Inboerende burgers

stadslandbouw als de nieuwe ‘mondigheid’

DE WAARD EETBAAR LANDSCHAPPrinsengracht 39 B

1015 DL Amsterdam06.1957 2100 / fdewaard@xs4all.nl

Een korte introductie met beeld, op basis van presentatie CSR Chicksmiddag ‘Made in Holland’

20.11.2010, restaurant De Kas, Amsterdam

Voor de teelt van ons voedsel en de omgang met de natuur gebruiken we

• monoculturen

die draaien op externe inputs van schaarse, niet-hernieuwbare, gemonopoliseeerde hulpbronnen:

• aardolie• chemikaliën• technologie

Veel mensen groeien op in een stedelijke omgeving, en hebben nauwelijks nog voeling met natuurlijke patronen en processen.

Een ‘onderhoudsvrije’ tuin klinkt dan makkelijk, maar pakt meestal net zo verarmd uit als de grootschalige landbouw en ruimtelijke ordening.

Zelfs de traditionele moestuin is eigenlijk een postzegelversie van de dominante productiesystemen:

• platte, rechtlijnige veldjes• kale grond met gewassen in rijen• grote hoeveelheden meststoffen van buitenaf

We kunnen de natuur blijven pesten, in een ‘strijd’ die we onherroepelijk verliezen. Het is de hoogste tijd om met haar te gaan samenwerken. Ook in de stad.

De stad biedt een enorme oppervlakte die voor de groei van planten te gebruiken is.

Voor een deel is de toepassing een kwestie van ruimtelijke planning door overheden en professionele partijen.

Maar ook inwoners kunnen in hun leefomgeving voor planten zorgen. En dat doen ze dan ook.

‘Gewoon’, voor het mooi..

... voor de beestjes...

... of voor wat vijgen, druiven pruimen, kool...

Onder de noemer ‘stadslandbouw’ontwikkelt zich ook in Nederland een breed palet aan organisatievormen, waarin burgers zich directer verbinden met de bron van hun voedsel, en daar ook meer zorg en verantwoordelijkheid voor dragen.

Een van de vele voorbeelden is de ‘pluktuin’ De Nieuwe Ronde in Wageningen. Inwoners uit de omgeving huren een deel van de tuin, die volgens een afgesproken teeltplan wordt verzorgd door iemand met professionele vaardigheden. Zelf kan men dan op ieder moment uit het eigen deel komen oogsten.

De Bikkershof is een binnenterrein in de Utrechtse binnenstad, dat door bewoners van de omliggende huizen wordt beheerd, en ook eetbaar groen omvat - zowel in privé beheerde moestuinen als semi-openbaar, in hagen en het boomgaardje. Tijdens buurtoogstfeesten wordt van het lokale fruit onder meer jam gemaakt.

Een wel heel bijzonder voorbeeldvan stadslandbouw is te vinden in de achtertuin van een huis in een arbeiderswijk van Moeskroen (B.).

In een ware wildernis van kruiden, planten, struiken, klimplanten en bomen telen de bewoners al tientallen jaren talloze soorten groenten en fruit.

Zij laten bovendien ter plekke zien hoe productief kleinschalige systemen kunnen zijn, als zij maar volgens ecologische principes worden beheerd.

In 40 jaar is er nooit kunstmest of chemische bestrijding gebruikt, terwijl er geen zieke plant te vinden is, en het humusgehalte van de bodem 12% is - twee maal zo hoog als dat van een hele gezonde bodem.

Alles staat dicht op elkaar geplant, zodat er voor ‘onkruid’ geen plek is; door de vele onderlinge relaties komen alle soorten aan de ruimte en voedingsstoffen die zij nodig hebben..

Deze pioniers beheren daarbij een vereniging die eigenaar is van een zaadbank met niet minder dan 6.500 soorten eetbare planten. Leden kunnen voor een luttel bedrag zaden uit de catalogus bestellen, en wanneer zij zelf zaden aan hun planten krijgen, sturen zij die weer in. De grondgedachte van dit alles is dat voedselbronnen voor iedere aardbewoner direct toegankelijk zouden moeten zijn.