De landschappelijke kunstinstallatie

The End of Sitting.

Staan is geen straf

60 Inside Information

Actueel

Ontwerper Edwin van de Velde buigt zich speciaal voor Inside Information over onderwerpen op het raakvlak van architectuur, ontwerp en interieur. Ditmaal laat hij zijn licht schijnen over de ontwikkelingen in de hedendaagse kantoorruimte: minder zitplaatsen en minder managers.

Auteur: Edwin van de Velde. Foto pagina 60: Jan Kempenaers.

Zitten, of beter gezegd: niet-zitten, staat ruim in de belangstelling. Recente onderzoeken concluderen eenduidig dat langdurig zitten – 6 of meer uur per dag – schadelijk is voor de gezondheid. En 6 uur bereik je ge-makkelijk gedurende een dag waarin zitten bij het ontbijt, in de auto of trein, op de werkplek, tijdens het diner en ’s avonds op de bank gebruikelijk is. Te veel zitten vertraagt echter de stofwisseling en bloedsomloop, het verhoogt de kans op chronische ziek-ten (verhoging cholesterolgehalte met een toename van de kans op hart- en vaatziekten) en zorgt uiteindelijk voor een minder lang leven. Niet voor niets wordt er gezegd: ‘zitten is het nieuwe roken’.

Afgelopen november presenteerde het Nederlandse experimentele onderzoeksbureau Raaaf ‘The End of Sitting’. In een landschappelijke kunstinstallatie werden talloze varian-ten van zittende, liggende en staande posities om te werken of te niksen opgenomen. In de experimentele mock-up worden bevindingen ge-presenteerd en oplossingsrichtingen getest. Het achterliggende onder-zoek is mede ondersteund door de Nederlandse Organisatie voor We-tenschappelijk Onderzoek (NWO). Deze organisatie ondersteunt ook het grootschalige project ‘Hoe ziek word je van zitten?’ van het VUmc in Amsterdam. Zitten is kortom een belangrijk onderwerp om kennis over te ontwikkelen.

De aandacht voor ergonomie in de kantooromgeving is natuurlijk niet nieuw. Zo’n 10 jaar geleden moest iedereen anti-RSI programmaatjes op zijn computer installeren. Ze at-tendeerden je erop dat je elk half uur even iets anders met je type- en muishanden moest doen. Ik ken nie-mand die deze alarmklokken nu nog gebruikt. Het achterliggende idee om het monotone te doorbreken, snijdt echter hout. Ook in het hedendaagse

61Inside Information

Actueel

kantoor zouden we regelmatig een paar minuten moeten staan of lopen. In gedachten zie ik een grote rode loopbel op een witte kantoorwand, die ieder uur rinkelt, waarna en masse een rondje wordt gelopen. Meer praktische oplossingen om ervoor te zorgen dat je minder lang aan een onafgebroken stuk zit en meer staat, zijn een printje een verdieping hoger halen, koffie halen, naar het toilet gaan, naar je collega lopen – in plaats van mailen of bellen – voor een vraag, even wat aan de statafel lezen of aan de bar lunchen. Tegelijkertijd zijn er vele fysieke interieurmogelijkheden te implementeren om minder zitten te stimuleren, of staan te verplichten.

De aandacht voor minder zitten is natuurlijk niet de enige ontwikkeling in het kantoor. Een andere, deels bijpas-sende, ontwikkeling is het ontstaan van de organisatie zonder manager. De documentaire ‘Het einde van de manager’ hierover was kort geleden bij VPRO Tegenlicht te zien. Empower-ment was al enkele decennia geleden hot in managementbladen, maar de praktische toepassing op deze schaal is wat deze uitzending interessant maakte. Van Belgische overheidsin-stantie tot Nederlandse aannemer, allemaal lieten ze zien dat een mana-ger overbodig is. Iedereen is baas over de eigen agenda, de doelstellingen, het kwaliteitsniveau, de werklocatie en het noodzakelijke overleg. Indien het concept succesvol wordt uitgevoerd, biedt het vele voordelen voor zowel de

organisatie als de werknemer. Maar hoe ziet een kantoor zonder mana-ger eruit? Heeft iedereen een ‘corner office’? Waar komt het notenhouten-bureau met directiestoel? En hoe en waar vindt overleg (fysiek) plaats?

Wanneer de organisatiestructuur platter wordt, heeft dit onherroepelijk invloed op het interieur, zowel de architectuur hiervan als de inrichting met meubels. Eén van de zaken die duidelijk verandert, is dat er veel min-der tijd wordt besteed aan vergade-ren aan een traditionele vergadertafel. Als gevolg hiervan is er in het heden-daagse kantoor minder behoefte aan werkplekken en vergaderkamers. Het kantoor wordt een ontmoetingsplek, een locatie om even je neus te laten zien, de laatste roddels te bespreken en zaken af te stemmen. Dit gebeurt steeds minder zittende aan het klas-sieke bureau en steeds vaker in een relaxte woonkamersetting of aan de koffiebar.

Voor inrichters betekent minder zitten en minder managen dat ruimtes an-ders moet worden ingericht. Ruimte om te staan en te roddelen zijn geen verloren meters. In tegendeel: der-gelijke ruimte is cruciaal voor een gezonde werkomgeving. Het bruto vloeroppervlak wordt dus niet en-kel verdeeld in bureauwerkplekken, vergaderzalen, gangpaden, trappen/liften, toiletten en print- en koffie-corners. Er dient daarnaast bewust ruimte te worden gecreëerd voor staand overleg, staand bellen, staand ontmoeten, staand lezen, staand eten. Of hangend, hurkend, liggend, leunend en lopend. Het conceptuele

inrichtingsplan dient daarom funda-menteel aangepast te worden. Met een beetje zoeken bij vernieuwende leveranciers en projectbouwers is passend meubilair nu al beschikbaar. Daar zit de beperking niet. Het is trou-wens ook een optie om zo af en toe weer te gaan roken, in het rokershok sta je immers altijd (buiten).

www.raaaf.nlwww.vumc.nlwww.tegenlicht.vpro.nlwww.wilkhahn.dewww.buzzispace.com

De Stand-up van Wilkhahn.

Buzzihood van Buzzispace.

62 Inside Information

Actueel