stanley kubrick

Stanley KubrickStanley Kubrick

1928 - 1999

Spis treściSpis treści Filmografia „Warto wiedzieć” Cechy charakterystyczne tw

órczości Motywy i zabiegi stylistyczne Ścieżki chwały Dr Strangelove, albo

jak przestałem się baći pokochałem bombę

2001: Odyseja kosmiczna Mechaniczna pomarańcza Barry Lyndon Lśnienie Full metal jacket Bibliografia

FilmografiaFilmografia

• 1951 – Dzień walki• 1951 – Latający ksiądz• 1953 – Żeglarze• 1953 – Strach i pożądanie• 1955 – Pocałunek mordercy• 1956 – Zabójstwo• 1957 – Ścieżki chwały• 1960 – Spartakus• 1962 – Lolita• 1964 – Dr Strangelove,

albo jak przestałem się bać i pokochałem bombę

• 1968 – 2001: Odyseja kosmiczna• 1971 – Mechaniczna pomarańcza• 1975 – Barry Lyndon• 1980 – Lśnienie• 1987 – Full metal jacket• 1999 – Oczy szeroko zamknięte

Stanley Kubrick i Malcolm McDowell na planie zdjęciowym Mechanicznej pomarańczy

Spis treści

„Warto wiedziećwiedzieć”

• Praca dla magazynu Look• Fascynacja sowiecką szkołą montażu• Ścisły nadzór nad powstawaniem filmu• Autorskie ujęcia z ręki • Wielokrotne duble• Adaptacje utworów literackich• B. istotna opowieść• Kwestia lektora i dubbingu

Spis treści

Cechy charakterystyczne twórczości

• Przestrzeń: uwięzienie• Historia: cykliczność• Czas: kolistość• „Znaczące obszary” -

subiektywizm• Ironia i kontrast• Problem języka i komunikacji.• Wieloznaczność przesłania

„Akcja filmów Kubricka oparta jest na obsesjach jednostki wchodzącej w konflikt ze skonwencjonalizowaną ideologią zastanych struktur społecznych”

(R. Johnson, Obsesje Kubricka [w:] Stanley Kubrick w opinii krytyki zagranicznej, red. A. Kozanecka.)

• Inspiracje psychoanalizą• Mroki podświadomości i

podwójność ludzkiej natury

• Człowiek i jego bytowanie w społeczeństwie.

• Państwo ze społeczną hierarchią

Spis treści

Zabiegi stylistyczneZabiegi stylistyczneŚwiaty możliwe: oniryczne wizje, projekcje świadomości ukazujące introspekcje bohatera

Regres, degradacja, zezwierzęcenie

Odrodzenie

Zagrożenie apokalipsą

Maska, sobowtór, labirynt

Obłęd, szaleństwo

Mechanizacja człowieka

• Symetria kadru• Malarskość• Detal (np. twarz) zastępujący ujęcie

ustanawiające i następujący później odjazd kamery do większego planu

• Nietypowe zmiany planów i punktów widzenia

• Kamera subiektywna• Kontrast osiągany poprzez montaż,

oświetlenie, plany, dynamikę• Kontrapunkty muzyczno-wizualne

MotywyMotywy

Na zdjęciu po prawej kadr z filmu Full metal jacket z symetryczną kompozycją

Spis treści

Ścieżki chwałyŚcieżki chwały

• Adaptacja książki Humphreya Cobba

• Oparty na faktach z I WŚ

• Powstał wyłącznie dzięki zaangażowaniu Kirka Douglasa

• Bezowocne próby uratowania 3 żołnierzy przed karą śmierci prowadzone przez pułkownika Daxa

• Bezsens rozkazów przełożonych odbija się na szarych żołnierzach

• Wieloznaczna finałowa sekwencja śpiewu niemieckiej dziewczyny

Kirk Douglas na plakacie z filmu Ścieżki chwały

Spis treści

Dr Strangelove, albo jak przestałem się bać Dr Strangelove, albo jak przestałem się bać

i pokochałem bombęi pokochałem bombę• Nurt polityczny science-

fiction, dotyczący „zimnej wojny”

• Nuklearna apokalipsa ujęta w czarną groteskę

• Znaczące imiona, „świat na opak”

• Satyra na niepohamowaną żądzę władzy, dominacji

• Hiperbolizacja cech postaci –np. faszyzm

• Mechanizacja ludzkiego zachowania

• „Przypadkowa” wojna nuklearna

• Problem języka• Kontrapunkty obrazowo-

muzyczne• Inspiracje kinem noir

Major Kong(Slim Pickens)dosiadający bomby z paradoksalnympozdrowieniem- kadr z filmu Dr Strangelove

Spis treściSpis treści

2001: Odyseja kosmiczna2001: Odyseja kosmiczna

• „Czteroczęściowy dokument magiczny”

• Negacja mitu o postępie i ewolucji• Ludzki prymitywizm• Analogie z prahistorią: walka,

dominacja.• Negacja erotycznej funkcji tańca

• Muzyka klasyczna• Słynny mutch-cut • Kontrasty i analogie

między poszczególnymi częściami filmu

• Czarny monolit - łącznik• „Kosmiczne dziecko”.• Profetyczny charakter• Ogromny potencjał

interpretacyjny.


Praprzodek człowieka, który odkrył wykorzystanie broni- kadr z filmu 2001: Odyseja kosmiczna

Mechaniczna Mechaniczna pomarańczapomarańcza

• Adaptacja powieści A. Burgessa.• Tytuł to językowa zabawa• „Wizja nieprzyjaznego świata, w

którym bezduszni politycy manipulują jednostką” (K. Klejsa, Byłem uleczony jak trza...).

• Agresją i erotyka (Freud!)• Przemoc• Zdegenerowana jednostka na tle

zdegenerowanego pństwa• Rola muzyki i refleksja o sztuce• Agresywne popędy człowieka –

destrukcyjny, apokaliptyczny wydźwięk filmu.

• Charakterystyczne stroje i stylizacje - popkultura

Alex DeLarge (Malcolm McDowell)Na plakacie filmu

Mechaniczna pomarańcza


Barry LyndonBarry Lyndon

• Adaptacja powieści W.M. Thackeraya.

• Akcja: XIX w.

• Powolny rytm, malarskie kadry,

dystans wobec tematu, brak

psychologizowania.

• Podkreślanie scen śmierci.

• W powieści występuje narracja 1-osobowa, natomiast w filmie wydarzenia relacjonuje bezimienny komentator o ironicznym usposobieniu.

• Osaczające rytuały i konwenanse.

• Świat ceremoniałów, które uwięziły ludzkość.

• Tytułowy bohater nie ma szans na spełnienie marzeń o miłości czy swych aspiracji dotyczących życia na poziomie angielskiego dżentelmena, otaczający go świat jest na tyle zhierarchizowany, że wspinanie się po drabinie społecznej do wyższych sfer musi być skazane na porażkę.

• Transcendencja w zakończeniu, gdzie Barry nie oddaje pojedynkowego strzału, myśląc o swym zmarłym synu.

Jeden z wizualnych smaczkóww kadrze z filmu Barry Lyndon


• Ekranizacja powieści S. Kinga• „Horror antropologiczny”• Odczytanie gatunku w nowy sposób.• Refleksja, iż obłęd człowieka jest straszniejszy niż wszystkie upiory.• „Głos w dyskusji o relacji kultury i cywilizacji” (A. Wyżyński, Twórczość Stanleya Kubricka)

– hotel postawiony na indiańskim cmentarzu niejako mści się.• Podważanie racjonalności, ale też możliwości komunikacyjnych człowieka, system intuicyjnych

”lśnień” jest skuteczniejszym porozumieniem niż rozmowa.• Odczytania w duchu psychoanalizy. Finałowa sekwencja jako przechodzenie labiryntem w mroki

nieświadomości, która jest owładnięta przez regresywną przemoc.• Motyw luster i sobowtóra, które pokazują nieustanną walkę id i super-ego, między popędem a

socjalizacją, normami kulturowymi np. scena z piękną kobietą, która w lustrze pokoju 237 zamienia się w potwora.

• Motyw dziecka , uwidaczniający konflikt

dorosłych ze społeczeństwem, które

ogranicza: Danny: mówi 2. głosami, czyta brutalny komiks

reprezentuje niestłumione przez kulturę popędy Jack: regres do fazy dziecięcej, widoczne

w metaforycznej scenie przemiany w wilka

z bajki o trzech świnkach (zdjęcie obok)

LśnienieLśnienie

Szaleństwo Jacka Torrence’a (Jack Nicholson) w filmie LśnienieSpis treściSpis treści

Full metal jacketFull metal jacket

• Żywioł języka, żargonu wojskowego,

genialna kreacja Lee Ermeya

• Nietypowe dla Kubricka

historyczne ograniczenie

konkretnymi datami i miejscami:

1968, Wietnam, Parris Island.

• Wizja obozu szkoleniowego

dla marines jako osobnego świata, który sterylnością przypomina hotel Overlook ze Lśnienia czy wnętrza statków z 2001.

• Strzyżenie rekrutów jak przygotowanie do operacji na mózgu i faktycznie jest to pewien rodzaj operacji, mającej na celu dehumanizację.

• Sterylność pomieszczeń Parris Island sugeruje, że jest to laboratorium, gdzie tworzy się maszyny, tyle że do zabijania, bezrefleksyjnie wykonujące rozkazy.

• Szeregowy Pyle – gruby, głupi i nieudolny staje się żołnierzem idealnym, perfekcyjnym tworem sierżanta Hartmana, który obraca się przeciwko twórcy.

• Wietnamska część filmu jest nieco słabsza najprawdopodobniej ze względu na dystans autora i zbyt wypieszczone kadry fotografowane w Londynie (nie w Wietnamie).

Kadr z początkowej sekwencji Full metal jacket- strzyżenie rekrutów


BibliografiaBibliografia

• Stanley Kubrick w opinii krytyki zagranicznej, red. A. Kozanecka,

Warszawa 1989.

• „Film na Świecie” 1993, nr 3/4 (394/395).

• A. Wyżyński, „Twórczość Stanleya Kubricka jako przykład przełamywania w filmie konwencji gatunkowych (Dr Strangelove, Lśnienie)”, „Iluzjon. Kwartalnik Filmowy” 1991, nr 2.

• K. Klejsa, Byłem uleczony jak trza... O »Mechanicznej pomarańczy« Stanleya Kubricka, „Kwartalnik Filmowy” 2000, nr 31-32.

• A. Garbicz, Kino, wehikuł magiczny. Przewodnik osiągnięć filmu fabularnego. Podróż czwarta 1967-73, Kraków 2000.


stanley kubrick

Documents