statistika lingkungan -...
TRANSCRIPT
STATISTIKA LINGKUNGAN
PENDAHULUAN
PERANAN STATISTIKA
• Statistika dibutuhkan untuk membantu dalam:
* menjelaskan dan memahami
keterkaitan antar variabel
* menarik kesimpulan* menarik kesimpulan
* merencanakan suatu program
di masa datang
PERANAN STATISTIKA
• Statistik � data kuantitatif
• Metodenya � statistics � statistika
• Metoda statistika deskriptif � metode yang berkaitan dengan pengumpulan, pengolahan, penyajian dan penganalisaan data pengumpulan, pengolahan, penyajian dan penganalisaan data kuantitatif � dapat memberikan gambaran yang sistematis dan teratur tentang suatu persitiwa.
• Metode statistika inferens � mengolah data yang telah dianlisis guna penafsiran dan membantu dalam penarikan kesimpulan.
STATISTIKA DESKRIPTIF
Mulai Identifikasi
masalah
Kumpulkan
Data yang
relevan
TIdak
Kumpulkan
Data baru
Data
cukup?
Ya
TIdak
Klasifikasi ringkas
dan proses: tabel
atau besaran
deskriptif
Presentasi
dan
komunikasikan
informasi
STATISTIKA INFERENS
Informasi
dari
sampel?
Ya
Tidak
Estimasi nilai
parameter
Tes asumsi
ttg parameter
Tidak
Interpretasi hasil,
Tarik kesimpulan,
Buat keputusan
Gunakan sensus
untuk evaluasi,
Buat keputusan
Stop
DATA
• Berkaitan dengan masalah yang terjadi pada obyek dalam kelompok besar dimana terjadi pengaruh antara satu dan
lain �obyek: populasi
• Nilai karakteristik tertentu yang mungkin berubah di • Nilai karakteristik tertentu yang mungkin berubah di
dalam suatu populasi � variabel acak
• Populasi terlalu besar � diambil bagiannya � sampel
DATA
DATA
• Data yang dikumpulkan dapat berupa:
* data kuantitatif
* data kualitatif
• Data kuantitatif dapat berupa:
* variabel diskrit
* variabel kontinu
DATA
• Ditinjau dari sumber:
* data intern
* data ekstern: - primer
- sekunder
• Pengumpulan data:
* wawancara
* kuesioner
* observasi
* pengukuran
TAMPILAN DATA
• Data yang dikumpulkan � disusun agar mudah
dimengerti dan berguna bagi tujuan analisis �
dalam bentuk tabulasi (tabel) atau dalam bentuk
grafis (gambar atau diagram)grafis (gambar atau diagram)
Lokasi Stasiun Pengamatan Hujan (Pos Hujan) di lokasi studi
Batas Cekungan
Bandung
Batas Lokasi Studi
(Das Citarum Hulu)
Ada 18 pos
hujan yang
digunakan
dalam analisa
hujan wilayah
di lokasi studi
Seminar Kemajuan I 11
= Pos hujan
Sumber data : Dinas PSDA
Prov. Jabar,
BMKG, dan PT.
Indonesia
Power
Tahun data :� 1950 – 1999
(bulanan)
� 1986-2008
(harian)Sumber: Marganingrum, 2010
000 0
20
02
00
20
02
00
40
04
00
40
04
00
60
06
00
60
06
00
JanJanJanJan
FebFebFebFeb
MarMarMarMar
AprAprAprApr
MeiMeiMeiMei
JuniJuniJuniJuni
JuliJuliJuliJuli
AgtAgtAgtAgt
SeptSeptSeptSept
OktOktOktOkt
NovNovNovNov
DesDesDesDes
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Bula
nB
ula
nB
ula
nB
ula
n
Stn
.C
iha
mp
ela
s
000 0
20
02
00
20
02
00
40
04
00
40
04
00
60
06
00
60
06
00
JanJanJanJan
FebFebFebFeb
MarMarMarMar
AprAprAprApr
MeiMeiMeiMei
JuniJuniJuniJuni
JuliJuliJuliJuli
AgtAgtAgtAgt
SeptSeptSeptSept
OktOktOktOkt
NovNovNovNov
DesDesDesDes
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Bula
nB
ula
nB
ula
nB
ula
n
Stn
.S
uk
aw
an
a
Po
laP
ola
Hu
jan
Hu
jan
Ra
taR
ata
--rata
ra
ta B
ula
na
nB
ula
na
nT
iap
Tia
pS
tasiu
nS
tasiu
nh
asil
ha
silp
en
go
lah
an
pe
ng
ola
ha
nd
ata
19
86
da
ta 1
98
6--2
00
82
00
8
000 0
20
02
00
20
02
00
40
04
00
40
04
00
60
06
00
60
06
00
JanJanJanJan
FebFebFebFeb
MarMarMarMar
AprAprAprApr
MeiMeiMeiMei
JuniJuniJuniJuni
JuliJuliJuliJuli
AgtAgtAgtAgt
SeptSeptSeptSept
OktOktOktOkt
NovNovNovNov
DesDesDesDes
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Bula
nB
ula
nB
ula
nB
ula
n
Stn
.Le
mb
an
g
20
02
00
20
02
00
40
04
00
40
04
00
60
06
00
60
06
00
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Stn
.S
ag
ulin
g
20
02
00
20
02
00
30
03
00
30
03
00
40
04
00
40
04
00
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Stn
.C
ima
hi
20
02
00
20
02
00
30
03
00
30
03
00
40
04
00
40
04
00
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Stn
.C
ililin
Seminar K
emajuan I
12
000 0
20
02
00
20
02
00
JanJanJanJan
FebFebFebFeb
MarMarMarMar
AprAprAprApr
MeiMeiMeiMei
JuniJuniJuniJuni
JuliJuliJuliJuli
AgtAgtAgtAgt
SeptSeptSeptSept
OktOktOktOkt
NovNovNovNov
DesDesDesDes
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Bula
nB
ula
nB
ula
nB
ula
n
000 0
10
01
00
10
01
00
20
02
00
20
02
00
JanJanJanJan
FebFebFebFeb
MarMarMarMar
AprAprAprApr
MeiMeiMeiMei
JuniJuniJuniJuni
JuliJuliJuliJuli
AgtAgtAgtAgt
SeptSeptSeptSept
OktOktOktOkt
NovNovNovNov
DesDesDesDes
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Bula
nB
ula
nB
ula
nB
ula
n
000 0
10
01
00
10
01
00
20
02
00
20
02
00
JanJanJanJan
FebFebFebFeb
MarMarMarMar
AprAprAprApr
MeiMeiMeiMei
JuniJuniJuniJuni
JuliJuliJuliJuli
AgtAgtAgtAgt
SeptSeptSeptSept
OktOktOktOkt
NovNovNovNov
DesDesDesDes
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Bula
nB
ula
nB
ula
nB
ula
n
000 0
10
01
00
10
01
00
20
02
00
20
02
00
30
03
00
30
03
00
40
04
00
40
04
00
JanJanJanJan
FebFebFebFeb
MarMarMarMar
AprAprAprApr
MeiMeiMeiMei
JuniJuniJuniJuni
JuliJuliJuliJuli
AgtAgtAgtAgt
SeptSeptSeptSept
OktOktOktOkt
NovNovNovNov
DesDesDesDes
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Bula
nB
ula
nB
ula
nB
ula
n
Stn
.S
ind
an
gke
rta
000 0
10
01
00
10
01
00
20
02
00
20
02
00
30
03
00
30
03
00
40
04
00
40
04
00
JanJanJanJan
FebFebFebFeb
MarMarMarMar
AprAprAprApr
MeiMeiMeiMei
JuniJuniJuniJuni
JuliJuliJuliJuli
AgtAgtAgtAgt
SeptSeptSeptSept
OktOktOktOkt
NovNovNovNov
DesDesDesDes
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Bula
nB
ula
nB
ula
nB
ula
n
Stn
.M
on
tay
a
000 0
10
01
00
10
01
00
20
02
00
20
02
00
30
03
00
30
03
00
40
04
00
40
04
00
JanJanJanJan
FebFebFebFeb
MarMarMarMar
AprAprAprApr
MeiMeiMeiMei
JuniJuniJuniJuni
JuliJuliJuliJuli
AgtAgtAgtAgt
SeptSeptSeptSept
OktOktOktOkt
NovNovNovNov
DesDesDesDes
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Bula
nB
ula
nB
ula
nB
ula
n
Stn
.C
ison
da
ri
Sumber: M
arganingrum, 2010
Hu
jan
Hu
jan
Ra
taR
ata
--rata
ra
ta B
ula
na
nB
ula
na
nT
iap
Tia
pS
tasiu
nS
tasiu
nh
asil
ha
silp
en
go
lah
an
pe
ng
ola
ha
nd
ata
19
86
da
ta 1
98
6--2
00
82
00
8
000 0
10
01
00
10
01
00
20
02
00
20
02
00
30
03
00
30
03
00
40
04
00
40
04
00
JanJanJanJan
FebFebFebFeb
MarMarMarMar
AprAprAprApr
MeiMeiMeiMei
JuniJuniJuniJuni
JuliJuliJuliJuli
AgtAgtAgtAgt
SeptSeptSeptSept
OktOktOktOkt
NovNovNovNov
DesDesDesDes
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Bula
nB
ula
nB
ula
nB
ula
n
Stn
.C
ison
da
ri-2
000 0
10
01
00
10
01
00
20
02
00
20
02
00
30
03
00
30
03
00
40
04
00
40
04
00
JanJanJanJan
FebFebFebFeb
MarMarMarMar
AprAprAprApr
MeiMeiMeiMei
JuniJuniJuniJuni
JuliJuliJuliJuli
AgtAgtAgtAgt
SeptSeptSeptSept
OktOktOktOkt
NovNovNovNov
DesDesDesDes
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Bula
nB
ula
nB
ula
nB
ula
n
Stn
.C
hin
cho
na
000 0
10
01
00
10
01
00
20
02
00
20
02
00
30
03
00
30
03
00
40
04
00
40
04
00
JanJanJanJan
FebFebFebFeb
MarMarMarMar
AprAprAprApr
MeiMeiMeiMei
JuniJuniJuniJuni
JuliJuliJuliJuli
AgtAgtAgtAgt
SeptSeptSeptSept
OktOktOktOkt
NovNovNovNov
DesDesDesDes
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Bula
nB
ula
nB
ula
nB
ula
n
Stn
.M
ala
ba
r
20
02
00
20
02
00
30
03
00
30
03
00
40
04
00
40
04
00
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Stn
.P
ase
h
20
02
00
20
02
00
30
03
00
30
03
00
40
04
00
40
04
00
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Stn
.C
icale
ng
ka
20
02
00
20
02
00
30
03
00
30
03
00
40
04
00
40
04
00
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Stn
.M
aja
lay
a
Seminar K
emajuan I
13
000 0
10
01
00
10
01
00
20
02
00
20
02
00
JanJanJanJan
FebFebFebFeb
MarMarMarMar
AprAprAprApr
MeiMeiMeiMei
JuniJuniJuniJuni
JuliJuliJuliJuli
AgtAgtAgtAgt
SeptSeptSeptSept
OktOktOktOkt
NovNovNovNov
DesDesDesDes
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Bula
nB
ula
nB
ula
nB
ula
n
000 0
10
01
00
10
01
00
20
02
00
20
02
00
JanJanJanJan
FebFebFebFeb
MarMarMarMar
AprAprAprApr
MeiMeiMeiMei
JuniJuniJuniJuni
JuliJuliJuliJuli
AgtAgtAgtAgt
SeptSeptSeptSept
OktOktOktOkt
NovNovNovNov
DesDesDesDes
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Bula
nB
ula
nB
ula
nB
ula
n
000 0
10
01
00
10
01
00
20
02
00
20
02
00
JanJanJanJan
FebFebFebFeb
MarMarMarMar
AprAprAprApr
MeiMeiMeiMei
JuniJuniJuniJuni
JuliJuliJuliJuli
AgtAgtAgtAgt
SeptSeptSeptSept
OktOktOktOkt
NovNovNovNov
DesDesDesDes
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Bula
nB
ula
nB
ula
nB
ula
n
000 0
10
01
00
10
01
00
20
02
00
20
02
00
30
03
00
30
03
00
40
04
00
40
04
00
JanJanJanJan
FebFebFebFeb
MarMarMarMar
AprAprAprApr
MeiMeiMeiMei
JuniJuniJuniJuni
JuliJuliJuliJuli
AgtAgtAgtAgt
SeptSeptSeptSept
OktOktOktOkt
NovNovNovNov
DesDesDesDes
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Bula
nB
ula
nB
ula
nB
ula
n
Stn
.U
jun
gb
eru
ng
000 0
10
01
00
10
01
00
20
02
00
20
02
00
30
03
00
30
03
00
40
04
00
40
04
00
JanJanJanJan
FebFebFebFeb
MarMarMarMar
AprAprAprApr
MeiMeiMeiMei
JuniJuniJuniJuni
JuliJuliJuliJuli
AgtAgtAgtAgt
SeptSeptSeptSept
OktOktOktOkt
NovNovNovNov
DesDesDesDes
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Bula
nB
ula
nB
ula
nB
ula
n
Stn
.P
ak
ar
000 0
10
01
00
10
01
00
20
02
00
20
02
00
30
03
00
30
03
00
40
04
00
40
04
00
JanJanJanJan
FebFebFebFeb
MarMarMarMar
AprAprAprApr
MeiMeiMeiMei
JuniJuniJuniJuni
JuliJuliJuliJuli
AgtAgtAgtAgt
SeptSeptSeptSept
OktOktOktOkt
NovNovNovNov
DesDesDesDes
P (mm)P (mm)P (mm)P (mm)
Bula
nB
ula
nB
ula
nB
ula
n
Stn
.C
ipa
ray
Sumber: M
arganingrum, 2010
Hujan rata-rata bulanan periode 1986-2008 dari beberapa pos hujan di DAS
Citarum Hulu (18 Pos hujan) menunjukkan Pola Hujan MOONSON
50505050
100100100100
150150150150
200200200200
250250250250
300300300300
350350350350
400400400400
CU
RAH
HU
JAN
(m
m)
CU
RAH
HU
JAN
(m
m)
CU
RAH
HU
JAN
(m
m)
CU
RAH
HU
JAN
(m
m)
CihampelasSukawanaLembangSagulingCimahiCililinSdg.KertaMontayaCisondari-1Cisondari-2ChinconaMalabarPasehCicalengkaMajalayaUj.BerungPakar
Seminar Kemajuan I 14
Pola dan besaran curah hujan relatif sama, kecuali Pos Malabar memiliki Curah hujan pada
bulan basah yang relatif lebih besar dari pos lainnya. Bulan basah terjadi antara bulan
November-April dan bulan kering terjadi pada bulan Juni-September. Sedangkan bulan Mei
dan Oktober adalah masa peralihan
0000
JanJanJanJan FebFebFebFeb MarMarMarMar AprAprAprApr MeiMeiMeiMei JuniJuniJuniJuni JuliJuliJuliJuli AgtAgtAgtAgt SeptSeptSeptSept OktOktOktOkt NovNovNovNov DesDesDesDes
BULANBULANBULANBULAN
PakarCiparay
Sumber : Hasil pengolahan, 2010
Analisis hujan wilayah rata-rata : Metode Poligon
Thissen
Sumber: Marganingrum, 2010