standard usług opiekuńczych dla osób starszych

Projekt 1.18 „Tworzenie i rozwijanie standardów usług pomocy i integracji społecznej” jest współfinansowany

ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Standard usług opiekuńczych dla osób starszych

świadczonych w miejscu zamieszkania

Wersja robocza z dnia 1.06.2011 r.

Zespół ekspercki do spraw osób starszych

w składzie:

Joanna Staręga- Piasek,

Krzysztof Balon,

Grażyna Rutkiewicz,

Katarzyna Stec,

Izabela Szmaglińska,

Mirosława Zielony

Przedruk, kopiowanie i wykorzystywanie całości lub fragmentów tekstu wyłącznie za zgodą

Wspólnoty Roboczej Związków Organizacji Socjalnych.



Stro

na2

Spis treści

Wprowadzenie …………………………………………………………………………..……… 2

1. Usługi opiekuńcze jako przedmiot standaryzacji ......………………….…….………….. 4

1.1 Definicja usług …………………………………………………..…………………….. 4

1.2 Podstawy prawne ……………………………………………………………………... 4

1.3 Cel usług oraz zakładane efekty ………………….....………………………………. 4

2. Zakres usług opiekuńczych ………………………………………………………………... 5

2.1 Zakres przestrzenny usług …………………………………………………………….. 5

2.2 Zakres podmiotowy usług …………………………………………………………….. 5

2.2.1 Procedura czynności dotyczących przyznawania i ustalania odpłatności

za usługi opiekuńcze ……………………………………………… 6

2.3 Zakres rzeczowy usług ……………………………………………………………….. 8

2.3.1 Obowiązkowy zakres czynnościowy ………………………………………… 9

2.3.2 Przykładowe czynności w wersji optymalnej ……………………………… .. 10

3. Proponowane narzędzia ……………………………………………….………………… .17

4. Warunki realizacji usługi ………………………………………………………………… 18

4.1 Warunki materialne ………………………………………………………………… 18

4.2 Warunki żywieniowe ………………………………………………………………… 18

4.3 Wymagania dotyczące świadczenia usług (również przez podmioty niepubliczne) … 19

4.3.1 Wymogi wobec podmiotu realizującego usługi …………………………..… 19

4.3.2 Wymogi wobec osoby realizującej usługi ……………………………………… 19

4.4 Kwalifikacje realizatorów usług ……………………………………………………… .21

5. Monitoring i ewaluacja ……………………………………………………………………… 23

6. Typowe problemy związane z realizacją usług ……………………………………… … 25

Podsumowanie ………………………………………………………………………………… …27.

Wykaz skrótów …………………………………………………………………………………… 27

Bibliografia …………………………………………..…………………………………………… 28

Spis tabel ……………………………………………………………………………………………30

Załączniki ………………………………………………………………………………………… 31



Stro

na3

Wprowadzenie

Postępujące procesy starzenia się populacji - zwiększający się udział osób w wieku starszym

w społeczeństwie (w tym osób wymagających wsparcia), zmiany w tradycyjnym modelu rodziny

(odejście od modelu rodziny wielopokoleniowej, wzrastająca ilość rodzin niepełnych) oraz niski status

ekonomiczny seniorów, w szczególności samotnych1, to czynniki, które powodują, że usługi

opiekuńcze świadczone w miejscu zamieszkania dostarczane przez gminę to jedna z form usług

społecznych o coraz większym zasięgu i znaczeniu społecznym, dla której dotychczas nie funkcjonuje

standard ogólnopolski. Zapewnienie odpowiedniej jakości tych usług to istotne wyzwanie - nie tylko

z punktu widzenia interesu indywidualnego osoby starszej z nich korzystającej (i jej rodziny), ale

również z perspektywy całej społeczności i społeczeństwa. Usługi te przyczyniają się bowiem do

utrzymania odpowiedniego poziomu życia osób starszych, które w codziennym życiu doświadczają

ograniczeń w zaspokajaniu podstawowych i niezbędnych potrzeb w miejscu zamieszkania, a poprzez

to w perspektywie dłuższego czasu przyczyniają się opóźnienia momentu umieszczenia w placówkach

całodobowej opieki.

Analiza warunków i zasad realizacji usług opiekuńczych świadczonych w miejscu

zamieszkania wskazuje na ich niewielką obudowę formalno-prawną. Zapisy ustawy o pomocy

społecznej wskazują jedynie komu mogą być te usługi przyznane i jaki jest ich ogólny zakres.

W kompetencji rad gmin ustawodawca pozostawił określenie szczegółowych warunków przyznawania

usług, ustalania i pobierania odpłatności za nie oraz zasad częściowego lub całkowitego zwalniania od

opłat za ich realizację. Według informacji zawartych w KRB2 co druga (57%) jednostka organizacyjna

pomocy społecznej nie ma opracowanych żadnych procedur w zakresie sposobu świadczenia usług

opiekuńczych, a jeśli już takie dokumenty są opracowywane, to zwykle na poziomie stosunkowo

ogólnym, na potrzeby przygotowania specyfikacji przy zlecaniu wykonania usługi podmiotom

zewnętrznym w postępowaniu konkursowym lub przetargowym. Działania standaryzacyjne

podejmowały dotychczas nieliczne ośrodki pomocy społecznej, najczęściej miejskie i wielkomiejskie.

Wdrożenie standardu usług opiekuńczych dla osób starszych świadczonych w miejscu

zamieszkania ma za zadanie przyczynić się do ujednolicenia i uporządkowania oferty pomocy w tym

zakresie. Z jednej strony standaryzacja daje szansę na dostarczanie przez wszystkie podmioty w miarę

jednolitej usługi (o podobnych podstawowych cechach i określonej jakości), z drugiej strony sprzyja

konkurowaniu między realizatorami usług (wyższym) standardem usługi. Tak rozumiany standard nie

oznacza całkowitej jednolitości - zakłada elementy o charakterze obowiązkowym (minimalnym) oraz

1 Dane za 2010 rok: najniższa emerytura - 706,29 zł brutto (616,46 zł netto) miesięcznie, przeciętna emerytura – 1.618,70 zł

brutto (1.353,47 zł netto), przy czym miesięczne średnioroczne minimum egzystencji dla jednoosobowego gospodarstwa

emeryckiego (kwota niezbędna do podtrzymania funkcji życiowych człowieka i sprawności psychofizycznej) w 2009 roku

wynosiło 421,90zł (netto), a średnioroczne miesięczne minimum socjalne (kwota niezbędna do zaspokojenia potrzeb bytowo-

konsumpcyjnych na niskim poziomie) 905,00 zł (netto). Stąd niskie zainteresowanie osób starszych komercyjnymi usługami

opiekuńczymi. 2 Krajowy Raport Badawczy, Warszawa 2010.



Stro

na4

optymalnym czy przedziałowym3.

1. Usługi opiekuńcze jako przedmiot standaryzacji

Przedmiotem standaryzacji są usługi opiekuńcze dla osób starszych świadczone w miejscu

zamieszkania.

1.1 Definicja usług

Usługi opiekuńcze to świadczenie niepieniężne z pomocy społecznej, obejmujące pomoc

w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych -opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza

pielęgnację oraz (w miarę możliwości), zapewnienie kontaktów z otoczeniem osobie starszej, która

w tym zakresie wymaga pomocy innych osób.

Wymiar i zakres usług opiekuńczych uzależniony jest od stanu zdrowia osoby starszej, jego sytuacji

rodzinnej i materialnej, sprawności psychofizycznej jak również możliwości wsparcia i udzielenia

pomocy ze strony rodziny i środowiska. Usługi opiekuńcze mogą być świadczone przez instytucje

pomocy społecznej lub inne instytucje działające na rzecz osób starszych wymagających takiej

pomocy jak również wyspecjalizowane organizacje pozarządowe oraz podmioty komercyjne.

1.2 Podstawy prawne

Podstawowymi aktami prawa polskiego determinującymi realizację usług opiekuńczych

w miejscu zamieszkania dla osób starszych są:

1. Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (art. 17 ust. 1 pkt. 11, art. 50) wraz

z aktami wykonawczymi;

2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 25 stycznia 2011 r. w sprawie

rodzinnego wywiadu środowiskowego;

3. Uchwały rady gminy bądź rady miasta określające szczegółowe zasady przyznawania

i zasady odpłatności za usługi opiekuńcze;

4. Lokalne strategie rozwiązywania problemów społecznych i programy osłonowe na rzecz osób

starszych w zakresie opieki i wsparcia w miejscu zamieszkania;

5. Dokumenty organizacyjne jednostek / podmiotów odpowiedzialnych za organizację

i realizację zadania (np. statuty, regulaminy, procedury).

1.3 Cel usług i zakładane efekty

Celem usług opiekuńczych świadczonych dla osób starszych w miejscu zamieszkania jest

umożliwienie tym osobom dalszego (jak najdłuższego) funkcjonowania w swoim dotychczasowym

3 Por. R. Szarfenberg, Standaryzacja usług społecznych,

http://www.wrzos.org.pl/projekt1.18/download/Ekspertyza%20Ryszard%20Szarfenberg.pdf (dostęp kwiecień 2011 r.).



Stro

na5

środowisku, mimo doświadczanych ograniczeń w samodzielnym zaspokajaniu podstawowych

i niezbędnych potrzeb oraz barier w integracji ze środowiskiem. Poprzez odpowiednie wsparcie

zapewniane osobie starszej w formie usług opiekuńczych powyższe ograniczenia oraz bariery

powinny być niwelowane, przyczyniając się do zachowania (mimo postępującego procesu starzenia)

lub podnoszenia poziomu jej życia. Świadczenie usług w sposób zorganizowany adekwatnie do

rozpoznanych potrzeb powinno zawsze zakładać partycypację osoby starszej w wykonywaniu poszczególnych

czynności wchodzących w zakres usług (charakter wspierająco - aktywizujący, ale nie wyręczający) oraz ścisłą

współpracę w realizacji usług z najbliższym otoczeniem osoby starszej (zgodnie z zasadą pomocniczości).

Efektem usług opiekuńczych o odpowiedniej jakości jest:

podtrzymanie lub poprawa sprawności fizycznej osoby starszej, jej dobra kondycja psychiczna

oraz integracja ze społecznością w stopniu adekwatnym do indywidualnych możliwości

i potrzeb

utrzymanie stabilnego stanu zdrowia

uniknięcie powikłań związanych z hospitalizacją, długotrwałą lub przewlekłą chorobą

uniknięcie powikłań wynikających z długotrwałego unieruchomienia (odparzenia, odleżyny,

przykurcze, powikłania układu oddechowego, pokarmowego, krążenia)

kompensowanie ograniczonej zdolności do samodzielnego poruszania się przy pomocy osoby

drugiej

poprawa samopoczucia

podtrzymanie lub zwiększenie samodzielności

podtrzymanie lub zwiększenie aktywności

zmniejszenie izolacji społecznej

2. Zakres usług opiekuńczych

2.1 Zakres przestrzenny

Usługi opiekuńcze są organizowane i świadczone przez gminę na jej terenie (jako zadanie

własne gminy z zakresu pomocy społecznej o charakterze obowiązkowym). Realizacja usług

opiekuńczych odbywa się w miejscu zamieszkania osoby starszej i w jej najbliższym otoczeniu.

2.2 Zakres podmiotowy

Wsparcie w formie usług opiekuńczych przysługuje starszej osobie samotnej1, która wymaga

pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona mimo wykorzystania własnych uprawnień, zasobów

i możliwości. Wsparcie w tej formie może być również przyznane:

starszej osobie samotnie gospodarującej1, gdy wymaga pomocy innych osób, a wspólnie



Stro

na6

niezamieszkujący małżonek, wstępni, zstępni nie mogą takiej pomocy zapewnić,

wykorzystując swe uprawnienia, zasoby i możliwości

osobie starszej w rodzinie, gdy wymaga pomocy innych osób, a rodzina nie może zapewnić

odpowiedniej pomocy z uzasadnionej przyczyny, wykorzystując swe uprawnienia, zasoby

i możliwości.

2.2.1 Procedura czynności dotyczących przyznawania i ustalania odpłatności za usługi opiekuńcze

Procedura przyznawania i ustalania odpłatności za usługi opiekuńcze dla osób starszych

świadczone w miejscu zamieszkania obejmuje:

1. Przyjęcie zgłoszenia dotyczącego udzielenia pomocy (pisemny wniosek o przyznanie usług

opiekuńczych lub pisemne potwierdzenie ustnego/telefonicznego zgłoszenia potrzeby udzielenia

pomocy).

2. Przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego. Pracownik socjalny przeprowadzający

wywiad rodzinny z osobą starszą kompletuje w szczególności następujące dokumenty:

a. zaświadczenie lekarskie wydane przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej

stwierdzające, iż osoba ubiegająca się o przyznanie usług opiekuńczych wymaga

pomocy innych osób

b. kserokopię orzeczenia o niepełnosprawności (jeżeli jest)

c. oryginały zaświadczeń potwierdzających wysokość dochodu osoby/rodziny wspólnie

gospodarującej z miesiąca poprzedzającego miesiąc złożenia wniosku o pomoc (lub

potwierdzone kserokopie)

d. oświadczenie o stanie majątkowym

e. dowód osobisty lub inny dokument potwierdzający tożsamość wnioskodawcy (do

wglądu)

W trakcie przeprowadzania wywiadu środowiskowego u osoby ubiegającej się

o przyznanie usług opiekuńczych pracownik socjalny powinien ustalić imiona i nazwiska, adresy

zamieszkania osób zobowiązanych do alimentacji ( małżonka, zstępnych i wstępnych) oraz zakres

pomocy udzielanej przez te osoby. Pracownik socjalny jest zobowiązany do udzielenia wyczerpującej

informacji osobie ubiegającej się o przyznanie usług opiekuńczych, ze szczególnym uwzględnieniem

zasad ponoszenia odpłatności za świadczone usługi.

Czas realizacji: niezwłocznie od przyjęcia zgłoszenia potrzeby udzielenia pomocy (do 14 dni

od powzięcia wiadomości o konieczności przeprowadzenia wywiadu).

3. Dokonanie analizy sytuacji osoby ubiegającej się o wsparcie:

a. po zgromadzeniu wszystkich wymaganych dokumentów łącznie z rodzinnymi

wywiadami środowiskowymi (osób zobowiązanych do alimentacji), pracownik

socjalny analizując sytuację rodzinną (pod kątem zapewnienia opieki przez rodzinę)

i zdrowotną osoby ubiegającej się o przyznanie usług opiekuńczych wnioskuje

o przyznanie tej formy pomocy, bądź jej odmowę



Stro

na7

b. wywiad środowiskowy powinien zawierać diagnozę sytuacji osoby/rodziny ubiegającej

się o przyznanie pomocy oraz wnioski pracownika socjalnego, w kwestii zasadności

ubiegania się o przyznanie usług opiekuńczych

c. na podstawie zebranych dokumentów i oceny sytuacji osoby starszej pracownik

socjalny zobowiązany jest do przygotowania propozycji planu pomocy obejmującego,

m.in:

- indywidualny zakres usług opiekuńczych, opracowany z udziałem osoby

starszej oraz realizatora usług

- wymiar usług (ilość godzin dziennie, ilość dni świadczenia usług w

tygodniu)

- wysokość odpłatności (zgodne z prawem lokalnym)

- zakres i formy pracy socjalnej, z wykorzystaniem dostępnych narzędzi

pracy socjalnej

d. przy ustalaniu wymiaru godzin i zakresu świadczonych usług opiekuńczych pracownik

socjalny powinien uwzględnić w szczególności:

- rodzaj schorzenia i sprawność fizyczną OS

- warunki mieszkaniowe OS

- sytuację rodzinna i materialną OS

- uwarunkowania środowiskowe OS (np. miejsce zamieszkania)

- wydolność opiekuńczą rodziny OS

e. zakres przyznanych usług powinien wynikać ze stanu zdrowia osoby starszej oraz jej

sytuacji rodzinnej.

Czas realizacji: niezbędna do wydania decyzji analiza sytuacji rodziny musi zakończyć się

niezwłocznie po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego i zebraniu niezbędnych

dokumentów.

4.Rozstrzygnięcie sprawy:

a. na podstawie zebranych przez pracownika socjalnego dokumentów kierownik OPS

wydaje niezwłocznie decyzję o przyznaniu usług opiekuńczych ( bądź decyzję

o odmowie), która zawiera w szczególności:

- oznaczenie organu wydającego decyzję oraz datę i miejsce jej wydania

- oznaczenie adresata lub adresatów decyzji

- podstawę prawną z przywołaniem konkretnych przepisów prawa,

- rozstrzygnięcie, zawierające w szczególności:

- zasady przyznania (zakres świadczonych usług, czas trwania)

- zasady odpłatności adekwatne do przyznanej pomocy oraz tryb

ich pobierania

- zasady częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat, jak

również tryb ich pobierania



Stro

na8

b. uzasadnienie faktyczne i prawne przyznania lub odmowy przyznania usług

c. pouczenie o przysługującym prawie do odwołania podpis osoby uprawnionej do

reprezentowania organu (imię i nazwisko) wraz z podaniem stanowiska służbowego

d. zmiana decyzji dotyczącej zwiększenia lub zmniejszenia liczby godzin usług

opiekuńczych następuje w przypadku zmiany sytuacji rodzinnej i dochodowej,

pogorszenia lub polepszenia stanu zdrowia osoby starszej (co wiąże się z dokonaniem

aktualizacji rodzinnego wywiadu środowiskowego) oraz w związku z wynikami

okresowego monitoringu realizacji usługi

e. zmiana decyzji w części dotyczącej odpłatności następuje w przypadku zmiany dochodu

klienta lub jego sytuacji rodzinnej, zgodnie z zasadami zawartymi w ustawie o pomocy

społecznej

f. informacje niezbędne do wykonania usług przekazuje się realizatorowi usług

Czas realizacji: wydanie decyzji następuje niezwłocznie po zebraniu kompletu dokumentów

stanowiących podstawę przyznania lub odmowy przyznania usług opiekuńczych.

5. Postępowanie dodatkowe w sprawie ustalania rodzaju i zakresu usług opiekuńczych oraz

odpłatności:

a. w przypadku ubiegania się o przyznanie usług opiekuńczych dla członka rodziny

kierownik ośrodka pomocy społecznej (OPS) może w drodze umowy ustalić

z małżonkiem, zstępnymi lub wstępnymi rodzaj i zakres świadczonej przez nich pomocy

na rzecz osoby ubiegającej się o przyznanie świadczenia zgodnie z art. 103 ust.1 ustawy

o pomocy społecznej. Przedmiotem umowy jest dobrowolne zobowiązanie się do

świadczenia pomocy w formie pieniężnej lub w naturze na rzecz osoby starszej

ubiegającej się o przyznanie usług opiekuńczych

b. przygotowaną przez pracownika socjalnego umowę podpisuje kierownik OPS oraz

osoba zobowiązana do alimentacji

Czas realizacji: W przypadkach szczególnie uzasadnionych tj. gdy osoba powinna zostać

niezwłocznie objęta formą pomocy usługowej ze względu na sytuację zdrowotną lub społeczną,

wywiady alimentacyjne mogą być przeprowadzone w terminie późniejszym;

2.3 Zakres rzeczowy

Zakres rzeczowy usług opiekuńczych świadczonych w miejscu zamieszkania obejmuje

różnorodne czynności o charakterze wspomagającym, opiekuńczym i pielęgnacyjnym, które mogą być

przyznawane i świadczone osobom starszym wymagającym pomocy w zaspokajaniu codziennych

potrzeb życiowych, opiece higienicznej, pielęgnacji i utrzymywaniu kontaktów z otoczeniem. Ze

względu na różnorodność społeczności lokalnych i możliwości finansowych poszczególnych gmin



Stro

na9

katalog czynności powinien być dookreślony na szczeblu lokalnym. Prezentowany poniżej katalog

czynności zawiera elementy o charakterze obowiązkowym (uznane jako konieczne do zawarcia

w katalogu gminnym) oraz przykładowe czynności w wersji optymalnej.

Przyznając usługi opiekuńcze osobie starszej ośrodek pomocy społecznej ustala indywidualny

zakres usług ze wskazaniem konkretnych czynności, biorąc pod uwagę:

konieczność zaspokojenia niezbędnych potrzeb,

inne potrzeby osoby starszej, odpowiadające celom i mieszczące się w możliwościach pomocy

społecznej,

sytuację socjalno - bytową i rodzinną osoby starszej (np. osoba samotna),

możliwości wykorzystania uprawnień i zasobów osoby starszej i jej otoczenia (np. pomoc

sąsiedzka, wolontariat).

2.3.1 Obowiązkowy zakres czynnościowy

I. Pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych:

1. Czynności żywieniowe:

a) przygotowanie lub dostarczenie posiłków (w tym minimum jednego gorącego) oraz

produktów żywnościowych na pozostałą część dnia, z uwzględnieniem zalecanej diety

i zachowaniem dbałości o higienę żywności

b) pomoc w spożywaniu posiłków lub karmienie OS , o ile wymaga tego jej stan zdrowia

2. Czynności gospodarcze:

a) przynoszenie opału, palenie w piecu

b) sprzątanie:

- utrzymywanie w czystości najbliższego otoczenia osoby starszej (z wyłączeniem

ciężkich prac porządkowych)

- wynoszenie śmieci

- utrzymywanie w bieżącej czystości sprzętu codziennego użytku, w tym urządzeń

sanitarnych

- mycie okien

c) utrzymywanie w czystości naczyń stołowych i kuchennych

d) utrzymywanie w czystości sprzętu pomocniczego ułatwiającego codzienne

funkcjonowanie (np. wózek inwalidzki, balkonik, podnośnik)

e) robienie zakupów

f) pranie odzieży, bielizny pościelowej, niezbędne prasowanie lub zanoszenie i odbiór

rzeczy z pralni

3. Czynności organizacyjne:

a) ustalanie wizyt lekarskich i towarzyszenie w nich jeżeli zachodzi taka potrzeba

b) realizacja recept lekarskich



Stro

na1

0

c) załatwianie spraw urzędowych lub towarzyszenie podczas wizyt w urzędach lub

innych instytucjach i organizacjach

d) pomoc w regulowaniu opłat (na życzenie)

e) pomoc w organizacji czasu wolnego

f) zgłaszanie do naprawy urządzeń i instalacji domowych

4. Inne czynności wynikające z indywidualnych potrzeb osoby starszej

II. Opieka higieniczna:

1. Czynności pielęgnacyjne:

a) utrzymanie higieny – mycie ciała, mycie głowy, kąpiel

b) czesanie

c) obcinanie paznokci

d) golenie

e) pomoc w załatwianiu potrzeb fizjologicznych

f) układanie osoby chorej w łóżku i pomoc przy zmianie pozycji

g) zapobieganie powstaniu odleżyn lub odparzeń

h) zmiana pieluchomajtek,

i) czyszczenie protez zębowych

2. Zmiana bielizny osobistej i pościelowej

3. Słanie łóżka

4. Inne czynności wynikające z uzasadnionych indywidualnych potrzeb osoby starszej

III. Pielęgnacja zalecona przez lekarza:

1. Czynności pielęgnacyjne:

a) oklepywanie

b) stosowanie okładów i kompresów

c) zmiana opatrunków

2. Podawanie leków drogą doustną, doodbytniczą, wziewną (inhalacje) lub przez skórę

(wcieranie)

3. Mierzenie temperatury, ciśnienia, poziomu cukru itp.

4. Inne czynności wynikające z indywidualnych zaleceń lekarskich

IV. Zapewnienie kontaktów z otoczeniem:

1. Inicjowanie, ułatwianie kontaktu z rodziną i środowiskiem lokalnym

2. Organizacja wyjść z mieszkania

3. Pomoc w zaspokajaniu potrzeb duchowych, w tym religijnych

4. Pomoc w zaspokojeniu potrzeb kulturalno - sportowo - rekreacyjnych

5. Inne czynności wynikające z indywidualnych potrzeb osoby starszej



Stro

na1

1

2.3.2 Przykładowe czynności w wersji optymalnej (katalog otwarty, uzależniony od możliwości

zarówno organizatora, jak i osoby starszej oraz jej otoczenia)

1. Utrzymanie w czystości otoczenia osoby starszej, w tym ciężkie prace porządkowe

(np. trzepanie dywanów, mycie glazury, mycie klatki schodowej, mycie lamp

i żyrandoli, sprzątanie przynależnych pomieszczeń użytkowych, ogródków)

2. Transport specjalistyczny, np. dojazd na wizytę lekarską

3. Usługi fryzjerskie, manicure i pedicure

4. Usługi kosmetyczne

5. Zabiegi relaksujące

6. Organizacja czasu wolnego

7. Towarzyszenie osobie starszej (wspólne wyjścia do teatru, kina, na koncerty, wyjazdy)

8. Opieka nad zwierzętami domowymi.

9. Instruktaż pielęgnacyjny wraz z zasadami bezpiecznego przemieszczania

10. Trening dietetyczny i porady dietetyczne

11. Trening ekonomiczny

12. Porady psychologa dla rodziny, czyli jak wspierać osobę starszą

13. Porady ergonomiczne, czyli jak zaplanować mieszkanie dla osoby starszej

14. Zapewnienie dostępu do Internetu

Osoba świadcząca usługi musi unikać sytuacji, gdy tylko ona jest stroną aktywną, wyręczając

bądź wręcz eliminując świadomy wysiłek i jakąkolwiek samodzielność osoby starszej. Bardzo

ważnym aspektem pracy jest świadomość istnienia różnorodnych zagrożeń, co powinno mieć

odzwierciedlenie we wszystkich czynnościach opiekuńczych. Osoba świadcząca usługi jest

zobowiązana dbać nie tylko o bezpieczeństwo osoby starszej, ale również o własne. Ma prawo

odmówić wykonania czynności zagrażającej jej zdrowiu, np. dźwigania podopiecznego

unieruchomionego przy przemieszaniu go z łóżka na fotel, jeżeli jest sama i nie może skorzystać

z pomocy innych osób, nie dysponuje sprzętem wspomagającym i nie zna technik bezpiecznego

przemieszania osoby unieruchomionej. Podczas pracy osoba świadcząca usługi ma również prawo

odmówić wykonania czynności niezgodnych z zakresem zleconych czynności i etyką zawodową.

Opiekując się osobą starszą zwłaszcza jeśli jest to osoba unieruchomiona, niezbędne jest takie

zorganizowanie przestrzeni i codziennych czynności wykonywanych wokół chorego, aby

maksymalnie ograniczyć możliwe przeszkody, urazy pleców, nadwyrężenia mięśni itp.

Porady praktyczne:

1. Organizacja przestrzeni – jeśli to możliwe, osoba starsza powinna mieć osobny pokój z łatwym

dostępem do łazienki. Gdy sama nie może korzystać z toalety, blisko łóżka powinien być basen

i/lub kaczka. Meble warto przestawić tak, aby w pomieszczeniu było jak najwięcej przestrzeni

a na drodze do toalety czy innych pomieszczeń nie stały niepotrzebne sprzęty. W miarę

możliwości należy zainstalować specjalne uchwyty, które pozwolą osobom starszym



Stro

na1

2

o ograniczonej mobilności przemieszczać się, podpierać przy podnoszeniu itp. Zaleca się

umieszczenie w pokoju szafki, w której w jednym miejscu zebrane byłyby wszystkie niezbędne

do pielęgnacji przedmioty oraz leki.

2. Zasady przemieszczania i układania osoby starszej obłożnie chorej:

- należy określić cel zmiany położenia,

- wybierać technikę właściwą do sytuacji,

- należy ocenić swoje możliwości fizyczne,

- ustalić czy w czasie podnoszenia lub przemieszczania będą wykonywane inne czynności

np. zmiana pielucho majtek,

- należy pamiętać o stroju, który nie krępuje ruchów oraz odpowiednim obuwiu,

- osoba, która podnosi chorego musi pewnie stać lub klęczeć na łóżku i przyjąć właściwą

pozycję,

- nogi osoby przemieszczającej powinny być ugięte,

- należy unikać skręceń kręgosłupa i pochyleń na boki,

- nie można pozwolić na chwyt za odcinek szyjny kręgosłupa opiekunki przez osobę starszą,

- jeżeli to możliwe należy korzystać ze sprzętu pomocniczego.

3. Organizacja czasu – aby zapewnić osobie starszej poczucie stałości i bezpieczeństwa należy

przestrzegać ustalonych godzin posiłków, zabiegów higienicznych, przyjmowania leków itp.

Zaplanowanie czynności zapobiega nerwowemu i pośpiesznemu działaniu co znacznie

poprawia atmosferę panującą wokół osoby starszej.

4. Komunikacja - Związane z wiekiem pogorszenie możliwości fizycznych może utrudniać

komunikację. Jednym z najpowszechniejszych problemów jest niedosłuch, który sprawia, że

trudniej zrozumieć rozmówcę. Dlatego należy wyrażać się jasno, mówić głośno, wyraźnie, bez

pośpiechu. Być może warto pomyśleć też o aparacie słuchowym przy znacznym pogorszeniu

słuchu. Niektóre osoby starsze doświadczają niekorzystnych zmian w zdolności mówienia, ich

głos staje się słabszy, mniej wyraźny, trudniejszy do zrozumienia. Problemem może być także

pogarszający się wzrok. Normą jest także to, iż wielu starszych ludzi doświadcza kłopotów z

pamięcią. W większości przypadków pogorszeniu ulega pamięć krótkotrwała (służąca do

czasowego zapamiętywania danych zmysłowych lub informacji pobranej z pamięci

długotrwałej), co czyni trudniejszym zapamiętanie wydarzeń mających miejsce ostatnio.

Trzeba więc wykazać się cierpliwością, aby nie intensyfikować nieporozumień i irytacji z obu

stron. Należy pamiętać o tym, że komunikować się można również niewerbalnie, często dotyk

znaczy więcej niż słowa. Miły gest, uścisk dłoni, pogłaskanie po policzku mogą być dla osoby

starszej źródłem pozytywnych emocji i znacznie poprawić jego samopoczucie.

Uwaga: W przypadku zlecenia zadania w drodze konkursu bądź przetargu standard usług

opiekuńczych powinien stanowić istotny element specyfikacji zamówienia / konkursu.



Stro

na1

3

Projekt 1.18 „Tworzenie i rozwijanie standardów usług

pomocy i integracji społecznej” jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Stro

na1

4

Tabela 1 Przykładowa sekwencja usługi: II.1.a – opieka higieniczna / czynności pielęgnacyjne / utrzymanie higieny – mycie ciała, mycie głowy, kąpiel

Utrzymanie higieny - mycie ciała, mycie głowy, kąpiel

Osoba niezdolna do poruszania się

Osoba zdolna do poruszania się

(w tym z użyciem sprzętu pomocniczego lub z pomocą innych

osób)

samotna lub samotnie gospodarująca w rodzinie samotna lub samotnie gospodarująca w rodzinie

1 2 3 4

- kąpiel w wannie przy użyciu specjalistycznego sprzętu

pomocniczego lub przy pomocy osoby drugiej - w zależności

od potrzeb, co najmniej raz w tygodniu

- całkowite lub częściowe mycie ciała w łóżku - w zależności

od potrzeb

- mycie głowy - co najmniej raz w tygodniu oraz w zależności

od potrzeb

- toaleta okolic intymnych nie rzadziej niż raz w trakcie wizyty

osoby świadczącej osoby, a w przypadku korzystania

jeśli rodzina z

uzasadnionych

przyczyn nie może

zabezpieczyć

wykonania czynności

wymienionych w

kolumnie 1, otrzymuje

pomoc w ustalonym

zakresie

osoba świadcząca usługę wspiera

osobę starszą w wykonywaniu

toalety ciała:

- kąpieli w wannie - w zależności

od potrzeb (również przy użyciu

specjalistycznego sprzętu

pomocniczego), co najmniej raz

w tygodniu

- myciu ciała pod prysznicem -

w zależności od potrzeb, co

najmniej raz dziennie (przy

jeśli rodzina

z uzasadnionych przyczyn

nie może zabezpieczyć

wykonania czynności

wymienionych

w kolumnie 3, otrzymuje

pomoc w ustalonym

zakresie



Stro

na1

5

z pieluchomajtek - każdorazowo po ich zmianie

- mycie rąk i twarzy - każdorazowo w związku

z przyjmowaniem posiłków oraz w zależności od potrzeb

- toaleta jamy ustnej – co najmniej dwa razy dziennie oraz

w zależności od potrzeb

Sposób i czas mycia uwarunkowany jest ogólnym stanem

zdrowia.

Sekwencja czynności wykonywanych przez osobę świadczącą

usługę:

(1) przygotowanie łazienki lub stanowiska do wykonania

czynności - wietrzenie pomieszczenia, uregulowanie

temperatury otoczenia i wody, skompletowanie

przyborów (środki myjące i pielęgnacyjne, ręczniki),

przygotowanie czystej bielizny / pościeli

(2) przygotowanie osoby starszej do wykonania czynności

(3) umycie rąk i założenie jednorazowych rękawiczek

(4) mycie ciała osoby starszej (należy zmieniać wodę do

mycia zawsze, gdy jest brudna lub zbyt chłodna):

- twarz, uszy, szyja

- klatka piersiowa

uwzględnieniu ryzyka upadku osoby

starszej z powodu braku udogodnień

i zabezpieczeń)

- myciu przy umywalce lub

miednicy - co najmniej raz dziennie

- myciu głowy - co najmniej raz

w tygodniu oraz w zależności od

potrzeb

- toalecie okolic intymnych nie

rzadziej niż raz w trakcie wizyty

osoby świadczącej osoby,

a w przypadku korzystania

z pieluchomajtek - każdorazowo po

ich zmianie,

- myciu rąk i twarzy - każdorazowo

w związku z przyjmowaniem

posiłków oraz w zależności od

potrzeb

- toalecie jamy ustnej – co najmniej

dwa razy dziennie oraz w zależności



Stro

na1

6

- pachy i kończyny górne

- brzuch (w tym pępek)

- plecy i pośladki

- krocze

- kończyny dolne

(5) wytarcie lub osuszenie skóry i uszu, czesanie,

(6) natłuczenie skóry - w zależności od potrzeb

(7) ubranie osoby starszej w czystą odzież i zapewnienie

odpowiedniej bezpiecznej pozycji ciała

(8) posprzątanie stanowiska pracy

(9) umycie rąk

od potrzeb.

Sekwencja czynności

wykonywanych przez osobę

świadczącą usługę:

(1) pomoc w przygotowaniu łazienki

lub stanowiska do wykonania

czynności - wietrzenie

pomieszczenia

(2) uregulowanie temperatury

otoczenia i wody

(3) skompletowanie przyborów

(środki myjące i pielęgnacyjne

(ręczniki)

(4) przygotowanie czystej bielizny /

pościeli

(5) pomoc OS w przygotowaniu się

do toalety

(6) umycie rąk

(7) założenie jednorazowych

rękawiczek

(8) pomoc w myciu ciała OS

(9) pomoc przy wytarciu, osuszeniu



Stro

na1

7

i zabezpieczeniu skóry środkami

pielęgnacyjnymi - w zależności od

potrzeb

(10) pomoc przy ubieraniu

(11) pomoc przy sprzątaniu

stanowiska pracy

(12) umycie rąk.

Niezbędna jest znajomość zasad prawidłowego podnoszenia i przemieszczania osób z dysfunkcją narządu ruchu. Znając miejsca szczególnie zagrożone,

należy układać ciało w prawidłowej pozycji unikając długotrwałego ucisku i tarcia ciała o powierzchnię łóżka, fotela czy wózka inwalidzkiego.

W przypadku osób leżących zalecane jest stosowanie materaców przeciwodleżynowych.



Stro

na1

8

Czas wykonywania poszczególnych czynności usługi jest zróżnicowany w zależności od:

stanu psychofizycznego osoby starszej,

warunków lokalowych i niezbędnego wyposażenia mieszkania (w tym dostępności

przedmiotów ułatwiających wykonanie usługi),

liczby osób zaangażowanych w realizację usługi (np. osoby świadczące usługę, członkowie

rodziny).

3. Proponowane narzędzia

Podstawowym i obowiązkowym narzędziem stosowanym w fazie diagnozy i przyznawania

usług opiekuńczych osobie starszej oraz weryfikowania planu pracy jest wywiad środowiskowy4.

Istotnym narzędziem pracy z osobą starszą i jej rodziną / otoczeniem jest również kontrakt socjalny5.

Proponowane narzędzia do wykorzystania w procesie organizowania i realizacji usług opiekuńczych:

1. W fazie diagnozy i przyznania usług opiekuńczych:

a. Zaświadczenie lekarskie kierowane do OPS celem przyznania usług opiekuńczych -

niezbędny załącznik do wywiadu środowiskowego, brak ujednoliconego wzoru tego

dokumentu (załącznik 1)

b. Indywidualny zakres usług opiekuńczych – dokument sporządzany przez pracownika

socjalnego z udziałem osoby starszej oraz realizatora usługi, po jednym egzemplarzu dla

każdej ze stron (załącznik 2)

2. W fazie realizacji usługi:

a. Harmonogram świadczenia usług opiekuńczych – dokument służący planowaniu i weryfikacji

czasu pracy osób świadczących usługę (załącznik 3)

b. Karta pracy osoby świadczącej usługi – dokument stanowiący ewidencję czasu pracy osoby

świadczącej usługi (załącznik 4)

c. Dziennik czynności opiekuńczych – dokument stanowiący ewidencję wykonywanych

czynności opiekuńczych, w tym rozliczeń finansowych z osobą starszą, np. w związku

z dokonanymi zakupami lub opłatą rachunków - wklejanie paragonów, potwierdzonych przez

osobę starszą (załącznik 5)

3. W fazie monitoringu i ewaluacji realizacji usługi:

a. Formularz oceny realizacji usług opiekuńczych (załącznik 6)

b. Ankieta monitorująca (załącznik 7)

4 Rozporządzenie Ministra Pracy I Polityki Społecznej z dnia 25 stycznia 2011 r. w sprawie rodzinnego wywiadu

środowiskowego (Dz. U. Nr 27, poz. 138). 5 Rozporządzenie Ministra Pracy I Polityki Społecznej z dnia 8 listopada 2010 r. w sprawie wzoru kontraktu socjalnego

(Dz.U z 2010 Nr. 218, poz. 1439).



Stro

na1

9

4. Warunki realizacji usługi

4.1 Warunki materialne

Warunki materialne niezbędne do zapewnienia realizacji usług opiekuńczych w miejscu

zamieszkania osoby starszej zapewnia podopieczny i jego rodzina. Jeżeli osoba starsza posiada

orzeczenie o niepełnosprawności może zwrócić się z wnioskiem do PCPR o dofinansowanie

likwidacji barier architektonicznych i technicznych ze środków PFRON.

Niezależnie od sytuacji materialnej osoby starszej, usługa musi być realizowana z dostosowaniem

do indywidualnych warunków (np. brak łazienki nie może być powodem odmowy realizacji czynności

kąpieli). Łazienka powinna być wyposażona w sprzęt wspomagający, ułatwiający czynności

pielęgnacyjne oraz zwiększający bezpieczeństwo podopiecznego i opiekunki, tj.:

prysznic lub spad łazienkowy z uchwytami zabezpieczającymi przed upadkiem

podnośnik

krzesło sanitarne

umywalkę z uchwytami, zawieszoną na wysokości umożliwiającej osobie siedzącej na

wózku inwalidzkim dokonywanie czynności higienicznych

odpowiednio umocowane lustro, podręczną półkę na przybory toaletowe

miskę, myjkę, ręczniki, rękawiczki

zestaw przyborów toaletowych

zestaw środków kosmetycznych i preparatów pielęgnacyjnych

niezbędne środki pomocnicze, w tym pieluchomajtki, wkładki urologiczne, podkłady

zabezpieczające pościel i łóżko

4.2 Warunki żywieniowe

W miarę swoich możliwości osoba starsza powinna spożywać posiłki i napoje samodzielnie

siedząc przy stole. W zależności od rodzaju niesprawności należy stosować sprzęt pomocniczy:

specjalistyczne kubki, pojniki, serwetki gumowe, stoliki przyłóżkowe, sztućce mające kształty

dostosowane do potrzeb osób z przykurczami lub porażeniami dłoni. Na ich trzonki mogą być

nakładane nasadki kompensujące nieumiejętność wykonania precyzyjnego chwytu. Przy udzielaniu

pomocy opiekunka stosuje zasadę aktywizującą (bez zbędnego wyręczania), polegającą na

wzmacnianiu samodzielności podopiecznego i w efekcie jego niezależności oraz indywidualnego

podejścia do osoby starszej. W przypadku osób samotnych wskazane jest, aby określony w decyzji

czas pracy opiekunki podzielić na dwa lub trzy wejścia do osoby starszej np. w porze śniadania,

obiadu i kolacji, najlepiej przez co najmniej dwie opiekunki.



Stro

na2

0

4.3 Wymagania dotyczące świadczenia usług (również przez podmioty niepubliczne)

4.3.1 Wymogi wobec podmiotu realizującego usługi

Podmiot realizujący usługi opiekuńcze zobowiązany jest do:

a) zapewnienia świadczenia usług w wymiarze i zakresie określonym przez OPS

b) zapewnienia nieprzerwanego i właściwego pod względem jakości procesu świadczenia usług,

przez 7 dni w tygodniu, w godzinach ustalonych przez OPS

c) zapewnienia kadry do świadczenia usług opiekuńczych, spełniającej określone wymogi co do

kwalifikacji, predyspozycji i wieku

d) zapoznania kadry świadczącej usługi (w formie pisemnej) z zakresem obowiązków

e) zapewnienia kadrze świadczącej usługi opiekuńcze:

odpowiednich warunków pracy, w tym: zabezpieczenia odzieży ochronnej, rękawiczek

jednorazowych i środków higienicznych do mycia rąk (zamiennie: ekwiwalent),

zabezpieczenia zwrotu kosztów za przejazdy związane z wykonywaniem obowiązków

służbowych, ryczałtu za te przejazdy lub środka transportu, zabezpieczenia możliwości

kontaktu telefonicznego i pokrycia kosztów usług telekomunikacyjnych związanych

z wykonywaniem obowiązków służbowych (zamiennie: ryczałt, ekwiwalent),

dostępu do informacji na temat zagrożeń i ryzyk związanych z wykonywaniem pracy,

warunków do ustawicznego doskonalenia poprzez dostęp do różnorodnych materiałów

edukacyjnych (np. czasopism, publikacji naukowych) oraz ofert edukacyjnych,

systematycznych szkoleń uaktualniających oraz podnoszących wiedzę i umiejętności,

superwizji i doradztwa metodycznego,

f) wyposażenia kadry świadczącej usługi opiekuńcze w identyfikatory lub legitymacje służbowe6

g) zapewnienia możliwości kontaktu telefonicznego (wariant obowiązkowy: w godzinach realizacji

usług, wariant optymalny: całodobowo)

h) dokumentowania procesu świadczenia usług opiekuńczych

i) regularnego monitorowania jakości świadczonych usług

4.3.2 Wymogi wobec osoby realizującej usługi

Osoba realizująca usługi opiekuńcze zobowiązana jest do:

6 Legitymacja służbowa powinna uprawniać do obsługi spraw osoby starszej objętej usługami poza kolejnością

w przychodniach lekarskich, aptekach i na poczcie.



Stro

na2

1

a) przestrzegania zasad w tym etycznych świadczenia usług sumiennie i starannie, w wymiarze

i zakresie określonym przez zleceniodawcę

b) zachowania tajemnicy służbowej w zakresie informacji uzyskanych na temat osoby starszej

korzystającej z usług (w szczególności dotyczących sytuacji życiowej i materialnej oraz stanu

zdrowia), jej rodziny i otoczenia

c) dbałości o dobro osoby starszej korzystającej z usług, w tym o jej mienie, w szczególności

poprzez przestrzeganie zakazu wprowadzania nieupoważnionych osób trzecich do jej mieszkania,

a także udostępniania powierzonych w związku z wykonywanymi obowiązkami kluczy do

mieszkania

d) przestrzegania zasad współżycia społecznego w kontaktach z osobą starszą korzystającą z usług

oraz jej rodziną, w tym stosowania zwrotów grzecznościowych, o ile osoby te nie wyraziły woli

zwracania się do nich w inny sposób

e) przestrzegania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów

przeciwpożarowych

f) posiadania i okazywania podczas wykonywania obowiązków służbowych legitymacji lub

identyfikatora wystawionego przez podmiot odpowiedzialny za realizację usług oraz urzędowego

dokumentu potwierdzającego tożsamość

g) niezwłocznego informowania swojego przełożonego o:

braku możliwości świadczenia usług, np. z powodu choroby, pobytu w szpitalu, nagłego

zdarzenia losowego,

braku możliwości wejścia do mieszkania osoby starszej objętej usługami

czasowej rezygnacji osoby starszej z usług (np. ze względu na jej wyjazd lub przyjazd

rodziny)

h) rozliczania się z pieniędzy otrzymanych od osoby starszej korzystającej z usług

z przeznaczeniem na dokonanie zakupów, realizację recept lub opłacenie rachunków – tego

samego dnia, na podstawie paragonów lub potwierdzeń zapłaty

i) nie obarczania osoby starszej korzystającej z usług osobistymi problemami, w tym przestrzegania

zasady nie pożyczania od osoby starszej środków pieniężnych

j) szanowania woli osoby starszej korzystającej z usług w zakresie sposobu wykonywania

konkretnych czynności usługowych

k) dokumentowania wykonania czynności opiekuńczych

l) współpracy z pracownikiem socjalnym i pielęgniarką środowiskową przy opracowaniu i realizacji

indywidualnego planu pracy z osobą starszą.

Osoby świadczące usługi opiekuńcze dla OS powinny działać zgodnie

z zasadami:

praworządności

bezstronności i bezinteresowności

obiektywności



Stro

na2

2

uczciwości i rzetelności

odpowiedzialności

godnego zachowania w miejscu pracy i poza nim

uprzejmości i życzliwości w kontaktach z osobami starszymi

Należy przestrzegać zasady zachowań etycznych, a w szczególności:

niedopuszczalne jest czerpanie korzyści materialnych lub osobistych z tytułu wykonywanej

pracy

usługodawca korzysta z uprawnień wyłącznie dla osiągnięcia celów, dla których uprawnienia

te zostały mu powierzone

usługodawca wykonuje powierzone mu obowiązki rzetelnie, sumiennie, z szacunkiem dla

innych i poszanowaniem godności osoby starszej oraz własnej

usługodawca nie przyjmuje żadnych nieetycznych zobowiązań

usługodawca rozwija swoje kompetencje i wiedzę zawodową, potrzebne do wykonywania

swoich obowiązków, a pracodawca stwarza mu do tego możliwości

4.4 Kwalifikacje realizatorów usług

Tabela 2 Kwalifikacje realizatorów usług

lp

stanowisko

Kwalifikacje wymagane przy zatrudnieniu

ustawiczne doskonalenie

zawodowe

standard obowiązkowy

standard optymalny

standard obowiązkowy i optymalny

1. opiekunka

środowiskowa

- szkolenie dla opiekunek

środowiskowych

- ok. 30 godzinne podstawowe

szkolenie przed przystąpieniem

do pracy dotyczące zakresu

realizowania usług u różnej

kategorii podopiecznych (np.

zniedołężnienie, udary,

zaburzenia psychiczne

- ok. 100 godzinne szkolenie

( już w trakcie wykonywania

obowiązków opiekunki

środowiskowej) rozszerzające

szkolenie podstawowe oraz

- szkoła policealna o kierunku

opiekunka środowiskowa

lub

- dyplom zawodowy

uprawniający do posługiwania

się tytułem opiekunki

środowiskowej, asystenta

osoby niepełnosprawnej,

asystenta medycznego,

pielęgniarki, opiekuna osoby

starszej, opiekuna medycznego

, opiekuna w domu pomocy

społecznej

- udokumentowany udział w

kursach dodatkowych/

kursy specjalistyczne przydatne w

wykonywaniu obowiązków

zawodowych- np:

- obsługa sprzętu specjalistycznego(

wózki inwalidzkie elektryczne i

mechaniczne, schodołazy, podnośniki,

aparaty pomiarowe itp.)

- uzupełnianie wiedzy z zakresu bhp

- dietetyka wieku starszego i w

poszczególnych chorobach somatycznych

- praca z osobami niewidomymi,

niedosłyszącymi i głuchymi oraz z

innymi niepełnosprawnościami

- pogłębianie wiedzy i umiejętności ,

poznanie nowych technik i metod pracy z

osobami starszymi- w tym z chorobą



Stro

na2

3

uzupełniające wiedzę i

umiejętności dotyczące

wykonywanej pracy (np. wiedza

o wielochorobowości osób

starszych , udzielania pierwszej

pomocy w nagłych wypadkach,

postepowania z podopiecznymi

z różnymi

niepełnosprawnościami itp.) ---

- udzielanie pierwszej pomocy-

specjalistyczny kurs pierwszej

pomocy w nagłych wypadkach,

omdleniach, udarach, zawałach-

powiadamianie stosownych

służb, postepowanie z z chorym

Praktyka

- udokumentowana praktyka (w

tym wolontarystyczna) min. 80

godzin (np. w hospicjum,

dziennym/ całodobowym domu

pomocy społecznej, ośrodkach

wsparcia dla osób starszych i

niepełnosprawnych, w

świadczeniu usług

opiekuńczych w środowisku itp

uzupełniających i

poszerzających wiedze i

umiejętności zawodowe

-

Alzhaimera, Parkinsona i innymi

zespołami otępiennymi

- udzielanie pierwszej pomocy-

specjalistyczny kurs pierwszej pomocy w

nagłych wypadkach, omdleniach,

udarach, zawałach- powiadamianie

stosownych służb, postepowanie z z

chorym.

2. pracownik

koordynujący

pracę opiekunek

środowiskowych

- średnie wykształcenie

kierunkowe

- praktyka zawodowa w

instytucjach opiekuńczych ( 5

lat)

- posiadane szkolenia

uzupełniające ( umiejętności

interpersonalne, umiejętności

rozwiazywania konfliktów)

- wyższe wykształcenie

(licencjat, mgr, studia

podyplomowe)

- wykształcenie zawodowe

medyczne / pielęgniarskie

(licencjat)

- zawodowa co najmniej

dwuletnią praktyką zawodową

w sferze usług opiekuńczych

lub pomocy instytucjonalnej z

oceną pracy lub referencjami

lub opinią

kursy specjalistyczne przydatne w

wykonywaniu obowiązków

zawodowych-np.;

- mediacji

- zarządzania czasem

- aktualizacji wiedzy o problemach

osób starszych

- aktualnej legislacji

- kierowania zespołem

Osoby realizujące usługi opiekuńcze poza wiedzą i kwalifikacjami powinny posiadać również

psychiczne i fizyczne predyspozycje do wykonywania zawodu opiekunki osób starszych – miedzy

innymi charakteryzować się cierpliwością, komunikatywnością i empatią, które są niezbędne w pracy

z ludźmi – zwłaszcza starszymi. Należy też pamiętać, że realizator usługi powinien być zobowiązany

do bieżącego przekazywania szczegółowej wiedzy o ryzyku zawodowym jakie wiąże się z zakresem

wykonywanych usług przez opiekunki, poprzez stałe uaktualnienie wiedzy i umożliwienie



Stro

na2

4

dokształcenia. Każdy standard powinien uwzględniać kwestię bezpieczeństwa osoby starszej i jego

opiekuna, jak również pogłębiać świadomość zagrożeń związanych z działaniami opiekuńczymi.

5. Monitoring i ewaluacja

1. Celem monitoringu i ewaluacji jest:

wybór skutecznych działań, testowanie nowych rozwiązań

uzyskanie dowodów na to, że realizowana usługa była zbędna/niezbędna

ocena skuteczności, efektywności, odpowiedniości, użyteczności, trwałości efektów

realizowanej usługi

lepsze rozumienie przebiegu i ewentualna korekta realizacji usługi

2. Przygotowując monitoring i ewaluację należy przestrzegać następujących zasad:

monitoring i ewaluacja realizacji zaplanowanych działań są obowiązkowe

monitoring i ewaluacja dokonywane są w oparciu o współpracę z realizatorem

i odbiorcą usług

monitoring i ewaluacja muszą być zaplanowane

ewaluacja musi być niezależna

ewaluacja nie jest kontrolą

Tabela 3 sposoby monitorowania i ewaluacji realizowania usług opiekuńczych

Lp działanie Zalecana częstotliwość realizujący

monitoring/ewaluację

1 Wizyty

monitorujące

realizację usług

przez pierwszy kwartał realizacji usług

-co najmniej raz w miesiącu

po pierwszym kwartale realizacji

usług- co najmniej raz na pół roku lub

zgodnie ze zdiagnozowanymi

i zgłaszanymi potrzebami

upoważniony pracownik

zleceniodawcy

2 Bieżąca wymiana

informacji

nie rzadziej niż 1 raz w miesiącu Pracownik socjalny

w porozumieniu z osobą



Stro

na2

5

pracownik

socjalny – osoba

starsza -

realizator usługi-

rodzina

wykonującą usługę

opiekuńczą (opiekunem)

i rodziną

3 Nadzór nad

realizacja usług

zgodnie ze

zleceniem

nie rzadziej niż 1 raz w miesiącu upoważniony pracownik

zleceniodawcy

4 Korygowanie

i modyfikowanie

zleconego

zakresu usług





częściej – zgodnie

ze zdiagnozowanymi i zgłaszanymi

potrzebami;

Pracownik socjalny

6 Sprawdzanie

kwalifikacji oraz

doskonalenia

zawodowego

osób

realizujących

usługi

(opiekunek)

każdorazowo przy zatrudnieniu oraz

co najmniej raz w roku w zakresie

doskonalenia zawodowego


zleceniodawcy

6 Analiza

i sprawdzanie

terminowości

realizacji

harmonogramów

pracy opiekunek

co najmniej raz w miesiącu lub

częściej, zgodnie ze zdiagnozowanymi

i zgłaszanymi potrzebami


zleceniodawcy

7 Analiza

poprawności

prowadzenia

dokumentacji





zleceniodawcy



Stro

na2

6


częściej – zgodnie ze

zdiagnozowanymi i zgłaszanymi

potrzebami

8 analiza

skuteczności

realizacji usług

opiekuńczych –

formułowanie

wniosków do

dalszej pracy

nie rzadziej niż raz w roku Kierownik OPS lub Zespół

ds Osób Starszych

Z wynikami monitoringu/ ewaluacji powinny być zapoznawane wszystkie osoby

zainteresowane, dla których informacje te są istotne. Podstawowym celem monitoringu i ewaluacji jest

ich użyteczność, należy więc zadbać o to, by jej efekty były wykorzystane dla polepszenia jakości

działań.

6. Typowe problemy związane z realizacją usług

1. Bariery funkcjonalne:

architektoniczne (np. brak podjazdów)

w komunikowaniu się (np. brak komputera)

techniczne (np. brak windy)

komunikacyjno – transportowe

brak dostępu do usług,

brak umiejętności posługiwania sie i korzystania z nowoczesnych urządzeń

i technologii np. (bankomat, komputer, sprzęt RTV)

Jednym z bardzo ważnych problemów z jakimi w swoim życiu spotykają się osoby starsze są

bariery funkcjonalne, które niejednokrotnie całkowicie uniemożliwiają im dotarcie do pewnych

miejsc. Stanowią również istotną barierę w miejscu zamieszkania. Odpowiednie dostosowanie

mieszkania osoby starszej jest istotnym czynnikiem jej samodzielnego funkcjonowania. Wpływa na

ograniczenie liczby urazów i wypadków w domu oraz zwiększa poczucie bezpieczeństwa

i niezależności. W związku z tym należy podejmować wszelkiego rodzaju działania, zmierzające do

likwidacji barier funkcjonalnych, rozumianych jako brak dostępu lub utrudnienie w korzystaniu przez

osobę starszą - niepełnosprawną z przestrzeni życiowej człowieka, na którą składa się architektura,

urbanistyka, transport, komunikowanie się, a także urządzenia techniczne. Na likwidację barier

funkcjonalnych można starać się o dofinansowanie ze środków Państwowego Fundusz Rehabilitacji



Stro

na2

7

Osób Niepełnosprawnych jeśli osoba posiada orzeczenie o stopniu niepełnosprawności wydane przez

Powiatowy Zespół ds. orzekania o niepełnosprawności lub orzeczenie równoważne wydane przez

ZUS lub KRUS do 1997 r.

Problemy zdrowotne:

wielochorobowość

niepełnosprawność

zaburzenia zachowania

nadużywanie alkoholu

Sytuacja zdrowotna osoby starszej ma znaczący wpływ na całokształt funkcjonowania tej osoby.

Dlatego należy położyć szczególny nacisk na profilaktykę i działania zmierzające do zapobiegania

powstawaniu chorób.

3. Problemy rodzinne:

brak kontaktu z rodziną

utrata najbliższych osób, samotność

izolacja od rodziny, brak więzi

konflikty rodzinne

niechęć do współpracy

dysfunkcja rodziny

W Polsce coraz mniej jest rodzin wielopokoleniowych, które utrzymują bliskie kontakty. Ich

brak prowadzi do izolacji międzypokoleniowej i osamotnienia osób starszych.

4. Problemy społeczno - ekonomiczne:

brak tolerancji i akceptacji, niechęć środowiska wobec osób starszych

brak wiedzy,

niskie dochody OS,

utrata środków do życia

Zmiana stereotypowego wizerunku osób starszych to proces wymagający czasu

i podejmowania właściwych działań. Szczególnie chodzi tu o wskazywaniu potencjału osób starszych,

mających wiedzę, umiejętności i ogromne doświadczenie..

Sytuacja socjalno – bytowa osób starszych w całym kraju jest zróżnicowana. Osoby o niskich

dochodach powinny być objęte Pakietem usług III – Usługi bytowe.

5. Inne bariery:



Stro

na2

8

Bezradność osoby starszej - opiekunka powinna udzielać pomocy w taki sposób, aby

podopieczny mógł również pomóc samemu sobie. Bezradność przejawia się niekiedy agresją ale

najczęściej biernością, rezygnacją, niechęcią do wszelkiej aktywności, apatią, lękiem, depresją

i uczuciem zmęczenia. Najczęściej występujące przyczyny bezradności osoby wspomaganej to:

nadmierne ochranianie osoby starszej Zaspakajanie własnej potrzeby władzy i przewagi

poczucie bezsilności opiekunki oraz brak wiary w skuteczność udzielanej pomocy

brak poczucia kontroli osoby starszej nad sobą i nad otoczeniem

niemożność wpływu na swoją sytuację życiową

Podsumowanie

Zapewnienie standardu pakietu usług oraz pracy socjalnej osobom starszym jest istotne nie

tylko z punktu widzenia interesu indywidualnego osoby z nich korzystającej (i jej rodziny), ale

również z perspektywy całej społeczności i społeczeństwa. Wsparcie seniorów w codziennym

funkcjonowaniu w środowisku zamieszkania jest jednym z działań na rzecz utrzymywania

odpowiedniej jakości ich życia i opóźniania momentu korzystania z kosztownej i wymagającej

zmiany dotychczasowego życia i środowiska zamieszkania – pomocy instytucjonalnej. Stąd istotne

jest określenie standardu usług oraz pracy socjalnej dla osób w podeszłym wieku, który będzie

gwarantował obowiązkowe działania w stosunku do nich ( standard obowiązkowy) oraz określał

standard optymalny dla tej grupy beneficjentów. Opieka gwarantująca wysoką jakość życia to efekt

skutecznie funkcjonującego systemu pomocy społecznej i opieki geriatrycznej, instytucji ochrony

zdrowia oraz aktywności samorządu we współpracy z organizacjami pozarządowymi, które to

instytucje wypełniają swoje zadania komplementarnie, jako partnerzy realizujący wspólny cel. - Tylko

tak ukierunkowane działania pozwolą także na racjonalizację wydatków publicznych związanych

z zapewnieniem opieki osobom jej wymagającym

Wykaz skrótów:

1. GUS – Główny Urząd Statystyczny

2. JOPS – jednostka organizacyjna pomocy społecznej

3. MŚP –małe i średnie przedsiębiorstw

4. NGO – organizacja pozarządowa

5. NSP- Narodowa Strategia Spójności

6. OPS- Ośrodek Pomocy Społecznej

7. OS – osoba starsza



Stro

na2

9

8. PCPR – Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie

9. PES – podmiot ekonomii społecznej

10. PFRON- Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

11. PS – pracownik socjalny

12. R- rodzina

13. RTV sprzęt –sprzęt radiowy i telewizyjny

14. PZP – ustawa prawo zamówień publicznych

15. Ustawa – ustawa o pomocy społecznej

16. Usługa – usługa opiekuńcza wobec osoby starszej w miejscu zamieszkania na poziomie

minimalnym

17. ZOL – zakład opiekuńczo-leczniczy

18. ZOZ –zakład opieki zdrowotnej

19. ZPO – zakład pielęgnacyjno= opiekuńczy

Bibliografia 1. http://www.owies.org.pl/media/file/aktualnosci-

pliki/zaleceniaMRR_dot_klauzul_spolecznych_20X2009.pdf, dostęp kwiecień 2011.

2. Wódz K., Praca socjalna w środowisku zamieszkania, Śląsk, Katowice 1998.

3. Krajowy Raport Badawczy, Warszawa 2010.

4. Boczoń J., Poradnik standaryzacji usług społecznych, SPLOT, Warszawa 2004.

5. Krajowy Raport Badawczy, Warszawa 2010.

6. http://www.ptps.ops.pl/kacik.htm (dostęp, październik 2010 r.).

7. Szarfenberg R., Standaryzacja usług społecznych”

http://www.wrzos.org.pl/projekt1.18/download/Ekspertyza%20Ryszard%20Szarfenberg.pdf,

(dostęp kwiecień 2011 r.).

oraz:

8. Bień B., Wojszel Z.B., Wilmańska J., Sienkiewicz J., Starość pod ochroną. Opiekunowie

rodzinni Niesprawnych Osób Starych w Polsce. Porównawcze studium Środowiska

Miejskiego i Wiejskiego, Białystok-Kraków, 2001,

9. Błędowski P., Lokalna polityka społeczna wobec ludzi starych, Warszawa 2002;

10. Błędowski P., Polityka społeczna wobec ludzi starych w Polsce a w Unii Europejskiej, [w:]

Starzenie się populacji wyzwaniem dla polityki społecznej, materiały konferencyjne

http://www.rops.krakow.pl/publikacje/1_21.pdf, dostęp listopad 2010;

http://www.wrzos.org.pl/projekt1.18/download/Ekspertyza%20Ryszard%20Szarfenberg.pdf

http://www.rops.krakow.pl/publikacje/1_21.pdf



Stro

na3

0

11. Ekonomia społeczna, Perspektywa rynku pracy i pomocy społecznej, pod red. Joanny Staręgi-

Piasek, Warszawa 2007;

12. Firlit-Fesnak G., B. Szatur-Jaworska, Leksykon Pojęć socjalnych, Wybrane Terminy z

Polskiej i Niemieckiej Polityki Społecznej, Pomocy Społecznej i pracy socjalnej, Warszawa

1995;

13. http://pl.wikipedia.org/wiki/Staro%C5%9B%C4%87 (dostęp październik 2010);

14. http://www.mrr.gov.pl/rozwoj_regionalny/poziom_krajowy/strategia_rozwoju_kraju_2007_20

15/strony/srk_0715.aspx (dostęp grudzień 2010 r.);

15. http://www.ptps.ops.pl/kacik.htm (dostęp, październik 2010r.);

16. Lalak D.,Pilch T (red), Elementarne pojęcia pedagogiki społecznej i pracy socjalnej,

Warszawa 1999;

17. Lipowicz. I. „Osoby starsze – prawo do samodzielności”,

http://www.rpo.gov.pl/pliki/12809291080.pdf, dostęp listopad 2010.

18. Szarota Z., Gerontologia społeczna i oświatowa;

19. Szarota Z., Gerontologia społeczna i oświatowa, Zarys problematyki, Kraków 2004;

20. Szatur – Jaworska B.: Teoretyczne podstawy pracy socjalnej. [w:] Pilch T., Lepalczyk I.:

Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym się świecie, Warszawa 1993;

21. Szatur-Jaworska B., Ludzie starzy i starośd w polityce społecznej, Warszawa 2000;

22. Szatur-Jaworska B., Stan przestrzegania praw osób starszych w Polsce. Analiza

i rekomendacje działań, Warszawa 2008;

23. Szatur-Jaworska B., Teoretyczne podstawy pracy socjalnej, [w:] T. Pilch, I. Lepalczyk,

Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym się świecie, Warszawa 1993;

24. To idzie starość – polityka społeczna a przygotowanie do starzenia się ludności Polski, praca

naukowo-badawcza przygotowana przez zespół ekspertów Fundacji Instytut Spraw

Publicznych na zlecenie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Warszawa 2008;

25. Turos L. Andragogika ogólna, Warszawa 1999;

26. Wódz K., Praca socjalna w środowisku zamieszkania, Katowice 1998;

27. Woźniak Z., Priorytety w programach gerontologicznych organizacji międzynarodowych

i struktur europejskich jako przesłanka budowy polityki społecznej wobec starości i osób

starszych [w:] Starzenie się populacji wyzwaniem dla polityki społecznej, materiały

http://pl.wikipedia.org/wiki/Staro%C5%9B%C4%87

http://www.mrr.gov.pl/rozwoj_regionalny/poziom_krajowy/strategia_rozwoju_kraju_2007_2015/strony/srk_0715.aspx

http://www.mrr.gov.pl/rozwoj_regionalny/poziom_krajowy/strategia_rozwoju_kraju_2007_2015/strony/srk_0715.aspx

http://www.ptps.ops.pl/kacik.htm

http://www.rpo.gov.pl/pliki/12809291080.pdf



Stro

na3

1

konferencyjne, Kraków 2003, http://www.rops.krakow.pl/publikacje/1_21.pdf, dostęp listopad

2010.

28. Wrener W. Boehm, Objectives of the Social Work Curriculum of the Future, Curriculum

Study, I (Nowy Jork Council on Social Work Education, 1959, [w:] Wprowadzenie do pracy

socjalnej, Rex A. Skidmore, Milton G. Thackeray, Katowice 1998;

Ustawy i Rozporządzenia wykorzystane w niniejszym opracowaniu:

1. Rozporządzenie Ministra Pracy I Polityki Społecznej z dnia 25 stycznia 2011 r. w sprawie

rodzinnego wywiadu środowiskowego (Dz. U. Nr 27, poz. 138).

2. Rozporządzenie Ministra Pracy I Polityki Społecznej z dnia 8 listopada 2010 r. w sprawie

wzoru kontraktu socjalnego (Dz.U z 2010 Nr. 218, poz. 1439).

3. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jednolity Dz. U. z 2009r. Nr 175,

poz. 1362 ze zm.).

Spis tabel

1. Tabela 1 Przykładowa sekwencja usługi: II.1.a – opieka higieniczna / czynności pielęgnacyjne /

utrzymanie higieny – mycie ciała, mycie głowy, kąpiel

2. Tabela 2 kwalifikacje realizatorów usług

3. Tabela 3 sposoby monitorowania i ewaluacji realizowania usług opiekuńczych

http://www.rops.krakow.pl/publikacje/1_21.pdf



Stro

na3

2

ZAŁĄCZNIKI

załącznik 1

Pieczęć ZOZ: ………………………………. , dnia

………………………………

ZASWIADCZENIE LEKARSKIE KIEROWANE DO OPS CELEM PRZYZNANIA USŁUG

OPIEKUŃCZYCH

Imię i nazwisko pacjenta:

………………………………………………..…………….………………….. Wiek: ………..…… lat

Adres zamieszkania:

…………………………………………..…………………..…………………………………………..

Diagnoza - rozpoznanie:

……………………………………………..…………………….………….…..………………………

………………………………………………………………………………….…………………..……

….…………………..……….…….……………………………………………..………………………

Konieczność stosowania diety:

[ ] nie [ ] tak - jakiej?

…….………….……………………………………………………………….…………………………

…………………………………………………………………………………………………..………

Zdolność pacjenta do poruszania się



Stro

na3

3

po mieszkaniu:

[ ] zdolny do poruszania się samodzielnie bez

użycia

lub z użyciem sprzętu ortopedycznego

[ ] zdolny do poruszania się z pomocą innych

osób

[ ] niezdolny do poruszania się

w środowisku:

[ ] zdolny do poruszania się samodzielnie bez

użycia

lub z użyciem sprzętu ortopedycznego

[ ] zdolny do poruszania się z pomocą innych osób

[ ] niezdolny do poruszania się

Zalecane czynności pielęgnacyjne:

[ ] układanie chorego w łóżku, pomoc przy zmianie pozycji ciała, [ ] opróżnianie cewnika, [ ]

podawanie leków,

[ ] pielęgnacja miejsc zmienionych chorobowo - smarowanie, wykonywanie i zmiana drobnych

opatrunków,

zakładanie kompresów i okładów, [ ] mierzenie temperatury ciała, tętna, ciśnienia, [ ] oklepywanie,

[ ] inhalacje.

Pieczęć i podpis lekarza:

Zgodnie art. 50 ust.5 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej

Ośrodek pomocy społecznej, przyznając usługi opiekuńcze, ustala ich zakres, okres i miejsce

świadczenia

Źródło: Opracowanie na podstawie dokumentacji MOPS w Gdyni



Stro

na3

4



Stro

na3

5

załącznik 2

INDYWIDUALNY ZAKRES USŁUG OPIEKUŃCZYCH

Imię i nazwisko osoby starszej:

…………………………………………………..………..……………………………….

Adres zamieszkania:

……………………………………..…………...………..……………………………….

Sytuacja rodzinna: [ ] osoba samotna / samotnie gospodarująca

[ ] posiadająca rodzinę zamieszkałą w danej miejscowości lub

okolicach

[ ] zamieszkująca z rodziną / inną osobą

Zakres usług Uwagi

Oso

ba

po

ru

sza

jąca

się

sam

od

ziel

na

Oso

ba

po

ru

sza

jąca

się

z p

om

ocą

in

ny

ch

osó

b

Oso

ba n

iezd

oln

a

do

po

ru

sza

nia

się

Katalog czynności opiekuńczych stanowiący ofertę Ośrodka ze wskazaniem, które

usługi przysługują poszczególnym profilom osób starszych

(o ile Ośrodek różnicuje zakres przyznawanych usług ze względu na sytuację

rodzinną osoby starszej lub jej mobilność)

Przyznane usługi

zaznaczyć krzyżykiem

Przykładowy sposób ujęcia wybranych czynności:

1.

czynności pielęgnacyjne - pomoc przy załatwianiu potrzeb

fizjologicznych:

odprowadzenie do toalety

zakładanie i zmiana pieluchomajtek, zapobieganie

powstawaniu odleżyn i odparze

[ ]

[ ]

[ ]

2.

lub

lub

czynności żywieniowe:

przygotowywanie posiłków (w tym jednego gorącego)

lub produktów na pozostałą część dnia, z

uwzględnieniem zalecanej diety

pomoc przy przygotowywaniu posiłków

[ ]

[ ]

[ ]

[ ]

[ ]

[ ]



Stro

na3

6

dostarczanie gotowych posiłków

3.

czynności gospodarcze:

przynoszenie opału

palenie w piecu

pranie odzieży, bielizny osobistej i pościelowej lub

zanoszenie i odbiór odzieży z pralni

dla osób

samotnych

dla osób

samotnych

[ ]

[ ]

[ ]

[ ]

[ ]

[ ]

[ ]

[ ]

[ ]

4.

czynności organizacyjne:

zgłaszanie wizyt lekarskich i badań laboratoryjnych,

realizacja recept

dla osób

samotnych

[ ]

[ ]

[ ]

………………………… ………………………………………………………………

data pieczęć i podpis pracownika socjalnego podpis osoby starszej

Otrzymują:

1. OPS

2.Osoba starsza

3.Rrealizator usług opiekuńczych




Stro

na3

7

załącznik 3

HARMONOGRAM ŚWIADCZENIA USŁUG OPIEKUŃCZYCH

W MIESIĄCU ………………. 20... r.

UWAGA W przypadku świadczenia usług przez np. dwóch opiekunów u jednej osoby starszej, osobę starszą

objętą usługami należy wykazać dwukrotnie (w osobnych wierszach tabeli), przyporządkowując

nazwisko osoby świadczącej usługi.

lp.

Nazwisko

i imię

osoby

starszej

(odbiorcy

usług)

Adres

osoby

starszej

(odbiorcy

usług)

Nazwisko i

imię osoby

świadczącej

usługi

Dni

tygodnia

Godziny

pracy

osoby

świadczące

j usługi

(od / do)

Suma godzin

planowanych do

wykonania

Ilość godzin

wypracowana

przez osobę

świadczącą usługi

u danej osoby

starszej w

poprzednim

miesiącu

Uwagi

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Sporządził:

data,

podpis




Stro

na3

8



Stro

na3

9

załącznik 4

KARTA PRACY

OSOBY ŚWIADCZĄCEJ USŁUGI OPIEKUŃCZE DLA OSÓB

STARSZYCH

Ośrodek Pomocy Społecznej zleca osobie

świadczącej usługi opiekuńcze

świadczenie usługi u Pani/Pana:

zamieszkałej/zamieszkałego:

w dniach od do

w godzinach od do

(bez niedziel i świąt – z niedzielami i świętami – niepotrzebne skreślić)

Data Godziny od – do Podpis osób starszej

lub członka rodziny

1.

2.

3.

…

31.

Stwierdzam obecność u osoby starszej

zgodnie z liczbą dni i godzin wymienionych

w karcie pracy

Potwierdzam wykonanie pracy

podpis osoby

świadczącej usługi opiekuńcze dla osób

starszych

data i podpis



Stro

na4

0

załącznik 5

DZIENNIK CZYNNOSCI OPIEKUŃCZYCH

Strona pierwsza - zaleca się ujęcie następujących informacji:

1.Osoba starsza objęta usługami - nazwisko i imię

2.Osoby świadczące usługi - nazwisko i imię, wzór podpisu, telefon

3.Inne osoby stale zaangażowane w opiekę (np. wolontariusze) – nazwisko i imię, telefon

4.Pielęgniarka środowiskowa - nazwisko i imię, telefon

5.Pracownik socjalny - nazwisko i imię, telefon

6.Osoba do powiadomienia w nagłym wypadku - nazwisko i imię, telefon

Strona druga:

Cele pracy z osobą starszą, zadania, planowane rezultaty i termin realizacji

Kolejne strony dziennika:

Wpisy potwierdzające wykonanie zleconych czynności opiekuńczych wg schematu:

1.Data

2.Wykonane czynności

- w przypadku realizacji zakupów na rzecz osoby starszej wpis obejmuje:

a) Informację o kwocie pobranej na zakupy od osoby starszej

b) Wklejony paragon za dokonane zakupy

c) Informację o kwocie podlegającej rozliczeniu z osobą starszą po dokonaniu zakupów

d) Podpis osoby starszej potwierdzający rozliczenie się osoby świadczącej usługi ze środków

pieniężnych

3.Uwagi, spostrzeżenia, informacje dot. kontaktów, wizyt

4.Podpis osoby świadczącej usługi (dokonującej wpisu)



Stro

na4

1

załącznik 6

FORMULARZ OCENY REALIZACJI USŁUG OPIEKUŃCZYCH DLA

OSOBY STARSZEJ W MIEJSCU ZAMIESZKANIA

1.Pracownik socjalny (PS) monitoruje i ocenia za pomocą Formularza realizację Usług wobec osób

starszych:

1. przez pierwszy kwartał realizacji usług -co najmniej raz w miesiącu

2. po pierwszym kwartale realizacji usług- co najmniej raz na pół roku lub częściej – zgodnie ze

zdiagnozowanymi i zgłaszanymi potrzebami;

2.PS przekazuje informacje dotyczące oceny realizacji usług kierownikowi OPS lub powołanemu

przez niego Zespołowi ds Osób Starszych.

3. Kierownik OPS lub Zespół ds Osób Starszych- nie rzadziej niż raz na pół roku ( za okres I-VI

i VII-XII) ( po analizie Kart Osób Starszych, Formularzy oceny realizacji usług opiekuńczych

w miejscu zamieszkania osób starszych oraz wywiadów środowiskowych i innych dostępnych

dokumentów- dokonuje oceny realizacji usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania wobec osób

starszych wraz ze sporządzeniem wniosków i wskazówek do dalszej pracy z tymi osobami.

OS- osoba starsza

PS- pracownik socjalny

R – rodzina osoby starszej

Miejscowość, data: ………………………………

1.Dotyczy podopiecznego(OS ) :………………………………………………………………………

Imię i nazwisko, miejsce zamieszkania, wiek w latach

2. Data objęcia OS usługą………………………………………………………………………………



Stro

na4

2

3. ANALIZA POTRZEB W ZAKRESIE USŁUG OPIEKUŃCZYCH

lp Zgłaszane przez

OS/R niezbędne

usługi opiekuńcze

Zdiagnozowane

przez PS niezbędne

dla OS usługi

opiekuńcze

Usługi

opiekuńcze

realizowane

przez R lub

środowisko

Usługi

opiekuńcze

realizowane

przez OPS

uwagi

4.EWALUACJA REALIZACJI USŁUGI ( w skali 0-10, gdzie 10- oznacza niezaspokojenie potrzeb

w zakresie realizacji usług, a 0- oznacza pełne zaspokojenie potrzeb w zakresie realizacji usług )

lp Realizowana usługa/ założone

cele realizacji usługi

Kryterium

skuteczności

realizowanej

usługi

(skala 0-10)

Ocena czy i w

jakim stopniu

zrealizowano

Kryterium

efektywności

realizowanej

usługi

(skala 0-10)

czy działania

zrealizowano

zgodnie z

Kryterium

odpowiedniości

Realizowanej

usługi

(skala 0-10)

Na ile założone

cele i zaplanowane

działania są zgodne



Stro

na4

3

zakładane cele przyjętym

harmonogramem,

a wykorzystane

zasoby zużyto w

ekonomicznie

uzasadniony

sposób (stosunek

nakładów do

efektów)

z aktualnie

identyfikowanymio

potrzebami OS

5.SKALA OCENY REALIZACJI USŁUGI WOBEC OS

a) wypełnia OS

0----------1----------2----------3----------4----------5----------6----------7----------8----------9----------10

( gdzie 10- oznacza niezaspokojenie potrzeb w zakresie realizacji usług, a 0- oznacza pełne

zaspokojenie potrzeb w zakresie realizacji usług )

b) wypełnia PS

0----------1----------2----------3----------4----------5----------6----------7----------8----------9----------10

10- oznacza niezaspokojenie potrzeb w zakresie realizacji usług, a 0- oznacza pełne zaspokojenie

potrzeb w zakresie realizacji usług

6. INNE ZGŁASZANE PRZEZ OS UWAGI/WNIOSKI DOTYCZĄCE USŁUG I ICH REALIZACJI



Stro

na4

4

7. PLANOWANE DZIAŁANIA PS

( gdy na skali oceny realizacji usługi wobec OS mamy wartość powyżej 0)

lp Co musiałoby się zmienić, aby

OS zapewnić realizację usług

Zadania dla

OS/R

Zadania dla OPS Co pokaże PS

że nastąpiła

oczekiwana

zmiana

uwagi

8. INNE UWAGI PS- W TYM PLANOWANY TERMIN NASTĘPNEJ WIZYTY

9. WNIOSKI I WSKAZÓWKI DO DALSZEJ PRACY Z OS ( wypełnia Kierownik OPS lub Zespół

d.s Osób Starszych)



Stro

na4

5

załącznik 7

ANKIETA MONITORUJĄCA

Uprzejmie prosimy o wypełnienie anonimowej ankiety oceniającej realizowanie usług opiekuńczych

organizowanych przez ………………………………..

Wyniki ankiety przedstawianej będą zbiorczo i posłużą do badań prowadzonych przez tut. ośrodek

w celu polepszenia jakości świadczonej pomocy.

Dziękujemy

Płeć:

kobieta mężczyzna

Grupa wiekowa:

do 50 lat powyżej 50 do 60 lat powyżej 60 do 70 lat

powyżej 70 do 80 lat powyżej 80 lat do 90 lat 90 i więcej

Obszar zamieszkania:

miasto wieś

Od którego roku korzysta Pani/Pan z usług opiekuńczych?

…………………………………………………………………………………………………..

Jak ocenia Pani/Pan swój stan zdrowia:

bardzo dobry

dobry

średni

zły

bardzo zły

Wykształcenie, zawód:

wyższe podstawowe średnie

brak wykształcenia zawodowe,

zawód wyuczony: ………….….………………………………………….



Stro

na4

6

Główne źródło dochodu osoby/rodziny wspólnie gospodarującej:

wynagrodzenie za pracę świadczenie emerytalne

świadczenie rentowe dochód z oszczędności własnych

alimenty brak dochodów

świadczenia pomocy społecznej inne dochody, jakie…………………….

Struktura gospodarstwa domowego:

osoba samotna (bez rodziny);

osoba samotnie gospodarująca (posiada rodzinę wspólnie niezamieszkującą);

osoba wspólnie zamieszkująca z rodziną;

Liczba osób wspólnie gospodarujących …………………………………………..……...…………….

Z kim Pani/Pan zamieszkuje?

z mężem/żoną/partnerem

z innym członkiem rodziny

z dziećmi/wnukami

z innymi osobami (jakimi?)………………………………………………

Czy ma Pani/Pan dzieci?

TAK NIE

Czy otrzymuje Pani/Pan z nimi kontakt?

TAK NIE

Czy utrzymuje Pani/Pan kontakt z kimś z rodziny?

TAK NIE

Z kim z rodziny utrzymuje Pani/Pan kontakt?

dzieci



Stro

na4

7

wnuki

dalsza rodzina, jaka?

……………………………………………………………………………………………………………

………………………..

Czy może Pani/Pan liczyć na pomoc swojej najbliższej rodziny?

TAK NIE

Czy ta pomoc jest dla Pani/Pana wystarczająca?

TAK NIE

W jakim zakresie jest Pani/Pan objęty usługą opiekuńczą?

(w tej części ankiety organizator wpisuje ustalony we własnym zakresie katalog usług, oceniając ich

przydatność dla osoby starszej)

L.p Katalog świadczonych usług

W jakim zakresie jest

Pani/Pan objęta/objęty

usługą opiekuńczą

Czy jest Pani/Pan zadowolony ze

świadczenia usługi

tak nie tak nie wiem nie

Czy zakres świadczonych usług jest dla Pani/Pan wystarczający?

tak

nie

jeżeli nie, to proszę opisać:

co jest niewystarczające:

……………………………………………………………….…………………………………

…………….…..

jakiej usługi brakuje:

……………………………………………..……………………………………………………

………………….…..

Czy Pani/Pana zdaniem osoba wykonująca usługi opiekuńcze jest:



Stro

na4

8

1. Punktualna tak raczej tak nie raczej nie

Sumienna tak raczej tak raczej nie

nie

2. Fachowa tak raczej tak nie raczej nie

Kulturalna tak raczej tak nie raczej nie

Pomocnicza tak raczej tak nie

raczej nie

Czy Pani/Pana zdaniem osoba wykonująca usługi opiekuńcze w pełni wykorzystuje czas

świadczenia usługi opiekuńczej?

tak raczej tak nie raczej nie

Czy wyraża Pani/Pan zastrzeżenia w stosunku do pracy osoby wykonującej usługi opiekuńcze?

tak nie

jeżeli tak, to proszę opisać czego dotyczą zastrzeżenia

………………………………………………………..………………………

Komu Pani/Pan zgłaszał(a) zastrzeżenia do pracy osoby wykonującej usługi opiekuńcze?

jej samej

pracownikowi socjalnemu

Dyrektorowi Ośrodka

innej osobie, komu?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………..

Czy Pani/Pana zdaniem pracownik socjalny kontaktujący się w sprawie świadczonych usług

jest:

1. Sumienna tak raczej tak nie raczej nie

2. Fachowa tak raczej tak nie raczej nie

3. Kulturalna tak raczej tak nie raczej nie

4. Pomocnicza tak raczej tak nie raczej nie

Czy Pani/Pana oczekiwania zostały uwzględnione przez pracownika socjalnego podczas

przyznawania usługi opiekuńczej?

tak raczej tak nie raczej nie

Czy wyraża Pani/Pan zastrzeżenia w stosunku do pracy pracownika socjalnego ?



Stro

na4

9

tak nie

jeżeli tak, to proszę opisać czego dotyczą zastrzeżenia

………………………………………………………..………………………

Komu Pani/Pan zgłaszał(a) zastrzeżenia do pracy pracownika socjalnego ?

jemu samemu

osobie wykonującej usługi opiekuńcze

Dyrektorowi Ośrodka

innej osobie, komu?

……………………………………………………………………………………………………………

……………………..

Czy ponosi Pani/Pan odpłatność za usługi opiekuńcze ?

tak nie

jeżeli tak, to proszę określić czy ponoszona odpłatność jest:

zdecydowanie za wysoka

raczej wysoka

w sam raz

raczej niska

zdecydowanie niska

trudno powiedzieć

Jak Pani/Pan ogólnie ocenia świadczoną usługę opiekuńczą ?

bardzo dobrze

dobrze

średnio

źle

bardzo źle

Czy poleciłaby Pani/Pan usługi opiekuńcze innej osobie potrzebującej ?

tak

raczej tak

nie wiem

raczej nie

nie

Co chciałaby Pani/Pan zmienić w świadczonej usłudze opiekuńczej ?



Stro

na5

0

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………

standard usług opiekuńczych dla osób starszych

Documents