i Kolejnictwa na Śląsku w
Jaworzynie Śląskiej. Zaliczane są one do grupy nazwanej „Żywiciele”. Są to więc obiekty,
które funkcjonuja w świadomosci potencjalnych turystów i generują dużu ruch turystyczny.
Oznacza to, że są one niekwestionowanymi atrakcjami obszaru. Ponadto obiekty te sa już w
pewnym stopniu zagospodarowane co decyduje o ograniczonych możliwościach ich
wykorzystywania (stąd niewielkie progres w przypadku preferowanego kierunku zmian w
porównaniu z obiektami „Dylematy”).
104 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
104
Rysunek 7. Zmodyfikowana macierz BCG dla portfela obiektów dziedzictwa kulturowego LGT – preferowane
kierunki zmian
Źródło: Opracowanie własne
W wyniku przeprowadzonego pozycjonowania, można wskazać na kilka działań, których
realizacja powinna przyczynić się do wzmocnienia pozycji konkurencyjnej LGT w zakresie
rozwoju funkcji turystycznej, w szczególności turystyki kulturowej (poznawczej):
- należy wykorzystywać pozycję „Żywicieli”, jako najbardziej atrakcyjnych obiektów
LGT (wykazanych w analizie oraz pozostałych funkcjonujących na jego obszarze), do
promowania pozostałych obiektów oraz nadal umacniać ich pozycję na rynku,
- istnieje konieczność doinwestowania i rewitalizacji pozostałych obiektów
(„Dylematy”) w celu wykreowania z nich silnych atrakcji turystycznych - młode
„Przeboje”,
- w zakresie obiektów „Dylematy” powinno dążyć się do wykorzystania ich
perspektywicznego położenia na atrakcyjnym turystycznie obszarze – odbywać się to
powinno na zasadzie poszukiwania funduszy na niezbędne prace ratownicze i
Kierunek preferowanych zmian
. KB
. ZP
. KP
. OG . DR
. PK
Mo
żliw
ośc
i zag
osp
od
aro
wan
ia i
wyr
óżn
ien
ia s
ię p
ote
ncj
aln
ego
ob
iekt
u i
sko
relo
wan
e z
tym
nie
zbęd
ne
nak
ład
y p
ien
iężn
e
. ZP
. DR
Małe
Duże
Wysoki
Potencjał w generowaniu ruchu turystycznego
na terenie LGT
Niski
. KB
. KP
. OG
„Przeboje”
„Dylematy”
„Ciężary” „Żywiciele”
. KR
. PK . KR
105 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
105
inwestycyjne oraz wzajemną promocję pomiędzy obiektami zlokalizowanymi na
terenie LGT Powiat Świdnicki, jak i regionu, celem uzyskania efektu synergii.
Realizacja wymienionych działań powinna stanowić priorytet w zakresie rozwoju funkcji
turystycznej LGT Powiat Świdnicki, wspomaganej poprzez np. rozwój kultury i sportu.
Natomiast opisane konkretne projekty i przedsięwzięcia będą stanowiły fizyczny przejaw
realizacji celów wskazanych w powyższej Strategii.
11. Komplementarność z innymi dokumentami strategicznymi i
programami rozwoju turystyki
Przygotowanie i opracowanie założeń niniejszej strategii poprzedzone zostało procesem
analizy, w wyniku którego główne cele niniejszej Strategii zostały określone tak aby
korespondowały z celami wyznaczonymi w innych dokumentach o podobnym charakterze, tj.
uwzględniających rozwój branży w regionie oraz całej Polsce.
Opracowana Strategia jest komplementarna z wieloma dokumentami o charakterze
regionalnym i krajowym. Dokładne zestawienie prezentuje tabela poniżej:
Nazwa dokumentu Priorytet/Obszar/Działanie korespondujące z zapisami Strategii
Rozwoju Dolnośląskiego Klastra Turystyki
Poziom Krajowy
Strategia Rozwoju Kraju
2020
W ramach dokumentu wskazuje się na turystykę jako istotny obszar dynamizowania rozwoju gospodarki kraju w perspektywie roku 2020. Podkreśla się jej znaczenie w zapisach następujących obszarów strategicznych:
1. Obszar strategiczny II. Konkurencyjna gospodarka
Cel II.2. Wzrost wydajności gospodarki
II.2.4. Poprawa warunków ramowych dla prowadzenia działalności gospodarczej, m.in. stworzenie korzystnych warunków dla rozwoju przemysłu czasu wolnego (usługi kulturalne, sport, kinematografia, gry komputerowe i on-line, media, także cyfrowe, turystyka)
2. Obszar strategiczny III. Spójność społeczna i terytorialna
Cel III.3. Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych
106 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
106
III.3.3. Tworzenie warunków dla rozwoju ośrodków regionalnych, subregionalnych i lokalnych oraz wzmacniania potencjału obszarów wiejskich, m.in. rozwój nowych funkcji obszarów wiejskich oraz wspieranie tworzenia nowych typów miejsc pracy zorientowanych na turystykę, ekologię, czy powiązanych z telepracą w różnych dziedzinach, działania na rzecz poprawy jakości życia i atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej
Ponadto podkreśla się w wielu miejscach dokumentu znaczenia działalności klastrów jako przyszłościowej formy współpracy wielopłaszczyznowej. Przejawia się ona przede wszystkim w zapisach Obszaru strategicznego II. Konkurencyjna gospodarka:
1. II.3.4. Zwiększenie wykorzystania rozwiązań innowacyjnych, m.in.:
wspieranie tworzenia klastrów,
oparcie funkcjonowania klastrów na modelu rynkowo-partycypacyjnym
Polska 2030. Trzecia fala
nowoczesności.
Długookresowa Strategia
Rozwoju Kraju (Projekt).
Część II
W ramach dokumentu wskazuje się na turystykę jako istotny obszar dynamizowania rozwoju gospodarki kraju w perspektywie roku 2030. Podkreśla się jej znaczenie w zapisach następujących celów szczegółowych:
1. Cel szczegółowy 2: Wzmacnianie potencjału rozwojowego oraz przeciwdziałanie procesom marginalizacji na obszarach problemowych:
2.4 Zwiększanie dostępu do kluczowych usług publicznych - działania w tym obszarze dotyczą zwiększania dostępu do usług publicznych, m.in. turystycznych czy kultury, itp.)
2. Cel szczegółowy 3: Wzmacnianie potencjału rozwojowego obszarów wiejskich
3.2 Tworzenie pozarolniczych miejsc pracy na obszarach wiejskich, m.in. poprzez wsparcie dla gospodarstw realizujących programy różnicowania działalności, w wyniku których staną się dostawcami produktów i usług, na które popyt zgłaszali będą głównie mieszkańcy miast, m.in. agroturystyka, oraz wspieranie działań związanych z odnową wsi, poprawą stanu dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego, a przez to zwiększania atrakcyjności turystycznej obszarów wiejskich.
3.3 Poprawa infrastruktury obszarów wiejskich oraz stopnia dyfuzji na linii wieś - miasto, m.in. budowa infrastruktury transportowej ułatwiającej dostęp do atrakcyjnych turystycznie obszarów wiejskich
Zapisy Strategii Rozwoju DKT wpisują się na ogólnym poziomie we wspomniane cele w szczególności w obszarze rozwoju turystyki na obszarach wiejskich.
Kierunki rozwoju turystyki
do 2015 roku
W dokumencie wskazuje się na rozwój nowoczesnych, konkurencyjnych i
wysokiej jakości produktów turystycznych zachęcających turystów krajowych i
zagranicznych do uprawiania szeroko rozumianej turystyki na terenie Polski.
W dokumencie podkreśla się podejście oparte o koncepcję zrównoważonego
rozwoju w turystyce i wyznacza główne obszary rozwoju polskiej turystyki w
postaci obszarów priorytetowych, tj.:
107 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
107
1. Produkt turystyczny o wysokiej konkurencyjności - działania ukierunkowane na tworzenie i rozwój konkurencyjnych produktów turystycznych, rozwój infrastruktury turystycznej, integrację produktów i oferty turystycznej regionów, rozwój przedsiębiorczości i działalności organizacji w dziedzinie turystyki, rozwój wiodących typów turystyki.
2. Rozwój zasobów ludzkich na rzecz rozwoju turystyki - działania ukierunkowane na przygotowanie kadr dla gospodarki turystycznej, rozwój edukacji turystycznej i turystyki społecznej oraz monitorowanie potrzeb branży turystycznej w zakresie kadr zawodowych.
3. Wsparcie marketingowe - działania ukierunkowane na usprawnienie systemu informacji turystycznej oraz zwiększenie efektywności działań marketingowych w turystyce, szczególnie w obszarze promocji.
4. Kształtowanie przestrzeni turystycznej - działania ukierunkowane na kształtowanie rozwoju turystyki w sposób zachowujący i podnoszący wartość przestrzeni (w tym kulturowej, przyrodniczej, krajobrazowej) oraz zwiększanie dostępności turystycznej regionu poprzez rozwój transportu.
Zapisy Strategii Rozwoju DKT są na poziomie ogólnym komplementarne ze wszystkimi obszarami priorytetowymi wyznaczonymi w dokumencie Kierunki rozwoju turystyki do 2015 roku.
Marketingowa strategia
Polski w sektorze turystyki
na lata 2008-2015
Cel strategiczny określony w dokumencie ukierunkowany jest na zwiększenie skuteczności i efektywności działań marketingowych, w kierunku poprawienia rozpoznawalności Polski jako atrakcyjnej destynacji turystycznej. Realizacja ww. celu strategicznego będzie się odbywać poprzez osiąganie czterech celów operacyjnych:
1. Poprawa pozycji konkurencyjnej na rynkach zagranicznych i krajowym.
2. Rozszerzenie atrakcyjnego wizerunku produktów turystycznych poprzez działania marketingowe.
3. Stworzenie sprawnego i efektywnego systemu informacji turystycznej dla poprawy jakości komunikacji ii obsługi turystów.
4. Transfer wiedzy.
Dla Dolnego Śląska wskazano 4 produkty o znaczeniu priorytetowym, tj.:
wypoczynek w górach w ramach turystyki rekreacyjnej(wypoczynkowej),
turystyka miejska i kulturowa,
konferencje i kongresy w ramach turystyki biznesowej,
podróże służbowe w ramach turystyki biznesowej.
Zapisy Strategii Rozwoju DKT wpisują się na ogólnym poziomie we wspomniane cele operacyjne oraz w większości korespondują z produktami o znaczeniu priorytetowym dla Dolnego Śląska.
Program Operacyjny
Infrastruktura i Środowisko
2014 – 2020 (Projekt)
Zapisy nawiązujące do rozwoju turystyki pojawiają się na poziomie osi priorytetowej VI: Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego:
Priorytet inwestycyjny 6.3. Ochrona, promocja i rozwój dziedzictwa kulturowego i naturalnego, m.in.: w ramach inwestycji odnoszących się do ochrony dziedzictwa kulturowego wspierane będą projekty z
108 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
108
zakresu ochrony, zachowania i udostępnienia, w tym turystycznego, zabytkowych obiektów o znaczeniu ponadregionalnym, dotyczące renowacji zabytków nieruchomych wraz z otoczeniem, konserwacji zabytków ruchomych i ich digitalizacji (w przypadkach kiedy została ujęta jako element projektu).
Poziom Regionalny
Aktualizacja Programu
Rozwoju Turystyki dla
Województwa
Dolnośląskiego
W dokumencie wskazano Subregion Przedgórze Sudeckie jako jeden z 13 na
Dolnym Śląsku. Turystyka w Województwie Dolnośląskim rozwijać się będzie w
oparciu o wspomniane subregiony, na które podzielone zostało całe
województwo. Charakteryzowany w niniejszej Strategii LGT Powiat Świdnicki
obejmuje swym zasięgiem północną i północno-zachodnią część Subregionu
Przedgórza Sudeckiego. Ponadto graniczy z takimi subregionami jak: Subregion
Ślęża, Subregion Sudety Wałbrzyskie oraz Subregion Sowiogórski. Niektóre z ich
obszarów znajdują się również w zasięgu działań wskazanych w niniejszej
strategii. Z tego też względu zapisy Strategii Rozwoju DKT są komplementarne
ze wszystkimi priorytetami wyznaczonymi w dokumencie Aktualizacja
Programu Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego, tj.:
PRIORYTET 1. ROZWÓJ PRODUKTÓW.
PRIORYTET 2. WSPARCIE MARKETINGOWE.
PRIORYTET 3. ROZBUDOWA JAKOŚCIOWEJ INFRASTRUKTURY TURYSTYCZNEJ REGIONU.
PRIORYTET 4. KAPITAŁ LUDZKI.
Strategia Rozwoju
Województwa
Dolnośląskiego 2020
W dokumencie wskazuje się na TURYSTYKĘ, jako jedną z Makrosfer nr 4), skierowanych na wzmocnienie rozwoju gospodarczego Dolnego Śląska i kierunkujących racjonalny dobór przedsięwzięć, tj.:
„grupa działań zakładających wykorzystanie walorów krajobrazowych, kulturowych i środowiskowych Dolnego Śląska dla zapewnienia rozwoju społecznego i gospodarczego regionu poprzez wzmocnienie przemysłu turystycznego, w szczególności w oparciu o dolnośląskie uzdrowiska”
Zapisy nawiązujące do rozwoju turystyki jako makrosfery przejawiają się w jej uszczegółowieniach oraz na poziomie następujących celów:
Cel 2 - Zrównoważony transport i poprawa dostępności transportowej,
Cel 3 - Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, zwłaszcza MŚP
Cel 4 - Ochrona środowiska naturalnego, efektywne wykorzystanie zasobów oraz dostosowanie do zmian klimatu i poprawa poziomu bezpieczeństwa
Cel 6 - Wzrost zatrudnienia i mobilności pracowników
Cel 7 - Włączenie społeczne, podnoszenie poziomu i jakości życia
W dokumencie tym wskazuje się również na rozwój klastrów – Makrosfera 8 - PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ I INNOWACYJNOŚĆ:
Priorytet - 8.1.2. Rozwój gospodarczy oparty o współpracę w ramach klastrów.
Kryteria - 8.3.1. Preferencje dla projektów kooperacyjnych i
109 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
109
klastrowych.
Przedsięwzięcia - 8.4.6. Budowa sieci powiązań gospodarczych w regionie, w tym wspieranie powstawania i funkcjonowania klastrów.
Projekt Regionalnego
Programu Operacyjnego
Województwa
Dolnośląskiego 2014-2020
Zapisy nawiązujące do rozwoju turystyki pojawiają się na poziomie następujących Priorytetów inwestycyjnych:
Internacjonalizacja przedsiębiorstw (PI 3.2) – realizowane będą działania ukierunkowane m.in. na: wzmocnienie wizerunku dolnośląskiej gospodarki, obejmujące m.in. promocję gospodarczą i turystyczną regionu (w wymiarze krajowym i międzynarodowym). Wśród beneficjentów wskazano - podmioty zarządzające klastrami.
Rozwój produktów i usług w MŚP (PI 3.3) - wspierane będą przedsięwzięcia prowadzące do wprowadzenia na rynek nowych produktów/usług (w tym turystycznych) lub dokonanie zasadniczych zmian w sposobie świadczenia usług lub procesie produkcyjnym.
E-usługi publiczne (PI 2.3) - realizowane będą projekty zakładające rozwój elektronicznych usług publicznych szczebla regionalnego i lokalnego oraz zwiększenie do nich dostępu dla obywateli, w tym m.in. projektów z zakresu e-kultury, e-turystyki.
Ochrona i udostępnianie zasobów przyrodniczych i kulturowych (PI 6.3 i PI 6.4) - umożliwiona będzie realizacja projektów dot. wykorzystania i udostępnienia lokalnych zasobów przyrodniczych m.in. na cele turystyczne (np. tereny wypoczynkowe, ścieżki rowerowe, ścieżki konne). Wsparcie otrzymają także działania z zakresu ochrony i zachowania zabytków nieruchomych (zabytków najwyższej rangi, które są udostępniane do zwiedzania i generują znaczący ruch turystyczny) wpisanych do wojewódzkiego rejestru zabytków wraz z ich otoczeniem, jak również działania związane z przebudową, remontem i wyposażeniem budynków instytucji kultury. Wsparcie nakierowane będzie również na przedsięwzięcia dot. rozbudowy ośrodków edukacji ekologicznej oraz kampanie informacyjno-edukacyjne. Wśród beneficjentów wskazano - organizacje pozarządowe, w tym regionalne i lokalne organizacje turystyczne.
Źródło: Opracowanie własne.
Ukazana komplementarność z innymi strategicznymi dokumentami na poziomie krajowym i
regionalnym daje możliwość pełniejszego i bardziej ustrukturyzowanego wdrożenia w życie
zapisów niniejszej strategii. Przyjęcie zapisów niniejszej strategii bezpośrednio koresponduje
również z działaniami na poziomie planowanych programów operacyjnych krajowych i
regionalnych współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej w perspektywie 2014-2020,
co może sprzyjać pozyskiwaniu zewnętrznych źródeł finansowania działalności i projektów
DKT.
110 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
110
12. Zarządzanie realizacją strategii – wdrażanie, monitoring,
aktualizacja, finansowanie
Każda strategia jest wieloletnim dokumentem programowym, który zawiera ocenę
początkowej sytuacji społeczno-ekonomiczno-środowiskowej, określa słabe i mocne strony,
szanse i zagrożenia, wskazuje wizję, misję, cele strategiczne oraz preferowane kierunki
rozwoju. Jest to więc dokument, który powinien być podstawą prowadzenia właściwej
polityki przez poszczególne podmioty działających na scenie lokalnej, regionalnej czy
krajowej.
W przypadku powyższej Strategii cele operacyjne i kierunki działań służą realizacji
zakreślonych celów strategicznych w ramach określonych obszarów strategicznych. Stanowią
one również podstawę do formułowania potencjalnych projektów i przedsięwzięć, dla
których należy każdorazowo wskazywać:
- podmioty odpowiedzialne za ich realizację,
- niezbędne nakładów rzeczowe i finansowe,
- możliwe do uruchomienia źródła finansowania,
- harmonogram realizacji,
- zakładane efekty.
Natomiast realizacja poszczególnych celów strategicznych powinna sprzyjać osiągnięciu celu
nadrzędnego – Misji oraz ukierunkowanemu rozwojowi przybliżającemu do osiągnięcia
zakładanej Wizji. Aby tak się stało, konieczne jest zorganizowane i uporządkowane
zarządzanie procesem realizacji Strategii.
Proces zarządzania realizacją Strategii obejmuje następujące etapy:
1. wdrożenie,
2. monitorowanie realizacji,
3. aktualizowanie.
111 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
111
12.1. Wdrażanie Strategii
Proces wdrożenia Strategii oparty jest na zasadach:
- jawności,
- odpowiedzialności za wykonanie zadań,
- wieloletniego planowania.
W obrębie celów operacyjnych i kierunków działania realizowane będą projekty, na które
składać się będą poszczególne zadania. Opis każdego projektu powinien określać cele
szczegółowe, które będzie realizował, zakres działań, koszt (całkowite i roczne), źródła
finansowania, podmiot realizujący, podmioty współpracujące, koordynatora
odpowiedzialnego za realizację i harmonogram realizacji.
W procesie wdrożeniowym ważną rolę spełniać koordynator działań DKT. Preferowane będą
szczególnie te projekty inwestycyjne, które mają szansę uzyskania znaczącego
dofinansowania zewnętrznego.
Należy zaznaczyć, iż wdrażanie Strategii jest procesem ciągłym i obejmuje sukcesywne
realizowanie przyjętych celów strategicznych, skorelowane z racjonalną i efektywną polityką
finansową DKT. Równolegle powinien zostać wdrożony mechanizm pomiaru i oceny
postępów we wdrażaniu Strategii.
12.2. Narzędzia realizacji strategii
Sprawne i skuteczne realizowanie zapisów zawartych w Strategii Rozwoju DKT wymaga
zorganizowanego i uporządkowanego zestawu narzędzi i instrumentów wspierających
proces jej realizacji. Wśród najważniejszych należy wskazać na narzędzia i instrumenty o
charakterze:
- prawno-administracyjnym, w tym:
budżet DKT
statut DKT,
uchwały regulujące zasady funkcjonowania członków DKT, przedstawicieli
sieci tematycznych, Koordynatora Klastra i innych organów powołanych do
112 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
112
życia w drodze uchwał i decyzji Walnego Zgromadzenia Klastra i Rady
Organizacyjnej Klastra.
postulaty i oddziaływanie poprzez członków DKT na działania instytucji
zewnętrznych.
- ekonomicznym i rynkowym, w tym:
uczestnictwo DKT w innych związkach i organizacjach celowych wspierających
rozwój turystyki.
promowanie wśród mieszkańców pozytywnych zachowań i postaw
ukierunkowanych na poszanowanie zasobów zlokalizowanych na obszarze
oddziaływania DKT (m.in. przyrodniczych, kulturowych).
wpieranie tworzenie sprzyjającego klimatu dla rozwoju przedsiębiorczości
(ulgi, zachęty, zwolnienie, itp.),
wyzwalanie lokalnych inicjatyw gospodarczych,
- finansowym, w tym:
stosowanie „montażu finansowego” przy dużych inwestycjach –
organizowanie środków pochodzących z różnych źródeł na realizację działań i
projektów zaproponowanych w strategii.
ubieganie się o finansowanie zewnętrzne – współfinansowanie zadań
wynikających z zapisów strategii.
tworzenie budżetu zadaniowego.
- organizacyjnym i marketingowym, w tym:
organizacja pracy DKT stosownie do oczekiwań członków oraz w celu
sprawnego wdrażania strategii.
organizacja cyklicznych szkoleń, zebrań i spotkań dla członków DKT.
stworzenie odpowiedniego systemu marketingu DKT w celu ułatwienia
promocji wewnętrznej (skierowanej do mieszkańców poszczególnych LGT)
oraz zewnętrznej (inwestorzy, turyści, sponsorzy).
113 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
113
12.3. Podmioty zarządzające realizacją Strategii.
Odpowiedzialność za realizację zapisów zawartych w Strategii spoczywa na wszystkich
członkach DKT, w szczególności w zakresie realizacji zapisów dotyczących poszczególnych
LGT. Walne Zgromadzenie Klastra i Rada Organizacyjna Klastra sprawuje nadzór nad
realizacją Strategii, a wszelkie jej zmiany wymagają zatwierdzenia Uchwałą Walnego
Zgromadzenia Klastra.
Z uwagi na fakt, iż cele strategii będą realizowane w perspektywie do roku 2020, lista
proponowanych projektów i przedsięwzięć zawarta w strategii powinna być weryfikowana i
aktualizowana z uwzględnieniem aktualnej sytuacji finansowej DKT oraz możliwościami
finansowania zewnętrznego .
Ponadto bardziej efektywne wdrażanie założeń strategii możliwe będzie dzięki
zintensyfikowanej współpracy władzy samorządowej z podmiotami gospodarczymi,
organizacjami pozarządowymi, a także mieszkańcami obszarów oddziaływania DKT, którzy
przejawiają silne zaangażowane w zakresie rozwój funkcji turystycznej na obszarze, na
którym żyją i funkcjonują.
12.4. Monitorowanie – ocena postępów realizacji Strategii
Monitorowanie wdrażania Strategii jest podstawowym warunkiem realizacji celów
strategicznych oraz Misji określonych w tym dokumencie.
Monitoring służyć ma także kontroli postępu realizacji celów i kierunków działań, weryfikacji
osiągniętych rezultatów i porównywaniu ich zgodności z celami strategicznymi.
Istotnym działaniem będzie również ocena sytuacji zewnętrznej i ocena założeń, które mogą
się dezaktualizować w związku ze zmianami sytuacji DKT, regionu i kraju i będzie wymagała
uaktualnienia i adaptacji do zmieniających się warunków. Ważnym aspektem
zasygnalizowanym we wstępie Strategii, jest dokonywanie aktualizacji i uzupełnienia strategii
o analizę potencjału kolejnych Lokalnych Gron Turystycznych, jakie będą tworzone w ramach
DKT. Każdego roku Koordynator Klastra składać będzie Radzie Organizacyjnej oraz Walnemu
Zgromadzeniu Klastra sprawozdanie z realizacji zadań strategicznych poprzez zobrazowanie
114 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
114
wskaźników, mierzalnych i niemierzalnych, dostępnych w statystyce publicznej lub w
wewnętrznym systemie sprawozdawczości DKT.
12.5. Aktualizacja Strategii
Wynikające z monitorowania Strategii zmiany w zapisach dokumentu mogą być dokonywane
na bieżąco w celach operacyjnych i kierunkach działań. Ewentualne zmiany dotyczące
wymienionych obszarów mogą być wprowadzane po zaakceptowaniu przez Radę
Organizacyjną i wprowadzone w formie uchwały Walnego Zgromadzenia Klastra.
12.6. Finansowanie realizacji Strategii.
DKT jako uczestnik życia społecznego i gospodarczego, ma ograniczone możliwości
bezpośredniego (głównie finansowego) wspierania realizacji poszczególnych elementów
Strategii. Może natomiast tworzyć sprzyjające warunki do rozwoju gospodarczego,
przyciągania inwestorów, zdobywania zewnętrznych środków pomocowych i pobudzania
przedsiębiorczości członków Klastra.
Utrzymanie rozwoju DKT, przy ograniczonych wolnych środkach budżetowych wymaga
stosowania montażu finansowego, opartego na partnerstwie publiczno-prywatnym,
pozyskiwaniu środków zewnętrznych i środków z funduszy celowych. Realizacja Strategii
opierać się więc będzie o:
- składki członkowskie,
- zewnętrzne środki pomocowe z funduszy krajowych i europejskich (w tym programy
ministerialne, fundusze UE, mechanizmy finansowe, itp.),
- pozabudżetowe finansowanie wydatków projektowych, w tym partnerstwo
publiczno-prywatne oraz środki finansowe sponsorów.
115 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
115
Wykorzystana literatura:
1. Broński K., Rola dziedzictwa kulturowego w rozwoju lokalnym. Doświadczenie polskie doby
transformacji (po 1989 r.), Zeszyty Naukowe nr 706 Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2006.
2. Cluster-Based Economic Development Policy, National Reform Programme, Poland Ministry of
Economy, http://www.mg.gov.pl/files/upload/11783/ KLASTRY_ENG.pdf.
3. Golec A., Strategia rozwoju klastra turystycznego w Sopocie na lata 2012 – 2016, Synergia Research &
Consulting, Sopot 2011.
4. Gołembski G. (pod red.), Kompendium wiedzy o turystyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2009.
5. Hall J. i in., A Framework to Measure the Progress of Societies, OECD Statistics Working Paper Series,
Statistics Directorate, Working Paper No 34, Paris 2010.
6. Kaczmarek J., Stasiak A., Włodarczyk B., Produkt turystyczny. Pomysł, organizacja, zarządzanie, PWE,
Warszawa 2010.
7. Kurek W. (red. nauk.), Turystyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
8. Mikos A. v. Rohrscheidt, Turystyka Kulturowa - wokół definicji [w:] Turystyka kulturowa, Czasopismo
Internetowe, nr 1/2008, listopad 2008, www.turystykakulturowa.org, 2008.
9. Płocka. J., Wybrane zagadnienia z zagospodarowania turystycznego cz. I, Toruń 2002.
10. Porter M., Porter o konkurencji, Warszawa, PWN, 2001.
11. Scheer A., 1985, Zapomniane linie kolejowe w województwie wałbrzyskim [w:] Rocznik Świdnicki ’84,
Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, Świdnica.
12. Scheer A., 1996, Sto pięćdziesiąt lat kolei w Świdnicy na tle kolei śląskich (cz. II lata 1895-1995) [w:]
Rocznik Świdnicki ’95, Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, Świdnica.
13. Stan i prognoza koniunktury gospodarczej, 80 kwartalny raport oceniający stan koniunktury
gospodarczej w Polsce (III kwartał 2013 r.) oraz prognozy na lata 2013 – 2014, Instytut Badań nad
Gospodarką Rynkową, Warszawa, 2013.
14. Trewin D., Hall J., Developing Societal Progress Indicators: A Practical Guide, OECD Statistics Working
Paper Series, Statistics Directorate, Working Paper No 35, Paris 2010.
15. Wykaz zabytków – dawne województwo wałbrzyskie, Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków we
Wrocławiu, http://wosoz.ibip.wroc.pl/public/?id=92696.
16. Zeidler K., Prawo ochrony dziedzictwa kultury, Wydawnictwo Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2007.
Strony internetowe:
http://www.stat.gov.pl/bdl/app/dane_cechter.dims?p_id=514486&p_token=1926196123#
http://dzpk.pl/pl/parki-krajobrazowe/85-ksiazanski-park-krajobrazowy.html
http://dzpk.pl/pl/parki-krajobrazowe/88-park-krajobrazowy-dolina-bystrzycy.html
http://dzpk.pl/pl/parki-krajobrazowe/91-park-krajobrazowy-gor-sowich.html
http://dzpk.pl/pl/parki-krajobrazowe/95-slezanski-park-krajobrazowy.html
http://pl.wikipedia.org/wiki/Linia_kolejowa_nr_137, http://old.pkp.pl/cop/mapa
http://pl.wikipedia.org/wiki/Linia_kolejowa_nr_274, http://old.pkp.pl/cop/mapa
http://pl.wikipedia.org/wiki/Linia_kolejowa_nr_302
http://wroclaw.lasy.gov.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=712&Itemid=657&tpe=swidnica
http://wroclaw.lasy.gov.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=718&Itemid=663&tpe=swidnica
http://www.ks-j.pl/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=92&
Itemid=501&lang=pl
http://www.ks-j.pl/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=91&
Itemid=500&lang=pl
116 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
116
http://www.norway.org.uk/culture/heritage/cultural/Cultural+Environments.htm
http://www.pi.gov.pl/klastry/chapter_95456.asp;
http://www.powiat.swidnica.pl/strony/powiat_swidnicki_turystyka_pozostale.htm
http://www.pwsz.com.pl/turystyka
http://www.szlak-cysterski.eu/tobject/details/110
http://www.wstt.edu.pl/index.php?what=ekonomia
http://www.wwszip.pl/m-zarzadzanie.html#12
http://www.zsht.swidnica.pl/
Dokumenty rządowe i samorządowe:
1. Aktualizacja Programu Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego
2. Kierunki rozwoju turystyki do 2015 roku, Dokument rządowy przyjęty przez Radę Ministrów w dniu 26
września 2008 r., Ministerstwo Sportu i Turystyki, Warszawa, 2008 r.
3. Marketingowa strategia Polski w sektorze turystyki na lata 2008-2015
4. Polska 2030. Trzecia fala nowoczesności. Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju (Projekt). Część II
5. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014 – 2020 (Projekt)
6. Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Dolnośląskiego 2014-2020
7. Strategia Rozwoju Kraju 2020
8. Strategia Rozwoju Powiatu Świdnickiego na lata 2010 – 2020 – diagnoza społeczno – gospodarcza.
9. Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020
10. Zaktualizowane warianty rozwoju gospodarczego Polski, Założenia do analizy finansowej – Wytycznych
w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym
projektów generujących dochód, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, grudzień 2012.
117 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
117
Spis rysunków
Rysunek 1. Modelowe ujęcie koncepcji funkcjonowania DKT .............................................................................. 13
Rysunek 2. Algorytm decyzyjny - Czy makrootoczenie jest przyjazne dla rozwoju DKT i podmiotów
członkowskich w kontekście kształtowania branży turystycznej? ........................................................................ 16
Rysunek 3. Elementy otoczenia bliższego DKT w obszarze rozwoju funkcji turystycznej ..................................... 30
Rysunek 4. Mapa Powiatu Świdnickiego ............................................................................................................... 37
Rysunek 5. Struktura celów strategicznych i operacyjnych LGT Powiat Świdnicki – schemat myślowy ............... 90
Rysunek 6. Zmodyfikowana macierz BCG dla portfela obiektów dziedzictwa kulturowego LGT Powiat świdnicki –
stan obecny ......................................................................................................................................................... 102
Rysunek 7. Zmodyfikowana macierz BCG dla portfela obiektów dziedzictwa kulturowego LGT – preferowane
kierunki zmian ..................................................................................................................................................... 104
Spis tabel
Tabela 1. Wpływ wybranych czynników politycznych na rozwój funkcji turystycznej, w tym działalność DKT. ... 17
Tabela 2. Wpływ wybranych czynników ekonomicznych na rozwój funkcji turystycznej, w tym działalność DKT.
.............................................................................................................................................................................. 20
Tabela 3. Wpływ wybranych czynników społeczno-kulturowych na rozwój funkcji turystycznej, w tym
działalność DKT ..................................................................................................................................................... 23
Tabela 4. Wpływ wybranych czynników technologicznych na rozwój funkcji turystycznej w DKT ....................... 26
Tabela 5. Ocena wpływu poszczególnych obszarów makrootoczenia na rozwój turystyki przy zastosowaniu skali
5-cio punktowej .................................................................................................................................................... 28
Tabela 6. Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków w Gminie Dobromierz (stan na maj 2011 r.) 43
Tabela 7. Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków w Gminie i Mieście Jaworzyna Śląska (stan na
grudzień 2012 r.) ................................................................................................................................................... 44
Tabela 8. Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków w Gminie Marcinowice (stan na maj 2011 r.) 45
Tabela 9. Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków w Mieści i Gminie Strzegom (stan na styczeń
2013 r.) .................................................................................................................................................................. 47
Tabela 10. Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków w Gminie Świdnica (stan na maj 2011 r.) ... 49
Tabela 11. Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków w Mieście Świdnica (stan na październik 2013
r.) ........................................................................................................................................................................... 51
Tabela 12. Zestawienie obiektów wpisanych do rejestru zabytków w Mieście Świebodzice (stan na maj 2011 r.)
.............................................................................................................................................................................. 53
Tabela 13. Zestawieni danych dotyczących ruchu turystycznego oraz obiektów noclegowych na terenie Powiatu
Świdnickiego w latach 1995-2012. ........................................................................................................................ 69
Tabela 14. Zestawieni danych dotyczących kategorii hoteli na terenie Powiatu Świdnickiego w roku 2012 ....... 70
118 SSttrraatteeggiiaa RRoozzwwoojjuu DDoollnnoośślląąsskkiieeggoo KKllaassttrraa TTuurryyssttyykkii ddoo rrookkuu 22002200
118
Tabela 15. Zestawieni danych dotyczących kraju pochodzenia turystów zagranicznych korzystających z noclegu
na obszarze LGT Powiat Świdnicki w latach 2005-2012. ...................................................................................... 70
Tabela 16. Analiza SWOT LGT Powiat Świdnicki z ukierunkowaniem na turystykę .............................................. 75
Tabela 17. Strategiczne obszary działalności i rozwoju DKT ................................................................................. 78
Tabela 18. Cele operacyjne i kierunki działań DKT ................................................................................................ 79
Tabela 19. Korzyści z realizacji celów DKT w podziale na grupy beneficjentów ................................................... 83