strateaki razvojni plan zdravstvenog osiguranja crne gore do 2011

Republiki fond za zdravstveno osiguranje

Strateki razvojni plan Republikog fonda za zdravstveno osiguranje do 2011. godine

Podgorica, 21.VII 2006

SRP RFZZO do 2011. godine

Ulica Vaka urovia bb, Podgorica

Odgovorno lice:Direktor mr Ramo Brali

Projektni tim RFZZO:Mr Ramo Brali, Vesna Popovi, Mirjana Kojii, An elka Babi, dr Ana Mrdak, Zoran Glomazi, Vukosava Pejovi i Ranislavka Andri Konsultanti: IPMIT d.o.o., Kotnikova 30, Ljubljana, Slovenija. Vasja Kolek, Renata Duraak, Denis Premec, Samo Drnovek

Noema Cooperating d.o.o., Trdinova 7, Ljubljana, Slovenija. Franc Koir

Lektor: Zuvdija Hodi U Podgorici, u julu 2006. godine

IV

2006 RFZZO www.rfzcg.cg.yu Copyright Republiki fond za zdravstveno osiguranje

Sadraj

SADRAJ1. UVOD ......................................................................................................................... 9 2. REZIME .................................................................................................................... 13 3. SKRAENICE U DOKUMENTU .............................................................................. 21 4. ZNAAJ ZDRAVSTVENOG OSIGURANJA............................................................ 23 5. METODOLOGIJA IZRADE SRP RFZZO U RCG..................................................... 275.1. METODOLOGIJA STRATEKOG MENADMENTA ..............................................28 5.2. METODOLOGIJA PROJEKTNOG MENADMENTA ..............................................30 5.3. UPOTREBA METODOLOGIJA STRATEKOG I PROJEKTNOG MENADMENTA KOD IZRADE SRP RFZZO ....................................................................................31

6. ANALIZE .................................................................................................................. 336.1. ANALIZA STANJA ZDRAVSTVENE ZATITE I ZDRAVSTVENOG OSIGURANJA U RCG .......................................................................................................................34 6.1.1. PRAVNI PROPISI NA PODRUJU ZDRAVSTVENE ZATITE I ZDRAVSTVENOG OSIGURANJA ...................................................................................................34 6.1.2. ULOGA I NADLENOSTI RFZZO .......................................................................37 6.1.3. INSTITUCIONALNE REFORME VLADE RCG U ODNOSU NA RAZVOJ ZZ I ZO ..........40 6.2. ANALIZA PRIVREDNOG OKRUENJA, DEMOGRAFIJE I ZDRAVSTVENOG STANJA STANOVNITVA U RCG ........................................................................40 6.2.1. PRIVREDNI RAZVOJ .........................................................................................41 6.2.2. IZDACI ZA ZDRAVSTVO.....................................................................................42 6.2.3. DEMOGRAFIJA ................................................................................................45 6.2.4. ZDRAVSTVENO STANJE STANOVNITVA ............................................................46 6.2.5. ZDRAVSTVENA DJELATNOST ............................................................................48 6.2.6. IZVORI FINANSIRANJA ......................................................................................54

7. STRATEKA

OGRANIENJA I PRETPOSTAVKE ............................................ 59

7.1. MAKROEKONOMSKA KRETANJA DALJEG PRIVREDNOG I DRUTVENOG RAZVOJA RCG .....................................................................................................61 7.2. DEMOGRAFSKI TRENDOVI U RCG .......................................................................63 7.3. ZDRAVSTVENA ZATITA.......................................................................................63 2006 RFZZO www.rfzcg.cg.yu Copyright Republiki fond za zdravstveno osiguranje V


7.4. ZDRAVSTVENO STANJE STANOVNITVA I OEKIVANE PROMJENE .............. 64 7.5. MEDICINSKE MJERE I POSTUPCI ZA UNAPRE IVANJE ZDRAVLJA, SPREAVANJE, SUZBIJANJE I RANO OTKRIVANJE BOLESTI ....................... 65 7.6. STRATEGIJE WHO/SZO I EU ................................................................................. 67

8. STRATEGIJA RAZVOJA RFZZO ............................................................................ 698.1. MISIJA RFZZO ........................................................................................................ 70 8.2. TEMELJNE VRIJEDNOSTI ..................................................................................... 70 8.2.1. TEMELJNE VRIJEDNOSTI ZDRAVSTVENOG OSIGURANJA ..................................... 70 8.2.2. TEMELJNE VRIJEDNOSTI ZAPOSLENIH U RFZZO............................................... 70 8.3. VIZIJA RFZZO ......................................................................................................... 71 8.4. STRATEKI CILJEVI RAZVOJA RFZZO ................................................................ 71 8.5. PODRUNI CILJEVI RAZVOJA ZO ........................................................................ 74

9. AKCIONI PLAN IMPLEMENTACIJE STRATEGIJE ZO .......................................... 799.1. PROJEKTI RAZVOJA ZDRAVSTVENOG OSIGURANJA ...................................... 80 9.1.1. OBJEDINJENA NAPLATA DOPRINOSA ................................................................ 84 9.1.2. NAKNADA TETE U SPROVO ENJU OZO .......................................................... 86 9.1.3. POVREDE NA RADU I PROFESIONALNA OBOLJENJA EVIDENCIJE ....................... 88 9.1.4. ANALITIKA RASHODA ...................................................................................... 90 9.1.5. NOVI KONTNI PLAN ......................................................................................... 92 9.1.6. NOVI MODELI PLAANJA USLUGA (P)................................................................ 94 9.1.7. USPOSTAVITI SISTEM ZA SKLAPANJE UGOVORA ................................................ 96 9.1.8. PRAENJE POTRONJE LJEKOVA I MEDICINSKIH SREDSTAVA ............................. 98 9.1.9. OSTVARIVANJE PRAVA IZ ZO (P) ................................................................... 100 9.1.10. UVO ENJE DZO (P)................................................................................... 102 9.1.11. EVROPSKA KARTICA ZO ............................................................................. 104 9.1.12. OBIM PRAVA I STANDARDA U OSTVARIVANJU PRAVA NA LIJEENJE U INOSTRANSTVU ............................................................................................. 106 9.1.13. SPROVO ENJE ME UNARODNIH SPORAZUMA O SOCIJALNOM OSIGURANJU .... 108 9.1.14. IZABRANI DOKTOR ...................................................................................... 110 9.1.15. INTEGRALNI ZDRAVSTVENI INFORMACIONI SISTEM (P) ................................... 112 9.1.16. DATA WAREHOUSE ZA RFZZO ................................................................... 115 9.1.17. INTERNA REVIZIJA ...................................................................................... 117 9.1.18. UPRAVLJANJE KADROVIMA (P) .................................................................... 119VI 2006 RFZZO www.rfzcg.cg.yu Copyright Republiki fond za zdravstveno osiguranje

Sadraj9.1.19. OPTIMALIZACIJA USLOVA ZA OBAVLJANJE DJELATNOSTI RFZZO (P) ..............121 9.1.20. ZAJEDNIKA STRATEKA INFORMATIKA PODRKA .......................................123 9.2. CJELOKUPNI TERMINSKI I FINANSIJSKI PLAN RAZVOJA ZO .........................124 9.3. CJELOKUPNI PLAN POTREBA PO RESURSIMA ...............................................128 9.4. POKAZATELJI REALIZACIJE SRP RFZZO..........................................................132 9.5. ORGANIZACIJA IMPLEMENTACIJE STRATEKOG RAZVOJNOG PLANA ......133 9.5.1. PROJEKTNI BIRO ...........................................................................................133 9.5.2. MENADER PROJEKTA...................................................................................134 9.5.3. SPONZOR PROJEKTA ....................................................................................135 9.5.4. STRATEKI PROJEKTNI SAVJET ......................................................................135 9.6. PREDLOZI AKCIJA ZA PRIHVATANJE SRP RFZZO...........................................136


VII

Uvod

1. UVOD


9


Reforma i stalni proces unapre ivanja i usavravanja zdravstvenog sistema u Crnoj Gori, jedan je od prioritetnih zadataka predvi enih Agendom ekonomskih reformi za Crnu Goru, koju je Vlada Republike Crne Gore, usvojila februara 2003. godine. U Strategiji razvoja zdravstva Crne Gore, koju je donijelo Ministarstvo zdravlja, naglaeno je da zdravstveni sistem treba da obezbijedi ouvanje i unapre enje zdravlja cjelokupnog stanovnitva polazei od naela jednakosti i dostupnosti gra anima Crne Gore. Primjenom Zakona o zdravstvenoj zatiti i Zakona o zdravstvenom osiguranju, reformie se postojei sistem zdravstvene zatite i uspostavlja evropski model obaveznog i dobrovoljnog zdravstvenog osiguranja. Model zdravstvenog osiguranja je koncipiran na osnovu pozitivnih iskustava drava koje su izvrile reforme sistema zdravstvene zatite i zdravstvenog osiguranja i uz primjenu me unarodnih standarda u ovoj oblasti. Ostvarivanje prava iz zdravstvenog osiguranja i finansiranje pruanja zdravstvenih usluga u Crnoj Gori obezbije eno je kroz djelatnost Republikog fonda za zdravstveno osiguranje. U izvravanju zakonskih obaveza i odgovornosti prema osiguranim licima i davaocima zdravstvenih usluga, kao organizacija sa javnim ovlaenjima koja mora ponuditi razvojna alternativna rjeenja na podruju zdravstvenog osiguranja, rukovodstvo Fonda odluilo je da uz upotrebu savremenih metodologija i pristupa, pripremi Strateki razvojni plan Republikog fonda za zdravstveno osiguranje do 2011. godine. Osnovna namjera stratekog planiranja je da iza e u susret potrebama gra ana za boljom zdravstvenom zatitom i ponudi savremenu i optimalnu organizaciju zdravstvenog sistema. Projektni tim Fonda, uz saradnju sa konsultantskom kuom IPMIT (Institut za projektni management i informacione tehnologije iz Ljubljane, Slovenija), u stratekom razvojnom planu, na osnovu analize privrednog okruenja, zdravstvenog stanja i zdravstvene djelatnosti, stratekih ogranienja i pretpostavki, definisanja vrijednosti, misije i vizije zdravstvenog osiguranja, opredijelio je globalne strateke ciljeve, pravce i usmerenja, kao i sadraje 19 projekata za realizaciju tih ciljeva. Pri tome, projektni tim je imao u vidu zakonske obaveze i nadlenosti Fonda da efikasno upravlja sredstvima zdravstvenog osiguranja, obezbijedi ostvarivanje prava osiguranih lica kroz ugovaranje sa davaocima zdravstvenih usluga, uvede dobrovoljno zdravstveno osiguranje i obezbijedi savremen sistem zdravstvenog osiguranja uz primjenu dostignua i standarda EU. Na tim osnovama je pripremljen Strateki razvojni plan Republikog fonda za zdravstveno osiguranje do 2011. godine, kao dokument ijom realizacijom Crna Gora moe pristupiti evropskim i evroatlantskim integracijama u ovoj oblasti. Dokument (radi realizacije postavljenih ciljeva i izgradnje institucije Fonda u sistemu), definie prioritetne aktivnosti, dinamiku njihove realizacije, me usobnu zavisnost, eksternu uslovljenost, neophodne kadrovske i finansijske resurse.10 2006 RFZZO www.rfzcg.cg.yu Copyright Republiki fond za zdravstveno osiguranje

UvodOvim stratekim planom stvaraju se preduslovi za kvalitetno planiranje i definisanje projekata kojim e se konkurisati kod evropskih predpristupnih fondova radi obezbje ivanja nedostajuih sredstava za realizaciju projekta, to ovaj dokument ini veoma znaajnim. Zaposleni u Fondu spremni su da istrajnou, timskim i savjesnim radom, aktivnostima, i u saradnji sa drugim institucijama u zdravstvenom sistemu, potovanjem evropskih standarda, profesionalne etike i morala, realizuju ovaj razvojni plan. Mr Ramo Brali Direktor


11


12 / 12

2006 RFZZO www.rfzcg.cg.yu

Rezime

2. REZIME

2006 RFZZO CG www.rfzcg.cg.yu

13 / 13


Donoenjem Zakona o zdravstvenoj zatiti i Zakona o zdravstvenom osiguranju, stvoreni su preduslovi reformskih procesa na podruju ovih oblasti u Republici Crnoj Gori (u daljem tekstu: RCG). Neophodno je reformisati postojei sistem zdravstva i uspostaviti efikasan, finansijski odriv sistem obaveznog i dobrovoljnog zdravstvenog osiguranja, usaglaen sa evropskim standardima i uporediv sa evropskim sistemima. U tome emo koristiti iskustva drava koje su jo od 90-tih godina prolog vijeka izvodile reformske procese u oblasti zdravstvene zatite i zdravstvenog osiguranja kako bi, uz to manje greaka, doli do optimalnog sistema. Zdravstveno osiguranje nije autonoman sistem, zato i ne moemo govoriti o njemu kao nezavisnom od finansijskih, politikih, drutvenih i demografskih tokova.Drava Vlada RCG Ministarstvo zdravlja

pravna regulativa ZO

pravna regulativa ZZ

zdravstvene usluge Fond Osigurane osobe ugovori finansiranje Davaoci zdravstvenih usluga

Uspostavljanje stabilnog i odrivog sistema zdravstvenog osiguranja je kompleksan proces. Na jednoj strani je drava, odgovorna za odre eni nivo zdravstvenog stanja stanovnitva, pravnu regulativu i organizaciju zdravstvenih ustanova, koja mora balansirati i teiti ka smanjivanju trokova i rastereenju privrede, a na drugoj strani su gra ani, kojima zdravstvena sigurnost znai sve vie. Kompromis izme u socijalnih partnera, privrede i drave je neophodan, no, u zdravstvu je situacija specifina, jer se radi o bitnim interesima gra ana. U stvaranju efikasnijeg i odrivog sistema, nuno je izgra ivati partnerski odnos. Tako e je neophodno razvijati svijest kod gra ana o obavezi ouvanja zdravlja i veem linom ueu u trokovima za ostvarivanje prava iz obaveznog zdravstvenog osiguranja. Svjesno odgovornosti i obaveza prema osiguranim licima i davaocima zdravstvenih usluga, rukovodstvo Republikog fonda za zdravstveno osiguranje (u daljem tekstu: Fond), kao oragnizacije sa javnim ovlaenjima, potujui i izvravajui zakonske obaveze, ponudilo je razvojna alternativna rjeenja na podruju zdravstvenog osiguranja RCG do 2011. godine. Uinilo je to kroz Strateki razvojni plan Republikog fonda za zdravstveno osiguranje Crne Gore do 2011. godine (u daljem tekstu: SRP RFZZO), primjenjujui u svom pristupu savremene tehnologije i metode planiranja i upravljanja. Strateko planiranje je u evropskim zemljama poznata aktivnost u upravljanju i rukovo enju i u fondovima socijalnog osiguranja. Za potrebe stratekog planiranja obino se prate razvojni trendovi u demografiji, socioekonomski uslovi, zdravstveno stanje, tehnoloki i medicinski razvoj i upravljanje javnim14 / 14 2006 RFZZO www.rfzcg.cg.yu

Rezimesredstvima. Uzimajui u obzir ove trendove, raste potranja stanovnitva za zdravstvenim uslugama. Strategija dokumenta Svjetske zdravstvene organizacije (WHO) Zdravlje za sve u 21. vijeku obavezuje sve drave lanice da obezbijede solidarnost i univerzalnu dostupnost zdravstvenog osiguranja uz istovremeno savla ivanje trokova. Osnovni cilj ovih reformskih procesa u javnim zdravstvenim sistemima u dravama EU je da omogui dostupnost kvalitetne zdravstvene zatite u okviru sigurnih i stabilnih finansijskih izvora. U tom smislu, Fond je prepoznao potrebu za izradom stratekog plana za savladavanje ciljeva na putu pristupa RCG evropskim i evroatlantskim integracijama. Projektni tim Fonda, u saradnji sa konsultantskom kuom IPMIT (Institut za projektni management i informacione tehnologije iz Ljubljane, Slovenija), pripremio je SRP RFZZO. Izrada ovog dokumenta realizovana je kroz radionice, uz primjenu metodologije stratekog i projektnog menadmenta (Metodologija za upravljanje eGovernment projektima,Vlada RCG Sekretarijat za razvoj, 2006). Projektni tim definisao je misiju, temeljne vrijednosti i viziju, opredijelio strateke i podrune ciljeve, na osnovu kojih su izra eni planovi stratekih projekata. Projektima se realizuju postavljeni ciljevi, a sa njima se realizuje strateki razvojni plan.Analiza stanja

Misija i vizija

Akcioni plan za realizaciju strategije

Ciljevi

Strategija

Za poetak je potrebno napraviti analizu stanja, koja obuhvata: pravne propise na podruju zdravstvene zatite i zdravstvenog osiguranja; obim usluga i prava osiguranika u sistemu zdravstvenog osiguranja; organizaciju zdravstvene djelatnosti i zdravstvene resurse u RCG; ulogu i nadlenosti Fonda; institucionalne reforme Vlade RCG u odnosu na razvoj zdravstvene zatite i zdravstvenog osiguranja i analizu privrednog okruenja, demografije i zdravstvenog stanja stanovnitva u RCG.


15 / 15


U analizi je dat uporedni pregled podataka za RCG i nekoliko evropskih drava (Albanija, Austrija, Belgija, Bosna i Hercegovina, Bugarska, Danska, Finska, Hrvatska, Italija, Njemaka, Norveka, Slovenija), a za pojedine analize, i podaci za EU. Zdravstveno osiguranje je u dinaminom odnosu i vezi sa privrednom i drutvenom okolinom, zato je za strateka ogranienja i pretpostavke, potrebno uvaavati kao polazne osnove za pripremanje stratekog plana, sljedea dokumenta: Zdravstvenu politiku RCG do 2020.godine, Strategiju razvoja zdravstva RCG, Agendu ekonomskih reformi Vlade RCG, Strategije razvoja i redukcije siromatva u RCG, Strategije i usmjerenja Svjetske zdravstvene organizacije (WHO) i Evropske unije (EU). Pri tome je potrebno uvaavati temeljne vrijednosti zdravstvenog osiguranja, kao to su: jednakost, dostupnost, solidarnost i uzajamnost; centralnu ulogu u sistemu zdravstvenog osiguranja koju ima osiguranik; zakonito i osiguranja; transparentno upravljanje sredstvima zdravstvenog

promocija brige i odgovornosti za vlastito zdravlje; partnerski odnosi u razvoju, planiranju i sprovo enju zdravstvene zatite i drugih prava iz zdravstvenog osiguranja.

Za odrivost sistema zdravstva u RCG nuna je racionalizacija zdravstvene zatite i poveanje finansijskih sredstava, proirenje i poveanje uea osiguranih lica u trokovima korienja zdravstvene zatite, uvo enje dobrovoljnog zdravstvenog osiguranja, uvo enje privatnih ustanova u javnu zdravstvenu mreu. Predvi eno je da se u narednom periodu povea uee izdataka za zdravstveno osiguranje u BDP, preraspodjelom izme u svih korisnika javne potronje, ukljuivanjem sredstava od dobrovoljnog zdravstvenog osiguranja, uvo enjem stope doprinosa za povrede na radu i profesionalna oboljenja i inicijativom da se dio sredstava, naplaenih od akciza za duvan i alkoholna pia, kao i dio naknada od premija osiguranja motornih vozila, usmjeri za finansiranje zdravstvene zatite, to je primjereno praksi evropskih zemalja. Broj stanovnika u RCG se poveava po relativno dobroj prosjenoj godinji stopi, ali koja je ipak sa tendencijom pada. Iako je stanovnitvo relativno mlado, treba oekivati poveanje uea starijih lica preko 65 godina, koji imaju vee potrebe za zdravstvenim uslugama, zbog ega e se i rashodi zdravstvenog osiguranja realno poveavati. Kljuni ciljevi zdravstvene politike u RCG su: produenje trajanja ivota, poboljanje kvaliteta ivota u vezi sa zdravljem, smanjenje razlika u zdravlju i osiguranje od finansijskog rizika. Ve nekoliko godina biljee se pozitivne promjene u vrijednostima pojedinih indikatora, koji su od posebnog znaaja za prikaz zdravstvenog stanja stanovnitva (npr. porast oekivanog trajanja ivota na ro enju, pad mortaliteta od infektivnih i parazitskih oboljenja, pad mortaliteta odojadi), ali doga aji u bliskoj prolosti uticali su na privremeno zaustavljanje napretka u zdravstvenom stanju stanovnitva.

16 / 16


RezimeU RCG broj umrlih je relativno veliki i poveavao se posljednjih godina. Za zaustavljanje negativnih i pojaanje pozitivnih trendova na podruju zdravstvenog stanja stanovnitva, potrebno je ulagati vie sredstava u preventivnu zdravstvenu zatitu, naroito kod bolesti sistema krvotoka i sistema za disanje, koje su najei uzroci smrti. RCG duna je sprovoditi preporuke i obaveze Svjetske zdravstvene organizacije (WHO) u planiranju zdravstvenih programa i mjera, koje e najvie uticati na poboljanje zdravlja: unapre enje zdravlja i rano otkrivanje odre enih bolesti, suzbijanje i otkrivanje faktora rizika odre enih oboljenja, potpuna zdravstvena zatita djece i omladine, zatita ena u toku trudnoe i poro aja, zatita starijih i drugih vulnerabilnih grupa. Fond, u vrenju javnih ovlaenja, u ostvarivanju prava iz zdravstvenog osiguranja, polazi od naela pravednosti, jednakosti, dostupnosti i solidarnosti, u skladu sa preporukama Svjetske zdravstvene organizacije (WHO) i sa strategijom Evropske unije. Kao najbitnija, naglaena su sljedea usmjerenja i obaveze za sve lanice: visok nivo zdravstvene zatite u svim dravama EU; izgradnja dostupnog informacionog sistema, koji e najbre pripremiti i slati podatke o zdravstvenom stanju, bolestima i faktorima rizika, to je od znaaja, kako za stanovnike, tako i za zdravstvene radnike; vea briga i odgovornost drave i njenih institucija u donoenju programa za savla ivanje najozbiljnijih javno-zdravstvenih problema.

Imajui u vidu istaknute pretpostavke i ciljeve i polazei od aktuelne situacije u sistemu zdravstva, definisana je misija Fonda: Republiki fond za zdravstveno osiguranje je organizacija sa javnim ovlaenjima za finansiranje zdravstvene zatite i drugih prava iz zdravstvenog osiguranja osiguranih lica na naelima solidarnosti, jednakosti, dostupnosti i obaveznosti. Funkcionisanje Republikog Fonda za zdravstveno osiguranje zasniva se na obezbje ivanju ostvarivanja prava osiguranika i racionalnog troenja sredstava obveznika uplate doprinosa u cilju stvaranja odrivog sistema zdravstva, poboljanja zdravstvenog stanja stanovnitva i breg razvoja cjelokupnog drutva Republike Crne Gore. U skladu sa misijom opredijeljena je vizija Fonda: Republiki fond za zdravstveno osiguranje je savremena organizacija zdravstvenog osiguranja, zasnovana na ure enoj pravnoj regulativi, stabilnim finansijskim osnovama i kontroli troenja sredstava. Republiki fond za zdravstveno osiguranje obavlja svoju djelatnost sa dobro organizovanim i osposobljenim strunim kadrom, uz podrku informacionih i komunikacionih rjeenja, ime obezbje uje kvalitetne usluge osiguranim licima na jednostavan, dostupan i transparentan nain.


17 / 17


Polazei od temeljne vrijednosti Fonda da je osiguranik u centru panje, strateke ciljeve razvoja zdravstvenog osiguranja podijelili smo po stratekim podrujima.PARTNERSKI ODNOSI: ODNOSI: Uvesti do kraja 2008. godine dobrovoljno zdravstveno osiguranje Poveati dostupnost zdravstvene zatite Pove za osiguranim licima Razviti integralni informacioni sistem zdravstva uz primjenu savremenih informaciono komunikacionih tehnologija (IKT) FINANSIRANJE: FINANSIRANJE: Stvoriti finansijski odriv sistem odr zdravstvenog osiguranja Poveati uee izdataka za Pove u zdravstveno osiguranje u BDP Efikasno upravljati sredstvima uz obezbe enje zakonom utvr enih prava osiguranih lica

I JA MIS

V R IJ EDNO STIIZE NAL AUNUTRANJI PROCESI: UNUTRA PROCESI: Razviti sistem zdravstvenog osiguranja uz primjenu dostignua i dostignu standarda EU

OSIGURANIKV IZ I JAUPRAVLJANJE KADROVIMA: KADROVIMA: Vriti permanentnu edukaciju zaposlenih u Fondu i poveati stepen njihove odgovornosti za svoj rad

Ovih osam stratekih ciljeva razvoja zdravstvenog osiguranja i dodatno definisanih 32 podruna cilja do 2011. godine, po predvi anjima, ostvarie se kroz realizaciju 19 projekata ili programa projekata. Na slici su grafiki prikazani poetak i kraj pojedinih projekata na odgovarajuoj vremenskoj skali.Proje kt 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1

Objedinjena naplata doprinosa Naknada tete u sprovo enju OZO Povrede na radu i profesionalna oboljenja - Evidencije Analitika rashoda Novi kontni plan Novi modeli plaanja usluga (P) Uspostaviti sistem za sklapanje ugovora Praenje potronje ljekova i medicinskih sredstava Ostvarivanje prava iz ZO (P) Uvo enje DZO (P) Evropska kartica ZO Obim prava i standarda u ostvarivanju prava na ljeenju u inostranstvu Sprovo enje me unarodnih sporazuma o socijalnom osiguranju Izabrani doktor Integralni zdravstveni informacioni sistem (P) Data Warehouse za Fond Interna revizija Upravljanje kadrovima (P) Optimalizacija uslova za obavljanje djelatnosti Fonda (P)

Za uspjenu realizaciju ovog SRP RFZZO, Fond e pripremati godinje planove za svoje poslovanje i sa njihovom realizacijom e implementirati strateke i podrune ciljeve. U godinje planove poslovanja ukljueni su i konkretni projekti iz SRP RFZZO, za koje je potrebno pripremati detaljne projekte i elaborate. Oni slue kao formalni osnov za poetak svakog projekta18 / 18 2006 RFZZO www.rfzcg.cg.yu

Rezimei sadre detaljne ciljeve projekta, organizaciju izvo enja projekta i sastav projektnog tima, kao i definisane funkcije nadzora. Za objektivno praenje postepene realizacije planiranih stratekih ciljeva nuno je definisati i upotrijebiti praenje sa pokazateljima, sa kojima se bar jednom godinje, mjeri postignuti nivo realizacije. Zato je potrebno definisati i upotrijebiti razliite organizacione nivoe implementacije stratekog razvojnog plana. Strateki projektni savjet ine, direktor Fonda, savjetnik direktora Fonda, sponzori projekata iz ovog stratekog razvojnog plana, predsjednik Upravnog odbora Fonda i predstavnici Ministarstva finansija, Ministarstva zdravlja, Instituta za javno zdravlje i Klinikog centra Crne Gore. Veoma je vano pravilno definisati i uspostaviti komunikaciju projektnih menadera sa sponzorima projekata i projektnim biroom, koji se mora formirati, kao i rad projektnog biroa i korienje informacionog sistema za kontrolu realizacije projekata. Za prihvatanje SRP RFZZO potrebno je pripremiti marketinke i PR akcije, koje ukljuuju izvo enje konferencija, prezentacija i radionica za ui krug saradnika u zdravstvu i optu javnost, publikovanje lanaka i izradu reklama u medijima, objavljivanje ovog SRP RFZZO na web stranici Fonda, izradu i podjelu besplatnih prezentacionih materijala za iru javnost i promovisanje slogana Zdravstveno osiguranje za vas i uz vas za identifikaciju Fonda. Realizacijom ovog SRP RFZZO stei e se uslovi da sistem zdravstvenog osiguranja bude kvalitetno ure en i organizovan, to e omoguiti vei prosperitet Crne Gore kao organizovanog sistema u okviru EU.


19 / 19

Skraenice u dokumentu

3. SKRAENICE U DOKUMENTU


21 / 21


Skraenica Objanjenje RCG RFZZO SRP RFZZO ZZ ZO OZO DZO ZZZ ZZO BDP PU IKT WHO/SZO EU MKB10 Republika Crna Gora Republiki fond za zdravstveno osiguranje Strateki razvojni plan Republikog fonda za zdravstveno osiguranje do 2011.godine Zdravstvena zatita Zdravstveno osiguranje Obavezno zdravstveno osiguranje Dobrovoljno zdravstveno osiguranje Zakon o zdravstvenoj zatiti Zakon o zdravstvenom osiguranju Bruto drutveni proizvod Poreska uprava Informaciono-komunikacione tehnologije World health organisation / Svjetska zdravstvena organizacija Evropska unija Me unarodna klasifikacija bolesti 10. revizija

22 / 22


Znaaj zdravstvenog osiguranja

4. ZNAAJ ZDRAVSTVENOG OSIGURANJA


23 / 23


Razvoj sistema zdravstvene zatite za svaku zemlju je od posebnog stratekog znaaja i bitno utie na cjelokupni drutveni i privredni razvoj. Njegov poseban znaaj se ogleda u tome to drava svojim najveim pravnim aktom, garantuje gra anima pravo na zdravstvenu zatitu. Sistem zdravstvenog osiguranja predstavlja znaajan segment socijalne sigurnosti gra ana. Uspostavljanje sistema zdravstvenog osiguranja proizilazi iz strategije razvoja zdravstvenog osiguranja, strategije razvoja zdravstvene zatite, kao i drugih znaajnih strategija za razvoj drave. Zdravstvenim osiguranjem drava preuzima obavezu da pokrije sve negativne posljedice rizika za sluaj bolesti, trudnoe, povreda, nesrea na poslu, gubitka zarade, to prevazilazi mogunosti gra ana i time smanjuje njihov finansijski rizik. Zato je ovo podruje drutvene djelatnosti sastavni dio institucionalnih reformi Vlade Republike Crne Gore od 2004 godine, koje se realizuju i kroz obaveze drave u procesima ukljuivanja u evroatlantske integracije i proces pristupanja EU. Jedan od osnovnih ciljeva svakog drutva jeste zdrav gra anin pojedinac, koji radom i znanjem utie na razvoj drutvene zajednice. Zato je polazni osnov socijalnog modela zdravstvene zatite - da zdravlje nije trina roba, ve opte dobro. Dostupnost zdravstvene zatite je jedno od ustavom zagarantovanih prava, koje se obezbje uje svima, bez obzira na njihovo zdravstveno, socijalno ili ekonomsko stanje. Drugim rijeima, ako bi na tom podruju vladala samo trina logika, imali bi neuskla enost izme u socijalne pravednosti i uspjenosti u savla ivanju osnovnih problema zdravstvenog stanja stanovnitva. Cilj svake drave je da ima zdravu populaciju, koja e svojim radom uticati na poveanje nivoa razvoja drave, a samim tim i standarda svih gra ana. Zbog opteg drutvenog znaaja zdravstvenog osiguranja, drava je stvarni nosilac politike zdravstvene zatite i zdravstvenog osiguranja. Na razvoj ovog podruja drava utie ure enom pravnom regulativom i obezbje uje resurse za zdravstvenu zatitu, ulae u planiranje, razvijanje i upravljanje sistemom zdravstvene zatite i zdravstvenog osiguranja kako bi, unutar raspoloivih sredstava, obezbijedila efikasan, racionalan, kvalitetan i dostupan sistem svim gra anima. Zdravstveni sistem je veoma sloen sistem i njegov ekonomski uticaj je veliki u ukupnom finansijskom sistemu drave. Zdravstveno osiguranje, koje podrazumijeva pravo na zdravstvenu zatitu i druga prava iz zdravstvenog osiguranja, mora se sprovoditi efikasno na principima obaveznosti, solidarnosti i uzajamnosti, sa stalnom tenjom za njegovim unapre enjem i dogra ivanjem. Kao i svaki drugi sloen sistem, sistem zdravstvenog osiguranja ne moe se zaokruiti i uvijek dovoljno razraditi. Potrebno ga je uvijek dopunjavati u skladu sa optim smjernicama razvoja drutva. S obzirom na demografske promjene, napredak medicinske nauke i tehnologije, vee informisanje i znanje stanovnitva o mogunostima medicine u savla ivanju bolesti, raste potranja stanovnitva za zdravstvenim

24 / 24


Znaaj zdravstvenog osiguranjauslugama. To utie na sve vei raskorak izme u finansijskih resursa i oekivanja stanovnitva i otvara znaajno razvojno pitanje: kako obezbijediti jednaku dostupnost zdravstvene zatite? Strategija dokumenta Svjetske zdravstvene organizacije (WHO) Zdravlje za sve u 21. vijeku obavezuje sve drave lanice da obezbijede solidarnost i univerzalnu dostupnost zdravstvene zatite uz istovremeno savla ivanje trokova. Strategijom je definisano da su do 2010. godine, drave lanice dune da obezbijede mehanizme za trajno finansiranje i raspore ivanje finansijskih sredstava za zdravstvenu zatitu, koji e se temeljiti na naelima jednake dostupnosti, cjenovne efikasnosti, solidarnosti i dobrog kvaliteta. U sistemima zdravstvene zatite i zdravstvenog osiguranja u svijetu, postoje velike razlike ali sve drave tee da: Poboljaju kvalitet zdravstene zatite i zdravstvenog osiguranja i Smanje trokove zdravstvenog osiguranja, medicinskih i administrativnih procesa. sa optimizacijom

Optimalan i efikasan sistem zdravstvenog osiguranja dravi prua kvalitetniju osnovu za nesmetani rast i razvoj. Sistem zdravstvenog osiguranja nije samostalan i odvojen od drutvenog ure enja, zato se i ne moe govoriti o sistemu nezavisnom od finansijskih, politikih, drutvenih i demografskih tokova.ema 1: Model zdravstvenog osiguranja u RCGDrava Vlada RCG Ministarstvo zdravlja

pravna regulativa ZO

pravna regulativa ZZ

zdravstvene usluge Fond Osigurane osobe ugovori finansiranje Davaoci zdravstvenih usluga

Uspostavljanje stabilnog i odrivog sistema zdravstvenog osiguranja je kompleksan proces. Na jednoj strani je drava, odgovorna za odre eni nivo zdravstvenog stanja stanovnitva, pravnu regulativu i organizaciju zdravstenih ustanova, koja mora balansirati i teiti ka smanjivanju trokova i rastereenju privrede, a na drugoj strani su gra ani, kojima zdravstvena sigurnost znai sve vie. Kompromis izme u socijalnih partnera, privrede i drave je neophodan, no, u zdravstvu je situacija specifina, jer se radi o najbitnijim interesima gra ana. Zadovoljstvo zdravstvenom zatitom je nuno, iako su gra ani obino u prosjeku nezadovoljni sistemima zdravstvene zatite i zdravstvenog osiguranja. 2006 RFZZO CG www.rfzcg.cg.yu 25 / 25


U stvaranju efikasnijeg i odrivog sistema, nuno je izgra ivati partnerski odnos sa privatnim sektorom. Tako e je neophodno razvijati svijest kod gra ana o obavezi ouvanja zdravlja i veem linom ueu u trokovima za ostvarivanje prava iz obaveznog zdravstvenog osiguranja. Drava u okviru finansijskih mogunosti uvijek pokuava da utvrdi prioritete i na prvo mjesto postavi one aktivnosti koje e sa kumulativnim poboljanjem stanja donijeti najvie. Neodgovarajue odre ivanje prioriteta moe sve skupa dovesti u neuravnoteen sistem, koji ne obezbje uje temeljne vrijednosti zdravstvenog osiguranja, a to su jednakost i solidarnost. Koncept finansiranja obaveznog zdravstvenog osiguranja oblikovan je na nain da je dostupan svim drutvenim slojevima. Osnovni izvor finansiranja obaveznog zdravstvenog osiguranja su doprinosi. Osnovice i stope doprinosa utvr ene su zakonom.ema 2: Funkcionalna ema zdravstvenog osiguranja

Osigurana lica

3 1

5

Poreska uprava Doprinosi

2

4

Davaoci zdravstvenih usluga Primarni Sekundarni Terciarni

LEGENDA: 1: obezbje ivanje zdravstvenog osiguranja, upravljanje, organizacija 2: naini obrauna doprinosa 3: prikupljanje doprinosa 4: ugovorni odnosi i obraunski mehanizmi 5: ostvarivanje zdravstvenih usluga

Sistem funkcionisanja zdravstvenog osiguranja zasniva se na principu me usobnih uskla ivanja interesa osiguranih lica, obveznika uplate doprinosa i prava utvr enih zakonom. RFZZO je u vrenju javnih ovlaenja nosilac obaveznog i dobrovoljnog zdravstvenog osiguranja u RCG i duan je da obezbje uje prava osiguranih lica na osnovu finansijskih mogunosti sa davaocima zdravstvenih usluga. Osigurana lica ostvaruju zdravstvenu zatitu u zdravstvenim ustanovama sa kojima RFZZO ima zakljuene ugovore. Zakonske obaveze za naplatu doprinosa objedinjuju se u PU RCG.

26 / 26


Metodologija izrade SRP RFZZO u RCG

5. METODOLOGIJA IZRADE SRP RFZZO U RCG


27 / 27


Strateki razvojni program zdravstvenog osiguranja u RCG izra en je uz primjenu metodologije stratekog i projektnog menadmenta koje se dopunjavaju. Projektni menadment povezan je sa stratekim menadmentom, jer projekti esto proizilaze iz stratekih i drugih razvojnih programa. Prema metodologijama stratekog i projektnog menadmenta, potrebno je prvo definisati misiju, koja daje odgovor na pitanje koje vrijednosti treba afirmisati. Na osnovu misije, vrijednosti i analiza, definie se vizija, koja daje odgovor na pitanja, kao to su: Gdje treba organizacija da stigne? ta e raditi u budunosti? Kakva e organizacija izgledati u celini? Kako e se organizacija ponaati u budunosti? Iz definisane vizije, potrebno je oblikovati strateke podrune ciljeve ili strategije, na osnovu kojih se izra uju projektni planovi. Projekti su jedan od naina djelovanja organizacije kojima se nastoji realizovanje postavljenih ciljeva i predstavljaju osnov opstanka i napretka. Uspjenost projekata zavisi od njihove sinergije sa organizacijom. Projekti utiu na strategiju organizacije i na osnovu njih (u fazi ostvarivanja tih strategija) glavni menaderi oblikuju funkcionalni menadment, razliiti operativni rad, programe projekata i projekte. Realizovanjem pojedinih projektnih planova, ostvaruje se strateki razvojni program.

5.1. METODOLOGIJA STRATEKOG MENADMENTAStrateki menadment je oblikovanje i implementacija stratekih planova organizacije. Tu definiciju jasno prikazuje ema 3.ema 3: Prikaz aktivnosti stratekog menadmenta

Strateko planiranje

Strateki Strate management

Izvo enje stratekih planova institucije

Strateko planiranje je ocjenjivanje problema organizacije s razvojnog stanovita i utvr ivanje poslovnih planova kojima se svaka organizacija mora baviti. Neophodno je izvriti procjenu realnosti postavljenih stratekih ciljeva, razviti strategije za realizaciju istih i izvriti izbor najprihvatljivije strategije, a zatim definisati strateke planove, koji su rezultat procesa stratekog planiranja. Planovi moraju biti sveobuhvatni, prilagodljivi, uskla eni, i moraju odraavati sadanje i budue potrebe organizacije. Realizacija stratekih planova organizacije je faza, koja se odnosi na izradu razliitih planova projekata, programa aktivnosti, kao i drugih zadataka stratekog menadmenta. Na osnovu te faze moe se provjeriti da li su usvojeni strateki planovi primjenjivi u samoj organizaciji.28 / 28 2006 RFZZO www.rfzcg.cg.yu

Metodologija izrade SRP RFZZO u RCGPolazna taka svakog stratekog menadmenta je analiza, misija, vizija, ciljevi i strategija, kao to prikazuje ema 4.ema 4: Polazne take stratekog menadmenta

Analiza stanja

Misija i vizija

Akcioni plan za realizaciju strategije

Ciljevi

Strategija

Izrada analize stanja je pojanjenje svih okolnosti koje organizaciji, na dui rok, predstavljaju okvir djelovanja. Misija je usmjerena ka definisanju stalnih namjera organizacije. Misija se odnosi na pitanje: koje je osnovno poslovno podruje organizacije, koliko e biti iroka poslovna djelatnost organizacije? Misija ukratko objanjava svrhu postojanja organizacije. Vizija je opis organizacije kao cjeline, njene djelatnosti, kulture, tehnologije u budunosti. To je koncept nove i eljene slike organizacije u budunosti, koja je posebno potrebna i korisna za davanje smjernica svim saradnicima: ta bi se u organizaciji moralo promijeniti! Vizija je pogotovo potrebna organizacijama kod kojih su neophodne radikalne promjene. Cilj je rezultat, kojeg organizacija eli postii, a odnosi se na planski period postavljen na poetku. Svaka organizacija ima jedan ili vie ciljeva, koji mogu biti dugoroni i kratkoroni. Strategija je nain na koji se realizuju ciljevi projekta. Proces stratekog menadmenta poinje ocjenjivanjem poloaja organizacije. U sklopu toga govorimo o cjelovitoj ocjeni prednosti i slabosti, prilika i prijetnji (SWOT = Strenghts, Weaknesses, Opportunities, Threats). Sadraj takve analize jeste vrednovanje prolih i sadanjih razpoloivih podataka koji daju osnov samom procesu stratekog planiranja. Ocjenjivanjem organizacije, utvr uje se gdje ona ima prednosti pred konkurencijom i gdje su njene glavne slabosti. Pored toga trae se prilike, odnosno izazovi za organizaciju kao i prijetnje s kojima se ona suoava.


29 / 29


5.2. METODOLOGIJA PROJEKTNOG MENADMENTAPrema Metodologiji za upravljanje eGovernment projektima (Vlada RCG Sekretarijat za razvoj, 2006) projektni menadment moemo definisati kao planiranje, organizovanje, vo enje i kontrolisanje svih vidova projekta, kao i motivisanje svih uesnika za sigurno postizanje ciljeva u predvi enom vremenu, kvalitetu i planiranim trokovima. Ova metodogija, tako e, definie projekat, program projekata i portfolio. Projekat je zakljuena cjelina me usobno povezanih aktivnosti, koji ima poetak i kraj. Po pravilu, odnosi se na pojedinanu djelatnost, jer se, obino, projekat u istom sadraju ili redosljedu aktivnosti, ne ponavlja. Njegova namjena je da obavi unaprijed planirani zadatak u odre enim vremenskim i finansijskim okvirima i u okviru dogovorenog kvaliteta. Program projekata je grupa povezanih projekata, koje je potrebno koordinirano realizovati. Programi projekata esto ukljuuju rad, koji je povezan sa pojedinim (odvojenim) projektima u programu projekata, a premauje okvir njihovog izvo enja. Portfolio je zbirka projekata i/ili programa projekata i drugih poslova koji se obavljaju s namjerom olakanja efikasnosti savla ivanja potrebnih napora za postizanje stratekih ciljeva. Jedan od ciljeva portfolio menadmenta je maksimizacija vrijednosti portfelja sa paljivim izborom projekata i/ili programa projekata u portfelj. Projektni menadment je mogue tretirati u uem smislu kao menadment, koji je zaduen za projekat, ili ire u vezi sa procesima i sa menadmentom prije poetka projekta, i nakon njegovog zavretka. Projektni menadment obuhvata izvo enje funkcija menadmenta, potrebnih za izvo enje i postizanje konanog cilja projekta, a istovremeno projektni menader mora posebnu panju obratiti na integraciju i veze projekta s okolinom. Uspjenost izvo enja projekta je u velikoj mjeri zavisna od projektnog menadmenta koji omoguava efikasno planiranje, izvo enje i kontrolisanje projekta. Planiranje projekta izvodi se najee uz pomo metoda mrene analize koja omoguava grafiki prikaz aktivnosti projekta i veza izme u njih (gant diagram), gdje su, prije svega, naglaene aktivnosti koje neposredno odre uju trajanje cijelog projekta, njihova vremenska ogranienja i kritine take na osnovu kojih se omoguava optimalno izvo enje projekta. Pri tom mrena analiza omoguava stalno praenje i kontrolisanje svih planiranih elemenata projekta i optimalizaciju upotrebe resursa (ljudskih i ostalih), koji su potrebnih za izvo enje aktivnosti. Organizacijom se odre uju obaveze, odgovornost i autoritet uesnika na projektu. Kod izvo enja projekta neizbjeno dolazi do odstupanja od planiranog. Kontrolom projekta upore uje se faktiko izvrenje sa planom, kako bi se na tom nivou adekvatno reagovalo. U sluaju kad je obim zaposlenih, kao i radnih i finansijskih sredstava, odre en, pokuava se uskla ivanjem aktivnosti ukloniti uska grla, koja bi mogla nastati zbog datih ogranienja i istovremeno postii to krae izvo enje projekta.

30 / 30


Metodologija izrade SRP RFZZO u RCGPotrebno je naglasiti da se organizaciona struktura mora prilagoditi projektnom nainu rada, to je mogue postii na razliite naine. lanovi projektnih grupa, koji uestvuju u izvo enju projekata, moraju pokrivati sva struna podruja potrebna za uspjeno izvo enje projekata. U organizacijama zato postoji potreba za uskla ivanjem projektnog rada sa tekuim poslovima. Dinaminost projekata i iz toga nastale potrebe za vjetinama i znanjima lanova projektnih grupa neizbjeno dovodi do situacije da su potrebe vee od njihove raspoloivosti. Za uklanjanje i smanjivanje razlika izme u potreba i raspoloivosti, izvode se preventivne aktivnosti i uskla ivanja.

5.3. UPOTREBA METODOLOGIJA STRATEKOG I PROJEKTNOG MENADMENTA KOD IZRADE SRP RFZZOIzrada SRP RFZZO izvodila se kroz radionice i radom izme u radionica. Rad na radionicama temeljio se na uenju s radom (learning by doing) i odvijao se interaktivno. Strateki projektni tim je, pored spoljnih konsultanata, obuhvatao lanove koji su obra ivali problematiku iz sljedeih podruja: razvoja i organizacije zdravstvenog osiguranja; pravne regulative iz oblasti zdravstvenog osiguranja; mree zdravstvenih ustanova; informacionih sistema u zdravstvu; pripreme potrebnih analiza (posebno na podruju demografskog, privrednog razvoja, rada i poslovanja zdravstvenih ustanova, prava iz zdravstvenog osiguranja i ostalih analiza) i makroekonomske i finansijske politike. Organizaciona struktura projekta SRPZOProjekat SRPZOSponzor projekta Direktor RFZZO-CG

Iz toga slijedi organizaciona struktura projekta kako prikazuje ema 5. ema 5:

Menader projekta

Struni saradnici Saradnici za pripremu razliitih materiala izme u radionica Spoljni izvo ai lanovi stratekog projektnog tima Spoljni struni suradnici

Strateki projektni tim iz RFZZO-CG


31 / 31

Analize

6. ANALIZE


33 / 33


6.1. ANALIZA STANJA ZDRAVSTVENE ZATITE I ZDRAVSTVENOG OSIGURANJA U RCGOva analiza obuhvata: pravne propise na podruju zdravstvene zatite i zdravstvenog osiguranja (u poglavlju 0 6.1.1. Pravni propisi na podruju zdravstvene zatite i zdravstvenog osiguranja), obim usluga i prava osiguranika u sistemu zdravstvenog osiguranja (u poglavlju 0 6.2.5. Zdravstvena djelatnost, na strani 48), organizaciju zdravstvene djelatnosti i zdravstvene resurse u RCG (u poglavlju 0 6.2.5. Zdravstvena djelatnost, na strani 48), ulogu i nadlenosti Republikog fonda za zdravstveno osiguranje (u poglavlju 0 6.1.2. Uloga i nadlenosti na strani 37), Institucionalne reforme Vlade RCG u odnosu na razvoj zdravstvene zatite i zdravstvenog osiguranja (u poglavlju 0 6.1.3. Institucionalne reforme Vlade RCG u odnosu na razvoj ZZ i na strani 40).

6.1.1. PRAVNI PROPISI NA PODRUJU ZDRAVSTVENEZATITE I ZDRAVSTVENOG OSIGURANJASistem zdravstvene zatite i zdravstvenog osiguranja u RCG ure uje Zakon o zdravstvenoj zatiti (Sl.list RCG br. 39/04), i Zakon o zdravstvenom osiguranju (Sl.list RCG br. 39/04), koji su stupili na snagu 10. juna 2004. godine. Ovim sistemskim zakonima gra anima se obezbje uju prava iz ZZ i ZO. ZZZ utvr uje da su gra ani RCG, u ostvarivanju prava na ZZ, potpuno jednaki. ZZ se sprovodi na naelima sveobuhvatnosti, dostupnosti i cjelovitog pristupa primarnoj zdravstvenoj zatiti i specijalistiko-konzilijarnoj i bolnikoj zdravstvenoj zatiti. Zakon odre uje prioritetne mjere ZZ, prava i dunosti gra ana u njenom ostvarivanju, zdravstvenu slubu i nivoe zdravstvene djelatnosti, prava i dunosti zdravstvenih radnika i saradnika, licence, struno usavravanje i osposobljavanje zdravstvenih radnika. Jedan od glavnih izvora za finansiranje mree javnih zdravstvenih ustanova su sredstva OZO. Tako e, ZZZ propisuje da se ZZ finansira iz sredstava DZO. ZZO definisana su rjeenja iji su osnovni ciljevi da: organizacija zdravstvenog osiguranja bude prepoznatljiva, efikasna i finansijski stabilna; osiguranicima prui socijalnu sigurnost i primjerenost u korienju Ustavom i Zakonom proklamovanih prava; obezbijedi evidenciju o osiguranicima i obveznicima uplate doprinosa; obezbijedi zakonsku osnovu za uspostavljanje OZO i DZO; pravnim i fizikim licima obveznicima uplate doprinosa, jasno i cjelovito odredi njihova prava i obaveze;

34 / 34


Analize omogui realno uspostavljanje ugovornih odnosa izme u osiguranika i davalaca zdravstvenih usluga; RFZZO svojom organizacijom osiguranicima obezbje uje kvalitetno ostvarivanje prava iz OZO.

Zdravstvenim osiguranjem gra anima se obezbje uje ostvarivanje prava na ZZ i drugih prava iz OZO na naelima obaveznosti, uzajamnosti i solidarnosti. Zakonom je predvi eno lino uee osiguranih lica u trokovima korienja ZZ, me utim ono je utvr eno u simbolinim iznosima i veliki broj osiguranih lica je oslobo en tog uea. OZO finansira se iz doprinosa, manjim dijelom iz sredstava Budeta, sredstava akciza koje Budet RCG ustupa za finansiranje prava iz ZO, donacija, sredstava po konvencijama, iz naknada teta i drugih izvora. ZZO utvr ene su osnovice i stope doprinosa, kao i ko su obveznici plaanja doprinosa. Kao i u svim zemljama u tranziciji, postoji veliki problem neredovnog plaanja doprinosa od strane obveznika uplate doprinosa. Slijede pojanjenja odredbi ZZO. Od lana 1 do 6 Zakona, date su osnovne odredbe i naela OZO. Od lana 7 do 14, definisana su osigurana lica osiguranici, lanovi porodica osiguranika i druga lica koja ostvaruju pravo na ZZ i druga prava iz ZO. lanom 15, naelno su definisana prava osiguranih lica iz OZO, a odredbama lana 16, utvr uje se ta ZZ obuhvata, dok lan 17 utvr uje obim prava i standarda ZZ, tzv. osnovni paket usluga. Osnovni cilj definisanja obima prava i standarda je uskla ivanje potronje zdravstvenih usluga sa finansijskim mogunostima, racionalnije upravljanje sredstvima, bolja kontrola zdravstvenih usluga koje se pruaju osiguranim licima, smanjenje potranje za zdravstvenim uslugama koje nijesu neophodne za zdravlje osiguranih lica i dr. Obim prava i standarda ZZ utvr uje Vlada RCG na predlog Ministarstva zdravlja, polazei od godinjeg programa zdravstvene zatite i godinjeg finansijskog plana RFZZO, kao i raspoloivih zdravstvenih kapaciteta, posebno vodei rauna o zatiti vulnerabilnih kategorija stanovnitva. Saglasno odredbama lana 19, RFZZO treba da donese odgovarajua opta akta kojima e blie regulisati indikacije za korienje medicinske rehabilitacije u zdravstvenim ustanovama koje obavljaju specijalizovanu rehabilitaciju, listu ljekova koji se propisuju i izdaju na teret sredstava OZO, kao i indikacije za medicinsko-tehnika pomagala (proteze, ortopedska i druga pomagala, stomatoloko-protetiku pomo, stomatoloke materijale i nadoknade) i standarde za materijale od kojih se izra uju ova sredstva, rokove korienja, kao i uslove za izradu novih sredstava prije isteka rokova. lanovima 21, 22, i 23 definisana je ZZ osiguranih lica na radu u inostranstvu. Blie uslove i nain ostvarivanja ZZ osiguranih lica na radu u inostranstvu, utvr uje RFZZO. Pravo na naknadu zarade za vrijeme privremene sprijeenosti za rad i osnov za obraun naknade, utvr uje se lanovima od 25 do 32. Ovim odredbama regulisano je da se naknada zarade za vrijeme privremene sprijeenosti za rad, odre uje u visini od najmanje 70% od osnovice. Tako e, detaljnije se ure uje postupak vezan za sluajeve trajanja privremene sprijeenosti za rad 2006 RFZZO CG www.rfzcg.cg.yu 35 / 35


due od 10, odnosno 12 mjeseci, nakon ega se osiguranik upuuje na ocjenu radne sposobnosti od strane Republikog fonda PIO. Blii nain ostvarivanja prava osiguranika na privremenu sprijeenost za rad i ostvarivanja prava na naknadu zarade za vrijeme privremene sprijeenosti za rad, utvr uje RFZZO. Pravo na naknadu putnih trokova za osigurano lice i njegovog pratioca u vezi korienja ZZ, definisano je odredbama lana 33. RFZZO propisuje blie uslove na naknadu putnih trokova u vezi korienja ZZ. lanom 34 do 50 propisuje se postupak utvr ivanja svojstva osiguranika, nain vo enja evidencija o osiguranim licima, nain dokazivanja svojstva osiguranog lica, kao i podaci koji se unose u evidenciju. Svojstvo osiguranog lica utvr uje se na osnovu prijave, a dokazuje propisanom ispravom (zdravstvena knjiica) koju izdaje RFZZO, iju ovjeru vri na osnovu dokaza da je obveznik uplate doprinosa izmirio dospjele obaveze po osnovu doprinosa za OZO. lanom od 51 do 58, definisano je ostvarivanje zdravstvene zatite kod izabranog doktora u domu zdravlja i kod drugih zdravstvenih ustanova s kojima RFZZO zakljui ugovor o pruanju usluga. lan 52 definie ostvarivanje prava osiguranika na upuivanje radi lijeenja u inostranstvo na teret sredstava OZO, ako oboljenje nije moglo uspjeno da se lijei u zemlji. Postupak i nain ostvarivanja ovog prava, kao i obim prava i standarda u ostvarivanju prava na lijeenje u inostranstvo, po ovlaenju iz Uredbe Vlade RCG, ure uje RFZZO. Na akt kojim se ure uje postupak i nain ostvarivanja prava na upuivanje na lijeenje u inostranstvu, saglasnost daje Ministarstvo. Organe vjetaenja, nain rada, sastav i ovlaenja ljekarskih komisija, definiu lanovi 54 do 57. Lino uee osiguranih lica u trokovima korienja ZZ i kategorije osiguranih lica koje ne podlijeu ueu u trokovima korienja ZZ, ure eno je odredbama lanova 59 do 61. Odluku o visini uea u trokovima korienja ZZ donosi Ministarstvo zdravlja na osnovu godinjeg programa ZZ i godinjeg finansijskog plana RFZZO. lanovima 62 do 70, regulie se nain finansiranja OZO, tj. obveznici plaanja doprinosa, osnovice i stope plaanja doprinosa. lanovima 71 78 definisani su sluajevi prava na naknadu teta od strane RFZZO u sprovo enju OZO. DZO predstavlja novinu u ZZO i definisano je odredbama lanova od 79 86. DZO gra anin moe sebi i lanovima svoje porodice obezbijediti u okviru utvr enih standarda, posebne uslove pruanja ZZ, kao i ona prava koja nijesu obezbije ena OZO. RFZZO je u obavezi da uvede ovo osiguranje. Nain i uslovi korienja prava iz DZO, nain i visinu uplate premija, utvr uje RFZZO uz saglasnost Ministarstva zdravlja. Odredbama lanova 87 do 98 ure uje se organizacija i nain rada RFZZO, ime se apostrofira znaaj uloge RFZZO u sistemu ZZ i ZO. Javnost rada RFZZO, koja se obezbje uje kroz obavezno informisanje Vlade o radu RFZZO najmanje jedanput godinje, definisana je od 95 do 98. Nadzor36 / 36 2006 RFZZO www.rfzcg.cg.yu

Analizenad zakonitou rada RFZZO vri Ministarstvo zdravlja. Utvr uju se i sredstva rezervi za pokrie RFZZO. Ukoliko su sredstva rezervi nedovoljna za pokrie gubitaka, a time se dovodi u pitanje ostvarivanje prava iz OZO, odredbama lana 98, propisana je obaveza RCG da garantuje za ostvarivanje tih prava. Odredbama lanova 99 do 103, ustanovljen je nain zakljuivanja ugovora sa davaocima zdravstvenih usluga u cilju sprovo enja utvr enog obima ostvarivanja prava iz OZO. Kriterijume za zakljuivanje ugovora i nain plaanja zdravstvenih usluga, propisuje Ministarstvo na predlog RFZZO. Postupak zakljuivanja ugovora sa davaocima usluga sprovodi se svake godine na nain to RFZZO upuuje poziv svim davaocima zdravstvenih usluga utvr enih mreom zdravstvenih ustanova, u skladu sa utvr enim kriterijumima, ime se izjednaavaju svi davaoci usluga u mogunostima konkurisanja za pruanje ZZ na teret sredstava RFZZO, u cilju efikasnog korienja sredstava RFZZO i efikasnog pruanja ZZ osiguranih lica. Oblast ZZ i ZO, pored navedena dva zakona, ure ena je i podzakonskim aktima.

6.1.2. ULOGA I NADLENOSTI RFZZOZakonom o zdravstvenom osiguranju utvr eno je da RFZZO vri javna ovlaenja u rjeavanju o pravima i obavezama iz OZO. RFZZO ima svojstvo pravnog lica, sa pravima, obavezama i odgovornostima utvr enim Zakonom i Statutom RFZZO. Ovom odredbom zakonodavac je RFZZO dao odre enu samostalnost i autonomiju u izvravanju tih javnih ovlaenja. RFZZO je jedini nosilac OZO u RCG. Tako e, RFZZO obezbje uje i sprovodi DZO. Zakonodavac je u lex specialis-u uredio sva pitanja o funkcionisanju, organizaciji kao i ovlaenjima koja proizilaze iz javnog interesa u izvo enju obaveza, ovlaenja i odgovornosti. Makroorganizacija, prava, obaveze i odgovornosti, odluivanje organa RFZZO, kao i druga pitanja od znaaja za rad i funkcionisanje RFZZO, preciznije su ure ena Statutom na koji, na osnovu odredbi lana 94, saglasnost daje Vlada RCG. Poslovi koje obavlja RFZZO u vrenju javnih ovlaenja su sljedei: Uestvuje u sprovo enju zdravstvene politike u vezi sa OZO; U vrenju ovih poslova neophodna je saradnja sa Ministarstvom zdravlja i Vladom RCG, kao i drugim organima i nadlenim institucijama koje imaju odgovornost za obezbje ivanje i stvaranje uslova za ostvarivanje ZO. Iz tog ovlaenja proizilazi i obaveza poboljanja sistema ZZ i ZO. Odre uje obim standarda ZZ, u skladu sa zakonom i utvr uje prioritet u finansiranju ZZ; Za realizaciju tih zakonskih ovlaenja, RFZZO mora uspostaviti obimne evidencije o korienju zdravstvenih usluga i drugih prava iz ZO. Tako e mora imati dostupnost do svih evidencija iz oblasti socijalne medicine i zdravstveno-statistikih podataka. 2006 RFZZO CG www.rfzcg.cg.yu 37 / 37


Vodi evidenciju o osiguranim licima i obveznicima uplate doprinosa; Ova obaveza nalae RFZZO da uspostavi informatiki podrane baze podataka i organizuje decentralizovan i mreno povezan servis slubi za obavljanje tih poslova. Evidencije moraju biti aurne i kvalitetne, ukljuujui i podatke o ostvarivanju prava. Neophodna je povezanost sa PU, Zavodom za statistiku, Republikim zavodom za zapoljavanje, Republikim fondom za penzijsko i invalidsko osiguranje i zdravstvenim ustanovama. U planu poboljavanja tih evidencija treba predvidjeti povezivanje sa veim obveznicima uplate doprinosa.

Obavlja poslove u vezi sa ostvarivanjem prava osiguranih lica, brine o zakonitom ostvarivanju tih prava i prua potrebnu pomo u ostvarivanju prava i zatite njihovih interesa; U okviru obavljanja ovih poslova propisuje postupke i naine ostavarivanja prava osiguranih lica u vezi ostvarivanja ZZ, prava na privremenu sprijeenost za rad, prava na putne trokove i dr. Kroz ova akta obezbje uje i ostvarivanje prava i zatitu interesa osiguranih lica.

Utvr uje prioritete u finansiranju ZZ iz sredstava OZO; U okviru ovlaenja i zadataka t. 5 lana 88 Zakona i na osnovu praenja realizovanih podataka o trendovima zdravstvenog stanja stanovnitva, uzroka smrti i drugih empirijskih podataka u korienju zdravstvene zatite osiguranih lica, utvr uje kriterijume za zakljuivanje godinjih ugovora. Dogovorene prioritete RFZZO planira i finansijski kvantifikuje u godinjem finansijskom planu.

Predlae kriterijume za zakljuivanje ugovora sa davaocima zdravstvenih usluga, zakljuuje ugovore i vri kontrolu ugovornih obaveza; Ugovori se zakljuuju najkasnije do 31. marta za tekuu godinu. Za realizaciju ovih zadataka RFZZO treba da organizuje informatiki podrano prikupljanje finansijskih i drugih podataka od davalaca zdravstvenih usluga, posebno obimnu slubu kontrole radi kontrolisanja troenja sredstava koja je zdravstvena ustanova ostvarila na osnovu ugovora sa RFZZO.

Utvr uje kriterijume i mjerila za odre ivanje cijena zdravstvenih usluga obuhvaenih OZO, odre uje cijene zdravstvenih usluga; Za uspjeno ostvarivanje ove nadlenosti treba obezbijediti dobro osposobljen struni tim plansko-analitikih strunjaka, kao i dobru saradnju sa ljekarima koji e vriti kontrolu. Potrebno je uvesti nove obrasce za fakturisanje sa elementima koje e sadrati fakture sa jasno definisanim standardima za slanje odre enih podataka informatikim putem iz zdravstvenih ustanova.

Obezbje uje sprovo enje me unarodnih ugovora o OZO; Zbog odre enog broja domaih osiguranika koji rade u inostranstvu, turista i poslovnih ljudi koji dolaze u RCG, potrebno je dobro organizovati i struno osposobiti ljude za obavljanje ovih poslova, a

38 / 38


Analizenaroito za obavljanje poslova prilago avanja propisima i postupcima EU u projektu prikljuivanja. Donosi godinji program ZZ, finansijski plan i usvaja izvjetaje o poslovanju; Ovo je nadlenost Upravnog odbora, propisana lanom 91 ZZO. Ona podrazumijeva veliku odgovornost i obavezu strune slube oko pripreme strunih materijala za donoenje odluka po ovim dokumentima. Utvr uje visinu uea osiguranih lica u trokovima korienja ZZ; Po lanu 59 ZZO, ovo je nadlenost Ministarstva zdravlja (greka u zakonu koju treba ispraviti), ali je RFZZO duan da priprema osnove za donoenje odluka; RFZZO mora, shodno lanovima 60 i 61, uspostaviti evidencije o vrstama bolesti, visini trokova dijagnostike, lijeenja i rehabilitacije, kao i evidenciju lica koja ne podlijeu linom ueu u trokovima korienja ZZ. Razmatra stanje u oblasti ZO i predlae mjere za efikasno funkcionisanje ZO u RCG; Na osnovu lana 88 take 11 ZZO, Fond je ovlaen da razmatra, analizira i ocjenjuje stanje u oblasti ZO i predlae mjere za efikasno funkcionisanje i razvoj. RFZZO donosi godinje programe rada i finansijske planove, srednjorone i dugorone planove i opte akte za ostvarivanje prava osiguranih lica. Na osnovu tog zakonskog ovlaenja RFZZO je pristupio izradi SRP RFZZO. Sprovodi DZO i obezbje uje ga u skladu sa ZZO; Za organizovanje i sprovo enje ovog zadatka, RFZZO mora da izradi odgovarajui projekat uvo enja i organizovanja ponude programa DZO, kao i zaposlene za obavljanje ovih poslova. RFZZO je samostalna finansijska institucija ije strune, administrativne, pravne, ekonomske i druge poslove obavlja struna sluba. Aktom o unutranjoj organizaciji, struna sluba je organizovana u Centrali i dvadeset jednoj organizacionoj jedinici po optinama irom RCG. U RFZZO radi 166 zaposlenih, od ega 57 sa visokom strunom spremom, to je dobra kadrovska struktura, ali ne zadovoljava broj kadrova prvenstveno u oblasti medicinske i farmaceutske struke. Veina procesa rada u RFZZO informatiki je podrana. Formirane su sve glavne baze podataka (osiguranici, obveznici uplate doprinosa, ljekari, ljekovi, MKB X i ostali ifranici). Od oktobra 2003. godine, uvedena je nova zdravstvena knjiica. Prvi reformski koraci sa informatikim praenjem uvedeni su na podruju propisivanja ljekova na recept, gdje su se ve pokazali rezultati, s obzirom da je projekat vratio trokove uvo enja. Analiza odredaba ZZO predstavlja osnovu za pripremu dugoronog SRP RFZZO. Iz analize zakonske regulative i ovlaenja RFZZO, proizilazi da RFZZO u vrenju javnih ovlaenja u ZO nijesu date odgovarajue pravne osnove kako


39 / 39


bi efikasno ostvarivao svoju ulogu u sistemu ZZ, pa je neophodno pristupiti izmjenama i dopunama ZZO.

6.1.3. INSTITUCIONALNE REFORME VLADE RCG U ODNOSU NA RAZVOJ ZZ I ZOKljuni ciljevi sadrani u Zdravstvenoj politici RCG do 2020. godine su: produenje trajanja ivota, poboljanje kvaliteta ivota u vezi sa zdravljem, smanjenje razlika u zdravlju i osiguranje od finansijskog rizika. Strategijom razvoja zdravstva RCG, koja se bazira na zdravstvenoj politici, definisane su osnovne programske aktivnosti koje e se sprovoditi u zdravstvenom sistemu, s ciljem preduzimanja politikih, ekonomskih, socijalnih, naunih, strunih, upravnih i zakonodavnih mjera koje treba da reformiu sistem zdravstva. Osnovni cilj reforme je dovo enje zdravstvenog sistema u stanje optimalne funkcionalnosti, kako bi se u okviru raspoloivih sredstava, postigao najvei pozitivni efekat na zdravstveno stanje stanovnitva RCG. Vezano za razvoj ZZ i ZO, Agendom ekonomskih reformi u RCG 2002-2007, definisano je da su ciljevi zdravstvene politike: efikasnija i kvalitetnija ZZ, da se omogui pristup primarnoj zdravstvenoj zatiti, stvaranje finansijski odrivog zdravstvenog sistema, itd.

6.2. ANALIZA PRIVREDNOG OKRUENJA, DEMOGRAFIJE I ZDRAVSTVENOG STANJA STANOVNITVA U RCGAnaliza privrednog okruenja, demografije i zdravstvenog stanja stanovnitva u RCG obuhvata: 1. privredni razvoj, 2. izdatke za zdravstvo, 3. demografiju, 4. zdravstveno stanje stanovnitva, 5. zdravstvenu djelatnost i 6. izvore finansiranja. U analizi je dat uporedni pregled podataka za nekoliko evropskih drava (Albanija, Austrija, Belgija, Bosna i Hercegovina, Bugarska, Danska, Finska, Hrvatska, Italija, Njemaka, Norveka, Slovenija)4, a za pojedine podatke i za EU. Sa njima se upore uju svi podaci. Na osnovu njih date su sve konstatacije i komentari. Ako u datim tabelama nema podataka za neku od tih drava, to znai, da nije bilo mogue dobiti zvanine podatke.

40 / 40


Analize

6.2.1. PRIVREDNI RAZVOJBDP u RCG u 2004 godini iznosio je 1.535,0 mil. ili, po stanovniku, je 2.473 . Uee izdataka za zdravstvo u ukupnom BDP u 2004.g. je iznosilo 6,2%, dok je za 2005.g. 6,6%. Od sredstava OZO u 2005. godini, za ZZ izdvojeno je 167,52 po stanovniku. Podaci o privrednom razvoju RCG vide se iz pokazatelja o godinjem kretanju BDP i BDP po stanovniku.Tabela 1: BDP u RCGBruto drutveni proizvod - BDP (milion ) 1.022,2 1.244,8 1.301,5 1.433,0 1.535,01

Godina 2000 2001 2002 2003 2004 2005e 2006f 2007f

Indeks rasta BDP / 121,8 104,6 110,1 107,1 107,1 107,0 106,5

Populacija (usred godine) 612.496 614.791 617.085 618.233 620.706 623.189 625.682 628.184

BDP () po stanovniku 1.668,9 2.024,8 2.109,1 2.317,9 2.473,0 2.638,0 2.811,3 2.982,1

Stopa rasta populacije 0,40% 0,37% 0,37% 0,19% 0,40% 0,40% 0,40% 0,40%

1.644,0 1.759,0 1.873,3

2 3

Izvor: Agenda ekonomskih reformi za RCG, 2002-2007; Sekretarijat za razvoj; Monstat;ISSP

RCG se, prema osnovnim podacima o privrednom razvoju, stabilno razvija. Populacija konstantno raste uz trend postepenog smanjenja stope rasta populacije. Tako e se u RCG smanjuje stopa rasta BDP ali jo ima visok trend rasta u pore enju sa drugim evropskim dravama. U periodu od 2000 2004. godine, rast populacije u RCG je 1,3%, odnosno 0,33% godinje. Vei rast je zabiljeen u Bosni i Hercegovini (u prosjeku 0,88% godinje), Norvekoj (u prosjeku 0,71% godinje), i u Belgiji (u prosjeku 0,60% godinje). U veini evropskih zemalja zabiljeen je rast populacije, osim u Bugarskoj, gdje se populacija smanjila za 5%.

1 2 3 4

Za 2005. godinu postoji samo procjena (e estimation). Za 2006. godinu postoje prognoze (f forecast). Za 2007. godinu postoje prognoze (f forecast).

Postojala je namjera da se podaci za Srbiju uvrste u analizu, ali zbog korienja jedinstvene metodologije i pouzdanih izvora kod ostalih prouavanih zemalja, to u ovom sluaju nije bilo mogue obezbijediti, konstatovali smo da podaci iz Srbije nijesu uporedivi i iz tog razloga su izostavljeni. 2006 RFZZO CG www.rfzcg.cg.yu 41 / 41


RCG ima mali BDP, to je razumljivo jer je drava sa malim brojem stanovnika. Rast BDP u RCG u periodu 2000 2004.g. od oko 50%, ukazuje na pozitivna kretanja i daleko je vei u odnosu na mnoge evropske drave. BDP po stanovniku prikazuje Tabela 2.Tabela 2: BDP (u ) po stanovnikuDrava Albanija Austrija Belgija Bosna i Hercegovina Bugarska Hrvatska Danska Finska Njemaka Italija Norveka Slovenija Crna Gora EU15 2000 1.291 25.942 24.775 1.302 1.677 4.555 32.525 25.554 25.095 20.620 40.510 10.458 1.669 23.120 2001 1.497 26.547 25.225 1.427 1.927 4.989 33.468 26.960 25.664 21.908 42.012 11.053 2.025 23.908 2002 1.547 27.404 25.896 1.565 2.108 5.502 34.376 27.684 26.006 22.661 44.582 11.875 2.108 24.641 2003 1.674 27.959 26.463 1.650 2.266 5.902 35.202 27.995 26.217 23.181 43.158 12.450 2.224 24.871 2004 1.943 28.996 27.685 1.758 2.518 6.222 36.515 29.061 26.856 23.932 44.614 13.093 2.473 25.908

Izvor: http://epp.eurostat.cec.eu.int; http://data.euro.who.int/hfadb; Sekretarijat za razvoj; Monstat; ISSP

BDP po stanovniku u RCG u 2004. godini je iznosio 2.473 , to je na nivou Bugarske. Manji BDP po stanovniku imaju samo Albanija i Bosna i Hercegovina, dok ostale drave imaju vei BDP po stanovniku.

6.2.2. IZDACI ZA ZDRAVSTVOUee ukupne javne potronje u BDP RCG u 2004.g. je 45,51%, u 2005.g. 45,18%, dok je za 2006.g. planirano 44,64%, to znai da je prisutan trend smanjenja javne potronje u BDP.

42 / 42


AnalizeGrafik 1:2.000 1.8001.580,00

BDP, javna potronja i izdaci za OZO u RCG

1.644,00

1.759,00

1.600 1.400 1.200

U mil.

1.000 800 600 400 200 0 2004 BDP 2005 Javna potronja Izdaci za OZO Plan 200695,60 108,30 112,70 698,66 742,85 785,25

Izdaci OZO u 2004.g. ine 6,23% od BDP ili 13,68% od ukupne javne potronje, u 2005.g. taj odnos je 6,59% od BDP ili 14,58% od javne potronje, dok je za 2006.g. planirano 6,37% od BDP ili 14,35% od ukupne javne potronje. Uee izdataka OZO u BDP prikazuje Tabela 3.Tabela 3: Uee izdataka OZO u BDPGodina 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Izdaci RFZZO (milion ) 58,1 76,0 92,1 96,6 95,6 108,3 112,1 115,9 Udio uea RFZZO u BDP 5,68% 6,11% 7,08% 6,74% 6,23% 6,59% 6,37% 6,19%

Izvor: Agenda ekonomskih reformi za RCG, 2002-2007; Sekretarijat za razvoj; Monstat; ISSP; RFZZO

Uee izdataka OZO u BDP RCG se od 2000. godine do 2002. godine poveavalo, da bi kasnije pala ispod 7%. Uee javnih izdataka za zdravstvo u ukupnim izdacima za zdravstvo u evropskim dravama kree se izme u 67% i 87%. U veini drava sa najveim BDP po stanovniku, udio javnih izdataka za zdravstvo polako raste (Norveka, Danska i Finska), izuzev u Austriji koja ima najmanje uee izdataka za zdravstvo, sa tendencijom daljeg smanjenja. Uee ukupnih izdataka za zdravstvo u BDP prikazuje Tabela 4.


43 / 43

SRP RFZZO do 2011. godine Tabela 4: Uee (u %) ukupnih izdataka za zdravstvo u BDPDrava Albanija Austrija Belgija Danska Finska Njemaka Italija Norveka Slovenija 2000 2,00 7,50 8,70 8,40 6,70 10,60 8,10 8,50 8,00 2001 2,10 7,40 8,80 8,60 6,90 10,80 8,20 8,90 8,20 2002 2,20 7,50 9,10 8,80 7,20 10,90 8,40 9,90 8,86 2003 2,30 7,50 9,60 9,00 7,40 11,10 8,40 10,30 8,80 2004 2,90 / / / / / / 9,90 8,60

Izvor: http://epp.eurostat.cec.eu.int

Najmanje uee izdataka za zdravstvo u BDP zabiljeeno je u Albaniji (2,9% u 2004.godini), a najvee u Norvekoj, oko 10%. Uee ukupnih izdataka za zdravstvo u BDP u posmatranom periodu u navedenim evropskim dravama raste. Kako RCG nema zvanine podatke o privatnim izdacima, ve samo podatke o izdacima OZO, nije je mogue upore ivati sa ostalim evropskim zemljama. Ukupne izdatke za zdravstvo po stanovniku u periodu od 2000. do 2004. godine prikazuje sljedea tabela.Tabela 5: Ukupni izdaci za zdravstvo po stanovniku (u )Drava Albanija Austrija Belgija Danska Finska Njemaka Italija Norveka Slovenija Crna Gora 2000 26 1.946 2.155 2.732 1.712 2.660 1.670 3.443 837 95 2001 31 1.964 2.220 2.878 1.860 2.772 1.796 3.739 906 124 2002 34 2.055 2.357 3.025 1.993 2.835 1.903 4.414 1.052 149 2003 38 2.097 2.540 3.168 2.072 2.910 1.947 4.445 1.096 156 2004 56 / / / / / / 4.417 1.126 160

Izvor: http://epp.eurostat.cec.eu.int/; http://data.euro.who.int/hfadb; vlastiti izrauni iz podataka o izdacima RFZZO i broja stanovnika RCG

Najmanje izdatke za zdravstvo po stanovniku u 2004.godini ima Albanija 56 , a najvee Norveka 4.417 , dok je u RCG taj iznos oko 160 .44 / 44 2006 RFZZO www.rfzcg.cg.yu

AnalizeSredstva obaveznog zdravstvenog osiguranja u RCG prikazuje Grafik 2.Grafik 2:50.000.000 45.000.000 40.000.000 35.000.000

Struktura sredstava OZO u RCG

Prihodi Fonda u )

30.000.000 25.000.000 20.000.000 15.000.000 10.000.000 5.000.000 0 2001Prih. od privred.djelat. Prih.od zemljoradnika

2002Prih. od vanprivred.djel. Prih.od Budeta za nezap.

2003

2004

2005Prih. od Fonda PIO Ostali prihodi

Prih. od sam.djelat. Prih.od Zav.za zapolj. za nezap.

Sredstva OZO u RCG se u periodu od 2001. do 2005. godine, poveavaju po prosjenoj godinjoj stopi 11,1%, pa su se sredstva OZO u RCG u tom periodu poveala za skoro 53%, to donekle prati rast Budeta RCG. Budet RCG u periodu od 2002 2004. godine, biljei stalni deficit sa tendencijom smanjenja. Smanjenje deficita rezultat je rasta budetskih prihoda, koji su u navedenom periodu porasli za 63,5%.

6.2.3. DEMOGRAFIJASa stanovita ZO vrlo je vano uee populacije starosti do 14 godina i preko 65 godina u ukupnoj populaciji. Tako e je vaan podatak o oekivanom trajanju ivota, koje predstavlja sveobuhvatan pokazatelj zdravstvenog stanja stanovnitva. Udio mla ih od 14 godina u RCG u 2003. godini u ukupnoj populaciji je oko 20%, a to je dosta povoljno uee, jer je u drugim dravama taj procenat nii. Uee stanovnika starijih od 65 godina u RCG je u prosjeku oko 12%, pa se moe konstatovati da je stanovnitvo Crne Gore relativno mlado u komparaciji sa evropskim dravama. Kako je trend rasta stanovnika starosti preko 65 godina prisutan, oekuje se da e izdaci za zdravstvo zbog tog uea u ukupnoj populaciji, rasti. U RCG ukupno oekivano trajanje ivota iznosi 73,1 godine, od toga oekivano trajanje ivota za mukarce iznosi 71,7 godine, a za ene 76,9 godina5.

5

Statistiki godinjak Instituta za javno zdravlje Crne Gore, 2004.godine 2006 RFZZO CG www.rfzcg.cg.yu 45 / 45


6.2.4. ZDRAVSTVENO STANJE STANOVNITVA6Promjene u zdravstvenom stanju stanovnitva uslovljene su injenicom da je RCG zemlja u tranziciji, tako da su pokazatelji zdravstvenog stanja slini ostalim zemljama u tranziciji. Broj ivoro ene djece opada sa 14,1 u 1994. godini, na 12,6 u 2004.godini. Opta stopa smrtnosti se sa 7,4 koliko je iznosila u 1994.godini poveala na 9,2 u 2004.godini. U RCG je evidentno smanjenje stope mortaliteta odojadi, koja je u 2004.godini iznosila 7,8 na 1000 ivoro enih to je gotovo za pola manje u odnosu na 1994.godinu. Ovaj pokazatelj je veoma znaajan, jer pokazuje vei kvalitet ZZ na podruju ginekologije i akuerstva. U RCG od 2002.godine nije bilo maternalne smrti, pa se po ovom indikatoru moe svrstati me u najrazvijenije evropske drave. Promjene u natalitetu i mortalitetu imale su znaajnog uticaja i na prirodni prirataj stanovnitva. Stopa prirodnog prirataja se snizila sa 7,4 u 1994.godini na 3,5 u 2004.godini. Trend ivoro enih, ukupno umrlih, prirodnog prirataja i umrle odojadi u RCG prikazuje Grafik 3.Grafik 3: Broj ivoro enih, ukupno umrlih, umrle odojadi i prirodnog prirataja u RCG10.000 140

9.000 120 8.000 100

7.000

6.000 80 5.000 60 4.000

3.000

40

2.000 20 1.000

0 1995 1996 ivoro eni 1997 1998 Ukupno umrli 1999 2000 2001 2002 2003 2004

0

Prirodni prirataj

Umrla odojad

Broj umrlih u RCG u periodu od 1999. do 2004. godine, po grupama bolesti MKB10, prikazuje Grafik 4.

6

Izvor podataka: statistiki godinjaci Instituta za javno zdravlje Crne Gore 2006 RFZZO www.rfzcg.cg.yu

46 / 46

AnalizeGrafik 4:6.000513 238 243 813 520 233 274 837 488 214 231 842

Broj umrlih u RCG po grupama bolesti MKB-10

5.000

551 304 183

474 245 219 681

471 297 266 629

4.000

1.097 881 896 1.000 967 971

3.000

820

2.0002.912 2.438 2.872 2.706 2.873 2.961

1.000

0 1999Bolesti sistema krvotoka (I00-I99) Simptomi, znaci i patoloki kliniki i laboratorijski nalazi (R00-R99) Povrede, trovanja i posledice djelovanja spoljnih faktora (S00-T98)

2000

2001

2002Tumori (C00-D48)

2003

2004

Bolesti sistema za disanje (J00-J99) Ostalih oboljenja

Vodei uzroci smrti stanovnitva RCG u 2004.godini su bolesti sistema krvotoka, od kojih je umrlo 2.961 stanovnik ili 51,89% umrlih, zatim slijede maligna oboljenja sa 971 stanovnikom ili 17,01% umrlih. Visoko uee kardiovaskularnih i malignih oboljenja odslikava rizino ponaanje populacije, kao to je puenje, alkoholizam, nepravilna ishrana, nedovoljna fizika aktvnost, loi socio-ekonomski uslovi kao i dejstvo faktora rizika iz okruenja (zaga en vazduh, hrana, voda). Grupa bolesti Simptomi, znaci, patoloki, kliniki i laboratorijski nalazi7 od kojih je u 2004.godini umrlo 842 stanovnika ili 14,75% je znatno manji broj u odnosu na 1999.godinu, kada je od ove grupe bolesti umrlo 1.097 stanovnika ili 20,34%. U periodu od 1999. do 2004.godine biljei se rast broja umrlih od bolesti sistema za disanje (3,39% u 1999.god. i 4,05% u 2004.god.), dok je u istom periodu zabiljeen negativan trend umiranja od povreda, trovanja i posljedica djelovanja spoljnjih faktora (5,64% u 1999.god. i 3,75% u 2004.god.). Pomenutih 5 grupa uzroka smrti ine 91,45% (5219) svih umrlih u RCG u 2004. godini, a samo 8,55% (488) su sva oboljenja iz ostalih grupa bolesti koja su u 1999.godini inila 10,22% (551) svih umrlih.

7

Odnosi se na grupisani broj umrlih kod kojih nije utvr en uzrok smrti. 2006 RFZZO CG www.rfzcg.cg.yu 47 / 47

SRP RFZZO do 2011. godine Grafik 5:Broj umrlih u RCG na 100.000 stanovnika po grupama bolesti MKB 10800

700

35,6 39,9

39,4 38,6

44,3 37,7

37,2 34,5

Broj umrlih na 100.000 stanovnika

600

29,9 49,6 143,3

500133,9

162,1

156,4

156,4

400

300473,7 438,5 464,7 477,0

200

398,0

100

0 2000 bolesti sistema krvotoka 2001 maligne bolesti 2002 povrede i trovanja 2003 2004

bolesti sistema za disanje

Najvei broj umrlih na 100.000 stanovnika u RCG je od bolesti sistema krvotoka, i taj broj se u periodu od 2000. do 2004. iz godine u godinu poveavao, tako da je sa 398,0 u 2000.godini, porastao na 477,0 u 2004.godini. Iz podataka o bolestima sistema krvotoka, najei uzroci umiranja (2004.god.) su bolesti srca plunog porijekla i druge bolesti srca (30,56%), bolesti krvnih sudova mozga (12,25%) i ishemine bolesti srca (8,43%). Situacija sa isheminom boleui srca u RCG je zadovoljavajua, s obzirom na podatak da je 1999.godine od ove bolesti umrlo 12,18%, a 2004.godine, 8,43% od ukupnog broja umrlih u RCG. Analizirajui podatke o broju umrlih na 100.000 stanovnika od malignih bolesti, u posmatranom periodu je u RCG zabiljeen trend rasta ove bolesti, tako da je u 2000.godini umrlo 133,9, a u 2004.godini umrlo 156,4 stanovnika od ove bolesti. Kada govorimo o broju umrlih na 100.000 stanovnika zbog povreda i trovanja, RCG biljei pozitivan trend, tako da je u 2000. godini od ove bolesti umrlo 49,6, a u 2004. 34,5 od ukupnog broja umrlih. Po broju umrlih na 100.000 stanovnika zbog bolesti sistema za disanje situacija u RCG se pogorava, to pokazuje podatak da je od ove bolesti u 2000.godini umrlo 29,9; u 2003. 44,3 i 2004.godini 37,2 umrla.

6.2.5. ZDRAVSTVENA DJELATNOSTObezbije enost ZZ stanovnitva ogleda se kroz praenje pojedinih pokazatelja, kao to su broj i nivo zdravstvenih ustanova, broj medicinskog kadra po specijalnostima na 100.000 stanovnika, broj pregleda, broj postelja, stopa hospitalizacije, iskorienost posteljnog fonda, duina bolnikog lijeenja i slino.

48 / 48


AnalizeZZ u RCG obezbje uje 31 zdravstvena ustanova, iji je osniva RCG, od toga 18 domova zdravlja, 7 optih bolnica, 3 specijalne bolnice, Kliniki centar, AU Crne Gore i Institut za javno zdravlje. U ovim zdravstvenim ustanovama, 31.12.2004. godine8 bilo je 8.154 zaposlenih. Od toga je 5.951 ili 73% zdravstvenih radnika i saradnika i 2.203 ili 27% nemedicinskih radnika, to je vrlo veliki udio u pore enju sa dravama EU. Rad po osnovu koncesija u zdravstvenom sistemu RCG ne postoji.

Tabela 6: Pregled stanja kadrova javnih zdravstvenih ustanova vanbolnike i bolnike ZZ u RCG u 2004. godiniKadrovi u JZU u RCG UKUPNO SVIH RADNIKA Ukupno zdravstveni radnici i saradnici SVEGA visoka struna sprema SVEGA ljekari + stomatolozi Svega ljekara Ljekari opte medicine Ljekari na specijalizaciji Ljekari - specijalisti Svega ljekara stomatologa Opti stomatolozi Stomatolozi na specijalizaciji Stomatolozi specijalisti Farmaceuti Ostali sa visokom kolskom spremom Svega sa viom strunom spremom Svega sa srednjom strunom spremom Svega sa niom strunom spremom SVEGA Nemedicinski radnici Broj 8.154 5.951 1.685 1.509 1.239 112 239 888 270 119 27 124 98 78 335 3.922 9 2.203 Uee 100% 73,0% 20,7% 18,5% 15,2% 1,4% 2,9% 10,9% 3,3% 1,5% 0,3% 1,5% 1,2% 1,0% 4,1% 48,1% 0,1% 27,0%

Izvor: Institut za javno zdravlje, Evaluacija Programa ZZ za 2004.godinu

U javnim zdravstvenim ustanovama je u RCG u 2004. godini bilo 27% nemedicinskog kadra, dok je uee u dravama EU, ovog kadra do 18%. U istoj godini ukupan broj srednje medicinskog kadra u RCG predstavlja skoro

8

Podaci Insituta za javno zdravlje 2006 RFZZO CG www.rfzcg.cg.yu 49 / 49


72% svih zdravstvenih radnika i saradnika, odnosno na jednog ljekara do e 2,8 srednje medicinskog kadra.

Primarna zdravstvena zatitaStanovnitvo RCG obezbije eno je ljekarskim i ostalim kadrom na primarnom nivou i postignuta je zadovoljavajua dostupnost po vrstama primarne ZZ. Izvrava se u okviru opte medicine, ZZ djece i omladine, ena u funkciji materinstva, kunog lijeenja, stomatoloke zatite, polivalentne patronae, laboratorijske i radioloke dijagnostike, kao i hitne medicinske pomoi. Prema podacima Instituta za javno zdravlje, broj posjeta kod ljekara primarne ZZ (bez stomatologije) u 2002.godini je 2.631.568 ili 6.466 po ljekaru; u 2003.godini broj pregleda je 2.737.464 ili 6.810 po ljekaru, dok je 2004.godine obavljeno 2.653.466 pregleda ili 6.667 po ljekaru. Broj posjeta u stomatologiji u 2002.godini je 441.990 ili 1.637 po ljekaru; u 2003.godini je bilo 448.380 posjeta ili 1.692 po ljekaru, dok je u 2004.godini, broj posjeta 446.271 ili 1.659 po ljekaru.

Zdravstvena zatita sekundarnog i tercijarnog nivoaPo broju bolnica na 100.000 stanovnika, RCG se kree u okviru evropskog prosjeka i prema podacima u periodu od 2000 2004.godine na nivou je Hrvatske, oko 10% vie nego Albanija, oko 20% vie nego u Sloveniji. U sljedeoj tabeli prikazan je broj postelja u zdravstvenim ustanovama na 100.000 stanovnika.

50 / 50


AnalizeTabela 7: Broj postelja u zdravstvenim ustanovama na 100.000 stanovnikaBroj postelja u zdravstvenim ustanovama na 100.000 stanovnika 2000 Albanija Austrija Belgija Bosna i Hercegovina Bugarska Hrvatska Danska Finska Njemaka Italija Slovenija Crna Gora 326,3 861,3 717,0 323,5 741,1 615,2 429,6 753,6 911,9 449,5 539,9 ... 2001 325,5 852,4 701,2 322,1 720,1 599,8 422,1 736,8 901,1 446,8 516,4 428,4 2002 314,1 844,4 690,8 310,0 648,5 566,9 413,5 731,2 887,4 430,2 508,4 421,2 2003 306,6 834,1 684,9 314,3 628,5 561,2 398,7 724,9 874,6 411,8 495,5 420,2 2004 300,7 ... 682,5 296,8 613,1 553,0 ... 690,1 857,9 ... 479,9 418,9

Drava

Izvor: http://data.euro.who.int/hfadb; Institut za javno zdravlje, Statistiki godinjak 2001,2002,2003 i 2004.g.,Evaluacija Programa ZZ za 2004.godinu

Broj postelja u zdravstvenim ustanovama na 100.000 stanovnika u 2004.godini najvei je u Njemakoj (858) i Finskoj (690), dok je najmanji u Bosni i Hercegovini (297), zatim Albaniji (301). U RCG broj postelja na 100.000 stanovnika je 419.

Broj bolnikih lijeenja na 100 stanovnika, prikazuje sljedea tabela.

Tabela 8: Broj bolnikih lijeenja na 100 stanovnikaDrava Albanija Austrija Bosna i Hercegovina Bugarska Hrvatska Danska Finska Italija Norveka Slovenija EU 2000 8,55 29,23 7,95 15,44 15,73 18,82 26,71 16,06 16,77 16,71 18,20 2001 8,79 29,71 7,77 15,32 15,79 18,96 26,02 16,23 17,77 16,58 18,18 2002 8,83 31,20 7,53 16,45 15,68 19,58 26,15 15,72 18,08 16,39 18,12 2003 8,74 31,22 7,93 17,54 16,21 19,75 25,97 / 19,04 16,89 17,92 2004 8,71 / 7,87 19,55 16,36 / 25,78 / 19,26 17,27 /


51 / 51


Drava Crna Gora

2000 /

2001 11,23

2002 10,78

2003 10,87

2004 10,92

Izvor: Institut za javno zdravlje, Statistiki godinjak 2001,2002,2003 i 2004.g.,Evaluacija Programa ZZ za 2004.godinu; http://data.euro.who.int/hfadb

U RCG broj bolnikih ljeenja na 100 stanovnika u 2004. godini je oko 11, po emu je RCG samo ispred Bosne i Hercegovine sa 8 i Albanije sa 9. U EU prosjean broj bolnikih ljeenja na 100 stanovnika kree se u tom periodu oko 18, odnosno oko 65% vie nego u RCG. Prosjenu duinu bolnikog lijeenja prikazuje sledea tabela.Tabela 9: Prosjena duina bolnikog lijeenjaDrava Albanija Austrija Belgija Bosna i Hercegovina Bugarska Hrvatska Danska Finska Njemaka Italija Norveka Slovenija EU Crna Gora 2000 6,90 8,83 8,90 11,10 11,50 11,92 6,00 10,30 11,40 7,70 7,80 8,60 9,81 ,,, 2001 6,70 8,35 8,86 10,54 10,70 11,80 5,90 10,30 11,20 7,60 7,70 8,30 9,67 10,52 2002 6,80 8,07 8,80 10,70 9,20 11,17 5,70 10,50 10,90 7,60 7,50 8,10 9,57 10,79 2003 6,60 7,97 8,70 10,30 8,80 11,00 5,40 10,20 10,60 ,,, 7,20 7,40 9,48 9,97 2004 6,40 ,,, ,,, 10,10 8,20 10,68 ,,, 10,00 10,40 ,,, 7,50 7,50 ,,, 9,77

Izvor: http://data.euro.who.int/hfadb; Institut za javno zdravlje

Najdue prosjeno trajanje bolnikog lijeenja u 2004. godini imaju Hrvatska (10,7) i Njemaka (10,4), a najkrae Albanija (6,4), Norveka i Slovenija (7,5). Iz podataka o bolnikom ljeenju i kapacitetima na sekundarnom i tercijarnom nivou zdravstvene djelatnosti u RCG, moe se zakljuiti, da je nivo bolnikog ljeenja u pore enju sa posmatranim dravama u ovoj analizi bitno manji. Pri tome treba uzeti u obzir nain vo enja podataka o bolnikom ljeenju u pojedinim dravama, jer se u pojedinim dravama u podatke o bolnikom ljeenju ukljuuju rehabilitacioni centri (npr. Finska), domovi za stare i sl. Strateka prednost RCG je da ima manji posteljni fond (418,9) na 100.000 stanovnika u odnosu na ostale razvijene evropske drave. Ubudue treba teiti daljem smanjenju posteljnog fonda kroz organizaciju rada dnevnih bolnica, saglasno dobrim praksama drava EU. Shodno postojeim zakonskim rjeenjima, predvi enim reformskim projektima i Master planu razvoja zdravstva RCG za period 2005 2010 godine, razvoj52 / 52 2006 RFZZO www.rfzcg.cg.yu

Analizezdravstvene slube u Crnoj Gori, na sekundarnom nivou dae prednost ambulantnom tretmanu koji e obra ivati sve prethospitalne procedure prije prijema na stacionarno lijeenje. Ovakvim pristupom omoguie se promjene odnosa izme u ambulantno i stacionarno tretiranih pacijenata u korist prvih i smanjiti obim hospitalizovanih pacijenata, to e uticati na racionalizaciju stacionarne slube uz istovremeno poveanje kvaliteta pruenih usluga, dijagnostike i terapije.

Ambulantno propisani ljekovi na receptU RCG se broj ambulantno propisanih ljekova na recept u 2005. godini poveao za vie od 7% u odnosu na 2004. godinu, a vrijednost ak za vie od 11%. Sljedei grafik prikazuje broj ambulantno propisanih ljekova na recept u ustanovama primarne ZZ u RCG u 2005. godine, po ATC klasifikaciji.Grafik 6: Broj ambulantno propisanih ljekova na recept u RCG u 2005. godiniulni organi; 80.762 Krv i krvotvorni organi; Dermatoloki ljekovi; 25.316 67.888 Ljekovi protiv parazitskih infekcija; 2.766

Urogenitalni sistem i polni hormoni; 17.697 Antineoplastici i imunosupresivi; 7.321 Miino-kotani sistem; 274.909 Sistemski hormoni bez polnih hormona; 28.349 Kardiovaskularni sistem; 933.773

Respiratorni sistem; 155.323

Centralni nervni sistem; 339.898

Digestivni trakt i metabolizam; 311.346

Sistemski antiifektivni ljekovi; 617.496

Najvie ambulantno propisanih ljekova na recept u RCG u 2005. godini predstavljaju ljekovi za kardiovaskularni sistem (oko 33%), sistemski antiifektivni ljekovi (oko 22%), centralni nervni sistem (oko 12%), digestivni trakt i metabolizam (oko 11%) i miino-kotani sistem (oko 10%). Ukupna vrijednost ambulantno propisanih ljekova na recept u RCG u 2005. godini prikazana je u sljedeem grafiku.


53 / 53

SRP RFZZO do 2011. godine Grafik 7: Ukupna vrijednost (u ) ambulantno propisanih ljekova na recept u RCG u 2005. godiniulni organi; 208.690 Urogenitalni sistem i polni hormoni; 214.887 Antineoplastici i imunosupresivi; 276.485 Miino-kotani sistem; 339.723 Kardiovaskularni sistem; 3.140.675 Dermatoloki ljekovi; 111.823 Krv i krvotvorni organi; 107.951 Ljekovi protiv parazitskih infekcija; 4.862

Sistemski hormoni bez polnih hormona; 436.489 Respiratorni sistem; 501.765

Centralni nervni sistem; 990.466

Digestivni trakt i metabolizam; 1.745.130

Sistemski antiifektivni ljekovi; 1.923.160

Po vrijednosti najvie uee u ambulantno propisanim ljekovima na recept predstavljaju recepti za kardiovaskularni sistem (preko 31%), sistemski antiifektivni ljekovi (preko 21%), ljekovi za digestivni trakt i metabolizam (preko 17%) i recepti za bolesti centralnog nervnog sistema (priblino 10%). Ova analiza potronje ambulantno propisanih ljekova na recept u RCG, pokazuje da treba jo puno uraditi u cilju daljeg praenja propisivanja i potronje ljekova na recept, potujui medicinske doktrine o upotrebi ljekova.

6.2.6. IZVORI FINANSIRANJAPrihodi RFZZO su doprinosi za OZO, sredstva iz Budeta Republike, sredstva od akciza, sredstva po konvencijama, donacije, naknade tete, kamate, dividende, rente i drugi izvori u skladu sa ZZO. Obveznici uplate doprinosa, osnovice i stope doprinosa za OZO, definisane su ZZO: Najvie prihoda od doprinosa RFZZO ostvaruje od doprinosa za ZO zaposlenih u privredi i vanprivredi (realnom i javnom sektoru). Doprinose za ZO zaposlenih plaaju poslodavci prilikom isplate zarade, odnosno novane naknade. Osnovicu za plaanje doprinosa ini zarada zaposlenog, koja je definisana zakonom, kolektivnim ugovorom ili ugovorom o radu, s tim da osnovica ne moe biti nia od najnie cijene rada propisane optim kolektivnim ugovorom. Stopa doprinosa koju plaa poslodavac je 6% na zarade zaposlenih a iz zarada zaposleni plaaju 7,5% tj.ukupna stopa doprinosa je 13,5%. Preduzetnici koji samostalno obavljaju djelatnost plaaju doprinose po stopi od 13,5% a osnovicu za plaanje ini oporezivi dohodak od samostalne djelatnosti u skladu sa propisima o porezu na dohodak

54 / 54


Analizefizikih lica, s tim to osnovica ne moe biti nia od prosjene zarade u Republici za mjesec za koji se plaa doprinos. Fond PIO plaa doprinose za ZO penzionera po stopi od 19% a osnovicu ini penzija ostvarena u skladu sa Zakonom. Poljoprivrednici uplauju doprinose za ZO po stopi od 13,5% na osnovicu, koja od od 01.01.2006.godine, ini 12% prosjene zarade u RCG u prethodnoj godini. Budet RCG plaa doprinose za ZO nezaposlenih lica koja ne primaju novanu naknadu po stopi od 7,5% na osnovicu koju ini 50% od najnie cijene rada. Zavod za zapoljavanje plaa doprinose za ZO nezaposlenih lica koja primaju novanu naknadu po stopi od 7,5% na iznos novane naknade.

U sljedeoj tabeli prikazana je struktura prihoda u RFZZO u periodu od 2001. do 2005. godine.Tabela 10: Struktura prihoda RFZZOOstvarenje (u ) Opis 2001 Prih. od privred.djelat. % Prih. od vanprivred.djel. % Prih. od sam.djelat. % Prih. od Fonda PIO % Prih.od zemljoradnika % Prih.od Budeta za nezap. % Prih.od Zav.za zapolj. za nezap. % Ostali prihodi % SVEGA PRIHODI %29.378.043 24.340.567 2.061.411 11.228.548 80.898 1.738.392 0 943.658 69.771.517 -

200236.399.296 123,9 22.074.893 90,7 2.202.574 106,8 22.367.481 199,2 115.075 1

strateaki razvojni plan zdravstvenog osiguranja crne gore do 2011

Documents