strategia rozwoju gminy wiejskiej starogard gdański na ... · 9 strategiczny program ... przy...

Strategia Rozwoju Gminy Wiejskiej Starogard Gdański na lata 2012 – 2022

__________________________________________________________

Opracowanie sporządzone w ramach projektu Wzmocnienie potencjału Urzędu Gminy w Starogardzie Gdańskim w obszarze zarządzania finansami.

Wieloletnia prognoza finansowa (POKL.05.02.01-00-105/10-00)

Człowiek – najlepsza inwestycja

Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

2

Zleceniodawca: Gmina Starogard Gdański ul. Sikorskiego 9 83-200 Starogard Gdański tel. (4858) 5625067 fax. (4858) 5624641 http: www.starogardgd.ug.pl e-mail: [email protected] Autor opracowania: Business Mobility International Spółka z o.o. ul. Lutosławskiego 18 76-200 Słupsk tel. (0 59) 8 456 301 fax.(0 59) 8 456 301 e-mail: [email protected] http:www.bmintl.com Biuro regionalne: Business Mobility International Spółka z o. o. Os. Stefana Batorego 79A/41 60-687 Poznań tel. (061) 642 28 45 e-mail: [email protected] Siedziba w Brukseli: Business Mobility International NV-SA Square de Meeûs 38-40 B-1000 Brussels, Belgium tel. [32-2] 644 36 89 fax [32-2] 648 07 80 http: www.bmintl.com Publikacja dystrybuowana bezpłatnie.

3

SPIS TREŚCI

SPIS TREŚCI .................................................................................................................................. 3 WSTĘP ........................................................................................................................................... 5 METODOLOGIA ............................................................................................................................. 7

1 UWARUNKOWANIA ZEWNĘTRZNE ........................................................................................... 8

1.1 UWARUNKOWANIA PRAWNO - POLITYCZNE MAKROOTOCZENIA ..................................................... 8 1.2 UWARUNKOWANIA PRAWNO - POLITYCZNE MIKROOTOCZENIA .................................................... 17

2 CHARAKTERYSTYKA I DIAGNOZA AKTUALNEGO STANU SPOŁECZNO – GOSPODARCZEGO GMINY STAROGARD GDAŃSKI ...................................................................... 23

2.1 POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE ........................................................................................... 23 2.1.1 Położenie geograficzne gminy Starogard Gdański.......................................................... 23

2.2 RYS HISTORYCZNY ........................................................................................................... 24 2.3 ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE ..................................................................................... 25

2.3.1 Planowanie przestrzenne i urbanizacja ........................................................................... 25 2.3.2 Struktura użytkowania gruntów........................................................................................ 27 2.3.3 Własność gruntów i budynków ........................................................................................ 29 2.3.4 Infrastruktura techniczna ................................................................................................. 32

2.4 GOSPODARKA ........................................................................................................................ 46 2.4.1 Rolnictwo ......................................................................................................................... 46 2.4.2 Leśnictwo ......................................................................................................................... 48 2.4.3 Podmioty gospodarcze .................................................................................................... 48 2.4.4 Turystyka i zagospodarowanie turystyczne ..................................................................... 51 2.4.5 Infrastruktura rozwoju gospodarczego ............................................................................ 55

2.5 POWIĄZANIA GMINY STAROGARD GDAŃSKI Z OTOCZENIEM ..................................... 55 2.6 SFERA SPOŁECZNA ................................................................................................................. 57

2.6.1 Struktura społeczna ......................................................................................................... 57 2.6.2 Grupy ryzyka społecznego .............................................................................................. 59 2.6.3 Bezpieczeństwo publiczne ............................................................................................... 65 2.6.4 Ochrona zdrowia .............................................................................................................. 66 2.6.5 Oświata i wychowanie ..................................................................................................... 67 2.6.6 Formy zorganizowania społeczeństwa ............................................................................ 68

2.7 WALORY KULTUROWE .......................................................................................................... 69 2.7.1 Obiekty architektury i budownictwa ................................................................................. 69 2.7.2 Strefy ochrony archeologicznej........................................................................................ 73 2.7.3 Założenia ruralistyczne .................................................................................................... 74 2.7.4 Instytucje kulturalne ......................................................................................................... 75

2.8 STAN INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ I SPOŁECZNEJ W MIEJSCOWOŚCIACH GMINY STAROGARD

GDAŃSKI ............................................................................................................................................. 77 2.9 WALORY PRZYRODNICZE I KRAJOBRAZOWE ...................................................................... 79

2.9.1 Warunki klimatyczne ........................................................................................................ 79 2.9.2 Ukształtowanie terenu ..................................................................................................... 79 2.9.3 Sieć hydrologiczna ........................................................................................................... 80 2.9.4 Ekosystemy leśne ............................................................................................................ 82 2.9.5 Zasoby surowcowe .......................................................................................................... 83 2.9.6 Prawne formy ochrony przyrody ...................................................................................... 84 2.9.7 Stan i ochrona środowiska ............................................................................................... 86

2.10 WIELKOŚĆ I STRUKTURA BUDŻETU GMINY STAROGARD GDAŃSKI ................................................ 87 2.10.1 Polityka finansowa gminy Starogard Gdański ............................................................. 87 2.10.2 Struktura dochodów gminy Starogard Gdański ........................................................... 88 2.10.3 Struktura wydatków gminy Starogard Gdański ........................................................... 90 2.10.4 Działalność inwestycyjna ............................................................................................. 92

3 ANALIZA BENCHMARKINGOWA - MIEJSCE GMINY WIEJSKIEJ STAROGARD GDAŃSKI WŚRÓD GMIN POWIATU STAROGARDZKIEGO .............................................................................. 96

4 ANKIETY POGLĄDOWE .......................................................................................................... 111

5 ANALIZA SWOT ....................................................................................................................... 112

6 DIAGNOZA STANU GMINY ..................................................................................................... 119

4

7 ZAŁOŻENIA DO STRATEGII ROZWOJU GMINY WIEJSKIEJ STAROGARD GDAŃSKI NA LATA 2012 - 2022 .............................................................................................................................. 124

8 PERSPEKTYWY I KIERUNKI ROZWOJU SPOŁECZNO – GOSPODARCZEGO .................. 125

8.1 WIZJA I MISJA GMINY ....................................................................................................... 125

9 STRATEGICZNY PROGRAM ROZWOJU SPOŁECZNO – GOSPODARCZEGO GMINY STAROGARD GDAŃSKI - PRIORYTETY, CELE SZCZEGÓŁOWE, KIERUNKI DZIAŁANIA ........ 128

10 PROJEKTY ZREALIZOWANE I PRZEWIDZIANE DO REALIZACJI PRZEZ GMINĘ STAROGARD GDAŃSKI .................................................................................................................... 140

11 MONITORING I EWALUACJA STRATEGII ............................................................................. 147

12 WDRAŻANIE STRATEGII ......................................................................................................... 160

ZAŁĄCZNIKI .............................................................................................................................. 162 SPIS MAP ................................................................................................................................... 170 SPIS TABEL ............................................................................................................................... 170 SPIS WYKRESÓW ..................................................................................................................... 172 SPIS ZAŁĄCZNIKÓW ................................................................................................................. 172

5

WSTĘP

W 1999 roku gmina Starogard Gdański przyjęła do realizacji Strategię Rozwoju gminy

Wiejskiej Starogard Gdański, która określiła metody przygotowania i realizację działań administracyjno

- gospodarczych, służących wszechstronnemu rozwojowi gminy.

Władze samorządowe nakreśliły misję rozwoju gminy Starogard Gdański, deklarując: gmina

Starogard Gdański będzie przyjaznym miejscem do życia ludzi pragnących korzystać z możliwości

cywilizacji, dla których ważne jest mieszkanie w zdrowym i bezpiecznym środowisku. Oprócz rolnictwa

w gminie rozwiną się nowoczesne przedsiębiorstwa przetwórstwa rolno - spożywczego, produkcyjne

i nieprzemysłowe, firmy i gospodarstwa rodzinne. Rozwój gminy nie będzie zagrażał środowisku

naturalnemu.

Misja ta, sformułowana bardzo szeroko, nadal zachowuje aktualność. Wymaga jednak

modyfikacji, przede wszystkim z powodu dostosowania do zmieniającej się rzeczywistości. Liczne

zmiany w gospodarczym i społecznym otoczeniu lokalnym sprawiły, iż postanowiono dokonać

aktualizacji dokumentu, który powinien być w większym stopniu powiązany ze Strategią Rozwoju

Województwa Pomorskiego, jak również skorelowany z głównymi programami gminnymi.

Od przyjęcia poprzedniej Strategii minęło ponad 12 lat. W tym czasie nastąpiło wiele

przełomowych wydarzeń, proces wejścia Polski do Unii Europejskiej wniósł istotne zmiany

w sposobie przygotowania i realizacji przedsięwzięć rozwojowych gminy, w świecie zapanował kryzys

gospodarczy, co odbiło się również echem w funkcjonowaniu gminy Starogard Gdański. Wszystkie te

czynniki powodują, że procesu rozwoju gminy nie można opierać na poprzedniej wersji Strategii, gdyż

nowe wyzwania i problemy do rozwiązania budują nową rzeczywistość.

W związku z powyższym podstawą rozwoju gminy Starogard Gdański jest Strategia, która

określa misję oraz cele i kierunki działania do roku 2022.

Jest to długookresowy plan działania, określający strategiczne cele rozwoju gminy

i przyjmujący takie cele i kierunki działania, które są niezbędne dla realizacji przyjętych zamierzeń

rozwojowych. Strategia stanowi podstawę do właściwego zarządzania gminą, do ubiegania się

o środki zewnętrzne, zwłaszcza z Unii Europejskiej. Ustalenia zawarte w Strategii stanowią podstawę

do prowadzenia przez władze gminy długookresowej polityki rozwoju społeczno i gospodarczego.

Ponadto Strategia wskazuje, jakie są najważniejsze do rozwiązania problemy społeczne,

gospodarcze, infrastrukturalne i ekologiczne, na których powinna być skoncentrowana uwaga Rady

gminy w przyjętym horyzoncie czasowym.

Strategia ma również na celu określenie funkcji gminy Starogard Gdański w stosunku do

mieszkańców i osób przyjezdnych, odwiedzających gminę.

Dodatkowym czynnikiem mającym wpływ na ostateczny kształt dokumentu jest

Charakterystyka i diagnoza aktualnego stanu społeczno – gospodarczego gminy Starogard Gdański

zawierająca podstawowe informacje o gminie.

Raport stanowiący integralną część Strategii, został opracowany według wcześniej

przygotowanego schematu przy udziale pracowników Urzędu Gminy w Starogardzie Gdańskim. Na

podstawie rzetelnego i obiektywnego opisu kondycji gospodarczej i społecznej gminy Zespół

Ekspercki we współpracy z gminą Starogard Gdański wypracował cele strategiczne, służące

wzmocnieniu samorządu do sprostania wyzwaniom polityki rozwojowej.

6

Aktualizacja Strategii Rozwoju Gminy Wiejskiej Starogard Gdański na lata 2012 - 2022

pozwala na realizację kluczowych dla rozwoju gminy projektów, będących wynikiem strategicznej

koncepcji rozwoju.

Dokonując prac aktualizacyjnych, których efektem jest przedkładany dokument Strategii

Rozwoju Gminy Wiejskiej Starogard Gdański na lata 2012 – 2022, uwzględniono również zasadnicze

elementy, wpływające na realizację polityki rozwojowej, jak ocena i weryfikacja szans i słabości

rozwojowych gminy oraz czynników rozwoju ekonomiczno - społecznego.

Proces aktualizacji Strategii będzie przyjmowany jako systemowy element zarządzania

strategicznego gminą Starogard Gdański. Strategia winna być aktualizowana i korygowana w takt

zachodzących istotnych zmian w otoczeniu wewnętrznym, jak i zewnętrznym gminy.

7

METODOLOGIA

Przy realizacji prac aktualizacyjnych Strategii Rozwoju Gminy Wiejskiej Starogard Gdański na

lata 2012 – 2022 obrano Metodę Ekspercko - Partnerską, która pozwoliła połączyć wiedzę

i doświadczenie ekspertów i samorządu oraz uczestnictwo społeczne, zarówno instytucji, podmiotów

gospodarczych, organizacji pozarządowych, jak i mieszkańców gminy.

Proces zapoznawania się z atutami i wadami gminy Starogard Gdański obejmował badanie

opinii liderów publicznych, mieszkańców i przedsiębiorców działających na terenie gminy w zakresie

postrzegania przez nich zagadnień społecznych, gospodarczych i przestrzennych. Wyniki badań

ankietowych stały się podstawą do wnioskowania o społecznym odbiorze rzeczywistej sytuacji

w gminie, wykrycia różnic pomiędzy społecznymi ocenami faktów a ich rzeczywistym stanem, a także

problemów najbardziej dotykających mieszkańców i przedsiębiorców.

Na podstawie wypracowanej analizy SWOT: silne strony (wewnętrzne) gminy, słabe strony

(wewnętrzne), szanse (zewnętrzne) i zagrożenia (zewnętrzne) zespół ekspercki postawił pytanie: Co

należy zrobić, albo jakie podjąć działania lub spowodować efekty tych działań, żeby zlikwidować słabe

strony gminy i zniwelować zagrożenia? Następnie opracowano kilkanaście celów operacyjnych

opierając się na wcześniej wybranych słabych stronach i zagrożeniach. Podobnie zespół pracował

przy budowaniu celów określonych na podstawie mocnych stron i szans.

Kolejnym etapem prac zespołu ekspertów było zidentyfikowanie kierunków działania do

wypracowanych wcześniej celów.

Z uwagi na to, że zarówno dane statyczne, jak i dynamiczne, nie mogą zostać odpowiednio

ocenione bez odpowiedniej grupy porównawczej, za celowe uznano umiejscowienie gminy Starogard

Gdański pod względem rozwoju społeczno - gospodarczego, a także szczegółowo w zakresie rozwoju

społecznego, gospodarczego, przestrzennego i turystycznego wśród innych, porównywalnych gmin

powiatu starogardzkiego. Dla osiągnięcia tego celu przeprowadzono analizę porównawczą-

benchmarkingową z użyciem mierników rozwoju. Metoda ta pozwala na uzyskanie wyniku w postaci

procentowego miernika rozwoju w odniesieniu do gminy idealnej w zakresie dobranych wskaźników

w grupie gmin uznanych za porównywalne (tzw. benchmarki). Oznacza to, że wynik odczytywany

może być tylko w odniesieniu do konkretnej grupy gmin i dodatkowo tylko i wyłącznie

w zakresie przyjętych do badania zmiennych. W efekcie analiza benchmarkingowa pozwala na

zbudowanie rankingu badanych gmin.

Zadaniem metodycznym w aktualizowaniu Strategii było również dostosowanie dokumentu do

celów i priorytetów Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego. Zbieżność kierunków rozwoju obu

dokumentów może być argumentem przy ubieganiu się przez samorząd o środki budżetu państwa

oraz funduszy unijnych na realizację przedsięwzięć strategicznych.

8

1 Uwarunkowania zewnętrzne

1.1 Uwarunkowania prawno - polityczne makrootoczenia

Z punktu widzenia acquis communautaire1

gminy są traktowane jako część administracji

publicznej państwa członkowskiego UE.2;3

Z chwilą przystąpienia Polski do Unii Europejskiej zaczęły obowiązywać przewidziane w art.

91 Konstytucji RP zasady określające stosunek prawa wspólnotowego do prawa krajowego, tj. zasada

pierwszeństwa prawa wspólnotowego wobec prawa państw członkowskich oraz zasada

bezpośredniego stosowania. Obowiązywanie tych zasad jest o tyle istotne dla władz samorządowych,

że powoduje znaczącą zmianę w katalogu źródeł prawa stanowiących podstawę funkcjonowania

administracji publicznej. Obok norm krajowego porządku prawnego administracja samorządowa

zobowiązana jest do stosowania norm pierwotnego i wtórnego prawa wspólnotowego.

Prawo Wspólnoty Europejskiej ma w dominującej części charakter gospodarczy. To ono jest

głównym (aczkolwiek nie jedynym) środkiem, za pomocą którego realizuje się szeroko rozumiana

integracja ekonomiczna państw UE. Gminy są jednostkami gospodarczymi jednolitego rynku Unii

Europejskiej, gdyż po pierwsze, korzystają z uregulowań kształtujących jego działanie

współuczestnicząc jako podmioty gospodarujące w obrocie handlowym a po drugie, mają do nich

zastosowanie istotne ograniczenia wynikające z ochrony tego rynku przed zniekształceniami

konkurencji lub zaburzeniami jego funkcjonowania spowodowanymi brakiem wyraźnego rozdziału

pomiędzy spełniającymi także funkcje władcze organami działającymi w sektorze publicznym

a sektorem prywatnym. Ograniczenie to wynika z prawa Unii Europejskiej, nawet chociażby konkretne

akty prawne, które mają zastosowanie do gmin miały postać ustaw lub aktów niższego rzędu

wydanych przez parlament krajowy.

Reasumując, można najogólniej stwierdzić, iż prawo europejskie ma na gminy wpływ w trzech

obszarach:

- po pierwsze, w istotnym stopniu określa warunki makroekonomiczne ich funkcjonowania,

- po drugie, tworzy narzędzia wspomagające (w szczególności o charakterze finansowym),

- po trzecie, tworzy nowe zadania w stosunku do gmin lub też znacząco modyfikuje zadania

już istniejące (powodując także konieczność wypracowania nowych kompetencji).

Jak to wynika z art. 5 TWE, Unia Europejska nie reguluje wszystkich sfer działania gmin.

W zakresie kompetencji wspólnych z państwami członkowskimi musi się ona kierować zasadą

subsydiarności, pozostawić wiele istotnych kwestii do regulacji prawodawców krajowych.

1

Rzadziej zwane acquis de l'Union – dorobek prawny Wspólnoty Europejskiej oraz Unii Europejskiej obejmujący tak prawo stanowione, jak i orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, zasady prawa WE oraz wspólne podstawowe zasady konstytucyjne państw członkowskich UE. Pod pojęciem tym należy rozumieć ujednolicanie, dostosowywanie, uzgadnianie lub zbliżanie regulacji prawnych państw członkowskich do całokształtu dorobku prawnego Wspólnoty Europejskiej, który obejmuje wszystkie uchwalone w jej ramach akty prawne. 2

Źródło: Polskie samorządy a prawo Unii Europejskiej, Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, luty 2005 r.; A. Nowak – Far,

Funkcjonowanie gmin w Unii Europejskiej, Poznań 2002; Samorząd terytorialny a prawo UE, Urząd Komitetu Integracji Europejskiej. 3

Źródło: A. Nowak – Far, Funkcjonowanie gmin w Unii Europejskiej, Poznań 2002.

9

Tabela 1 Dyrektywy i zalecenia Unii Europejskiej

Układ Europejski

Układ Europejski (Europe Agreement) z 16 grudnia 1991 r., ustanawiający stowarzyszenie między Rzeczpospolitą Polską a Wspólnotami Europejskimi i ich państwami członkowskimi, był umową międzynarodową, która wyznaczyła ramy instytucjonalno-prawne stosunków Polski z Unią Europejską. Wszedł w życie, po zakończeniu po obu stronach procedury ratyfikacyjnej, 1 lutego 1994 r. Wcześniej jednak, bo od 1 marca 1992 r., rozpoczęto realizację handlowej części tego układu, pod postacią tzw. Umowy Przejściowej (Interim Agreement). Układ został opublikowany w Załączniku do nr 11 Dziennika Ustaw RP, poz. 38 z 27 stycznia 1994 r., a także w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich - OJ L 348/93. W Preambule Układu odnajdujemy ważny zapis, że „końcowym celem Polski jest członkostwo we Wspólnotach, a Stowarzyszenie, zdaniem Umawiających się Stron, pomoże Polsce osiągnąć ten cel”. Artykuł 1 definiuje następujące cele Układu:

ustanowienie odpowiednich ram dla dialogu politycznego, który umożliwi rozwój bliskich stosunków politycznych między stronami,

popieranie rozwoju handlu i harmonijnych stosunków gospodarczych między stronami, w celu sprzyjania dynamicznemu rozwojowi gospodarczemu i dobrobytowi w Polsce,

stworzenie podstawy dla pomocy finansowej i technicznej Wspólnoty dla Polski,

stworzenie właściwych ram dla stopniowej integracji Polski ze Wspólnotą,

popieranie współpracy w dziedzinie kultury. Ten układ stał się podstawą integracji Polski z UE i przyjęcia przez nasz kraj kolejnych praw obowiązujących w całej Unii Europejskiej.

Traktat Akcesyjny

Na mocy niniejszego Aktu nowe Państwa Członkowskie, w tym Polska przystąpiły do decyzji i umów przyjętych przez przedstawicieli rządów Państw Członkowskich zebranych w ramach Rady Wspólnoty. Nowe Państwa Członkowskie zobowiązały się dołączyć od dnia przystąpienia do wszystkich innych umów zawartych przez obecne Państwa Członkowskie i dotyczących funkcjonowania Unii lub związanych z jej działaniami. Oznacza to, że Polska zobowiązała się do przestrzegania wszystkich norm prawnych i przyjętych strategii rozwojowych dla poszczególych obszarów życia społeczno – gospodarczego, w tym polityki społecznej wyrażonej m.in. w Strategii Lizbońskiej przyjętej przez Unię Europejska w 2000 roku.

Strategia Lizbońska

Celem Strategii Lizbońskiej jest uczynienie z UE obszaru o dynamicznie rozwijającej się gospodarce, jednocześnie zachowującego wysoką spójność społeczną. Spójność społeczna rozumiana jest tutaj jako zdolność społeczeństwa do zapewnienia dobrobytu wszystkim swoim członkom oraz minimalizowania rozbieżności między nimi. Polega więc nie tylko na zwalczaniu wykluczenia społecznego i ubóstwa, ale przede wszystkim na tworzeniu solidarności w społeczeństwie, tak aby ograniczać zasięg występowania tego zjawiska. Strategia ta opiera się na trzech filarach: konkurencyjności, zatrudnieniu i spójności społecznej. Założeniem europejskiego modelu społecznego Unii Europejskiej i Rady Europy jest: - odpowiedzialność państwa za poziom i jakość życia wszystkich obywateli wyrażająca się m.in.

w aktywnym przeciwdziałaniu rosnącemu ubóstwu i nadmiernemu rozwarstwieniu społecznemu, - oparcie polityki społecznej na prawach społecznych i socjalnych, których katalog zawiera

Zrewidowana Europejska Karta Społeczna - podstawowy dla Europejskiego Modelu Społecznego dokument Rady Europy, jak i Karta Podstawowych Praw Unii Europejskiej włączona w całości do projektu Traktatu Konstytucyjnego (w ostatecznej wersji do Traktatu Lizbońskiego), a następnie Traktatu Reformującego,

- wielosektorowość i wielopoziomowość polityki społecznej, w której ważną rolę do odegrania mają sektor obywatelski i rynkowy oraz władze regionalne i lokalne przy aktywnej postawie państwa realizującego interes wspólny i chroniącego najbardziej podatnych na wykluczenie społeczne,

- uznanie znaczenia mocnych i trwałych więzi rodzinnych i społecznych za jeden z istotnych czynników zapobiegających powstawaniu problemów społecznych i gospodarczych,

- uwzględnianie trendów demograficznych w planowaniu polityki społecznej, a szczególnie takich zjawisk jak: zmieniająca się struktura wiekowa społeczeństwa, zmiany wzorów życia rodzinnego oraz migracje.

Traktat Lizboński

13 grudnia 2007 r. podpisano w Lizbonie Traktat Lizboński, który ustanawia nowe ramy prawne i sposób zorganizowania Unii Europejskiej. Traktat został opracowany po to, aby Unia Europejska w XXI wieku lepiej odpowiadała na stojące przed nią wyzwania. Dzięki wprowadzanym w Traktacie zmianom Unia będzie bardziej demokratyczna, przejrzysta i skuteczna w działaniu. Traktat wzmacnia

10

rolę Parlamentu Europejskiego i parlamentów krajowych, gwarantując obywatelom większą możliwość uczestnictwa w procesie decyzyjnym UE. Uproszczeniu i usprawnieniu ulegną metody pracy i zasady podejmowania decyzji w UE. Instytucje europejskie w istotnym zakresie zostaną zreformowane. Zwiększą się możliwości działania w dziedzinach o istotnym znaczeniu dla dzisiejszej Unii takich jak bezpieczeństwo energetyczne czy walka z terroryzmem. Traktat wprowadza ponadto istotne zmiany w tak ważnej sferze działalności, jak polityka zagraniczna, m.in. poprzez ustanowienie funkcji Wysokiego Przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych oraz powołanie Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych. Zmiany te przyczynią się do lepszego promowania interesów i wartości europejskich w świecie oraz umocnienia pozycji międzynarodowej UE. Traktat lizboński został ratyfikowany przez wszystkie 27 państw członkowskich i wszedł w życie 1 grudnia 2009 roku.

Tabela 2 Akty prawne i dokumenty strategiczno – planistyczne odnoszące się do rozwoju społeczno - gospodarczego – obecnie obowiązujące w Polsce

4

Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010r. Nr 220, poz. 1447)

Ustawa reguluje podejmowanie, wykonywanie i zakończenie działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz zadania organów administracji publicznej w tym zakresie. Art.7 Państwo udziela przedsiębiorcom pomocy publicznej na zasadach i w formach określonych w odrębnych przepisach, z poszanowaniem zasad równości i konkurencji. Art. 8. 1.Organy administracji publicznej wspierają rozwój przedsiębiorczości, tworząc korzystne warunki do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, w szczególności wspierają mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców.

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. 2001, nr 142, poz.1591 z późn, zmianami)

Konieczność posiadania aktualnej strategii rozwoju gminy podyktowana jest nie tylko względami praktycznymi „dobrego rządzenia”, ale również wynika z uregulowań prawnych, w tym w ustawie o samorządzie gminnym, która stanowi, iż do zadań gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty, a art. 18 ustawy wśród kompetencji rady gminy wymienia „opracowanie programów gospodarczych”.

Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. 2009. nr 89, poz. 712 z późn. zmianami)

Ustawa określa zasady prowadzenia polityki rozwoju, podmioty prowadzące tę politykę oraz tryb współpracy między nimi. Art. 2 Przez politykę rozwoju rozumie się zespół wzajemnie powiązanych działań podejmowanych i realizowanych w celu zapewnienia trwałego i zrównoważonego rozwoju kraju, spójności społeczno-gospodarczej, regionalnej i przestrzennej, podnoszenia konkurencyjności gospodarki oraz tworzenia nowych miejsc pracy w skali krajowej, regionalnej lub lokalnej. Ustawa ta obliguje samorządy do posiadania aktualnej strategii rozwoju, zaliczając strategie gmin i powiatów – obok strategii rozwoju kraju, strategii sektorowych oraz strategii wojewódzkich – do kluczowych dokumentów planistycznych, na podstawie których winna być prowadzona polityka rozwoju kraju.

Strategia Polityki Społecznej na lata 2007 - 2013

Celami Strategii Polityki Społecznej Rządu w latach 2007 – 2013 jest zbudowanie zintegrowanego systemu polityki państwa prowadzącej do ułatwienia wszystkim obywatelom równego dostępu do praw społecznych, poprawy warunków powstawania i funkcjonowania rodzin oraz wsparcia grup i osób zagrożonych wykluczeniem społecznym przy zapewnieniu demokratycznego współuczestnictwa obywateli. Na poziomie gminy dokumentem podporządkowanym tej strategii winna być Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w swoich celach spójna z następującymi priorytetami: Priorytet 1 - Poprawa warunków powstawania i funkcjonowania rodzin. Wsparcie rodzin w wychowaniu i edukacji dzieci. 1.1. Tworzenie warunków sprzyjających rozwojowi młodego pokolenia w rodzinie i w środowiskach pozarodzinnych jako czynnika poprawy jakości kapitału ludzkiego. 1.2. Tworzenie i wzmacnianie rozwiązań służących godzeniu pracy zawodowej

4 http://www.mgip.gov.pl/Prawo/Obowiazujace+prawo/Turystyka/ oraz J. Gospodarek, Prawo Turystyczne w zarysie, Bydgoszcz

– Warszawa 2003.

11

i wychowywania dzieci, w celu podniesienia aktywności zawodowej oraz umożliwienia pełniejszej realizacji planów prokreacyjnych. 1.3. Zbudowanie systemu wsparcia dla rodzin mających trudności opiekuńczo-wychowawcze. 1.4. System pomocy dla rodzin z dziećmi, celem wyrównywania deficytów rozwojowych u dzieci uczących się. 1.5. Rozwijanie placówek świadczących usługi edukacyjne, sportowo-rekreacyjne i kulturalne. 1.6. Kształtowanie pozytywnego klimatu wobec rodziny, małżeństwa i dzietności. 1.7. Wsparcie dla rodzin z dziećmi niepełnosprawnymi, w celu wyrównania szans dzieci i młodzieży podejmujących i kontynuujących naukę. 1.8. Stworzenie kompleksowego systemu zapobiegania przestępczości, demoralizacji i nadużywania substancji psychoaktywnych przez młodzież. Priorytet 2 - Wdrożenie aktywnej polityki społecznej. 2.1. Wspieranie aktywności zawodowej i edukacyjnej poprzez system pomocy społecznej. 2.2. Rozwój zatrudnienia socjalnego, w celu przywrócenia możliwości zatrudnienia osobom podlegającym wykluczeniu społecznemu. 2.3. Rozwój form ekonomii społecznej, na rzecz pobudzenia aktywizacji zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. 2.4. Rozwój budownictwa mieszkaniowego i wsparcie gmin w budowie mieszkań dla osób wymagających pomocy socjalnej. 2.5. Stworzenie kompleksowego systemu probacyjnego. 2.6. Likwidacja pułapki dochodowej, ograniczenie zachęt do dezaktywizacji zawodowej oraz zwiększenie szans zatrudnienia dla osób o niskich kwalifikacjach. Priorytet 3 - Kompleksowa rehabilitacja i aktywizacja osób niepełnosprawnych. 3.1. Rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych. 3.2. Tworzenie warunków do większej aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych jako podstawy społecznej integracji i poprawy warunków ich życia. 3.3. Zapewnienie osobom niepełnosprawnym dostępu do usług społecznych. 3.4. Kształtowanie pozytywnych postaw wobec niepełnosprawności. 3.5. Reforma systemu rentowego. 3.6. Usprawnienie systemu rehabilitacji, na rzecz utrzymania możliwości aktywności zawodowej. 3.7. Rozwijanie całościowych systemów pomocy dla osób obarczonych nietypowymi rodzajami niepełnosprawności, wymagających kompleksowych i systemowych działań ze strony państwa. Priorytet 4 – Tworzenie warunków sprzyjających integracji w starzejącym się społeczeństwie. 4.1. Rozwijanie systemu opieki pielęgnacyjnej, celem zbudowania środowiskowego modelu integracji ludzi starszych i wymagających pomocy. 4.2. Wprowadzenie specjalizacji stacjonarnej opieki, celem budowy systemu specjalistycznego wsparcia dla osób wymagających szczególnej opieki. 4.3. Aktywizacja i integracja lokalna osób w wieku poprodukcyjnym, wykorzystanie potencjału osób starszych w środowisku lokalnym. 4.4. Zapewnienie odpowiednich świadczeń emerytalnych na starość. 4.5. Prowadzenie spójnej polityki wobec starości i na rzecz osób starszych. Priorytet 5 - Aktywizacja i mobilizacja partnerów lokalnych. 5.1 Wdrożenie strategicznego planowania lokalnej i regionalnej polityki społecznej, celem stworzenia metody koordynacji krajowej polityki społecznej. 5.2 Profesjonalizacja służb społecznych jako czynnika integracji lokalnej, celem zwiększenia samodzielności i aktywizacji zawodowej osób wymagających pomocy socjalnej. 5.3 Wdrożenie systemu informacji i poradnictwa obywatelskiego oraz dostępu do lokalnych środków przekazu i Internetu. Priorytet 6 - Partnerstwo publiczno-społeczne jako podstawa rozwoju usług społecznych. 6.1. Aktywizacja i mobilizacja partnerów lokalnych, regionalnych i krajowych. 6.2. Budowa partnerstwa publiczno-społecznego w zakresie działalności pożytku publicznego. 6.3. Wspieranie instytucji społeczeństwa obywatelskiego. 6.4. Wsparcie postaw obywatelskich. 6.5. Wzmocnienie partycypacji społecznej. Priorytet 7 - Integracja społeczna i zawodowa imigrantów. 7.1. Wdrożenie polityki integracji społecznej i zawodowej imigrantów, celem prowadzenia kompleksowych działań wszystkich instytucji publicznych. 7.2. Wdrożenie polityki antydyskryminacyjnej, celem ograniczenia postaw ksenofobicznych wobec środowisk imigranckich.

12

7.3. Ustawiczne szkolenie kadr administracji publicznej oraz partnerów społecznych, celem przygotowania do pracy z uchodźcami. 7.4. Zaprojektowanie spójnego systemu współpracy z uchodźcami.

Narodowa Strategia Integracji Społecznej

Celem prac nad Narodową Strategią Integracji Społecznej jest pomoc w procesie włączania się Polski w realizację drugiego z celów Strategii Lizbońskiej UE stawiającego na modernizację europejskiego modelu socjalnego, inwestowanie w ludzi oraz zwalczanie wykluczenia społecznego. Konkretne działania mają przyczynić się do:

dostosowania edukacji i szkolenia do wymogów życia i pracy w społeczeństwie opartym na wiedzy,

rozwijania aktywnej polityki zatrudnienia przyczyniającej się do tworzenia większej liczby lepszych miejsc pracy,

modernizacji systemu ochrony socjalnej, w tym systemów emerytalnych i ochrony zdrowia, m.in. w celu zapewnienia ich finansowej stabilności oraz odpowiedniej koordynacji z celami polityki edukacyjnej i polityki zatrudnienia,

wspierania integracji społecznej, aby uniknąć pojawienia się trwale zmarginalizowanej klasy ludzi niezdolnych do funkcjonowania w społeczeństwie opartym na wiedzy oraz konkretyzacja Strategii Lizbońskiej w obszarze integracji.

Priorytety krajowe wyznaczające cele szczegółowe lokalnych strategii polityki społecznej opracowywanych na szczeblu samorządów lokalnych to:

Wzrost uczestnictwa dzieci w wychowaniu przedszkolnym, Poprawa jakości kształcenia na poziomie gimnazjalnym i średnim, Upowszechnienie kształcenia wyższego i jego lepsze dostosowanie do potrzeb rynku pracy, Rekompensowanie deficytów rozwoju intelektualnego i sprawnościowego dzieci, Radykalne ograniczenie ubóstwa skrajnego, Ograniczenie tendencji do wzrostu różnic dochodowych, Ograniczenie bezrobocia długookresowego, Zmniejszenie bezrobocia młodzieży, Zwiększenie poziomu zatrudnienia wśród osób niepełnosprawnych, Zwiększenie liczby uczestników w aktywnej polityce rynku pracy, Upowszechnienie kształcenia ustawicznego, Wydłużenie przeciętnego dalszego trwania życia w sprawności, Powszechne ubezpieczenie zdrowotne, Kobiety i dzieci objęte programami zdrowia publicznego, Wzrost dostępu do lokali (mieszkań) dla grup najbardziej zagrożonych bezdomnością, Dostęp do pracowników socjalnych, Rozwój pomocy środowiskowej – zwiększenie liczby osób objętych usługami pomocy

środowiskowej, Zaangażowanie obywateli w działalność społeczną, Realizacja Narodowej Strategii Integracji Społecznej przez samorządy terytorialne, Dostęp do informacji obywatelskiej i poradnictwa obywatelskiego.

Narodowa Strategia Spójności5

Narodowa Strategia Spójności (NSS) (nazwa urzędowa: Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia) to dokument strategiczny określający priorytety i obszary wykorzystania oraz system wdrażania funduszy unijnych: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności w ramach budżetu Wspólnoty na lata 2007–2013. Celem strategicznym NSS jest tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki polskiej opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej. Cel strategiczny osiągany będzie poprzez realizację horyzontalnych celów szczegółowych. Celami horyzontalnymi NSS są:

1. Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa,

2. Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej, 3. Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe

5 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie, Narodowa Strategia

Spójności. Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (Warszawa, maj 2007)

13

znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski, 4. Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora

wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług, 5. Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej,

gospodarczej i przestrzennej, 6. Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach

wiejskich. Wybrane fragmenty NSS związane z rozwojem społeczno – gospodarczym:

Wsparcie podstawowej infrastruktury społecznej: Dla podniesienia poziomu życia mieszkańców Polski, a także przyśpieszenia rozwoju społeczno-gospodarczego, niezwykle istotne jest zapewnienie bardziej równomiernego dostępu do podstawowej infrastruktury społecznej, a także rozbudowa tych elementów, które wiążą się bezpośrednio ze wskaźnikami realizacji celów NSRO, w tym podniesieniem poziomu wykształcenia, zwiększenia liczby absolwentów na kierunkach technicznych i przyrodniczych, podniesienia zdrowotności pracowników i wydłużenia długości życia, a także podniesieniu jakości życia m.in. poprzez zwiększenie dostępu do obiektów kultury i promocje turystyki i rekreacji(...). Istotne znaczenie mają inwestycje służące zmniejszaniu nierówności w dostępie do infrastruktury medycznej, edukacyjnej, kultury i turystyki(...). Działania w dziedzinie infrastruktury kultury i ochrony dziedzictwa kulturowego mają na celu przede wszystkim zwiększenie dostępu do kultury mieszkańców Polski oraz podniesienie kompetencji kulturalnych społeczeństwa, a także atrakcyjności turystycznej i inwestycyjnej kraju. Działania te będą koncentrować się na wykorzystaniu istniejącego już potencjału dziedzictwa kulturowego o znaczeniu światowym i europejskim, ochronie i zachowaniu dziedzictwa kulturowego, poprawie stanu infrastruktury kultury oraz rozwijaniu nowych, alternatywnych form korzystania z kultury(...). ...Istniejący potencjał kulturowy (w tym przebiegające przez Polskę europejskie szlaki kulturowe) i przyrodniczy oraz planowane działania w obszarze kultury, tworzą korzystne warunki dla rozbudowy infrastruktury turystycznej. Dla zapewnienia dostępu do odpowiedniej, wysokiej jakości usług oraz podniesienia atrakcyjności turystycznej Polski i jej regionów środki zostaną skoncentrowane przede wszystkim na poprawie jakości funkcjonującej infrastruktury turystycznej poprzez projekty z zakresu jej rozbudowy, modernizacji i wyposażenia. Przedsięwzięcia w tym zakresie będą również ukierunkowane na powstawanie nowych obiektów służących do prowadzenia działalności turystycznej, które będą spełniały standardy UE. Miejsca pracy w sektorze turystyki przyczynią się do wzrostu zatrudnienia w infrastrukturze towarzyszącej produkcji towarów i usług niezbędnych dla obsługi turystów. Wsparcie dotyczące turystyki dotyczyło będzie zarówno projektów spełniających kryteria infrastruktury społecznej - służącej nieodpłatnie ogółowi społeczeństwa, jak i na zasadach komercyjnych, stanowiących element schematów pomocy publicznej(...).

Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw, w tym szczególnie sektora wytwórczego o wysokiej wartości dodanej oraz rozwój sektora usług:

Planowane wsparcie dotyczyć będzie zarówno sektora usług rynkowych, w tym sektora turystyki i kultury oraz usług medycznych, jak również tych usług podstawowych, które mogą pozytywnie wpływać na procesy rozwoju regionalnego i zwiększenie dostępności do usług na obszarach marginalizowanych (...).

Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej:

Rozwój turystyki jest szansą na wzmocnienie pozycji ośrodków metropolitalnych, a równocześnie nadanie nowej dynamiki rozwoju ośrodkom mniejszym, peryferyjnym oraz ośrodkom o wyczerpanych dotychczasowych potencjałach rozwojowych. Turystyka jest aktywnością spinającą regiony, łączącą obszary miejskie z wiejskimi, aktywizującą wieś dziedziną przyczyniającą się do rewitalizacji obszarów zdegradowanych, nadającą nowy sens obszarom podmiejskim z funkcjami turystyczno - rekreacyjnymi (...).

Pełniejsze wykorzystanie potencjału endogenicznego największych ośrodków miejskich: Kluczowym zadaniem jest dalsze wspomaganie rozbudowy funkcji metropolitalnych (w tym naukowych, edukacyjnych, kulturalnych i turystycznych) (...). Jednocześnie działania powinny zostać ukierunkowane na pełniejsze wykorzystanie dla rozwoju sfery usług (w tym uzdrowiskowych, turystycznych), unikalnego w skali europejskiej środowiska naturalnego i walorów kulturowych oraz promocję wybranych produktów regionalnych (w tym ekologicznych), gałęzi przetwórstwa żywności i przemysłu, mających podstawowe znaczenie dla wzrostu gospodarczego i zatrudnienia na tym obszarze (...).

Przeciwdziałanie marginalizacji i peryferyzacji obszarów problemowych: Zachowanie walorów historycznych, podkreślenie ich unikalności i kolorytu lokalnego, co może zwiększyć ich atrakcyjność turystyczną, a tym samym przyczynić się do wzrostu szans rozwojowych. Rewitalizacji powinny zostać poddane miasta o istotnym znaczeniu dla rozwoju otaczających je układów lokalnych, znajdujących się w trudnej sytuacji społecznej i gospodarczej, a także miasta o

14

wysokich walorach turystycznych (...). Konieczny jest rozwój współpracy przygranicznej, rozbudowa infrastruktury granicznej, transportowej, turystycznej (...).

Strategia Rozwoju Kraju 2007 – 20156

Strategia Rozwoju Kraju uchwalona przez Radę Ministrów 29 listopada 2006r. jest nadrzędnym, wieloletnim dokumentem strategicznym Rozwoju Społeczno - Gospodarczego kraju służącym jako punkt odniesienia dla innych strategii i programów zarówno rządowych jak i terytorialnych. Głównym celem strategii jest podniesienie poziomu i jakości życia mieszkańców Polski: poszczególnych obywateli i rodzin. Cel główny, a także problemy społeczno-gospodarcze wynikające z opóźnień rozwojowych, niedoinwestowania polskiej gospodarki oraz uwarunkowań zewnętrznych, wskazują na priorytety. Określają one najważniejsze kierunki i główne działania, dzięki którym możliwe będzie osiągnięcie głównego celu SRK. Priorytetami tymi są: Wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości Budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpieczeństwa Rozwój obszarów wiejskich Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej

Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego na lata 2010-2020 Regiony, Miasta, Obszary wiejskie (KSRR)

7

Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie (KSRR) wyznacza cele polityki regionalnej wobec poszczególnych terytoriów w kraju, w tym w szczególności obszarów miejskich i wiejskich, oraz definiuje ich relacje w odniesieniu do innych polityk publicznych o wyraźnym terytorialnym ukierunkowaniu. Dokument ten określa także sposób działania podmiotów publicznych, a w szczególności rządu i samorządów województw dla osiągnięcia strategicznych celów rozwoju kraju. Wizja rozwoju regionalnego: W 2020 roku polskie regiony mają stanowić lepsze miejsce do życia dzięki zwiększeniu poziomu i jakości życia oraz przez stworzenie takich ram gospodarczo-społecznych i instytucjonalnych, które zwiększają szanse rozwojowe we wszystkich regionach oraz realizacji aspiracji i możliwości zamieszkujących je jednostek i wspólnot lokalnych. Celem strategicznym polityki regionalnej - będącym jednym z kluczowych elementów osiągania celów rozwoju kraju - jest wzrost, zatrudnienie i spójność w horyzoncie długookresowym. Jego realizacja wymaga efektywnego wykorzystywania właściwych dla poszczególnych regionów lub terytoriów potencjałów rozwojowych oraz wzmocnienia przewag konkurencyjnych przy jednoczesnym usuwaniu barier rozwojowych. Cel strategiczny obejmuje trzy cele szczegółowe:

1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów (konkurencyjność), 2. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych

(spójność), 3. Tworzenie warunków dla skutecznej, efektywnej i partnerskiej realizacji działań rozwojowych

ukierunkowanych terytorialnie (sprawność).

Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004 – 20138

W dokumencie rozwój dziedzictwa kulturowego, zwłaszcza w ujęciu regionalnym i lokalnym potraktowano jako atut wzmacniający atrakcyjność turystyczną, a tym samym jako impuls do wzrostu gospodarczego i zwiększenia liczby miejsc pracy. Kultywowanie i promocja szczególnie wartościowych zjawisk kultury lokalnej traktowane jest w dokumencie w wymiarze podstawowego czynnika rozwoju regionu w odniesieniu do kapitału intelektualnego, wyrównywania szans, rozwoju ekonomicznego – inwestycji i turystyki. Rosnące znaczenie powiązania kultury z rozwojem gospodarczym i dochodami regionów jest w tym dokumencie podstawą dla podjęcia działań w zakresie kształtowania zintegrowanych produktów turystycznych (w tym markowych produktów turystyki kulturowej), większego wykorzystania elementów dziedzictwa kulturowego także zabytków oraz aktywności instytucji kultury w rozwoju przedsiębiorczości, w tym turystyki.

6 Źródło: www.bip.mrr.gov.pl - Strategia Rozwoju Kraju 2007 - 2015

7 Źródło: www.mrr.gov.pl – Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego 2010-2020: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie, Warszawa,

13 lipca 2010 r. 8 Źródło: www.mkidn.gov.pl - Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata 2004 – 2013, przyjęta przez Radę Ministrów w dniu

21 września 2004 r.

15

Wśród propozycji rozwiązań systemowych wskazano także możliwość wprowadzenia tzw. „opłaty kulturowej”, która w 50% przeznaczona byłaby na rozwój produktów turystycznych, a w 50% na ochronę zabytków. Zwrócono także uwagę na możliwe wykorzystanie sieci punktów bibliotecznych jako uzupełnienia systemu informacji turystycznej w Polsce.

Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju

Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju (KPPZK)9

- dokument planistyczny określający przyrodnicze, kulturowe, społeczne i ekonomiczne uwarunkowania oraz cele polityki przestrzennej Polski. Dokument stanowi podstawę dla programowania ponadlokalnych przedsięwzięć publicznych, wpływających na przestrzenne zagospodarowanie kraju. Koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju wskazuje na konieczność koncentracji aktywności społeczno-gospodarczej w miejscach najkorzystniejszych dla rozwoju gospodarczego. Przyjęta koncepcja polityki przestrzennego zagospodarowania kraju w powiązaniu z działaniami realizowanymi w ramach polityki strukturalnej wyznacza następujące priorytety:

wspieranie rozwoju funkcji stołecznych Warszawy, wspieranie kształtowania się aglomeracji miejskich o największych szansach na awans w hierarchii europejskiej (Warszawa, Trójmiasto, Poznań, Kraków, a w dłuższym okresie: Szczecin, Wrocław, Łódź, Katowice, Lublin, Bydgoszcz, Toruń, Białystok, Rzeszów); wspieranie ośrodków o znaczeniu krajowym i regionalnym,

wspieranie kształtowania się dynamizujących rozwój kompleksów turystycznych, głównie Polski północnej, północno-wschodniej i wschodniej, wspieranie rozwoju turystyki, nakierowanego na ochronę środowiska przyrodniczego i dziedzictwa kulturowego, zagospodarowanie wolnych zasobów pracy, wykorzystywanie możliwości gospodarki turystycznej w restrukturyzacji sektorów, takich jak: rolnictwo, zdrowie, gospodarka wodna.

Wyciąg Głównym celem przestrzennego zagospodarowania Polski jest wykorzystanie dobrze wykształconej policentrycznej struktury funkcjonalno-przestrzennej kraju do dynamizacji rozwoju Polski i przełamanie w ten sposób jej zapóźnienia cywilizacyjnego. Cel ten jest zbieżny ze strategicznym celem NPR 2007–2013. Zagospodarowanie przestrzenne kraju powinno umożliwiać osiągnięcie trwałego, wysokiego tempa wzrostu polskiej gospodarki, przy zapewnieniu poprawy stanu środowiska przyrodniczego i umożliwieniu obecnym i przyszłym mieszkańcom kraju równoprawnego dostępu do zasobów przyrody i dóbr kultury. W szczególności powinno zaś ułatwiać tworzenie gospodarki opartej na wiedzy i budowanie nowoczesnego, obywatelskiego społeczeństwa informacyjnego(...). Celem zagospodarowania przestrzennego jest zwiększanie dyfuzji rozwoju z miejsc i ośrodków już obecnie najwyżej rozwiniętych i mających szanse na uzyskanie wysokiej dynamiki wzrostu do obszarów rozwiniętych niżej, które z ośrodkami tymi mogą być lepiej powiązane dzięki rozwojowi infrastruktury transportowej i telekomunikacyjnej, a także dzięki dostępowi do informacji dostępnej w tych ośrodkach i zacieśniania kooperacji z instytucjami i firmami w nich funkcjonującymi. Ponadto celem zagospodarowania przestrzennego jest pomoc w przyspieszeniu wyposażenia w infrastrukturę materialną regionów, do których efekty dyfuzji docierają w mniejszym stopniu(...). Polityka przestrzenna państwa może oddziaływać na niektóre tylko sieci rozprzestrzeniania rozwoju – takie, które mają znaczenie międzynarodowe i ogólnokrajowe – i w związku z tym być realizowana przez: uzyskanie poprawy międzynarodowych połączeń komunikacyjnych między obszarami

metropolitalnymi, a także między tymi obszarami a ich zapleczem regionalnym, szczególnie z miastami będącymi ośrodkami subregionalnymi, mającymi istotne znaczenie regionalne; czas dojazdu do miasta metropolitalnego nieprzekraczający 1 godz. umożliwia bowiem korzystanie z rynku pracy wielkiego miasta przez mieszkańców jego regionu, przy jednoczesnym pozostawaniu w dotychczasowym miejscu zamieszkania, podczas gdy utrudniony dostęp do wielkomiejskiego rynku pracy powoduje „ucieczkę” najbardziej wartościowych jednostek z regionu do obszaru metropolitalnego;

rozwijanie sieci informatycznych i zapewnienie równego do nich dostępu na całym obszarze Polski, przy upowszechnieniu korzystania z Internetu w szkolnictwie, administracji publicznej i biznesie, co pozwoli wyrównać szanse mieszkańców całego kraju na włączenie się do tworzenia społeczeństwa informacyjnego, a tym samym na uzyskanie zdolności do efektywnego funkcjonowania w gospodarce opartej na wiedzy;

rozwijanie sieci wspierania innowacji i transferu technologii umożliwiających korzystanie z informacji o innowacjach i technologiach przez wszystkie zainteresowane przedsiębiorstwa, nie tylko zaś te, które znajdują się w pobliżu placówek udostępniających takie dane; sieci te powinny

9

Źródło: www.funduszestrukturalne.gov.pl/informator/ - Koncepcja Polityki i Przestrzennego Zagospodarowania Kraju, zaktualizowana Koncepcja.., Warszawa, Październik 2005

http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/informator/

16

także zapewniać dostęp do całego istniejącego ogólnokrajowego (i międzynarodowego) zasobu informacyjnego o innowacjach i technologiach, nie tylko zaś do lokalnego;

stymulowanie zwiększania mobilności młodzieży i studentów (np. przez systemy stypendialne), ułatwiające młodemu pokoleniu wydobycie się z obszarów zapaści gospodarczej i społecznej i uzyskanie wykształcenia, jak również wspieranie właściwych instytucji i organizacji w stwarzaniu materialnych możliwości zwiększania tej ruchliwości;

udzielanie pomocy władzom regionalnym i lokalnym w osiągnięciu poprawy stanu technicznego i modernizacji lokalnej infrastruktury drogowej, w celu wsparcia rozwoju małego biznesu, turystyki i rekreacji w obszarach peryferyjnych.

Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2009-2012 z perspektywą do roku 2016

Polityka ekologiczna to dokument strategiczny, który przez określenie celów i priorytetów ekologicznych wskazuje kierunek działań koniecznych dla zapewnienia właściwej ochrony środowisku naturalnemu. Polityka ekologiczna państwa podejmuje wyzwania, w tym dotyczące:

1. realizacji założeń dyrektywy unijnej CAFE, dotyczącej ograniczenia emisji pyłów i o konieczności redukcji o 75% ładunku azotu i fosforu w oczyszczanych ściekach komunalnych,

2. sporządzania map akustycznych dla wszystkich miast powyżej 100 tysięcy mieszkańców i opracowania planów walki z hałasem,

3. prac nad dokumentem dotyczącym nadzoru nad chemikaliami dopuszczonymi na rynek, czyli o wdrażaniu rozporządzenia REACH.

Wśród priorytetów polityki ekologicznej znajdują się także następujące działania:

wspieranie platform technologicznych i ekoinnowacyjności w ochronie środowiska,

przywrócenie podstawowej roli miejscowym planom zagospodarowania przestrzennego, jako podstawy lokalizacji inwestycji,

zwiększenie retencji wody,

opracowanie krajowej strategii ochrony gleb,

promocja wykorzystania metanu z pokładu węgla,

ochrona atmosfery,

ochrona wód,

gospodarka odpadami,

modernizacja systemu energetycznego.

Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły (M.P. 2011, Nr 49, poz. 549)

Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły stanowi narzędzie planistyczne, które ma usprawnić proces osiągania celów środowiskowych. Stanowi on fundament podejmowania decyzji, mających wpływ na stan zasobów wodnych oraz zasady gospodarowania wodami w przyszłości. Plan gospodarowania wodami ma nie tylko wpływ na kształtowanie gospodarki wodnej, ale także na inne sektory gospodarki, w tym: przemysł, rolnictwo, leśnictwo, gospodarkę komunalną, transport czy turystykę.

17

1.2 Uwarunkowania prawno - polityczne mikrootoczenia

Polityka regionalna obowiązująca w województwie pomorskim i powiecie starogardzkim oraz

jej podstawy prawne.

Informacje zebrane w tabelach przedstawiają wybrane zapisy w dokumentach określających

kierunki i cele rozwoju województwa pomorskiego oraz powiatu starogardzkiego.

Tabela 3 Dokumenty strategiczno – planistyczne obowiązujące w województwie pomorskim i powiecie starogardzkim

Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego10

Poniżej przedstawione zostały główne cele strategiczne ujęte w ramach trzech priorytetów rozwoju społeczno – gospodarczego województwa pomorskiego.

Priorytet I. KONKURENCYJNOŚĆ - Oddziaływanie na silną i trwałą pozycję regionu w skali europejskiej poprzez: rozwój przedsiębiorczości, innowacji i nowych technologii; budowę aktywnego społeczeństwa opartego na wiedzy; poprawę atrakcyjności osiedleńczej, inwestycyjnej i turystycznej.

Cel strategiczny 1 Lepsze warunki dla przedsiębiorczości i innowacji,

Cel strategiczny 2 Wysoki poziom edukacji i nauki,

Cel strategiczny 3 Rozwój gospodarki wykorzystującej specyficzne zasoby regionalne,

Cel strategiczny 4 Efektywna sfera publiczna,

Cel strategiczny 5 Silna pozycja i powiązania Obszaru Metropolitalnego Trójmiasta w układzie

ponadregionalnym, głównie bałtyckim.

Priorytet II. SPÓJNOŚĆ - Oddziaływanie na zmniejszenie zróżnicowań wewnątrz województwa w poziomie rozwoju społecznego, gospodarczego i przestrzennego.

Cel strategiczny 1 Wzrost zatrudnienia i mobilności zawodowej,

Cel strategiczny 2 Silne, zdrowe i zintegrowane społeczeństwo,

Cel strategiczny 3 Rozwój społeczeństwa obywatelskiego,

Cel strategiczny 4 Kształtowanie procesów społecznych i przestrzennych dla poprawy jakości życia,

Cel strategiczny 5 Wzmacnianie subregionalnych ośrodków rozwojowych.

Priorytet III. DOSTĘPNOŚĆ - Zapewnienie mobilności ludzi, dostępności usług oraz sprawnego i bezpiecznego przepływu towarów, informacji, wiedzy i energii dzięki efektywnie funkcjonującej infrastrukturze, z poszanowaniem zasobów i walorów środowiska.

Cel strategiczny 1 Efektywny i bezpieczny system transportowy,

Cel strategiczny 2 Poprawa funkcjonowania systemów infrastruktury technicznej i teleinformatycznej,

Cel strategiczny 3 Lepszy dostęp do infrastruktury społecznej, zwłaszcza na obszarach strukturalnie słabych,

Cel strategiczny 4 Zachowanie i poprawa stanu środowiska przyrodniczego.

Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Pomorskiego

Plan zagospodarowania przestrzennego województwa - określa zasady kształtowania struktury przestrzennej województwa w długim horyzoncie czasowym. Plan w nawiązaniu do strategii rozwoju województwa pomorskiego określa zasady organizacji struktury przestrzennej województwa:

podstawowe elementy sieci osadniczej, w tym trójmiejskiej metropolii,

rozmieszczenie infrastruktury społecznej, technicznej i ochronnej,

wymagania w zakresie ochrony środowiska przyrodniczego i ochrony dóbr kultury z uwzględnieniem obszarów podlegających szczególnej ochronie.

1. Strategiczne cele i kierunki zagospodarowania przestrzennego województwa.

1.1. Kierunki polityki zagospodarowania przestrzennego województwa:

policentryzm, umiarkowanie wysoki, ale zróżnicowany stopień koncentracji jako ukształtowaną historycznie i trwałą cechę struktury gospodarczo-przestrzennej województwa; cecha ta winna być podtrzymywana w granicach realistycznie pojmowanych możliwości,

10

Źródło: Strategia Rozwoju Województwa Pomorskiego (Uchwała nr 587/XXXV/05 Sejmiku Województwa Pomorskiego z dnia 18 lipca 2005 roku).

18

potrzebę łagodzenia polaryzacji struktury gospodarczo-przestrzennej jako trendu obiektywnie uwarunkowanego, zbieżnego z dążeniem do szybkiego i sprawnego wykorzystania szeroko rozumianych zasobów i predyspozycji rozwojowych w poszczególnych częściach regionu: wymaga to zewnętrznego impulsu pobudzającego rozwój przez "równanie w górę" do poziomu najlepiej funkcjonujących gospodarczo ośrodków i obszarów,

wdrażanie zasad trwałego i zrównoważonego rozwoju, wyznacznika kierunkowego cywilizacji XXI w., musi być dokonywane z respektowaniem realiów ekonomicznych oraz społecznych województwa (nie może więc być ono jedyną wykładnią polityki przestrzennej i w jednakowy sposób realizowaną na całym obszarze województwa).

Z odniesienia kierunków Koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju do przestrzeni województwa wynika, że:

występuje trwałe duże zróżnicowanie struktury gospodarczo-przestrzennej województwa, które jest wynikiem odmienności cech i predyspozycji środowiska oraz sposobów gospodarowania i struktur przestrzennych ukształtowanych w procesie historycznym

występuje silne dążenie podmiotów gospodarczych do poprawy efektywności gospodarowania,

zadaniem samorządu województwa jest dążenie do realizacji zasady "równych szans" przy uwzględnieniu zróżnicowanych przestrzennie możliwości,

najlepszą i jedyną realną drogą równoważenia rozwoju w układach przestrzennych jest sprzyjanie dyfuzji innowacji i tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania efektywności z biegunów wzrostu (zwłaszcza z metropolii i miast o funkcjach podregionalnych) na całą przestrzeń województwa.

1.2. Rozwój i kształtowanie przestrzeni województwa.

1.2.1. System celów rozwoju instrumentem równoważenia.

1.2.2. Gospodarowania przestrzenią województwa uwarunkowane strukturą polskiej i europejskiej przestrzeni.

Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Pomorskiego na lata 2007 - 2013

Celem strategicznym RPO WP jest poprawa konkurencyjności gospodarczej, spójności społecznej i dostępności przestrzennej województwa przy zrównoważonym wykorzystaniu specyficznych cech potencjału gospodarczego i kulturowego regionu oraz przy pełnym poszanowaniu jego zasobów przyrodniczych. Regionalny Program Operacyjny dla Województwa Pomorskiego realizowany jest przez 10 osi priorytetowych:

Oś priorytetowa I Rozwój i innowacje w MŚP,

Oś priorytetowa II Społeczeństwo wiedzy,

Oś priorytetowa III Funkcje miejskie i metropolitalne,

Oś priorytetowa IV Regionalny System transportowy

Oś priorytetowa V Środowisko i energetyka przyjazna środowisku,

Oś priorytetowa VI Turystyka i dziedzictwo kulturowe,

Oś priorytetowa VII Ochrona zdrowia i system ratownictwa,

Oś priorytetowa VIII Lokalna infrastruktura podstawowa,

Oś priorytetowa IX Lokalna infrastruktura społeczna i inicjatywy obywatelskie,

Oś priorytetowa X Pomoc techniczna.

Regionalna Strategia Rozwoju Transportu w Województwie Pomorskim na lata 2007 - 2020

Celem strategicznym rozwoju transportu w województwie pomorskim jest stworzenie zrównoważonego, zintegrowanego i przyjaznego dla środowiska systemu infrastruktury transportu, zapewniającego dobrą dostępność zewnętrzną i wysoką jakości usług, przyczyniającego się do poprawy poziomu i warunków życia mieszkańców, rozwoju gospodarki i zwiększenia atrakcyjności inwestycyjnej.

Cel 1: Poprawa dostępności transportowej.

Cel 2: Poprawa jakości systemu transportowego.

Cel 3: Zmniejszenie zatłoczenia dróg.

Cel 4: Integracja systemu transportu.

Cel 5: Poprawa bezpieczeństwa.

Cel 6: Ograniczenie oddziaływania transportu na środowisko.

19

Regionalna Strategia Innowacji dla Województwa Pomorskiego

Strategia RIS-P zakłada cele, które winny być zrealizowane możliwie najefektywniej wzmacniając pozycję konkurencyjną regionu. Cel generalny: Zbudowanie skutecznego i sprawnego systemu wspomagania rozwoju innowacji dla osiągnięcia wysokiej konkurencyjności Regionu. Cele główne:

1. Budowanie konsensusu i partnerstwa dla rozwoju społeczeństwa informacyjnego i innowacyjności w Regionie.

2. Kształtowanie kultury innowacyjnej i edukacja proinnowacyjna.

3. Wsparcie rozwoju obszarów poza aglomeracją trójmiejską poprzez innowacje.

4. Wsparcie rozwoju MSP w Regionie poprzez szerokie wykorzystanie potencjału innowacyjnego aglomeracji trójmiejskiej.

Program Ochrony Środowiska Województwa Pomorskiego na lata 2007-2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011-2014

Opracowanie wojewódzkiego programu ochrony środowiska służy realizacji polityki ekologicznej państwa i regionu. W Programie sformułowano 4 cele perspektywiczne, o charakterze stałych dążeń i perspektywie osiągnięcia poza rokiem 2014.

Cel I: Środowisko dla zdrowia, dalsza poprawa jakości środowiska i poprawa bezpieczeństwa ekologicznego,

Cel II: Wzmocnienie systemu zarządzania środowiskiem oraz podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa,

Cel III: ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody,

Cel IV: Zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii.

Strategia Rozwoju Turystyki w Województwie Pomorskim na lata 2004 - 2013

Strategia Rozwoju Turystyki w Województwa Pomorskiego na lata 2004-2013 została uchwalona przez Sejmik Województwa Pomorskiego uchwałą nr 327/XXIII/04 z dnia 17 maja 2004 roku. Priorytety rozwoju turystyki w województwie pomorskim:

Priorytet 1 Rozwój partnerstwa i współpracy na rzecz spójnego systemu zarządzania.

Priorytet 2 Rozbudowa i modernizacja infrastruktury oraz poprawa dostępności transportowej dla turystyki.

Priorytet 3 Tworzenie markowych produktów turystycznych.

Priorytet 4 Opracowanie i wdrażanie koncepcji monitoringu rynku turystycznego.

Priorytet 5 Tworzenie spójnej promocji oraz zintegrowanego systemu informacji turystycznej.

Priorytet 6 Rozwój kapitału ludzkiego oparty na wiedzy i przedsiębiorczości skierowany na wzrost jakości usług turystycznych.

Tabela 4 Dokumenty strategiczno – planistyczne obowiązujące w powiecie starogardzkim

Strategia Rozwoju Powiatu Starogardzkiego na lata 2003-2013

Poniżej przedstawione zostały cztery cele strategiczne które wpisują się w dalekosiężną wizję rozwojową powiatu.

Cel strategiczny 1: Podniesienie spójności społecznej i poziomu wykształcenia, Cel strategiczny 2: Wykorzystanie i rozwinięcie odrębności kulturowej Kociewia i jego walorów przyrodniczych, w celu rozwoju społecznego i gospodarczego, Cel strategiczny 3: Wzrost inwestycji zewnętrznych, Cel strategiczny 4: Pomyślne dostosowanie rolnictwa do wymogów UE i poprawa wsparcia dla MSP.

Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska Powiatu Starogardzkiego na lata 2007 - 2010 z perspektywą na lata 2011 - 2014

W aktualizacji Programu Ochrony Środowiska sformułowano następujące cele ekologiczne dla powiatu starogardzkiego z zakresu ochrony środowiska:

środowisko dla zdrowia – dalsza poprawa jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego,

20

wzmocnienie systemu zarządzania środowiskiem oraz podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa,

ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne wykorzystanie zasobów przyrody,

zrównoważone wykorzystanie materiałów, wody i energii.

Aktualizacja Planu Gospodarki Odpadami Powiatu Starogardzkiego na lata 2007 - 2010 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2011 - 2014

Zapobieganie i minimalizacja wytwarzania odpadów są priorytetem w ustanowionej w prawie wspólnotowym hierarchii postępowania z odpadami, stanowiąc jednocześnie cel, dla osiągnięcia którego kraje członkowskie Unii Europejskiej mają obowiązek podejmować odpowiednie działania. Zgodnie z polityką ekologiczną państwa, przyjęto następujące cele główne:

zwiększenie udziału odzysku, w tym w szczególności odzysku energii z odpadów, zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska,

zmniejszenie ilości wszystkich odpadów kierowanych na składowiska odpadów,

wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów.

Tabela 5 Miejscowe akty prawne dotyczące rozwoju społeczno – gospodarczego obowiązujące w gminie wiejskiej Starogard Gdański

Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego gminy Starogard Gdański – projekt, 2011 r.

Projekt Studium został sporządzony na podstawie Uchwały Nr XLVI/445/2010 Rady Gminy Starogard z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie przystąpienia do sporządzenia zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Starogard Gdański. Zmiana studium odnosi się do dokumentu opracowanego w 1999 r, zmienionego w całym zakresie, zgodnie z wymogami obecnie obowiązującej ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w roku 2005, a następnie czterokrotnie zmienianego fragmentarycznie w latach 2006 – 2010. Misją gminy jest kształtowanie przestrzeni w taki sposób, aby zapewnić jej obywatelom wysok i standard zamieszkania przy jednoczesnej ochronie zasobów przyrodniczych, wartości kulturowych i jakości ładu przestrzennego. Celem nadrzędnym polityki przestrzennej jest optymalizacja zagospodarowania przestrzennego gminy, służąca godzeniu ochrony zasobów przyrodniczych i kulturowych z dynamicznym rozwojem gminy przy uwzględnieniu wysokiej jakości zamieszkania oraz racjonalności ekonomicznej użytkowania gruntów i ich wyposażenia w infrastrukturę techniczną. Cele ogólne: 1. Wysoka jakość zamieszkania. 2. Ochrona wartości i zasobów: 2.1. nieodtwarzalnych i zasobów ograniczonych (zasobów naturalnych, w tym kopalin, zwartych

kompleksów leśnych, wszelkich obszarów cennych przyrodniczo, krajobrazu i wszelkich przestrzeni otwartych);

2.2. wartości kulturowych; 2.3. innych cennych walorów.

Cele dziedzinowe: 1. Kompletne ukształtowanie ośrodków wiejskich: 1.1. pełne wyposażenie funkcjonalne ośrodków, odpowiednio do rangi; 1.2. ukształtowanie przestrzenne zapewniające dostęp do usług oraz spójność terytorialną ośrodka; 1.3. zapewnienie wysokiej jakości estetycznej poszczególnych elementów zagospodarowania wsi. 2. Pełna obsługa transportowa ośrodków gminnych: 2.1. podstawowy dostęp drogami utwardzonymi do wszystkich ośrodków; 2.2. powiązania pomiędzy ośrodkami; 2.3. zapewnienie obsługi transportem publicznym. 3.Pełna obsługa infrastrukturą obszarów zwartej zabudowy ośrodków gminnych. 4.Ukształtowanie pełnostandardowych ośrodków wyposażonych w usługi publiczne, komercyjne oraz obiekty sportu i rekreacji, adekwatnie do rangi ośrodka: 4.1. kształtowanie wielofunkcyjnego modelu na wszystkich poziomach hierarchii ośrodków, o potencjale funkcji zgodnych z rangą ośrodków; 4.2. wzajemne dostosowanie potencjałów funkcjonalnych usługi do wielkości ośrodka i jego rangi. 5.Ochrona zasobów przyrodniczych i krajobrazowych poprzez konsekwentny podział przestrzeni, na

21

obszary zurbanizowane i przestrzenie otwarte 5.1. kształtowanie granic urbanizacji, stanowiącej krawędź pomiędzy zagospodarowaniem miejscowości a przestrzenią otwartą; 5.2. ograniczanie możliwości zabudowy poprzez prawo miejscowe.

Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Starogard Gdański na lata 2004-2006 i dalsze, do 2013 r.

„Plan rozwoju lokalnego Gminy Starogard Gdański” określa najważniejsze kierunki zadań zmierzających do poprawy sytuacji społeczno-gospodarczej na terenie gminy:

1. Zaopatrzenie w wodę spełniające w pełni kryteria jakościowe i wysoce efektywne

(uzupełnienie, modernizacja sieci istniejącej, rozwiązanie problemu dostarczenia wysokiej jakości wody do gospodarstw mleczarskich).

2. Kontynuacja budowy podstawowego układu sanitacyjnego – odprowadzania i unieszkodliwiania ścieków (kanalizacja osiedli podmiejskich i wsi , oczyszczalnie ścieków zapewniające wysokie parametry eksploatacyjne i ze względu na duży stan zapóźnienia bardzo efektywne pod względem finansowo - realizacyjnym), współgrający z tym system zagospodarowania odpadów stałych.

3. Modernizacja i przebudowa podstawowego układu dróg gminy w tym głównych ulic osiedlowych, brakujących powiązań między rejonami oraz budowa ciągów rowerowo-pieszych ważnych ze względów bezpieczeństwa mieszkańców i szans turystycznych.

4. Uzupełnienie i zmodernizowanie bazy materialnej szkół gminnych, zwłaszcza gimnazjów, w szczególności w odniesieniu do sal gimnastycznych, a także dla nowoczesnej edukacji multimedialnej.

5. Stworzenie podstaw rozwoju turystyki jako - alternatywnej w stosunku do dotychczasowych – ważnej i mającej dobre podstawy środowiskowo-kulturowe funkcji gospodarczej gminy: system informacyjno-promocyjny, infrastruktura podstawowa dla wybranych produktów (np. zagospodarowanie udostępniające jeziora, szlaki rowerowe i wodne), wsparcie rozwoju bazy recepcyjnej, w tym agroturystyki i turystyki aktywnej.

6. Zmodernizowanie sieci lokalnych obiektów kulturalno-socjalnych na bazie dotychczasowych świetlic, bibliotek, (z)likwidowanych) szkół wiejskich, obiektów i terenów rekreacyjno-sportowych oraz lepszego wykorzystania i rewitalizacji obiektów dziedzictwa kulturowego - kontynuacja programu odnowy wsi.

Założenia do Planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Gminy Starogard Gdański

W dokumencie sformułowano następujące zadania gminnej polityki energetycznej: 1. Zmniejszenie zużycia energii średnio w gminie o około 20%, 2. Podniesienie poziomu lokalnego bezpieczeństwa energetycznego poprzez rozwój

wykorzystania odnawialnych źródeł energii w celu uzyskania udziału tych źródeł w ogólnym zużyciu energii na poziomie co najmniej 42%,

3. Zmniejszenie oddziaływania energetyki na środowisko i obniżenie kosztów pozyskania energii,

4. Edukacja, propagowanie i wspieranie różnych form wykorzystywania energii odnawialnych przez jej indywidualnych odbiorców.

Plan Odnowy Miejscowości: Barchnowy, Zduny, Janin, Siwiałka, Dąbrówka, Trzcińsk, Ciecholewy, Lipinki Szlacheckie, Kolincz, Okole, Linowiec, Krąg, Rokocin, Koteże, Szpęgawsk,

Owidz, Jabłowo, Sumin, Kokoszkowy, Brzeźno Wielkie

Plany Odnowy Miejscowości, przyjęte uchwałami Rady Gminy Starogard Gdański określają szereg zadań inwestycyjnych infrastrukturalnych i przedsięwzięć aktywizujących lokalną społeczność planowanych do realizacji w określonym horyzoncie czasowym. Założone zadania mają na celu zaspokojenie wszystkich potrzeb lokalnej społeczności poprzez zrealizowanie wielu inwestycji infrastrukturalnych oraz zorganizowanie licznych przedsięwzięć wspierających kapitał ludzki.

Podsumowanie

Znaczącym dla Strategii Rozwoju Gminy Wiejskiej Starogard Gdański jest fakt, iż rozwój

społeczno – gospodarczy na poziomie lokalnym zarówno na europejskim, jak i krajowym szczeblu

administracyjnym uznawany jest za fundamentalną podstawę rozwoju regionów. Istnieje przekonanie

o potrzebie zwiększania potencjału ekonomicznego poszczególnych samorządów lokalnych,

22

co można wywnioskować po rosnącej liczbie opracowań, analiz i dokumentów powstających na

różnych szczeblach zarządzania terytorialnego, w tym opracowań, których celem jest integracja

i koordynacja wysiłków i działań wielu podmiotów oraz instytucji oddziałujących na rozwój społeczno -

gospodarczy. Pracom tym towarzyszy chęć poznania i zrozumienia prawidłowości w funkcjonowaniu

i rozwoju lokalnej gospodarki, przestrzeni publicznej i spraw społecznych, co znajduje wyraz w coraz

liczniejszych już wykonanych i planowanych do wykonania w przyszłości opracowaniach i studiach

poświęconych tym zjawiskom. Znajomość prawidłowości i uwarunkowań, którym podlega rozwój

społeczno - gospodarczy przyczyni się do poprawy skuteczności dokonywania ocen lub prognoz

rozwojowych. Wobec złożoności wielu procesów składających się na rozwój gminy Starogard Gdański

taką sytuację należy uznać za szansę dla jej dalszego rozwoju.

Należy wskazać na wzrastającą tendencję do postrzegania gospodarki jako istotnego

elementu rozwoju samorządności lokalnej przez instytucje tworzące prawo.

Rozwój społeczno – gospodarczy w lokalnych samorządach na szczeblu krajowym znajduje

coraz lepsze umocowanie w istniejących aktach prawnych oraz polityce państwa, choć nie obywa się

bez pojedynczych prób zmierzających do centralizacji decyzji dotyczących różnych poziomów polskiej

samorządności. Powstające kolejno krajowe strategie rozwoju dotyczące poszczególnych segmentów

społeczno - gospodarczych są ważnym instrumentem sterowania rozwojem polskich gmin.

Dają one szansę na większą spójność, koordynację a w efekcie wzajemne wzmacnianie

działań państwa z podejmowanymi na innych szczeblach zarządzania terytorialnego.

Jeżeli rozwój ma przebiegać w sposób harmonijny i zrównoważony, to Strategia rozwoju na

szczeblu lokalnym nie może być tworzona w oderwaniu od kontekstu regionalnego.

Warunkiem zrównoważonego rozwoju gminy Starogard Gdański winny stać się przemyślane

i dobrze zorganizowane działania promocyjne oraz poszerzenie informacji o przyjętych planach

rozwoju gminy, natomiast przyjęte cele i kierunki działania winny być spójne z dokumentami wyższego

rzędu.

Obecność Polski w Unii Europejskiej powoduje potrzebę reorganizacji punktów odniesienia

wykorzystywanych przy tworzeniu planów rozwoju na niższych szczeblach zarządzania terytorialnego.

Istotne znaczenie zyskuje możliwość pozyskiwania środków finansowych z funduszy Unii

Europejskiej. W przypadku gminy Starogard Gdański korzystny wpływ na jej rozwój i znaczenie

w regionie wywierają inwestycje i projekty finansowane z funduszy UE.

23

2 CHARAKTERYSTYKA I DIAGNOZA AKTUALNEGO STANU SPOŁECZNO – GOSPODARCZEGO GMINY STAROGARD GDAŃSKI

2.1 POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE

2.1.1 Położenie geograficzne gminy Starogard Gdański11

Gmina Starogard Gdański stanowi jednostkę samorządu terytorialnego o statusie gminy

wiejskiej.

Gmina wiejska Starogard Gdański usytuowana jest w południowo – wschodniej części

województwa pomorskiego, w powiecie starogardzkim. Gmina położona jest na pograniczu Borów

Tucholskich i stanowi integralną część Kociewia, a swoim terenem otacza stolicę regionu, 50 –

tysięczne miasto Starogard Gdański. Większa część gminy Starogard Gdański położona jest

w obszarze Pojezierza Starogardzkiego, za wyjątkiem niewielkiego obszaru porośniętego lasem,

w okolicach jeziora Płaczewo na południowych krańcach gminy, który zgodnie z obowiązującą

systematyką zaliczany jest do Borów Tucholskich. Na Pojezierzu Starogardzkim przeważają duże,

względnie jednorodne, powierzchnie wysoczyzn morenowych falistych i równinnych, użytkowane

rolniczo. Podstawowe urozmaicenie struktury środowiska przyrodniczego wprowadza dolina rzeki

Wierzycy. Wierzyca tworzy liczne meandry i wielokrotnie zmienia bieg, wyznaczając przełomy, na

przykład w Barchnowach i koło Klonówki. Jej wyjątkowy urok podziwiać można w okolicach Okola

i Żabna, gdzie płynie w otoczeniu stromych, wysokich brzegów ukształtowanych w malownicze

parowy. Teren położony po obu brzegach rzeki, w zakolu wsi Żabno tworzy wizytówkę krajobrazu

rzeki Wierzycy nazywaną przez mieszkańców „Szwajcarią Żabieńską”.

Gmina Starogard Gdański składa się z 27 sołectw położonych na obszarze 196 km2:

Barchnowy, Brzeźno Wielkie, Ciecholewy, Dąbrówka, Jabłowo, Janin, Janowo, Klonówka,

Kokoszkowy, Kolincz, Koteże, Krąg, Linowiec, Lipinki Szlacheckie, Nowa Wieś Rzeczna, Okole,

Owidz, Rokocin, Rywałd, Siwiałka, Stary Las, Sucumin, Sumin, Szpęgawsk, Trzcińsk, Zduny, Żabno.

Największą miejscowością pod względem liczby mieszkańców są Kokoszkowy (1 568 osób)

i Nowa Wieś Rzeczna (961 mieszkańców). Najmniej mieszkańców liczy Stary Las z 54 mieszkańcami i

Janin ze 121 osobami zameldowanymi.

11

Opracowano na podstawie danych uzyskanych w Urzędzie Gminy Starogard Gdański oraz informacji zawartych na stronie

internetowej gminy.

24

Mapa 1 Położenie gminy wiejskiej Starogard Gdański na terenie powiatu starogardzkiego

Źródło: Projekt Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Starogard Gdański, 2011 r.

Gmina wiejska Starogard Gdański graniczy z gminami wiejskimi Zblewo, Lubichowo i Bobowo

oraz Subkowy i Tczew w powiecie tczewskim, z gminami miejsko-wiejskimi Skarszewy oraz z gminą

Pelplin w powiecie tczewskim, a także z gminą miejską Starogard Gdański.

2.2 RYS HISTORYCZNY

Ziemia starogardzka należy do najdawniej zasiedlonych obszarów Polski północnej. Pierwsi

osadnicy pojawili się tutaj około 4200 lat p.n.e., czyli w młodszej epoce kamienia. Początek ery

nowożytnej związany jest ściśle z kulturą śródziemnomorską. Prowadził tędy bowiem końcowy

odcinek szlaku bursztynowego, którym nad Bałtyk ciągnęli kupcy wabieni występującymi na tych

terenach skórami dzikich zwierząt, puchem łabędzim i bursztynem. Jak mówią przekazy historyczne

w roku 997 r. wiodła też tędy droga misyjna św. Wojciecha. W tym czasie prowadzony był tu ożywiony

handel. Świadczą o tym choćby znalezione w Rokocinie monety duńskie z wizerunkiem księcia

angielskiego Etelberga, pochodzące z około 900 r. W 1198 r. w wyniku fundacji księcia pomorskiego

Grzymisława obszar obecnej gminy Starogard, m.in. wsie: Ciecholewy, Kokoszkowy, Okole, Żabno,

Rokocin, Nowa Wieś Rzeczna i Trzcińsk znalazły się we władaniu Joannitów. W XVI w. ziemie te

sukcesywnie przejmowali Krzyżacy, którzy krwawym piętnem odcisnęli się na historii Kociewia. Lata

przynależności do Rzeczpospolitej szlacheckiej to okres intensywnego rozwoju. Niestety zakłócały go

pożary, zarazy i wojny, choćby ze Szwedami w XVII w. W 1772 r. tereny te przeszły pod zabór pruski

25

i rozpoczął się okres ciężkiej próby dla mieszkańców, poddawanych silnej presji germanizacyjnej.

Nie ulegli jej jednak, aktywnie broniąc polskości. Świadczy o tym choćby zbrojny marsz w lutym

1846 r. 160 chłopów z Klonówki i okolic na garnizon pruski w Starogardzie. Wydarzenie to o dwa lata

wyprzedziło Wiosnę Ludów. Powstanie przygotowane przez Floriana Ceynowę niestety nie powiodło

się. Protestowała również młodzież, która w 1906 roku przystąpiła do strajku szkolnego.

Wyzwolenie przyszło w styczniu 1920 r. Niedługo jednak dane było cieszyć się mieszkańcom

wolnością. Dziewiętnaście lat później wkroczył na Kociewie okupant hitlerowski. Niemcy krwawo

rozprawili się z miejscową inteligencją i umysłowo chorymi ze szpitala w starogardzkim Kocborowie.

W Lesie Szpęgawskim znajdują się zbiorowe mogiły ponad 6 tys. ofiar hitleryzmu. Po wojnie

następowała systematyczna odbudowa gospodarstw i domostw. Ziemia starogardzka dość szybko

odradzała się z wojennej zawieruchy. W latach 70 i 80 na terenach gminy Starogard Gdański działało

kilka prężnych Państwowych Gospodarstw Rolnych, żeby wymienić choćby te w Jabłowie i Nowej Wsi

Rzecznej. Bardzo dobrze rozwijała się też spółdzielczość rolnicza, a swoją cegiełkę do dobrej kondycji

tych terenów dołożyli rolnicy indywidualni. Od 1991 r. obserwuje się stały, dynamiczny rozwój małych

i średnich przedsiębiorstw.

W obecnym kształcie, czyli z 27 sołectwami, gmina wiejska Starogard Gdański istnieje od

1993 r.

Gmina położona jest w regionie etniczno-kulturowym Kociewia, posiadającym własny zespół

gwar, tworzący wyodrębniony etnolekt kociewski, o cechach łączących pierwiastki pomorskie

(kaszubskie) oraz polskie (wielkopolskie, kujawskie).

Razem z miastem Starogard Gdański, które uważane jest za stolicę Kociewia, stanowi ona

centrum rolniczej, północno-wschodniej części Kociewia, w odróżnieniu od południowo-zachodniej,

którą wypełniają w znacznej części bory Tucholskie.

2.3 ZAGOSPODAROWANIE PRZESTRZENNE

2.3.1 Planowanie przestrzenne i urbanizacja

Gmina Starogard Gdański posiada studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania

przestrzennego gminy opracowane w 1999 r, zmienione w całym zakresie, zgodnie z wymogami

obecnie obowiązującej ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w roku 2005,

a następnie czterokrotnie zmieniane fragmentarycznie w latach 2006 – 2010. W chwili obecnej trwają

końcowe prace nad aktualizacją studium. Aktualizacja dotyczy wszystkich zagadnień związanych

z polityką przestrzenną gminy.

Głównym problemem rozwoju przestrzennego gminy Starogard Gdański jest dynamiczny

rozwój osadnictwa, które przyjmuje formy chaotycznej suburbanizacji, określanej często pojęciem

„urban sprawl”. Ekspansja osadnicza ludności Miasta Starogard Gdański już obecnie spowodowała

znaczne rozproszenie zabudowy i sprawia wrażenie, że dopiero się rozpędza. Napędzana jest ona

różnicą cen gruntów budowlanych, między miastem a obszarami wiejskimi. Niestety brak obecnie

hamulców, które pozwoliłyby ten proces kontrolować, natomiast sprzyjają mu: istniejąca praktyka, czy

nawet nawyki budowlane oraz liberalne przepisy lokalizacyjne. Obecnie decyzje o warunkach

zabudowy nie są narzędziem kształtowania przestrzeni – istniejące orzecznictwo bardzo ogranicza

26

możliwość odmowy wydania warunków zabudowy, sprowadzając kompetencje gminy wyłącznie do

analizy zgodności zamierzenia z przepisami odrębnymi. W tej sytuacji niemal każdy teren staje się

potencjalnym terenem budowlanym. Jednocześnie obserwowany popyt wpływa na lawinowe

kształtowanie się podaży gruntów. Ponieważ zmiana przeznaczenia gruntów na cele budowlane

stanowi stosunkowo prosty sposób na osiągnięcie korzyści, generuje to znaczną nadpodaż takich

terenów, która nie jest uzasadniona ani potrzebami przyrostu naturalnego, ani nawet optymistycznie

zakładaną migracją. Tworzy to groźbę powstania rozległych, ale ekstensywnie zabudowanych

obszarów zabudowy, trudnych do racjonalnej obsługi transportowej i infrastrukturalnej.

Jeżeli powyższe procesy nie zostaną zahamowane, spowoduje to ostateczną i nieodwracalną

degradację przestrzeni otwartej, a także istotny wzrost kosztów świadczenia usług komunalnych.

Utrudni to również osiągnięcie oczekiwanej jakości kompozycji przestrzennej, a także jakości

zamieszkania. W przyszłości może więc nastąpić spadek atrakcyjności inwestycyjnej gminy, odpływ

zamożniejszej ludności w inne obszary, oferujące wyższą jakość życia i dalsze obniżenie standardów

estetycznych oraz krajobrazowych. Negatywne formy suburbanizacji, w perspektywie mogą stać się

barierą rozwojową gminy, powodując nieodwracalną degradację przestrzeni, wzrost kosztów

świadczenia usług komunalnych, a także uniemożliwią osiągnięcie oczekiwanej jakości kompozycji

przestrzennej, a także jakości zamieszkania.

Aktualizowane studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy

proponuje modyfikację polityki przestrzennej gminy, która jako pierwsze zadanie stawia odzyskanie

kontroli nad obserwowanymi procesami przekształceń przestrzeni gminy, ograniczenie lub nawet

wyeliminowanie z nich zjawisk szczególnie niszcząco wpływających na ład przestrzenny

i stymulowanie działań tworzących pożądaną strukturę.

Studium formułuje więc zaktualizowane cele, zasady i ustalenia kierunkowe, które pozwolą

zapobiec negatywnym przekształceniom, uchronią wartości środowiska naturalnego oraz dziedzictwa

kultury i będą kształtować wysokiej jakości przestrzeń zamieszkania, warunkującą oczekiwane

standardy życia. Tak zarysowane kierunki zmian w zagospodarowaniu wymagają następujących

rozwiązań:

1) zapewnienia kontroli procesów osiedleńczych poprzez :

określenie modelu przestrzennego rozwoju osadnictwa,

wyznaczenie obszarów urbanizacji,

określenie zasad i mechanizmów efektywnego wykorzystania terenów rozwoju zabudowy

w granicach urbanizacji,

2) określenie dostosowanych do planowanego rozwoju warunków obsługi transportowej,

infrastruktury technicznej oraz usług publicznych,

3) etapowania rozwoju zabudowy, dostosowanego do potrzeb demograficznych oraz możliwości

uzbrojenia i obsłużenia obszarów urbanizacji.

Narzędziem wdrożenia tych rozwiązań, jest proponowany zakres i sekwencja realizacji

miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego. Studium proponuje objęcie planami

miejscowymi całych obrębów, gdyż nie chodzi wyłącznie o określenie przeznaczenia terenów dla

terenów planowanej zabudowy, ale również tych terenów, na których zabudowa winna być

wykluczona, ograniczona lub odłożona w czasie. Kolejność sporządzania planów miejscowych określa

jako priorytetowe obręby zlokalizowane w strefie podmiejskiej, wzdłuż drogi krajowej nr 22 oraz

w rejonach węzłów autostradowych. Następnie, sukcesywnie, kolejne obręby byłyby obejmowane tymi

27

opracowaniami, koncentrycznie, ku zewnętrznym granicom gminy. Dopuszcza się sporządzenie

planów miejscowych dla fragmentów obrębów w przypadku aktualizacji planów obowiązujących oraz

w przypadkach istotnych z punktu widzenia potrzeb rozwoju gminy lub mających znaczenie dla

poprawy stanu ładu przestrzennego.

Uzasadnieniem dla przyjętych rozwiązań, jest zmierzanie do zapewnienia w procesach

rozwojowych w Gminie, wymaganych w polskim prawodawstwie zasad racjonalnego gospodarowania

zasobami przestrzeni, w tym ochrony środowiska, ochrony dóbr kultury oraz rozsądnej gospodarki

środkami publicznymi. Polski system prawny wymogi te integruje w podstawowy paradygmat

zrównoważonego rozwoju oraz postulat kształtowania ładu przestrzennego.

Misją gminy jest kształtowanie przestrzeni w taki sposób, aby zapewnić jej obywatelom

wysoki standard zamieszkania przy jednoczesnej ochronie zasobów przyrodniczych, wartości

kulturowych i jakości ładu przestrzennego.

Celem nadrzędnym polityki przestrzennej jest optymalizacja zagospodarowania

przestrzennego gminy, służąca godzeniu ochrony zasobów przyrodniczych i kulturowych

z dynamicznym rozwojem gminy przy uwzględnieniu:

1) wysokiej jakości zamieszkania oraz

2) racjonalności ekonomicznej użytkowania gruntów i ich wyposażenia w infrastrukturę techniczną.

2.3.2 Struktura użytkowania gruntów

Według danych ewidencyjnych powierzchnia geodezyjna gminy Starogard Gdański wynosi

19 621 ha.

Struktura użytkowania gruntów według stanu na dzień 01.01.2011 r. w gminie Starogard

Gdański przedstawia się następująco:

Tabela 6 Sposób użytkowania gruntów w gminie Starogard Gdański – według stanu na 01.01.2011 r.

Lp. Wyszczególnienie Powierzchnia [ha]

Udział % w ogólnej powierzchni

19 621 100

1. Użytki rolne, w tym: 11 776 60,02

grunty orne 9 705 46,46

sady 100 0,51

łąki 986 5,03

pastwiska 639 3,26

grunty rolne zabudowane 267 1,36

grunty pod stawami 26 0,13

grunty pod rowami 53 0,27

2. Lasy i grunty leśne 5 829 29,71

3. Grunty zabudowane i zurbanizowane, w tym: 956 4,87

tereny mieszkaniowe 196 1,00

tereny przemysłowe 43 0,22

inne tereny zabudowane 20 0,10

zurbanizowane tereny niezabudowane 121 0,62

tereny rekreacyjne 11 0,06

tereny komunikacyjne 564 2,87

28

Lp. Wyszczególnienie Powierzchnia [ha]

Udział % w ogólnej powierzchni

19 621 100

użytki kopalne 1 0,01

4. Grunty pod wodami 443 2,26

5. Nieużytki 617 3,14

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych od Starostwa Powiatowego w Starogardzie Gdańskim.

Użytki rolne oraz lasy i grunty leśne, które odgrywają znaczącą rolę w obrazie gminy, stanowią

łącznie 89,73% jej powierzchni, podczas gdy tereny zabudowane i zurbanizowane – 4,87%.

Wyraźnie dominujący odsetek powierzchni użytków rolnych i lasów w całkowitej powierzchni

gminy świadczy o znaczącej roli rolnictwa i leśnictwa na jej terenie.

Użytki rolne są główną formą wykorzystania ziemi w gminie Starogard Gdański. Zajmują one

łącznie 11 776 ha, co stanowi 60,02% powierzchni ogólnej. Udział ich jest bardzo zróżnicowany

przestrzennie – od 98,3 ha w miejscowości Okole do 880,63 ha w Suminie. Największy odsetek

gruntów rolnych (ponad 0,84%) występuje w Jabłowie, najmniejszy zaś w Lipinkach Szlacheckich

(0,22% powierzchni obrębu).

Wśród użytków rolnych przeważają grunty orne (ponad 64%). Największe kompleksy terenów

rolniczych stanowią grunty rolne w Suminie.

Wykres 1 Struktura użytkowania gruntów w gminie

60,02%

29,71%

4,87%2,26% 3,14%

Użytki rolne Lasy i grunty leśne Grunty zabudowane i zurbanizowane Grunty pod wodami Nieużytki

Źródło: Opracowanie własne.

Udział kompleksów przyrodniczych, tj. lasy, grunty leśne (29,71% powierzchni gminy) odgrywa

znaczącą rolę w obrazie gminy, wzbogacając jej walory krajobrazowe. Największą lesistością cechują

się Lipinki Szlacheckie, których ok. 69% powierzchni stanowią grunty leśne i zakrzewione oraz

Szpęgawsk z blisko 60%.

Trzecią z kolei co do wielkości formą wykorzystania ziemi są grunty zabudowane

i zurbanizowane, które zajmują 956 ha, czyli 4,87% powierzchni gminy. Największą grupę stanowią

drogi 564 ha (59% gruntów zabudowanych i zurbanizowanych) oraz tereny mieszkaniowe 196 ha

(20,5% gruntów zabudowanych i zurbanizowanych). Największym kompleksem terenów drogowych

charakteryzuje się Klonówka (59,35 ha), najmniejszym natomiast Żabno (2,53 ha). Największy

odsetek terenów zabudowanych budynkami (0,36% powierzchni gminy) występuje w miejscowości

Koteże, najmniejszy zaś w Starym Lesie (0,01% powierzchni gminy).

29

Nieco mniejszy jest udział innych zurbanizowanych terenów niezabudowanych (121 ha; 0,62%

powierzchni gminy), terenów przemysłowych (43 ha; 0,22% powierzchni gminy). Najmniejszą

powierzchnię zajmują użytki kopalne (1 ha; 0,01% powierzchni gminy).

Obok użytków rolnych i lasów oraz gruntów zabudowanych i zurbanizowanych, w strukturze

użytkowania ziemi wyodrębniamy inne grunty, do których zaliczamy grunty pod wodami, użytki

ekologiczne oraz nieużytki. Na terenie gminy Starogard Gdański nie występują użytki ekologiczne.

Grunty pod wodami w gminie zajmują 443 ha (czyli 2,26% powierzchni gminy) i obejmują grunty pod

wodami płynącymi i grunty pod wodami stojącymi. Na nieużytki przypada 617 ha, czyli ok. 3,14%

powierzchni gminy.

2.3.3 Własność gruntów i budynków

Własność gruntów

Powierzchnia ewidencyjna gruntów na terenie gminy Starogard Gdański wynosiła (na dzień

01.01.2011 r.) 19 604 ha. W strukturze własności dominują grunty osób fizycznych wchodzące w

skład gospodarstw rolnych, stanowiące 50,70% powierzchni ogólnej gruntów gminy Starogard

Gdański. Struktura własności gruntów w gminie Starogard Gdański wskazuje ponadto na

przeważający udział gruntów pozostających w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy

Państwowe, stanowiących 25,61% powierzchni gminy.

Szczegółową strukturę własności gruntów w gminie Starogard Gdański obrazuje poniższa

tabela.

Tabela 7 Struktura własności gruntów w gminie Starogard Gdański – stan na 01.01.2011 r.

Numer

grupy

rej.

Numer

podgr.

rej.

Wyszczególnienie gruntów wchodzących

w skład grupy lub podgrupy rejestrowej

Powierzchnia ogólna

gruntów [ha]

Udział w ogólnej

powierzchni gminy [%]

1

Grunty Skarbu Państwa z wyłączeniem gruntów przekazanych w wieczyste użytkowanie, w tym:

6 741 34,39

1.1 Grunty wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa 1 114 5,68

1.2 Grunty w zarządzie Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe 5 020 25,61

1.3 Grunty w trwałym zarządzie państwowych jednostek organizacyjnych z wyłączeniem gruntów PGL

116 0,59

1.4 Grunty wchodzące w skład zasobu nieruchomości Skarbu Państwa 322 1,64

1.7 Pozostałe grunty SP spośród gruntów zaliczanych do 1 grupy 169 0,86

2

Grunty Skarbu Państwa przekazane w wieczyste użytkowanie, w tym: 95 0,48

2.1 Grunty SP w użytkowaniu wieczystym osób fizycznych 2 0,01

2.2 Grunty SP w użytkowaniu wieczystym państwowych osób prawnych

54 0,28

2.4 Grunty SP w użytkowaniu wieczystym pozostałych osób 39 0,20

30

Numer

grupy

rej.

Numer

podgr.

rej.

Wyszczególnienie gruntów wchodzących

w skład grupy lub podgrupy rejestrowej

Powierzchnia ogólna

gruntów [ha]

Udział w ogólnej

powierzchni gminy [%]

3

Grunty gmin i zw. międzygminnych z wyłączeniem gruntów przekazanych w wieczyste użytkowanie,

w tym:

572 2,92

3.1 Grunty wchodzące w skład gminnego zasobu nieruchomości 566 2,89

3.2 Grunty gmin i związków międzygminnych przekazanych w trwały zarząd gminnym jednostkom organizacyjnym

3 0,02

3.3 Pozostałe grunty spośród gruntów zaliczanych do 3 grupy 3 0,02

4

Grunty gmin i zw. międzygminnych przekazane w wieczyste użytkowanie, w tym:

2 0,01

4.1 Grunty gmin i ich związków w użytkowaniu wieczystym osób fizycznych 1 0,01

4.2 Grunty gmin i ich związków w użytkowaniu wieczystym pozostałych osób

1 0,01

5

Grunty osób fizycznych, w tym: 11 585 59,10

5.1 Grunty osób fizycznych wchodzące w skład gospodarstw rolnych 9 940 50,70

5.2 Grunty osób fizycznych nie wchodzące w skład gospodarstw rolnych 1 645 8,39

6

Grunty spółdzielni 26 0,13

6.1 Grunty, które są własnością roln. spółdzielni produkcyjnych i ich związków oraz grunty których właściciele nie są znani

26 0,13

7 Grunty kościołów i związków wyznaniowych

210 1,07

8

Grunty powiatów z wyłączeniem gruntów przekazanych w wieczyste użytkowanie, w tym:

43 0,22

8.1 Grunty wchodzące w skład powiatowego zasobu nieruchomości

34 0,17

8.2 Grunty powiatów przekazane w trwały zarząd oraz grunty, których wł. nie są znani

5 0,03

8.3 Pozostałe grunty spośród gruntów zaliczanych do 8 grupy

4 0,02

9

Grunty powiatów przekazane w wieczyste użytkowanie, w tym:

2 0,01

9.1 Grunty powiatów przekazane w wieczyste użytkowanie

2 0,01

10

Grunty województw przekazane w wieczyste użytkowanie, w tym:

1 0,01

10.1 Grunty województw w użytkowaniu wieczystym spółdzielni mieszkaniowych

1 0,01

11

Grunty będące przedmiotem własności i władania osób niewymienionych w pkt. 1 - 10

327 1,67

11.1 Grunty spółek prawa handlowego 320 1,63

11.2 Grunty partii politycznych i stowarzyszeń

7 0,04

Powierzchnia ewidencyjna 19 604 100,00

Powierzchnia wyrównawcza 17

Powierzchnia geodezyjna 19 621

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych od Starostwa Powiatowego w Starogardzie Gdańskim.

31

Zasoby mieszkaniowe

Zabudowa mieszkaniowa na terenie gminy Starogard Gdański to przede wszystkim zabudowa

zagrodowa i jednorodzinna.

Zabudowa wielorodzinna powstała głównie we wsiach, gdzie zlokalizowane były dawne

PGR-y, stanowiąc zaplecze mieszkalne dla pracowników zatrudnionych w zakładach rolnych lub

bazach produkcyjno - hodowlanych. Zabudowa ta dominuje we wsiach: Jabłowo, Nowa Wieś Rzeczna,

Kokoszkowy, Zduny, Siwiałka.

Według danych GUS, w roku 2009 na terenie gminy były 3 782 mieszkania

o powierzchni użytkowej 377 043 m2. Gmina jest właścicielem 55 mieszkań komunalnych (o łącznej

powierzchni użytkowej 2 599 m2

), z czego 14 (o łącznej powierzchni użytkowej 489 m2) jest

wynajmowanych na prawach lokalu socjalnego. Lokale komunalne administrowane są przez Gminny

Zakład Usług Komunalnych w Jabłowie.

W zasobach mieszkaniowych w gminie Starogard Gdański przeciętna powierzchnia użytkowa

jednego mieszkania wynosiła 99,7 m2, natomiast przeciętna powierzchnia użytkowa przypadająca na

jedną osobę kształtowała się na poziomie 26,0 m2.

Standard mieszkań określany według wyposażenia w instalacje wodno-kanalizacyjne

i centralne ogrzewanie plasuje je na wysokim poziomie. Prawie wszystkie lokale mieszkalne

podłączone są do wodociągu (95,2%). Oznacza to, że jedynie około 180 mieszkań na terenie gminy

nie miało bieżącej wody. Ustępu brakowało w 10,8%, łazienki – w 11,5% mieszkań. Co roku na

terenie gminy wzrasta procent mieszkań z centralnym ogrzewaniem, na koniec 2009 roku było to

80,3% mieszkań.

Tabela 8 Mieszkania wyposażone w instalacje techniczno – sanitarne – według stanu na 31.12.2009 r.

Lp. Wyszczególnienie Liczba mieszkań

1. wodociąg 3 602

2. ustęp spłukiwany 3 374

3. łazienka 3 349

4. centralne ogrzewanie 3 035

5. gaz sieciowy 388

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Lokalnych, GUS.

Zasoby mieszkaniowe gminy Starogard Gdański, w większości obejmują budynki

wybudowane przed 1989 rokiem. Około 46% zasobów zostało zrealizowane w latach 1918 – 1970,

a w latach 1971 – 1988 zrealizowano ok. 30% budynków. Pozostałe budynki (ok. 24%) zostały

zrealizowane a latach 1989 - 2008.

32

Wykres 2 Struktura wiekowa budynków w gminie Starogard Gdański [stan na koniec 2008 r.]

14%

31%

15%

16%

7% 3%przed 1918

1918 - 1944

1945 - 1970

1971 - 1978

1979 - 1989

2002 - 2008

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych zawartych w Aktualizacji założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Gminy Starogard Gdański.

Stan techniczny substancji mieszkaniowej w gminie Starogard Gdański jest zróżnicowany,

od budynków nowych, powstałych w ostatnich latach, do tych zdegradowanych, wymagających

działań modernizacyjnych.

W 2009 przeprowadzono remonty i modernizacje komunalnych zasobów mieszkaniowych

w następującym zakresie:

Tabela 9 Remonty mieszkań (instalacji/elementów w budynkach komunalnych) – według stanu na 31.12.2009 r.

Lp. Wyszczególnienie Liczba mieszkań

1. roboty remontowe – remont dachu 16

2. roboty remontowe - wymiana stolarki budowlanej 4


2.3.4 Infrastruktura techniczna

Układ drogowy i komunikacyjny

Sieć drogowa

Układ komunikacyjny gminy tworzą drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne.

Tabela nr 10 obrazuje podstawowe parametry dostępności komunikacyjnej gminy Starogard Gdański.

Tabela 10 Układ komunikacyjny gminy Starogard Gdański

Lp. Rodzaj drogi Długość ogółem [km] w tym utwardzone

[km]

1. drogi krajowe 13,19 13,19

2. drogi wojewódzkie 20,276 20,276

3. drogi powiatowe 53,031 44,931

4. drogi gminne 111,698 25,962

Źródło: Dane Urzędu Gminy Starogard Gdański.

Drogi przebiegające przez teren gminy zapewniają dobre powiązania komunikacyjne gminy

zarówno z Trójmiastem, sąsiednimi ośrodkami regionalnymi, jak i obszarem kraju. Istotny wpływ na

powiązania komunikacyjne gminy Starogard Gdański ma przede wszystkim przebiegająca

33

w granicach administracyjnych gminy autostrada A1. Dostęp do A1 odbywa się przez węzły położone

w gminach sąsiednich (gmina Tczew – Węzeł Swarożyn, dojazd drogą krajową nr 22, gmina Pelplin –

Węzeł Pelplin w miejscowości Ropuchy, dojazd drogą wojewódzką nr 229). Autostrada A1 jest częścią

Trans-Europejskiego Korytarza Transportowego Północ-Południe łączącego Skandynawię z krajami

leżącymi nad Morzem Śródziemnym. Korytarz biegnie od Morza Bałtyckiego przez terytorium Czech

i Słowacji, aż do Austrii i będzie stanowić nowoczesne połączenie komunikacyjne pomiędzy

Gdańskiem a Wiedniem12

.

Mapa 2 Układ drogowy gminy Starogard Gdański

Źródło: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania Gminy Starogard Gdański.

Szkielet drogowy gminy Starogard Gdański tworzą drogi krajowe, wojewódzkie, powiatowe i gminne.

Tabela 11 Wykaz dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych na terenie gminy Starogard Gdański

Kategoria drogi Numer drogi Przebieg drogi

Długość odcinka na obszarze gminy [km]

Drogi krajowe

Autostrada A1 - 7,2

Droga krajowa nr 22 granica państwa – Kostrzyn – Chojnice – Elbląg i dalej w kierunku granicy i Kaliningradu

13,5

Drogi wojewódzkie nr 222 Gdańsk – Starogard Gdański - Skórcz 16,6

nr 229 Jabłowo – Rudno 4,0

Drogi powiatowe

2703G Skarszewy – Kleszczewo – Karolewo – droga krajowa 22

0,2

2704G droga krajowa 22 – Radziejewo – Borzechowo – Osieczna – Szlachta

0,5

12

www.autostradaa1.pl

34

Kategoria drogi Numer drogi Przebieg drogi

Długość odcinka na obszarze gminy [km]

2705G Czarnocin – Bączek skrzyżowanie droga pow. 2706G – Liniowiec droga pow. 2707G

0,5

2706G Bączek droga pow. 2705 – Krąg – Starogard Gdański droga pow. 2707G

6,7

2707G Skarszewy – Liniowiec – Starogard Gdański 5,1

2708G Bolesławowi – Obozin – Trzcińsk droga wojewódzka 222

0,4

2710G Starogard Gdański – Kolincz – Klonówka droga pow. 2718G

6,2

2711G Starogard Gdański – Zielona Góra - Lubichowo 4,4

2712G Sucumin droga krajowa 22 – Sumin – Koteże droga pow. 2711G

7,6

2715G Dąbrówka droga pow. 2711G – Bobowo 3,1

2716G Klonówka droga pow. 2718G – Rajkowy – Rudno 2,0

2717G Rywałd droga pow. 2718G – Brzeźno Wielkie – (Radostowo – Subkowy – droga krajowa nr 1)

3,6

2718G Starogard Gdański droga krajowa nr 22 – Rywałd skrzyżowanie droga powiatowa 2717G – Klonówka skrzyżowanie droga powiatowa 2710G – (Pelplin)

8,5

2725G Kokoszkowy droga woj. nr 22 – Ciecholewy – Zduny droga krajowa nr 22

8,6

Źródło: na podstawie Projektu Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Starogard

Gdański, 2011 r.

Długość dróg gminnych o nawierzchniach utwardzonej i nie utwardzonej wynosiła na dzień

22.04.2010 r. 111,698 km.

Tabela 12 Wykaz dróg gminnych na terenie gminy Starogard Gdański – stan na 22.04.2010 r.

Lp. Nr drogi Opis przebiegu drogi (ulicy) Długość w [km]

utwardzone nieutwardzone ogółem

1. 213001G Siwiałka droga woj. nr 222 – granica gm. Tczew (kier Damaszka)

0 1,60 1,60

2. 213002G Siwiałka droga woj. nr 222 – granica gm. Tczew – teren gm. Tczew granica gm. Starogard Gd. – droga gm. nr 213005G Ciecholewy - Trzcińsk

0 2,25 2,25

3. 213003G Trzcińsk droga woj. nr 222 – granica gm. Tczew (kier Boroszewo)

0 1,25 1,25

4. 213004G Ciecholewy droga pow. nr 2725G – granica gm. Tczew (kier Boroszewo)

0 1,30 1,30

5. 213005G Ciecholewy droga pow. nr 2725G – Trzcińsk droga woj. nr 222

0,67 2,98 3,65

6. 213006G Trzcińsk droga woj. nr 222 –Janin – Linowiec droga pow. nr 2707G

0,70 3,25 3,95

7. 213007G Janin droga gm. nr 213006G – droga woj. nr 222 1,05 0 1,05

8. 213008G Kokoszkowy droga woj. nr 222 - Janin droga gm. nr 213006G

0 2,85 2,85

9. 213009G Kręski Młyn skrzyżowanie drogi pow. nr 2707G z drogą pow. nr 2706G – Kokoszkowy droga gm. nr 213014G

1,92 0 1,92

10. 213010G Krąg droga pow. nr 2706G – granica gm. Zblewo (kier Czarnocin)

0 1,00 1,00

11. 213011G Krąg droga pow. nr 2706G – granica gm. Zblewo (kier Lipia Góra)

0 1,30 1,30

12. 213012G Krąg droga pow. nr 2706G – granica gm. Zblewo (kier. Semlin)

0 1,15 1,15

13. 213013G Żabno ul. ks. F. Kalinowskiego – granica miasta Starogard Gd.- Kręski Młyn drogą pow. nr 2707G

0 1,70 1,70

35



14. 213014G Kokoszkowy droga woj. nr 222 - granica miasta Starogard Gd – granica gm. Starogard Gd – droga pow. nr 2707G ( ul. Skarszewska w Starogardzie Gd.)

0,77 1,48 2,25

15. 213015G Kokoszkowy skrzyżowanie drogi woj. nr 222 z drogą pow. nr 2725G – granica miasta Starogard Gd

0,712 1,188 1,90

16. 213016G Szpęgawsk droga kraj nr 22 – Ciecholewy droga pow. nr 2725G

1,70 2,20 3,90

17. 213017G Szpęgawsk droga kraj nr 22 – Rywałd droga pow. nr 2718G

0 2,185 2,185

18. 213018G Brzeźno Wielkie droga gm. nr 213019G – Szpęgawsk droga gm. nr 213017G

0 2,94 2,94

19. 213019G Zduny droga kraj. nr 22 - Brzeżno Wielkie droga pow. nr 2717G

3,445 0 3,445

20. 213020G Brzeźno Wielkie droga pow. nr 2717G – Najmusy droga pow. nr 2718G

0 1,795 1,795

21. 213021G Sucumin droga kraj. nr 22 – granica gm. Zblewo (kier. Piesienica)

0,450 0,85 1,30

22. 213022G Rokocin droga kraj. nr 22 – granica gm. Zblewo (kier. Piesienica)

0 3,00 3,00

23. 213023G Leśniczówka Semlin – linia kolejowa PKP (I odcinek) i Stary Las - Sucumin (II odcinek)

0 3,89 3,89

24. 213024G droga kraj. nr 22 – Nowa Wieś Rzeczna droga gm. nr 213025G

1,60 0 1,60

25. 213025G Nowa Wieś Rzeczna droga gm. nr 213024G – granica gm. Zblewo (kier Semlin)

0 3,20 3,20

26. 213026G Sucumin droga kraj. nr 22 – kierunek (cegielnia) 0 1,05 1,05

27. 213027G Sumin droga pow. nr 2712G – Rokocin droga kraj. nr 22

0,832 2,133 2,965

28. 213028G Rokocin droga gm. nr 231027G – Koteże droga pow. nr 2712G – droga pow. nr 2711G

2,315 1,635 3,95

29. 213029G droga gm. nr 213030G – granica gm. Zblewo (kier. Radziejewo)

0 0,495 0,495

30. 213030G Sumin droga pow. nr 2712G – granica gm. Lubichowo (kier. Szteklin)

0 1,54 1,54

31. 213031G (z kier. Zielona Góra) granica gm. Zblewo – Sumin droga gm. nr 213033 G

0 2,684 2,684

32. 213032G Wygoda droga gm. nr 213033G – droga gm. nr 213031G-granica gm. Lubichowo(kier. Szteklin)

0 2,985 2,985

33. 213033G Sumin droga pow. nr 2712G-granica gm. Lubichowo (kier. Lipinki Królewskie)

0 2,353 2,353

34. 213034G granica gm. Lubichowo – Koteże droga pow. nr 2712G

0 1,97 1,97

35. 213035G Jabłowo droga woj. nr 222 – Koteże droga pow. nr 2711G

4,22 0 4,22

36. 213036G Jabłowo droga woj. nr 222 – granica gm. Bobowo – granica gm. Starogard Gd.- Dąbrówka droga pow. nr 2715 G

0 3,95 3,95

37. 213037G Dąbrówka droga gm. nr 213036G – granica gm. Bobowo (kier. Jabłówko)

0 0,80 0,80

38. 213038G Płaczewo droga pow. nr 2711G – granica miasta Starogard Gd. (ul. Lubichowska)

0 5,22 5,22

39. 213039G droga pow. nr 2710G – Owidz – Janowo droga woj. nr 222

1,125 0 1,125

40. 213040G Jabłowo droga woj. nr 229 – Gospodarstwo Rolne ANRSP

0,53 0 0,53

41. 213041G Owidz droga gm. nr 213039G – Barchanowy – Lipinki Szlacheckie droga woj. nr 229

2,012 2,428 4,44

42. 213042G Jabłowo droga woj. nr 229 – Barchanowy droga gm. nr 213041G

0 2,02 2,02

43. 213043G Kolincz droga pow. nr 2710G – Owidzki Młyn 0 0,35 0,35

44. 213044G (z kier. Grabowiec) granica gm. Bobowo – Jabłowo droga woj. nr 229

0 1,41 1,41

45. 213045G Starogard Gd. droga kraj. nr 22 – Kolincz droga pow. nr 2710G

0 2,12 2,12

46. 213046G Lipinki Szlacheckie droga woj. nr 229 – granica gm. Bobowo (kier. Jabłówko)

0 1,43 1,43

36



47. 213047G Lipinki Szlacheckie droga woj. nr 229 – granica gm. Bobowo(kier. Mysinek, Grabowiec)

0 1,515 1,515

48. 213048G Klonówka droga pow. nr 2710G – Lipinki Szlacheckie droga woj. nr 229

0 4,29 4,29

49. 213049G droga przez wieś Sucumin 0,30 0 0,30

50. 213050 Koteże droga pow. 2712G – Koteże droga gm. 213028G

1,611 0 1,611

ŁĄCZNIE 25,962 85,736 111,698


Najwyższą klasę techniczną, obok autostrady A1, ma droga krajowa nr 22. Stan techniczny

dróg wojewódzkich nr 222 i nr 229 na odcinkach w granicach gminy można ocenić jako bardzo zły.

Na licznych odcinkach dróg nie są zachowane szerokości drogi w liniach rozgraniczających, ponadto

stan poboczy i odwodnienia dróg nie jest zadowalający. Drogi krajowe i wojewódzkie posiadają

nawierzchnię bitumiczną.

Większość dróg powiatowych posiada nawierzchnię utwardzoną (44,931 km w granicach

gminy). Odcinek drogi 2712G na odcinku od Koteż do Sumina posiada nawierzchnię twardą

nieulepszoną lub gruntową. Droga 2725G w środkowej części jest drogą z nawierzchnią brukową lub

gruntową, a na odcinku Kokoszkowy – Ciecholewy, na którym jest nawierzchnia bitumiczna, znajduje

się ona w bardzo złym stanie.

Drogi gminne w części stanowią drogi twarde o nawierzchni ulepszonej (213019G, 213039G,

213041G, 213009G, 213014G, 213035G). Pozostałe drogi gminne są drogami gruntowymi lub

o nawierzchni twardej nieulepszonej (np. bruk).

Drogami gminnymi są również ulice dojazdowe w ośrodkach wiejskich. Niektóre spośród nich,

szczególnie w Kokoszkowych, Nowej Wsi Rzecznej, Koteżach, Rokocinie i innych wsiach posiadają

nawierzchnię twardą ulepszoną (bitumiczną lub z kostki betonowej). Większość jednak ulic z tej grupy

pozostaje drogami o nawierzchni gruntowej.

Sieć kolejowa

Na terenie gminy znacznie ograniczona jest rola transportu kolejowego. Przez gminę

przebiegają 2 linie kolejowe:

A. Linia kolejowa nr 203 Tczew – Kostrzyń (Tczew – Kostrzyń przez Starogard Gdański – Chojnice –

Piłę) – linia o znaczeniu lokalnym, przebiegająca przez miejscowości Zduny i Szpęgawsk. Na tej

linii funkcjonuje tylko jeden przystanek w Szpęgawsku,

B. Linia kolejowa nr 243 (Skórcz – Skarszewy):

na odcinku Skórcz – Starogard Gdański: transport osobowy nieczynny, zachowana

możliwość prowadzenia ruchu towarowego,

na odcinku Starogard Gdański – Skarszewy nieczynna (od miejscowości Krąg rozebrane

torowisko).

Gmina obsługiwana jest przez stację kolejową w mieście Starogard Gdański, wyposażoną

w dworzec kolejowy. Dostęp do tej stacji ułatwia bliskość dworca międzymiastowej komunikacji

samochodowej oraz szeregu przystanków komunikacji miejskiej miasta Starogard Gdański.

37

Mapa 3 Linie kolejowe na terenie gminy Starogard Gdański

Źródło: Projekt Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Starogard Gdański, 2011 r.

Transport zbiorowy

Obsługę transportu publicznego na terenie gminy prowadzi PKS oraz prywatne podmioty

świadczące usługi przewozu osób. Komunikacja autobusowa na terenie gminy przebiega

w następujących kierunkach:

Starogard Gdański – Owidz - Kolincz –Klonówka,

Starogard Gdański – Ciecholewy,

Starogard Gdański – Krąg,

Starogard Gdański – Rywałd – Klonówka,

Starogard Gdański – Rywałd – Brzeźno Wlk. – Szpęgawsk,

Starogard Gdański – Rywałd – Brzeźno Wlk. – Klonówka – Owidz,

Starogard Gdański – Sumin,

Starogard Gdański – Rokocin – Koteże.

38

Gospodarka wodno - ściekowa

Sieć wodociągowa

Zaopatrzenie w wodę mieszkańców gminy odbywa się w oparciu o ujęcia wód podziemnych

poziomu trzecio – i czwartorzędowego. Wszystkie miejscowości gminy, za wyjątkiem wsi Stary Las,

objęte są zasięgiem obsługi wodociągów.

Eksploatacją systemu wodociągowego na terenie gminy Starogard Gdański zajmuje się

Gminny Zakład Usług Komunalnych w Jabłowie.

Gmina jest zasilana w wodę z 10 ujęć wód podziemnych. Wszystkie ujęcia są własnością

gminy, oprócz ujęcia w Zdunach, będące w zarządzie firmy Grall, od której gmina zakupuje wodę.

Ujęcie w Zdunach zaopatruje w wodę Zduny, Brzeźno, Rywałd i Szpęgawsk. Zasoby tego ujęcia

wynoszą ok. 80 m3/h, wydajność ok. 50 m

3/h, zużycie wody w zasięgu obsługi – ok. 10,0 m

3/h.

Wykaz funkcjonujących na terenie gminy wodociągów grupowych przedstawiono w tabeli

nr 13.

Tabela 13 Wodociągi grupowe na terenie gminy Starogard Gdański

Ujęcie Obszar

zasilania Rok

budowy Rok

rozbudowy Materiał

Zasoby

[m3/h]

Wydajność [m

3/h]

Max zużycie wody [m

3/h]

Trzcińsk Trzcińsk, Janin, Ciecholewy, Siwiałka

2000 PCV 45,0 18,0 16,2

Siwiałka Siwiałka (wyłączone z eksploatacji, uruchamiane w przypadku awarii)

1970 PCV

Kokoszkowy Kokoszkowy, część Starogardu, Janin

1980 PCV,

azbest 60,0 21,0 3,0

Klonówka Klonówka 1980 PCV 60,0 21,0 2,9

Krąg Krąg, Okole, Linowiec

Krąg- 1980,

Okole - 1980

1995 PCV 60,0 30,0 20,7

Sumin Sumin, Rokocin, Koteże, Dąbrówka osiedle

1984 1973 -

1995 PCV 65,0 50,0 33,1

Sucumin

część Rokocina

1973 1995 PCV 50,0 20,0 6,0 spinka na sieci wodociągowej Sumin – Sucumin (w przypadku awarii)

Żabno

Żabno, część Starogardu, część Kręga

1970

PCV,

azbest 40,0 10,4 8,5

spinka na sieci wodociągowej Żabno – Krąg

2010

Dąbrówka

Dąbrówka 1970 PCV,

azbest 44,0 12,3 6,0

Jabłowo

Jabłowo, Barchnowy, Lipniki Szlacheckie, Owidz, część Janowa

1975 1998 PCV,

azbest 56,0 18,3 37,0

Źródło: Dane Urzędu Gminy Starogard Gdański, Projekt studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Starogard Gdański, 2011 r.

Wszystkie ujęcia wyposażone są w stacje uzdatniania wody. Wodociągi przystosowane są do

39

potrzeb ochrony przeciwpożarowej. Na sieciach zainstalowane są hydranty, a w niektórych

miejscowościach istnieją zbiorniki przeciwpożarowe. Ujęcia posiadają studnie awaryjne.

Cześć miejscowości gminy korzysta z wodociągów włączonych do sieci miasta Starogard

Gdański. Są to: Kolincz i Nowa Wieś Rzeczna oraz fragmenty: Janowa, Okola i Owidza. Niewielki

fragment gminy w południowej jej części zaopatrywany jest w wodę z ujęć gminy Bobowo.

System wodociągów grupowych funkcjonujący na terenie gminy nie wymaga powiększenia

o kolejne wodociągi grupowe. Niemniej jednak gmina Starogard Gdański planuje rozbudowę

istniejącej sieci wodociągowej w związku ze zwiększającą się liczbą nieruchomości na terenie gminy

oraz koniecznością uzbrojenia zabudowy rozproszonej.

Z sieci wodociągowej według stanu na 31.12.2009 r. korzystało 71,6% mieszkańców.

Obserwuje się od wielu lat wzrost zużycia wody w gminie. Na przestrzeni lat 2007 - 2009 wyniósł on

około 9,5%. Według danych na koniec 2009 roku średnioroczne zużycie wody w gminie Starogard

Gdański wynosiło 25,5 l/dobę/mieszkańca.

Tabela 14 Sieć wodociągowa w gminie Starogard Gdański

Wyszczególnienie J.m. 2007 2008 2009

długość czynnej sieci rozdzielczej km 173,99 177,84 179,70

sieć rozdzielcza na 100 km2 km 94,9 95,7 95,7

połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania

szt. 2 679 2 745 2 745

woda dostarczona gospodarstwom domowym dam3 311,5 350,3 370,1

ludność korzystająca z sieci wodociągowej osoba 9 995 10 276 10 388

korzystający z instalacji w % ogółu ludności % 71,1 71,6 71,6

zużycie wody na 1 mieszkańca m3 22,3 24,7 25,5

woda dostarczona do wodociągu na terenie gminy w czasie doby w badanym roku

dam3 - 1,1 1,2

woda sprzedana z wodociągu ogółem dam3 - 1,1 1,2

woda sprzedana z wodociągu gospodarstwom domowym dam3 - 1,0 1,0

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.

Sieć kanalizacyjna

W 2009 r. na terenie gminy Starogard Gdański odprowadzono 107 dam3 ścieków. Ludność

korzystająca z oczyszczalni ścieków stanowiła tylko 25,9% ludności ogółem. Długość sieci

kanalizacyjnej w gminie na koniec 2009 r. wynosiła 33,3 km i w porównaniu do roku 2007 nastąpił jej

wzrost o 6,7%.

Tabela 15 Sieć kanalizacyjna w gminie Starogard Gdański


długość czynnej sieci kanalizacyjnej km 31,2 31,2 33,3

sieć rozdzielcza na 100 km2 km

15,9 17,0 17,0

połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania

szt. 528 715 746

ścieki odprowadzone dam3 98,0 102,1 107,0

ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej osoba 2 988 3 620 3 749

korzystający z instalacji w % ogółu ludności % 21,3 25,2 25,9


40

Na terenie gminy urządzenia kanalizacyjne funkcjonują w następujących miejscowościach

i obejmują głównie części wsi o zwartej zabudowie: Szpęgawsk, Zduny, Jabłowo, Owidz, Nowa Wieś

Rzeczna, Koteże, Kokoszkowy, Kolincz, Barchnowy, Dąbrówka, Lipinki Szlacheckie.

Sieć kanalizacyjna w Owidzu, Nowej Wsi Rzecznej, Koteżach, Kolinczu i Barchnowach

odprowadza ścieki do układu kanalizacyjnego miasta Starogard Gdański.

W zakresie odbioru i oczyszczania ścieków na terenie gminy Starogard Gdański funkcjonują

trzy oczyszczalnie ścieków.

Tabela 16 Oczyszczalnie ścieków na terenie gminy Starogard Gdański

Lokalizacja Typ oczyszczalni Parametry Odbiornik ścieków

Kokoszkowy mechaniczno -

biologiczna

przepustowość: 267 m3/d

obciążenie [RLM]:130

rzeczywista ilość ścieków wpływająca 126 m

3/d

średnia moc przerobowa: 215 m3/d

% redukcji ładunku: BZT5 98,24, CHZT 99,63, fosfor 78,8, azot org. 89,12, zawiesina 96,27

ilość wytworzonych osadów ściekowych: 0,2 tsm/rok

odbiornik: rów melioracyjny

sposób zagospodarowania osadów: składowanie

kanał Kochanka w zlewni rzeki Wierzycy

Szpęgawsk mechaniczno -

biologiczna przepustowość: 195 m

3/d


rów łączący jeziora Rywałd i Szpęgawskie

Jabłowo mechaniczno -

biologiczna przepustowość: 215 m

3/d


ciek w zlewni Węgiermucy

Źródło: Dane Urzędu Gminy Starogard Gdański, www.powiat-starogardzki.info

Gazownictwo

Przez teren gminy Starogard Gdański przebiega gazociąg wysokiego ciśnienia DN 125 mm

doprowadzający gaz ziemny wysoko metanowy GZ-50 z sieci krajowej (wyprowadzony z gazociągu

wysokiego ciśnienia Włocławek – Gdynia w rejonie wsi Walichnowy) do miasta Starogard Gdański.

Na terenie miasta znajduje się stacja redukcyjno – pomiarowa I stopnia, a w rejonie wsi Kokoszkowy -

II stopnia oraz gazociągi średniego i niskiego ciśnienia. Na terenie gminy z gazu korzystają jedynie

mieszkańcy wsi: Kokoszkowy, Nowa Wieś Rzeczna, Żabno i część Kręga, przylegających do miasta,

które zostały włączone do sieci miejskiej. We wsi Kokoszkowy znajduje się stacja redukcyjno -

pomiarowa II stopnia oraz sieć rozdzielcza niskiego ciśnienia13

.

Stan techniczny urządzeń zaopatrzenia w gaz jest dobry. Są one stosunkowo nowe i posiadają

znaczne rezerwy przepustowości.

Parametry charakteryzujące sieć gazową na terenie gminy przedstawia tabela nr 17.

Tabela 17 Sieć gazowa w gminie Starogard Gdański


długość czynnej sieci ogółem m 25 802 28 790 29 137

długość czynnej sieci przesyłowej m 8 660 8 660 8 660

długość czynnej sieci rozdzielczej m 17 142 20 130 20 477

13 Źródło: Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe gminy Starogard Gdański.

http://www.powiat-starogardzki.info/

41


sieć rozdzielcza na 100 km2 km 8,7 10,3 10,4

czynne przyłącza do budynków mieszkalnych i niemieszkalnych

szt. 251 414 363

odbiorcy gazu gosp. dom. 324 365 388

odbiorcy gazu ogrzewający mieszkania gazem

gosp. dom. 270 308 328

zużycie gazu tys. m3 390,80 416,50 465,10

zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań tys. m3 353,3 370,9 438,7

ludność korzystająca z sieci gazowej osoba 1081 1076 1486

korzystający z instalacji w % ogółu ludności

% 7,7 7,5 10,2

zużycie gazu na 1 mieszkańca m3 28,0 29,4 32,1

zużycie gazu na 1 odbiorcę / korzystającego

m3 1 206,2 1 141,1 1 198,7


Gaz łupkowy

Obecnie można mówić o prawdopodobieństwie występowania gazu łupkowego na terenie

gminy. Ministerstwo Środowiska wydało 3 koncesje na poszukiwanie gazu łupkowego (nr 69, 89 i 90)

obejmujące obszar całej gminy Starogard Gdański. Jeżeli w wyniku poszukiwań zostaną

udokumentowane zasoby gazu zaistnieje konieczność wyznaczenia terenów i obszarów górniczych

jego wydobywania. Dla obszarów tych konieczne będzie sporządzenie miejscowych planów

zagospodarowania przestrzennego.

Mapa 4 Tereny koncesji na poszukiwanie gazu łupkowego na terenie gminy Starogard Gdański

Źródło: Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Gminy Starogard Gdański.

42

Energetyka

Zaopatrzenie w ciepło14

Na terenie gminy Starogard Gdański nie funkcjonuje zorganizowany system zaopatrzenia

w ciepło. Zaspokajanie potrzeb cieplnych odbywa się obecnie w oparciu o:

lokalne kotłownie opalane węglem, gazem ziemnym, olejem opałowym i biomasą, zasilające

wielorodzinne budynki mieszkalne, obiekty użyteczności publicznej i produkcyjne. Łącznie lokalne

kotłownie wytwarzają ok. 100,1 TJ ciepła.

indywidualne źródła w domach mieszkalnych jedno - i wielorodzinnych oraz obiektach

usługowych, na gaz ziemny, paliwa stałe – głównie węgiel oraz drewno i jego odpady,

dostarczające energię cieplną na potrzeby centralnego ogrzewania i przygotowania ciepłej wody,

w szczątkowej formie występują też elektryczne urządzenia grzewcze.

Obecne wymogi ochrony powietrza atmosferycznego wymuszają potrzebę podjęcia inicjatyw

związanych ze zmianą obecnego rodzaju paliw używanych do celów grzewczych, szczególnie węgla

i koksu, w kierunku szerszego wykorzystania paliw uznawanych za ekologiczne. Takim nośnikiem

energii może stać się np. gaz przewodowy lub biomasa.

Sieć energetyczna15

Na terenie gminy Starogard Gdański istnieją następujące linie elektroenergetyczne

najwyższych i wysokich napięć:

a. linia przesyłowa - 220 kV: Gdańsk – Bydgoszcz – przebiegająca przez gminę tranzytem,

eksploatowana przez Polskie Sieci Elektroenergetyczne,

b. linie dystrybucyjne, eksploatowane przez Kompanię Energetyczną ENERGA:

110 kV Starogard Gdański - Kościerzyna,

110 kV Starogard Gdański - Tczew,

110 kV Starogard Gdański - Czarna Woda.

Gmina Starogard Gdański zasilana jest w energię elektryczną z dwóch Głównych Punktów

Zasilania (GPZ) 110/15 kV:

GPZ „Starogard Gdański” (na terenie miasta) – wyposażony w trzy transformatory 110/15 kV

o mocy znamionowej 25 MWA i mocy czynnej 21,5 MW. Średnie ich obciążenie w 2009 r. szacuje

się na ok. 55 %. Z GPZ wyprowadzono na teren gminy Starogard Gdański 8 linii

elektroenergetycznych 15 kV,

GPZ „Skarszewy” (na terenie gminy Skarszewy) - wyposażony w dwa transformatory 110/15 kV

o mocy znamionowej 10 MWA i mocy czynnej 8,6 MW. Średnie ich obciążenie w 2009 r. szacuje

się na ok. 60 %.

Stan techniczny linii 15 KV – w zdecydowanej większości prowadzonych napowietrznie - jest

zadowalający, a ich wiek wynosi ok. 20 lat. Problemem, który będzie się nasilał w związku ze

zmianami klimatycznymi jest narastająca ilość awarii napowietrznych linii elektroenergetycznych

przebiegających przez tereny leśne. Silne watry powodują przewracanie się drzew uszkadzających

14

Ibidem. 15

Ibidem.

43

linie. Konieczne jest rozważenie przekształcenia linii napowietrznych w kablowe lub poszerzenie pasa

przebiegu linii wolnego od drzew na tych terenach.

Linie elektroenergetyczne 15 kV zasilają ok. 150 stacji transformatorowych 15/0,4 kV. Stopień

obciążenia stacji 15/0,4 kV oceniany jest na ok. 60 – 85 %.

Stan techniczny linii napowietrznych 0,4 KV można określić jako dobry. Natomiast stan techniczny linii

kablowych niskiego napięcia jest zróżnicowany w zależności od roku ich budowy. W najlepszym

stanie jest sieć wybudowana po 1995 r.

Przewiduje się sukcesywnie remontowanie i modernizowanie sieci napowietrznych z wprowadzeniem

linii napowietrznych izolowanych lub podziemnych linii kablowych. Linie kablowe winny być

obligatoryjnie realizowane na terenach zwartej zabudowy wsi.

Ponadto planuje się modernizację istniejącej linii elektroenergetycznej 220 kV z zamianą jej napięcia

na 400 kV związaną z poprawa funkcjonalności krajowego systemu elektroenergetycznego.

Na terenie gminy zainstalowanych jest ok. 600 punktów oświetlenia ulicznego, przede

wszystkim z żarówkami (75%) o mocy 70 W. Zużycie energii elektrycznej na ten cel w 2009 r.

wynosiło ok. 240 KWh. Oświetlenie uliczne w latach ubiegłych poddano modernizacji.

W 2009 r. zużycie energii w gminie wyniosło ok. 11200 MWh. Główni odbiorcy energii na

terenie gminy to:

budownictwo mieszkaniowe, obiekty użyteczności publicznej i usługi - ok. 7400 MWh; wskaźnik -

ok. 0,503 MWh/mieszkańca,

gospodarka komunalna (ujęcia wody, oświetlenie ulic) - ok. 550 MWh; wskaźnik - ok. 0,038

MWh/mieszkańca,

przemysł - ok. 3250 MWh, wskaźnik - ok. 28,76 MWh/ha.

Odnawialne źródła energii16

Gmina Starogard Gdański nie posiada żadnych zasobów energii kopalnych, a jej lokalne zasoby

energetyczne lokują się wyłącznie w niektórych rodzajach energii odnawialnych.

Biomasa

Zasoby biomasy (słoma, siano, drewno odpadowe i rośliny energetyczne) są wystarczające dla

zaspokojenia perspektywicznego zapotrzebowanie gminy na ciepło poprzez jej spalania. Zasoby te

przetworzone na biogaz są w stanie zaspokoić: 100 % zapotrzebowania na ciepło całej gminy w

stanie istniejącym, ok. 78 % zapotrzebowania na ciepło całej gminy w perspektywie i ok. 100%

perspektywicznego zapotrzebowania na ciepło budownictwa mieszkaniowego, usług i obiektów

użyteczności publicznej (bez potrzeb przemysłu).

Energia wiatru

Gmina Starogard Gdański ma bardzo dobre warunki do rozwoju energetyki wiatrowej. Na terenie gminy

są sprzyjające wiatry, których moc jest wystarczająca do produkcji energii. Po stronie południowej

miasta znajdują się duże obszary upraw rolnych, wolne od zabudowy. Po stronie południowej miasta

16

Opracowano na podstawie Aktualizacji założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe gminy Starogard Gdański i Projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Starogard Gdański.

44

Starogard Gdański znajduje się również Główny Punkt Zasilania, który może przyjąć wytworzoną przez

wiatr energię wiatrową.

Projekt studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Starogard

Gdański przewiduje lokalizację na terenie gminy czterech farm elektrowni wiatrowych. Dwie z nich:

w rejonie Jabłowa i Owidza są w trakcie przygotowania realizacji. Wytwarzana w nich energia będzie

przekazywana do GPZ 110/15 kV Starogard za pomocą kablowej linii elektroenergetycznej 15 kV. W

ten sam sposób przewiduje się przesył energii z trzeciej farmy wiatrowej lokalizowanej w rejonie

Klonówki oraz czwartej lokalizowanej w rejonie Rywałd – Szpęgawsk – Brzeźno Wielkie. Energia

elektryczna wytwarzana w tych elektrowniach będzie przekazywana do krajowego systemu

elektroenergetycznego, a ich funkcjonowanie nie będzie miało żadnego wpływu na stan zaopatrzenia

w energię mieszkańców gminy.

Energia słońca

Potencjał gminy Starogard Gdański w zakresie energii słonecznej jest wystarczający do zaspokojenia

potrzeb całej gminy w zakresie przygotowywania ciepłej wody w okresie letnim (od kwietnia do

października). Szacuje się, że wykorzystanie energii słońca do zaspokojenia potrzeb gminy

w zakresie energii elektrycznej wymagałoby łącznej powierzchni paneli kolektorów słonecznych w

wysokości ok. 130 000 m2 (przy sprawności ok. 30 %).

W tabeli nr 18 zestawiono potencjał energetyczny gminy w zakresie energii słonecznej.

Tabela 18 Potencjalna energia użyteczna słońca w kWh/m2/rok na obszarze gminy Starogard

Gdański

Gmina Starogard Gdański

Rok (I - XII)

Półrocze letnie (IV – IX)

Sezon letni (VI – VIII)

Półrocze zimowe (X – III)

490 785 449 200

Źródło: Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe Gminy Starogard Gdański.

Energia wody

Na terenie gminy Starogard Gdański funkcjonują następujące elektrownie wodne:

Elektrownia w Owidzu na Wierzycy o mocy 250 kW,

Elektrownia w Kolinczu na Wierzycy o mocy 407 kW,

Elektrownia w Nowej Wsi Rzecznej na Wierzycy o mocy 328 kW,

Elektrownia wodna w Klonówce na Wierzycy o mocy 0,19 MW.

Na terenie gminy istnieją warunki wykorzystywania energii wody na rzekach: Wierzyca i Piesienica.

Dotyczy to zwłaszcza rzeki Wierzycy, której całkowity spad na całym odcinku wynosi ok. 200 m. Jest

to, zatem rzeka o reżimie przepływu zbliżonym do górskiego. Liczne jeziora w jej zlewni wpływają

stabilizująco na natężenia przepływu. Ze względu na wielkości przepływu rzeki do wykorzystania

energetycznego nadaje się jej dolny odcinek poniżej Skarszew.

Energia geotermalna

Na terenie gminy Starogard Gdański praktycznie nieograniczoną i powszechnie dostępną dla

wykorzystywania w pompach ciepła jest energia geotermalna „niskotemperaturowa”, opierająca się

o ciepło zakumulowane w stosunkowo płytko położonych (10 – 30 m pod poziomem terenu) zasobach

wód podziemnych o temperaturze utrzymującej się w ciągu roku na poziomie 9 – 12 0C.

45

Gospodarka odpadami

W 2010 r. na terenie gminy Starogard Gdański zebrano 5 310,85 Mg odpadów, w tym

4 818,00 Mg odpadów komunalnych zmieszanych, nie poddanych segregacji oraz 191,76 Mg

odpadów zebranych selektywnie.

Od wielu lat obserwuje się ciągły wzrost ilości odpadów komunalnych, zwłaszcza

z gospodarstw domowych zebranych w ciągu roku. Dla porównania ilość zebranych odpadów w 2009r.

wynosiła 4 207,33 Mg, w tym 3 735,98 Mg odpadów komunalnych zmieszanych, nie poddanych

segregacji oraz 223,20 Mg odpadów zebranych selektywnie.

Według danych zawartych w aktualizacji Planu Gospodarki Odpadami Powiatu

Starogardzkiego, w gminie wiejskiej Starogard Gdański zorganizowanym systemem zbiórki odpadów

zmieszanych objętych jest 80% mieszkańców.

Odpady z terenu gminy wywożone są na składowisko odpadów w Linowcu, którego

właścicielem jest Miasto Starogard Gdański. Zarządcą wysypiska odpadów komunalnych jest

Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej „STARKOM”. Ilość odpadów przyjmowanych na wysypisko

w ostatnich latach ciągle wzrasta. Wśród dostarczanych odpadów dominują odpady gospodarczo -

bytowe (pochodzące w szczególności z gospodarstw domowych oraz obiektów socjalnych i zakładów

usługowo - przemysłowych); odpady przemysłowe o charakterze zbliżonym do odpadów komunalnych;

gruz budowlany i ziemia z wykopów; żużel, popiół z lokalnych kotłowni; odpady wielkogabarytowe -

w postaci starych przedmiotów użytku trwałego.

W celu poprawienia gospodarki odpadami upowszechniono w skali całej gminy selektywną

zbiórkę odpadów poprzez odbiór wyselekcjonowanych odpadów: makulatury, szkła, opakowań

plastikowych, odpadów wielkogabarytowych, sprzętu elektrycznego, odpadów niebezpiecznych, gruzu

oraz odpadów biodegradowalnych.

W czerwcu 2003 roku powołany został Zakład Utylizacji Odpadów Komunalnych „Stary Las”

Sp. z o.o., którego udziałowcami jest 13 gmin powiatu starogardzkiego oraz 5 gmin sąsiadujących

(cztery z powiatu kościerskiego i jedna z powiatu chojnickiego). Do zakładu będą kierowane zbierane

selektywnie „u źródła” strumienie odpadów surowcowych tj. (makulatura, szkło, tworzywa sztuczne)

oraz odpadów niebezpiecznych, odpadów wielkogabarytowych, odpadów budowlanych, odpadów

zielonych, osadów ściekowych z komunalnych oczyszczalni, a także zmieszanych odpadów

komunalnych.

Realizacja projektu przyniesie takie efekty ekologiczne jak:

Redukcja ilości składowanych odpadów do max 30% strumienia wejściowego, czyli odzysk

70% z całkowitego strumienia odpadów,

Zmniejszenie strumienia składowanych odpadów ulegających biodegradacji poniżej 35% ilości

wytworzonych w 1995 r., zgodnie z wymogami dyrektywy 1999/31/UE,

Budowany Zakład jest zlokalizowany poza terenami chronionymi i obszarami Sieci Natura

2000.

Dodatkowo przedsięwzięcie umożliwi zamknięcie i rekultywację funkcjonujących obecnie

składowisk gminnych na terenie objętym projektem oraz redukcję zanieczyszczeń gleby i wód

gruntowych, poprzez likwidację składowisk nielegalnych oraz niespełniających obowiązujących norm

ochrony środowiska.

46

Telekomunikacja

Na terenie gminy Starogard Gdański głównym operatorem telekomunikacyjnym jest

Telekomunikacja Polska SA. Ponadto istnieje dostęp do wszystkich sieci GSM, działających na

terenie kraju.

Istnieją potrzeby rozszerzenia sieci telefonii przewodowej oraz modernizacji istniejącej

infrastruktury. Istniejące centrale telefonii przewodowej nie udostępniają szerokopasmowego dostępu

do Internetu.

2.4 GOSPODARKA

2.4.1 Rolnictwo17

Tereny produkcji rolnej stanowią dominującą część obszaru gminy. Grunty rolne wynosiły

w 2010 roku 11 430 ha, czyli około 60% powierzchni gminy. Na przestrzeni lat zauważa się tendencję

spadkową powierzchni terenów rolniczych. Związane jest to z ekspansją obszarów zabudowy, głównie

jednorodzinnej.

Na terenie gminy Starogard Gdański dominuje gospodarka indywidualna, która obejmuje

ponad 60% całości użytków rolnych w gminie. Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa posiada

1.674 ha użytków rolnych, są to grunty po byłych Państwowych Gospodarstwach Rolnych, obecnie

zarządzane przez dzierżawców, którzy w przyszłości staną się ich właścicielami.

Na terenie gminy funkcjonują następujące Spółdzielnie Produkcyjne: RSP Kokoszkowy i RSP

Koteże. RSP Kokoszkowy założona w 1947 roku funkcjonuje obecnie koncentrując się na sprzedaży

opału. RSP Koteże prowadzi działalność w zakresie produkcji wyrobów stalowych oraz materiałów

budowlanych.

Gmina Starogard Gdański charakteryzuje się przeciętną przydatnością gleb do produkcji

rolnej. Dominującym typem gleb w gminie są gleby brunatne. Stanowią one około 85% gruntów

ornych. Do najlepszych gleb na terenie gminy Starogard Gdański zalicza się kompleksy gleb

pszennych. Są to najlepsze gleby do celów rolniczych. Stanowią one około 25% gruntów ornych.

Nadają się pod uprawę roślin o wysokich wymaganiach glebowych (pszenica, buraki cukrowe

i rzepak). Największe kompleksy tych gleb znajdują się we wsiach: Ciecholewy, Janowo, Jabłowo,

Klonówka, Rywałd, Sucumin, Sumin i Szpęgawsk. Nieco gorsze od wyżej wymienionych są gleby

kompleksów pszennożytnich, stanowiących około 18% gruntów ornych. Przy odpowiedniej

agrotechnice i nawożeniu można na nich uprawiać rośliny wymagające jak na kompleksach

pszennych. Największe powierzchnie tych gleb występują we wsiach: Dąbrówka, Rokocin, Sucumin.

Zdecydowaną przewagę wśród gleb gruntów ornych stanowią gleby kompleksu żytniego dobrego

stanowiącego około 46% gleb gruntów ornych. Najsłabsze gleby żytnio łubinowe wśród gruntów

ornych stanowią zaledwie 9%. Uprawia się na nich żyto i łubin. Największe powierzchnie występują

we wsiach: Brzeźno Wielkie, Kolincz, Sumin.

17

Opracowano na podstawie danych ewidencyjnych dostępnych w Urzędzie Gminy, informacji zawartych na stronie internetowej Gminy, danych GUS oraz informacji zawartych w Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Starogard Gdański, 2005 r. i Projekcie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Starogard Gdański, 2011 r.

47

Na obszarze gminy przeważają gleby IV (46%) i III klasy bonitacyjnej (26%). Stosunkowo

niewiele jest gleb bardzo dobrych – brak gleb klasy I i niewiele jest gleb II klasy bonitacyjnej (41 ha, co

stanowi 0,34% powierzchni gruntów rolnych).

Tabela 19 Udział klas bonitacyjnych w powierzchni gruntów rolnych na terenie gminy Starogard Gdański

Wyszczególnienie Powierzchnia [ha] Udział w powierzchni gruntów rolnych [%]

Klasa II 41 0,34

Klasa III 3 052 25,77

Klasa IV 5 453 46,04

Klasa V 2 303 19,44

Klasa VI 996 8,41

Ogółem 11 844 100,00

Źródło: Projekt studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Starogard Gdański.

Wykres 3 Udział klas bonitacyjnych w powierzchni gruntów rolnych na terenie gminy Starogard Gdański

0,34%

25,77%

46,04%

19,44%

8,41%

Klasa II

Klasa III

Klasa IV

Klasa V

Klasa VI

Źródło: Opracowanie własne. Najlepsze gleby występują w Szpęgawsku, gdzie jest najwyższy udział gleb klasy II, a gleby

klasy III sięgają 70%. Dobra przydatność gruntów do produkcji rolnej jest notowana w Kokoszkowych,

Janowie, Jabłowie, Ciecholewach, Rywałdzie i Siwiałce. W obrębach tych gleby klasy III przekraczają

40% - 50%. Najsłabsze gleby posiada obręb Lipinki Szlacheckie, gdzie większość stanowią gleby

klasy V. Również słabą jakością charakteryzują się gleby w obrębach Sumin, Barchnowy, Kolincz,

Trzcińsk, Janin, Stary Las i Okole, w których gleb klasy III jest mniej niż 5 %, przy wysokim udziale

gleb V i VI klasy.

Średnia powierzchnia gospodarstwa rolnego na terenie gminy wynosi około 10 ha.

Gospodarstwa o powierzchni większej niż 10 ha stanowią około 40% ogólnej ich liczby. W gminie

funkcjonują także gospodarstwa wielkopowierzchniowe o obszarze w granicach 300 ha.

Szacuje się, że z działalności rolniczej utrzymuje się około 30% mieszkańców gminy.

48

2.4.2 Leśnictwo18

Leśnictwo w gminie Starogard Gdański opiera się na zasobach gruntów leśnych o powierzchni

5 677,9 ha. Własność Skarbu Państwa stanowi 4 826,5 ha (85,01%) ogólnej powierzchni lasów. Lesistość

gminy kształtuje się na poziomie 28,20%.

Eksploatacja lasów dotyczy przede wszystkim planowanego wyrębu na terenach należących do

Skarbu Państwa. Zarząd nad gospodarką leśną w tych lasach prowadzi Nadleśnictwo Starogard Gdański.

Największy kompleks stanowią Lasy Szpęgawskie, obejmujące znaczną część obrębu

Szpęgawsk i Ciecholewy oraz rozciągające się na sąsiadujące fragmenty obrębów Trzcińsk,

Kokoszowy, Kolincz. Ponadto na terenie gminy wyróżnia się kompleks lasów pomiędzy Wierzycą

a Węgiermucą (obręb Lipinki Szlacheckie i Klonówka) oraz kompleks lasów rozciągających się od

obrębu Stary Las, poprzez Krąg do Okola. Poza nimi znajduje się szereg „wysp” leśnych w obrębach

Koteże, Dąbrówka (przy granicy z Miastem Starogard Gdański).

Gmina jest podzielona na 4 leśne obwody łowieckie, w których poluje się głównie na jelenie,

dziki i sarny, a także zające i kaczki.

Zagospodarowanie terenów leśnych związane jest z prowadzoną na nich gospodarką leśną,

obejmującą eksploatację i odtwarzanie drzewostanu. Specyfika tej gospodarki oraz wymogi prowadzenia

zabiegów pielęgnacyjnych warunkują układ dróg leśnych, obsługujących te tereny. W ramach lasów

znajduje się również zabudowa służąca prowadzeniu gospodarki leśnej (leśnictwa i gospodarstwa z nimi

związane).

2.4.3 Podmioty gospodarcze

Na koniec 2010 roku, na terenie Gminy funkcjonowało 768 podmiotów gospodarczych, w tym

738 osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą oraz 30 osób prawnych. Na 1 tys.

mieszkańców w 2010 roku przypadało 52,65 podmiotów gospodarczych.

W strukturze form organizacyjno – prawnych istniejących podmiotów gospodarczych

dominowała działalność gospodarcza prowadzona przez osoby fizyczne. W 2010 r. udział podmiotów

sektora prywatnego w liczbie podmiotów ogółem wynosił 96,09%.

Tabela 20 Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na terenie gminy

Ogółem Placówki

handlowe i gastronomiczne

Produkcja wyrobów

przemysłowych

Produkcja wyrobów

spożywczych Budownictwo

Usługi transportowe

Zakłady produkcyjno - usługowe

Inne

738 245 68 25 120 61 34 185


Tabela 21 Osoby prawne prowadzące działalność gospodarczą na terenie gminy

Ogółem Placówki

handlowe

Zakłady

produkcyjne

Placówki

usługowe

Zakłady

produkcyjno

- usługowe

Inne

30 3 4 8 13 2


18

Opracowano na podstawie danych GUS oraz informacji zawartych w Projekcie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Starogard Gdański, 2011 r.

49

Na skutek zmian zaistniałych w polskiej rzeczywistości po 1989 roku dynamicznym zmianom

ulega struktura podmiotów prowadzących działalność gospodarczą – od znacznej przewagi dużych

zakładów produkcyjnych do wzrostu znaczenia małych i średnich przedsiębiorstw.

Taką sytuację można zaobserwować również w gminie Starogard Gdański, gdzie na polu

przedsiębiorczości działają głównie podmioty nie tworzące dużej ilości miejsc pracy, a przeważnie

oparte na samozatrudnieniu. Głównym kierunkiem działalności gospodarczej w gminie jest handel.

Uwagę zwraca duży udział podmiotów w dziale budownictwo, produkcji wyrobów przemysłowych

i transporcie.

Liczba podmiotów gospodarczych na terenie gminy na przestrzeni lat 2000 – 2010

wykazywała tendencję wzrostową. Największym przyrostem podmiotów gospodarczych

prowadzonych przez osoby fizyczne charakteryzowały się następujące miejscowości: Dąbrówka,

Kokoszkowy, Rokocin, Koteże.

Tabela 22 Podmioty gospodarcze w poszczególnych miejscowościach gminy Starogard Gdański

Miejscowość

Podmioty gospodarcze - osoby fizyczne Podmioty gospodarcze - osoby prawne

Stan na 31.12.2000r.

Stan na 31.12.2010r.

zmiana Stan na

31.12.2000r.

Stan na 31.12.2010r.

zmiana

ilość % ilość %

Barchnowy 0 4 4 400 0 0 0 0

Brzeźno Wielkie 0 9 9 900 0 0 0 0

Ciecholewy 1 11 10 1 000 0 0 0 0

Dąbrówka 10 47 37 370 0 0 0 0

Jabłowo 10 27 17 170 1 1 0 0

Janin 0 1 1 100 0 0 0 0

Janowo 9 24 15 166 1 2 1 100

Klonówka 2 5 3 150 1 1 0 0

Kokoszkowy 21 74 53 252 3 3 0 0

Kolincz 17 44 27 158 0 0 0 0

Koteże 8 44 36 450 1 2 1 100

Krąg 6 21 15 250 0 0 0 0

Linowiec 4 8 4 100 1 3 2 200

Lipinki Szlacheckie

5 32 27 540 0 0 0 0

Nowa Wieś Rzeczna

14 51 37 264 3 6 3 100

Okole 0 15 15 1 500 0 1 1 100

Owidz 6 15 9 150 0 0 0 0

Rokocin 10 65 55 550 2 3 1 50

Rywałd 4 19 15 375 0 2 2 200

Siwiałka 4 4 0 0 0 1 1 100

Stary Las 0 1 1 100 0 0 0 0

Sucumin 7 16 9 128,57 1 2 1 100

Sumin 4 14 10 250 0 0 0 0

Szpęgawsk 4 15 11 275 0 0 0 0

Trzcińsk 1 6 5 500 0 0 0 0

Zduny 2 8 6 300 3 3 0 0

Żabno 2 7 5 250 0 0 0 0


50

Położenie w obrębie stolicy regionu spowodowało, że usługi z zakresu administracji terenowej,

gospodarczej, ochrony bezpieczeństwa publicznego, usługi związane z gospodarką finansową

i ubezpieczeniem, a więc usługi stopnia gminnego, obejmujące obsługą cały obszar gminy,

zlokalizowane są na terenie miasta Starogard Gdański.

Gmina wiejska Starogard Gdański dzięki przebiegającym przez jej teren szlakom

komunikacyjnym takim jak: Berlin - Kaliningrad, Starogard – Trójmiasto, czy autostrada A1 stanowi

dogodne miejsce do rozwoju działalności gospodarczej. Dodatkowym atutem jest miasto Starogard

Gdański, które tworzy rynek zbytu dla stale rozwijających się firm z gminy wiejskiej.

Ponadto niskie ceny nieruchomości, możliwość powiększenia obszarów działek wynikająca

z większej niż w mieście, ilości wolnych terenów oraz niskiej renty gruntowej, dobre powiązania

komunikacyjne, a także tańsza siła robocza stwarzają szanse do przenoszenia działalności

gospodarczej z terenu miasta Starogard Gdański na teren gminy.

Wśród wiodących przedsiębiorstw na terenie gminy wymienia się:

Tabela 23 Przedsiębiorstwa działające na terenie gminy Starogard Gdański

Lp. Miejscowość Przedsiębiorstwo Profil działalności

1. Koteże Spółdzielnia Produkcyjna ROLNIK producent wyrobów stalowych i materiałów budowlanych

Drukarnia BB druki offsetowe i druki rolowe

2. Kokoszkowy CONTES producent obuwia

Zakład szklarski REFLEX Usługi szklarskie

3. Krąg GRASO

producent maszyn pakujących i wysokiej jakości opakowań

4. Linowiec

Zakład stolarki meblowej JAWOR stolarstwo meblowe

5. Nowa Wieś Rzeczna

WERXAL producent mebli

EGA Hurtownia narzędzi

6. Siwiałka Zakład MASZ – ROL stolarka okienna i drzwiowa

7. Sucumin NIERTECH

producent konstrukcji metalowych

8. Rokocin GILLMET produkcja hal i konstrukcji stalowych

9. Zduny

GRAAL S.A., Centrum Dystrybucyjne, Zakład w Zdunach Dystrybucja konserw rybnych i mięsnych

Kooperol Sp. z o.o. Produkcja konserw mięsnych

NORDENIA Polska S.A. producent opakowań wielkogabarytowych

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych uzyskanych z Urzędu Gminy w Starogardzie Gdańskim.

Rosnąca z każdym rokiem ilość podmiotów gospodarczych na terenie gminy Starogard

Gdański, i to głównie w obszarze mikro i małych firm, winna stać się inspiracją dla tworzenia nowych

ofert inwestycyjnych na terenie gminy. Jednocześnie analizując przyrost uruchamianych działalności

gospodarczych należy zwrócić uwagę na ich lokalny charakter, w tym również w zakresie

właścicielskim, stąd koniecznym jest funkcjonowanie systemu wspierania mikro i małych

przedsiębiorców oraz lokalny system preferencji ekonomicznych. Zmniejszający się z roku na rok

udział sektora publicznego w stosunku do ogółu firm funkcjonujących na terenie gminy Starogard

Gdański jest wskaźnikiem potwierdzającym wysokie tempo wzrostu gospodarczego na terenie gminy.

51

2.4.4 Turystyka i zagospodarowanie turystyczne

Baza noclegowa

Na terenie gminy Starogard Gdański struktura rodzajowa bazy noclegowej oparta jest przede

wszystkim na kwaterach agroturystycznych oraz obiektach oferujących pokoje gościnne. Na obszarze

gminy funkcjonuje 6 gospodarstw agroturystycznych, z których największe to Kręski Młyn w Kręgu

i Pod Brzozami w Sucuminie. Natomiast wśród obiektów udostępniających pokoje gościnne

największą ilością miejsc dysponują: Karczma Kociewska w Szpęgawsku oraz Zajazd Amazonka

w Sucuminie. N terenie gminy funkcjonuje 1 hotel Hubertus, dysponujący około 50 miejscami

noclegowymi.

Na terenie gminy brak jest natomiast pensjonatów, schronisk młodzieżowych oraz pól

namiotowych.

Tabela 24 Obiekty turystyczne w gminie Starogard Gdański

Obiekt Miejscowość Okres usług Rodzaj obiektu Liczba pokoi Liczba miejsc

Zajazd Podolski Rokocin całoroczne pokoje gościnne 3 6

Gospodarstwo agroturystyczne Kręgski Młyn

Krąg całoroczne kwatera agroturystyczna

5 12

Karczma Kociewska

Szpęgawsk całoroczne pokoje gościnne 11 20

Kwatera agroturystyczna Teresa Trzewik

Ciecholewy sezonowe kwatera agroturystyczna

2 4

Miejsca noclegowe Katarzyna Otta

Szpęgawsk całoroczne pokoje gościnne 1 3

Zajazd Amazonka

Sucumin całoroczne pokoje gościnne 6 14

Gospodarstwo agroturystyczne Pod Brzozami

Sucumin całoroczne kwatera agroturystyczna

5 14

Gospodarstwo agroturystyczne Bakuła Wiesława

Klonówka całoroczne kwatera agroturystyczna

4 13

Agroturystyka u Teresy

Lipinki Szlacheckie

całoroczne kwatera agroturystyczna

4 6

Agroturystyka Dorota Szufrajda

Rokocin całoroczne kwatera agroturystyczna

4 4

Hotel Hubertus Rokocin całoroczne hotel 16 50


Baza sportowa i rekreacyjna

Na terenie gminy znajduje się kilka kąpielisk lokalnych między innymi w: Siwiałce, Rokocinie,

Suminie, Trzcińsku, Szpęgawsku i Zdunach. Najbardziej przystosowaną do wypoczynku (plaża

i kąpielisko) jest miejscowość Siwiałka.

Gmina Starogard Gdański dysponuje następującą bazą obiektów sportowo – rekreacyjnych

udostępnianych dla mieszkańców i turystów.

52

Tabela 25 Obiekty sportowe na terenie gminy Starogard Gdański

Lp. Miejscowość Obiekt sportowy Spełnienie wymogów Pomorskiego Związku

Piłki Nożnej Wyposażenie

1. Dąbrówka stadion sportowy mała scena

2. Jabłowo stadion sportowy brak szatni

3. Klonówka boisko wiejskie brak szatni i ogrodzenia

4. Kokoszkowy

sala gimnastyczna powierzchnia 285,2 m

2

sprzęt sportowy i rehabilitacyjny

kompleks boisk

sportowych

boisko do piłki ręcznej,

boisko do piłki koszykowej,

skocznia wzwyż,

rzutnia do pchnięcia kulą,

skoczni w dal z rozbiegiem,

bieżnia,

tereny trawiaste

5. Kolincz boisko brak szatni,

w realizacji budowa ogrodzenia

6. Krąg boisko szatnie w budynku OSP,

brak ogrodzenia

7. Koteże

boisko do piłki

nożnej,

boisko do piłki

plażowej.

brak szatni i ogrodzenia

8. Linowiec boisko boisko do koszykówki,

boisko do piłki siatkowej,

nawierzchnia z kostki brukowej


stadion sportowy możliwość podlewania murawy

10. Rokocin

boisko pełnowymiarowe

brak szatni

boisko szkolne

11. Rywałd boisko szkolne

12. Siwiałka stadion pełnowymiarowy

brak szatni

13. Sucumin stadion sportowy ogrodzony

14. Sumin

boisko wiejskie,

boisko do piłki

plażowej.

brak szatni

15. Szpęgawsk

boisko do piłki nożnej, boisko do piłki plażowej

brak szatni i ogrodzenia

16. Trzcińsk boisko szkolne

17. Zduny stadion sportowy

ogrodzony,

ogrzewane szatnie,

prysznic,

siłownia

Źródło: Dane Urzędu Gminy Starogard Gdański, www.starogardgd.ug.pl.

Obecnie trwa gruntowna przebudowa boiska w Rywałdzie, które będzie spełniało wymogi PZPN.

53

Szlaki turystyczne

Przez teren gminy przebiegają liczne trasy turystyczne, w pełni ukazujące jej walory

krajoznawcze i turystyczne. Należą do nich szlaki piesze, rowerowe, konne oraz kajakowe.

Do szlaków kajakowych zalicza się: Szlak Rzeki Wierzycy, Szlak Rzeki Piesienicy, Szlak

Jezior Borzechowskich.

Szlaki piesze

Jezior Kociewskich czerwony

Skarszewy – Starogard Gdański

Trzcińsk – L. Żydowice – Zduny – Szpęgawsk – Rywałd – Kolincz – L. Kochanki

18,4 km

Rzeki Wierzycy niebieski

Skarszewy Las - Gniew

Klonówka – Barchanowy – Kolincz – L. Kochanki 13.1 km

Kociewski żółty

Tczew – Czarna Woda

L. Boroszewo – Zduny – J. Płaczewskie – Starogard – Nowa Wieś Rzeczna – Stary Las

14,2 km

Szlaki rowerowe

Starościński czerwony

Sumin - Olpuch Sumin - Radziejewo 3,2 km

Maternów czerwony

Starogard - Pelplin Owidz – Kolincz - Klonówka 8,0 km

Starogardzki niebieski

Czersk – Starogard Gdański

Kazub – Cis – Zblewo – Pinczyn – Semlin – Semlinek 4,1 km

Jeziorny zielony

Skarszewy - Osiek Trzcińsk – Szpęgawsk – Rywałd – Starogard Stado Ogierów - … - Rokocin - Sumin

23,1 km

Świętego Rocha żółty

Osiek – Starogard Dąbrówka – Starogard ul. Rebelki 5,4 km

Joannitów czarny

Skarszewy – Tczew Krąg – Kręgski Młyn – Żabno - … - Kokoszkowy – J. Płaczewskie – L. Boroszewo

19,4 km

Opata Wernera czarny

Pogódki – Pelplin Sucumin – Sumin- J. Płaczewo – Dąbrówka 13,2 km

54

Mapa 5 Szlaki turystyczne na terenie gminy Starogard Gdański


Szlaki rowerowe

Starościński czerwony

Sumin - Olpuch Sumin - Radziejewo 3,2 km

Maternów czerwony

Starogard - Pelplin Owidz – Kolincz - Klonówka 8,0 km

Starogardzki niebieski

Czersk – Starogard Gdański

Kazub – Cis – Zblewo – Pinczyn – Semlin – Semlinek 4,1 km

Jeziorny zielony

Skarszewy - Osiek Trzcińsk – Szpęgawsk – Rywałd – Starogard Stado Ogierów - … - Rokocin - Sumin

23,1 km

Świętego Rocha żółty

Osiek – Starogard Dąbrówka – Starogard ul. Rebelki 5,4 km

Joannitów czarny

Skarszewy – Tczew Krąg – Kręgski Młyn – Żabno - … - Kokoszkowy – J. Płaczewskie – L. Boroszewo

19,4 km

Opata Wernera czarny

Pogódki – Pelplin Sucumin – Sumin- J. Płaczewo – Dąbrówka 13,2 km

55

Szlaki konne

7 główny

Mysinek - Boroszewo Marywil – Klonówka 5,8 km

8 główny

Boroszewo - Krąg Bojary – Trzcińsk - … - Bączek - Krąg 3,2 km

9 niebieski

Krąg – Stara Kiszewa Krąg - Wałdówko 3,5 km

A łącznikowy

Grabowiec - Krąg Dąbrówka - … - Płaczewo Rokocin – Kręgski Młyn - Krąg 23,2 km

2.4.5 Infrastruktura rozwoju gospodarczego

Na terenie gminy Starogard Gdański nie funkcjonują centra wsparcia lokalnej

przedsiębiorczości. W gminie wyraźnie brakuje instytucji typu inkubatory przedsiębiorczości czy

instytucji typu one-stop-shop19

. Brakuje efektywnej, sprofilowanej infrastruktury informacyjnej

i doradczej dla lokalnych MSP w zakresie innowacji. Popyt MSP na usługi wsparcia w zakresie

procesów innowacyjnych jest zatem niezaspokojony.

Dla wzrostu inwestycji w gminie konieczne jest także wyznaczenie terenów przeznaczonych

pod inwestycje oraz ich uzbrojenie. Brak jest dużych kompleksów (powyżej 100 ha) o dobrym dostępie

transportowym. Istotny potencjał gospodarczy gminy uzasadniony jest sąsiedztwem dwóch węzłów

autostradowych.

Gmina Starogard Gdański winna ponadto nawiązać współpracę z rozwijającą się Specjalną

Strefą Ekonomiczną „Pomorze” oraz ewentualnie, potencjalną w Starogardzie Gdańskim.

2.5 POWIĄZANIA GMINY STAROGARD GDAŃSKI Z OTOCZENIEM

Powiązania funkcjonalno – przestrzenne z otoczeniem

Gospodarcze i administracyjne powiązania gminy Starogard Gdański, z racji bezpośredniego

sąsiedztwa, odnoszą się do miasta Starogard Gdański, który jest siedzibą powiatu oraz jednym

z najbliższych ośrodków usługowych, oświatowych w zakresie szkolnictwa ponadgimnazjalnego,

ośrodka ochrony zdrowia w zakresie lecznictwa poza podstawową opieką zdrowotną, w tym

szpitalnictwo, ośrodka kultury, bankowości.

Gmina Starogard Gdański współpracuje z sąsiednimi gminami na polu ochrony środowiska ze

względu na położenie obszarów chronionego krajobrazu, których granice wykraczają poza obszar

gminy. Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Wierzycy wykracza na teren gminy Skarszewy,

19

Instytucja typu one-stop-shop - instytucja, w której istnieje możliwość przedkładania i uzyskania przez podmioty wszelkich

dokumentów i informacji w jednym miejscu.

56

natomiast Obszar Chronionego Krajobrazu Borów Tucholskich zasięgiem obejmuje gminę Zblewo

i Lubichowo.

Ponadto w sferze infrastruktury technicznej istnieją także silne powiązania gminy Starogard

Gdański z gminami sąsiadującymi, dotyczące zarówno przebiegu magistralnych linii

elektroenergetycznych, gazowych i radiowych, jak i lokalnych obiektów infrastruktury sieci

wodociągowych i kanalizacyjnych oraz składowania odpadów.

Gmina Starogard Gdański należy do siedmiu stowarzyszeń o różnym profilu, od turystycznego

poprzez zrzeszające gminy wiejskie a na zaangażowanych w modernizację dróg kończąc.

Przedstawiciele gminy aktywnie uczestniczą w spotkaniach i działalności poszczególnych

stowarzyszeń oraz zasiadają w ich władzach. Gmina jest członkiem:

Związku Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej,

Pomorskiego Stowarzyszenia Gmin Wiejskich,

Związku Samorządów na Rzecz Modernizacji Dróg Krajowych w Chojnicach,

Porozumienia „Agroturystyka Kociewie”,

Stowarzyszenia Gmin Pomorskich na Rzecz Budowy Autostrady A1,

Stowarzyszenie - Lokalna Grupa Działania „Chata Kociewia”.

W zakresie zadań własnych związki gminy Starogard Gdański z gminami sąsiednimi dotyczą

obsługi mieszkańców i mają typowo sąsiedzki charakter wzajemnej wymiany usług w zakresie oświaty

podstawowej i gimnazjalnej, możliwości korzystania z usług służby zdrowia i posługi religijnej.

Mieszkańcy gminy Starogard Gdański dojeżdżają do pracy w gminach sąsiednich, a także w mieście

Starogard Gdański.

Powiązania komunikacyjne

Szkielet drogowy gminy zapewnia dobre powiązania komunikacyjne gminy Starogard Gdański

z Trójmiastem, gminami sąsiadującymi oraz krajem. Istotny wpływ na powiązania komunikacyjne

gminy ma przebiegająca w granicach administracyjnych gminy autostrada A1. Dostęp do A1 odbywa

się przez węzły położone w gminach sąsiednich (gmina Tczew – Węzeł Swarożyn, dojazd drogą

krajową nr 22, gmina Pelplin – Węzeł Pelplin w miejscowości Ropuchy, dojazd drogą wojewódzką

nr 229). Autostrada A1 jest częścią Trans-Europejskiego Korytarza Transportowego Północ-Południe

łączącego Skandynawię z krajami leżącymi nad Morzem Śródziemnym. Autostrada, dzięki dwom

węzłom położonym przy granicy administracyjnej, stanowi ważny element ułatwiający dostęp

transportowy do gminy z zewnątrz.

Powiązania komunikacyjne gminy z otoczeniem odbywają się po drodze krajowej nr 22, która

prowadzi ruch tranzytowy pomiędzy przejściem granicznym w Kostrzynie, a przejściem granicznym w

Grzechotkach. Jednocześnie jest ważną osią transportową samej gminy. Ponadto istotne powiązania

komunikacyjne gminy z otoczeniem stanowi droga wojewódzka nr 222, stanowiąca szlak transportowy

wiążący Gdańsk z południem województwa (w Skórczu łączy się z drogą wojewódzką nr 214,

prowadzącą do granicy południowej) – w Jabłowie na terenie gminy łączy się z drogą wojewódzką nr

229, będącą głównym powiązaniem południowego fragmentu Pomorza z autostradą A1.

Uzupełnienie powiązań z sąsiednimi gminami zapewniają drogi powiatowe i gminne.

57

2.6 SFERA SPOŁECZNA

2.6.1 Struktura społeczna

Według ewidencji gminy Starogard Gdański na dzień 31.12.2010r. ludność gminy Starogard

Gdański liczyła 14 577 mieszkańców, co stanowiło około 12% mieszkańców powiatu starogardzkiego,

0,65% mieszkańców województwa pomorskiego i 0,04% mieszkańców kraju.

W ostatnich dziesięciu latach w całej gminie odnotowano bardzo istotny wzrost zaludnienia.

Tak znaczny przyrost ludności na przestrzeni lat 2000 – 2010 związany jest z migracją mieszkańców

Starogardu Gdańskiego do miejscowości gminy, zlokalizowanych w bliskim otoczeniu miasta.

Przekłada się na to znaczna różnica cen nieruchomości i gruntów budowlanych pomiędzy miastem

a obszarami wiejskimi.

Na 1 km2 powierzchni ogólnej gminy przypadało przeciętnie 75 osób, przy średniej dla powiatu

starogardzkiego 93 osoby, a dla województwa pomorskiego 122 osoby.

Wykres 4 Ludność gminy Starogard Gdański

11 665

13 200

14 284

14 577

11 000

11 500

12 000

12 500

13 000

13 500

14 000

14 500

15 000

2000 2005 2009 2010

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Starogard Gdański.

Spośród miejscowości gminy najwięcej ludności według stanu na 31.12.2010 r. zamieszkiwało

Kokoszkowy (1 568 osób) i Nową Wieś Rzeczną (961 osób). Najmniej ludności było w Starym Lesie

(54 mieszkańców) i Janinie (121 osób zameldowanych).

Podobnie jak w całej gminie, również w poszczególnych sołectwach odnotowano na

przestrzeni lat wzrost liczby ludności. Dotyczył on przede wszystkim miejscowości graniczących

z miastem Starogard Gdański.

Tabela 26 Liczba ludności w poszczególnych sołectwach gminy Starogard Gdański

Miejscowość Stan na

31.12.2000r. Stan na

31.12.2005r. Stan na

31.12.2009r. Stan

na 31.12.2010r.

zmiana 2010 - 2000

liczba osób

%

Barchnowy 131 125 158 160 29 22,14

Brzeźno Wielkie 232 222 220 225 -7 -3,02

Ciecholewy 238 238 259 262 24 10,08

Dąbrówka 642 763 856 882 240 37,38

58

Źródło: Dane demograficzne z ewidencji ludności prowadzonej przez Urząd Gminy Starogard Gdański.

Od 2000 r. do 2010 r. liczba ludności gminy Starogard Gdański wzrosła o 2 912 osób, na co

wpływ miał dodatni przyrost naturalny (liczba urodzeń przewyższyła liczbę zgonów) oraz dodatnie

saldo migracji. Napływ migracyjny na teren gminy w większości dotyczy ludności z miasta Starogard

Gdański i związany jest z celami osiedleńczymi. Przyrost liczby ludności dotyczy przede wszystkim

miejscowości położonych w sąsiedztwie miasta Starogard Gdański lub dogodnie z nim powiązanych

siecią komunikacyjną i drogową.

Na przestrzeni 10 lat największy wzrost liczby mieszkańców odnotowano w następujących

sołectwach: Dąbrówka, Kokoszkowy, Koteże, Rokocin, Nowa Wieś Rzeczna, Lipinki, Okole.

Największy wzrost liczby ludności miał miejsce w miejscowości Okole, w którym w porównaniu do roku

2000 liczba mieszkańców wzrosła niemalże 4 – krotnie.

W Brzeźnie Wielkim, Janinie, Sucuminie, Trzcińsku i Zdunach na przestrzeni lat 2000 – 2010

zauważa się spadek liczby mieszkańców.

Jabłowo 761 795 849 860 99 13,01

Janin 132 122 116 121 -11 -8,33

Janowo 351 399 430 443 92 26,21

Klonówka 409 437 430 441 32 7,82

Kokoszkowy 1 138 1383 1557 1 568 430 37,79

Kolincz 599 719 769 800 201 33,56

Koteże 479 672 764 796 317 66,18

Krąg 498 538 586 601 103 20,68

Linowiec 340 362 352 367 27 7,94

Lipinki Szlacheckie

260 367 444 457

197 75,77

Nowa Wieś Rzeczna

714 835 940 961 247 34,59

Okole 47 85 163 184 137 291,49

Owidz 417 507 528 531 114 27,34

Rokocin 576 758 929 948 372 64,58

Rywałd 601 642 680 681 80 13,31

Siwiałka 267 272 295 301 34 12,73

Stary Las 47 45 53 54 7 14,89

Sucumin 578 577 554 560 -18 -3,11

Sumin 596 655 666 677 81 13,59

Szpęgawsk 602 644 653 654 52 8,64

Trzcińsk 266 265 247 248 -18 -6,77

Zduny 614 597 606 605 -9 -1,47

Żabno 130 176 180 190 60 46,15

59

Wykres 5 Ruch naturalny ludności gminy Starogard Gdański

0

50

100

150

200

250

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Urodzenia

żywe

Zgony

ogółem

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych, GUS.

Tabela 27 Stan i ruch naturalny ludności w gminie Starogard Gdański

WYSZCZEGÓLNIENIE 2000 r. 2005 r. 2009 r. 2010r.

Stan ludności ogółem 11 665 13 200 14 284 14 577

Liczba zawartych małżeństw 57 74 90 76

Urodzenia żywe 146 165 206 200

Zgony ogółem 95 74 97 92

Przyrost naturalny 51 91 109 108

Saldo migracji 142 252 198 199

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Urzędu Gminy Starogard Gdański, Banku Danych Lokalnych, GUS.

Analiza demograficzna z jednej strony napawa optymizmem ze względu na wzrost liczby

mieszkańców i rozwijające się nowe osadnictwo na terenie gminy Starogard Gdański. Jednakże

prognozy wskazują na tendencje postępującego procesu starzenia się społeczeństwa. Dotyczy to

również naszego kraju. Następuje wzrost wskaźnika obciążenia demograficznego, a co za tym idzie

zwiększanie się odsetka ludności w wieku poprodukcyjnym i zmniejszanie się odsetka ludności

w wieku przedprodukcyjnym. Na proces starzenia się społeczeństwa ma wpływ głównie rosnąca

średnia długość życia, a także poziom urodzeń, który pomimo wzrostu swojej wartości nie jest w

stanie doprowadzić do wyjścia z recesji demograficznej.

2.6.2 Grupy ryzyka społecznego

Rynek pracy i bezrobocie

W powiecie starogardzkim liczba osób bezrobotnych ogółem według stanu na koniec grudnia

2010 roku wynosiła 8 469 i była wyższa o 373 osoby w porównaniu z końcem roku 2009, natomiast

w stosunku do grudnia 2008 roku liczba bezrobotnych była wyższa aż o 2 646 osób.

Stopa bezrobocia20

w powiecie starogardzkim na koniec 2010 roku wynosiła: 19,1%.

Natomiast na koniec I półrocza 2011 roku stopa bezrobocia spadła do poziomu 18,3%.

20

Stopa bezrobocia – obliczana w stosunku do powiatu, regionu i Polski liczona metodą: procentowy udział bezrobotnych w liczbie cywilnej ludności aktywnych zawodowo, szacowany na koniec każdego – badanego okresu.

60

Wykres 6 Stopa bezrobocia (w %) w okresie od XII.2005 - VI.2011 r.

30,0

26,7

19,6

14,5

19,7 19,1 18,319,3

15,5

10,98,4

12,0 12,211,617,6 14,9

11,49,5

11,9 12,3 11,8

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

XII 2005 XII 2006 XII 2007 XII 2008 XII 2009 XII 2010 VI 2011

pow iat starogardzki w ojew ództw o pomorskie Polska

Źródło: Opracowano na podstawie danych zawartych na stronie psz.praca.gov.pl.

Liczba zarejestrowanych bezrobotnych w gminie Starogard Gdański w końcu grudnia 2010

roku ukształtowała się na poziomie 877 osób, tj. o 30 osób mniej niż w roku 2009 (spadek wyniósł

3,3%). Natomiast w porównaniu z rokiem 2008, liczba osób bezrobotnych w gminie wzrosła o 55,5%

(zarejestrowane były w 2008 roku 564 osoby).

Bezrobotni zarejestrowani stanowili w 2010 roku 5,9% mieszkańców gminy, co w porównaniu

do roku 2008 daje wzrost o 2% i 9,0% osób w wieku produkcyjnym (w porównaniu do roku 2008

zauważalny jest wzrost o 3%).

Wykres 7 Udział bezrobotnych w liczbie mieszkańców ogółem oraz w liczbie osób w wieku produkcyjnym w latach 2008 - 2010

6,1%

9,6%9,0%

3,9%

6,3% 5,9%

0,0%

2,0%

4,0%

6,0%

8,0%

10,0%

2008 2009 2010

udział w liczbie mieszkańców

ogółem

udział w liczbie ludności w wieku

produkcyjnym

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Banku Danych Lokalnych, GUS i danych Powiatowego Urzędu Pracy w Starogardzie Gdańskim.

Najwyższy udział osób posiadających prawo do zasiłku w ogólnej populacji bezrobotnych

wystąpił w roku 2009 i wyniósł 23,9%, najniższy udział natomiast przypadł na rok 2008 i kształtował

się na poziomie 15,4%.

61

Wykres 8 Struktura procentowa osób posiadających prawo do zasiłku do liczby bezrobotnych ogółem w latach 2008 - 2010

15,4%

23,9% 22,9%

0,0%

5,0%

10,0%

15,0%

20,0%

25,0%

2008 2009 2010

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Powiatowego Urzędu Pracy w Starogardzie Gdańskim.

Według stanu na 31 grudnia 2010 r. udział kobiet w ogólnej liczbie bezrobotnych wyniósł

56,1% i był o 1,3 pkt proc. niższy niż przed rokiem.

Wykres 9 Struktura procentowa bezrobocia według płci w latach 2008 - 2010

65,4%

34,6%

57,4%

42,6%

56,1%

43,9%

0,0%

20,0%

40,0%

60,0%

80,0%

100,0%

2008 2009 2010

mężczyźni

kobiety

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Starogardzie Gdańskim.

Tabela 28 Bezrobocie zarejestrowane w gminie Starogard Gdański

Lp. Wyszczególnienie Stan na 31.12.2008r.

Stan na 31.12.2009r.

Stan na 31.12.2010r.

1. Liczba bezrobotnych

ogółem 564 907 877

kobiety 369 521 492

2. W tym z prawem do zasiłku

ogółem 87 217 201

kobiety 54 114 111

3. Liczba długotrwale bezrobotnych

ogółem 317 359 405

kobiety 237 250 262

Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Starogardzie Gdańskim.

62

Bezrobocie trwające dłużej niż 12 miesięcy w końcu grudnia 2010 r. dotyczyło

405 zarejestrowanych bezrobotnych (46,2% ogółu, wobec 317, tj. 56,2% w roku 2008), przy czym

częściej dotykało kobiet (64,7% ogółu zarejestrowanych w tej grupie kobiet, wobec 74,8% w roku

2008) niż mężczyzn (35,3% ogółu zarejestrowanych w tej grupie mężczyzn, wobec 25,2% w roku

2008).

Tabela 29 Bezrobotni zarejestrowani według poziomu wykształcenia

Lp. Poziom

wykształcenia Liczba bezrobotnych

Stan na 31.12. 2008r.

Stan na 31.12. 2009 r.

Stan na

31.12. 2010 r.

1. Wyższe

Ogółem

26 47 43

w tym kobiety

21 37 31

2. Średnie zawodowe (łącznie z policealnym)

Ogółem

93 144 142

w tym kobiety

75 97 100

3. Średnie ogólnokształcące

Ogółem

76 142 134

w tym kobiety

55 89 88

4. Zasadnicze zawodowe

Ogółem

171 280 282

w tym kobiety

105 148 143

5. Gimnazjalne, podstawowe i niepełne podstawowe

Ogółem

198 294 276

w tym kobiety

113 150 130

Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Starogardzie Gdańskim.

Większość bezrobotnych z terenu gminy zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy

w Starogardzie Gdańskim to osoby z wykształceniem gimnazjalnym i niższym oraz zasadniczym

zawodowym (odpowiednio 31,5% i 32,2% ogólnej liczby zarejestrowanych bezrobotnych na koniec

2010 r.), które podobnie jak w 2008 r. łącznie stanowiły ponad połowę populacji bezrobotnych (63,6%

w roku 2010 wobec 65,4% w roku 2008). Potwierdza to regułę, że największe problemy na rynku

pracy mają osoby z niskimi kwalifikacjami. Wśród tej grupy istnieje też duża niechęć do podnoszenia

kwalifikacji.

Osoby z wykształceniem średnim zawodowym i ogólnokształcącym stanowiły w 2010 r. 31,5%

ogółu bezrobotnych (wobec 30,0% w roku 2008), natomiast osoby z wykształceniem wyższym

w 2010 r. stanowiły 4,9% populacji bezrobotnych (wobec 4,6% w roku 2008).

63

Wykres 10 Bezrobotni według poziomu wykształcenia w gminie wiejskiej Starogard Gdański w latach 2008-2010

4,6

16,5

13,5

30,3

35,1

5,2

15,9

15,7

30,9

32,4

4,9

16,2

15,3

31,0

32,6

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2008 2009 2010

wyższe policealne i średnie zawodowe średnie ogólnokształcące zasadnicze zawodowe gimnazjalne i poniżej

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Starogardzie Gdańskim.

Bezrobotne kobiety charakteryzowały się odmienną strukturą wykształcenia niż mężczyźni.

Wykształcenie średnie i wyższe posiadało według stanu na koniec grudnia 2010 r. 21,1% kobiet

(wobec 17,0% w 2008 roku), podczas gdy odsetek mężczyzn o tym poziomie wykształcenia wyniósł

29,2% (wobec 24,0% w roku 2008).

Pomoc społeczna

Na terenie gminy Starogard Gdański pomoc społeczną realizuje Gminny Ośrodek Pomocy

Społecznej w Starogardzie Gdańskim. Celem działania ośrodka jest realizacja polityki społecznej

państwa zmierzająca do umożliwienia osobom i rodzinom przezwyciężenia trudnych sytuacji

życiowych, jak również działania profilaktyczne mające na celu zapobieganie powstawaniu sytuacji

będących zagrożeniem potrzeb bytowych odpowiadających godności człowieka.

W 2010 roku Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim objął pomocą

rodziny, którym przysługiwało prawo do świadczeń z pomocy społecznej, zgodnie z art. 8. ust. 1

Ustawy o pomocy społecznej, których dochód nie przekraczał: na osobę samotnie gospodarującą -

477,00 zł, na osobę w rodzinie - 351,00 zł. przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednej

z okoliczności wymienionych w art.7 Ustawy o pomocy społecznej, takich jak przedstawione

w poniższej tabeli.

Tabela 30 Powody przyznania pomocy

Powód trudnej sytuacji życiowej Liczba rodzin Liczba osób w rodzinach

2008r. 2009r 2010r. 2008r. 2009r 2010r.

Ubóstwo 515 538 485 2070 2150 1875

Bezdomność 4 4 14 6 6 22

64

Powód trudnej sytuacji życiowej Liczba rodzin Liczba osób w rodzinach

2008r. 2009r 2010r. 2008r. 2009r 2010r.

Potrzeba ochrony macierzyństwa 70 42 91 295 210 501

Bezrobocie 297 277 328 1189 1059 1211

Niepełnosprawność 123 116 127 381 325 342

Długotrwała choroba 95 88 102 293 263 304

Bezradność w sprawach opiekuńczo – wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego – ogółem, w tym:

136 125 117 715 634 656

rodziny niepełne 68 55 62 254 204 236

rodziny wielodzietne 68 71 55 461 430 329

Alkoholizm 29 29 28 99 82 88

Narkomania 0 2 0 0 3 0

Przemoc w rodzinie 17 18 2 72 76 12

Trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego

7 2 5 7 4 9

Źródło: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim.

Na przełomie ostatnich 3 lat największą liczbę rodzin objętych pomocą społeczną, stanowiły

osoby żyjące w ubóstwie, bezrobotni, osoby niepełnosprawne oraz rodziny niepełne i wielodzietne.

Wobec powyższego największe środki pieniężne Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej były

rozdysponowane na obiady i posiłki, żywność, zasiłki okresowe, zasiłki celowe.

Tabela 31 Świadczenia w ramach zadań własnych gminy w latach 2008 – 2010

Formy pomocy Liczba świadczeń Kwota świadczeń [zł]

2008r. 2009r. 2010r. 2008r. 2009r. 2010r.

Obiady, posiłki, w tym dotacja z budżetu państwa

85 662 74 043 67 772 164 607 168 119 186 137

Żywność 918 842 1 176 93 687 94 840 136 367

Opał 20 4 10 11 638 1 758 5 800

Schronienie 154 436 636 2 782 11 126 8 235

Zasiłki okresowe 1 274 1 326 1 053 365 300 365 000 280 158

Pozostałe zasiłki celowe 185 237 290 223 709 233 597 61 070

Zasiłki celowe specjalne 99 124 124 28 820 22 280 28 044

Opłata za Domy Pomocy Społecznej - 8 20 - 12 053 36 133

Źródło: Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Starogardzie Gdańskim.

65

Na mocy ustawy o pomocy społecznej Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej świadczy

również pomoc w formie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych, które

przysługują osobie samotnej, która z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymaga pomocy

innych osób, a jest jej pozbawiona.

Usługi opiekuńcze obejmują pomoc w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę

higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz w miarę możliwości zapewnienie kontaktów

z otoczeniem w szczególności z rodziną i społecznością lokalną.

Na terenie gminy Starogard Gdański funkcjonuje Dom Pomocy Społecznej w Szpęgawsku

i Dom Pomocy Społecznej w Rokocinie. Dom Pomocy Społecznej w Szpęgawsku przeznaczony jest

dla osób przewlekle psychicznie chorych oraz dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie.

Przebywają w niej zarówno mężczyźni, jak i kobiety. Placówka posiada 206 miejsc dla mieszkańców,

w tym: 136 miejsc dla osób przewlekle psychicznie chorych i 76 miejsc dla dorosłych

niepełnosprawnych intelektualnie.

Dom Pomocy Społecznej w Rokocinie przeznaczony jest dla dorosłych mężczyzn

niepełnosprawnych intelektualnie. Dysponuje 86 miejscami.

Biorąc pod uwagę statystyki i prognozy do roku 2030, które zapowiadają znaczy przyrost

osób w wieku poprodukcyjnym, to funkcjonujący system opieki społecznej winien być rozbudowywany

o infrastrukturę przede wszystkim opartą o obiekty dziennego pobytu, takie jak Dzienny Dom Opieki

i Rehabilitacji dla Seniorów i mieszkańców gminy Starogard Gdański zagrożonych wykluczeniem

społecznym.

2.6.3 Bezpieczeństwo publiczne

Na terenie gminy Starogard Gdański na koniec 2010 roku popełniono 225 przestępstw

(średnio 4 przestępstwa tygodniowo) , tj. o 47,06% więcej niż w roku ubiegłym. Analizując dane

w perspektywie lat 2008 – 2010 należy mówić o systematycznym wzroście liczby popełnianych

przestępstw.

Tabela 32 Przestępstwa stwierdzone na terenie gminy Starogard Gdański

Lp. Kategoria przestępstw 2008 r. 2009 r. 2010 r.

1. Liczba przestępstw – ogółem 133 153 225

2. Przeciwko zdrowiu i życiu 10 5 6

3. Drogowe 42 52 86

4. Kradzieże rzeczy 53 43 43

5. Kradzieże z włamaniem 25 42 52

6. Rozbój, kradzieże rozbójnicze, wymuszenia rozbójnicze

3 2 4

7. Gospodarcze 0 9 34

Źródło: dane Komendy Powiatowej Policji w Starogardzie Gdańskim.

Na terenie gminy Starogard Gdański najwięcej przestępstw na przestrzeni lat 2008 – 2010

dotyczyło przestępstw drogowych, odpowiednio 42, 52, 86. W 2010 r. stanowiły one ponad 38% ogółu

popełnionych przestępstw. Największy wzrost liczby stwierdzonych przestępstw na koniec 2010 r.

odnotowano w następujących kategoriach: przestępstwa gospodarcze (wzrost o 25 w odniesieniu

do roku 2009), przestępstwa drogowe (tj. o 65,4% w porównaniu z rokiem 2009).

66

Wykres 11 Struktura popełnionych przestępstw na terenie gminy Starogard Gdański – stan na 31.12.2010 r.

2,67%

38,22%

19,11%

23,11%1,78%

15,11%

Przeciw ko zdrow iu i życiu

Drogow e

Kradzieże rzeczy

Kradzieże z w łamaniem

Rozbój, kradzieże rozbójnicze,

w ymuszenia rozbójniczeGospodarcze

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Komendy Powiatowej Policji w Starogardzie Gdańskim.

W 2010 roku na obszarze funkcjonowania Komendy Powiatowej Policji w Starogardzie

Gdańskim zarejestrowano 1 074 zdarzenia drogowe, w tym w gminie Starogard Gdański 182, tj. 41

wypadków i 141 kolizji, w których nastąpiły tylko straty w mieniu. W wyniku tych zdarzeń 5 osób

zginęło na miejscu. Natomiast 47 osób doznało obrażeń ciała.

Na terenie gminy w 2010 roku z winy kierującego doszło do 179 zdarzeń, tj, wypadków

i kolizji. Z winy pieszego w 2010 roku doszło do 2 zdarzeń drogowych. Zatrzymano 45 nietrzeźwych

kierowców.

2.6.4 Ochrona zdrowia

Na terenie gminy Starogard Gdański opiekę zdrowotną zapewnia Niepubliczny Zakład Opieki

Zdrowotnej ,,Polmed” S.A. w Rywałdzie.

W zakresie opieki specjalistycznej pacjenci z terenu gminy korzystają przede wszystkim ze

szpitala w Starogardzie Gdańskim oraz z okolicznych szpitali w Tczewie, Gdańsku i Kościerzynie.

Zgodnie z Gminnym Programem Przeciwdziałania Narkomanii w 2010 roku, w celu

zabezpieczenia dostępności pomocy terapeutycznej dla osób uzależnionych od narkotyków oraz osób

należących do grup ryzyka, zawarto umowę z Agencją Usług Profilaktycznych „SILOE” w Jabłówku.

W zakresie usług świadczonych przez Punkt Konsultacyjny Agencji „SILOE” jest udzielanie porad

i motywowanie do terapii osób z problemami narkotykowymi, informowanie o zagrożeniu narkotykami

oraz innymi substancjami psychotropowymi, a także informowanie i kierowanie uzależnionych do grup

samopomocowych oraz udzielanie rodzinom, w których występują problemy uzależnień pomocy

psychospołecznej.

67

Na terenie gminy funkcjonują świetlice opiekuńczo – wychowawcze w: Brzeźnie Wielkim,

Dąbrówce, Jabłowie, Kokoszkowach, Rywałdzie, Trzcińsku, Rokocinie i Suminie. W świetlicach tych

w 2010 r. zatrudnionych było 9 nauczycieli, prowadzących zajęcia dla dzieci z rodzin z problemem

alkoholowym. Ponadto w Szpęgawsku i Ciecholewach działalność prowadzą świetlice opiekuńczo-

wychowawcze z programem socjoterapeutycznym.

Na terenie gminy funkcjonuje Klub Abstynenta „Przystań” w Kolinczu, którego celem działania

jest propagowanie trzeźwości oraz zmiana obyczajów w kierunku usuwania z życia rodzinnego

napojów alkoholowych, propagowanie abstynencji oraz pomoc w integracji członków ze społecznością

lokalną.

2.6.5 Oświata i wychowanie

System oświaty gminy Starogard Gdański opiera się na funkcjonujących placówkach

z zakresu wychowania przedszkolnego, szkolnictwa podstawowego i gimnazjalnego.

W roku szkolnym 2009/2010 w gminie funkcjonowały dwa przedszkola, do których

uczęszczało łącznie 92 dzieci:

1. Publiczne Przedszkole w Rywałdzie, wchodzące w skład Zespołu Kształcenia i Wychowania

w Rywałdzie,

2. Publiczne Przedszkole w Kokoszkowach.

Przedszkole w Kokoszkowach obejmuje swoją działalnością dzieci w wieku od 3 do 6 lat.

W 2010 r. do przedszkola uczęszczało 67 dzieci, w tym 41 dzieci w wieku 3, 4, 5 lat oraz 26 dzieci

w wieku 6 i 7 lat. Przedszkole w Rywałdzie jest jednooddziałowe, głównie dla dzieci 6-letnich. W 2010

r. liczyło 25 wychowanków.

Na terenie gminy funkcjonuje ponadto 6 Zespołów Wychowania Przedszkolnego,

podlegających Gminie Starogard Gdański. Mieszczą się one w następujących miejscowościach: Krąg,

Dąbrówka, Szpęgawsk, Owidz, Janowo, Zduny.

Sieć publicznych szkół i placówek oświatowych prowadzonych przez gminę Wiejską

Starogard Gdański przedstawia się następująco:

Tabela 33 Wykaz szkół na terenie gminy Starogard Gdański

L.p. Nazwa szkoły Liczba

uczniów

Pracownicy pedagogiczni

[etat]

Pracownicy obsługi

i administracji [etat]

1. Publiczna Szkoła Podstawowa w Brzeźnie Wielkim

81 10,82 3,63

2. Publiczna Szkoła Podstawowa w Dąbrówce 49 11,86 3,75

3. Zespół Szkół Publicznych w Jabłowie 215

24,63 8,50 Publiczna Szkoła Podstawowa 117

Publiczne Gimnazjum 98

4. Zespół Szkół Publicznych w Kokoszkowach 284



5. Publiczna Szkoła Podstawowa w Rokocinie 84 11,68 3,08

6. Zespół Kształcenia i Wychowania w Rywałdzie

311


Publiczne Gimnazjum (w tym OHP 154 uczniów)

240

68

L.p. Nazwa szkoły Liczba

uczniów

Pracownicy pedagogiczni

[etat]

Pracownicy obsługi

i administracji [etat]

7. Zespół Szkół Publicznych w Suminie 157

20,27

4,45 Publiczna Szkoła Podstawowa 75


8. Publiczna Szkoła Podstawowa w Trzcińsku 47 9,65 4

Razem 1228 140,57 42,16

Źródło: Urząd Gminy w Starogardzie Gdańskim.

Do szkół na terenie gminy w 2010 r. uczęszczało 1 228 uczniów, w tym 678 uczniów do szkół

podstawowych i 550 do gimnazjów.

W Publicznym Gimnazjum w Rywałdzie odbywały się zajęcia dydaktyczne dla młodzieży klas

gimnazjalnych przysposabiających się do zawodu, zgrupowanej w OHP prowadzonym przez

Pomorską Wojewódzką Komendę OHP w Gdańsku. W zajęciach uczestniczyło 154 uczniów.

Absolwenci szkół gimnazjalnych mogą kontynuować naukę w szkołach w Starogardzie

Gdańskim.

2.6.6 Formy zorganizowania społeczeństwa

Organizacje pozarządowe działające na terenie gminy Starogard Gdański stanowią

wartościowy potencjał, który w istotnym stopniu przyczynia się do budowania społeczeństwa

obywatelskiego.

Na terenie gminy funkcjonują następujące organizacje pozarządowe:

Gminny Związek Sportowy ,,Kociewie” – organizacja prowadząca działania na rzecz

wspierania i upowszechniania kultury fizycznej i sportu,

Stowarzyszenie Przyjaciół Szkoły ,,Przyjazna Szkoła” - celem stowarzyszenia jest

prowadzenie działalności edukacyjnej i kulturalnej, zwłaszcza w zakresie inicjowania, wspierania

i pomocy w przedsięwzięciach edukacyjno - kulturalnych, w szczególności na rzecz dzieci

i młodzieży, a także wspieranie dzieci i młodzieży oraz rodzin w trudnej sytuacji życiowej.

Stowarzyszenie Przyjaciół Kokoszkowych – misją stowarzyszenia jest propagowanie

działalności społeczno – kulturalnej,

Stowarzyszenie ,,Kobiety Kwiaty Kociewia” - Stowarzyszenie działające na rzecz aktywizacji

i integracji mieszkańców wsi wokół rozwiązywania codziennych problemów, dbałości o kulturę,

tradycję i dziedzictwo kulturowe.

Lokalna Grupa Działania ,,Chata Kociewia” - organizacja pozarządowa, która łączy podmioty

gospodarcze, instytucje, samorządy oraz inne organizacje pozarządowe we wspólnym działaniu

na rzecz rozwoju 14 gmin: Bobowo, Lubichowo, Kaliska, Osieczna, Osiek, Skarszewy, Skórcz,

Stara Kiszewa, Starogard Gdański, Smętowo Graniczne, Zblewo, Liniewo, Czarna Woda, gmina

miejska Skórcz,

Kluby sportowe: ZRYW Sucumin, POLANKA Rokocin, KORONA Rywałd, SUMBI Sumin, TĘCZA

Siwiałka, NEPTUN Zduny, KLON Klonówka, RELAX Barchnowy, OGNIK Krąg, SPRINT Owidz,

WIKTORIA Koteże, ORZEŁ Kolincz, DĄBROWIAK Dąbrówka, SKRA Linowiec, STRZAŁ Jabłowo

oraz Uczniowski Klub Sportowy,

69

Ochotnicza Straż Pożarna: w Dąbrówce, w Kręgu, w Rokicinie, w Siwiałce, w Sucuminie,

w Suminie.

2.7 WALORY KULTUROWE

2.7.1 Obiekty architektury i budownictwa

W granicach administracyjnych gminy znajduje się 267 obiektów o istotnych wartościach

kulturowych, z czego 24 to obiekty wpisane do rejestru zabytków a pozostałe zostały wpisane do

gminnej ewidencji zabytków. Najwięcej tego rodzaju obiektów posiada wieś Sumin bo aż 29, co

stanowi ponad 10 % wszystkich obiektów w gminie.

W rejestrze Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków znajdują się następujące obiekty

z obszaru gminy Starogard Gdański:

Tabela 34 Obiekty wpisane do rejestru zabytków

Lp. Miejscowość Numer ewidencyjny

działki Obiekt Numer decyzji

1. Dąbrówka 144 Kościół parafialny p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego

235/8.09.1962

2. Jabłowo 57 Kościół p.w. Świętego Wawrzyńca 236/8.09.1962

3. Klonówka 157 Kościół parafialny p.w. św. Katarzyny

618/21.12.1972

4. Kokoszkowy 68 kościół parafialny p.w. św. Barbary 238/06.08.1962

5. Krąg

90 kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia NMP

1193/23.09.1998

90 ubikacja przykościelna 1193/23.09.1998


124/5 dwór 775/07.07.1982

124/5 park dworski 775/07.07.1982

7. Owidz

132/15 dwór 1005/25.05.1987

132/15 park dworski 1005/25.05.1987

132/15 obora podworska 1005/25.05.1987

132/18 budynek gospodarczy w zespole dworu

1005/25.05.1987

132/16 stodoła w zespole dworu 1005/25.05.1987

132/8 budynek mieszkalny w zespole dworu

1005/25.05.1987

8. Rokocin 114 dwór

1028/15.02.1988

1028/15.02.1988 114 park dworski 1029

9. Sucumin

37/27 pałac 745/25.04.1977

37/27 park dworski z bramą w zespole pałacowym

745/25.04.1977

37/27 stajnia I w zespole pałacowym 745/25.04.1977

70

Lp. Miejscowość Numer ewidencyjny

działki Obiekt Numer decyzji

37/27 stajnia II w zespole pałacowym 745/25.04.1977

37/27 chlewnia IV w zespole pałacowo - folwarcznym

745/25.04.1977

37/27 dawna stajnia/obora

745/25.04.1977

745/25.04.1977 37/27 rządcówka w zespole pałacowym

745/25.04.1977

10. Sumin 103 kościół parafialny p.w. św. Jana Chrzciciela

1014/20.10.1987

11. Szpęgawsk 317/4 dwór 619/21.12.1972

317/4 park dworski 619/21.12.1972

Źródło: dane uzyskane od Urzędu Gminy w Starogardzie Gdańskim.

Wykaz obiektów wpisanych do Gminnej Ewidencji Zabytków gminy Starogard Gdański

stanowi załącznik nr 1 do niniejszego opracowania.

Do najwybitniejszych i najstarszych obiektów kultu religijnego na terenie gminy zalicza się:

kościoły – Dąbrówka, Jabłowo, Klonówka, Kokoszkowy, Krąg, Sumin,

kapliczki przydrożne - Barchnowy – 2 szt., Brzeźno, Dąbrówka – 2 szt., Janin, Klonówka,

Krąg, Lipinki Szlacheckie, Nowa Wieś Rzeczna, Rywałd, Sumin, Żabno,

figury – Kolincz

zabytkowe cmentarze - Jabłowo, Klonówka, Sumin, Trzcińsk, Krąg,

przykościelne cmentarze - Kokoszkowy i Dąbrówka.

Wśród założeń i obiektów o wartościach kulturowych wyróżnia się:

zabytkowe siedliska o zachowanej kompozycji przestrzennej i elementach struktury, są to

w większości poniatówki,

budynki osad leśnych – leśniczówki w Szpęgawsku, Ciecholewach, Suminie, Rokocinie,

Kolinczu,

obiekty dworców kolejowych - Krąg, Szpęgawsk, Jabłowo, Nowa Wieś Rzeczna,

szkoły - Barchnowy, Brzeźno Wielkie, Ciecholewy, Jabłowo, Klonówka, Kolincz, Koteże,

Krąg, Linowiec, Sucumin, Trzcińsk, Żabno przedszkole,

organistówki i plebanie związane z funkcjonowaniem kościołów,

zabytkowe obiekty inżynierskie z początku XX wieku: elektrownie wodne – młyny

w Rokocinie, Kolinczu i Owidzu oraz stacje transformatorowe w Klonówce, Sucuminie,

Zdunach.

Do najcenniejszych zabytków na terenie gminy należy zaliczyć:

Kościół św. Barbary w Kokoszkowach

Jest to kamienno – ceglany kościół z połowy XIV wieku z drewnianą wieżą wzniesioną w XVII

wieku. Architektoniczną ozdobą kościoła jest schodowy przyczółek płaskiej absydy. Dodatkowo na

uwagę zasługują płyta nagrobna w kościele, na której widnieje napis: "Sophia z Maszewa małżonka

Christopha Stanisławskiego tu leży Anno 1619 rok", ołtarz główny barokowy z początku XVIII wieku,

rzeźbiony, polichromowany, dwa ołtarze boczne rokokowe z drugiej połowy XVIII wieku, krucyfiks

71

drewniany, rzeźbiony, barokowy z XVIII wieku i chrzcielnica drewniana z XVIII wieku, dwa feretrony

z XIX w., obraz "Ukrzyżowanie", barokowy w rokokowej złoconej ramie oraz krucyfiks ołtarzowy

papieski mosiężny z inskrypcją i datą 1770 r.

Zdjęcie 1 Kościół św. Barbary w Kokoszkowach

Źródło: www.starogardgd.ug.pl

Kościół św. Katarzyny w Klonówce z I połowy XIV

Jest to budowla ceglana, jednonawowa z wydzielonym nieco węższym prostokątnym

prezbiterium, którego ścianę wschodnią zdobi trójosiowy gotycki szczyt. Bryłę świątyni wzbogaca od

zachodu czterokondygnacyjna wieża zwieńczona XIX-wiecznym hełmem z latarnią. Wnętrze kościoła

posiada osiemnastowieczne sklepienia i późnobarokowe, głównie rokokowe wyposażenie (ołtarz

główny, 2 ołtarze boczne, ambona, chrzcielnica), które wraz z dwudziestowieczną polichromią

i neobarokowym prospektem organowym stanowią dobrze zharmonizowaną całość.

Niezwykle cennym obiektem z pierwotnego wyposażenia kościoła jest gotycka (datowana na

ok. 1400 r.) Madonna szafkowa, przechowywana w Muzeum Diecezjalnym w Pelplinie. Kościół otacza

czynny do dziś cmentarz przykościelny ogrodzony kamienno-ceglanym murem z osiemnastowieczną

bramą.

Zdjęcie 2 Kościół św. Katarzyny w Klonówce

Źródło: www.pomorskie.eu

Dodatkowo po przeciwnej stronie drogi mieści się plebania powstała w 1846 r., która była

siedzibą sztabu powstańczego oddziałów Floriana Ceynowy w czasie tzw. wyprawy starogardzkiej,

a miejscowy proboszcz ks. Józef Stanisław Łobodzki, uważny jest za głównego organizatora spisku.

Dla upamiętnienia tej wybitnej postaci w ścianę kościoła wmurowana została tablica.

72

Dwór w Suminie

Dwór w Suminie, który jest pozostałością dawnego majątku. Obecnie w pałacu mieści się

szkoła, a zrewitalizowany park jako jeden z nielicznych w powiecie starogardzkim jest

ogólnodostępny.

Zdjęcie 3 Dwór w Suminie

Źródło: www.chatakociewia.pl

Dwór w Rokocinie

Zbudowany w pierwszej połowie XIX wieku. Rezydencję wzniesiono na planie wydłużonego

prostokąta z płytkim ryzalitem i dobudowaną werandą w północno - wschodnim narożniku. W jej skład

wchodzą trzy bryły: frontowa, zachodnia, o dwóch kondygnacjach, środkowa, wysoka na półtorej

kondygnacji i wschodnia, parterowa. Elewacje dworu posiadają wystrój klasycyzujący z zachowanymi

licznymi elementami detali architektonicznych jak: gzyms wieńczący, gzymsowe nadproża okienne,

zdwojone kolumny w poziomie pierwszego piętra i formy pilastrów na parterze. W budowli zachowała

się oryginalna stolarka drzwiowa. W salonie zobaczyć można stiukową dekorację sufitu. Od frontu

główne wejście do dworu poprzedzone jest paradnym podjazdem. Budowla jest otoczona zabytkowym

parkiem krajobrazowym z drzewostanem liściastym. Zarówno pałac jak i park wpisane są do rejestru

zabytków jako zespół dworsko - parkowy. Obecnie mieści się tam Dom Opieki Społecznej.

Zdjęcie 4 Dwór w Rokocinie

Źródło: www.rotmanka.com

73

2.7.2 Strefy ochrony archeologicznej21

Na terenie gminy Starogard Gdański odkryto łącznie 362 stanowiska archeologiczne, wśród

których znajdują się cztery grodziska: w Owidzu, Ciecholewach, Siwiałce i Jabłowie. Bogate

osadniczo są tereny położone w pobliżu rzek (Wierzycy, Węgiermucy i Piesienicy), co odzwierciedla

tendencje osadnicze w okresach pradziejowych. Wiele śladów z okresu średniowiecza znajduje się

w pobliżu starych wsi. Zarejestrowane stanowiska z terenu gminy wykazują ciągłość osadniczą od

epoki kamienia do okresu średniowiecza. Dynamika zmian w procesach osadniczych i kulturowych

na terenie gminy związana jest z historią całego Pomorza Wschodniego.

Cechą charakterystyczną regionu starogardzkiego są znaleziska grobów skrzynkowych,

w wyposażeniu których znajdują się popielnice twarzowe z charakterystyczną ornamentyką

i cechami miejscowego garncarstwa. Niektóre obiekty archeologiczne zostały wpisane bardzo

wyraźnie w krajobraz kulturowy gminy. Należą do nich przede wszystkim grodziska

wczesnośredniowieczne: w Jabłowie – teren grodziska zajmuje obecnie kościół i cmentarz,

w Owidzu – grodzisko stanowi wyróżniające się miejsce w krajobrazie wsi.

Na terenie gminy rozpoznano następującą liczbę stanowisk archeologicznych

w miejscowościach: Barchnowy - 23, Brzeźno – 5, Ciecholewy – 1, Dąbrówka – 6, Janin – 1, Jabłowo

– 25, Janowo - Owidz – 27, Kokoszkowy – 4, Klonówka – 9, Koteże – 10, Kolincz – 44, Linowiec – 30,

Okole - Kręgski Młyn – 26, Nowa Wieś Rzeczna – 33, Lipinki Szlacheckie – brak danych, Rywałd – 1,

Rokocin – 32, Krąg – 41, Siwiałka – 1, Sumin – 2, Sucumin – 11, Stary Las – 11, Żabno – 9, Zduny –

4, Szpęgawsk – 4.

Ponadto do Rejestru Zabytków Województwa Pomorskiego wpisano następujące stanowiska

archeologiczne:

Tabela 35 Stanowiska archeologiczne wpisane do Rejestru Zabytków Województwa Pomorskiego

Lp. Numer decyzji Miejscowość Numer na planszy

1. 022/ Archeol. Owidz 67

2. 027/ Archeol. Siwiałka 1

3. 057/ Archeol. Ciecholewy 32

4. 169/ Archeol. Klonówka 45

5. 241/ Archeol. Kokoszkowy 65

6. 242/ Archeol. Linowiec 3

7. 305/ Archeol. Kolincz 91

8. 306/ Archeol. Sumin 14


Stanowiska archeologiczne będące zabytkami kultury materialnej stanowią integralną

część krajobrazu gminy. Specyfika ich ochrony polega m. in. na właściwym wykorzystaniu

zasobów kulturowych umożliwiających ich integrację funkcjonalno - przestrzenną z istniejącą

strukturą osadniczą, jak również ograniczeniu zbędnych działań inwestycyjnych na terenach

zabytkowych.

21

Źródło: Opracowano na podstawie Projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Starogard Gdański.

74

2.7.3 Założenia ruralistyczne22

Na terenie gminy Starogard Gdański zidentyfikowano następujące założenia ruralistyczne -

układy przestrzenne całych wsi oraz zespoły dworsko - parkowe o wyjątkowo zachowanych planie

i elementach struktury:

zespoły ruralistyczne: Owidz, Jabłowo, Dąbrówka, Sucumin, Sumin, Rokocin, Nowa Wieś

Rzeczna, Krąg, Żabno, Janin, Ciecholewy, Szpęgawsk, Rywałd, Brzeźno Wielkie, Klonówka,

zespoły dworsko - parkowe: w Jabłowie, w Kręgu, w Nowej Wsi Rzecznej (z folwarkiem),

w Owidzu, w Rokocinie, w Suminie, w Szpęgawsku,

zespół dworsko - folwarczny w Rywałdzie,

zespół pałacowo - folwarczny w Sucuminie.

parki podworskie zachowały częściowo cenne skupiska zabytkowej zieleni, jednak część z nich

uległa dewastacji:

Krąg – obszar 23 ha, regularny charakter założenia, krzyżujące się osie alei, regularne czworoboki

szpalerów grabowych, 300 - letnie lipy,

Nowa Wieś Rzeczna – ok. 6 ha, rozległe o różnorodnym charakterze założenie parkowe. Ciekawe

elementy krajobrazowo – kompozycyjne, rozbiegające się osie parkowe. Szpalery starych lip,

szpaler bardzo wysokich świerków, wyraźne wnętrza z dominantami na obrzeżach w postaci

pojedynczych drzew. Drzewostan bardzo ciekawy, m.in. dąb strzępolistny, modrzew japoński,

jawor czerwony, jesion płaczący, sosna wejmutka. W głębi park przechodzi w park leśny,

Rokocin - ok. 4,0 ha, park o charakterze kompozycji swobodnej, aleja bukowa, dominanty

parkowe na zamknięciach ciągów pieszych, ciekawe gatunki drzew. Przez park płynie strumień.

Szpęgawsk – 13,5 ha, rozległe założenie krajobrazowe, do pałacu wiedzie asymetryczna aleja,

za pałacem swobodny park ze strumieniem, przechodzący w park leśny,

Klonówka - 5,0 ha, dawniej duży park o swobodnym charakterze, położony nad Wierzycą, sporo

starych drzew, ślady polany parkowej z otwarciem na zakole rzeki, krąg lipowy. Obecnie park

leśny bezplanowo dosadzany klonami,

Jabłowo - 3 ha, założenie zajmuje wzniesienie nad jeziorem, sporo ciekawych okazów drzew,

na osi podjazdu jezioro, w głębi parku staw,

Owidz - 4,5 ha, park naturalistyczny, tworzone wnętrze parkowe, małe stawy połączone

strumieniem. Na osi dworu alejka zakomponowana w krąg,

Sucumin - kilka drzew w pobliżu pałacu, resztki alei dojazdowej,

Sumin - ok. 4 ha, park nad jeziorem, rozległe polany, wnętrza parkowe, dużo starych drzew

gatunków rodzimych, park w stanie dość dobrym, przed dworem bezplanowe dosadzenia.

Oprócz parków podworskich z cennej, zabytkowej zieleni na uwagę zasługują aleje

przydrożne oraz walory krajobrazowe i ekspozycyjne wokół obiektów i zespołów zabytkowych,

podkreślające usytuowanie ruralistycznych zespołów i obiektów zabytkowych w krajobrazie

naturalnym.

22

Źródło: Opracowano na podstawie Projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Starogard Gdański.

75

2.7.4 Instytucje kulturalne

Biblioteka Publiczna w Kokoszkowach

Siedzibą biblioteki jest Zespół Szkół Publicznych w Kokoszkowach. Księgozbiór biblioteczny

jest w całości skomputeryzowany, a elektroniczny katalog jest udostępniany wszystkim

zainteresowanym czytelnikom. Biblioteka Publiczna podlega władzom samorządowym gminy

Starogard Gdański. Władze gminy w ramach realizacji zadań związanych z rozwojem kultury,

przekazują co roku dotację na bieżącą działalność, utrzymanie i wyposażenie biblioteki.

Ponadto na terenie gminy funkcjonują dwa punkty biblioteczne w miejscowości Sucumin

i Szpęgawsk.

Tabela 36 Charakterystyka bibliotek – według stanu na 31.12.2010 r.

Rok 2010 Dane

Księgozbiór [szt.] 17 891

Pracownicy bibliotek [os.] 660

Czytelnicy w ciągu roku [os.] 156

Wypożyczenia księgozbioru na zewnątrz [szt.] 18 069

Źródło: Bank Danych Lokalnych, GUS.

Zespół Świetlic Wiejskich w Starogardzie Gdańskim

Samorządowa instytucja kultury pod nazwą Zespół Świetlic Wiejskich w Starogardzie

Gdańskim skupia 21 świetlic wiejskich z miejscowości: Barchnowy, Brzeźno Wielkie, Ciecholewy,

Dąbrówka, Jabłowo, Janowo, Klonówka, Kolincz, Kokoszkowy, Koteże, Krąg, Linowiec, Lipinki

Szlacheckie, Nowa Wieś Rzeczna, Owidz, Rokocin, Siwiałka, Sucumin, Sumin, Szpęgawsk, Zduny.

Świetlice wiejskie na terenie gminy pełnią funkcję lokalnych centrów społeczno - kulturalnych.

Odbywają się w nich zebrania wiejskie, uroczystości oraz imprezy okolicznościowe, spotkania

członkiń Kół Gospodyń Wiejskich.

W ramach działalności Zespołu Świetlic Wiejskich co roku realizowany jest szereg projektów

mających na celu zagospodarowanie czasu wolnego i rozwój mieszkańców poszczególnych

miejscowości gminy Starogard Gdański. Poniższa tabela zawiera wykaz przykładowych projektów

realizowanych w świetlicach wiejskich.

Tabela 37 Projekty realizowane przez świetlice wiejskie

L.p. Świetlica Projekty realizowane przez świetlice wiejskie

1 Barchnowy

"Bomba pomysłów", "Wesołe wakacje bez komputera", "Dla ciała i duszy", "Akademia zdrowia"

2 Ciecholewy

"Wakacyjna świetlica dla dzieci i młodzieży: W zdrowym ciele - zdrowy duch"

3 Jabłowo "AKADEMIA ZDROWIA"

4 Janowo "Just Dance -zajęcia z tańca nowoczesnego dla młodzieży", "Zielono mi - kurs architektury ogrodu i zagospodarowania terenów zielonych", "Janowo w obiektywie - kurs fotografii dla mieszkańców Janowa", "Taniec dobry na wszystko - kurs tańca towarzyskiego cz. II", "Taniec dobry na wszystko - kurs tańca towarzyskiego cz. I"

5 Klonówka

"Ferie 2011"

6 Koteże "Hula - hop", „Ferie w świetlicy”

76

L.p. Świetlica Projekty realizowane przez świetlice wiejskie

7 Krąg "Zajęcia ruchowe - aerobik"

8 Linowiec "Aktywne na wiosnę", "Nauka gry w piłkę siatkową", "Zajęcia świetlicowe dla dzieci i młodzieży"

9 Lipinki Szlacheckie

"Tenis stołowy", "Jak się pozbyć celulitu", "Jesteśmy łasuchami", "Karnawał i bezpieczne zabawy zimowe"

10 Nowa Wieś "Tenis stołowy"

11 Owidz

"Dokształcenie gimnazjalisty", "W wakacje się nie nudzimy bo dobrze się bawimy"

12 Rokocin "Witamy wiosnę"

13 Siwiałka "Zajęcia rehabilitacyjno - ruchowe", "Bezpieczne ferie - org. wolnego czasu, zajęcia świetlicowe dla dzieci i młodzieży", "Siwiałka na sportowo - nauka gry w tenisa stołowego dla dzieci i młodzieży z Siwiałki"

14 Sumin "DEUTSCH - nauka języka niemieckiego - 2011", "ENGLISH - nauka języka angielskiego dla dorosłych - 2011", "Nordic walking w Suminie - 2011", "Lato ze świetlicą – 2011,"Świetlica czeka - wiosna 2011", "Sumin Girls - 2011", "Świetlica wiejska czeka - 2011", "Wiosenny kiermasz różności", "KICK BOXING w Suminie", "ENGLISH - korepetycje dla młodzieży - 2011", "Nauka gry na gitarze"

15 Szpęgawsk "Zajęcia sportowo rekreacyjne dla dzieci i młodzieży z miejscowości

Szpęgawsk podczas wakacji", "Zajęcia świetlicowe w czasie ferii zimowych"

16 Zduny "Ognisko pracy przedszkolnej"

17 Brzeźno Wielkie

,,Konkurs tenisa stołowego”, ,,Konkurs wiedzy o twórczości Bernard Janowicza”

18 Dąbrówka ,,Nauka gry w tenisa stołowego”, ,,Kurs j. angielskiego”, ,,Kurs florystyki”

19 Kolincz

,,Kurs tańca towarzyskiego”, ,,Kurs tradycji, gwary i kuchni kociewskiej’’ ,,Zajęcia rekreacyjno – sportowe”

20 Sucumin ,,Zajęcia teatralne i muzyczne”

21 Kokoszkowy ,,Kurs tworzenia stron internetowych i obsługi komputera”

Źródło: Dane Urzędu Gminy w Starogardzie Gdańskim.

Stan techniczny świetlic wiejskich jest bardzo zróżnicowany. Kilka z nich, jak w: Janowie,

Ciecholewach, Suminie czy Nowej Wsi Rzecznej jest w bardzo dobrym stanie technicznym, posiada

bogate zaplecze i nie wymaga w najbliższym czasie większych nakładów inwestycyjnych. Planuje się

przeprowadzenie kompleksowych remontów w budynkach w Szpęgawsku, Dąbrówce i w najbardziej

zaniedbanej świetlicy w Rokocinie. Pozostałe świetlice są w stanie technicznym pozwalającym na

swobodne ich użytkowanie, jednak w miarę możliwości finansowych należałoby sukcesywnie

przeprowadzać w tych obiektach remonty. Obecnie trwa remont świetlicy wiejskiej w Kolinczu.

2.8 STAN INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ I SPOŁECZNEJ W MIEJSCOWOŚCIACH GMINY STAROGARD GDAŃSKI

Tabela 38 Zasoby - infrastruktura techniczna i społeczna z podziałem na miejscowości gminy Starogard Gdański – stan na 30.12.2011 r.

Lp Miejscowość

Lu

dn

oś

ć

Wo

do

cią

gi

Ka

na

liza

cja

Ga

z z

iem

ny

Św

ietl

ica

Gru

py

Od

no

wy

W

si

Bib

lio

tek

a /

Pk

t b

ibli

ote

czn

y

Re

miz

a

OS

P

Bo

isk

o

Klu

b s

po

rto

wy

Pla

c z

ab

aw

Sk

lep

s

po

ży

wc

zy

Ko

śc

iół

Ha

la s

po

rto

wa

Szk

oła

Prz

ed

szk

ole

Od

dzia

ł

prz

ed

szk

oln

y/‘

0”

Inn

e

form

y

prz

ed

szk

oln

e

Drogi

Ko

mu

nik

ac

ja

pu

bli

czn

a

Ga

str

on

om

ia

No

cle

gi

Ką

pie

lisk

o

kra

jow

a

wo

jew

ódzka

po

wia

tow

a

gm

inne

cho

dn

iki w

cen

tru

m

ście

żki

row

ero

we

Stan na 30.12.2011 r.

1 Barchnowy 168 x x x x x x x x x

2 Brzeźno Wielkie

232 x x x x x x x x x x x

3 Ciecholewy 259 x x x x x x x x

4 Dąbrówka 876 x x x x x x x x x x x x x x x x x x

5 Jabłowo 872 x x x x x x x x x x x x x x x x

6 Janin 120 x x x x x

7 Janowo 450 x x x x x x x x x

8 Klonówka 452 x x x x x x x x x x x x x x x

9 Kokoszkowy 1600 x x x x x x x x x x x x x x x x x x

10 Kolincz 836 x x x x x x x x x x x x

11 Koteże 807 x x x x x x x x x x x x x x x x x

12 Krąg 599 x x x x x x x x x x x x x x x x

13 Linowiec 366 x x x x x x x x x x

14 Lipinki Szlacheckie

461 x x x x x x x x x x

15 Nowa Wieś Rzeczna

967 x x x x x x x x x x x

16 Okole 184 x x x x x x x

78

Lp Miejscowość

Lu

dn

oś

ć

Wo

do

cią

gi

Ka

na

liza

cja

Ga

z z

iem

ny

Św

ietl

ica

Gru

py

Od

no

wy

W

si

Bib

lio

tek

a /

Pk

t b

ibli

ote

czn

y

Re

miz

a

OS

P

Bo

isk

o

Klu

b s

po

rto

wy

Pla

c z

ab

aw

Sk

lep

s

po

ży

wc

zy

Ko

śc

iół

Ha

la s

po

rto

wa

Szk

oła

Prz

ed

szk

ole

Od

dzia

ł

prz

ed

szk

oln

y/‘

0”

Inn

e

form

y

prz

ed

szk

oln

e

Drogi

Ko

mu

nik

ac

ja

pu

bli

czn

a

Ga

str

on

om

ia

No

cle

gi

Ką

pie

lisk

o

kra

jow

a

wo

jew

ódzka

po

wia

tow

a

gm

inne

cho

dn

iki w

cen

tru

m

ście

żki

row

ero

we

17 Owidz 533 x x x x x x x x x x x x

18 Rokocin 987 x x x x x x x x x x x x x x xx x

19 Rywałd 704 x x x x x x x x x x x x x

20 Siwiałka 299 x x x x x x x x x x x x x x x

21 Stary Las 58 x x x

22 Sucumin 572 x x x x x x x x x x x x x x x x x

23 Sumin 671 x x x x x x x x x x x x x x x x x x x

24 Szpęgawsk 649 x x x x x x x x x x x x x x x

25 Trzcińsk 260 x x x x x x x x x x x x

26 Zduny 608 x x x x x x x x x x x x x

27 Żabno 192 x x x x

Razem 14786 19 24 2 8 8 20 16 20 6 2 8 2 9 6 8 4


2.9 WALORY PRZYRODNICZE I KRAJOBRAZOWE

2.9.1 Warunki klimatyczne23

Według A. Wosia (1995) gmina leży w regionie klimatycznym Dolnej Wisły. Charakteryzuje się

on względnie dobrze zarysowanymi granicami a także wykazuje znaczne odrębności w zakresie

stosunków klimatycznych w stosunku do obszarów leżących w sąsiedztwie. Obszar gminy leży

w zasięgu wpływów oceanicznych, zimy nie są mroźne, a lato łagodne. Średnia roczna temperatura

wynosi około 7°C (w lipcu 16,5°C, a w styczniu od –3,0 do –1,0°C). W okresie wiosennym zjawiskiem

niekorzystnym są gwałtowne spadki temperatur związane z napływem chłodnego powietrza

arktycznego. Na obszarze gminy dominują wiatry z sektora południowego i południowo –

zachodniego, a ich średnia prędkość szacowana jest na ok. 4 – 5 m/s.

Gmina położona jest w I strefie klimatycznej, dla której zewnętrzna temperatura obliczeniowa

wynosi – 16°C oraz w tzw. III rejonie zasobów energii słońca. Oznacza to, że potencjalna użyteczna

energia słoneczna wynosi 915 kWh/m2. W półroczu letnim (kwiecień – wrzesień) wartość tej energii

szacuje się na ok. 750 kWh/m, a liczba godzin słonecznych wynosi ok. 1 640.

2.9.2 Ukształtowanie terenu24

Opierając się na podziale obszaru Polski na jednostki fizyczno – geograficzne obszar gminy

Starogard Gdański położony jest w północnej części mezoregionu Pojezierze Starogardzkie, obejmując

swoim zasięgiem fragmenty Wysoczyzny Starogardzkiej (część wschodnia) i Pojezierze Szpęgawskie

(część zachodnia).

Obszar gminy jest nachylony w kierunku wschodnim, od wysokości osiągających 127 m npm

w północno – zachodniej części obszaru gminy (na północ od wsi Krąg) do 43 m npm w dolinie Wierzycy

u ujścia Węgiermucy, w części wschodniej, czyli maksymalne wysokości względne wynoszą 84 m.

Średnie wysokości względne są niewielkie (kilka lub kilkanaście metrów) z wyjątkiem strefy krawędziowej

doliny Wierzycy oraz rynny jezior polodowcowych w rejonie Szpęgawska i Zdun.

Na obszarze gminy występują 3 obszary sandrowe:

sandr Trzciński zaczynający się pod Trzcińskiem, który biegnie wzdłuż Jeziora Kochanka

w kierunku południowym, przecinając dolinę Wierzycy,

sandr Koteż biegnący wzdłuż rynny Rokocińskiej,

sandr Staroleski położony w okolicy Starego Lasu.

Pod względem rzeźby terenu są to obszary o monotonnej, płaskiej powierzchni, sporadycznie lekko

sfałdowanej.

Do innych form działalności wodnolodowcowej, jakie występują na terenie gminy, zaliczyć

należy niezbyt głębokie rynny, z jeziorami w zagłębieniach, z reguły o kierunku południowym, na

niektórych odcinkach wykorzystywane przez rzeki i częściowo przez nie przekształcone. Wyróżnić można

3 ciągi rynien:

rynnę Jeziora Kochanka,

23

Źródło: Aktualizacja założeń do planu zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe. 24

Źródło: Opracowano na podstawie Projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy

Starogard Gdański, 2011 r. oraz Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Starogard Gdański, 2010 r.

80

rynnę Szpęgawską (z jeziorami Zduńskim i Szpęgawskim),

rynnę Rokocińską (z Jeziorem Sumińskim).

Istotnym elementem nie tylko krajobrazowym, ale przede wszystkim morfologicznym jest dolina

rzeki Wierzycy. Na obszarze gminy wykształciła ona wszystkie typowe elementy morfologiczne dla rzek

Pojezierza, tzn. płaskie dno z silnie meandrującym korytem i starorzeczami oraz odcinki przełomowe

o wąskiej dolinie o zboczach z systemem teras i krawędzi.

Na całym terenie gminy, na sandrach i obszarach morenowych występują liczne zagłębienia

bezodpływowe, bardzo różnej wielkości, od znacznych na obszarach sandrowych, po niewielkie, ale

w znacznej liczbie, zwłaszcza na obszarach moreny dennej. Najczęściej ich dna są zabagnione

i zatorfione, rzadko spotyka się formy suche.

2.9.3 Sieć hydrologiczna25

Wody podziemne

Głównym źródłem zaopatrzenia gospodarczego w wodę są warstwy międzymorenowe.

Na terenie gminy studnie głębinowe czerpią wodę głównie z utworów czwartorzędowych, jedynie

ujęcie w Rywałdzie pobiera wodę z utworów trzeciorzędowych. Wykorzystanie zasobów

zatwierdzonych w kat. B z utworów czwartorzędowych wynosi 5% w stosunku do poboru dobowego

i 4,8% z utworów trzeciorzędowych, czyli można mówić, że na obszarze gminy nie ma deficytu wody,

gdyż zatwierdzone zasoby są wykorzystywane w niewielkim stopniu. W związku z tym można przyjąć,

że perspektywiczne zapotrzebowanie na wodę na obszarze gminy powinno być zaspokojone.

W wyniku nadmiernej eksploatacji wód w najbliższej okolicy miasta Starogard Gdański obserwuje się

obniżenie zwierciadła wody i powstanie leja depresyjnego. Pierwszy poziom, który jest zasilany

głównie przez infiltrację wód opadowych, charakteryzuje się z reguły niekorzystnymi właściwościami

fizykochemicznymi, podobnie jak zaskórne wody holoceńskie. Wody te są jakościowo najgorsze.

Znaczenie gospodarcze mają przede wszystkim wody plejstoceńskie głębsze (od II poziomu).

Na obszarze gminy Starogard Gdański nie występują obszary chronione Głównych Zbiorników

Wód Podziemnych (GZWP).

Wody powierzchniowe

Rzeki

Gmina Starogard Gdański leży w obrębie dwóch jednostek hydrograficznych: dorzecza

Wierzycy i Raduni. Wody powierzchniowe zajmują w gminie 334,1 ha, co stanowi 1,7% jej

powierzchni.

Dorzecze Raduni obejmuje tylko północne i północno – wschodnie części gminy odwadnianą

przez Szpęgawę w części północno – wschodniej (ciek II rzędu) i Stynę w części północnej (ciek IV

rzędu) przepływającą przez Jezioro Godziszewskie.

Głównym systemem hydrograficznym jest zlewnia Wierzycy, której powierzchnia na obszarze

gminy wynosi ok. 188 km2. Przez gminę wiejską Starogard Gdański przepływa początkowo w kierunku

ku południu następnie ku wschodowi silnie meandrując. W kilku miejscach tworzy, nietypowe dla

25

Źródło: Opracowano na podstawie Projekt studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Starogard Gdański, 2011 r

81

regionu pomorskiego przełomy, o głęboko wciętych skarpach. Wierzyca płynie kolejno przez Okole,

Kręgski Młyn, Żabno, a następnie poniżej miasta Starogard Gdański przez Owidz, Owidzki Młyn,

Barchnowy, Kolincz, Klonówkę i Najmusy. Największe dopływy Wierzycy to Piesienica i Węgiermuca.

Piesienica wypływa z gminy Zblewo – płynie przez Stary Las, do Wierzycy wpada kilka kilometrów od

zachodnich granic miasta Starogard Gdański. Węgiermuca płynie wzdłuż wschodniej granicy gminy

w okolicach Lipinek Szlacheckich i osady Marywil, a następnie wpada do Wierzycy na południowy

wschód od Klonówki.

Tabela 39 Przepływy charakterystyczne Wierzycy i w jej dopływach na obszarze gminy Starogard Gdański

Lp. Nazwa rzeki Przekrój rzeki Pow. zlewni

w km2 do przekroju

Przepływy w m3/s

SWQ Q śr SNq

1. Wierzyca Starogard - Żabno

838,6 14,800 4,76 2,04

2. Piesienica ujście do Wierzcy 204,5 3,880 1,30 0,49

3. Wierzyca poniżej ujścia do

Piesienicy 1 043,1 17,300 5,99 2,59

4. Wierzyca Starogard Gdański 1 052,2 17,300 5,99 2,61

5. Dopływ spod Trzcińska

Starogard Gdański – most drogowy

- 0,152 0,78 0,05

6. Węgiermuca ujście do Wierzycy 168,4 3,400 1,07 0,40

7. Wierzyca poniżej ujścia do Węgiermucy

1 303,0 20,000 7,40 3,30

Źródło: Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego Gminy Starogard Gdański, 2010 r.

Jeziora

Do zbiorników naturalnych na terenie gminy należą liczne jeziora Pojezierza Starogardzkiego

Na terenie gminy znajduje się wiele jezior, z których część posiada walory rekreacyjne. Największe to

Godziszewskie (163,00 ha) leżące na granicy z gminą Skarszewy w północnej części gminy,

a następnie Sumińskie (95,4 ha) i Płaczewo (42,37 ha) w części południowej oraz Zduńskie (56,54 ha)

i Szpęgawskie (29,59 ha) w północno wschodniej.

Ważniejszych jezior, o wielkości powyżej 1 ha, jest 14 i liczą one łącznie ponad 479,10 ha,

przy czym niektóre z tych jezior (np. Godziszewskie) graniczą jedynie z obszarem gminy lub tylko

częściowo wchodzą w skład tego obszaru. Ponadto na obszarze gminy występuje blisko 200 jezior

o powierzchni poniżej 1 ha, których łączna powierzchnia wynosi około 140 ha.

Tabela 40 Wykaz jezior o powierzchni powyżej 1 ha

Lp. Wyszczególnienie Położenie Powierzchnia [ha]

Przybliżona długość linii brzegowej [m]

1. J. Godziszewskie Trzcińsk, Siwiałka 163,00 11 292,83

2. J. Grygorek Sucumin 14,04 2 277,09

3. J. Płaczewo Koteże, Dąbrówka 42,37 3 664,50

4. J. Płaczewskie Szpęgawsk, Kokoszkowy 7,74 1 061,18

5. J. Rokocińskie Rokocin 13,04 1 441,78

6. J. Skolinek Trzcińsk 1,89 582,56

82

Lp. Wyszczególnienie Położenie Powierzchnia [ha]

Przybliżona długość linii brzegowej [m]

7. J. Staroleskie Nowa Wieś Rzeczna, Stary Las

13,13 1 564,07

8. J. Sumińskie Sumin 95,41 6 465,82

9. J. Szpęgawskie Szpęgawsk 29,59 3 695,35

10. J. Szpęgawskie Szpęgawsk, Rywałd 21,99 3 019,14

11. J. Zduńskie Szpęgawsk, Ciecholewy 56,54 6 504,89

12. J. Żygowickie Ciecholewy 5,94 1 332,96

13. J. Trzcińskie Trzcińsk 2,49 655,00

14. J. Jabłowskie Jabłowo 11,92 1 310,00

Razem 479,10

Źródło: Projekt studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Starogard Gdański, 2011 r.

Na terenie gminy istnieje rozległa sieć cieków i rowów melioracyjnych. Ich stan techniczny jest

na ogół niezadowalający, wynika on z zaniedbań w zakresie utrzymania drożności cieków i rowów

melioracyjnych.

Na terenie gminy nie ma systemu zorganizowanego odprowadzania wód opadowych.

W większych wsiach istnieją fragmentaryczne odcinki kanalizacji deszczowej odwadniającej ulice

w ich centralnych częściach.

2.9.4 Ekosystemy leśne

Ekosystemy leśne reprezentowane są przez 3 siedliskowe typy lasów: bór mieszany świeży,

las mieszany i las świeży z nieznaczną przewagą dwóch pierwszych.

Największe kompleksy boru mieszanego świeżego występują na wschód, północny wschód

i północ od Starogardu Gdańskiego, na zachód od wsi Nowa Wieś Rzeczna, na południe od Rokocina

i na południe od Jezioro Płaczewo. W składzie gatunków siedlisk borowych dominuje buk, dąb, świerk,

modrzew i osika.

W wymienionych wyżej kompleksach leśnych oraz na wschód od Kolincza i na północ od

Jeziora Sumińskiego duże powierzchnie zajmuje las mieszany. Porasta również skarpy nad rzeką

Wierzycą. Drzewostan tworzy sosna z bukiem i dębem, w domieszce występuje świerk, modrzew,

osika, brzoza, lipa, klon, grab.

Las świeży, tworzy kilka enklaw: na północ od wsi Krąg, na południe od Jeziora Staroleskiego,

nad oboma Jeziorami Szpęgawskimi oraz na wschód od Kolincza. Drzewostan zbudowany jest z buka

i dębu. W domieszce występują: modrzew, daglezja, świerk, osika, klon, lipa, jawor.

Część lasów na terenie gminy, ze względu na pełnioną rolę, zakwalifikowana została do lasów

ochronnych. Są to lasy wodo - i glebochronne oraz lasy przeznaczone do masowego wypoczynku.

83

Lasy wodochronne mają za zadanie utrzymanie zdolności retencyjnej gleb leśnych i działanie

w ten sposób na polepszenie użytecznego obiegu wody w przyrodzie. Wyznaczone zostały nad

jeziorami: Płaczewskim, Szpęgawskim, Sumińskim oraz w dolinie rzeki Wierzycy: na północ od Nowej

Wsi Rzecznej, na południe od wsi Kręgski Młyn, na zachód od wsi Okole, na zachód od wsi Linowiec,

na południe od Rywałdu, na wschód od wsi Barchnowy i Owidz.

Lasy glebochronne wyznaczone w dolinie rzeki Wierzycy na wschód od Kolincza i na północ

od Nowej Wsi Rzecznej, mają za zadanie stałe zabezpieczenie wierzchnich warstw gleby przed

zwiewaniem lub zmywaniem, przeciwdziałanie rozmywaniu gleby i innym zjawiskom erozyjnym.

Na terenie gminy, nad Jeziorem Zduńskim oraz na wschód od wsi Kokoszkowy zostały

wyznaczone lasy do masowego wypoczynku. Mają one za zadanie stworzenie najlepszych warunków

rekreacji.

2.9.5 Zasoby surowcowe26

Kruszywa naturalne

Na terenie gminy brak jest udokumentowanych złóż kruszywa grubego – piasku ze żwirem.

Stwierdzono jednak istnienie jednego wyrobiska – Brzeźno II, w którym prowadzona była eksploatacja

kruszywa grubego na potrzeby budowlane okolicznej ludności. Obecnie eksploatacji zaniechano.

Udokumentowano trzy złoża kruszywa naturalnego drobnego – piasku. W pierwszym “Kolincz”

prowadzi się, w oparciu o koncesję, eksploatację 61,3 tys. ton piasku. Wyznaczono teren i obszar

górniczy o nazwie „Kolincz IA” (powierzchnia terenu górniczego 11 400 m², obszaru – 8 158 m²).

W drugim “Klonówka” zakończono eksploatację w polu B, zaś w polu A udokumentowano złoża

w kat. C1 w ilości 668,9 tys. ton. Udokumentowano także złoże „Siwiałka” w ilości 1 036,5 tys. ton.

Prowadzi się wydobycie w oparciu o koncesję, wyznaczono teren i obszar górniczy (powierzchnia

terenu górniczego 115 488 m², obszaru – 93 172 m²).

Surowce ilaste ceramiki budowlanej

Na terenie gminy Starogard Gdański udokumentowano dwa złoża:

złoże “Nowa Wieś” udokumentowano w kategorii C2, C1 i B, obecnie wykreślone z bilansu

kopalin,

złoże “Sucumin” udokumentowano w kategorii B oraz C2. Zasoby geologiczne wynosiły w kat. C2

171,0 tys. m3 (zasoby warunkowe) i w kat. B – 143,0 tys. m

3. Zasoby bilansowe wynoszą obecnie

73 tys. m3. Prowadzi się eksploatację w oparciu o koncesję, wyznaczono tereny i obszary

górnicze („Sucumin Południe” teren o powierzchni 22 388 m² i obszar 16 784 m², oraz „Sucumin

Północ” o powierzchniach odpowiednio 46 318 m² i 9 674 m²).

Złoża torfu

Złoża torfów zajmują w gminie Starogard Gdański powierzchnię 2 202,95 ha (ok. 8,7% powierzchni

gminy) o łącznych zasobach geologicznych 25 882,0 tys.m3, w tym pozabilansowych 15 878,0 tys.m

3,

tj. 61% zasobów ogółem. 36 największych złóż (powyżej 10,0 ha) zajmuje powierzchnię 1442,5 ha,

tj. 65,5% powierzchni złóż ogółem, z zasobami wynoszącymi 14 872,0 tys.m3, tj. 58% zasobów

26


84

ogółem. Wszystkie położone są w dolinie Węgiermucy, z czego dwa w części obejmują również teren

sąsiedniej gminy.

2.9.6 Prawne formy ochrony przyrody

Obszary Chronionego Krajobrazu

Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Wierzycy – obszar ten obejmuje

kilkudziesięciokilometrowy odcinek rzeki Wierzycy z jej doliną, wieloma jeziorami, z których najbardziej

znaczące to Godziszewskie, Krąg i Przywłoczno wraz z przylegającymi do nich gruntami.

Charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą terenu oraz interesującą florą i fauną. Znajduje się tu rezerwat

Brzęczek oraz projektowany rezerwat Jeziorka. Gnieździ się tu m.in. bocian czarny, żuraw, gągoł,

i wiele innych gatunków ptaków. Ograniczenia i zalecenia dotyczą ochrony wód i brzegów, rzek i jezior,

uregulowania gospodarki wodno - ściekowej w miejscowościach Stara Kiszewa, Pogódki,

zabezpieczenia stoków doliny przed erozją. Powierzchnia całego OCHK Doliny Wierzycy wynosi

10 784 ha.

Obszar Chronionego Krajobrazu Borów Tucholskich – obszar o powierzchni 65 780 ha obejmuje

kompleksy leśne w południowo - zachodniej części obrębu Starogard w obrębie jezior Sumińskie,

Borzechowskie Wielkie i Szteklin, położone przy jego wschodniej granicy. Drzewostany zajmują tu

żyzne siedliska i nie przypominają swoją budową właściwych temu obszarowi borów.

Pomniki przyrody

Na terenie gminy Starogard Gdański występują następujące pomniki:

drzewo sosna pospolita, obwód pnia 3,95 m, lokalizacja Sumin, przy szkole podstawowej, data

powołania 16.12.1978r. (rejestr Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody – nr 362),

grupa drzew 5 dębów szypułkowych o wymiarach: 6,20, 5,10, 4,40, 4,20, 4,00 m, lokalizacja

Leśnictwo Szpęgawsk, oddział 130d, na skarpie wzdłuż wschodniego brzegu Jeziora

Szpęgawskiego, data powołania – 17.12.1984r. (rejestr Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody –

nr 436).

Obszary Natura 2000

Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Dolina Wierzycy (PLH220094)

Obszar obejmuje dolinę Wierzycy, o długości około 21 km, na odcinku między jazem

w Czarnocińskich Piecach a mostem drogowym w Starogardzie Gdańskim. Rzeka ma charakter

podgórski. Koryto rzeczne ma tutaj szerokość do kilkunastu metrów, głęboko wcina się w otaczający

teren tworząc wyraźne jary i wąwozy. Dolina, mimo obecnego w wielu miejscach zagospodarowania

przez człowieka (m.in. elektrownia wodna, mosty, użytkowanie leśne i rolnicze) utrzymuje bogactwo

szaty roślinnej (zbiorowisk i flory) oraz fauny i cechuje się wysokimi walorami krajobrazowymi. Na

bardzo wysoką różnorodność biologiczną składa się występowanie 12 siedlisk programu Natura 2000

oraz wielu rzadkich, chronionych gatunków, zarówno roślin, jak i zwierząt.

Powierzchnia obszaru wynosi 4 618,3 ha.

85

Mapa 6 Dolina Wierzycy

Źródło: www.natura2000.gdos.gov.pl

Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk Grądy nad Jeziorami Zduńskim i Szpęgawskim (PLH220067)

Wyznaczony obszar zajmuje powierzchnię 174,33 ha i odznacza się urozmaiconą rzeźbą

terenu. Obszar Natura 2000 ma kształt pasa (o zróżnicowanej szerokości) otaczającego bezpośrednio

całe Jez. Zduńskie oraz dużą część zachodniego i wschodniego obrzeża Jeziora Szpęgawskiego

Północnego.

Mapa 7 Grądy nad Jeziorami Zduński i Szpęgawskim

Źródło: www.natura2000.gdos.gov.pl.

http://www.natura2000.gdos.gov.pl/

86

2.9.7 Stan i ochrona środowiska

Ochrona wód

Stan czystości rzek nie jest zadowalający. Wody Wierzycy, Piesienicy i Węgiermucy

klasyfikowane są w IV klasie czystości. Na stan taki wpływa głównie zawartość bakterii typu fekalnego

i związków fosforu. Głównym źródłem zanieczyszczenia są ścieki komunalne gminy Starogard

Gdański, a także ścieki z gmin sąsiednich Zblewa i Bobowa, które za pośrednictwem Piesienicy

i Węgiermucy trafiają do Wierzycy.

W ostatnim dziesięcioleciu, wśród jezior znajdujących się na obszarze gminy Starogard

Gdański, tylko jezioro Sumińskie objęte było badaniami stanu czystości wód. W tym samym roku

Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Gdańsku prowadził także badania wód jeziora

Godziszewskiego, które znajduje się wprawdzie poza granicami analizowanej gminy, ale trzy

stanowiska kontrolne na ciekach wpływających do tego zbiornika znajdowały się w obrębie gminy.

Na podstawie przeprowadzonych w 1999 roku badań, wody jeziora Sumińskiego zakwalifikowano do

III klasy czystości. Ich stan sanitarny był bardzo dobry w całym zbiorniku i odpowiadał I klasie.

Na podstawie badań stanu czystości wód jeziora Godziszewskiego, zbiornik ten zaliczono do II klasy

czystości, jednak jakość jego wód była zróżnicowana. Najlepszą jakość stwierdzono w rejonie

odpływu, najgorszą w części centralnej – III klasa. Stan sanitarny odpowiadał I klasie w całym

zbiorniku. Wody zasilające zbiornik, w tym wody cieków spływających z obszaru gminy (z okolic

miejscowości Siwiałka i Trzcińsk) były dobrej jakości.

Państwowy Terenowy Inspektor Sanitarny w Starogardzie Gdańskim prowadzi regularne,

coroczne badania wód kilku jezior znajdujących się na obszarze gminy Starogard Gdański (m.in.

jezioro Sumińskie, Płaczewo, Siwiałka). W roku 2003 udostępniono wszystkie badane jeziora do

organizowania kąpielisk.

Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Gdańsku wyznaczył obszary bezpośredniego

zagrożenia powodzią. Położone są one wzdłuż obydwu brzegów Wierzycy w całym jej przebiegu

przez teren gminy.

Ochrona powietrza

Gmina Starogard Gdański znajduje się poza zasięgiem szkodliwego wpływu emisji

zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł ponadlokalnych. Głównym źródłem zanieczyszczeń są

kotłownie lokalne oraz paleniska domowe, sukcesywnie eliminowane poprzez upowszechnianie paliw

ekologicznych. Na terenie gminy nie przewiduje się negatywnych działań ani lokalizacji inwestycji

powodujących emisję szkodliwych lub uciążliwych zanieczyszczeń.

Hałas

Na obszarze gminy głównym czynnikiem pogarszania się klimatu akustycznego jest ruch

samochodowy związany z istniejącym rozwojem motoryzacji. Do obszarów, na których okresowo

występują przekroczenia dopuszczalnych norm hałasu należą główne drogi tranzytowe, które

przebiegają przez teren gminy, tj. droga krajowa Nr 22 i droga wojewódzka Nr 222. Przekroczenia

wzdłuż tych dróg mogą wynosić nawet 15 dB od dopuszczalnych natężeń. Odrębnym źródłem hałasu

jest autostrada A1, jednak w tym przypadku już od etapu przygotowania inwestycji uwzględniano,

87

zarówno przy wyborze przebiegu oraz poprzez urządzenia ograniczające te oddziaływania (ekrany

akustyczne) minimalizację uciążliwości tej inwestycji na otoczenie.

2.10 WIELKOŚĆ I STRUKTURA BUDŻETU GMINY STAROGARD GDAŃSKI

2.10.1 Polityka finansowa gminy Starogard Gdański

Finanse gminy są integralną częścią publicznego systemu finansowego, obejmującego

procesy związane z gromadzeniem środków publicznych oraz z ich rozdysponowaniem. Gospodarka

finansowa gminy Starogard Gdański oparta jest na corocznie opracowywanym i uchwalanym przez

Radę Gminy budżecie zawierającym zestawienie prognozowanych dochodów, planowanych

wydatków oraz przychodów i rozchodów. Przygotowanie i opracowanie budżetu odbywa się zgodnie

z określonymi przepisami gminnymi – przede wszystkim uchwałami Rady Gminy w sprawie

uchwalenia budżetu gminy. Podstawowym aktem prawnym określającym zasady opracowania

budżetu, jego uchwalanie oraz wykonywanie jest ustawa o finansach publicznych27

.

Tabela 41 Kształtowanie się wyników finansowych samorządu w latach 2006-2010 [w zł]

2006

07/06 (%)

2007 08/07 (%)

2008 09/08 (%)

2009 10/09 (%)

2010

Dochody ogółem 24 830 299,54 114 28 227 293,79 114 32 137 451,11 105 33 821 908,35 139 46 859 807,21

Wydatki ogółem 27 260 178,32 102 27 754 506,21 108 29 868 814,47 111 33 012 948,42 163 53 791 486,92

Wynik finansowy

-2 429 878,78

472 787,58

2 268 636,64

808 959,93

-6 931 679,71

Wynik finansowy/ Dochody [%] -9,8 1,7 7,1 2,4 -14,8


Wynik różnicy między dochodami ogółem budżetu JST a wydatkami ogółem JST stanowi

odpowiednio nadwyżkę28

budżetu (gdy różnica jest wartością dodatnią) lub deficyt budżetu (gdy

różnica jest wartością ujemną). Z kolei wynik różnicy między dochodami bieżącymi budżetu

i wydatkami bieżącymi jest tzw. wynikiem operacyjnym. Wynik ten może przyjąć wartość dodatnią lub

ujemną.

W przypadku gdy wynik ten ma wartość dodatnią, wówczas mówimy o nadwyżce operacyjnej.

Pożądana nadwyżka operacyjna, jest bardzo ważnym aspektem wieloletniego planowania

finansowego, bowiem jest to istotny element średniej przy obliczaniu indywidualnego dla gminy

i dopuszczalnego od 2014 r. progu zadłużenia, czyli determinuje potrzeby pożyczkowe gminy.

Gmina Starogard Gdański w latach 2007 - 2009 wygenerowała nadwyżkę budżetową

(odpowiednio 472 787,58 zł, 2 268 636,64 zł, 808 959,93 zł), natomiast lata 2006 i 2010 zamknęły się

deficytem (odpowiednio – 2 429 878,78 zł, - 6 931 679,71 zł).

Relacja wyniku finansowego do dochodów wyniosła, w poszczególnych latach badanego

okresu, odpowiednio: -9,80%; 1,70%; 7,10%; 2,4%; -14,80.

27

Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. 2009 nr 157 poz. 1240). 28

Art. 217 ust. 1 Ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. 2009 nr 157 poz. 1240).

88

2.10.2 Struktura dochodów gminy Starogard Gdański

Gmina w celu realizacji zadań gromadzi dochody. Według zapisów ustawy z 13 listopada

2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2008 r., Nr 88, poz. 539) na

dochody tych jednostek składają się trzy podstawowe elementy: dochody własne, subwencja ogólna,

dotacje z budżetu państwa, udziały we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz

z podatku dochodowego od osób prawnych. Dochodami jednostek samorządu terytorialnego mogą

być także: środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi, środki pochodzące

z budżetu Unii Europejskiej oraz inne środki określone w odrębnych przepisach.

Dochody gminy Starogard Gdański w 2010 r. wyniosły 46 859 807,21 zł. Były one wyższe

o 66,01% niż w roku 2007.

Tabela 42 Dochody budżetowe gminy Starogard Gdański [w zł]

Wyszczególnienie 2007 2008 2009 2010

Dochody ogółem

ogółem 28 227 293,79 32 137 451,11 33 821 908,35 46 859 807,21

Dochody majątkowe

ogółem 668 092,60 858 058,61 730 240,34 9 382 027,27

wpływy ze sprzedaży składników majątkowych 195 519,33 616 429,98 202 420,44 384 453,81

Dochody własne

razem 12 606 334,13 15 208 946,11 15 949 569,99 19 354 810,10

dochody podatkowe - ustalone i pobierane na podstawie odrębnych ustaw 5 907 503,52 6 534 258,98 6 696 379,02 6 548 232,03

dochody podatkowe - podatek rolny 745 331,04 1 094 370,03 1 131 237,99 801 754,25

dochody podatkowe - podatek leśny 0,00 76 516,40 79 804,02 71 999,54

dochody podatkowe - podatek od nieruchomości 4 106 969,16 4 253 359,73 4 567 771,95 4 730 457,89

dochody podatkowe - podatek od środków transportowych 370 440,18 338 931,50 292 792,61 285 149,60

dochody podatkowe - podatek od czynności cywilnoprawnych 557 230,66 648 195,60 619 949,87 595 366,40

wpływy z innych lokalnych opłat pobieranych przez jednostki samorządu terytorialnego na podstawie odrębnych ustaw

199 290,45 169 629,00 157 843,14 207 927,65

wpływy z opłaty skarbowej 41 441,72 29 173,15 32 164,00 37 123,00

dochody z majątku 223 848,67 651 895,58 237 288,35 505 484,78

dochody z majątku - dochody z najmu i dzierżawy składników majątkowych JST oraz innych umów o podobnym charakterze

27 663,42 34 860,86 34 453,21 36 026,27

wpływy z usług 95 149,78 122 078,04 122 445,18 158 912,97

udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa razem 5 135 172,35 6 418 063,86 7 309 228,54 6 408 007,64

udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób fizycznych

5 050 626,00 6 369 367,00 7 144 538,00 6 168 330,00

udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób prawnych

84 546,35 48 696,86 164 690,54 239 677,64

pozostałe dochody - środki na dofinansowanie własnych zadań pozyskane z innych źródeł - razem

640 007,35 232 321,98 362 400,00 570 615,32

pozostałe dochody - środki na dofinansowanie własnych zadań pozyskane z innych źródeł - inwestycyjne

466 907,35 213 924,56 362 400,00 570 615,32

Subwencje ogólne

razem 8 282 502,00 9 833 797,00 10 622 773,00 10 947 875,00

Dotacje

ogółem - - 7 249 565,36 16 557 122,11

inwestycyjne - - 165 005,20 8 151 582,84


Obserwowany stały wzrost dochodów w budżecie gminy ma swoje odzwierciedlenie również

w wielkości dochodu w przeliczeniu na 1 mieszkańca. W 2010 r. dochód na 1 mieszkańca w gminie

kształtował się na poziomie 3 210,23 zł, stanowiąc około 89% średniej dla województwa pomorskiego.

89

Wykres 12 Dochód w przeliczeniu na 1 mieszkańca [w zł]

3210,02

3589,54

2333,192267,51

2020,42

3130,183135,45

2999,41

1500,00

2000,00

2500,00

3000,00

3500,00

4000,00

2007 2008 2009 2010

Gmina Starogard Gdański województwo pomorskie


W strukturze dochodów gminy Starogard Gdański dominują dochody własne. Stanowiły one

w 2007 r. – 44,66%, a w 2008 r. – 47,32%, w 2009 r.: 47,16%, w 2010 r.: 41,30%, całkowitych

dochodów gminy.

Wykres 13 Struktura dochodów gminy Starogard Gdański w latach 2007 – 2010 [w zł]

0,00%

5,00%

10,00%

15,00%

20,00%

25,00%

30,00%

35,00%

40,00%

45,00%

50,00%

2007 2008 2009 2010

Dochody własne Subwencje ogólne Dotacje

Źródło: Opracowanie własne. Na wielkość dochodów budżetowych gminy Starogard Gdański na przestrzeni lat 2007 – 2010

znaczący wpływ miały następujące źródła:

subwencje i dotacje na działalność związaną z realizacją zadań własnych i zleconych: w 2007 r.:

29,34%, w 2008 r.: 30,60%, w 2009 r.: 52,84%, w 2010 r.: 58,70%,

podatki i opłaty lokalne: w 2007 r.: 20,93%, w 2008 r.: 20,33%, w 2009 r.: 19,80%, w 2010 r.:

13,97%,

90

udziały w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa, tj. wpływy z podatku dochodowego

od osób prawnych i fizycznych: w 2007 r.: 17,89%, w 2008 r.: 19,82%, w 2009 r.: 21,12%, w 2010

r.: 13,16%.

Podatki i opłaty lokalne to znaczące i zarazem stabilne źródło dochodów gminy. Największy

udział w dochodach gminy ma podatek od nieruchomości, który jest najważniejszym z podatków

lokalnych. Dochody z tego podatku stanowiły w latach 2007 - 2010 odpowiednio 14,55%, 13,23%,

13,51% i 10,09% dochodów gminy.

Dotacje w budżecie gminy stanowiły w 2010 r. 35,33% (w roku 2009: 21,43%) dochodów

gminy ogółem. Największy udział miały dotacje celowe (20,29% w roku 2009 i 23,51% w roku 2010

dochodów ogółem).

Dochody z tytułu subwencji ogólnej wyniosły 5,47% w roku 2007 i 4,56% w roku 2010

dochodów ogółem. Największą część subwencji stanowiła część oświatowa (81,13% w roku 2007 do

80,23% w roku 2010 subwencji ogółem).

Udziały w dochodach budżetu państwa obejmują:

– udział w dochodach z tytułu podatku od osób prawnych (CIT),

– udział w dochodach z tytułu podatku od osób fizycznych (PIT).

Wprowadzone w 2004 r. zmiany w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego dla

budżetu gminy Starogard Gdański oznaczały wzrost wpływów z udziałów w wyżej wymienionych

podatkach. W 2003 r. wpływy te stanowiły 8,71% wszystkich dochodów budżetowych, podczas gdy

w 2009 r. – 21,61%. Wpływy z tytułu udziałów w PIT i CIT należą do tych dochodów budżetu gminy,

które charakteryzują się wysoką wrażliwością na zmiany koniunkturalne. Wspomniane zmiany

ustawowe a także korzystna sytuacja na rynku gospodarczym przyczyniały się do systematycznego

wzrostu wpływów z tego źródła.

Tabela 43 Dochody gminy z tytułu udziału w podatkach od osób fizycznych i prawnych w latach 2007 - 2010

2007 [zł] 2008 [zł] 2008/2007

[%] 2009 [zł]

2009/2008 [%]

2010 [zł] 2010/2009

[%]

Udziały w PIT 5 050 626,00 6 369 367,00 126,11% 7 144 538,00 112,17% 6 168 330,00 86,34%

Udziały w CIT 84 546,35 48 696,86 57,60% 164 690,54 338,20% 239 677,64 145,53%

Razem 5 135 172,35 6 418 063,86 124,98% 7 309 228,54 113,89% 6 408 007,64 87,67%


W 2010r. do budżetu gminy z tytułu udziału w PIT wpłynęło o 976 208,00 zł mniej niż w roku

poprzednim, co w głównej mierze wiązać można z kryzysem gospodarczym. W 2010 r. zanotowano

wyższe niż w 2009 r. wpływy z tytułu udziałów w podatku od osób prawnych (CIT).

2.10.3 Struktura wydatków gminy Starogard Gdański

Wydatki gminy ogółem w 2010 r. wyniosły 53 791 486,92 zł (wzrost o 93,81% w porównaniu

z 2007 r.).

Tabela 44 Wydatki budżetowe gminy Starogard Gdański [w zł] Wyszczególnienie 2007 2008 2009 2010

ogółem 27 754 506,21 29 868 814,47 33 012 948,42 53 791 486,92

wydatki majątkowe ogółem 5 768 035,71 6 060 882,46 7 803 355,63 24 942 923,50

wydatki bieżące ogółem - 23 807 932,01 25 209 592,79 28 848 563,42

91

Wyszczególnienie 2007 2008 2009 2010

wydatki bieżące na wynagrodzenia - 9 327 301,09 10 193 600,51 11 509 694,29

wydatki bieżące na pochodne od wynagrodzeń - 1 690 313,38 1 736 090,85 1 977 278,65

wydatki bieżące na zakup materiałów i usług - 3 948 399,74 4 154 959,35 5 037 333,60

dotacje ogółem 746 507,37 998 856,61 1 033 582,85 1 211 113,00

dotacje dla zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych i funduszy celowych 197 795,00 331 871,00 150 000,00 151 500,00

świadczenia na rzecz osób fizycznych 6 803 081,04 6 851 371,27 6 929 881,29 7 811 106,30

wydatki bieżące jednostek budżetowych ogółem 14 360 996,83 15 903 572,80 17 220 669,66 19 723 066,74

wydatki bieżące jednostek budżetowych na wynagrodzenia 8 075 734,30 - - -

wydatki bieżące jednostek budżetowych pochodne od wynagrodzeń 1 633 606,44 - - -

wydatki bieżące jednostek budżetowych na zakup materiałów i usług 3 855 094,38 - - -

obsługa długu publicznego 60 208,61 32 235,11 2 478,57 44 869,38

pozostałe wydatki 75 885,26 - - -


Główną pozycją wydatków gminy w podziale według rodzajów były wydatki bieżące, które

stanowiły w 2010 r. 53,63% wydatków ogółem wobec 79,71% w roku 2007. Spośród wydatków

bieżących najwięcej, bo 39,90% w roku 2010 wobec 39,18 % w roku 2008, przeznaczono na

wynagrodzenia.

Wykres 14 Struktura wydatków gminy Starogard Gdański w latach 2007 – 2010 według źródeł [w zł]

0,00

23 807 932,0125 209 592,79

28 848 563,42

7 803 355,63

24 942 923,50

6 060 882,465 768 035,71

0,00

5 000 000,00

10 000 000,00

15 000 000,00

20 000 000,00

25 000 000,00

30 000 000,00

35 000 000,00

2007 2008 2009 2010

wydatki bieżące ogółem wydatki majątkowe ogółem


Udział wydatków majątkowych w wydatkach budżetowych gminy w latach 2007 - 2010 wynosił

odpowiednio: 20,78%, 20,29%, 23,64% i 46,37%. Wyższy udział wydatków majątkowych

w strukturze wydatków gminy Starogard Gdański jest efektem między innymi dostępu do środków

pomocowych z Unii Europejskiej. Korzystanie z nich wymaga jednak posiadania w określonych

rozmiarach własnych środków finansowych na realizację przedsięwzięcia inwestycyjnego.

92

Tabela 45 Wydatki gminy Starogard Gdański według sfer wydatkowania w latach 2008 – 2010 [w zł]

Wyszczególnienie 2008 rok 2009 rok 2010 rok

Wydatki budżetu gminy ogółem (w złotych), w tym na:

29 868 814,47 33 012 948,42 53 791 486,92

gospodarkę mieszkaniową 677 527,83 1 135 587,18 1 571 916,71

administrację publiczną 3 672 343,02 4 075 914,77 4 136 780,62

oświatę i wychowanie 12 101 823,44 12 221 282,52 15 368 503,92

ochronę zdrowia 153 114,77 187 609,17 127 185,58

opiekę społeczną i pozostałe zadania w zakresie polityki społecznej

6 858 991,95 7 322 540,23 8 579 858,22


W strukturze wydatków gminy największą część stanowią wydatki na finansowanie sfery

edukacji i nauki. W 2008 r. wydatki na tę sferę wyniosły 12 101 823,44 zł (40,52% wydatków ogółem),

w 2010 r. – 15 368 503,93 zł (28,57% wydatków gminy).

Poważny udział w wydatkach budżetu gminy mają wydatki związane z ochroną zdrowia

i pomocą społeczną. W 2008 r. w tej sferze wyniosły 7 012 106,72 zł, a w 2010 r. – 8 707 043,80 zł,

stanowiąc kolejno 23,48% i 16,19% wydatków ogółem.

2.10.4 Działalność inwestycyjna

Realizacja konkretnych zadań inwestycyjnych przez gminę Starogard Gdański odbywa się na

podstawie określenia projektów priorytetowych przy uwzględnieniu możliwości ich finansowania.

Ważność inwestycji jest wymuszana przez oczekiwania społeczne, postęp cywilizacyjny, starzenie

i zużywanie się istniejącej infrastruktury, konieczność poprawy bezpieczeństwa, zmieniające się

uwarunkowania prawne, a także wizję i strategię rozwoju. W ostatnich latach największe nakłady

przeznaczane są na sfery transportu i łączności, zaopatrzenia mieszkańców w wodę, oświaty i

gospodarki komunalnej. Ograniczone środki w znacznym stopniu uniemożliwiają podejmowanie

większych przedsięwzięć rozwojowych.

W strukturze wydatków gminy Starogard Gdański środków finansowych przeznaczonych na

wydatki majątkowe inwestycyjne w ogólnej kwocie wydatków w kolejnych latach przejawiał wyraźną

tendencję rosnącą. Wraz ze zwiększającym się budżetem gminy rokrocznie zwiększają się też

nakłady finansowe na wydatki majątkowe.

93

Wykres 15 Udział wydatków majątkowych inwestycyjnych w wydatkach ogółem [zł]

23,6%

46,4%

20,3%20,8%

15,0%

20,0%

25,0%

30,0%

35,0%

40,0%

45,0%

50,0%

2007 2008 2009 2010


Tabela 46 Wydatki majątkowe w roku 2010 według sfer [zł]

Lp. Wydatki wg sfer 2010

1. Rolnictwo i łowiectwo 7 062 524,00

2. Transport i łączność 8 858 987,00

3. Turystyka 19 867,00

4. Gospodarka mieszkaniowa 1 363 721,00

5. Administracja publiczna 4 619,00

6. Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa

358 489,00

7. Oświata i wychowanie 3 215 436,00

8. Gospodarka komunalna i ochrona środowiska 2 651 089,00

9. Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 1 284 552,00

10. Kultura fizyczna i sport 123 640,00

Razem 24 942 924,00

Źródło: Sprawozdanie z wykonania budżetu gminy 2010.

W 2010 roku gmina Starogard Gdański poniosła wydatki majątkowe inwestycyjne

w wysokości 24 942 924,00 zł na przedsięwzięcia inwestycyjne zrealizowane w 2010 r. oraz na

kontynuację zadań rozpoczętych w latach poprzednich.

Wykres 16 Udział wydatków majątkowych w wydatkach ogółem w 2010 r. [zł]

28,31%

12,89%

10,63%

5,15% 0,50%

1,44%

0,02%

5,47%0,08% 35,52%

Rolnictwo i łowiectwo Transport i łącznośćTurystyka Gospodarka mieszkaniowaAdministracja publiczna Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowaOświata i wychowanie Gospodarka komunalna i ochrona środowiskaKultura i ochrona dziedzictwa narodowego Kultura fizyczna i sport

,


94

W strukturze wydatków budżetowych według sfer dominowały nakłady przeznaczone na

zadania inwestycyjne w obszarze transportu i łączności. Stanowiły one 35,5% wydatków majątkowych.

Wśród inwestycji istotnych dla układu komunikacyjnego gminy zalicza się m.in.:

budowę drogi gminnej nr 2130356 Jabłowo - Koteże stanowiącej obwodnicę dla miasta Starogard

Gdański,

budowę drogi gminnej Kokoszkowy – Linowiec,

budowę drogi gminnej w Koteżach ul. Sokoła, Sikorki i Piaskowa,

budowę drogi gminnej - ulicy Południowej i Kwiatowej w Kokoszkowach.

Ważną dziedziną w działalności inwestycyjnej gminy jest rolnictwo i łowiectwo, obejmująca

infrastrukturę wodociągową i sanitacyjną wsi. Wydatki inwestycyjne w tej sferze w 2010 roku wynosiły

28,3% wydatków majątkowych gminy. Najwięcej środków przeznaczono na:

budowę kanalizacji sanitarnej Kolincz - Owidz – Barchnowy,

budowę kanalizacji sanitarnej w Dąbrówce gmina Starogard Gd. i Jabłówku gmina Bobowo,

rozbudowę sieci kanalizacji sanitarnej w m. Kokoszkowy, Żabno wraz z budową sieci

wodociągowe w miejscowości Żabno.

Wysoki udział wydatków poniesionych w sferze oświaty i wychowania (12,9% wydatków

majątkowych) spowodowany jest przede wszystkim rewitalizacją zabytkowego budynku szkoły

w Brzeźnie Wielkim, termomodernizacją obiektów szkolnych Brzeźno Wielkie – Rywałd – Jabłowo

oraz budową sali gimnastycznej w Kokoszkowach.

W sferze gospodarki komunalnej i ochrony środowiska znaczne środki finansowe w 2010 r.

przeznaczono na realizację następujących przedsięwzięć:

budowa kanalizacji w Szpęgawsku,

budowa wodociągu w Rywałdzie (Najmusy) i w Klonówce,

budowa wodociągu w Szpęgawsku, ul. Starogardzka,

budowa wodociągu w Janinie i Kokoszkowach ul. Podgórna i Podmiejska,

budowa stacji podnoszenia ciśnienia wody ze zbiornikiem retencyjnym w Barchnowach,

odbudowa rurociągu w Sucuminie.

W sferze kultury i ochrony dziedzictwa narodowego największe wydatki majątkowe

przeznaczono na rekonstrukcję grodziska średniowiecznego w miejscowości Owidz.

Ściśle określone i ograniczone środki finansowe, jakimi rokrocznie dysponuje gmina Starogard

Gdański, nie pozwalają na szybkie i ciągłe realizowanie najważniejszych zadań inwestycyjnych.

Dlatego tak ważne stało się dofinansowanie zewnętrzne, przede wszystkim z funduszy UE, dzięki

czemu możliwa stała się realizacja dużych inwestycji.

Największą inwestycją dotowaną ze środków zewnętrznych jest rekonstrukcja grodziska

średniowiecznego w miejscowości Owidz, realizowana przy współpracy z gminą miejską Starogard

Gdański oraz Stowarzyszeniem Lokalna Grupa Działania „Chata Kociewia” w ramach Regionalnego

Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata 2007-2013. Ze środków UE na ten

projekt przekazane zostało 3 399 694,83 zł. Inne główne inwestycje, o podobnym źródle finansowania

(Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego) to budowa kanalizacji sanitarnej

w Dąbrówce gmina Starogard Gdański i Jabłówku gmina Bobowo, termomodernizacja budynków

szkół w Rywałdzie, Brzeźnie Wielkim i Jabłowie, budowa sali sportowej i kompleksu boisk sportowych

w Kokoszkowach.

95

W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko ze środków Funduszu

Spójności gmina Starogard Gdański pozyskała dofinansowanie w wysokości 3 259 781,96 zł na

budowę kanalizacji sanitarnej Kolincz – Owidz – Barchnowy.

W ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich gmina pozyskała dofinansowanie na

realizację następujących przedsięwzięć: budowa świetlicy wiejskiej w miejscowości Janowo,

rewitalizacja zabytkowego budynku szkoły w Brzeźnie Wielkim, budowa sieci wodociągowej

w miejscowości Żabno oraz rozbudowa sieć kanalizacji sanitarnej w miejscowościach Kokoszkowy

i Żabno, budowa parkingu przy szkole w Jabłowie, budowa ścieżki rowerowej w miejscowościach

Rokocin – Koteże, rekonstrukcja grodziska średniowiecznego w Owidzu (etap II – budowa amfiteatru

i wieży schodkowej wraz z zapleczem sanitarnym), budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowościach

Kolincz, Rywałd, Kokoszkowy oraz wodociągu w Kokoszkowach.

Szczegółowy wykaz zadań inwestycyjnych zrealizowanych przez gminę Starogard Gdański

w latach 1999 – 2011 oraz planowanych do realizacji w latach następnych znajduje się w Rozdziale

10. Projekty zrealizowane i przewidziane do realizacji przez gminę Starogard Gdański

niniejszego opracowania.

96

3 ANALIZA BENCHMARKINGOWA - MIEJSCE GMINY WIEJSKIEJ STAROGARD GDAŃSKI WŚRÓD GMIN POWIATU STAROGARDZKIEGO

W celu przeprowadzenia analizy porównawczej i określenia miejsca gminy wiejskiej Starogard

Gdański wśród gmin powiatu starogardzkiego dokonano budowy grupy odniesienia. Do analizy

benchmarkingowej zakwalifikowano następujące gminy: Bobowo, Kaliska, Lubichowo, Osieczna,

Osiek, Skarszewy, Skórcz, Smętowo Graniczne, Starogard Gdański, Zblewo. Są to gminy wiejskie

oraz miejsko – wiejskie, z analizy wyłączono gminy miejskie Starogard Gdański, Czarna Woda

i Skórcz. Zawężenia tego dokonano z uwagi na potrzebę przeprowadzenia badania w grupie gmin

charakteryzującej się podobnym potencjałem rozwojowym, zarówno społecznym, jak i gospodarczym.

Benchmarking przeprowadzono dla następujących obszarów: rozwój społeczny, rozwój

gospodarczy, rozwój przestrzenny i rozwój turystyczny w oparciu o odpowiednie mierniki

i wykorzystując zbiór danych statystycznych gromadzonych przez GUS.

Przy analizie porównawczej posłużono się zmiennymi, określając jednocześnie ich typ:

stymulanty (wskaźniki pozytywne) – zmienne, których rosnąca wartość świadczy o wzroście

poziomu badanego zjawiska, rosnącym wartościom tych wskaźników przyporządkowane są

rosnące oceny, wartością najkorzystniejszą stymulanty jest wartość maksymalna, najmniej

korzystną – wartość minimalna,

destymulanty – zmienne, których malejąca wartość świadczy o wzroście poziomu badanego

zjawiska, rosnącym wartościom tych wskaźników przyporządkowane są malejące oceny,

wartością najkorzystniejszą destymulanty jest wartość minimalna, najmniej korzystną – wartość

maksymalna.

W celu dokonania analizy benchmarkingowej posłużono się wskaźnikiem standaryzowanym

w taki sposób, aby możliwe stało się porównanie pozycji konkurencyjnej w różnych obszarach

potencjału gminy wiejskiej Starogard Gdański. W tym celu posłużono się wzorem:

100minmax

min

GBGB

GBGX

sMM

MMW

, gdzie:

Ws – wartość wskaźnika standaryzowanego,

MGX – wartość miernika w analizowanej gminie,

MGBmin – wartość miernika w gminie najsłabszej z grupy przyjętej do porównania,

MGBmax – wartość miernika w gminie najsilniejszej z grupy przyjętej do porównania.

Niezależnie od tego w jakich jednostkach podawany jest miernik wyjściowy, wartość

wskaźnika standaryzowanego może przybierać wartości z przedziału od 0 do 1. Im wartość Ws bliższa

1, tym większy potencjał danej gminy w analizowanym obszarze względem benchmarku.

Ponadto określono rozwój netto gminy, określany jako dystans pomiędzy procesami

rozwojowymi w gminie wiejskiej Starogard Gdański oraz gminach przyjętych jako punkty odniesienia

w ocenie. Uzyskanie wartości wskaźników rozwoju netto pozwoli na określenie kierunku oraz skali

97

zmian w gminie wiejskiej Starogard Gdański względem zmian w gminach traktowanych jako

benchmark. Wskaźniki rozwoju gminy wiejskiej Starogard Gdański oraz gmin traktowanych jako

benchmark wyliczone zostały na podstawie wartości mierników w różnych okresach (rok 2005 i rok

2009).

Wzór na wartość wskaźnika rozwoju przyjmuje następującą postać:

%100Si

nSi

GXRNW

WW

, gdzie:

WGXRN – wartość wskaźnika rozwoju netto gminy,

WSi – wskaźnik standaryzowany dla roku 2005 (i = 2005 r.)

WSi+n – wskaźnik standaryzowany dla roku 2009 (n= 4 lata, i+n = 2009 r.).

Jeśli WGXRN>100%, to gmina rozwija się szybciej niż konkurencyjne. Jeżeli natomiast WGXRN<100%, to

mówi się o rozwoju wolniejszym.

W wyniku przeprowadzonej analizy uzyskano ocenę bieżącego potencjału rozwojowego

poprzez określenie pozycji konkurencyjnej gminy wiejskiej Starogard Gdański względem przyjętych

benchmarków.

Miernik rozwoju społecznego

Pomiar rozwoju społecznego dotyczy ochrony zdrowia, edukacji i wychowania, kultury i sztuki,

a także warunków życia w gminie i demografii. W efekcie miernik ma za zadanie wskazać relatywny,

tj. ograniczony odniesieniem do porównywanych gmin, poziom zapewnienia warunków dla

zaspokajania potrzeb społecznych mieszkańców poszczególnych gmin, a także obecny poziom

rozwoju społecznego samych mieszkańców, mierzony ich aktywnością w poszczególnych obszarach.

Tabela 47 Zmienne składowe miernika rozwoju społecznego

Nr Nazwa zmiennej diagnostycznej

X1 Przyrost naturalny na 1 000 osób

X2 Saldo migracji na 1 000 osób

X3 Wskaźnik obciążenia ekonomicznego ludności

X4 Liczba oddziałów przedszkolnych ogółem na 10 tys. mieszkańców

X5 Uczniowie przypadający na 1 komputer w szkołach podstawowych

X6 Wypożyczenie księgozbioru na 1 czytelnika

X7 Wskaźnik zatrudnienia ogółem

X8 Udział bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym

X9 Liczba zakładów opieki zdrowotnej na 1 000 mieszkańców


Dla przeprowadzenia oszacowania miernika rozwoju społecznego posłużono się dziewięcioma

wskaźnikami. W zakresie ochrony zdrowia skorzystano ze wskaźnika liczby zakładów opieki

zdrowotnej na 1000 mieszkańców. Edukacja i wychowanie reprezentowane są poprzez liczbę

98

oddziałów przedszkolnych na 10 tys. mieszkańców oraz liczbę uczniów przypadającą na komputer

w pracowni informatycznej w szkole podstawowej oraz liczbę studentów na 1 000 mieszkańców.

Wskaźniki udziału bezrobotnych zarejestrowanych w liczbie ludności w wieku produkcyjnym,

zatrudnienia ogółem oraz średniego wypożyczenia księgozbioru na czytelnika obrazują poziom

rozwoju gmin i ich mieszkańców w obszarze kultury i jakości życia. Zagadnienia demograficzne

odzwierciedlone są w mierniku rozwoju społecznego poprzez wskaźnik migracji, przyrostu naturalnego

oraz obciążenia ekonomicznego.

W poniższych tabelach zaprezentowano wartości wybranych do analizy benchmarkingowej

w sferze społecznej zmiennych dla poszczególnych gmin dla roku 2005 i 2009.

Tabela 48 Zmienne składowe miernika rozwoju społecznego – wartości w roku 2005 dla gmin porównywanych

Nr

Rok Miara Stym.[s]/ Dest/[d]

Bobowo

Kaliska

Lubichowo

Osieczna

Osiek

Skarszewy

Skórcz

Smętowo Graniczne

Starogard Gdański

Zblewo

X1

2005 - s 11,2 4,50 5,00 5,70 -7,30 5,50 4,50 4,30 6,90 3,80

X2

2005 % s -9,2 4,30 -3,60 5,00

-12,00 0,40 0,40 -4,00 18,40 -1,80

X3

2005 osoba d 60,9 65,80 66,70 71,00 65,3 60,60 62,20 59,50 60,30 62,80

X4

2005 ilość s 3,5 1,90 1,80 7,20 0,00 -1,40 0,00 1,90 1,50 1,90

X5

2005 ilość s 10,68 47,10 23,22 13,00 12,57 39,25 19,44 37,54 18,09 28,82

X6

2005

wolumen s 13,8 18,00 46,90 11,0 18,6 23,1 30,0 27,00 28,40 16,60

X7

2005 wsk. s 5 9,50 6,50 13,00 4,80 16,50 8,30 8,80 16,80 10,30

X8

2005 % d 22,9 19,2 18,9 23,6 15,9 17,1 18,4 15,3 15,1 18,5

X9

2005 ilość s 0,4 0,2 0,2 0,4 0,4 0,1 0 0,2 0,1 0,3


Tabela 49 Zmienne składowe miernika rozwoju społecznego – wartości w roku 2009 dla gmin porównywanych

Nr Rok Miara Stym.[s]/ Dest/[d]

Bobowo Kaliska Lubichowo Osieczna Osiek Skarszewy Skórcz Smętowo Graniczne

Starogard Gdański

Zblewo

X1 2005 - s 1 3,4 5,3 -3,2 -2,8 6,4 3,9 3,9 7,5 4,5

X2 2005 % s 9,7 3,5 9,1 2,4 2 0,9 -5,5 -1,5 13,2 0,1

X3 2005 osoba d 57,7 59,1 60,8 63,7 58,3 55,6 57,2 53,40 53,2 55,4

X4 2005 ilość s 3,3 1,9 1,7 7,1 0 -2,8 0 1,9 1,4 4,5

X5 2005 ilość s 13,27 34,82 16,29 6,71 8,17 14,17 9,03 8,22 6,3 11

X6 2005 wolumen s 14 16 33 12,0 17,0 28,0 24,0 38,00 29 19

X7 2005 wsk. s 5,1 8,7 5,8 11,9 5,4 22,5 7,3 7,4 19,3 13,7

X8 2005 % d 13 13,2 10,6 14,7 10,5 10,8 12,7 12,9 9,6 11,8

X9 2005 ilość s 0,30 0,40 0,20 0,40 0,40 0,20 0,00 0,40 0,10 0,30


Po kalkulacji wartości znormalizowanych poszczególnych zmiennych w grupie zmiennych dla

porównywanych gmin, poszczególne wartości w przedziale od 0 do 1 charakteryzują miejsce wartości

opisywanego zjawiska w przedziale ograniczonym najniższą i najwyższą wartością wśród

analizowanej grupy.

Poniższe tabele prezentują wartość standaryzowaną wskaźnika potencjału konkurencyjnego

[WS] w rozbiciu na poszczególne lata badawcze:

Tabela 50 Wartość standaryzowana wskaźnika potencjału konkurencyjnego [WS] – rok 2005

Nr Rok Bobowo Kaliska Lubichowo Osieczna Osiek Skarszewy Skórcz Smętowo Graniczne

Starogard Gdański

Zblewo

99


Starogard Gdański

Zblewo

X1 2005 1,000 0,638 0,665 0,703 0,000 0,692 0,638 0,627 0,768 0,600

X2 2005 0,092 0,536 0,276 0,559 0,000 0,408 0,408 0,263 1,000 0,336

X3 2005 0,122 0,548 0,626 1,000 0,504 0,096 0,235 0,000 0,070 0,287

X4 2005 0,570 0,384 0,372 1,000 0,163 0,000 0,163 0,384 0,337 0,384

X5 2005 0,000 1,000 0,344 0,064 0,052 0,784 0,241 0,738 0,203 0,498

X6 2005 0,078 0,195 1,000 0,000 0,212 0,337 0,529 0,446 0,485 0,156

X7 2005 0,017 0,392 0,142 0,683 0,000 0,975 0,292 0,333 1,000 0,458

X8 2005 0,918 0,482 0,447 1,000 0,094 0,235 0,388 0,024 0,000 0,400

X9 2005 1,000 0,500 0,500 1,000 1,000 0,250 0,000 0,500 0,250 0,750




Starogard Gdański

Zblewo

X1 2009 0,393 0,617 0,794 0,000 0,037 0,897 0,664 0,664 1,000 0,720

X2 2009 0,813 0,481 0,781 0,422 0,401 0,342 0,000 0,214 1,000 0,299

X3 2009 0,417 0,553 0,718 1,000 0,476 0,214 0,369 0,000 0,000 0,194

X4 2009 0,616 0,475 0,455 1,000 0,283 0,000 0,283 0,475 0,424 0,737

X5 2009 0,244 1,000 0,350 0,014 0,066 0,276 0,096 0,067 0,000 0,165

X6 2009 0,077 0,154 0,808 0,000 0,192 0,615 0,462 1,000 0,654 0,269

X7 2009 0,000 0,207 0,040 0,391 0,017 1,000 0,126 0,132 0,816 0,494

X8 2009 0,667 0,706 0,196 1,000 0,176 0,235 0,608 0,647 0,000 0,431

X9 2009 0,750 1,000 0,500 1,000 1,000 0,500 0,000 1,000 0,250 0,750


Na podstawie wybranych zmiennych i przyjętej metodologii oszacowano poszczególne

mierniki rozwoju społecznego dla poszczególnych gmin, których wartości zaprezentowano poniżej.

Tabela 52 Wartość wskaźnika rozwoju netto gminy liczonego na podstawie wskaźników standaryzowanych [WGXRN]

Nr Bobowo Kaliska Lubichowo Osieczna Osiek Skarszewy Skórcz Smętowo Graniczne Starogard Gdański Zblewo

X1 39% 97% 119% 0% 0% 130% 104% 106% 0% 120%

X2 883% 90% 283% 76% 0% 84% 0% 0% 100% 89%

X3 343% 101% 115% 100% 94% 223% 157% 0% 0% 68%

X4 108% 124% 122% 100% 174% 0% 174% 124% 126% 192%

X5 0% 100% 102% 23% 0% 35% 40% 0% 0% 33%

X6 99% 79% 81% 0% 91% 183% 87% 224% 135% 173%

X7 0% 53% 28% 57% 0% 103% 43% 40% 82% 108%

X8 73% 146% 44% 100% 188% 100% 157% 0% 0% 0%

X9 75% 200% 100% 100% 100% 200% 0% 200% 100% 100%


100

Obliczone mierniki rozwoju społecznego analizowanych gmin pozwalają na stworzenie

relatywnego rankingu ich rozwoju w analizowanej sferze.

Tabela 53 Wartość wskaźnika rozwoju społecznego gminy

Lp. Gmina Miernik rozwoju społecznego

1 Bobowo 180%

2 Kaliska 110%

3 Lubichowo 110%

4 Osieczna 62%

5 Osiek 72%

6 Skarszewy 117%

7 Skórcz 85%

8 Smętowo Graniczne 77%

9 Starogard Gdański 60%

10 Zblewo 98%


Na podstawie przyjętych założeń syntetyczny miernik rozwoju społecznego pokazuje dość

niekorzystną sytuację w gminie i sytuuje gminę wiejską Starogard Gdański na ostatniej pozycji wśród

10 analizowanych gmin z wynikiem na poziomie 60%. Jest to wynik najsłabszy jednakże zbliżony do

wyniku, jaki osiągnęła gmina Osieczna, czyli 62%. Pozycję najwyższą w rozwoju społecznym uzyskała

gmina Bobowo z wynikiem 180%.

Wykres 17 Miernik rozwoju społecznego dla analizowanych gmin

0% 20% 40% 60% 80% 100% 120% 140% 160% 180%

Bobow o

Kaliska

Lubichow o

Osieczna

Osiek

Skarszew y

Skórcz

Smętow o Graniczne

Starogard Gdański

Zblew o


Miernik rozwoju gospodarczego

Pomiar rozwoju gospodarczego dotyczy obszarów struktury branżowej gospodarki,

działalności inwestycyjnej oraz potencjału strategicznego gminy w obszarze polityki budżetowej gminy.

W efekcie miernik ma za zadanie wskazać relatywny, tj. ograniczony odniesieniem do porównywanych

101

gmin, poziom rozwoju gospodarczego oraz atrakcyjności inwestycyjnej mierzonej czynnikami

konkurencji lokalnej, która może przyczynić się do rozwoju w latach następnych.

Tabela 54 Zmienne składowe miernika rozwoju gospodarczego


X1 Liczba podmiotów gospodarczych ogółem

X2 Poziom przedsiębiorczości w gminie

X3 Dochody budżetu gminy ogółem

X4 Dochody własne JST na mieszkańca

X5 Wydatki JST majątkowe inwestycyjne

X6 Wydatki majątkowe na 1 mieszkańca


Struktura branżowa gospodarki zobrazowana została poprzez wskaźnik liczby podmiotów

gospodarki narodowej oraz poziom przedsiębiorczości, określający liczbę zarejestrowanych

podmiotów gospodarczych względem liczby mieszkańców.

Potencjał strategiczny i inwestycyjny jednostki samorządu terytorialnego w sferze polityki

budżetowej określają mierniki dochodu budżetu gminy, dochodu własnego JST na mieszkańca,

a także wydatki JST majątkowe inwestycyjne oraz wydatki majątkowe na 1 mieszkańca.


w sferze gospodarczej zmiennych dla poszczególnych gmin dla roku 2005 i 2009.

Tabela 55 Zmienne składowe miernika rozwoju gospodarczego – wartości w roku 2005 dla gmin porównywanych

Nr Rok Miara Stym.[s]/Dest/[d Bobowo Kaliska Lubichowo Osieczna Osiek

X1 2005 jedn.gosp. s 158 336 329 137 182

X2 2005 jedn.gosp. s 557 654 586 493 756

X3 2005 zł s 5 280 862,0 11 254 784,0 11 293 539,0 6 289 181,0 4 153 761,0

X4 2005 zł s 462,7 587,9 670,0 521,1 629,4

X5 2005 zł s 1 328 524,0 3 753 650,0 810 525,0 1 208 678,0 81 503,0

X6 2005 zł s 468,3 730,3 144,5 434,6 33,8

Nr Rok Miara Stym.[s]/Dest/[d Skórcz Smętowo Graniczne

Starogard Gdański

Zblewo

X1 2005 jedn.gosp. s 174 229 737 737

X2 2005 jedn.gosp. s 381 434 543 686

X3 2005 zł s 10 309 269,0 9 604 222,0 24 661 118,0 20 190 145,0

X4 2005 zł s 458,6 539,5 700,9 486,4

X5 2005 zł s 2 748 216,0 749 904,0 6 184 161,0 8 012 915,0

X6 2005 zł s 602,0 142,0 455,6 745,6


Tabela 56 Zmienne składowe miernika rozwoju gospodarczego – wartości w roku 2009 dla gmin porównywanych

Nr Rok Miara Stym.[s]/Dest/[d] Bobowo Kaliska Lubichowo Osieczna Osiek

X1 2009 jedn.gosp. s 177 386 377 146 199

X2 2009 jedn.gosp. s 592 744 647 516 793

X3 2009 zł s 7 137 670,7 13 334 548,1 16 466 185,9 8 286 669,1 5 736 859,9

X4 2009 zł s 586,1 743,2 898,3 882,5 852,0

X5 2009 zł s 131 793,88 738 857,6 1 298 636,0 1 769 189,3 601 666,0

X6 2009 zł s 44,0 142,4 222,8 625,6 239,6

102

Nr Rok Miara Stym.[s]/Dest/[d] Skarszewy Skórcz Smętowo Graniczne

Starogard Gdański

Zblewo

X1 2009 jedn.gosp. s 926 198 270 1 115 850

X2 2009 jedn.gosp. s 644 439 516 769 767

X3 2009 zł s 33 895 964,7 11 227 446,0 13 663 654,1 33 821 908,4 29 159 347,9

X4 2009 zł s 858,0 662,6 840,7 1 100,3 673,3

X5 2009 zł s 3 900 402,0 1 257 991,0 2 793 430,7 7 803 355,6 4 251 147,3

X6 2009 zł s 271,3 279,2 534,1 538,1 383,6





analizowanej grupy.


[WS] w rozbiciu na poszczególne lata badawcze.



Starogard Gdański

Zblewo

X1 2005 0,035 0,331 0,319 0,000 0,075 1,000 0,061 0,153 0,997 0,997

X2 2005 0,469 0,728 0,547 0,299 1,000 0,392 0,000 0,141 0,432 0,813

X3 2005 0,055 0,346 0,348 0,104 0,000 0,999 0,300 0,266 1,000 0,782

X4 2005 0,017 0,534 0,873 0,258 0,705 0,524 0,000 0,334 1,000 0,115

X5 2005 0,157 0,463 0,092 0,142 0,000 0,390 0,336 0,084 0,769 1,000

X6 2005 0,610 0,978 0,155 0,563 0,000 0,272 0,798 0,152 0,593 1,000




Starogard Gdański

Zblewo

X1 2009 0,032 0,248 0,238 0,000 0,055 0,805 0,054 0,128 1,000 0,727

X2 2009 0,432 0,862 0,588 0,218 1,000 0,579 0,000 0,218 0,932 0,927

X3 2009 0,050 0,270 0,381 0,091 0,000 1,000 0,195 0,282 0,997 0,832

X4 2009 0,000 0,306 0,607 0,576 0,517 0,529 0,149 0,495 1,000 0,170

X5 2009 0,000 0,079 0,152 0,213 0,061 0,491 0,147 0,347 1,000 0,537

X6 2009 0,000 0,169 0,307 1,000 0,336 0,391 0,404 0,843 0,850 0,584


Na podstawie wybranych zmiennych i przyjętej metodologii dokonano oszacowania

poszczególnych mierników rozwoju gospodarczego dla poszczególnych gmin, których wartości

zaprezentowano poniżej.


Nr Bobowo Kaliska Lubichowo Osieczna Osiek Skarszewy Skórcz Smętowo Graniczne

Starogard Gdański

Zblewo

X1 92% 75% 75% 0% 73% 80% 87% 84% 100% 73%

X2 92% 118% 107% 73% 100% 148% 0% 154% 216% 114%

X3 91% 78% 109% 87% 0% 100% 65% 106% 100% 106%

X4 0% 57% 70% 223% 73% 101% 0% 148% 100% 148%

X5 0% 17% 165% 150% 0% 126% 44% 412% 130% 54%

X6 0% 17% 198% 178% 0% 144% 51% 555% 143% 58%


103

Obliczone mierniki rozwoju gospodarczego analizowanych gmin pozwalają na stworzenie


Tabela 60 Wartość wskaźnika rozwoju gospodarczego gminy

Lp. Gmina Miernik rozwoju gospodarczego

1 Bobowo 46%

2 Kaliska 60%

3 Lubichowo 121%

4 Osieczna 118%

5 Osiek 41%

6 Skarszewy 117%

7 Skórcz 41%



10 Zblewo 92%


Na podstawie przyjętych założeń syntetyczny miernik rozwoju gospodarczego sytuuje gminę

wiejską Starogard Gdański na drugiej pozycji z wynikiem na poziomie 132% jako gminę rozwijającą

się szybciej niż pozostałe osiem gmin. Najwyższy wskaźnik rozwoju gospodarczego uzyskała gmina

Smętowo Graniczne kształtujący się na poziomie 243%. Gminami odstającymi gospodarczo od

pozostałych są Skórcz i Osiek z wynikiem 41%.

Wykres 18 Miernik rozwoju gospodarczego dla analizowanych gmin

0% 50% 100% 150% 200% 250%

Bobowo

Kaliska

Lubichowo

Osieczna

Osiek

Skarszewy

Skórcz

Smętowo Graniczne

Starogard Gdański

Zblewo


Miernik rozwoju przestrzennego

Analiza obszarów rozwoju przestrzennego została oparta o zasoby mieszkaniowe

i infrastrukturę techniczną. Celem badania tej sfery jest porównanie gmin w aspekcie rozwoju

przestrzennego, wyrażającego techniczne warunki zamieszkiwania.

104

Tabela 61 Zmienne składowe miernika rozwoju przestrzennego


X1 Korzystający z instalacji w % ogółu ludności - wodociągi

X2 Korzystający z instalacji w % ogółu ludności - kanalizacja

X3 Korzystający z instalacji w % ogółu ludności - gaz

X4 Powierzchnia użytkowa mieszkań na 1 mieszkańca


W zakresie dostępu do infrastruktury technicznej uwzględniono odsetki osób korzystających

z sieci wodnej, kanalizacyjnej i gazowej.

Wśród proponowanych zmiennych diagnostycznych zastosowano także powierzchnię

użytkową mieszkań przypadającą na 1 mieszkańca celem rozszerzenia analizy dotyczącej warunków

zamieszkania.


w sferze gospodarczej zmiennych dla poszczególnych gmin dla roku 2005 i 2009.

Tabela 62 Zmienne składowe miernika rozwoju przestrzennego – wartości w roku 2005 dla gmin porównywanych

Nr Rok Miara Stym.[s] /Dest/[d]


Starogard Gdański

Zblewo

X1 2005 % s 68,3 86,5 59,4 84,2 26,9 84,0 88,1 80,2 70,5 94,7

X2 2005 % s 0,0 19,9 25,9 0,0 0,0 46,4 11,5 23,1 15,7 29,0

X3 2005 % s 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,1 0,0 0,0 7,8 0,0

X4 2005 m2 s 21,2 23,4 26,4 23,4 31,9 20,7 22,2 22,2 24,4 22,4


Tabela 63 Zmienne składowe miernika rozwoju przestrzennego – wartości w roku 2009 dla gmin porównywanych

Nr Rok Miara Stym.[s]/ Dest/[d]


Starogard Gdański

Zblewo

X1 2009 % s 68,6 87,4 60,7 84,4 27,6 86,5 88,3 82,6 71,6 94,8

X2 2009 % s 0,0 34,0 26,8 0,0 25,1 45,7 12,2 27,3 25,9 38,9

X3 2009 % s 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,1 0,0 0,0 10,2 0,0

X4 2009 m2 s 21,2 24,4 27,5 24,0 32,8 21,4 22,9 22,7 26,0 23,0





analizowanej grupy.





Starogard Gdański

Zblewo

X1 2005 0,611 0,879 0,479 0,845 0,000 0,842 0,903 0,786 0,643 1,000

X2 2005 0,000 0,429 0,558 0,000 0,000 1,000 0,248 0,498 0,338 0,625

X3 2005 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,013 0,000 0,000 1,000 0,000

X4 2005 0,000 0,206 0,486 0,206 1,000 -0,047 0,093 0,093 0,299 0,112


105



Starogard Gdański

Zblewo

X1 2009 0,610 0,890 0,493 0,845 0,000 0,876 0,903 0,818 0,655 1,000

X2 2009 0,000 0,744 0,586 0,000 0,549 1,000 0,267 0,597 0,567 0,851

X3 2009 0,000 0,000 0,000 0,000 0,000 0,010 0,000 0,000 1,000 0,000

X4 2009 0,000 0,276 0,543 0,241 1,000 0,017 0,147 0,129 0,414 0,155



poszczególnych mierników rozwoju przestrzennego dla poszczególnych gmin, których wartości




Starogard Gdański

Zblewo

X1 100% 101% 103% 100% 0% 104% 100% 104% 102% 100%

X2 0% 173% 105% 0% 0% 100% 108% 120% 167% 136%

X3 0% 0% 0% 0% 0% 76% 0% 0% 0% 0%

X4 0% 134% 112% 117% 100% -37% 157% 0% 138% 0%


Obliczone mierniki rozwoju przestrzennego analizowanych gmin pozwalają na stworzenie


Tabela 67 Wartość wskaźnika rozwoju przestrzennego gminy

Lp. Gmina Miernik rozwoju przestrzennego

1 Bobowo 20%

2 Kaliska 82%

3 Lubichowo 64%

4 Osieczna 43%

5 Osiek 20%

6 Skarszewy 49%

7 Skórcz 73%



10 Zblewo 47%


Na podstawie przyjętych założeń syntetyczny miernik rozwoju przestrzennego sytuuje gminę

wiejską Starogard Gdański na pierwszej pozycji wśród 10 analizowanych gmin z wynikiem na

poziomie 82%. Wartość ta wskazuje na wysoki poziom rozwoju gminy wiejskiej Starogard Gdański

w sferze przestrzennej. Najniższy wskaźnik osiągnęły gminy Osiek i Bobowo z wynikiem 20%.

106

Wykres 19 Miernik rozwoju przestrzennego dla analizowanych gmin

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%

Bobowo

Kaliska

Lubichowo

Osieczna

Osiek

Skarszewy

Skórcz

Smętowo Graniczne

Starogard Gdański

Zblewo


Miernik rozwoju turystycznego

Objęte analizą obszary rozwoju turystycznego to baza noclegowa, wyrażona liczbą obiektów

i miejsc noclegowych oraz udzielonych noclegów. W efekcie miernik ma za zadanie wskazać

relatywny, tj. ograniczony odniesieniem do porównywanych gmin, poziom rozwoju turystycznego,

wyrażający stopień zagospodarowania turystycznego.

Tabela 68 Zmienne składowe miernika rozwoju turystycznego


X1 Liczba obiektów turystycznych

X2 Liczba miejsc noclegowych ogółem

X3 Liczba osób korzystających z noclegów ogółem

X4 Liczba udzielonych noclegów ogółem Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS.


w sferze turystycznej zmiennych dla poszczególnych gmin dla roku 2005 i 2009.

Tabela 69 Zmienne składowe miernika rozwoju turystycznego – wartości w roku 2005 dla gmin porównywanych



Starogard Gdański

Zblewo

X1 2005 ob. s 0 0 6 0 0 4 0 0 2 2

X2 2005 msc s 0 0 370 0 0 263 0 0 107 160

X3 2005 osoba s 0 0 4 704 0 0 3 054 0 0 601 1 167

X4 2005 - s 0 0 18 797 0 0 11 905 0 0 996 5 712


107

Tabela 70 Zmienne składowe miernika rozwoju turystycznego – wartości w roku 2009 dla gmin porównywanych



Starogard Gdański

Zblewo

X1 2009 ob. s 0 0 4 0 0 4 0 0 2 4

X2 2009 msc s 0 0 292 0 0 258 0 0 126 291

X3 2009 osoba s 0 0 4 838 0 0 2 146 0 0 180 2 536

X4 2009 - s 0 0 18 395 0 0 9 825 0 0 2 626 9 037

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS




analizowanej grupy.





Starogard Gdański

Zblewo

X1 2005 0,00 0,00 1,00 0,00 0,00 0,67 0,00 0,00 0,33 0,33

X2 2005 0,00 0,00 1,00 0,00 0,00 0,71 0,00 0,00 0,29 0,43

X3 2005 0,00 0,00 1,00 0,00 0,00 0,65 0,00 0,00 0,13 0,25

X4 2005 0,00 0,00 1,00 0,00 0,00 0,63 0,00 0,00 0,05 0,30




Starogard Gdański

Zblewo

X1 2009 0,00 0,00 1,00 0,00 0,00 1,00 0,00 0,00 0,50 1,00

X2 2009 0,00 0,00 1,00 0,00 0,00 0,88 0,00 0,00 0,43 1,00

X3 2009 0,00 0,00 1,00 0,00 0,00 0,44 0,00 0,00 0,04 0,52

X4 2009 0,00 0,00 1,00 0,00 0,00 0,53 0,00 0,00 0,14 0,49



poszczególnych mierników rozwoju turystycznego dla poszczególnych gmin, których wartości




Starogard Gdański

Zblewo

X1 0% 0% 100% 0% 0% 150% 0% 0% 150% 300%

X2 0% 0% 100% 0% 0% 124% 0% 0% 149% 230%

X3 0% 0% 100% 0% 0% 68% 0% 0% 29% 211%

X4 0% 0% 100% 0% 0% 84% 0% 0% 269% 162%


Obliczone mierniki rozwoju turystycznego analizowanych gmin pozwalają na stworzenie


108

Tabela 74 Wartość wskaźnika rozwoju turystycznego gminy

Lp. Gmina Miernik rozwoju turystycznego

1 Bobowo 0%

2 Kaliska 0%

3 Lubichowo 100%

4 Osieczna 0%

5 Osiek 0%

6 Skarszewy 107%

7 Skórcz 0%



10 Zblewo 226%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS

Na podstawie przyjętych założeń syntetyczny miernik rozwoju turystycznego sytuuje gminę

wiejską Starogard Gdański na drugiej pozycji wśród analizowanych gmin z wynikiem na poziomie

149%.

Poziom rozwoju turystycznego przekraczający 100 % klasyfikuje gminę jako rozwijającą się

w sferze turystycznej szybciej niż gminy przyjęte jako benchmarki. Najwyższy rozwój turystyczny

w badaniu osiągnęła gmina Zblewo uzyskując wynik 226%. Ponadto badanie to pokazało, iż

o poziomie rozwoju turystycznego w powiecie starogardzkim można mówić tylko w przypadku

czterech z dziesięciu badanych gmin, gdyż w pozostałych gminach wskaźniki utrzymywały się na

poziomie 0%.

Wykres 20 Miernik rozwoju turystycznego dla analizowanych gmin

0% 50% 100% 150% 200% 250%

Bobow o

Kaliska

Lubichow o

Osieczna

Osiek

Skarszew y

Skórcz

Smętow o Graniczne

Starogard Gdański

Zblew o


109

Wskaźnik syntetyczny

W celu uzyskania maksymalnie syntetycznego wskazania rozwoju społeczno - gospodarczego

gminy wiejskiej Starogard Gdański i gmin wskazanych jako benchmarki dokonano oszacowania

mierników syntetycznych wykorzystujących zmienne i wskaźniki ze wszystkich sfer, tj. społecznej,

gospodarczej i przestrzennej.

Analizy dokonano w oparciu o 23 zmienne dobrane do mierników syntetycznych rozwoju

społecznego, gospodarczego, przestrzennego i turystycznego.

Wyniki syntetycznej analizy benchmarkingowej zaprezentowano poniżej:

Tabela 75 Wartość syntetycznego rozwoju (społeczno – gospodarczego) gmin w oparciu o 23 zmienne

Gmina Miernik rozwoju

społecznego

Miernik rozwoju

gospodarczego

Miernik rozwoju

przestrzennego

Miernik rozwoju

turystycznego

Wskaźnik syntetycznego

rozwoju

Bobowo 180% 46% 20% 0% 61%

Kaliska 110% 60% 82% 0% 63%

Lubichowo 110% 121% 64% 100% 99%

Osieczna 62% 118% 43% 0% 56%

Osiek 72% 41% 20% 0% 33%

Skarszewy 117% 117% 49% 107% 97%

Skórcz 85% 41% 73% 0% 50%

Smętowo Graniczne 77% 243% 45% 0% 91%

Starogard Gdański 60% 132% 82% 149% 106%

Zblewo 98% 92% 47% 226% 116%


Wykres 21 Miernik rozwoju analizowanych gmin

0% 20% 40% 60% 80% 100% 120%

Bobow o

Kaliska

Lubichow o

Osieczna

Osiek

Skarszew y

Skórcz

Smętow o Graniczne

Starogard Gdański

Zblew o


W przypadku syntetycznego miernika rozwoju, tj. obejmującego sfery społeczną, gospodarczą

przestrzenną i turystyczną gmina wiejska Starogard Gdański uzyskała drugi pod względem wysokości

wskaźnik (na poziomie 106%), sytuując się zaraz za gminą Zblewo, która uzyskała 116%. Osiągnięcie

110

wskaźnika rozwoju powyżej 100%, oznacza szybszy rozwój społeczno – gospodarczy gminy wiejskiej

Starogard Gdański w odniesieniu do gmin przyjętych do analizy.

Wśród badanych jednostek wszystkie pozostałe gminy osiągnęły wskaźnik poniżej 100%,

natomiast najniższy wynik osiągnęła gmina Osiek na poziomie około 33%.

111

4 ANKIETY POGLĄDOWE

Szczegółowa analiza przeprowadzonych konsultacji społecznych za pomocą ankietyzacji

została zaprezentowana w Raporcie z przeprowadzonej ankiety do Strategii Rozwoju Gminy

Wiejskiej Starogard Gdański na lata 2012-2022.

Na potrzeby Strategii Rozwoju Gminy Wiejskiej Starogard Gdański na lata 2012 – 2022

opracowano ankietę, skierowaną do liderów opinii publicznej, przedsiębiorców, mieszkańców oraz

wszystkich zainteresowanych rozwojem gminy Starogard Gdański. Celem ankiety było pozyskanie

szczegółowych danych na temat obszaru gminy Starogard Gdański. Dane uzyskane w ankiecie

uzupełniają informacje otrzymane z instytucji odpowiedzialnych za poszczególne działania w gminie

Starogard Gdański.

Ankieta składała się z 20 pytań, w tym również metryczki i miała formę pytań zamkniętych, jak

i otwartych, w których respondenci oceniali poszczególne elementy rozwoju społeczno –

gospodarczego gminy, władzę samorządową oraz funkcjonowanie Urzędu Gminy. W wypełnianiu

ankiety uczestniczyło 216 osób, jednak rozkład liczby głosów w poszczególnych pytaniach był

zróżnicowany, ponieważ nie wszyscy respondenci udzielali odpowiedzi na każde z postawionych

w ankiecie pytań.

Pytania w ankiecie były tak sformułowane, aby dać odpowiedź, co stanowi problem dla

mieszkańców i jak założyć długookresowy plan działania niezbędny dla realizacji zamierzeń

rozwojowych gminy.

Wypowiedzi osób ankietowanych znalazły odzwierciedlenie w zbudowanej diagnozie dla

potrzeb dokumentu Strategii oraz w tworzonych celach i kierunkach rozwoju gminy.

112

5 ANALIZA SWOT

Analiza SWOT stała się podstawą do zidentyfikowania i sformułowania podstawowych

problemów i zagadnień strategicznych.

Nazwa SWOT jest akronimem angielskich słów Strengths (mocne strony), Weaknesses

(słabe strony), Opportunities (szanse w otoczeniu), Threats (zagrożenia w otoczeniu).

Jest ona efektywną metodą identyfikacji słabych i silnych stron gminy oraz badania szans

i zagrożeń jakie stoją przed gminą. SWOT zawiera określenie czterech grup czynników:

„mocnych stron” – uwarunkowań wewnętrznych, które stanowią silne strony gminy i które

należycie wykorzystane sprzyjać będą jej rozwojowi (utrzymać je jako mocne, i na których

należy oprzeć jej przyszły rozwój);

„słabych stron” – uwarunkowań wewnętrznych, które stanowią słabe strony gminy i które

niewyeliminowane utrudniać będą jej rozwój (ich oddziaływanie należy minimalizować);

„szans” - uwarunkowań zewnętrznych, które nie są bezpośrednio zależne od zachowania

społeczności gminy, ale które mogą być traktowane jako szanse, i przy odpowiednio

podjętych przez nią działaniach, wykorzystane jako czynniki sprzyjające rozwojowi gminy;

„zagrożeń” - uwarunkowań zewnętrznych, które także nie są bezpośrednio zależne od

zachowania społeczności gminy, ale które mogą stanowić zagrożenie dla jej rozwoju

(należy unikać ich negatywnego oddziaływania na rozwój gminy).

Analiza dotyczy sytuacji, w jakiej obecnie znajduje się gmina, pozwala sformułować koncepcje

zrównoważonego rozwoju.

Przedstawiona poniżej analiza mocnych i słabych stron oraz szans i zagrożeń jest syntezą

poszczególnych obszarów życia społeczno - gospodarczego gminy. Poniższy zbiór informacji

o mocnych i słabych stronach gminy i stojących przed nią szansach i zagrożeniach jest uzgodnioną

wypadkową wiedzy o stanie i potrzebach gminy ułożonych przekrojowo (w ramach poszczególnych

obszarów życia społeczno – gospodarczego.

113

Tabela 76 Analiza SWOT sfery społecznej

PO

ZY

TY

WN

E

SFERA SPOŁECZNA

WEWNĘTRZNE ZEWNĘTRZNE

MOCNE STRONY SZANSE

dobrze rozwinięta współpraca gminy z organizacjami pozarządowymi,

bogate dziedzictwo kulturowe gminy,

rozwinięta baza sportowo – rekreacyjna,

wzrost liczby ludności ogółem w gminie,

zmodernizowana i systematycznie remontowana baza lokalowa szkół i placówek oświatowych,

wysoko wykwalifikowana kadra pedagogiczna,

aktywne środowisko lokalne,

korzystna struktura wiekowa mieszkańców,

dodatni przyrost naturalny,

utożsamianie się lokalnej społeczności z miejscem zamieszkania,

silne więzi lokalne (Kociewie),

spadek liczby osób bezrobotnych,

działalność świetlic wiejskich,

funkcjonowanie świetlic środowiskowo – opiekuńczych,

działalność Domu Pomocy Społecznej w Szpęgawsku i Domu Pomocy Społecznej w Rokocinie,

pomoc terapeutycznych dla osób uzależnionych od narkotyków i alkoholu.

integracja lokalnej społeczności,

zwiększona dostępność do środków zewnętrznych, służących rozwiązywaniu konkretnych problemów społecznych,

aktywność organizacji pozarządowych,

rozwój oferty edukacyjnej szkolnictwa na poziomie ponadgimnazjalnym,

dobre regulacje prawne na poziome Państwa pozwalające na prowadzenie skutecznej polityki społecznej w samorządach,

stworzenie warunków do rozwoju rynku pracy,

edukacja społeczeństwa w kierunku kształtowania pozytywnych postaw w zakresie zdrowego stylu życia,

NE

GA

TY

WN

E

NE

GA

TY

WN

E


SŁABE STRONY ZAGROŻENIA

rosnąca dysproporcja w strukturze wiekowej mieszkańców (starzenie się społeczeństwa),

pauperyzacja społeczeństwa,

wzrost liczby popełnionych przestępstw,

mała liczba mieszkań socjalnych,

niewystarczająca ilość miejsc pracy,

niestabilna sytuacja na rynku pracy,

spadek liczby osób w wieku przedprodukcyjnym,

niski poziom świadczonych usług medycznych,

brak dostępu do lekarzy specjalistów w pozostałych miejscowościach,

niski poziom świadomości ekologicznej i zdrowotnej,

brak monitoringu wizyjnego i elektronicznego gminy.

starzenie się społeczeństwa,

postępujący kryzys rodziny,

wzrost problemów społecznych wynikający z pogorszenia się sytuacji gospodarczej,

wzrost bezrobocia długotrwałego i zjawisko jego dziedziczenia oraz wzrost obszarów wykluczenia społecznego,

istnienie zjawiska zmęczenia, bezsilności i bezradności społecznej,

występowanie zjawiska rozpadu więzi społecznych i zaniku kontroli społecznej oraz zagrożeń funkcjonowania rodziny: uzależnień, zjawiska rozpadu więzi rodzinnych, bezrobocia, przemocy w rodzinie i ubóstwa.

114

Tabela 77 Analiza SWOT sfery infrastrukturalnej P

OZ

YT

YW

NE

SFERA INFRASTRUKTURALNA


MOCNE STRONY SZANSE

wysoki poziom zwodociągowania gminy,

korzystne warunki dostępu do zasobów energii dla inwestycji energochłonnych,

w coraz większym stopniu sprzyjające warunki infrastrukturalne do rozwoju funkcji pozarolniczych w obszarach wiejskich,

sieć infrastruktury drogowej, w tym autostrada A1,

dobre połączenie komunikacyjne z Trójmiastem i sąsiednimi ośrodkami regionalnymi,

dobrze rozwinięta infrastruktura sportowa,

istniejące oczyszczalnie ścieków.

dostępność środków UE sprzyjających rozwojowi infrastruktury technicznej,

tworzenie inicjatyw i partnerstw publiczno – prywatnych oraz publiczno – publicznych w zakresie budowy infrastruktury turystycznej,

współpraca z sąsiednimi samorządami w sprawie modernizacji infrastruktury drogowej.

NE

GA

TY

WN

E



niski poziom zgazyfikowania gminy,

brak wystarczającej ilości chodników przy drogach powiatowych, gminnych,

słabo rozwinięte zaplecze socjalne i serwisowe dla form turystyki,

duża ilość napowietrznej sieci energetycznej wysokiego napięcia – ograniczenia dla zabudowy,

niezadowalający stan dróg gminnych,

niewystarczające oświetlenie na terenie gminy,

rozproszona zabudowa mieszkaniowa,

brak zorganizowanego systemu odprowadzania wód opadowych.

niepełne wykorzystanie Funduszy Strukturalnych przy realizacji inwestycji infrastrukturalnych,

znaczący wzrost natężenia ruchu kołowego,

skutki rozwoju infrastruktury związanej z wydobyciem gazu łupkowego,

niekontrolowany rozwój infrastruktury związanej z farmami wiatrowymi.

zagrożenie niskiej absorpcji środków z UE na infrastrukturę w nowym okresie Programowania, z uwagi na dominująca rolę aglomeracji trójmiejskiej,

przepisy – np. dot. NATURA 2000, procedury środowiskowe – ograniczenia dla inwestycji infrastrukturalnych,

ograniczenia i wstrzymania przewozów na liniach kolejowych i komunikacji autobusowej.

115

Tabela 78 Analiza SWOT sfery gospodarczej

PO

ZY

TY

WN

E

SFERA GOSPODARCZA


MOCNE STRONY SZANSE

położenie gminy (jeziora, lasy, ukształtowanie terenu),

dobra dostępność komunikacyjna,

korzystne warunki do rozwoju turystyki, eko - i agroturystyki,

duża powierzchnia akwenów wodnych,

środowisko naturalne sprzyjające rozwojowi rolnictwa ekologicznego i produkcji zdrowej żywności,

istniejąca baza surowcowa dla rozwoju przemysłu rolno-spożywczego,

Starogard Gdański, stanowiący rynek zbytu dla firm z gminy wiejskiej,

możliwość rozwoju przemysłu drzewnego,

wzrost popytu na działki budowlane,

zasoby naturalne,

działalność Lokalnej Grupy Działania „Chata Kociewia”,

aktywność i przedsiębiorczość mieszkańców,

potencjał tradycji i kultury regionalnej dla kreowania produktów turystycznych,

duża liczba podmiotów gospodarczych,

korzystne warunki do inwestowania,

potencjał turystyczny, historyczny i przyrodniczy.

bliskość Specjalnej Strefy Ekonomicznej „Pomorze”,

ożywienie gospodarki w skali makro,

rozwój bazy noclegowej oraz gastronomicznej,

dostępność funduszy strukturalnych Unii Europejskiej,

budowa południowej obwodnicy dla miasta Starogard Gdański,

budowa północnej obwodnicy dla drogi wojewódzkiej nr 222,

budowa pola golfowego i aqua parku w Nowej Wsi Rzecznej,

rozwój przedsiębiorczości opartej na nowoczesnych, nieuciążliwych ekologicznie technologiach,

swoboda podejmowania działalności gospodarczej i realizacji inwestycji wynikająca z członkostwa Polski w Unii Europejskiej,

rozwój usług w MŚP,

wprowadzanie nowych technologii i know - how w sferę produkcyjną i usługową,

brak barier we współpracy zagranicznej,

aktywna współpraca z sąsiednimi samorządami,

rosnący popyt turystyczny,

moda na mieszkanie na wsi,

stworzenie produktu lokalnego – turystycznego,

wspieranie rozwoju turystyki przez samorząd,

kontynuowanie samorządowych inwestycji turystycznych i infrastrukturalnych,

inwestycje w przemysł i przetwórstwo rolno – spożywcze,

sprzyjające warunki do rozwoju rolnictwa ekologicznego i upraw roślin energetycznych,

możliwość rozwoju drobnej przedsiębiorczości,

sprzyjające warunki do rozwoju agro - i ekoturystyki,

sprzyjające warunki do rozwoju turystyki pieszej, rowerowej i wodnej,

rozwój bazy turystycznej.

NE

GA

TY

WN

E



słabo promowane tereny inwestycyjne,

istnienie zjawiska nielegalnego zatrudnienia,

brak silnego wewnętrznego kapitału inwestycyjnego,

spadek PKB w Polsce,

kryzys finansów publicznych w Polsce,

pogłębienie problemów gospodarki światowej,

116

brak lokalnego rynku zbytu produktów rolnych,

niski poziom technologii rolniczej,

brak grup producenckich rolników,

niska wartość bonitacyjna gruntów ornych,

mała aktywność ekonomiczna gospodarstw i trudności z akumulacją kapitału,

brak środków finansowych na inwestycje w rolnictwie,

brak systemu informacji gospodarczej,

brak instytucji wspierającej lokalną przedsiębiorczość,

Miasto Starogard Gdański koncentrujące większość oferty gospodarczej,

brak dostępu do Internetu szerokopasmowego.

wzrost bezrobocia w skali makro,

spadek konsumpcji,

trudności w pozyskiwaniu kredytów bankowych (oprocentowanie, zabezpieczenia),

zmniejszenie zakresu i wielkości pomocy publicznej,

recesja gospodarcza,

import surowców rolnych i żywność.

117

Tabela 79 Analiza SWOT sfery przestrzennej

PO

ZY

TY

WN

E

SFERA PRZESTRZENNA


MOCNE STRONY SZANSE

korzystne położenie geograficzne w pobliżu aglomeracji trójmiejskiej,

korzystne warunki środowiska naturalnego,

atrakcyjność krajobrazowa i przyrodnicza,

średniowieczne grodzisko w Owidzu,

czyste środowisko, brak uciążliwego przemysłu,

sprawny system odbioru i oczyszczania ścieków,

wolne tereny pod zabudowę stałą,

tereny pod budowę wiatraków prądotwórczych,

duże zasoby wód powierzchniowych,

wysoki stopień lesistości gminy,

zasoby kulturowe,

strefy ochrony archeologicznej,

wiele cennych architektonicznie elementów krajobrazu,

miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego.

dalsze podnoszenie jakości przestrzeni gospodarczej w gminie,

poprawa stanu technicznego istniejącej infrastruktury,

znaczna poprawa nawierzchni dróg,

konieczność wdrożenia norm europejskich w zakresie ochrony stanu środowiska przyrodniczego i rozwoju systemów infrastrukturalnych,

inwestycje publiczne, realizowane w oparciu o koncepcję współpracy publiczno-prywatnej,

intensyfikacja współpracy międzynarodowej,

napływ kapitału zewnętrznego,

wykorzystanie niekonwencjonalnych źródeł energii,

wzrost zainteresowania w Polsce i na świecie wypoczynkiem organizowanym w czystym, nieskażonym środowisku o atrakcyjnych i unikatowych zasobach przyrody.

NE

GA

TY

WN

E



niezadowalający standard urządzenia przestrzeni publicznych, tj. ulic, placów, parków,

zły stan oświetlenia ulic,

zły stan techniczny zabytkowych obiektów,

ekspansja osadnicza ludności Miasta Starogard Gdański powoduje znaczne rozproszenie zabudowy.

niekorzystna segregacja przestrzeni kulturalnej i historycznej,

zmiany podziału administracyjnego kraju,

centralizacja rozwoju kraju w ramach Obszarów Metropolitalnych,

marginalizacja powiatu starogardzkiego w przestrzeni województwa pomorskiego.

118

Tabela 80 Analiza SWOT sfery ekologicznej

PO

ZY

TY

WN

E

SFERA EKOLOGICZNA


MOCNE STRONY SZANSE

formy ochrony przyrody,

występowanie wód powierzchniowych umożliwiających zagospodarowanie szlaków wodnych, kajakowych,

brak przemysłu uciążliwego dla środowiska,

duża lesistość terenu,

dobry stan powietrza atmosferycznego,

elektrownie wodne,

znaczne zasoby naturalne (np. wody powierzchniowe, drewno).

zainteresowanie inwestorów i ludności terenami o czystym, atrakcyjnym środowisku,

wzrost popytu na usługi agroturystyczne związane z wykorzystaniem bogactwa środowiska naturalnego,

wzrost świadomości ekologicznej,

uporządkowana gospodarka odpadami w skali makro,

poprawa stanu sanitarnego wód rzecznych,

wykorzystanie odnawialnych źródeł energii.

NE

GA

TY

WN

E



niewystarczające wykorzystanie zasobów odnawialnych,

nieprawidłowe stosowanie środków ochrony roślin i nawozów,

zanieczyszczanie lasów i innych terenów przez ludność,

dominujący system ogrzewania węglem – duża emisja gazów,

zanieczyszczenia związane z ruchem komunikacyjnym,

zanieczyszczenie rzeki Wierzycy,

brak inwestycji związanych z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii,

niewystarczające nakłady na inwestycje w ochronie środowiska naturalnego,

szybkie tempo degradacji zasobów przyrodniczo – krajobrazowych.

chemizacja żywności (środki ochrony roślin, substancje dodatkowe do żywności),

zmiany klimatyczne i skutki tych zmian,

realna możliwość skażenia wód podziemnych,

przemysłowy charakter wydobywania gazu łupkowego,

niekontrolowana rozbudowa farm wiatrowych,

wysokie zagrożenie wystąpienia katastrofy ekologicznej na Bałtyku.

119

6 DIAGNOZA STANU GMINY

Diagnoza zawiera informacje o uwarunkowaniach demograficznych, gospodarczych,

przestrzennych i ekologicznych, analizy społeczne i ekonomiczne, na podstawie których

sformułowano wnioski będące punktem wyjścia do zdefiniowania głównych kierunków strategii

stanowiących treść niniejszego dokumentu.

Diagnoza Stanu jest syntezą wyników debat strategicznych, raportu o stanie gminy Starogard

Gdański, jak również konsultacji społecznych.

Charakterystykę obszarów cechuje wyszczególnienie ich cech w odniesieniu do gminy jako

całości, jej zróżnicowań wewnętrznych oraz pozycji w powiecie i województwie.

Poszczególnym wnioskom przyporządkowano następujące znaczenia:

wartość pozytywna dla rozwoju gminy

Czynnik społeczny lub ekonomiczny zidentyfikowany w Bilansie Otwarcia i/lub Analizie SWOT mający

dodatni wpływ - sprzyjający tworzeniu nowych wartości dodanych i działający ”in plus” dla rozwoju

społeczno – gospodarczego gminy.

wartość obecnie o niewielkim znaczeniu dla rozwoju gminy

Czynnik społeczny lub ekonomiczny zidentyfikowany w Bilansie Otwarcia i/lub Analizie SWOT nie

mający znaczącego wpływu na rozwój społeczno – gospodarczy gminy na obecnym etapie poziomu

rozwoju tego czynnika, ale w przyszłości w zależności od jego tendencji rozwojowych zależnych

bezpośrednio lub pośrednio od polityki społecznej i gospodarczej samorządu mogący stać się

wartością pozytywną lub negatywną dla rozwoju gminy.

wartość negatywna dla rozwoju społeczno – gospodarczego gminy Starogard

Gdański

Czynnik społeczny lub ekonomiczny zidentyfikowany w Bilansie Otwarcia i/lub Analizie SWOT mający

ujemny wpływ- niesprzyjający tworzeniu się nowych wartości dodanych i działający ”in minus” dla

rozwoju społeczno – gospodarczego gminy.

120

Społeczność Szczególnej uwagi wymagają osoby o złożonych, wielorakich potrzebach, uzależniających je od

pomocy innych oraz ich rodziny. Niepełnosprawni z terenu gminy są często gorzej wykształceni,

co zdecydowanie utrudnia ich funkcjonowanie na rynku pracy.

Ubóstwo, brak zatrudnienia, uzależnienia, zerwanie więzi rodzinnych przyczyniają się najczęściej

do występowania różnych form wykluczenia społecznego. Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej

na terenie gminy Starogard Gdański powinien w części rosnących problemów społecznych

poprawić położenie tej grupy społecznej zagrożonej wykluczeniem społecznym.

Problem uzależnień występujący w korelacji z ubóstwem i bezrobociem stanowi istotny problem

lokalnej społeczności. Dotychczasowe działania, które hamowały tendencje wzrostowe problemów

uzależnień i minimalizowały ich skutki, wymagają kontynuacji i ukierunkowania na kompleksową

i systemową pomoc obejmującą całą rodzinę.

Udział ludności w wieku przedprodukcyjnym zmniejsza się, natomiast wzrasta udział ludności

w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym co powinno się bezpośrednio przełożyć na korektę

polityki socjalnej i oświatowej na terenie gminy.

W pośredni sposób na funkcjonowanie lokalnej społeczności wpływają również kondycja

i działalność organizacji pozarządowych oraz system monitorowania i oceny pojawiających się

problemów społecznych. Wymusza to zwiększenie działań o charakterze partnerstw publiczno –

pozarządowych.

Dominującymi powodami trudnej sytuacji życiowej beneficjentów pomocy społecznej w gminie

Starogard Gdański, oprócz oczywistego ubóstwa, są: bezrobocie, niepełnosprawność, bezradność

w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego. W związku

z tym nie można zaniechać realizacji projektów edukacyjnych i profilaktycznych realizowanych

przy wsparciu środków UE.

Należy zwrócić uwagę na tzw. zjawisko zamkniętego kręgu ubóstwa w gminie Starogard Gdański.

Dotyczy ono wielu ubogich rodzin, a przejawia się m.in. tym, że dzieci z tych rodzin zazwyczaj

kończą swoją edukację po szkole gimnazjalnej lub zawodowej. Sytuacja ta wymaga większego

dostosowania kształcenia ustawicznego na terenie gminy do potrzeb rynku pracy.

Na terenie gminy utrwala się w wielu środowiskach symptom wyuczonej bezradności, co oznacza,

że pokoleniowo całe rodziny stają się stałymi podopiecznymi Gminnego Ośrodka Pomocy

Społecznej.

Bezrobocie, choć jego poziom w gminie w ostatnim okresie stopniowo malał to wskutek

spowolnienia gospodarczego spowodowanego światowym kryzysem, nadal dotyka znaczną część

populacji, przyczyniając się do ubożenia rodzin i w efekcie ich marginalizacji.

121

Infrastruktura Wartość o pozytywnym znaczeniu stanowi infrastruktura kulturalna oraz społeczno-publiczna

gminy. Jednak istniejące placówki kulturalne w dalszym ciągu wymagają poszerzenia zakresu

prowadzonej dotychczas działalności edukacyjnej i kulturalnej.

Dobrze rozwinięta sieć dróg na terenie gminy winna być przedmiotem dalszych inwestycji

poprawiających ich jakość i dostępność dla komunikacji zbiorowej i indywidualnej.

Istotny element, ułatwiający dostęp transportowy do gminy z zewnątrz stanowi autostrada A1.

Barierę w budowaniu spójnego terytorium gminy przy natężonym ruchu kołowym stanowi układ

dróg, powodujący, że przejazd z północnej części gminy do południowej i ze wschodniej do

zachodniej odbywa się przez miasto Starogard Gdański, co umacnia dominującą rolę miasta na

obszarze gminy.

Dla poprawy gospodarki energetycznej gminy konieczna jest budowa biogazowi i gminnej sieci

biogazu, obejmującej obszary zwartej zabudowy na terenie całej gminy, przesyłającej gaz do

opalania kotłowni lokalnych i źródeł indywidualnych.

Infrastruktura turystyczna na terenie gminy wymaga nie tylko działań na rzecz rozbudowy o nowe

szlaki turystyki rowerowej, pieszej, kajakowej czy rozbudowy bazy noclegowej i gastronomicznej,

ale także stworzenia kompatybilności tej infrastruktury z ofertą turystyczną opartą o zasoby

i walory przyrodnicze.

Infrastruktura sportowa i rekreacyjna wymaga dalszej rozbudowy oraz modernizacji

poszczególnych obiektów zwłaszcza w zakresie ogólnodostępnych obiektów otwartych i terenów

rekreacyjnych w obszarach predestynowanych dla rozwoju różnych form turystyki i wypoczynku.

Infrastruktura gminy to także dostępność wszystkich jego beneficjentów do wysokich technologii.

Stąd istnieje konieczność zwiększenia dostępności do Internetu szerokopasmowego i

podniesienia sprawności funkcjonowania administracji publicznej poprzez wprowadzenie pełnej i

niczym nieograniczonej usługi e- urząd.

Gospodarka Pozytywną wartością gospodarczą w gminie Starogard Gdański jest wykształcenie się na dobrym

poziomie procesów rozwojowych w sektorze prywatnym, jednak zauważa się brak struktur

wspierających rozwój małej i średniej przedsiębiorczości.

Duże znaczenie dla organizacji sprawnego zarządzania całym obszarem gospodarczym gminy

Starogard Gdański, w tym również na zasadach określonych pojęciem klastra gospodarczego

zyskującego w Europie coraz większe uznanie również jako formy sprzyjającej efektywniejszemu

dystrybuowaniu funduszy unijnych ma odpowiednia współpraca na szczeblu ponadlokalnym.

Występujące walory kulturowe i przyrodnicze sprzyjają rozwojowi turystyki na terenie gminy, która

jest dziedziną wschodzącej perspektywy gospodarczej gminy. Turystyka jednodniowa,

ewentualnie weekendowa i wypoczynkowa oparta o klientów z Pomorza winna stać się główną

ofertą gminy Starogard Gdański.

122

Struktura użytków rolnych w gminie stwarza warunki do rozwoju przetwórstwa rolno -

spożywczego w skali mikro w zakresie produkcji zdrowej żywności. Ponadto ze względu na

funkcje rolnicze gminy winny one stać się w wymiarze lokalnym jedną z podstaw rozwoju

działalności gospodarczej prowadzonej w ramach mikroprzedsiębiorstw i dotacji dostępnych na

ten cel.

Struktura użytków rolnych na terenie gminy jest również pozytywnym elementem jej rozwoju,

bowiem na terenie gminy Starogard Gdański istnieją korzystne warunki dla rozwoju agroturystyki.

Obecnie jednak wartości te są wykorzystywane na niewystarczającym poziomie.

Koniecznym działaniem jest modernizacja gospodarki energetycznej gminy poprzez

wprowadzenie upraw roślin energetycznych (np. kukurydza, buraki, zboża, trawy energetyczne).

Utworzenie celowego związku z Miastem Starogard Gdański, którego zadaniem byłoby

pozyskiwanie, przetwarzanie i handel nadwyżkami biomasy, warunkowałoby rozwój gospodarczy

gminy.

Ponadprzeciętny wskaźnik udziału osób w wieku produkcyjnym do ogółu ludności winien tworzyć

podstawy do działań zachęcających do tworzenia małej i średniej przedsiębiorczości przez kapitał

wewnętrzny przy zapewnieniu wsparcia ze strony gminy w postaci lokalnej organizacji wpierania

MSP i preferencji podatkowych.

Względnie niskie zadłużenie gminy Starogard Gdański w stosunku do dochodów daje możliwości

zwiększenia potencjału inwestycyjnego i ukierunkowania inwestycji w stronę poprawy

infrastruktury drogowej i komunikacji wewnętrznej również w partnerstwie z powiatem, co

znacznie zwiększy atrakcyjność gospodarczą gminy.

Internet jest nie tylko źródłem informacji, ale zaczyna odgrywać także coraz większą rolę przy

podejmowaniu decyzji inwestycyjnych, zakupie usług, w tym akomodacyjnych, dlatego warto

nadal pracować nad wizerunkiem oferty gospodarczej i turystycznej gminy w Internecie.

Przestrzeń W obszarze przestrzeni za pozytywny element należy uznać istnienie obszarów o walorach

turystyczno - krajobrazowych (obszary leśne, przyrzeczne, przyjeziorne), które sprzyjają rozwojowi

różnych form rekreacji i turystyki.

Konieczne są działania minimalizujące skutki wprowadzenia budownictwa mieszkaniowego do

pierwotnego krajobrazu poprzez wprowadzenie zieleni izolacyjnej i nasadzeń zieleni poprawiającej

cechy estetyczne krajobrazu.

Ekspansja budownictwa mieszkaniowego na terenie gminy o charakterze podmiejskim nie wpisuje

się w rolniczy charakter gminy, co powoduje rozproszenie zabudowy i utrudnioną obsługę

infrastrukturalną i transportową tych obszarów.

Gmina Starogard Gdański jest nierozłącznie związana z miastem Starogard Gdański

oddziaływującym na sferę gospodarczą i administracyjną mieszkańców gminy, stąd koniecznym

123

jest wypracowanie wspólnej polityki rozwoju gospodarczego przy udziale wszystkich gmin powiatu

starogardzkiego.

Ekologia Jednym z istotnych problemów ekologicznych gminy jest ciągle utrzymujące się zagrożenie dla

czystości powietrza powstające głównie poprzez spalanie odpadów, tworzyw sztucznych

w indywidualnych gospodarstwach rolnych oraz obiektach mieszkalnych.

Gospodarka wodno – ściekowa w gminie jest na dobrym poziomie, choć wymaga dalszych

inwestycji związanych z jej rozbudową i rozdziałem sieci kanalizacyjnej ogólnospławnej na

kanalizacyjną i deszczową

Brak pełnej świadomości znaczenia unikalności przyrodniczej obszarów prawnie chronionych dla

rozwoju agroturystyki, turystyki kwalifikowanej i rekreacyjnej na terenie gminy Starogard Gdański

powoduje tworzenie planów inwestycyjnych sprzecznych z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Na rozwój turystyki negatywnie wpływa duża ilość źródeł niskiej emisji, dlatego konieczna jest

promocja energii odnawialnej, również wśród rolników i mieszkańców tzw. zabudowy

rozproszonej.

Koniecznym działaniem jest promocja biomasy (w tym słomy, siana i drewna odpadowego) do

ogrzewania budownictwa mieszkaniowego w zabudowie rozproszonej.

Koniecznym działaniem przed przystąpieniem do wielu rozwiązań proekologicznych jest

w dalszym ciągu propagowanie szeroko rozumianej edukacji ekologicznej, zarówno wśród dzieci

i młodzieży szkolnej, jak i dorosłych mieszkańców gminy.

Konieczna jest edukacja, propagowanie i wspieranie rożnych form wykorzystania energii

odnawialnej przez jej indywidualnych odbiorców.

124

7 ZAŁOŻENIA DO STRATEGII ROZWOJU GMINY WIEJSKIEJ STAROGARD GDAŃSKI NA LATA 2012 - 2022

Przy tworzeniu Strategii Rozwoju Gminy Wiejskiej Starogard Gdański na lata 2012 - 2022

przyjęto następujące założenia:

Gmina Starogard Gdański posiada predyspozycje i możliwości do rozwoju różnych form małej

i średniej przedsiębiorczości, kultury, sportu, rekreacji, wypoczynku, mieszkalnictwa, usług

socjalnych i zdrowotnych. Podniesienie konkurencyjności gminy jako obszaru o wysokim

poziomie rozwoju społeczno – gospodarczego jest możliwe poprzez wzmocnienie istniejącej

oferty inwestycyjnej gminy oraz uzupełnienie jej o nowe formy aktywności w obszarze turystyki,

rekreacji i wypoczynku. Prowadzenie monitoringu rodzących się zjawisk społecznych

i istniejących problemów społecznych stworzy warunki dla prawidłowego podejmowania

decyzji strategicznych dla rozwoju gminy i zaspokojenia potrzeb jego mieszkańców.

Istniejące i potencjalne zasoby energii odnawialnych na terenie gminy Starogard Gdański,

a szczególnie biomasy są wystarczające dla zaspokojenia perspektywicznych potrzeb

cieplnych budownictwa mieszkaniowego, usług i obiektów użyteczności publicznej i przemysłu.

Wykorzystanie tych zasobów może przynieść społeczności gminy wymierne korzyści

w postaci: zwiększenie lokalnego bezpieczeństwa energetycznego, poprawy stanu

środowiska, zmniejszenia bezrobocia i aktywizacji lokalnej przedsiębiorczości czy znaczącego

obniżenia kosztów ogrzewania.

Należy zadbać, aby rozwój społeczno – gospodarczy gminy Starogard Gdański nie przebiegał

z naruszeniem interesów jego mieszkańców ani kosztem utraty komfortu życia osób, dla

których gmina stała się miejscem stałego pobytu i życia rodzinnego.

Należy doprowadzić do zrównoważonego rozwoju wszystkich obszarów gminy w oparciu

o rozwój i powszechną dostępność mieszkańców gminy do infrastruktury technicznej,

kulturalnej, sportowej, rekreacyjnej i wypoczynkowej oraz gminnych zasobów społecznych.

Rozwój społeczno – gospodarczy gminy Starogard Gdański uzależniony jest także od

uwarunkowań subregionalnych określonych strategiami gmin sąsiednich, szczególnie miasta

Starogard Gdański.

125

8 PERSPEKTYWY I KIERUNKI ROZWOJU SPOŁECZNO – GOSPODARCZEGO

8.1 WIZJA I MISJA GMINY

Wizja

Wizja jest nieokreślonym w czasie i przestrzeni (chociaż odnosi się w tym przypadku do

obszaru gminy Starogard Gdański) spojrzeniem w przyszłość, jaką lokalna społeczność widzi dla

siebie i określeniem miejsca, w którym chce żyć, pracować i wypoczywać i z którym wiąże swoje

nadzieje na realizację swoich życiowych planów i marzeń.

WIZJA Gmina Starogard Gdański – gmina przyjazna mieszkańcom i inwestorom,

gmina z rozwijającą się infrastrukturą techniczną i społeczną, bezpieczny

i ekologiczny obszar rozwoju gospodarczego, na terenie której stosowane są

zasady zrównoważonego rozwoju we wszystkich aspektach życia.

Dzięki licznym atutom środowiska naturalnego oraz rozwiniętej infrastrukturze

stwarzająca korzystne warunki zamieszkania, spędzania wolnego czasu oraz

rozwojowi małej i średniej przedsiębiorczości.

Misja

Misja jest wyrażeniem, które określa główny cel gminy, jej „sens życia”. Jest wyrazem dążeń

i oczekiwań w stosunku do gminy, dla której została sformułowana.

Wypracowana misja rozwoju gminy poprzez wizję, pokazuje pozytywny obraz gminy

Starogard Gdański w perspektywie do roku 2022. Przeprowadzone analizy i wyartykułowane potrzeby

mieszkańców, pozwalają na określenie głównych celów strategii. Cele te będą wyznacznikiem

kierunku wszystkich działań objętych strategią.

Misja dla gminy Starogard Gdański jest opisem wizji gminy oraz głównego pola działań

w najbliższych latach. Koncentruje się ona na istocie rzeczy, dostosowuje kierunki działań do

długoterminowych celów, równocześnie pełni funkcje motywacyjne i promocyjne.

Misja wyraźnie określa charakter gminy i wskazuje jej atuty. Z misji bezpośrednio wynikają

obszary, które powinny być rozwijane. Obszary rozwojowe gminy Starogard Gdański wzajemnie się

uzupełniają.

W dalszej części strategii przedstawiono obszary, cele i kierunki działania dla każdego

z obszarów życia społeczno – gospodarczego (przestrzeń, gospodarka, społeczność, ekologia).

126

Dla każdego obszaru priorytetowego wskazano powiązania z priorytetami zapisanymi w Strategii

Rozwoju Województwa Pomorskiego. Podobnie uczyniono z każdym z celów szczegółowych tej

strategii wskazując na jego powiązania z wybranym celem szczegółowym strategii wojewódzkiej.

MISJA

Teraźniejszością i przyszłością gminy Starogard Gdański jest jej

zrównoważony rozwój w harmonii ze środowiskiem przyrodniczym,

gospodarczym i społecznym, umożliwiający przekształcenie gminy

w wyróżniające się w powiecie starogardzkim atrakcyjne miejsce zamieszkania,

pracy i wypoczynku z dobrze wykształconymi i silnymi funkcjami

gospodarczymi, turystycznymi, rekreacyjnymi i wypoczynkowymi o znaczeniu

regionalnym.

Dążenie do równomiernego, kompleksowego rozwoju gminy Starogard

Gdański poprzez zachowanie równowagi pomiędzy aktywnością gospodarczą

opartą na solidnej bazie usługowo – gospodarczej i rolniczej a ochroną

środowiska przyrodniczego i kulturowego.

Gmina propagująca nowe technologie w zakresie ochrony środowiska i technik

wytwarzania energii.

Atrakcyjna turystycznie rolnicza gmina Starogard Gdański, jest przyjazna

mieszkańcom i inwestorom, sprzyja rozwojowi przedsiębiorstw tworzonych

zarówno przez inwestorów zewnętrznych, jak i wewnętrznych oraz posiada

zróżnicowany sektor usług. Rolnicy są skupieni w organizacjach, grupach

producenckich i spółdzielczych.

127

SŁOWNICZEK Diagnoza, przy uwzględnieniu przyjętej misji rozwoju gospodarczego gminy Starogard Gdański, stała

się podstawą podjęcia prac nad częścią strategiczną opracowania i punktem odniesienia przy

określaniu priorytetów i celów szczegółowych, które mają przybliżyć realizację tej misji.

W niniejszym opracowaniu zastosowano następującą strukturę planu strategicznego:

Wizja

Widzenie i wyobrażenia, oznacza szeroką koncepcję, pożądany obraz przyszłości gminy i jej miejsca

w otoczeniu, wyrażanie intencji i aspiracji bez szczegółowego określenia sposobów i środków

osiągania celów.

Misja

Misja jest elementem, który ma motywować do podejmowania działań. Jednocześnie pełni funkcję

integrującą dla różnych, często będących w sprzeczności interesów, środowisk życia gospodarczego

i społecznego, skupionych wokół pewnej wiodącej dziedziny. Niniejsza Misja jest oparta na długofalowej

osi, która została wyodrębniona w Strategii Rozwoju Województwa Pomorskiego.

Priorytety

Priorytety rozwoju są to główne obszary działań, jakie powinny być uwzględnione w ciągu okresu objętego

Strategią. Inaczej można powiedzieć, że są to wybrane dziedziny rozwoju społeczno - gospodarczego na

bazie, których powinna zostać zbudowana sfera działalności rozwojowej. Efektem prac konsultacyjnych

oraz szerokich analiz uwarunkowań zewnętrznych i wewnętrznych wyodrębniono pięć obszarów

priorytetowych dla gminy Starogard Gdański.

Cele szczegółowe

Cele szczegółowe pokazują działania, które odnoszą się do polityki średniookresowej. Są drogowskazami

popartymi narzędziami i sposobami wspierania rozwoju społeczno - gospodarczego w gminie.

Kierunki działania

Wyznaczają kierunki realizacji celów szczegółowych stanowiąc podstawę do formułowania

konkretnych programów operacyjnych będących już zbiorem projektów i zadań z określonej dziedziny

zagadnień społeczno - gospodarczych mających bezpośredni wpływ na rozwój gminy. Dla kierunków

wyodrębniono również wskaźniki produktu i rezultatu, które pozwolą na bieżącą weryfikację zadań

wyodrębnionych w dokumentach programów sektorowych i Wieloletnim Planie Finansowym dla gminy

Starogard Gdański. Jednocześnie należy zaznaczyć, że taki układ charakterystyki każdego kierunku

(w tym zastosowane wskaźniki oceny), odpowiada logice konstruowania matryc projektów

aplikacyjnych o funduszy UE.

http://www.cotojest.info/obraz_16.html

128

9 STRATEGICZNY PROGRAM ROZWOJU SPOŁECZNO – GOSPODARCZEGO GMINY STAROGARD GDAŃSKI - PRIORYTETY, CELE SZCZEGÓŁOWE, KIERUNKI DZIAŁANIA

Tabela 81 PRZESTRZEŃ – cele i kierunki działania

1. PRZESTRZEŃ

Powiązanie ze Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego, Priorytet I. KONKURENCYJNOŚĆ, Priorytet III. DOSTĘPNOŚĆ.

CELE SZCZEGÓŁOWE Kierunki działania / opis

1.1. Podjąć działania w kierunku porządkowania struktury przestrzennej gminy Starogard Gdański

Powiązanie ze Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego: CEL STRATEGICZNY 4 Kształtowanie

procesów społecznych i przestrzennych dla poprawy jakości życia.

1.2. Podjąć działania w kierunku równomiernego rozwoju poszczególnych miejscowości położonych na terenie gminy Stargard Gdański oraz tworzyć warunki dla korzystniejszego gospodarowania w rolnictwie.

Powiązanie ze Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego: CEL STRATEGICZNY 3 Rozwój gospodarki wykorzystującej specyficzne zasoby regionalne.

1.1.1. Działania na rzecz podniesienia jakości przestrzeni urbanistycznej gminy z uwzględnieniem ochrony gruntów cennych rolniczo i przyrodniczo.

Opis kierunku: Założeniem kierunku jest porządkowanie ekstensywnie wykorzystanej przestrzeni gminy, zagrożonej chaosem urbanistycznym i tym samym unikanie rozproszenia zabudowy. Ponadto kierunek zakłada ograniczenie niekontrolowanych procesów urbanistycznych i nadzorowanie urbanizacji gminy zgodnie z obowiązującym Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania Gminy Starogard Gdański.

1.1.2. Sporządzenie nowych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zgodnie z zatwierdzonym harmonogramem prac planistycznych.

Opis kierunku: Głównym przesłaniem tego kierunku jest opracowanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w obszarach predestynowanych pod zabudowę mieszkaniową z określeniem funkcji tej zabudowy.

1.2.1 Różnicowanie źródeł dochodów osób mających pracę w obszarze gminy związanych z sektorem rolnym.

Opis kierunku: Założeniem kierunku jest rozwijanie pozarolniczej działalności gospodarczej przez osoby mające pracę związaną z sektorem rolniczym, w tym: budowa, przebudowa lub rozbiórka obiektów służących do prowadzenia działalności gospodarczej lub unieszkodliwianie odpadów pochodzących z rozbiórki, zagospodarowanie terenu, na którym ma być prowadzona nowa działalność gospodarcza i wyposażenie obiektów służących do prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie niezbędnym do jej przebranżowienia.

1.2.2 Działanie na rzecz poprawy konkurencyjności sektora

rolnego.

Opis kierunku: Ideą tego kierunku jest czynny udział gminy Starogard Gdański w pracach Lokalnej Grupy Działania „Chata Kociewia” w zakresie tworzenia i popularyzacji form wsparcia rolników, grup producenckich.

129

1.3. Podjąć działania w kierunku rozwoju infrastruktury rekreacyjnej i turystycznej oraz lepiej wykorzystywać istniejące szlaki komunikacyjne.

Powiązanie ze Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego: CEL STRATEGICZNY 3 Rozwój

gospodarki wykorzystującej specyficzne zasoby regionalne.

1.4. Stworzyć warunki do wykorzystania istniejących i tworzenia nowych obszarów chronionych dla zwiększenia potencjału zasobów przyrodniczych sprzyjających rozwojowi turystyki.

Powiązanie ze Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego: CEL STRATEGICZNY 4 Zachowanie i poprawa stanu środowiska przyrodniczego.

1.3.1 Podniesienie konkurencyjności regionu poprzez

wykorzystanie specyficznych zasobów gminy.

Opis kierunku: Ideą tego kierunku jest rozwój turystyczny gminy poprzez wykorzystanie specyficznych zasobów regionu, jakie stanowi teren grodziska średniowiecznego w Owidzu. Rekonstrukcja grodziska w Owidzu wraz z infrastrukturą towarzyszącą spowoduje zwiększenie oferty turystycznej, kulturalnej i edukacyjnej na terenie gminy.

1.3.2 Promocja projektów i zamierzeń inwestycyjnych

opartych o partnerstwo publiczno - prywatne zwiększających ofertę turystyczną gminy Starogard Gdański.

Opis kierunku: Głównym przesłaniem tego kierunku jest zaakcentowanie potrzeby realizacji inwestycji turystycznych (np. rekonstrukcja grodziska w Owidzu) i okołoturystycznych opartych o umowy partnerstwa publiczno – prywatnego. Promocja projektów ppp tworzonych przez gminę może być doskonałą ofertą zachęcającą inwestorów prywatnych do inwestowania w infrastrukturę turystyczną wspólnie z samorządem oraz mogą się one stać elementem montażu finansowego z udziałem funduszy strukturalnych Unii Europejskiej.

1.4.1 Aktywne włączanie się gminy w działania zmierzające do ochrony obszarów naturowych z wykorzystaniem szans pozyskania środków z UE na ich ochronę.

Opis kierunku: Obszary Natury 2000 to nie tylko ograniczenia w zakresie inwestowania. To także powód do realizacji inwestycji ochrony środowiska, stąd istnieje konieczność tworzenia dalszych procesów przygotowania inwestycji, pomimo że obecny poziom dofinansowania tych inwestycji z RPO wydaje się nie dawać szans na realizację wszystkich zamierzeń z tego zakresu. Obszary Naturowe po roku 2013 będą objęte dalszym wsparciem finansowym ze strony UE.

1.4.2 Lepiej wykorzystać istniejące tereny leśne i zbiorniki

wodne dla rozwoju turystyki (turystyka kwalifikowana) i agroturystyki.

Opis kierunku: Istotą kierunku jest zagospodarowanie rekreacyjnych szlaków turystycznych (szlaki piesze, konne, ścieżki przyrodnicze, ścieżki rowerowe, szlaki kajakowe) w obszarach leśnych gminy oraz wzdłuż rzeki Wierzycy.

130

Tabela 82 GOSPODARKA– cele i kierunki działania

2. GOSPODARKA

Powiązanie ze Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego, Priorytet I. KONKURENCYJNOŚĆ.


2.1. Tworzenie warunków dla dalszego rozwoju gospodarczego gminy.


2.2. Stworzyć system promocji gminy

Starogard Gdański. Powiązanie ze Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego: CEL STRATEGICZNY 4 Efektywna sfera publiczna.

2.1.1 Inicjowanie i podejmowanie działań na rzecz wzrostu zainteresowania przez inwestorów strategicznych terenami inwestycyjnymi gminy.

Opis kierunku: Głównym przesłaniem tego kierunku jest promocja warunków tworzenia i prowadzenia działalności gospodarczej na terenach inwestycyjnych gminy oraz dążenie do wzmocnienia współpracy z tzw. otoczeniem biznesu mogącym stworzyć dodatkowe atrakcyjne warunki inwestowania w gminie.

2.1.2 Uzbrojenie terenów inwestycyjnych w infrastrukturę techniczną, w tym dla potrzeb wysokich technologii (HT).

Opis kierunku: Założeniem tego kierunku jest dalsza rozbudowa infrastruktury technicznej z zakresu ochrony środowiska, dostępu do technologii informatycznych i sprawnej organizacji nowoczesnych centrów logistycznych.

2.2.1 Tworzenie płaszczyzn współpracy międzynarodowej

w różnych dziedzinach życia społecznego i gospodarczego.

Opis kierunku: Założeniem tego kierunku jest dążenie do zwiększania aktywności gminy w tworzeniu umów partnerskich z samorządami UE, nie tylko w kierunku kurtuazyjnych wymian na szczeblu administracji, ale organizacji konferencji typu „business to business” – popularnej w UE formy współpracy na poziomie konkretnych firm i organizacji pozarządowych.

2.2.2 Kształtowanie pozytywnego wizerunku gminy w środkach masowego przekazu o zasięgu lokalnym i ponadlokalnym.

Opis kierunku: Głównym przesłaniem tego kierunku jest wypracowanie spójnego systemu współpracy z ośrodkami masowego przekazu, które pozwolą na stworzenie pozytywnego wizerunku gminy.

2.2.3 Stworzenie systemu wizualnej identyfikacji gminy.

Opis kierunku: Kierunek ten winien jednoznacznie odpowiedzieć jakie symbole gminy winny zostać włączone w system promocji.

131

2.3. Gospodarcze wykorzystanie atrakcyjnych turystycznie terenów gminy Starogard Gdański


2.3.1 Wspieranie rozwoju różnych form usług skierowanych pod potrzeby mieszkańców i przybywających turystów.

Opis kierunku: Kierunek zakłada wspieranie rozwoju usług turystycznych (rekreacyjnych, gastronomicznych, noclegowych) skierowanych do mieszkańców gminy i przebywających turystów na teren gminy Starogard Gdański poprzez dostępność do uzbrojonych terenów inwestycyjnych i preferencyjne warunki inwestowania oraz profesjonalną obsługę inwestora.

2.3.2 Rozwijanie infrastruktury technicznej niezbędnej dla realizacji zamierzeń inwestycyjnych (w tym turystycznych obszarów zainteresowań inwestorów).

Opis kierunku: Przesłaniem kierunku jest budowa niezbędnej infrastruktury technicznej (wodno-kanalizacyjnej, drogowej itp.) w obszarach atrakcji turystycznych gminy, które są skłonne do przyjęcia inwestorów.

132

Tabela 83 INFRASTRUKTURA– cele i kierunki działania

3. INFRASTRUKTURA

Powiązanie ze Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego, Priorytet III. DOSTĘPNOŚĆ.


3.1. Podejmowanie działań w kierunku polepszenia standardu i jakości komunikacyjnej na terenie gminy Starogard Gdański.

Powiązanie ze Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego: CEL STRATEGICZNY 4 Efektywna sfera

publiczna

3.2. Sprzyjać rozwojowi infrastruktury proturystycznej i różnych form turystyki.


3.1.1. Budowa i modernizacja infrastruktury drogowej na terenie gminy.

Opis kierunku: : Ideą tego kierunku jest przebudowa istniejących ciągów komunikacyjnych i poprawa stanu technicznego dróg gminnych łączących poszczególne miejscowości gminy Starogard Gdański wraz ze zmianą organizacji ruchu dla zwiększenia płynności ruchu pojazdów i poprawy komunikacji. Kierunek ten zakłada również budowę dróg w obszarach nowej zabudowy mieszkaniowej i terenów inwestycyjnych. 3.1.2. Rozbudowa i przebudowa obiektów infrastruktury

okołodrogowej (chodniki, ścieżki rowerowe, oświetlenie, przystanki autobusowe).

Opis kierunku: Zamierzeniem kierunku jest dostosowanie istniejącej infrastruktury okołodrogowej do obowiązujących standardów, w związku z powyższym prowadzone będą prace związane z budową nowych i przebudową istniejących chodników, ścieżek rowerowych oraz prace związane z uzupełnieniem punktów świetlnych na terenie całej gminy.

3.2.1 Budowa infrastruktury sprzyjającej rozwojowi

agroturystyki w obszarach predestynowanych do tej formy wypoczynku.

Opis kierunku: Budowa infrastruktury ścieżek przyrodniczych, miejsc rekreacji i wypoczynku, dróg dojazdowych, miejsc parkingowych w obszarach agroturystycznych z jednoczesną promocją działalności agroturystycznej w porozumieniu z Lokalną Grupą Działania „Chata Kociewia”. 3.2.2 Budowa sieci zintegrowanych szlaków turystycznych.

Opis kierunku: Głównym przesłaniem tego kierunku jest aktywne uczestnictwo gminy w tworzeniu inicjatyw i partnerstw publiczno – prywatnych oraz publiczno – publicznych w zakresie budowy ścieżek rowerowych, szlaków pieszych przystosowanych do Nordic Walking, szlaków wodnych w tym kajakowych, łączących główne atrakcje turystyczne krainy lasów, rzek i jezior gminy.

3.2.3 Stworzenie systemu promocji atrakcji turystycznych gminy w oparciu o przewodniki drukowane i multimedialne skierowane do turystów i inwestorów.

Opis kierunku: Ideą kierunku jest promocja atrakcji turystycznych i tworzenie produktów turystycznych, które winny stać się tematami wiodącymi wydawnictw drukowanych i multimedialnych oraz wszelkich nośników promocyjnych i działań reklamowych, w tym przewodników, kampanii promocyjnych, medialnych, internetowych o gminie Starogard Gdański. Zadanie prowadzone powinno być we współpracy z innymi samorządami oraz organizacjami.

133

3.3. Stwarzać warunki dla rozwoju infrastruktury technicznej przeciwdziałającej tzw. wykluczeniu cyfrowemu mieszkańców gminy Starogard Gdański.

Powiązanie ze Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego: CEL STRATEGICZNY 2 Wysoki poziom edukacji i nauki.

3.3.1 Stworzenie Gminnej Sieci Szerokopasmowej

Opis kierunku: Założeniem kierunku jest zrealizowanie projektu polegającego na stworzeniu Gminnej Sieci Szerokopasmowej oraz podłączeniu do niej Urzędu Gminy, szkół, instytucji publicznych. Sieć stanowić będzie medium dające możliwości szybkiej wymiany informacji, dostępu bo bazy danych, usprawniające obsługę petentów m.in. poprzez system SEKAP. Ponadto umożliwiające realizację wszelkich usług jak np. monitoring, budowa centrów przetwarzania danych, telefonia VoIP. W następnej kolejności dające podstawę do powszechnego dostępu do Internetu wszystkim mieszkańcom gminy Starogard Gdański.

3.3.2 Uruchomienie systemu edukacji informatycznej dla

wszystkich mieszkańców gminy Starogard Gdański w oparciu o istniejące placówki oświatowe.

Opis kierunku: Winno się stworzyć system edukacji pozaszkolnej posługiwania się i praktycznych zastosowań Internetu przez dzieci i młodzież, ale również albo przede wszystkim osoby dorosłe, które wielokrotnie z bojaźni przed nowymi technikami same poddają się procesowi wykluczenia cyfrowego, zmniejszając tym samym możliwości zwiększenia swojej aktywności w kreowaniu własnej osobowości i wpływu na rozwój otoczenia mającego bezpośredni wpływ na ich życie.

134

Tabela 84 SPOŁECZNOŚĆ – cele i kierunki działania

4. SPOŁECZNOŚĆ

Powiązanie ze Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego, Priorytet I. KONKURENCYJNOŚĆ, Priorytet II. SPÓJNOŚĆ.


4.1 Podniesienie jakości usług w obiektach użyteczności publicznej.

Powiązanie ze Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego: CEL STRATEGICZNY 2 Silne, zdrowe i zintegrowane społeczeństwo.

4.2 Budowanie zintegrowanego

systemu wsparcia zapobiegającego kryzysom w rodzinie oraz wzmacniającego pozycję dziecka.


4.1.1 Udostępnienie działalności gminy wszystkim mieszkańcom, ze szczególnym uwzględnieniem dostosowania obiektów do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz ze standaryzacją usług w zakresie polityki społecznej.

Opis kierunku: Głównym przesłaniem tego kierunku jest podniesienie jakości świadczeń usług przez gminę i ich standaryzacja do norm obowiązujących w UE oraz zapewnienie komfortu beneficjentom pomocy społecznej w procesach realizacji świadczeń społecznych. 4.1.2 Wspieranie wszelkich działań na rzecz poprawy

warunków świadczonych usług w obiektach służby zdrowia.

Opis kierunku: Ideą tego kierunku jest włączanie się gminy w inicjatywy i projekty, których główną ideą jest poprawa infrastruktury obiektów służby zdrowia.

4.1.3 Podnoszenie dostępności mieszkańców do

programów profilaktycznych i zdrowotnych.

Opis kierunku: Założeniem tego kierunku jest poprawa dostępności mieszkańców do świadczeń zdrowotnych min. poprzez wzbogacenie ich o programy profilaktyczne i zdrowotne ukierunkowane na wczesną diagnostykę, leczenie i rehabilitację schorzeń u mieszkańców gminy (np. gruźlica, wady postawy.)

4.1.4 Informatyzacja oraz usprawnienie funkcjonowania

administracji samorządowej w ramach projektu e-urząd.

Opis kierunku: Główną ideą tego kierunku jest w końcowym etapie jego realizacji doprowadzenie do pełnej możliwości obsługi klienta urzędu na drodze elektronicznej przy jednoczesnej rozbudowie dostępu do Internetu szerokopasmowego.

4.2.1 Pomoc w likwidacji przyczyn dysfunkcji oraz

rozwijanie i usprawnianie systemu wsparcia rodziny, w szczególności: psychologicznego, prawnego, socjalnego.

Opis kierunku: Główną ideą tego kierunku jest rozwój specjalistycznego poradnictwa, w tym rodzinnego, a także terapii rodzinnej, zintensyfikowanie i rozwój form pracy socjalnej ze szczególnym uwzględnieniem dzieci ze środowisk niewydolnych wychowawczo oraz podejmowanie inicjatyw i nowatorskich rozwiązań na rzecz ochrony macierzyństwa i dziecka w rodzinie. 4.2.2 Zapewnienie dzieciom i młodzieży odpowiednich

warunków do życia i rozwoju zgodnie z ich potrzebami i przysługującymi im prawami.

Opis kierunku: Głównym założeniem tego kierunku jest zabezpieczenie potrzeb bytowych dzieci i młodzieży z rodzin

135

4.3 Działania na rzecz stworzenia

zintegrowanego systemu wsparcia i aktywizacji osób niepełnosprawnych.


4.4 Aktywizowanie grup zagrożonych

wykluczeniem społecznym.


4.5 Tworzenie podstaw dla rozwoju

współpracy z organizacjami pozarządowymi.


ubogich, szkolenie i podnoszenie kwalifikacji kadry specjalistów do pracy z rodziną i dziećmi oraz tworzenie warunków do realizacji programów socjoterapeutycznych.

4.3.1 Integracja osób niepełnosprawnych ze środowiskiem.

Opis kierunku: Główną ideą tego kierunku jest zwiększenie dostępu do obiektów użyteczności publicznej poprzez likwidację barier architektonicznych. Ponadto kierunek ten zmierza do zapewnienia zajęć rewalidacyjnych w zależności od rodzaju niepełnosprawności oraz organizowania przedsięwzięć o charakterze integracyjnym. 4.4.1 Redukowanie zjawiska ubóstwa i wszystkich form

wykluczenia społecznego. Opis kierunku: Główną ideą tego kierunku jest dążenie do zwiększenia zakresu usług dla osób wykluczonych społecznie w celu ich reintegracji społecznej i zawodowej, pomoc finansowa i materialna oraz wsparcie i aktywizacja poprzez m.in. tworzenie i rozwijanie działań Klubu Integracji Społecznej oraz wspieranie idei sektora ekonomii społecznej. 4.4.2 Wzmacnianie i rozbudowa zintegrowanego systemu

rozwiązywania problemów uzależnień. Opis kierunku: Zamierzeniem tego kierunku jest wzmacnianie istniejącego systemu pomocy osobom uzależnionym od alkoholu i ich rodzinom (pomoc terapeutyczna, psychologiczna, prawna, socjalna, medyczna) oraz wzmacnianie i rozwijanie istniejącego systemu rozwiązywania problemu przemocy domowej. 4.5.1 Profesjonalizacja służb społecznych jako czynnika

integracji lokalnej. Opis kierunku: Główną ideą tego kierunku jest wzmocnienie roli pracownika socjalnego jako profesjonalisty działającego na rzecz pełniejszej integracji społecznej osób ubogich i wykluczonych społecznie, w tym poprzez systematyczne dokształcenie pracowników socjalnych.

4.5.2 Wspieranie i współpraca z instytucjami społeczeństwa

obywatelskiego.

Opis kierunku: Główną ideą tego kierunku jest zwiększenie koordynacji współdziałania z organizacjami pozarządowymi, aktywna współpraca z tymi organizacjami i wsparcie postaw obywatelskich m.in. poprzez tworzenie partnerstw publiczno- społecznych. 4.5.3 Współpraca władz gminy Starogard Gdański

z podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego

Opis kierunku: Zamierzeniem kierunku jest stworzenie Programu współpracy gminy Starogard Gdański z organizacjami pozarządowymi. Kierunek zakłada w szczególności współpracę gminy z organizacjami pozarządowymi w zakresie informowania o potencjalnych źródłach finansowania i zasadach udzielania dotacji, opiniowania wniosków o dotacje ze źródeł zewnętrznych oraz promowania ciekawych programów mogących uzyskać środki ze źródeł zewnętrznych.

136

4.6 Działania na rzecz

wszechstronnego rozwoju edukacyjnego dzieci i młodzieży z terenu gminy.


4.6.1 Organizacja zajęć pozalekcyjnych na bazie placówek oświatowych i kulturalnych.

Opis kierunku: Organizacja zajęć pozalekcyjnych skierowanych do dzieci i młodzieży z terenu gminy Starogard Gdański, opartych na bazie istniejących placówek oświatowych i kulturalnych winna stać się uzupełnieniem istniejącego programu nauczania i podstawą realizacji programu otwartych szkół. 4.6.2 Podnoszenie poziomu i jakości kształcenia

w placówkach oświatowych. Opis kierunku: Ideą tego kierunku jest podniesienie poziomu kształcenia w istniejących placówkach oświatowych na terenie gminy poprzez doposażenie je w sprzęt komputerowy i multimedialny. 4.6.3 Tworzenie warunków umożliwiających zwiększenie

zastosowania nowych technik w realizacji programów nauczania we wszystkich placówkach oświatowych gminy.

Opis kierunku: Głównym przesłaniem tego kierunku jest uruchomienie zakupów inwestycyjnych oraz zwiększenie nakładów finansowych na ich realizację, które pozwolą w placówkach oświatowych gminy na wprowadzenie nowoczesnych metod i programów nauczania. 4.6.4 Działanie na rzecz dostosowania oferty zajęć

pozalekcyjnych do zainteresowań oraz talentów uczniów.

Opis kierunku: Ideą tego kierunku jest wczesne diagnozowanie zdolności, zainteresowań oraz talentów uczniów w celu dostosowania oferty kształcenia na wszystkich poziomach edukacji organizowanych na terenie gminy i pod potrzeby zdolności ucznia.

4.6.5 Stałe doskonalenie uwarunkowań jakości pracy przedszkoli i innych form wychowania przedszkolnego na terenie gminy.

Opis kierunku: Ideą tego kierunku jest poprawa oferty edukacyjnej istniejących placówek przedszkolnych i innych form wychowania przedszkolnego, standardu ich wyposażenia oraz wspieranie tworzenia nowych przedszkoli i innych form wychowania przedszkolnego.

4.6.6 Remont, budowa i przebudowa istniejącej w gminie infrastruktury sportowej.

Opis kierunku: W ramach tego kierunku zakłada się remont i modernizację otwartych boisk sportowych i sal gimnastycznych oraz przebudowę istniejącej infrastruktury obiektów sportowych opartej na zasobach szkół działających na terenie gminy.

4.6.7 Prowadzenie remontów, przebudowy i rozbudowy obiektów oświatowych.

Opis kierunku: W ramach tego kierunku przewiduje się m.in. remonty, przebudowy i rozbudowy obiektów oświatowych oraz realizacje programu termomodernizacji i optymalizacji zużycia energii w tych obiektach.

137

4.7 Działania na rzecz umacniania tożsamości regionalnej z zachowaniem tradycji i dziedzictwa kulturowego gminy.

Powiązanie ze Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego: CEL STRATEGICZNY 3 Rozwój społeczeństwa obywatelskiego.

4.8 Integracja i aktywność społeczna mieszkańców.

Powiązanie ze Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego: CEL STRATEGICZNY 3 Rozwój społeczeństwa obywatelskiego.

4.7.1 Wspieranie działań edukacyjnych i promocyjnych oraz

popularyzujących wiedzę o dziedzictwie kulturowym regionu.

Opis kierunku: Ideą tego kierunku jest organizacja konferencji, opracowanie publikacji, organizacja konkursów, a także zagospodarowanie obszarów cennych przyrodniczo i kulturowo na terenie gminy Starogard Gdański. Celem kierunku jest propagowanie działań na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego Kociewia, popularyzacja wiedzy na temat kultury, historii i tradycji Kociewia, mających na celu umacnianie poczucia tożsamości Kociewiaków. Realizacja tego kierunku winna być oparta w głównej mierze o zrekonstruowane średniowieczne grodzisko w Owidzu i Zespół Świetlic Wiejskich.

4.8.1 Zwiększenie aktywnej integracji mieszkańców gminy

Starogard Gdański poprzez stworzenie oferty kulturalno-integracyjnej.

Opis kierunku: W ramach zwiększenia integracji i aktywności społecznej mieszkańców gminy ze szczególnym uwzględnieniem liderów społecznych, osób starszych i osób zagrożonych wykluczeniem społecznym kierunek ten zakłada organizowanie licznych i cyklicznych imprez kulturalnych na terenie gminy o charakterze lokalnym i ponadlokalnym.

138

Tabela 85 OCHRONA ŚRODOWISKA – cele i kierunki działania

5. OCHRONA ŚRODOWISKA

Powiązanie ze Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego, Priorytet III. DOSTĘPNOŚĆ.


5.1 Poprawa jakości ochrony

środowiska na terenie gminy Starogard Gdański.


5.1.1 Likwidacja i ograniczenie niskiej emisji. Opis kierunku: Założeniem kierunku jest zwiększenie udziału nowych technologii grzewczych opartych o odnawialne źródła energii (np. solary – jako naturalne źródło pozyskiwania energii cieplnej, biomasa, pompy cieplne) w obszarach zwartej zabudowy oraz promocja nowych technologii grzewczych wśród mieszkańców.

5.1.2 Przebudowa, rozbudowa sieci kanalizacyjnej i budowa sieci kanalizacji deszczowej oraz rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej, w tym uzbrojenie terenów przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe i nowe inwestycje gospodarcze.

Opis kierunku: Główną ideą tego kierunku jest przede wszystkim budowa i rozbudowa sieci kanalizacyjnej i wodociągowej na terenie gminy z włączeniem terenów przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe oraz budowa sieci kanalizacji deszczowej na obszarach zwartej zabudowy. Docelowo nie dopuszcza się funkcjonowania na terenie gminy równocześnie kanalizacji sanitarnej i zbiorników bezodpływowych. Po wybudowaniu zbiorczej kanalizacji sanitarnej wszystkie obiekty winny być podłączone do sieci, natomiast zbiorniki bezodpływowe zlikwidowane. Jednocześnie w ramach prowadzonej gospodarki ściekowej należy dążyć do zminimalizowania możliwości wystąpienia zagrożeń dla wód powierzchniowych, podziemnych i gruntu.

5.1.3 Utworzenie na terenie gminy systemu gospodarki odpadami komunalnymi opartego na segregacji.

Opis kierunku: Ideą tego kierunku jest przede wszystkim stworzenie Gminnego Programu Gospodarki Odpadami oraz edukacja mieszkańców z zakresu selektywnej zbiórki odpadami. Kierunek zakłada ponadto objęcie wszystkich mieszkańców gminy systemem selektywnej zbiórki odpadów, ograniczenie ilości odpadów poddawanych procesowi unieszkodliwiania poprzez składowanie oraz sukcesywne zwiększanie ilości odpadów poddawanych procesom odzysku. 5.1.4 Przygotowanie terenów inwestycyjnych pod względem

prawnym i technicznym dla rozwoju produkcji energii odnawialnej i opartej o HT.

Opis kierunku: Ideą są działania w kierunku produkcji energii odnawialnej na terenie gminy w oparciu o istniejące wolne tereny inwestycyjne na bazie elektrowni wiatrowych, na biomasę, biogaz, a także elektrowni węglowych opartych o nowoczesne technologie z zachowaniem dotychczasowego komfortu życia mieszkańców.

139

5.2. Podnoszenie świadomości

ekologicznej mieszkańców gminy Starogard Gdański.


5.1.5 Stworzenie warunków do budowy biogazowni

i gminnej sieci biogazu. Opis kierunku: Ideą kierunku jest budowa biogazowni i gminnej sieci biogazu, obejmująca obszary zwartej zabudowy na terenie gminy, przesyłającej gaz do opalania kotłowni lokalnych i źródeł indywidualnych. 5.2.1 Tworzenie programów edukacji ekologicznej dzieci

i młodzieży.

Opis kierunku: Przesłaniem kierunku jest podnoszenie świadomości ekologicznej wśród dzieci i młodzieży szkolnej poprzez wdrażanie programów edukacji ekologicznej. 5.2.2 Edukacja społeczności lokalnej poprzez lokalne media

w zakresie nowych technologii ochrony środowiska i zagrożeń ekologicznych.

Opis kierunku: Główną ideą kierunku jest wykorzystanie lokalnych mediów do edukacji ekologicznej mieszkańców z zakresu nowych technologii ochrony środowiska oraz potencjalnych zagrożeń ekologicznych. Kierunek zakłada również rozpowszechnianie wśród mieszkańców świadomość ekologiczną, dotyczącą istoty zrównoważonego rozwoju i zasad jego stosowania, konieczności prowadzenia prawidłowej gospodarki odpadami oraz gospodarki wodno – ściekowej.

140

10 PROJEKTY ZREALIZOWANE I PRZEWIDZIANE DO REALIZACJI PRZEZ GMINĘ STAROGARD GDAŃSKI

Kluczowe projekty zrealizowane przez gminę Starogard Gdański w latach 1999 - 2011

Tabela 86 Projekty zrealizowane przez gminę Starogard Gdański – infrastruktura sanitacyjna

Nazwa zadania Okres

realizacji Koszt

przedsięwzięcia [zł] Opis

Budowa sieci kanalizacji w Nowej Wsi Rzecznej

2000 474 654,00

Wybudowano:

1088 mb kanału tłocznego,

4 779,5 mb sieci kanalizacyjnej,

1 145 mb przykanalików,

przepompownię ścieków.

Budowa kanalizacji oraz modernizacja oczyszczalni ścieków w Szpęgawsku.

2003 2 627 223,00

Wykonano:

2 361 mb sieci,

oczyszczalnię biologiczno – chemiczną.

Rozbudowa kanalizacji w Kokoszkowach.

2004 158 595,00

Wybudowano:

623 mb sieci,

154 mb przyłączy.

Budowa oczyszczalni ścieków w Jabłowie oraz budowa sieci sanitarnej Jabłowo – Lipinki Szlacheckie

2005 - 2006 5 019 643,00

Wybudowano:

mechaniczno – biologiczną oczyszczalnię ścieków,

sieć sanitarną o długości 11 km,

10 przepompowni ścieków.

Budowa kanalizacji w Kokoszkowach – ul. Leśna

2007 233 156,00 Wybudowano 885 mb sieci.

Budowa kanalizacji w Zdunach

2007 804 004,00

Wybudowano:

2046 mb rurociągu tłocznego, 1697 mb rurociągu grawitacyjnego.

Budowa kanalizacji sanitarnej w Dąbrówce – Gmina Starogard Gdański i Jabłówku – Gmina Bobowo

2008 - 2011 2 092 871,00 Wybudowano sieć kanalizacji sanitarnej o długości 12 033,50 mb.

Budowa kanalizacji w Kolinczu, Owidzu, Barchnowach.

2009-2010 4 323 384,00

Wybudowano:

13 605 mb sieci,

14 przepompowni.

Budowa kanalizacji w Kokoszkowach - ul. Klonowa

2009 155 866,00

Wybudowano:

478 mb sieci,

przepompownię ścieków.

Rozbudowa sieci kanalizacji w Szpęgawsku

2010 1 060 000,00 Wybudowano 2 350 mb sieci.

Budowa kanalizacji sanitarnej w Dąbrówce

2010 - 2011 1 527 832,00 Wybudowano sieć kanalizacji o długości 8 700 mb.

Źródło: opracowano na podstawie danych Urzędu Gminy Starogard Gdański.

141

Tabela 87 Projekty zrealizowane przez gminę Starogard Gdański – infrastruktura wodociągowa

Nazwa zadania Okres

realizacji Koszt


Budowa wodociągu w Trzcińsku

1999 129 897,00

Wybudowano:

2 955 mb sieci,

1057 mb przyłączy (38 szt.).

Budowa wodociągu Lipinki Szlacheckie - Barchnowy

2000 137 717,00

Wybudowano:

3 256 mb sieci,

1 021 mb przyłączy.

Rozbudowa wodociągu w Kolinczu – ul. Polna

2000 21 101,00

Wykonano:

524 mb sieci,

242 mb przyłączy.

Budowa wodociągu w Ciecholewach

2002

485 604,00

Wykonano:

sieć o długości 8 266 mb,

1 641 mb przyłączy.

Budowa wodociągu w Kolinczu.

2002

Wykonano:

sieć o długości 2 892,7 mb,

971 mb przyłączy.

Budowa wodociągu w Kokoszkowach

2002

Wykonano:

sieć o długości 164,5 mb,

450 mb przyłączy.

Budowa wodociągu Sumin – Koteże.

2003 164 430,00 Wykonano 3 406 mb sieci.

Wodociąg Trzcińsk – Siwiałka

2005 – 2006 255 241,00 Wybudowano 6 793 mb sieci wodociągowej.

Budowa sieci wodociągowej w Rywałdzie.

2006 69 915,00 Wybudowano 1 284 mb sieci.

Budowa drugiej studni w Jabłowie.

2007 128 244,00

Wybudowano studnię głębinową o głębokości 32 m wraz z wyposażeniem, wykonaniem przyłącza energetycznego i wodnego.

Budowa wodociągu w Kolinczu - elektrownia


Budowa wodociągu w Kokoszkowach – ul. Leśna


Budowa wodociągu w Kokoszkowach – ul. Podgórna


Budowa wodociągu w Kolinczu – przy elektrowni.


Budowa wodociągu w Rywałdzie – ul. Sadowa

2008 145 139,00 Wybudowano sieć o długości 1 760,00.

Budowa wodociągu w Jabłowie – ul. Polna


Budowa wodociągu w Jabłowie – ul. Krótka

2009 23 140,00 Wybudowano 494 m sieci.

Budowa spinki wodociągowej Janowo - Jabłowo

2009 31 844,00 Zaprojektowano oraz wybudowano 227 mb sieci.

Budowa wodociągu w Kolinczu.


Budowa wodociągu w Kolinczu – domy w lesie.

2010 38 757,00 Wybudowano 826,25 m sieci.

Rozbudowa wodociągu w Rywałdzie


142

Nazwa zadania Okres

realizacji Koszt


Rozbudowa wodociągu w Kokoszkowach oraz budowa wodociągu w Janinie



Tabela 88 Projekty zrealizowane przez gminę Starogard Gdański – infrastruktura drogowa

Nazwa zadania Okres

realizacji Koszt


Budowa drogi w Kokoszkowach – ul. Lipowa

1999 493 569,00

Wybudowano:

470 mb nawierzchni asfaltowej,

chodnik,

kanalizację deszczową.

Budowa chodnika w Rokocinie

2000 27 917,00 Wybudowano chodnik o długości 120 mb.

Budowa rozjazdu i drogi do remizy OSP w Sucuminie

2000 220 000,00

Wybudowano 420 mb drogi o nawierzchni z kostki brukowej. Budowa drogi od OSP do

końca osiedla w Sucuminie 2001 192 086,00

Budowa drogi oraz chodnika w Rokocinie – na odcinku od drogi krajowej nr 22 do rozwidlenia dróg.

2001 371 136,00

Wykonano:

drogę o nawierzchni asfaltowej o długości 651,1 mb,

chodnik z kostki o długości 365,6 mb.

Budowa drogi Rokocin - Koteże

2003 2 210 218,00 wybudowano drogę o nawierzchni

asfaltowej o długości 2,3 km.

Budowa drogi lokalnej wraz z odcinkiem kanalizacji deszczowej – ul. Kasztanowa w nowej Wsi Rzecznej

2003 849 425,00 wykonano 599 mb drogi z kostki

brukowej.

Położenie nowego dywanu asfaltowego na ul. Wiejskiej w Nowej Wsi Rzecznej

2005 198 973,00

Wykonano:

nową nawierzchnię na odcinku 470 mb,

wymieniono krawężniki.

Budowa drogi gminnej Kokoszkowy – Linowiec

2005 2 378 163,00

Wykonano:

drogę gminną o nawierzchni asfaltowej o długości 1834 mb,

490 m2 zjazdów i zatok,

662 m2 chodników,

ustawiono 2 wiaty przystankowe.

Budowa drogi ul. Działkowa w Szpęgawsku

2006 389 047,00 utwardzono drogę o długości 320

mb kostką brukową,

wykonano 413 mb odwodnienia.

Modernizacja drogi do wieży w Trzcińsku

2007 217 114,00

wyremontowano nawierzchnię na odcinku 700 mb,

uporządkowano pobocza i odbudowano rów.

Budowa drogi gminnej nr 213035G Jabłowo - Koteże

2007 - 2010 7 606 081,61 wybudowano 4 198,90 mb

nawierzchni asfaltowej.

Budowa chodnika w Kolinczu.

2008 197 816,00 wybudowano 349 mb chodnika.

Budowa ul. Kwiatowej w Kokoszkowach

2008 1 270 533,00

utwardzono drogę kostką – 3 560,75 m

2,

wybudowano chodnik, wjazdy oraz kanalizację deszczową.

143

Nazwa zadania Okres

realizacji Koszt


Budowa drogi gminnej w Koteżach, ul. Sokoła, Sikorki i Piaskowa

2009 - 2010 3 106 267,00

wybudowano 1 620m drogi asfaltowej,

wybudowano1 300 m kanalizacji deszczowej, obustronne chodniki oraz oświetlenie uliczne.

Budowa ul. Południowej i Kwiatowej w Kokoszkowach

2009 - 2011 4 030 656,00

wybudowano 1 227 mb drogi, chodnik, ścieżkę rowerową,

przebudowano skrzyżowanie z drogą wojewódzką nr 222.


Tabela 89 Projekty zrealizowane przez gminę Starogard Gdański – infrastruktura oświatowa

Nazwa zadania Okres

realizacji Koszt


Budowa sali gimnastycznej w Jabłowie

1999 - 2001 2 122 199,00 wybudowano salę oraz

wyposażono ją w sprzęt ruchomy i stały.

Rozbudowa szkoły w Trzcińsku

1999 - 2005 156 896,00

Wykonano:

prace termo modernizacyjne,

prace remontowe wewnątrz budynku.

Modernizacja szkoły w Kokoszkowach

2005 - 2008 4 786 000,00

Wykonano:

modernizację istniejącej szkoły,

dobudowano nowy segment szkoły.

Termomodernizacja obiektów szkolnych w Brzeźnie Wielkim, Rywałdzie i Jabłowie

2007 - 2011 1 613 529,00

Wykonano:


prace remontowe wewnątrz budynku.

Modernizacja szkoły w Brzeźnie Wielkim

2009 - 2010 2 682 382,00

Wykonano:


prace renowacyjne budynku.

Budowa sali gimnastycznej w Kokoszkowach

2009 - 2010 2 791 814,00 wybudowano salę gimnastyczną

o powierzchni 825,02 m2.

Budowa kompleksu boisk sportowych w miejscowości Kokoszkowy

2010 - 2011 399 690,00

wybudowano m.in. boisko do piłki ręcznej, piłki koszykowej, skocznię wzwyż, skocznię w dal, rzutnię do pchnięcia kulą

Źródło: opracowano na podstawie danych Urzędu Gminy Starogard Gdański, informacji zawartych na stronie internetowej www.starogardgd.ug.pl

Kluczowe projekty realizowane i planowane do realizacji przez gminę Starogard Gdański

Tabela 90 Projekty realizowane przez gminę Starogard Gdański [zł]

Lp. Nazwa projektu Okres

realizacji

Całkowita wartość

projektu [zł] Źródło finansowania

ZADANIA INWESTYCYJNE

1. Rekonstrukcja grodziska średniowiecznego wraz z zagospodarowaniem podgrodzia w miejscowości Owidz Gm. Starogard Gdański

2008 – 2011

5 630 339,00

Regionalny Program Operacyjny Województwa Pomorskiego, budżet gminy

2. Rekonstrukcja grodziska średniowiecznego w Owidzu – etap II – budowa amfiteatru i wieży schodowej z zapleczem sanitarnym

2011 – 2013

2 103 690,00 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich, budżet gminy

144

Lp. Nazwa projektu Okres

realizacji

Całkowita wartość

projektu [zł] Źródło finansowania

ZADANIA INWESTYCYJNE

3.

Rozbudowa sieci kanalizacji sanitarnej w miejscowościach Kokoszkowy, Żabno wraz z budową sieci wodociągowej w miejscowości Żabno gmina Starogard Gdański

2008 – 2011


4. Budowa zaplecza dla boiska sportowego w Dąbrówce

2011 – 2012

256 406,00 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich, budżet gminy

5. Budowa ścieżki rowerowej w miejscowościach Rokocin – Koteże

2009 – 2013


6. Budowa kanalizacji w Kolinczu, Rywałdzie i Kokoszkowach wraz z budową wodociągu w Kokoszkowach

2012 – 2013


7. Szlakiem historii - oznakowanie miejsc historycznych na terenie gminy Starogard Gdański

2011 - 2012


8. Budowa zawrotki autobusowej w Nowej Wsi Rzecznej

2011 - 2012

310 000,00 Budżet gminy

9. Budowa budynku z mieszkaniami socjalnymi w Barchnowach

2011 - 2012

1 200 000,00 Fundusz Dopłat, budżet gminy

10. Przebudowa drogi nr 213024 – ul Rzecznej w Nowej Wsi Rzecznej

2011 - 2012

1 809 022,00 Narodowy program Przebudowy Dróg Lokalnych, budżet gminy

ZADANIA NIEINWESTYCYJNE

11. Zespoły wychowania przedszkolnego (ZWP) sposobem na upowszechnienie edukacji przedszkolnej w gminie Starogard Gdański

2010 - 2012

975 710,00 Program Operacyjny Kapitał Ludzki

12. Wzmocnienie potencjału Urzędu Gminy w Starogardzie Gdańskim w obszarze zarządzania finansami. Wieloletnia prognoza finansowa

2011 - 2012

150 592,00 Program Operacyjny Kapitał Ludzki, budżet gminy

13. Zajęcia dodatkowe - wyrównywanie szans edukacyjnych i rozwojowych dzieci klas I – III szkół podstawowych

2011 – 2013

244 904,00 Program Operacyjny Kapitał Ludzki

14. Youngster – j. angielski w gimnazjum 2011 - 2012

13 000,00 Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, budżet gminy

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Załącznika nr 2 do Zarządzenie nr FIN 111/2011 w sprawie ustalenia projektu zmiany wieloletniej prognozy finansowej gminy Starogard Gdański na lata 2011 – 2017 i Załącznika nr 16 do projektu budżetu gminy na rok 2012.

Tabela 91 Inwestycje planowane do realizacji przez gminę Starogard Gdański [zł]

Lp. Wyszczególnienie

INWESTYCJE DROGOWE

1. Budowa i modernizacja dróg na terenie gminy

2. Budowa zawrotek i zatok autobusowych na terenie gminy

3. Budowa chodników oraz ścieżek rowerowych na terenie gminy

4. Budowa zbiorczej kanalizacji deszczowej

OŚWIETLENIE ULICZNE

5. Rozbudowa sieci oświetlenia ulicznego na terenie gminy

6. Wymiana dotychczasowego oświetlenia ulicznego na energooszczędne

INWESTYCJE OŚWIATOWE

7. Budowa hali sportowej przy Zespole Kształcenia i Wychowania w Rywałdzie

145

8. Budowa hali sportowej przy Zespole Szkół Publicznych w Suminie

9. Budowa basenu przy Zespole Szkół Publicznych w Kokoszkowach

10. Rozbudowa budynku szkoły w Kokoszkowach

11. Uporządkowanie ruchu drogowego przy Zespole Szkół Publicznych w Kokoszkowach

12. Termomodernizacja budynków szkół na terenie gminy

13. Budowa przedszkola oraz żłobka na terenie gminy w zależności od potrzeb demograficznych

14. Budowa infrastruktury sportowej przy szkołach na terenie gminy

INFRASTRUKTURA WODOCIĄGOWA

15. Rozbudowa istniejącej sieci wodociągowej na terenie gminy

16. Budowa sieci wodociągowej w Starym Lesie

17. Modernizacja istniejącej sieci wodociągowej

INFRASTRUKTURA SANITACYJNA

18.

Budowa sieci kanalizacji w Suminie, Sucuminie i Rokocinie wraz z budową oczyszczalni ścieków w Rokocinie

19. Uzbrojenie terenów komunalnych w Okolu

20. Rozbudowa istniejącej sieci kanalizacyjnej na terenie gminy

ŚWIETLICE WIEJSKIE

21. Budowa świetlicy wiejskiej w Rokocinie

22. Termomodernizacja budynków świetlic wiejskich na terenie gminy

MIESZKANIA SOCJALNE

23. Budowa mieszkań socjalnych w Jabłowie i Barchnowach

TURYSTYKA 24. Rozbudowa Grodziska Średniowiecznego w Owidzu

25. Zagospodarowanie terenu nad jeziorem w Jabłowie

TELEKOMUNIKACJA

26. Budowa sieci szerokopasmowego Internetu na terenie gminy

ADMINISTRACJA

27. Adaptacja budynku gminnego na pomieszczenia biurowe Źródło: opracowano na podstawie danych Urzędu Gminy Starogard Gdański.

Tabela 92 Zadania postulowane do realizacji przez inne podmioty, których wykonanie wspierała będzie Gmina Starogard Gdański

Nazwa zadania Podmiot realizujący zadanie

Budowa południowej obwodnicy drogi krajowej nr 22 Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad

Budowa dojazdu do autostrady A1 oraz modernizacja drogi wojewódzkiej nr 222 i 229 na odcinku Starogard Gdański – Lipinki Szlacheckie

Zarząd Dróg Wojewódzkich w Gdańsku

Budowa obwodnicy drogi nr 222 w miejscowości Kokoszkowy


Modernizacja drogi wojewódzkiej nr 222 na odcinku Kokoszkowy - Siwiałka


Modernizacja dróg powiatowych na terenie gminy

Starostwo Powiatowe w Starogardzie Gdańskim

Budowa ścieżki rowerowej na odcinku Starogard Gdański - Skarszewy

Starostwo Powiatowe w Starogardzie Gdańskim

Budowa biogazowi w Owidzu

Inwestorzy prywatni

Budowa wszelkich źródeł energii odnawialnej

Inwestorzy prywatni

146

Nazwa zadania Podmiot realizujący zadanie

Budowa schroniska dla zwierząt

Urząd Miasta Starogard Gdański

Budowa sieci gazowej

Pomorska Spółka Gazownictwa w Gdańsku

Budowa pól golfowych i parku wodnego w Nowej Wsi Rzecznej

Inwestor prywatny

Budowa Zakładu Utylizacji Odpadów w Starym Lesie

Zakład Utylizacji Odpadów Stary Las Spółka z o.o.

Budowa drogi Zduny (centrum logistyczne) – droga krajowa nr 22

Firma Graal SA


Działania inwestycyjne przewidziane do realizacji w ramach Strategii winny zostać przeprowadzone

zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi ochrony środowiska z jednoczesnym

uwzględnieniem zasad zrównoważonego rozwoju.

147

11 MONITORING I EWALUACJA STRATEGII

Ocena strategicznych dokumentów zawierających programy rozwoju winna być dokonywana

trzykrotnie: przed rozpoczęciem realizacji (ex-ante), w połowie okresu realizacji (mid-term) oraz po

zakończeniu realizacji (ex-post).

Aby umożliwić pośrednie dokonywanie ocen mid-term i ex-post, należy określić powiązania

pomiędzy Strategią gminy a strategiami sektorowymi oraz Wieloletnim Planem Inwestycyjnym. Ocena

ex-post jest najbardziej istotna i miarodajna dla całościowej oceny polityki rozwoju gminy w długim

okresie czasu oraz spełnia najwięcej funkcji. Wszelkie oceny oddziaływania podmiotów publicznych na

procesy rozwoju przeprowadzane są w kontekście społecznych potrzeb, celów i nakładów. Mierzone

i oceniane są uzyskane produkty, wyniki, efekty i skutki. Działania i przedsięwzięcia służące realizacji

celów operacyjnych oceniane są na podstawie czterech kryteriów: skuteczności, celowości,

efektywności, wydajności. Cały proces dodatkowo oceniany jest z punktu widzenia praworządności

i gospodarności (oszczędności). Oceny wymagają podejścia uporządkowanego, obiektywnych

kryteriów oraz stosowania zróżnicowanych i wyrafinowanych metod. Ocena realizacji Strategii jest

procesem wymagającym udziału społecznego, a przede wszystkim współdziałania podmiotów

i uczestników strategicznego planowania rozwoju gminy Starogard Gdański.

Aby spełnić powyższe wymagania, każdy cel operacyjny wymaga monitorowania. Wymóg

monitorowania wynika również z przepisów regulujących finansowanie przedsięwzięć z funduszy

strukturalnych UE. Monitorowaniem Strategii na poziomie celów operacyjnych (używając wskaźników

produktu i rezultatu przypisanych tym celom) winna zajmować się jednostka organizacyjna

odpowiedzialna za jego wdrażanie, w tym wypadku – samorząd gminny.

Wizja, misja gminy Starogard Gdański zawarta w Strategii sformułowana jest na tak ogólnym

poziomie, że bezpośrednia ocena stopnia ich realizacji nie jest możliwa. Można jednak ocenić stopień

realizacji celów operacyjnych. Mają one na tyle konkretny charakter i są powiązane bezpośrednio

z realizowanymi i planowanymi do realizacji przedsięwzięciami, że można stosować bardziej

wyspecjalizowane wskaźniki.

W charakterystyce każdego z celów operacyjnych zawarto propozycje wskaźników produktów

oraz rezultatów. Zestaw wskaźników dla celów monitorowania Strategii na poziomie celów

operacyjnych zawiera poniższa tabela 92. Ich coroczne obliczenie rozpoczynając od roku bazowego

2011 (stan 31 grudnia – dane będą dostępne wiosną 2012) umożliwi dokonanie w latach 2017 i 2022

ocen realizacji Strategii pod kątem: skuteczności, celowości, efektywności, wydajności. Odpowiednie

jednostki organizacyjne powiatu i instytucje zewnętrzne dokonywać będą bieżącej (raz w roku)

i okresowej (w 2017 i 2022 r.) kontroli realizacji Strategii. Efektem kontroli może być konieczność

zmodyfikowania Strategii Rozwoju Gminy Wiejskiej Starogard Gdański.

Źródłami pozyskiwania danych do oceny realizacji Strategii mogą być:

1. Źródła pierwotne:

- badania ankietowe za pomocą kwestionariusza – np. z wykorzystaniem Internetu, w formie

drukowanej – skrzynka na opinie w punkcie obsługi gminy,

148

- otwarte dla wszystkich Forum Internetowe, pozwalające na swobodną wypowiedź,

- cykliczne, coroczne spotkania grup eksperckich oraz innych podmiotów działających w różnych

obszarach społecznych i gospodarczych gminy,

- inne.

2. Źródła wtórne:

- statystyki, w tym Urzędu Statystycznego oraz innych jednostek i instytucji, informacje medialne

oraz raporty, biuletyny, sprawozdania z działalności i in. pochodzące od środowisk turystycznych,

inne,

- raporty z badań ruchu turystycznego w gminie Starogard Gdański.

Wybór źródeł informacji do oceny realizacji Strategii będzie każdorazowo weryfikowany, zgodnie

z przyjętymi wskaźnikami.

149

Tabela 93 Wskaźniki monitoringu Strategii Rozwoju Gminy Wiejskiej Starogard Gdański na lata 2012 - 2022

Nr celu/ kier. dział. Nazwa priorytetu/celu szczegółowego Wskaźniki

produktu rezultatu

Rok bazowy 2011, lata oceny: 2013, 2017 i 2022

1 PRZESTRZEŃ

1.1. PODJĄĆ DZIAŁANIA W KIERUNKU PORZĄDKOWANIA STRUKTURY PRZESTRZENNEJ GMINY STAROGARD GDAŃSKI

Kierunki działania

1.1.1. Działania na rzecz podniesienia jakości przestrzeni urbanistycznej gminy z uwzględnieniem ochrony gruntów cennych rolniczo i przyrodniczo.

Liczba podjętych inicjatyw mających na celu ograniczenie niekontrolowanych procesów urbanistycznych na terenie gminy.

Powierzchnia [ha] uporządkowanej przestrzeni gminy.

1.1.2.

Sporządzenie nowych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zgodnie z zatwierdzonym harmonogramem prac planistycznych.

Tworzenie nowych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego według zatwierdzonego harmonogramu prac planistycznych.

Powierzchnia w ha obszarów predestynowanych pod zabudowę mieszkaniową z określeniem funkcji tej zabudowy.

1.2.

PODJĄĆ DZIAŁANIA W KIERUNKU RÓWNOMIERNEGO ROZWOJU POSZCZEGÓLNYCH MIEJSCOWOŚCI POŁOŻONYCH NA TERENIE GMINY STAROGARD GDAŃSKI ORAZ TWORZYĆ WARUNKI DLA KORZYSTNIEJSZEGO GOSPODAROWANIA W ROLNICTWIE.

Kierunki działania

1.2.1. Różnicowanie źródeł dochodów osób mających pracę w obszarze gminy związanych z sektorem rolnym.

Liczba nowopowstałych podmiotów gospodarczych poza sektorem rolnym.

Powierzchnia (w ha) obiektów służących do prowadzenia działalności gospodarczej poza sektorem rolnym.

1.2.2. Działanie na rzecz poprawy konkurencyjności sektora rolnego.

Liczba utworzonych inicjatyw przez gminę Starogard Gdański zakresie tworzenia i popularyzacji form wsparcia rolników, grup producenckich.

Liczba rolników, grup producenckich korzystających z inicjatyw utworzonych przez gminę Starogard Gdański.

150


produktu rezultatu


1.3.

PODJĄĆ DZIAŁANIA W KIERUNKU ROZWOJU INFRASTRUKTURY REKREACYJNEJ I TURYSTYCZNEJ ORAZ LEPIEJ WYKORZYSTYWAĆ ISTNIEJĄCE SZLAKI KOMUNIKACYJNE.

Kierunki działania

1.3.1. Podniesienie konkurencyjności regionu poprzez wykorzystanie specyficznych zasobów gminy.

Liczba projektów zrealizowanych na terenie średniowiecznego grodziska w Owidzu.

Liczba turystów odwiedzających średniowieczne grodzisko w Owidzu.

1.3.2.

Promocja projektów i zamierzeń inwestycyjnych opartych o partnerstwo publiczno - prywatne zwiększających ofertę turystyczną gminy Starogard Gdański.

Liczba projektów turystycznych i zamierzeń inwestycyjnych realizowanych na terenie gminy Starogard Gdański w ramach partnerstwa publiczno – prywatnego

Wartość nakładów inwestycyjnych (w PLN) liczona dla nowych inwestycji turystycznych w przeliczeniu na jednego mieszkańca powstałych w ramach PPP

1.4.

STWORZYĆ WARUNKI DO WYKORZYSTANIA ISTNIEJĄCYCH I TWORZENIA NOWYCH OBSZARÓW CHRONIONYCH DLA ZWIĘKSZENIA POTENCJAŁU ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH SPRZYJAJĄCYCH ROZWOJOWI TURYSTYKI.

Kierunki działania

1.4.1. Aktywne włączanie się gminy w działania zmierzające do ochrony obszarów naturowych z wykorzystaniem szans pozyskania środków z UE na ich ochronę.

Liczba utworzonych projektów zmierzających do ochrony obszarów naturowych z wykorzystaniem szans pozyskania środków z UE na ich ochronę.

Liczba obszarów naturowych objętych utworzonymi projektami ochrony z wykorzystaniem szans pozyskania środków z UE.

1.4.2. Lepiej wykorzystać istniejące tereny leśne i zbiorniki wodne dla rozwoju turystyki (turystyka kwalifikowana) i agroturystyki.

Długość (w km) wyznaczonych i zagospodarowanych rekreacyjnych szlaków turystycznych według podziału na różne formy turystyki kwalifikowanej (piesza, konna, rowerowa, kajakowa).

Liczba turystów korzystających z wyznaczonych i zagospodarowanych rekreacyjnych szlaków turystycznych (w ciągu roku) według podziału na różne formy turystyki kwalifikowanej (piesza, konna, rowerowa, kajakowa).

151


produktu rezultatu


2. GOSPODARKA

2.1. TWORZENIE WARUNKÓW DLA DALSZEGO ROZWOJU GOSPODARCZEGO GMINY.

Kierunki działania

2.1.1. Inicjowanie i podejmowanie działań na rzecz wzrostu zainteresowania przez inwestorów strategicznych terenami inwestycyjnymi gminy.

Liczba zorganizowanych działań na rzecz wzrostu zainteresowania przez inwestorów strategicznych terenami inwestycyjnymi na terenie gminy

Liczba nowych inwestycji na terenach inwestycyjnych gminy

2.1.2.

Uzbrojenie terenów inwestycyjnych w infrastrukturę techniczną, w tym dla potrzeb wysokich technologii (HT).

Powierzchnia (m²) uzbrojonych terenów inwestycyjnych w infrastrukturę techniczną, w tym dla potrzeb wysokich technologii

Liczba powstałych przedsiębiorstw na nowo uzbrojonych terenach inwestycyjnych.

Liczba nakładów inwestycyjnych w PLN wniesionych przez inwestorów na nowo uzbrojonych terenach inwestycyjnych, w tym wartość w PLN inwestycji typu HT.

2.2. STWORZYĆ SYSTEM PROMOCJI GMINY STAROGARD GDAŃSKI.

Kierunki działania

2.2.1. Tworzenie płaszczyzn współpracy międzynarodowej w różnych dziedzinach życia społecznego i gospodarczego.

Liczba utworzonych projektów współpracy międzynarodowej w różnych dziedzinach życia społecznego i gospodarczego.

Liczba zrealizowanych projektów współpracy międzynarodowej w różnych dziedzinach życia społecznego i gospodarczego.

2.2.2. Kształtowanie pozytywnego wizerunku gminy w środkach masowego przekazu o zasięgu lokalnym i ponadlokalnym.

Liczba projektów promocji pozytywnego wizerunku gminy w oparciu o media lokalne, krajowe i aktywne strony internetowe.

Liczba turystów krajowych i zagranicznych oraz potencjalnych inwestorów przybywających na teren gminy Starogard Gdański w ciągu roku z tytułu prowadzonych akcji kształtujących pozytywny wizerunek gminy.

152


produktu rezultatu


2.2.3. Stworzenie systemu wizualnej identyfikacji gminy.

Liczba projektów mających na celu stworzenie systemu wizualnej identyfikacji gminy

Liczba symboli włączonych w system promocji gminy.

2.3. GOSPODARCZE WYKORZYSTANIE ATRAKCYJNYCH TURYSTYCZNIE TERENÓW GMINY STAROGARD GDAŃSKI.

Kierunki działania

2.3.1. Wspieranie rozwoju różnych form usług skierowanych pod potrzeby mieszkańców i przybywających turystów.

Liczba działań promujących i wspierających rozwój różnych form usług skierowanych pod potrzeby mieszkańców i przybywających turystów.

Liczba mieszkańców i przybywających turystów w ciągu roku korzystających różnych form usług.

2.3.2. Rozwijanie infrastruktury technicznej niezbędnej dla realizacji zamierzeń inwestycyjnych (w tym turystycznych obszarach zainteresowań inwestorów).

Liczba projektów z zakresu rozbudowy infrastruktury technicznej w turystycznych obszarach zainteresowań inwestorów.

Wartość (w PLN) zainwestowanego kapitału w turystycznych obszarach zainteresowań inwestorów.

3. INFRASTRUKTURA

3.1.

PODEJMOWANIE DZIAŁAŃ W KIERUNKU POLEPSZENIA STANDARDU I JAKOŚCI KOMUNIKACYJNEJ NA TERENIE GMINY STAROGARD GDAŃSKI

Kierunki działania

3.1.1. Budowa i modernizacja infrastruktury drogowej na terenie gminy.

Liczba projektów mających na celu modernizację i rozbudowę infrastruktury drogowej.

Długość (w km) nowo wybudowanych i wyremontowanych dróg na terenie gminy.

3.1.2. Rozbudowa i przebudowa obiektów infrastruktury okołodrogowej (chodniki, ścieżki rowerowe, oświetlenie, przystanki autobusowe).

Liczba projektów mających na celu modernizację i rozbudowę infrastruktury okołodrogowej,

Długość (w km) wybudowanych i zmodernizowanych ciągów pieszych, rowerowych i pieszo-rowerowych na terenie gminy.

Liczba wybudowanych i zmodernizowanych punktów oświetleniowych na terenie gminy.

Długość (w km) ciągów komunikacyjnych, wzdłuż których zmodernizowano i rozbudowano infrastrukturę okołodrogową.

Liczba osób korzystających z nowo wybudowanych ciągów pieszo-rowerowych na terenie gminy.

Liczba osób korzystających

153


produktu rezultatu


Liczba wybudowanych i zmodernizowanych innych obiektów infrastruktury drogowej.

z nowo wybudowanych i zmodernizowanych punktów oświetleniowych na terenie gminy.

Liczba osób korzystających z nowo wybudowanych i zmodernizowanych innych obiektów infrastruktury drogowej na terenie gminy.

3.2 SPRZYJAĆ ROZWOJOWI INFRASTRUKTURY PROTURYSTYCZNEJ I RÓŻNYCH FORM TURYSTYKI.

Kierunki działania

3.2.1.

Budowa infrastruktury sprzyjającej rozwojowi agroturystyki w obszarach predestynowanych do tej formy wypoczynku.

Liczba nowowybudowanych obiektów infrastruktury sprzyjającej rozwojowi agroturystyki w obszarach predestynowanych do tej formy wypoczynku na terenie gminy.

Liczba turystów korzystających z nowowybudowanych obiektów turystycznych.

3.2.2. Budowa sieci zintegrowanych szlaków turystycznych.

Liczba wybudowanych sieci zintegrowanych szlaków turystycznych.

Liczba inicjatyw i partnerstw publiczno – prywatnych oraz publiczno – publicznych w zakresie budowy ścieżek rowerowych, szlaków pieszych przystosowanych do Nordic Walking, szlaków konnych, szlaków wodnych, w tym kajakowych.

Liczba turystów korzystających z oferty powstałych inicjatyw oraz partnerstw.

3.2.3. Stworzenie systemu promocji atrakcji turystycznych gminy w oparciu o przewodniki drukowane i multimedialne skierowane do turystów i inwestorów.

Liczba projektów promujących atrakcje turystyczne gminy Starogard Gdański w oparciu o przewodniki drukowane i multimedialne.

Liczba pozycji takich jak przewodniki drukowane i multimedialne skierowanych do turystów

Liczba turystów krajowych i zagranicznych przybywających na teren gminy w ciągu roku.

154


produktu rezultatu

Rok bazowy 2011, lata oceny: 2013, 2017 i 2022 i inwestorów.

3.3.

STWARZAĆ WARUNKI DLA ROZWOJU INFRASTRUKTURY TECHNICZNEJ PRZECIWDZIAŁAJĄCEJ TZW. WYKLUCZENIU CYFROWEMU MIESZKAŃCÓW GMINY STAROGARD GDAŃSKI.

Kierunki działania

3.3.1. Stworzenie Gminnej Sieci Szerokopasmowej. Utworzenie Gminnej Sieci

Szerokopasmowej.

Liczba osób korzystająca w ciągu roku z utworzonej Gminnej Sieci Szerokopasmowej.

3.3.2. Uruchomienie systemu edukacji informatycznej dla wszystkich mieszkańców gminy Starogard Gdański w oparciu o istniejące placówki oświatowe.

Liczba utworzonych programów edukacji informatycznej dla mieszkańców gminy Starogard Gdański w oparciu o istniejące placówki oświatowe.

Liczba mieszkańców gminy Starogard Gdański korzystających z utworzonych programów edukacji informatycznej.

4. SPOŁECZNOŚĆ

4.1. PODNIESIENIE JAKOŚCI USŁUG W OBIEKTACH UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ.

Kierunki działania

4.1.1.

Udostępnienie działalności gminy wszystkim mieszkańcom, ze szczególnym uwzględnieniem dostosowania obiektów do potrzeb osób niepełnosprawnych oraz ze standaryzacją usług w zakresie polityki społecznej.

Liczba podjętych działań z zakresu standaryzacji usług w obiektach publicznych służących realizacji zadań gminy.

Liczba beneficjentów pomocy społecznej korzystająca ze świadczeń usług społecznych o podwyższonej jakości.

4.1.2. Wspieranie wszelkich działań na rzecz poprawy warunków świadczonych usług w obiektach służby zdrowia.

Liczba projektów i inicjatyw podjętych przez gminę dla zapewnienia poprawy warunków świadczonych usług w obiektach służby zdrowia.

Liczba mieszkańców gminy korzystająca z obiektów służby zdrowia o poprawionym standardzie świadczonych usług w ciągu roku.

4.1.3. Podnoszenie dostępności mieszkańców do programów profilaktycznych i zdrowotnych.

Liczba projektów podnoszących dostępność mieszkańców b do programów profilaktycznych i zdrowotnych na terenie gminy.

Liczba osób korzystających w ciągu roku z programów profilaktycznych i zdrowotnych.

4.1.4. Informatyzacja oraz usprawnienie funkcjonowania administracji samorządowej w ramach projektu e-urząd.

Liczba zrealizowanych projektów umożliwiających usprawnienie funkcjonowania administracji samorządowej w ramach projektu

Liczba petentów korzystających z administracji samorządowej w wyniku zrealizowanego projektu e-urząd.

155


produktu rezultatu

Rok bazowy 2011, lata oceny: 2013, 2017 i 2022 e-urząd.

4.2.

BUDOWANIE ZINTEGROWANEGO SYSTEMU WSPARCIA ZAPOBIEGAJĄCEGO KRYZYSOM W RODZINIE ORAZ WZMACNIAJĄCEGO POZYCJĘ DZIECKA.

Kierunki działania

4.2.1. Pomoc w likwidacji przyczyn dysfunkcji oraz rozwijanie i usprawnianie systemu wsparcia rodziny, w szczególności: psychologicznego, prawnego, socjalnego.

Liczba podjętych działań mających na celu likwidację przyczyn dysfunkcji oraz rozwijanie i usprawnianie systemu wsparcia rodziny.

Liczba rodzin objętych projektami wsparcia psychologicznego, prawnego i socjalnego w ciągu roku.

4.2.2. Zapewnienie dzieciom i młodzieży odpowiednich warunków do życia i rozwoju zgodnie z ich potrzebami i przysługującymi im prawami.

Liczba inicjatyw i projektów stworzonych na terenie gminy, których celem było zapewnienie dzieciom i młodzieży odpowiednich warunków do życia i rozwoju

Liczba dzieci i młodzieży objętych projektami zabezpieczenia potrzeb bytowych w ciągu roku.

4.3. DZIAŁANIA NA RZECZ STWORZENIA ZINTEGROWANEGO SYSTEMU WSPARCIA I AKTYWIZACJI OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH.

Kierunki działania

4.3.1. Integracja osób niepełnosprawnych ze środowiskiem.

Liczba projektów, których głównym założeniem była integracja osób niepełnosprawnych mieszkających na terenie gminy ze środowiskiem lokalnym.

Liczba zlikwidowanych barier dla osób niepełnosprawnych.

Liczba osób niepełnosprawnych – mieszkańców na terenie gminy uczestniczących w projektach integracyjnych ze środowiskiem lokalnym.

4.4. AKTYWIZOWANIE GRUP ZAGROŻONYCH WYKLUCZENIEM SPOŁECZNYM.

Kierunki działania

4.4.1. Redukowanie zjawiska ubóstwa i wszystkich form wykluczenia społecznego.

Liczba projektów utworzonych i wdrożonych na terenie gminy, których celem było redukowanie zjawiska ubóstwa i wszystkich form wykluczenia społecznego

Liczba beneficjentów projektów realizowanych na terenie gminy, których celem było redukowanie zjawiska ubóstwa i wszystkich form wykluczenia społecznego

4.4.2. Wzmacnianie i rozbudowa zintegrowanego systemu rozwiązywania problemów uzależnień.

Liczba podjętych działań z zakresu rozwiązywania problemów uzależnień.

Liczba osób uzależnionych i ich rodzin objętych programami wsparcia.

156


produktu rezultatu


4.5. TWORZENIE PODSTAW DLA ROZWOJU WSPÓŁPRACY Z ORGANIZACJAMI POZARZĄDOWYMI.

Kierunki działania

4.5.1. Profesjonalizacja służb społecznych jako czynnika integracji lokalnej.

Liczba przeprowadzonych szkoleń mających na celu wzmacnianie roli służb społecznych skierowanych do pracowników socjalnych.

Liczba uczestników szkoleń organizowanych dla służb społecznych w ciągu roku na terenie gminy.

4.5.2. Wspieranie i współpraca z instytucjami społeczeństwa obywatelskiego.

Liczba podjętych działań na terenie gminy, których celem było wspieranie i współpraca z instytucjami społeczeństwa obywatelskiego.

Liczba utworzonych partnerstw publiczno – społecznych.

4.5.3. Współpraca władz gminy Starogard Gdański z podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego

Liczba podjętych działań na terenie gminy, których celem było wspieranie i współpraca na płaszczyźnie gmina – organizacje pozarządowe.

Liczba naborów konkursowych skierowanych do organizacji pozarządowych.

Wartość (w PLN) pozyskanych środków z funduszy zewnętrznych.

4.6. DZIAŁANIA NA RZECZ WSZECHSTRONNEGO ROZWOJU EDUKACYJNEGO DZIECI I MŁODZIEŻY Z TERENU GMINY.

Kierunki działania

4.6.1. Organizacja zajęć pozalekcyjnych na bazie placówek oświatowych i kulturalnych.

Liczba zorganizowanych zajęć pozalekcyjnych na bazie placówek oświatowych i kulturalnych.

Liczba dzieci i młodzieży biorących udział w zajęciach pozalekcyjnych.

4.6.2. Podnoszenie poziomu i jakości kształcenia w placówkach oświatowych.

Liczba zakupionych komputerów i sprzętu multimedialnego.

Liczba uczniów korzystających z komputerów i sprzętu multimedialnego.

4.6.3. Tworzenie warunków umożliwiających zwiększenie zastosowania nowych technik w realizacji programów nauczania we wszystkich placówkach oświatowych gminy.

Liczba projektów wdrożonych w placówkach oświatowych gminy, które umożliwiły zwiększenie zastosowania nowych technik w realizacji programów nauczania.

Liczba uczniów w placówkach oświatowych gminy biorących udział w procesach nauczania z zastosowaniem nowych technik.

4.6.4. Działania na rzecz dostosowania oferty zajęć pozalekcyjnych do zainteresowań oraz talentów uczniów.

Liczba przeprowadzonych działań na terenie gminy Starogard

Liczba uczniów korzystających z dostosowanej oferty zajęć

157


produktu rezultatu

Rok bazowy 2011, lata oceny: 2013, 2017 i 2022 Gdański, w celu poznania profilu zdolności ucznia.

Liczba projektów dostosowujących ofertę zajęć pozalekcyjnych do zainteresowań i talentów uczniów.

pozalekcyjnych pod kątem zdolności i zainteresowań ucznia.

4.6.5. Działania na rzecz doskonalenia uwarunkowań jakości pracy przedszkoli na terenie gminy.

Liczba funkcjonujących przedszkoli i innych form wychowania przedszkolnego na terenie gminy.

Liczba utworzonych przedszkoli i innych form wychowania przedszkolnego na terenie gminy.

Liczba dzieci korzystających z wychowania przedszkolnego.

4.6.6.

Remont, budowa i przebudowa istniejącej w gminie infrastruktury sportowej.

Liczba projektów mających na celu remont budowę i przebudowę istniejącej infrastruktury sportowej w gminie.

Liczba osób korzystająca z wyremontowanej i przebudowanej infrastruktury sportowej w ciągu roku.

4.6.7. Prowadzenie remontów i przebudowy obiektów oświatowych.

Liczba przedsięwzięć inwestycyjnych zorganizowanych przez gminę, których celem było przeprowadzenie remontów, przebudowy i rozbudowy obiektów oświatowych, w tym związanych z termomodernizacją i optymalizacją zużycia energii.

Powierzchnia (w m²) wyremontowanych, przebudowanych i rozbudowanych obiektów oświatowych.

Procentowe obniżenie kosztów ogrzewania obiektów oświatowych związane z termomodernizacją i optymalizacją zużycia energii.

Liczba uczniów korzystających z obiektów oświatowych wyremontowanych, przebudowanych i rozbudowanych każdego roku.

4.7.

DZIAŁANIA NA RZECZ UMACNIANIA TOŻSAMOŚCI REGIONALNEJ Z ZACHOWANIEM TRADYCJI I DZIEDZICTWA KULTUROWEGO GMINY

Kierunki działania

4.7.1.

Wspieranie działań edukacyjnych i promocyjnych oraz popularyzujących wiedzę o dziedzictwie kulturowym regionu.

Liczba działań popularyzujących wiedzę o dziedzictwie kulturowym regionu.

Powierzchnia [ha] zagospodarowanych obszarów

Liczba osób biorących udział w działaniach popularyzujących dziedzictwo kulturowe regionu.

158


produktu rezultatu

Rok bazowy 2011, lata oceny: 2013, 2017 i 2022 cennych przyrodniczo i kulturowo.

4.8. INTEGRACJA I AKTYWNOŚĆ SPOŁECZNA MIESZKAŃCÓW

Kierunki działania

4.8.1. Zwiększenie aktywnej integracji mieszkańców gminy Starogard Gdański poprzez stworzenie oferty kulturalno-integracyjnej.

Liczba imprez kulturalnych zorganizowanych na terenie gminy.

Liczba osób biorących udział w imprezach kulturalnych zorganizowanych na terenie gminy.

5. OCHRONA ŚRODOWISKA

5.1. POPRAWA JAKOŚCI OCHRONY ŚRODOWISKA NA TERENIE GMINY STAROGARD GDAŃSKI.

Kierunki działania

5.1.1. Likwidacja i ograniczenie niskiej emisji.

Liczba utworzonych projektów mających na celu likwidację i ograniczenie niskiej emisji

Liczba działań promujących nowe technologie grzewcze wśród mieszkańców.

Liczba gospodarstw domowych wdrażających nowe technologie grzewcze na terenie gminy.

5.1.2.

Przebudowa, rozbudowa sieci kanalizacyjnej i budowa sieci kanalizacji deszczowej oraz rozbudowa i modernizacja sieci wodociągowej, w tym uzbrojenie terenów przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe i nowe inwestycje gospodarcze.

Liczba projektów z zakresu uzbrojenia terenów przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe i nowe inwestycje gospodarcze.

Długość (w km) nowo wybudowanej sieci kanalizacyjnej i sieci kanalizacji deszczowej.

Długość (w km) wybudowanej sieci wodociągowej.

Wartość (w PLN) zainwestowanego kapitału w obszarach terenów przeznaczonych pod budownictwo mieszkaniowe i nowe inwestycje gospodarcze.

Liczba gospodarstw domowych podłączonych do sieci kanalizacyjnej.

Liczba gospodarstw domowych podłączona do nowowybudowanej sieci wodociągowej.

5.1.3. Utworzenie na terenie gminy systemu gospodarki odpadami komunalnymi opartego na segregacji.

Liczba powstałych i zrealizowanych projektów w poszczególnych częściach gminy, których celem było wdrożenie jednolitego systemu selektywnej zbiórki odpadów.

Waga (w tonach) segregowanych odpadów na terenie gminy w ramach opracowanego jednolitego systemu selektywnej zbiórki odpadów surowcowych.

Waga (w tonach) segregowanych odpadów w poszczególnych asortymentach np. szkło, papier, tworzywa sztuczne.

159


produktu rezultatu


5.1.4. Przygotowanie terenów inwestycyjnych pod względem prawnym i technicznym dla rozwoju produkcji energii odnawialnej i opartej o HT.

Powierzchnia (m²) uzbrojonych gruntów inwestycyjnych pod potrzeby rozwoju redukcji energii, w tym wysokich technologii.

Liczba powstałych przedsiębiorstw na nowo uzbrojonych terenach inwestycyjnych.

Liczba nakładów inwestycyjnych w PLN wniesionych przez inwestorów na nowo uzbrojonych terenach inwestycyjnych, w tym wartość w PLN inwestycji typu HT.

5.1.5. Stworzenie warunków do budowy biogazowni i gminnej sieci biogazu.

Powierzchnia (m²) zabudowy biogazowni.

Moc cieplna wybudowanej biogazowni (MWt).

Liczba odbiorców podłączonych do gminnej sieci biogazu.

Całkowita produkcja ciepła (GJ/rok).

5.2. PODNOSZENIE ŚWIADOMOŚCI EKOLOGICZNEJ MIESZKAŃCÓW GMINY STAROGARD GDAŃSKI.

Kierunki działania

5.2.1. Tworzenie programów edukacji ekologicznej dzieci i młodzieży. Liczba przeprowadzonych godzin

zajęć edukacji ekologicznej dzieci i młodzieży.

Liczba dzieci i młodzieży objętych programem edukacji ekologicznej.

5.2.2. Edukacja społeczności lokalnej poprzez lokalne media w zakresie nowych technologii ochrony środowiska i zagrożeń ekologicznych.

Liczba projektów skierowanych do społeczności lokalnej z zakresu nowych technologii ochrony środowiska i zagrożeń ekologicznych prowadzonych przy wykorzystaniu lokalnych mediów.

Liczba mieszkańców gminy stosujących nowe technologie ochrony środowiska.

160

12 WDRAŻANIE STRATEGII

Strategia rozwoju gminy jest istotnym elementem jej rozwoju. Jednakże sam fakt posiadania

dokumentu nie gwarantuje sukcesu. Aby Strategia przyniosła zaplanowane efekty, niezbędne jest

sukcesywne jej wdrażanie, czuwanie nad jej realizacją i przede wszystkim kontrolowanie jej

przebiegu.

Strategia Rozwoju Gminy Wiejskiej Starogard Gdański na lata 2012 – 2022 przyjmowana jest

uchwałą Rady Gminy Starogard Gdański. Za zadanie wdrażania zapisów Strategii odpowiedzialny jest

Wójt Gminy. Cele strategiczne i kierunki działania wyszczególnione w Strategii realizować będą

poszczególne wydziały Urzędu Gminy Starogard Gdański, a także jednostki podległe Urzędu,

w których kompetencjach zawierają się konkretne działania.

System wdrożenia Strategii winien opierać się na wykorzystaniu metody zarządzania

projektem. W tym celu należy wyznaczyć Zespół Koordynujący ds. Strategii, który będzie

odpowiedzialny za wdrażanie celów strategicznych, jak również będzie monitorował stopień ich

realizacji.

Kierunki działania, wskazane w dokumencie, niejednokrotnie wymagają zaangażowania nie

tylko samych władz samorządowych, ale również innych podmiotów działających na rzecz rozwoju

gminy Starogard Gdański. Warto zatem w realizację Strategii zaangażować także organizacje

pozarządowe działające na terenie gminy, grupy nieformalne, przedsiębiorców, przedstawicieli

środowisk rolniczych, a także inne podmioty mogące przyczynić się do rozwoju gminy Starogard

Gdański.

W chwili obecnej sektor publiczny, prywatny i pozarządowy posiadają płaszczyznę do

wspólnego działania na szeroko rozumianym polu działań rozwoju gminy. Pozwala to na sprawną

organizację relacji społecznych i gospodarczych między trzema sektorami odpowiedzialnymi za

wdrażanie Strategii.

Duże możliwości skutecznego wdrażania Strategii daje Ustawa o partnerstwie publiczno –

prywatnym, która otwiera zupełnie nowe możliwości finansowania przedsięwzięć o charakterze

publicznym. Wspólne przedsięwzięcia sektora publicznego i prywatnego dotyczyć mogą inwestycji

infrastrukturalnych, ale również działań o charakterze społecznym i kulturalnym. Czynnik prywatny

w PPP daje gwarancję podwyższenia stopnia efektywności ekonomicznej przedsięwzięcia. Natomiast

czynnik publiczny poza ewentualnym udziałem finansowym tworzy swoistego rodzaju parasol

ochronny nad wspólnie realizowaną inwestycją. Zarówno partner publiczny, jak i prywatny musi

dokonać analizy ryzyka i korzyści wynikających z partnerstwa. Zarówno jednej, jak i drugiej stronie

musi się to opłacać. Brak równowagi w opłacalności realizowanego projektu po którejkolwiek ze stron

może doprowadzić do niezrealizowania umowy PPP.

Jednym z elementów wdrażania celów strategicznych i kierunków działania jest aktualizacja

strategii, dostosowująca jej zapisy do zmieniających się realiów życia społeczno - gospodarczego

gminy Starogard Gdański. W praktyce aktualizacja winna sprowadzać się do:

realizacji założonych celów strategii – weryfikacji aktualności celów dokumentu,

161

rejestracji nowych celów strategicznych, operacyjnych i kierunków działania,

hierarchizacji realizacji celów strategicznych, celów operacyjnych,

monitoringu realizacji celów pod kątem terminu realizacji zadań lub określenia nowych terminów

realizacji.

162

ZAŁĄCZNIKI

Załącznik 1 Obiekty wpisane do Gminnej Ewidencji Zabytków gminy Starogard Gdański

Lp. MIEJSCOWOŚĆ NR EWIDENC. DZIAŁKI

OBIEKT

1.

Barchnowy

20 kapliczka przydrożna

2. 20 dawna szkoła

3. 20 bud. gospodarczy dawnej szkoły

4.

Brzeźno Wielkie

151 kapliczka figury Chrystusa Króla

5. 141/2 szkoła podstawowa

6. 141/2 obora w zespole szkoły

7. 141/2 bud. gospodarczy (obora)

8. 142/2 budynek mieszkalny

9. 120 budynek mieszkalny



12.

Ciecholewy

10/1 obora w zespole dawnej leśniczówki


14. 19/3 stodoła

15. 87 budynek mieszkalny z cz. gospodarczą

16. 57 budynek mieszkalny z cz. gospodarczą


18. 34/2 obora

19. 34/2 stodoła

20. 49/2 bud. mieszkalny - poniatówka

21. 49/2 obora

22. 56/5 dawna szkoła

23. 10/1 dawna leśniczówka

24. 10/1 stodoła w zespole dawnej leśniczówki

25.

Dąbrówka

141 kapliczka

26. 253 kapliczka

27. 144 Kościół parafialny p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego

28. 144 Ogrodzenie z dwiema bramami kościoła parafialnego i cmentarza


30. 187 budynek gospodarczy

31. Jabłowo 57 kościół p.w. Świętego Wawrzyńca

163


OBIEKT

32. 57 ogrodzenie kościoła p.w. Świętego Wawrzyńca i cmentarza przykościelnego

33. 57 kolumna Świętego Wawrzyńca

34. 57 grobowiec Jackowskich

35. 57 plebania kościoła p.w. Świętego Wawrzyńca

36. 61/3 szkoła

37. 20/39 dwór

38. 20/39 park dworski

39. 20/39 fragment ogrodzenia - brama wjazdowa w zespole dworsko - folwarcznym

40. 20/40 chlewnia w zespole dworsko - folwarcznym

41. 20/40 dawna stodoła w zespole dworsko - folwarcznym

42. 20/35 budynek podworski, rządcówka

43. 20/40 budynek podworski gospodarczy

44. 20/40 budynek podworski magazyn


46. 76/2 budynek gospodarczy


48. 61/2 budynek gospodarczy dawnej szkoły

49.

Janin

49/4 budynek mieszkalny


51. 62/2 obora



54. 51/3 obora


56. 46 kapliczka z figurą Matki Boskiej

57. 46 obora


59. 61/4 obora

60.

Klonówka

68 budynek mieszkalny


62. 128 budynek gospodarczy plebani

63. 128 dawna rządcówka

64. 157 Kościół parafialny p.w. św. Katarzyny

65. 125 cmentarz

164


OBIEKT

66. 128 kapliczna przy plebani

67. 157 ogrodzenie kościoła

68. 128 budynek mieszkalny plebani

69. 130/1 szkoła

70. 130/2 budynek gospodarczy szkoły


72. 129 budynek mieszkalny (organistówka)




76. 85/27 kuźnia w zespole dworsko - folwarcznym

77. 85/27 brama w zespole dworsko - folwarcznym

78. 85/27 transformator w zespole dworsko - folwarcznym

79. 85/27 dawna płatkarnia w zespole dworsko - folwarcznym

80.

Kokoszkowy

68 kościół parafialny p.w. św. Barbary

81. 68 ogrodzenie kościoła p.w. św. Barbary oraz cmentarza przykościelnego

82. 68 plebania

83. 221/77 spichlerz

84. 552 bud. mieszkalny - poniatówka


86. 6/1 stodoła

87. 6/1 obora


89. 8/2 stodoła

90. 8/2 obora

91. 4/1 stodoła

92. 4/1 obora



95. 562/1 obora


97.

Kolincz

12/4 budynek gospodarczy dawnej szkoły


99. 55 elektrownia wodna

165


OBIEKT




103. 77/15 figura Matki Boskiej

104. 77/8 dwór

105. 77/8 fragment zieleni w zespole dworsko - folwarcznym

106. 204/12 dawny młyn wodny

107. 95/8 stodoła


109. 200 leśniczówka Kochanki


111. 102 elektrownia wodna

112.

Koteże

62 szkoła

113. 62 budynek gospodarczy szkoły



116. 203/2 obora




120. 259/2 budynek mieszkalny osady leśnej

121.

Krąg

90 park dworski

122. 89 dwór, obecnie szkoła

123. 90 kościół parafialny p.w. Wniebowzięcia NMP

124. 90 ubikacja przykościelna

125. 84/2 kapliczka

126. 89 ogrodzenie kościoła p.w. Wniebowzięcia NMP oraz dworu z parkiem i dwoma bramami

127. 181/2 cmentarz niemiecki


129. 253 obora



132. 175/1 obora

133. 175/1 stodoła

166


OBIEKT








141. 103/1 budynek mieszkalny PKP


143. 103 dworzec PKP

144. 103/1 budynek gospodarczy PKP

145.

Linowiec

82/2 szkoła

146. 68/3 obora w zespole folwarcznym


148.

Lipinki Szlacheckie

12/6 kapliczka figura Matki Boskiej

149. 18 szkoła

150. 18 budynek gospodarczy szkoły

151.

Nowa Wieś Rzeczna

124/5 dwór


153. 65/1 szkoła

154. 65/1 budynek gospodarczy dawnej szkoły

155. 65/2 kapliczka

156. 5 budynek gospodarczy PKP



159. Okole 31/1 budynek mieszkalny

160.

Owidz

132/15 dwór


162. 132/15 obora podworska

163. 132/18 budynek gospodarczy w zespole dworu

164. 132/16 stodoła w zespole dworu

165. 132/8 budynek mieszkalny w zespole dworu

166.

Rokocin

114 dwór

167. 114 park dworski

167


OBIEKT

168. 35/4 obora


170.

Rywałd

121/3 kapliczka – figura Matki Boskiej

171. 91 piwniczka

172. 91 stodoła


174. 86 budynek mieszkalny PGR




178. 121/14 dwór

179. 121/14 brama w zespole folwarcznym



182.

Siwiałka

167/2 budynek mieszkalny






188. 127 obora

189. 125/4 stajnia


191.

Stary Las

39, 40 budynek mieszkalny

192. 14/12 kuźnia obecnie składzik


194.

Sucumin

37/27 pałac

195. 37/27 park dworski z bramą w zespole pałacowym

196. 37/24 transformator przy pałacu

197. 37/27 ogrodzenie wraz z bramami i budynek magazynu

198. 37/27 stajnia I w zespole pałacowym

199. 37/27 stajnia II w zespole pałacowym

200. 37/27 chlewnia IV w zespole pałacowo - folwarcznym

201. 37/27 chlewnia VI w zespole pałacowo – folwarcznym tzw. owczarnia

168


OBIEKT

202. 37/27 dawna stajnia/obora

203. 37/27 rządcówka w zespole pałacowym

204. 155/9 cegielnia związana z pałacem

205. 155/8 budynek mieszkalny w zespole cegielni

206. 155/9 transformator w zespole cegielni


208. 185/3 chlew, obora

209.

Sumin

103 kościół parafialny p.w. św. Jana Chrzciciela

210. 162 cmentarz

211. 102/3 kapliczka przydrożna

212. 121 dwór

213. 121, 122 park dworski




217. 133 dawna gorzelnia

218. 128/2 budynek mieszkalny, dawna karczma


220. 124/2 stodoła

221. 124/2 obora


223. 157 dawna plebania


225. 255/1 Leśniczówka Wygoda


227. 254 stodoła







234. 243/1 Brama w zagrodzie nr 78


169


OBIEKT

236. 260 budynek mieszkalny, dom rybaka


238.

Szpęgawsk

317/4 dwór


240. 317/4 budynek gospodarczy podworski

241. 314/1 budynek gospodarczy w zespole dworskim



244. 135/4 grobowiec na cmentarzu poewangelickim

245. 64 szkoła


247. 68 budynek mieszkalny - poniatówka

248. 68 stodoła

249. 68 obora

250. 334 budynek mieszkalny PKP





255. 132/5 budynek mieszkalny osady robotników LP

256. 132/5 budynek gospodarczy osady robotników LP

257. 69 dworzec PKP

258. 69 budynek mieszkalny obok dworca

259.

Trzcińsk

113 cmentarz poniemiecki



262.

Zduny

11 budynek mieszkalny


264. 74, 75/2 budynek mieszkalny


266. 39/1 transformator w zespole zagrody

267. Żabno 47/6 budynek mieszkalny

170

SPIS MAP

Mapa 1 Położenie gminy wiejskiej Starogard Gdański na terenie powiatu starogardzkiego ................ 23 Mapa 2 Układ drogowy gminy Starogard Gdański ................................................................................ 33 Mapa 3 Linie kolejowe na terenie gminy Starogard Gdański ................................................................ 37 Mapa 4 Tereny koncesji na poszukiwanie gazu łupkowego na terenie gminy Starogard Gdański ...... 41 Mapa 5 Szlaki turystyczne na terenie gminy Starogard Gdański .......................................................... 54 Mapa 6 Dolina Wierzycy ........................................................................................................................ 85 Mapa 7 Grądy nad Jeziorami Zduński i Szpęgawskim ......................................................................... 85

SPIS TABEL

Tabela 1 Dyrektywy i zalecenia Unii Europejskiej ................................................................................... 9 Tabela 2 Akty prawne i dokumenty strategiczno – planistyczne odnoszące się do rozwoju społeczno - gospodarczego – obecnie obowiązujące w Polsce ............................................................................... 10 Tabela 3 Dokumenty strategiczno – planistyczne obowiązujące w województwie pomorskim i powiecie starogardzkim ........................................................................................................................................ 17 Tabela 4 Dokumenty strategiczno – planistyczne obowiązujące w powiecie starogardzkim ............... 19 Tabela 5 Miejscowe akty prawne dotyczące rozwoju społeczno – gospodarczego obowiązujące w gminie wiejskiej Starogard Gdański ...................................................................................................... 20 Tabela 6 Sposób użytkowania gruntów w gminie Starogard Gdański – według stanu na 01.01.2011 r. ............................................................................................................................................................... 27 Tabela 7 Struktura własności gruntów w gminie Starogard Gdański – stan na 01.01.2011 r. ............ 29

Tabela 8 Mieszkania wyposażone w instalacje techniczno – sanitarne – według stanu na 31.12.2009 r. ............................................................................................................................................................... 31 Tabela 9 Remonty mieszkań (instalacji/elementów w budynkach komunalnych) – według stanu na 31.12.2009 r. ......................................................................................................................................... 32 Tabela 10 Układ komunikacyjny gminy Starogard Gdański .................................................................. 32 Tabela 11 Wykaz dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych na terenie gminy Starogard Gdański ............................................................................................................................................................... 33 Tabela 12 Wykaz dróg gminnych na terenie gminy Starogard Gdański – stan na 22.04.2010 r. ......... 34 Tabela 13 Wodociągi grupowe na terenie gminy Starogard Gdański ................................................... 38 Tabela 14 Sieć wodociągowa w gminie Starogard Gdański ................................................................. 39 Tabela 15 Sieć kanalizacyjna w gminie Starogard Gdański ................................................................. 39 Tabela 16 Oczyszczalnie ścieków na terenie gminy Starogard Gdański .............................................. 40 Tabela 17 Sieć gazowa w gminie Starogard Gdański ........................................................................... 40 Tabela 18 Potencjalna energia użyteczna słońca w kWh/m

2/rok na obszarze gminy Starogard Gdański

............................................................................................................................................................... 44 Tabela 19 Udział klas bonitacyjnych w powierzchni gruntów rolnych na terenie gminy Starogard Gdański.................................................................................................................................................. 47 Tabela 20 Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą na terenie gminy ............................ 48 Tabela 21 Osoby prawne prowadzące działalność gospodarczą na terenie gminy ............................. 48 Tabela 22 Podmioty gospodarcze w poszczególnych miejscowościach gminy Starogard Gdański .... 49 Tabela 23 Przedsiębiorstwa działające na terenie gminy Starogard Gdański ...................................... 50 Tabela 24 Obiekty turystyczne w gminie Starogard Gdański................................................................ 51 Tabela 25 Obiekty sportowe na terenie gminy Starogard Gdański ....................................................... 52 Tabela 26 Liczba ludności w poszczególnych sołectwach gminy Starogard Gdański .......................... 57 Tabela 27 Stan i ruch naturalny ludności w gminie Starogard Gdański ................................................ 59 Tabela 28 Bezrobocie zarejestrowane w gminie Starogard Gdański ................................................... 61 Tabela 29 Bezrobotni zarejestrowani według poziomu wykształcenia ................................................. 62 Tabela 30 Powody przyznania pomocy ................................................................................................. 63 Tabela 31 Świadczenia w ramach zadań własnych gminy w latach 2008 – 2010 ................................ 64 Tabela 32 Przestępstwa stwierdzone na terenie gminy Starogard Gdański ......................................... 65 Tabela 33 Wykaz szkół na terenie gminy Starogard Gdański............................................................... 67

171

Tabela 34 Obiekty wpisane do rejestru zabytków ................................................................................. 69 Tabela 35 Stanowiska archeologiczne wpisane do Rejestru Zabytków Województwa Pomorskiego .. 73 Tabela 36 Charakterystyka bibliotek – według stanu na 31.12.2010 r. ................................................ 75 Tabela 37 Projekty realizowane przez świetlice wiejskie ...................................................................... 75 Tabela 38 Zasoby - infrastruktura techniczna i społeczna z podziałem na miejscowości gminy Starogard Gdański – stan na 30.12.2011 r. .......................................................................................... 77 Tabela 39 Przepływy charakterystyczne Wierzycy i w jej dopływach na obszarze gminy Starogard Gdański.................................................................................................................................................. 81 Tabela 40 Wykaz jezior o powierzchni powyżej 1 ha ............................................................................ 81 Tabela 41 Kształtowanie się wyników finansowych samorządu w latach 2006-2010 [w zł] ................. 87 Tabela 42 Dochody budżetowe gminy Starogard Gdański [w zł] .......................................................... 88 Tabela 43 Dochody gminy z tytułu udziału w podatkach od osób fizycznych i prawnych w latach 2007 - 2010 ..................................................................................................................................................... 90 Tabela 44 Wydatki budżetowe gminy Starogard Gdański [w zł] ........................................................... 90 Tabela 45 Wydatki gminy Starogard Gdański według sfer wydatkowania w latach 2008 – 2010 [w zł] 92 Tabela 46 Wydatki majątkowe w roku 2010 według sfer [zł] ................................................................. 93 Tabela 47 Zmienne składowe miernika rozwoju społecznego .............................................................. 97 Tabela 48 Zmienne składowe miernika rozwoju społecznego – wartości w roku 2005 dla gmin porównywanych ..................................................................................................................................... 98 Tabela 49 Zmienne składowe miernika rozwoju społecznego – wartości w roku 2009 dla gmin porównywanych ..................................................................................................................................... 98 Tabela 50 Wartość standaryzowana wskaźnika potencjału konkurencyjnego [WS] – rok 2005 .......... 98 Tabela 51 Wartość standaryzowana wskaźnika potencjału konkurencyjnego [WS] – rok 2009 .......... 99 Tabela 52 Wartość wskaźnika rozwoju netto gminy liczonego na podstawie wskaźników standaryzowanych [WGXRN] .................................................................................................................... 99 Tabela 53 Wartość wskaźnika rozwoju społecznego gminy ............................................................... 100 Tabela 54 Zmienne składowe miernika rozwoju gospodarczego........................................................ 101 Tabela 55 Zmienne składowe miernika rozwoju gospodarczego – wartości w roku 2005 dla gmin porównywanych ................................................................................................................................... 101 Tabela 56 Zmienne składowe miernika rozwoju gospodarczego – wartości w roku 2009 dla gmin porównywanych ................................................................................................................................... 101 Tabela 57 Wartość standaryzowana wskaźnika potencjału konkurencyjnego [WS] – rok 2005 ......... 102 Tabela 58 Wartość standaryzowana wskaźnika potencjału konkurencyjnego [WS] – rok 2009 ......... 102 Tabela 59 Wartość wskaźnika rozwoju netto gminy liczonego na podstawie wskaźników standaryzowanych [WGXRN] .................................................................................................................. 102 Tabela 60 Wartość wskaźnika rozwoju gospodarczego gminy ........................................................... 103 Tabela 61 Zmienne składowe miernika rozwoju przestrzennego ....................................................... 104 Tabela 62 Zmienne składowe miernika rozwoju przestrzennego – wartości w roku 2005 dla gmin porównywanych ................................................................................................................................... 104 Tabela 63 Zmienne składowe miernika rozwoju przestrzennego – wartości w roku 2009 dla gmin porównywanych ................................................................................................................................... 104 Tabela 64 Wartość standaryzowana wskaźnika potencjału konkurencyjnego [WS] – rok 2005 ......... 104 Tabela 65 Wartość standaryzowana wskaźnika potencjału konkurencyjnego [WS] – rok 2009 ......... 105 Tabela 66 Wartość wskaźnika rozwoju netto gminy liczonego na podstawie wskaźników standaryzowanych [WGXRN] .................................................................................................................. 105 Tabela 67 Wartość wskaźnika rozwoju przestrzennego gminy ........................................................... 105 Tabela 68 Zmienne składowe miernika rozwoju turystycznego .......................................................... 106 Tabela 69 Zmienne składowe miernika rozwoju turystycznego – wartości w roku 2005 dla gmin porównywanych ................................................................................................................................... 106 Tabela 70 Zmienne składowe miernika rozwoju turystycznego – wartości w roku 2009 dla gmin porównywanych ................................................................................................................................... 107 Tabela 71 Wartość standaryzowana wskaźnika potencjału konkurencyjnego [WS] – rok 2005 ......... 107 Tabela 72 Wartość standaryzowana wskaźnika potencjału konkurencyjnego [WS] – rok 2009 ......... 107 Tabela 73 Wartość wskaźnika rozwoju netto gminy liczonego na podstawie wskaźników standaryzowanych [WGXRN] .................................................................................................................. 107 Tabela 74 Wartość wskaźnika rozwoju turystycznego gminy ............................................................. 108 Tabela 75 Wartość syntetycznego rozwoju (społeczno – gospodarczego) gmin w oparciu o 23 zmienne ............................................................................................................................................... 109 Tabela 76 Analiza SWOT sfery społecznej ......................................................................................... 113 Tabela 77 Analiza SWOT sfery infrastrukturalnej ............................................................................... 114

172

Tabela 78 Analiza SWOT sfery gospodarczej..................................................................................... 115 Tabela 79 Analiza SWOT sfery przestrzennej .................................................................................... 117 Tabela 80 Analiza SWOT sfery ekologicznej ...................................................................................... 118 Tabela 81 PRZESTRZEŃ – cele i kierunki działania .......................................................................... 128 Tabela 82 GOSPODARKA– cele i kierunki działania .......................................................................... 130 Tabela 83 INFRASTRUKTURA– cele i kierunki działania .................................................................. 132 Tabela 84 SPOŁECZNOŚĆ – cele i kierunki działania ....................................................................... 134 Tabela 85 OCHRONA ŚRODOWISKA – cele i kierunki działania ...................................................... 138 Tabela 86 Projekty zrealizowane przez gminę Starogard Gdański – infrastruktura sanitacyjna ........ 140 Tabela 87 Projekty zrealizowane przez gminę Starogard Gdański – infrastruktura wodociągowa .... 141 Tabela 88 Projekty zrealizowane przez gminę Starogard Gdański – infrastruktura drogowa ............ 142 Tabela 89 Projekty zrealizowane przez gminę Starogard Gdański – infrastruktura oświatowa ......... 143 Tabela 90 Projekty realizowane przez gminę Starogard Gdański ...................................................... 143 Tabela 91 Inwestycje planowane do realizacji przez gminę Starogard Gdański ................................ 144 Tabela 92 Zadania postulowane do realizacji przez inne podmioty, których wykonanie wspierała będzie Gmina Starogard Gdański ....................................................................................................... 145 Tabela 93 Wskaźniki monitoringu Strategii Rozwoju Gminy Wiejskiej Starogard Gdański na lata 2012 - 2022 ..................................................................................................................................................... 149

SPIS WYKRESÓW

Wykres 1 Struktura użytkowania gruntów w gminie .............................................................................. 28 Wykres 2 Struktura wiekowa budynków w gminie Starogard Gdański [stan na koniec 2008 r.] ........... 32 Wykres 3 Udział klas bonitacyjnych w powierzchni gruntów rolnych na terenie gminy Starogard Gdański.................................................................................................................................................. 47 Wykres 4 Ludność gminy Starogard Gdański ....................................................................................... 57 Wykres 5 Ruch naturalny ludności gminy Starogard Gdański .............................................................. 59 Wykres 6 Stopa bezrobocia (w %) w okresie od XII.2005 - VI.2011 r. ................................................. 60 Wykres 7 Udział bezrobotnych w liczbie mieszkańców ogółem oraz w liczbie osób w wieku produkcyjnym w latach 2008 - 2010 ...................................................................................................... 60 Wykres 8 Struktura procentowa osób posiadających prawo do zasiłku do liczby bezrobotnych ogółem w latach 2008 - 2010 ............................................................................................................................. 61 Wykres 9 Struktura procentowa bezrobocia według płci w latach 2008 - 2010 .................................... 61 Wykres 10 Bezrobotni według poziomu wykształcenia w gminie wiejskiej Starogard Gdański w latach 2008-2010 ............................................................................................................................................. 63 Wykres 11 Struktura popełnionych przestępstw na terenie gminy Starogard Gdański – stan na 31.12.2010 r. ......................................................................................................................................... 66 Wykres 12 Dochód w przeliczeniu na 1 mieszkańca [w zł] ................................................................... 89 Wykres 13 Struktura dochodów gminy Starogard Gdański w latach 2007 – 2010 [w zł] ...................... 89 Wykres 14 Struktura wydatków gminy Starogard Gdański w latach 2007 – 2010 według źródeł [w zł] 91 Wykres 15 Udział wydatków majątkowych inwestycyjnych w wydatkach ogółem [zł] .......................... 93 Wykres 16 Udział wydatków majątkowych w wydatkach ogółem w 2010 r. [zł] .................................... 93 Wykres 17 Miernik rozwoju społecznego dla analizowanych gmin ..................................................... 100 Wykres 18 Miernik rozwoju gospodarczego dla analizowanych gmin ................................................ 103 Wykres 19 Miernik rozwoju przestrzennego dla analizowanych gmin ................................................ 106 Wykres 20 Miernik rozwoju turystycznego dla analizowanych gmin ................................................... 108 Wykres 21 Miernik rozwoju analizowanych gmin ................................................................................ 109

SPIS ZAŁĄCZNIKÓW

Załącznik 1 Obiekty wpisane do gminne Ewidencji Zabytków gminy Starogard Gdański .................. 162

strategia rozwoju gminy wiejskiej starogard gdański na ... · 9 strategiczny program ... przy...

Documents