Starf örorkulífeyrisnefndar Starf örorkulífeyrisnefndar Landssamtaka lífeyrissjóðaLandssamtaka lífeyrissjóða

Hrafn Magnússon Hrafn Magnússon framkvæmdastjóri framkvæmdastjóri

Landssamtaka lífeyrissjóðaLandssamtaka lífeyrissjóða9. september 20049. september 2004

22

ÖrorkulífeyrirÖrorkulífeyrir

Samtrygging Samtrygging sjóðfélaga!sjóðfélaga!Ódýr örorkutrygging.Ódýr örorkutrygging.Verði sjóðfélagi fyrir Verði sjóðfélagi fyrir tekjumissi vegna tekjumissi vegna slyss eða sjúkdóms, slyss eða sjúkdóms, sem leiðir til orkutaps, sem leiðir til orkutaps, greiðir lífeyris-greiðir lífeyris-sjóðurinn honum sjóðurinn honum örorkulífeyri.örorkulífeyri.

33

ÖrorkulífeyrirÖrorkulífeyrir

Auk áunninna réttinda Auk áunninna réttinda eru réttindi oftast eru réttindi oftast framreiknuð.framreiknuð.Sjóðfélaginn fær Sjóðfélaginn fær réttindi eins og hann réttindi eins og hann hefði greitt iðgjald hefði greitt iðgjald fram að ellilífeyris-fram að ellilífeyris-aldri.aldri.Einnig greiddur Einnig greiddur barnalífeyrir! barnalífeyrir!

44

Er eitthvað að?Er eitthvað að?

55

Sífellt hærri örokulífeyrisbyrði!Sífellt hærri örokulífeyrisbyrði!

Í fyrra nam heildarörorku-Í fyrra nam heildarörorku-lífeyrir sjóðanna um lífeyrir sjóðanna um 4.760 m.kr. eða um 13 4.760 m.kr. eða um 13 milljónir kr. á sólarhring!milljónir kr. á sólarhring!

Raunaukning ca 10% á Raunaukning ca 10% á ári síðustu árin.ári síðustu árin.

Mikil aukning Mikil aukning umsækjenda um umsækjenda um örorkulífeyri hjá örorkulífeyri hjá Tryggingastofnun ríkisins. Tryggingastofnun ríkisins.

66

Örorkulífeyrisþegum fjölgar!Örorkulífeyrisþegum fjölgar!

Hjá Lífeyrissjóði Hjá Lífeyrissjóði sjómanna, Lífeyris-sjómanna, Lífeyris-sjóði verslunarmanna sjóði verslunarmanna og Lífeyrissjóðnum og Lífeyrissjóðnum Framsýn hefur Framsýn hefur örorkulífeyrisþegum örorkulífeyrisþegum fjölgað úr 3.114 í fjölgað úr 3.114 í 4.755 frá desember 4.755 frá desember 1999 til ágúst 2004 1999 til ágúst 2004 eða um 53%.eða um 53%.

77

Þróun örorkulífeyrisþegaÞróun örorkulífeyrisþega

0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

5000

Sjómenn Verslm. Framsýn Samtals

1999

2000

2001

2002

2003

2004 ág.

88

Fjöldi örorkulífeyrisþega Fjöldi örorkulífeyrisþega hjá Tryggingastofnun ríkisinshjá Tryggingastofnun ríkisins

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

Tryggingastofnun ríkisins

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

Fjöldi örorkulífeyris-Fjöldi örorkulífeyris-þega hjá Trygginga-þega hjá Trygginga-stofnun ríkisins hefur stofnun ríkisins hefur aukist hröðum aukist hröðum skrefum á síðustu skrefum á síðustu árum eða úr árum eða úr 3.6173.617 á á árinu 1986 í árinu 1986 í 11.00011.000 á árinu 2003. á árinu 2003.

99

Hækkun heildarörorkulífeyris hjá Hækkun heildarörorkulífeyris hjá lífeyrissjóðunumlífeyrissjóðunum

19991999 3.100 m.kr.3.100 m.kr.

20002000 3.382 m.kr.3.382 m.kr. 9,1%9,1%

20012001 3.792 m.kr.3.792 m.kr. 12,1%12,1%

20022002 4.147 m.kr.4.147 m.kr. 9,4%9,4%

20032003 4.760 m.kr.4.760 m.kr. 14,8%14,8%

1010

Beinn kostnaður vegna örorku(milljónir króna)

Karlar Konur

25 ára 35,4 36,6

35 ára 33,8 35,3

45 ára 30,9 32,7

55 ára 26,0 28,3

Munur á milli kynja skýrist af mismunandi dánartíðni íslenskra karla og kvenna.

1111

Hvað veldur þessari miklu aukningu í Hvað veldur þessari miklu aukningu í örorkulífeyrisgreiðslum ?örorkulífeyrisgreiðslum ?

Margir þættir sem hafa áhrif, m.a.:Margir þættir sem hafa áhrif, m.a.:

Viðhorfsbreyting almennings gagnvart Viðhorfsbreyting almennings gagnvart örorku.örorku. Fólk er betur meðvitað um réttindi sín.Fólk er betur meðvitað um réttindi sín. Atvinnuástand hefur mikil áhrif, - meiri Atvinnuástand hefur mikil áhrif, - meiri sérhæfing og auknar kröfur á vinumarkaði.sérhæfing og auknar kröfur á vinumarkaði. Of auðvelt að fá örorkumat.Of auðvelt að fá örorkumat. Iðgjöld greidd af öllum launum frá 1990.Iðgjöld greidd af öllum launum frá 1990.

1212

Nefnd á vegum LL Nefnd á vegum LL 9. maí 2003 til 3. febrúar 2004:9. maí 2003 til 3. febrúar 2004:

Verkefni nefndarinnar var að fara yfir Verkefni nefndarinnar var að fara yfir örorkulífeyrismál sjóðanna og þau úrræði örorkulífeyrismál sjóðanna og þau úrræði sem helst gætu komið til greina til að sem helst gætu komið til greina til að minnka örorkulífeyrisbyrði sjóðanna.minnka örorkulífeyrisbyrði sjóðanna.

Í nefndinni áttu sæti: Arnar Sigurmunds-Í nefndinni áttu sæti: Arnar Sigurmunds-son, formaður nefndarinnar, son, formaður nefndarinnar,

Árni Guðmundsson, Haukur Hafsteinsson Árni Guðmundsson, Haukur Hafsteinsson og Þórunn Sveinbjörnsdóttir.og Þórunn Sveinbjörnsdóttir.

1313

Hlutfall örorkulífeyris samtals Hlutfall örorkulífeyris samtals af heildarlífeyri 2003:af heildarlífeyri 2003:

Allir lífeyrissjóðir samtals (59 sjóður):Allir lífeyrissjóðir samtals (59 sjóður): 17 % 17 %

Líf.sjóðir með ábyrgð annarra (16 sjóðir): 5 %Líf.sjóðir með ábyrgð annarra (16 sjóðir): 5 %

Líf.sjóðir án ábyrgðar annarra (43 sjóðir):Líf.sjóðir án ábyrgðar annarra (43 sjóðir): 27 % 27 %

1414

Skipting lífeyris 2003Skipting lífeyris 2003

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Meðábyrgð

Án áb. Allir sj.

Örorka

Makalífeyrir

Ellilífeyrir

Barnalífeyrir

1515

Hlutfall örorkulífeyris af heildarlífeyriHlutfall örorkulífeyris af heildarlífeyrihjá stærstu lífeyrissjóðunum 2003:hjá stærstu lífeyrissjóðunum 2003:

Lífeyrissjóður:Lífeyrissjóður:– starfsmanna ríkisins (B-deild)starfsmanna ríkisins (B-deild) 4 % 4 %– verslunarmannaverslunarmanna 26 %26 %– FramsýnFramsýn 29 %29 %– sjómannasjómanna 43 %43 %– Sameinaði lsj.Sameinaði lsj. 18 %18 %– NorðurlandsNorðurlands 33 %33 %– Söfnunarsjóður Söfnunarsjóður 35 %35 %– Lífiðn Lífiðn 33 %33 %– SamvinnulífeyrissjóðurinnSamvinnulífeyrissjóðurinn 15 %15 %– AusturlandsAusturlands 44 %44 %

1616

Hlutfall örorkulífeyris af heildarlífeyriHlutfall örorkulífeyris af heildarlífeyrihjá stærstu lífeyrissjóðunum 2003:hjá stærstu lífeyrissjóðunum 2003:

Lífeyrissjóður:Lífeyrissjóður:– VestfirðingaVestfirðinga 36 %36 %– læknalækna 8 % 8 %– verkfræðingaverkfræðinga 7 % 7 %– bændabænda 17 % 17 %– SuðurnesjaSuðurnesja 38 %38 %– VestmannaeyjaVestmannaeyja 45 %45 %– Vesturlands Vesturlands 32 %32 %– Suðurlands Suðurlands 39 %39 %– BolungarvíkurBolungarvíkur 39 %39 %– RangæingaRangæinga 32%32%

1717

Orsakir örorku hjá lífeyrissjóðum:Orsakir örorku hjá lífeyrissjóðum:

Sjóm. Bol. Vestm. Frams. Sjóm. Bol. Vestm. Frams. Samein. Lífiðn Norðurl.Samein. Lífiðn Norðurl.

Stoðkerfi (og gigt)Stoðkerfi (og gigt) 33 33 32 36 36 25 20 26 32 36 36 25 20 26GeðraskanirGeðraskanir 22 22 27 11 24 25 20 13 27 11 24 25 20 13Hjarta- og æða- og 15Hjarta- og æða- og 15 10 13 13 18 15 10 13 13 18 15

lungnasjúkdómarlungnasjúkdómar Slys Slys 18 27 19 18 6 16 18 27 19 18 6 16 TaugasjúkdómarTaugasjúkdómar 4 5 4 5 KrabbameinKrabbamein 3 3 10 3 3 10 Meltingafærasjúkdómar 2Meltingafærasjúkdómar 2 3 3Áfengis- og vímuefnasýki 4 5 4 1Áfengis- og vímuefnasýki 4 5 4 1Heilabilun, sykursýki o.fl. 17Heilabilun, sykursýki o.fl. 17Annað 3 14 20 14 16 23Annað 3 14 20 14 16 23

1818

Hvað er til ráða ?Hvað er til ráða ?

Því miður engin einföld lausn!Því miður engin einföld lausn!1.1. Stórauka og styrkja starfsendurhæfingu.Stórauka og styrkja starfsendurhæfingu.2.2. Efla forvarnir.Efla forvarnir.3.3. Aukið samstarf við sjúkrasjóði stéttarfélaga.Aukið samstarf við sjúkrasjóði stéttarfélaga.4.4. Skilvirkari og vandaðri vinnubrögð við Skilvirkari og vandaðri vinnubrögð við

örorkumöt og úrskurði.örorkumöt og úrskurði.5.5. Hækka sjúkradagpeninga almannatrygginga.Hækka sjúkradagpeninga almannatrygginga.6.6. Þrengja og lengja umsóknaferlið. Þrengja og lengja umsóknaferlið. 7.7. Endurhæfingarlífeyrir í stað örorkulífeyris. Endurhæfingarlífeyrir í stað örorkulífeyris.

1919

Hvað er til ráða ?Hvað er til ráða ?

8.8. Breyting á verkaskiptingu lífeyrissjóða og Breyting á verkaskiptingu lífeyrissjóða og almannatrygginga.almannatrygginga.

9.9. Er aukin aðkoma almannatrygginga að Er aukin aðkoma almannatrygginga að örorkulífeyrisgreiðslum æskileg?örorkulífeyrisgreiðslum æskileg?

10.10. Samtrygging lífeyrissjóða og/eða ríkisvalds Samtrygging lífeyrissjóða og/eða ríkisvalds vegna örorkulífeyris.vegna örorkulífeyris.

11.11. Helsta ógnin við vaxandi örorkubyrði er Helsta ógnin við vaxandi örorkubyrði er langvarandi atvinnuleysi!langvarandi atvinnuleysi!

2020

Hvað er til ráða ?Hvað er til ráða ?

12.12. Breyttar reglur/lög lífeyrissjóðaBreyttar reglur/lög lífeyrissjóðaBiðtími eftir örorkulífeyri verði lengdur.Biðtími eftir örorkulífeyri verði lengdur.Heimilt verði að draga skaðabætur frá Heimilt verði að draga skaðabætur frá örorkulífeyri. örorkulífeyri. Hert verði skilyrði fyrir framreikningi.Hert verði skilyrði fyrir framreikningi.Ýmis atriði í útreikningi bóta.Ýmis atriði í útreikningi bóta.

13.13. Vinna við “statistik” um íslenskar Vinna við “statistik” um íslenskar örorkulíkur.örorkulíkur.

2121

Once the toothpaste is out of the tube, it is awfully hard to get it back in.

H.R. Haldeman (1926-1993)

2222

www.ll.iswww.ll.is