staða grunnvatnsrannsókna á Íslandi eðli og umfang verkefna vegna innleiðslu wfd
DESCRIPTION
Árni Hjartarson Daði Þorbjörnsson Guðjón E. Ólafsson Sigurður G. Kristinsson Þórólfur H. Hafstað Álag á vatnshlot Málstofa á Umhverfisstofnun 6. mars. 2009. Staða grunnvatnsrannsókna á Íslandi Eðli og umfang verkefna vegna innleiðslu WFD. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH 1
Staða grunnvatnsrannsókna á Íslandi Eðli og umfang verkefna vegna innleiðslu WFD
Árni Hjartarson
Daði Þorbjörnsson
Guðjón E. Ólafsson
Sigurður G. Kristinsson
Þórólfur H. Hafstað
Álag á vatnshlot
Málstofa á Umhverfisstofnun
6. mars. 2009
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH
Vatnsból og vatnstökumöguleikar
2
Vatn á Íslandi reiknað sem meðaltal yfir allt landið
Vatnsmagn (m)
Grunnvatn 100
Jöklar 30–40
Stöðuvötn 0.13
Lofthjúpurinn yfir landinu 0.007
Vatnsföll 0.005
Frá TJ, ýmsar heimildir
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH 3
Grunnvatnsverkefni sem vatnatilskipunin setur á dagskrá
• Skilgreining og kortlagning grunnvatnshlota• Mat á grunnvatnshlotum (mengunarhætta, áhrif vatnstöku)• Ástandsgreining grunnvatns• Skráning vatnsverndarsvæða• Skilgreining allra vatnshlota sem nýtt eru eða áætlað er að nota til
neysluvatnsöflunar fyrir ≥ 50 manns eða ef tekin eru > 10 m3 á dag að jafnaði
• Áætlun um eftirlit með vatnafari• Túlkun á niðurstöðum mælinga• Ítarlegt mat á grunnvatnshlotum sem teljast í hættu
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH 4
- GAGNAGRUNNAR -
– Vatnsbólaskrá– Borholuskrá– Efnagreiningagrunnur– Vatnsverndarsvæði– Vatnafarskort
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH 5
Vatnsból í vatnsbólaskráÍSOR
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH 6
Sýnishorn úr Vatnsbólaskrá
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH 7
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH
Vatnsból og vatnstökumöguleikar
8
Efni mg/l
pH 8,9
Leiðni 70 μS/cm
Kísill Si 6,27
Klór Cl 10,3
Natríum Na 9,32
Kalsíum Ca 4,71
Magníum Mg 1,76
Kalíum 0,65
Súlfat SO4 2,0
Járn Fe 0,0018
Flúor F 0,0078
CO2 18,7
Uppleyst efni alls 56,7
Dæmi úr gagnagrunni um efnainnihald vatns (Kaldárbotnar)
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH 9
Úr gagnagrunni ÍSOR um vatnsverndarsvæði
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH 10
Verndarsvæði í Fannardal í Norðfirði
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH 12
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH 13
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH 14
Vatnshlot - Grunnvatnsstraumur
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH
Vatnsból og vatnstökumöguleikar
15
Lekt íslenskra jarðefna
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH
Vatnsból og vatnstökumöguleikar
16
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH
Vatnsból og vatnstökumöguleikar
17
Stórar lindir og lindasvæði
Lindasvæði 5 m3/s
Lindasvæði 1 - 5 m3/s
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH
Vatnsból og vatnstökumöguleikar
18
Stærstu lindasvæði Íslands
Nr. LindasvæðiRennsli
m³/sFlatarm.
km²Veitir
1 Þingvallavatn 85 5 Sprungur, hraun
2 Brúará 36 10 Hraun, móberg
3 Eldvatn í Meðallandi 35 24 Hraun
4 Mývatn 32 7,5 Sprungur, hraun
5 Haukadalur 26 12 Grágrýti
6 Hraunfossar-Húsafell 20-25 7 Hraun
7 Rangárvellir 21 10 Hraun
8 Lón í Kelduhverfi 19 3,5 Sprungur
9 Svartá við Vaðöldu 18 2,5 Hraun, grágrýti
10 Rangárbotnar 15 3 Hraun
11 Suðurá, Bárðardal 15 7 Hraun
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH
Vatnsból og vatnstökumöguleikar
19
Stærsta lindasvæðið
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR
ÁH 20
Afrennsli grunnvatns
• Heildarafrennsli grunnvatns 1000 m3/s
• Þar af í byggð 400 m3/s
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR
ÁH 21
Vatnsveitur
• Á gosbeltum landsins og hraunasvæðum sækja flestar byggðir neysluvatn sitt til hrauna eða sprungusvæða. Gvendarbrunnahús í Heiðmörk
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR
ÁH 22
Grágrýtis- og móbergssvæðin
• Á grágrýtis- og móbergssvæðunum eru vatnsból oft í lindum sem koma úr vatnsgæfum jarðmyndunum í berggrunni ellegar í holum sem boraðar hafa verið í þær. Djúpidalur undir Ingólfsfjalli
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR
ÁH 23
Lekur blágrýtisstafli
• Víða á Vestfjörðum þar sem tertíeri blágrýtis-staflinn hefur umtals-verða lekt fæst neyslu-vatn úr lindum sem spretta úr berginu og úr borholum í berggrunni. Á örfáum stöðum öðrum hafa verið gerð vatnsból sem nýta vatn úr blágrýtinu svo sem á Akureyri.
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH 24
Grunnvatn streymir úr Breiðadalsgöngum
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR
ÁH 25
Þétt blágrýtissvæði
• Þar sem berggrunnur er þéttur, svo sem títt er á hinum tertíeru svæðum landsins, Austfjörðum, Eyjafjarðarsvæðinu, víða á Vestfjörðum og fleiri stöðum, er neysluvatn sótt til lausra jarðlaga svo sem í áreyrar, urðir, skriður og jafnvel jökulruðning
Safnbrunnur í Óslækhjá Pyttum í Akrafjalli
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR
ÁH 26
Hreinsistöðvar
• Á örfáum stöðum er vatnsgæfar jarð-myndanir ekki að finna, hvorki í berggrunni né lausum jarðlögum. Þar hefur orðið að grípa til hreinsunar á yfirborðs-vatni.
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH
Vatnsból og vatnstökumöguleikar
27
Jarðfræðileg gerð vatnsbóla
Jarðmyndun Dæmi
Sprungusvæði Reykjavík Gjár Vatnsv. Suðurnesja Hraun Þorlákshöfn Grágrýti Sandgerði Bólstraberg Ólafsvík Blágrýti Akureyri Áreyrar Egilsstaðir Berghlaupsurð Breiðdalsvík Jökulurð Eskifjörður (að hluta) Hreinsað yfirborðsvatn Seyðisfjörður Óhreinsað yfirborðsvatn
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH
Vatnsból og vatnstökumöguleikar
28
Vatnsveitur með yfir 1000 manns á kerfinu
• Reykjavík, Seltjarnarnes• Mosfellsbær• Akranes• Borgarnes• Snæfellsbær• Stykkishólmur• Ísafjörður, Hnífsdalur• Sauðárkrókur• Siglufjörður• Ólafsfjörður• Dalvík• Akureyri• Húsavík• Egilsstaðir
• Neskaupstaður• Höfn• Vestmannaeyjar• Selfoss• Hveragerði• Þorlákshöfn• Grindavík• Sandgerði• Garður• Reykjanesbær• Hafnarfjörður• Kópavogur, Garðabær, Álftanes
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH
Vatnsból og vatnstökumöguleikar
29
Vatnsveitur með yfir 1000 manns á kerfinu
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH 30
Kaldavatnsnotkun á Íslandi
Vatnsnotandi Magn (m3/s) 2003
Magn (m3/s) 2009
Almannaveitur 2,6
Fiskeldi 2,1
Hitaveitur (varmaskiptar) 0,8
Stóriðja 0,5
Einkaveitur 0,2
ALLS 6,2
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH
Vatnsból og vatnstökumöguleikar
31
98%af neysluvatni Íslendinga er grunnvatn að uppruna
2%er hreinsað yfirborðsvatn
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR ÁH
Vatnsból og vatnstökumöguleikar
32
Vatnsveitur sem OS/ISOR hafa komið að
ÍSLENSKAR ORKURANNSÓKNIR
KÆRAR ÞAKKIR