strategjia dhe plani i veprimit bashkia durrës · kuadrit ligjor e institucional. ... ekspertësh...

S t r a t e g j i a d h e P l a n i i V e p r i m i t p ë r F ë m i j ë , 2 0 0 8 - 2 0 11 . B a s h k i a D u r r ë s 6 1

S h t o j c a t

Strategjia

dhe Plani i Veprimit

për Fëmijë, 2008-2011.

Bashkia Durrës

Strategjia

dhe Plani i Veprimit

për Fëmijë, 2008-2011.

Bashkia Durrës

Bashkia e Durrësit Tetor, 2008

Ky material është mundësuar me mbështetjen financiare të përfaqësisë së UNICEF në Shqipëri. Përmbajtja e këtij materiali është përgjegjësi e Bashkisë së Durrësit dhe, në asnjë rrethanë, nuk pasqyroon pikëpamjet e Përfaqësisë së UNICEF në Shqipëri.© Bashkia DurrësKy botim mund të riprodhohet, ruhet në sisteme të përdorueshme apo mund të transmetohet në forma apo mënyra elektronike e mekanike duke u fotokopjuar apo duke u përdorur në mënyra të tjera.

Autoret Përgatiti: Për hartimin e Strategjisë dhe Planin e Veprimit:2.MA. Elda Kalaja, Eksperte për të drejtat e fëmijëve1.Etleva Voci, Koordinatore e projektit, Sektori i Politikave zhvilluese, Projekteve dhe Statistikave në Departamentin e Koordinim-Zhvillimit, Bashkia Durrës3.Bajana Çeveli, Eksperte për të drejtat e fëmijëve, koordinatore e Aleancës për Fëmijë, Rajoni Durrës4.Erisa Dhimitri, Eksperte për të drejtat e fëmijëve Për hartimin e Buxhetit me pjesmarrje të politikave për të drejtat e fëmijëve5.Drita Alikaj, Drejtore e Departamentit Ekonomik-Bashkia Durrës6.Valbona Qirjako, Shefe e Sektorit të Buxhetit në Departamentin Ekonomik, Bashkia Durrës Për monitorimin7.Sokol Kokomani, Drejtor i Departamentit të Koordinim-Zhvillimit, Bashkia Durrës8.Lavdosh Beqiraj, Shef i Kabinetit, Bashkia Durrës

Dokumenti u përgatit me mbështetjen e UNICEF-it

Kontribues të tjerë:Departamenti i Përkarahjes dhe Shërbimit Social në Bashkinë Durrës, administratat e Drejtorisë së Shëndetit Publik, të Drejtorisë Arsimore Rajonale Durrës, të Drejtorisë të Policisë –Qarkut Durrës, të Zyrës Rajonale të Punësimit, Qendra e Zhvillimit Rezidencial, Shtëpia e Foshnjes dhe Hopen Hommes for Children, Qendra e Ortodoksve, Shkolla e PLM, Qendra “Sot për të Ardhmen”, “Kryqi i Kuq”,Shoqata e Jetimëve-Dega Durrës, Shoqata “Albarom”,”Parlamenti Rinor”,”Zëri 16+”, “Këshilli i Shoqatave Rinore”, “Terres des Hommes”, CSDC.

Realizimi grafik:

Botim i parëDurrës 2008ISBN.....Shtëpia Botuese dhe Shtypshkronja Tirazhi: 200 kopjeFormati .....

S t r a t e g j i a d h e P l a n i i V e p r i m i t p ë r F ë m i j ë , 2 0 0 8 - 2 0 11 . B a s h k i a D u r r ë s �

P ë r m B l e D h j e e k z e k u t i V e

Parathënie

Si Kryetar i Bashkisë së Durrësit është privilegj për Institucionin tim që të promovoj Strategjinë e parë për Fëmijë në Bashkinë e Durrësit dhe Planin përkatës të Veprimit për vitet 2008-2011. Kjo kënaqësi merr vlera të dyfishta, për më tëpër që ky dokument politikash është i pari i këtij lloji në nivel vendor.

Të drejtat e fëmijëve në Shqipëri, pas ratifikimit të Konventës së Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Fëmijëve, po bëhen gjithnjë e më shumë pjesë e axhendës në zhvillimin e politikave kombëtare dhe kuadrit ligjor e institucional. Këto reforma nuk do të kishin kuptim në rast se nuk do të reflektohen në nivel vendor, aty ku edhe problemet janë më të prekshme dhe më afër komunitetit.

Respektimi dhe garantimi i të drejtave të fëmijëve kanë qenë gjithnjë në vëmendje të Bashkisë së Durrësit dhe aktorëve të tjerë institucional vendor. Megjithatë, mungesa e një kornize politikash të përcaktuara, ka bërë që mjaft herë masat e marra të ishin fragmentare dhe jo të përshtatshme për të adresuar problemet e fëmijëve në qytetin e Durrësit. Zbatimi i detyrimeve që rrjedhin nga Konventa për të Drejtat e Fëmijëve dhe Marrëveshjes së Stabilizim Asociimit do të bëhen të mundura vetëm në rast se përcaktojmë masa konkrete, bashkërendojmë veprimet ndërmjet aktorëve të ndryshëm të shoqërisë dhe për më tepër me marrjen e përgjegjësive përkatëse ligjore për respektimin e të drejtave të fëmijëve.

Vizioni i Strategjisë së Fëmijëve në Bashkinë e Durrësit dhe Planit përkatës të Veprimit është: “Durrësi, qyteti ku çdo fëmijë do të jetojë një jetë më të mirë”, qyteti, ku çdo fëmijë ka shpresa dhe mundësi”.

Strategjia e Fëmijëve në Bashkinë e Durrësit, synon në vetvete që të përmirësojë situatën e të drejtave të fëmijëve, nëpërmjet bashkërendimit të punës ndërmjet aktorëve të ndryshëm institucional vendor dhe shoqërisë civile. Megjithëse kjo nismë u ndërmorrë nga Bashkia e Durrësit, do të ishte e pamundur arritja e këtij qëllimi madhor pa bashkëpunimin e të gjithëve aktorëve. Megjithë veshtirsitë e ndeshura, Strategjia reflekton të gjitha problemet me të cilat ballafaqohen fëmijët në qytetin e Durrësit, duke u përpjekur që të parashikojë masa konkrete si dhe koston përkatëse buxhetore për përmirësimin e tyre. Një risi që sjell ky dokument është bërja për herë të parë, e një analize mbi buxhetin për fëmijët në nivel bashkie, i cili përcakton peshën aktuale që zënë fëmijët në qytetin tonë.

Për hartimin e kësaj Strategjie janë zhvilluar një sërë takimesh konsultative me grupet e interesit duke përfshirë edhe fëmijët. Një grup i specializuar ekspertësh lehtësuan procesin e hartimit dhe shkrimit të këtij dokumenti. Gjej rastin të falendrojë sinqerisht të gjithë aktorët në këtë proces gjithpërfshirës, për ndarjen e mendimeve, seriozitetin dhe përkushtimin e tyre.

Falenderime të veçanta për mbështetjen e siguruar dhe ekspertizën teknike nga UNICEF, i cili mundësoi realizimin e këtij projekti.

Jam i bindur se Strategjia për Fëmijët dhe Plani i Veprimit 2008-2011 do të shërbejnë si një udhëzues për zhvillimin e programeve dhe projekteve konkrete si pjesë e pandarë e zhvillimeve bashkëkohore në qytetin tonë.

Me respekt,

Vangjush DAKOKryetar i Bashkisë

� S t r a t e g j i a d h e P l a n i i V e p r i m i t p ë r F ë m i j ë , 2 0 0 8 - 2 0 11 . B a s h k i a D u r r ë s


Lista e Shkurtimeve

DAR Drejtoria Arsimore Rajonale

DTTV Departamenti i Tatim Taksave Vendore

DRSHSSH Drejtoria Rajonale e Shërbimit Social Shtetëror

ILO Organizata Ndërkombëtare e Punës

KMCAP Komisioni Mjeksor për Caktimin e Aftësisë për Punë

KDF Konventa e Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Fëmijëve

KRTRSH Këshilli i Rregullimit të Territorit të Republikës të Shqipërisë

FSHDPAK Fondacioni Shqiptar për të Drejtat e Personave me Aftësi të Kufizuar

ISKSH Instituti Sigurimeve Kërkimore Shëndetësore

ISHP Instituti i Shëndetit Publik

MASH Ministria e Arsimit dhe Shkencës

MB Ministria e Brendshme

MSH Ministria e Shëndetësisë

MPÇSShB Ministria e Punës, Çështjeve Sociale dhe Shanseve të Barabarta

NjMF Njësia për Mbrojtjen e Fëmijëve

OBSH Organizata Botërore e Shëndetësisë

OMZH Objektivat e Mijëvjeçarit për Zhvillim

OJF Organizatat jo-fitimprurëse

PAK Aftësi të Kufizuar

PLM Probleme të Lehta Mendore

QV Qeverisja Vendore

SKF Strategjia Kombëtare e Fëmijëve

SKZhES Strategjia Kombëtare për Zhvillimin Ekonomik e Social

TDh Terre des Hommes

UN Kombet e Bashkuara

UNICEF Fondi i Kombeve të Bashkuara për Fëmijët

VMNJ Vëzhgimi për Matjen e Nivelit të Jetesës

S.P.K Strategjia e Planit Kombëtar

URRËSIT.........................................................................



Pasqyra e lëndës

Përmbledhje ekzekutive 7

Hyrje 9

Metodologjia dhe procesi për hartimin e strategjisë dhe planit të veprimeve 2008-2011 në Bashkinë e Durrësit 14

Analiza sociale dhe ekonomike e situatës 16

E drejta e mbijetesës dhe e kujdesit shëndetësor për fëmijët 19

E drejta e fëmijëve për arsimim 24

E drejta për mbrojtje sociale 29

E drejta e fëmijëve për të marrë pjesë 39

Përfundime dhe rekomandime 43

Bibliografi 44

Shtojcat 45

1. Buxheti i QeVeriSjeS lokale Për Fëmijët ��

2. Plani i VePrimit Për Strategjinë e FëmijëVe i BaShkiSë Së DurrëSit �0

� S t r a t e g j i a d h e P l a n i i V e p r i m i t p ë r F ë m i j ë , 2 0 0 8 - 2 0 11 . B a s h k i a D u r r ë s




Përmbledhje ekzekutive

Zbatimi i të drejtave të fëmijëve duhet të jetë prioritet në punën jo vetëm të pushtetit qendror por edhe i atij lokal. Detyrimet që lindin nga zbatimi i Konventës për të Drejtat e Fëmijëve, e ratifikuar nga Shqipëria në vitin 19921(në vijim KDF), duhet të zbatohen dhe pasqyrohen në të gjitha vendimet që prekin interesat e fëmijëve. Decentralizimi i shërbimeve sociale2 në Shqipëri, sjell detyrime për pushtetin lokal që ai të hartojë politika të qarta me duke pasur në qendër fëmijët. Përmbushja e detyrimeve, që dalin nga Objektivat e Mijëvjeçarit, nuk do të ishte e mundur, nëse ato do të zbatoheshin vetëm në nivel qendror duke përjashtuar atë pushtetin lokal, i cili është më afër komunitetit dhe problemeve të tij. Në zbatim dhe në përputhje me këtë, në Qershor të vitit 2005 u hartua Strategjia Kombëtare e Fëmijëve dhe Plani Kombëtar i Veprimit3, të cilët parashikojnë zbatimin e detyrueshë nga ana e pushtetit lokal të një pjese të masave të parashikuara. Bashkia e Durrësit, një ndër bashkitë më të mëdha dhe më të rëndësishme në vend, ka një popullsi rreth 197.6984 banorë Si e tillë, problemet e shumta sociale me të cilat ballafaqohet ajo janë të mëdha, komplekse dhe të ndërthurura. Lëvizjet e mëdha demografike pas viteve ’90, i gjeti institucionet e pushtetit lokal të papërgatitura për të përballuar rritjen e popullsisë dhe përshtatjen e tyre në këtë mjedis të ri. Këto probleme u pasqyruan edhe në drejtim të të drejtave të fëmijëve, të cilët përbëjnë 29 % të popullsisë5. Gjatë dekadës së fundit, pushteti lokal i ka kushtuar një vëmendje të madhe zhvillimit ekonomik të qytetit duke shfrytëzuar burimet dhe infrastrukturën e qytetit, por duke lënë disi jashtë vëmendjes hartimin dhe zbatimin e politikave sociale për qytetarët. Një ndër shkaqet ka qenë edhe skema e centralizuar e shërbimeve sociale, e cila mënjanonte pushtetin lokal në zbatimin e këtyre shërbimeve, përfshirë edhe shërbimet për fëmijët. Numri i qendrave sociale dhe ofruesve të shërbimeve sociale, pubikë ose private për fëmijët në qytetin e

1 Ratifikuar me Ligjin nr 7531 date 11.12.1991 “ Për ratifikimin e Konventës për të Drejtat e Fëmijëve”,

2 Ligji nr.8652 datë 31.07.2000 “Per qeverisjen lokale”, si dhe Ligji Nr. 9355, dt.10.03.2005 “Për Ndihmën dhe Shërbimet Shoqërore”.

3 Miratuar me Vendimin e Këshillit të Ministrave nr. 368, datë 31.05.2005

4 Statistika e Gjendjes Civile, Durrës, 2007

5 ibid

Durrësit është disi i kufizuar. Ajo që të bie në sy është mungesa e qendrave shumëdisplinare për fëmijë. Gjatë këtyre viteve, vërehet se, shërbimet e ndryshme sociale të ofruara për fëmijët nuk kanë qenë të bazuara në studime dhe analiza përkatëse. Gjatë hartimit të kësaj strategjie, vihet re se, në hartën e problematikave ka një shpërpjestim në shtrirjen gjeografike të problemeve si dhe evidentimin e problematikave të reja për fëmijë, të cilat nuk ishin trajtuar më parë. Për pasojë, zonat e populluara nga personat e ardhur, si rezultat i lëvizjeve demografike, përbëjnë zonat më të varfra, me mundësi për të pasur shërbime më të pakta dhe me më shumë probleme sociale.

Strategjitë rajonale në Durrës si Strategjia e Zhvillimit të Rajonit të Durrësit dhe Plani Strategjik për Zhvillimin Ekonomik i Bashkisë së Durrësit6, synojnë përmirësimin e jetesës së qytetarëve të Durrësit. Si të tilla, ata në mënyrë tangjente trajtojnë edhe të drejtat e fëmijëve. Sigurisht që zbatimi i këtyre politikave ndikon në jetën e fëmijëve.

Përmirësimi i të drejtave të fëmijëve nuk përbën një qëllim në vetvete të këtyre politikave dhe masat e parashikuara janë fragmentare dhe jo të mjaftueshme për të përmirësuar të drejtat e fëmijëve në Bashkinë e Durrësit.

Për trajtimin e problemit të të drejtave të fëmijëve dhe zbatimin e tyre, Bashkia e Durrësit dhe Aleanca për Fëmijët e Rajonit të Durrësit, me mbështetjen e UNICEF-it ndërmori nismën për hartimin e Strategjisë për Fëmijët e qytetit të Durrësit dhe Planit përkatës të Veprimit për vitet 2008-2011. Hartimi i këtij dokumenti politikash për fëmijët, është kurorëzim i punës të vazhdueshme në përkrahje të kësaj çështjeje që ka bërë për të drejtat e fëmijëve Aleanca për Fëmijët Rajoni i Durrësit dhe një rrjet i organizatave jofitimprurëse. Gjithashtu, ky dokument ka ardhur edhe si rrjedhojë e një mangësie të qartësuar nga Bashkia e Durrësit, në kuadër të përmirësimit të të drejtave të fëmijëve. Kjo Strategji është zhvilluar duke marrë parasysh politikat dhe legjislacionin në fuqi për të drejtat e fëmijëve në nivel kombëtar, por duke e gërshetuar atë edhe me politikat rajonale ekzistuese si:

a. Strategjia Kombëtare e Fëmijëve dhe Plani

6 Miratuar me Vendim të Këshillit Bashkiak Nr. 33 datë 23 Gusht, 2005

8 S t r a t e g j i a d h e P l a n i i V e p r i m i t p ë r F ë m i j ë , 2 0 0 8 - 2 0 11 . B a s h k i a D u r r ë s


Kombëtar i Veprimit;b. Strategjia Kombëtare për Zhvillimin

Ekonomik e Social (SKZhES);c. Marrëveshja e Stabilizimin Asociimit;d. Strategjia e Zhvillimit të Rajonit të

Durrësit; e. Plani Strategjik për Zhvillimin Ekonomik i

Bashkisë së Durrësit.

Strategjia për Fëmijët synon në vetvete që të përcaktojë prioritetet e punës për zbatimin e të drejtave të fëmijëve në qytetin e Durrësit si dhe të bashkërendojë punën ndërmjet aktorëve të ndryshëm në nivel lokal. Strategjia synon që të gërshetojë politikat kombëtare me ato lokale ekzistuese, në mënyrë që ato të bëhen pjesë integrale e institucioneve dhe aktorëve lokalë. Ndër sfidat kryesore të strategjisë janë përcaktimi i prioriteteve për të drejtat e fëmijëve në Bashkinë e Durrësit për periudhën 2008-2011, të koordinojë dhe përfshijë të gjithë aktorët lokalë në përmirësimin e situtës së të drejtave të fëmijëve si dhe të integrojë e përfshijë në politikat sektoriale lokale prioritetet për të drejtat e fëmijëve.

Strategjia dhe plani i veprimit është i ndarë në pesë kapituj. Ndarjet dhe trajtimi i çështjeve për të drejtat e fëmijëve janë bërë sipas shtyllave të KDF-së. Kështu, në kapitullin e parë bëhet një analizë e situatës së përgjithshme social-ekonomike të qytetit të Durrësit si dhe është dhënë një panoramë e gjendjes së fëmijëve në këtë bashki.

Kapitulli i dytë trajton, në mënyrë të detajuar, problemet lidhur me përmbushjen e të drejtës për mbijetesë dhe kujdes shëndetësor të fëmijëve. Vihet re se, qyteti i Durrësi ka tregues shumë të mirë përsa i përket vaksinimit të fëmijëve, i cili është në masën rreth 98%, si dhe një numër të vogël të vdekshmërisë

foshnjore. Megjithatë, një problem i dallueshëm është krijimi i mjediseve të përshtatshme për të jetuar, kryesisht në zonën e Porto Romanos.

Kapitulli i tretë pasqyron zbatimin e të drejtës për arsim të fëmijëve. Ekziston një mospërputhje midis të dhënave të Drejtorisë Arsimore Rajonale (DAR) të rrethit të Durrësit dhe situatës aktuale për braktisjen e shkollës në nivel bashkie. Sipas të dhënave nga Bashkia e Durrësit rezulton se, përqindja e fëmijëve që kanë braktisur shkollën është më e madhe se ajo e nxjerrë nga të dhënat e DAR. Një problem i qartë, që duhet përmirësuar, është ndërtimi i shkollave të reja, pasi kapaciteti i godinave shkollore ekzistuese nuk mund të përballojnë numrin e madh të nxënësve.

Kapitulli i katërt trajton çështjen e të drejtës për mbrojtje sociale të fëmijëve. Në këtë kapitull identifikohen të gjitha shërbimet sociale që ofrohen për grupet fëmijëve të marxhinalizuara në përputhje me nevojat e tyre. Një kapitull i rëndësishëm në këtë strategji është përfshirja e të drejtës së pjesëmarrjes së fëmijëve. Përfshirja e kësaj të drejte si një shtyllë e veçantë garanton se fëmijët janë subjekte të kësaj strategjie dhe do të jenë pjesëmarrës në zbatimin e saj.

Një ndër problemet e evidentuara gjatë hartimit të kësaj strategjie ishte mungesa e të dhënave nga burime të ndryshme, pasi treguesit matës ekzistues janë në nivel qarku dhe ka mungesa në burimet alternative të informacionit. Mungesa e programeve për të drejtat e fëmijëve dhe e aktorëve që punojnë në këtë fushë, ka penguar në marrjen e të dhënave për grupe të ndryshme fëmijësh, që janë objekt i ndërhyrjeve, sidomos të fëmjëve që punojnë, që rrezikohen nga trafikimi, fëmijët që lypin, etj.

h y r j e


Hyrje

Durrësi, popullsia, pozita gjeografike, zhvillimi historik, kulturor dhe shoqëror i tij

Durrësi ka një pozitë rajonale gjeografike strategjike të favorshme, përmes pikave me vlerë të madhe territoriale, kombëtare dhe ndërkombëtare.Shtrihet buzë detit Adriatik, në skajin verior të hapësirës që njihet si Gjiri i Durrësit. Durrësi i vjetër dhe pjesa e re e tij bashkë me zonën e Plazhit nga Porto-Romano deri tek Shkëmbi i Kavajës, shtrihen në formën e një harku përgjatë bregdetit të Adriatikut, duke zënë pjesën më të madhe të gjirit detar të Durrësit.Qyteti, vetëm 39 km larg nga kryeqyteti i Tiranës, porti, plazhi dhe rrethinat e tij, zënë një pozitë gjeografike kyçe për të gjithë vendin.Kufizohet në lindje dhe verilindje nga rrethi i Tiranës dhe Krujës dhe në jug nga rrethi i Kavajës. Qyteti zë një siperfaqe prej 46.1 km2 dhe përfaqëson 10,67% të sipërfaqes së rrethit. Me një popullsi prej 197.698 banorë, nga të cilët 99.915 janë meshkuj që përbëjnë 50.5% dhe 97.783 janë femra që përbëjnë 49.5%, duke u rradhitur qyteti i dytë më i madh i vendit pas Tiranës.

Popullsia e qytetit dhe e rrethinave ka ndryshuar origjinën disa herë. Vetë qyteti, në lagjet e tij të vjetra, ka një përbërje autoktone, popullsi me familje durrsake të vjetra. Në qytet janë vendosur me kohë edhe popullsi me origjinë tjeter. Gjatë viteve ’90, për shkak të erës së ndryshimeve, një bum i pazakonshëm demografik ndodhi në Durrës. Popullsia e ardhur në këto vite ishte kryesisht nga zonat veriore dhe verilindore të Shqiperisë, të cilët u vendosën në periferi të qytetit, në zonën e ish Kënetës, në Spitallë dhe Porto-Romano. Një fenomen i tillë ka çuar si në rritjen e numrit të përgjithshëm të popullsisë së qytetit, ashtu dhe në zgjerimin e sipërfaqes së tij, sidomos në zonat periferike.Krahas ardhjes së popullsisë, pas viteve ’90, Durrësi është dhe qyteti që ka njohur me fort emigrimin. Shumë të rinj durrsakë jetojnë sot jashtë vendit, kryesisht në Itali, Gjermani, Angli dhe Greqi.

Më poshtë po paraqesim të dhënat

demografike në vite:

tabela 1�: të dhënat demografike të Bashkisë Durrës

Vitet Popullsia banuese në fund të vitit M F Të ardhur Të larguar Lindje Vdekje Nr.

FamiljeveNr.

Martesave

200� 18�,��2 ��,��1 ��,��1 1�,��2 �,��1 1,�0� ��2 ��,�1� 1,2��

200� 1��,1�0 �8,��2 ��,�08 11,�88 �,�� 1,��0 �� ,�1� 1,1��

200� 1��,��8 ��,�1� ��,�8� �,�� ,128 1,2�1 82� ��,11� 1,0��

Burimi: Zyra e Gjendjes Civile te B.Durres

7 Statistika nga Zyra e Gjendjes Civile Durrës, 2008

tabela 28: të dhënat demografike të Bashkisë së Durrësit

Vitet Popullsia banuese

2001 1�8,�1�

2002 1��,8��

200� 1��,��8

200� 18�,��2

200� 1��,1�0

200� 1��,��8

Burimi: Zyra e Gjendjes Civile te B. Durres

Popullsia banuese në Durrës në vite

Sipas të dhënave të mësipërme, vemë re se në vitin 2007 kemi një rritje të popullsisë 24.6% krahasuar me vitin 2001; 18.5% krahasuar me vitin 2002; 12.7% krahasuar me vitin 2004; 4.3% krahasuar me vitin 2005 dhe 1.3% rritje krahasuar me vitin 2006. Ritmi i shtimit të popullsisë së Durrësit në vitet e fundit është nga më të lartat. Kjo është pasojë e rritjes natyrore (raporti lindje-vdekje) dhe e rritjes

8 Statistika nga Zyra e Gjendjes Civile të Durrësit, 2008

Popullsia banuese

Popullsia banuese

158713

Viti 2001

166874 175468 189592 195160 197698

Viti 2002 Viti 2004 Viti 2005 Viti 2006 Viti 2007

h y r j e

1 0 S t r a t e g j i a d h e P l a n i i V e p r i m i t p ë r F ë m i j ë , 2 0 0 8 - 2 0 11 . B a s h k i a D u r r ë s

demografike (raporti ardhje-largime) nga qyteti. Kjo dukuri pasqyrohet në grafikët e mëposhtëm:

Lëvizja natyrore, në vite, në Durrës

Vendosjet dhe shpërnguljet e popullsisë së Durrësit në vite

Durrësi është qendra kryesore e Prefekturës dhe e Qarkut me të njejtin emër. Në aspektin administrativ, Durrësi ndan kufijtë me komunat e Katundit të Ri, të Golemit dhe të Rrashbullit. Qyteti i Durrësit, nga pikëpamja administrative, është organizuar në gjashtë njësi administative, që tashmë emërohen Rajone Administrative.

tabela �: të dhëna mbi përbërjen administrative të Bashkisë së Durrësit

EMËRTIMI Rajoni 1 Rajoni 2 Rajoni 3 Rajoni 4 Rajoni 5 Rajoni 6

Sipërfaqja km2 2.�8 1 0,� 10.�2 1�.8 1�.�

Popullsia 28.11� 28.��2 2�.1�� 1.��0 �2.1�8 �0.��

Burimi i te dhenave: Zyra e Gjendjes Civile –Bashkia Durres

HARTA

VËSHTRIMI HISTORIK

Durrësi mund të krahasohet me qytetet më të mëdhenj të Mesdheut antik dhe Mesdhetar.Qyteti Epidamn Dyrak u ndërtua nga Ilirët Taulantë, në shekujt XIII-XI p.KBanorët e parë të Dyrrahut, para ilirëve të quajtur protoiler, pellazge, ngritën në rrethinat e këtij qyteti, vendbanimet e para prehistorike. Kushtet e një klime mesdhetare, zona më e përshtatëshme për banim ishte ajo e lumit Erzen (Ululeus) si dhe Ultësira Perëndimore përreth saj. Në bregdetin e Gjirit të Durrësit u vendos qendra e parë apo limani me emrin Dyrrah. Sipas autorëve antik, ky qytet u themelua 27 shekuj më parë, nga dy mbretër me origjinë ilire të quajtur Dyrah dhe Epidamn.Mbreti Epidamn, ndërtoi pjesën e fortifikuar të qytetit në juglindje të Malit të Durrësit, kurse nipi i tij Dyrrak, ndërtoi Portin që për shumë shekuj mban emrin e tij. Nga këto dy emra mbijetoi deri në ditët tona, emri Dyrrah-Durrësi. Emri i mbretit vendas Dyrrah, indentifikohej dhe me konfiguracionin gadishullor të relievit, duke shprehur qenien e dy shpateve, që duken kur hyn në Gjirin e Durrësit.Qyteti u zhvillua me shpejtësi, duke u bërë pika më e përshtatëshme ndërlidhëse midis Pelegi-Europe dhe Hesperisë të populluar nga Tuskë e Dardanë.Në shekujt VII-III p.K Federata Taulane me kryeqendrën Dyrrah, mori një zhvillim të gjithanshëm në Europë.Gjatë periudhës Bizantine vazhdoi të mbetej qyteti më i rëndësishëm në brigjet perëndimore të Gadishullit të Ballkanit. Ai ishte kryeqendra e Provincës “Epiri i Ri”, ku përfshiheshin krahinat nga lumi Mat deri tek lumi Vjosa.

Lindje Vdekje

1404

732 735

13501291

829

Viti 2005 Viti 2006 Viti 2007

Të ardhur Të larguar

14562

53716793

11688

5397

3128

Viti 2005 Viti 2006 Viti 2007

h y r j e

S t r a t e g j i a d h e P l a n i i V e p r i m i t p ë r F ë m i j ë , 2 0 0 8 - 2 0 11 . B a s h k i a D u r r ë s 11

Në kohën e Perandorit të Anastasit I (491-519) dhe Justianani I (527-565), qyteti pësoi transformime të ndjeshme në strukturën urbane duke marrë tiparet e një qyteti tipik bizantino-kristian.Në vitet e para të shek. IX u themelua “Thema e Dyrrahut”, me Durrësin, si kryeqendër të saj. Në shek. XI-XV, Shteti Shqipëtar njihet me emrin Shteti i Arbërit. Kulmin e tij e arriti në periudhën e mbretërimit të Gjergj Kastriotit. Më 13 Gusht 1501, Durrësi u pushtua nga turqit. Pushtimi Osman pati pasoja të rënda për Durrësin. Qyteti më i madh u shndërrua në një qytezë për një periudhë relativisht të gjatë. Vetëm në shek XVII, qyteti filloi të rimarrë veten duke u bërë qendër e tregtisë tranzite dhe skela kryesore e Shqipërisë së Mesme.Më 26 Nëntor në Durrës ngrihet flamuri i Pavarësisë nga atdhetari I.Qemali.Pas sundimit turk, Durrësin e prisnin shqetësime të tjera: Lufta Ballkanike (1913), pushtimi austro-hungarezë (1916) dhe pushtimi italian (1918). Gjatë viteve të monarkisë shqiptare (1924-1939) Durrësi fitoi një frymarrje të re dhe qytetaria fisnike durrsake e bëri qytetin e vet model të zhvillimit ekonomik kapitalist. Me 7 Prill 1939 qyteti dhe rrethinat e tij u pushtuan nga trupat e ushtrisë italiane dhe gjermane dhe me 14 Nëntor 1944, Durrësi u çlirua.Periudhës së sistemit socialist (1945-1990), i përkasin investimet në disa degë të industrisë, masivizimi i arsimit, ngritja e një seri objektesh social-kulturore etj,. Në fillim të viteve ‘90 zunë fill normat e para të sistemit demokratik me shumë probleme për fazën e tranzicionit, por me perspektivë për të ardhmen.Durrësi, qyteti antik, vazhdon të mbijetojë pas dhjetra luftrave dhe tërmeteve shkatërruese. Paraardhesit tanë e kanë rindërtuar atë në të njëjtin vend, pa e braktisur kurrë Durrësin, qytetin më të vjetër të Adriatikut lindor. Durrësi është një qytet ku jetohet pa ndërprerje që prej më shumë se 3000 vjetësh. Një vend ku kanë lindur perandorë, kanë kaluar apostuj dhe personazhe të tjere të njohur të botes antike. Legjenda, rrënoja të stërlashta, dëshmitare të një periudhe të lulezuar, histori të vjetra, të përziera me ritme të jetës së sotme, e cila ka nisur të modernizohet gjithnjë e më tepër, plazhe të gjëra dhe klimë të butë, një nga portet më të mëdha në Adriatik, vend i muzikantëve dhe poetëve të shquar, lagje të vjetra të gërshetuara me hotele dhe lokale luksoze si dhe me pallate të reja të larta, banorë mikpritës gjithnjë të hapur për të pritur dhe përcjell miq. Ky është Durrësi, një nga pikat turistike më të rëndësishme të krejt Shqipërisë.

ZHVILLIMI I QYTETIT TË DURRËSIT

Ekonomia

Durrësi, paraqet mundësi të shumta ekonomike. Në të ushtrojnë aktivitetin e tyre rreth 4.730 ndërmarrje aktive, pa përfshirë këtu aktivitetin privat-bujqësor, duke u renditur në vendin e dytë, pas Tiranës. Pozicioni i Durrësit në qendër të Shqipërisë, ku ndodhet Porti më madh i vendit, investimet e bëra nga emigrantët dhe burimet natyrore për zhvillimin e turizmit, kanë mundësuar zhvillimin e disa sektorëve të ekonomisë rajonale dhe krijimin e një numri të madh të ndërmarrjeve aktive në qytet. Gjithashtu, si pasojë e prodhimit eksportohen produkte bujqesore, veshje, bimë medicinale etj. Këto bëjnë që Durrësi të bëhet qendra më e madhe kryesore e vendit për industrinë e eksportit.

Ndërtimi i terminalit të ri të pasagjerëve, ngritja e Portit të hidrokarbureve, perspektiva për ngritjen e një Parku Industrial me sipërfaqe 60 Ha, përfundimi së afërmi i rrugës Durrës-Kosovë, perspektiva e Korridorit të 8-të dhe të 10-të, e bëjnë Durrësin akoma më tërheqës për çdo investitor, duke e ngritur atë në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar.

Transporti

Durrësi është nyja e të gjitha llojeve të transportit. Nëse do t’i referoheshim shprehjes së vjetër latine: “Të gjithë rrugët të çojnë në Romë” për qytetin tonë do të thuhej: “ Të gjithae rrugët të çojnë në Durrës”. Për shkak të pozicionit gjeografik, Durrësi është i lidhur me akset kryesore të linjave të komunikacionit. Njëkohësisht, Durrësi është edhe pika hyrëse e Korridorit VIII-të gjithëevropian, që shkon deri në Varna-Bullgari, dhe korridori gjithëshqiptar që shkon deri në Prishtinë. Rajoni i Durrësit është një pikë e rëndësishme lidhëse e transportit detar, për shkak se është Porti kryesor i Shqipërisë. Ky Port, 300 km nga porti i Barit-Itali dhe 200 km nga Brindisi është më i madhi në vend, si në transportin e mallrave edhe të pasagjereve, nëpërmjet linjave të rregullta, sidomos me Italinë, Greqinë dhe vendet e Adriatikut. 90% e vëllimit të transportit detar në Shqipëri, kryhet nëpërmjet Portit të Durrësit dhe kapaciteti vjetor i përpunimit të mallrave është 3-5 milion ton. Çdo javë, në këtë port ankorohen rreth 40 tragete dhe katamarane që lidhin Durrësin me portet e tjera të Mesdheut. Në Durrës kryqëzohen shumë rrugë dhe linja hekurudhore, që lidhin veriun me jugun, dhe perëndimin me lindjen e vendit. Autostrada Tiranë-Durrës, superstradat drejt jugut dhe lindjes, e tashmë edhe ajo Durrës-Kukës-Morinë në veri, e kanë rritur

h y r j e


më sumë rëndësinë e Durrësit si nyje lidhëse. Durrësi ndodhet jo më shumë se 30 km larg aeroportit të Rinasit “Nënë Tereza”.

Turizmi

Turizmi është një industri me ndikim të rëndësishëm në ekonominë e Durrësit, me mbi 700.000 vizitorë në vit. Durrësi është zona më e rëndësishme e vendit për turizmin masiv dhe atë elitar.

Pranë qytetit ndodhet plazhi më i madh i vendit, me një shtrirje prej 6 km, ndërsa në veri të tij ka ende gjire detare thuajse të virgjëra, të gatshme për të pritur vizitorë të rinj.Përveç turizmit të banjove diellore, Durrësi ofron, turizmin kulturor për shkak të trashëgimisë historike dhe kulturore që ka ky qytet. Pallatet shumëkatëshe, të ndërtuara vitet e fundit gërshetohen me monumentet arkeologjike mijëvjeçare, ndër të cilat dallon Amfiteatri antik, më i madhi i këtij lloji në të gjithë Ballkanin, me 20.000 vende. Muzeu arkeologjik dhe etnografik, muret rrethuese mesjetare të qytetit, termat antike dhe hamami mesjetar, janë vetëm një pjesë e vogël e trashëgimisë kulturore, e cila vitet e fundit po mbledh turistë që mbërrijnë me kroçera nga vende të ndryshme të botës. Krahas objekteve të shumta arkeologjike, qyteti i Durrësit ofron dhe shumë objekte të tjera historike dhe kulturore me rëndësi për t’u vizituar. Në tërësi, qyteti i Durrësit përbën një ansambël shumë të rëndësishëm historik dhe kulturor të Shqipërisë.Për Durrësin, një rol të rëndësishëm luan dhe turizmi tranzit. Aktualisht, turizmi në këtë qytet nuk është një perspektivë, por një realitet që preket çdo ditë. Falë portit dhe potencialeve të shumta turistike natyrore dhe kulturore, tashmë Durrësi ka hyrë në destinacionet turistike të Europës, dhe vitet e fundit duke u përfshirë në itinerarin e disa anijeve kroçera, krahas qyteteve shumë të njohura si Pire, Korfuz, Dubrovnik, Venecia, etj.

Durrësi – Qytet universitar

Rreth 600 vjet më parë, Durrësi ishte qytet universitar dhe si i tillë, ndonëse me filial, ai mbeti edhe për disa dekada gjatë gjysmës së dytë të shekullit të kaluar. Ndonëse prej disa vitesh Durrësit i mungoi dimensioni universitar studimor, një gjë e tillë u be realitet në vitin 2006, me ngritjen e Universitetit “Aleksander Moisiu”. Me ngritjen e Universitetit, Durrësi ka një sistem të kompletuar arsimor, duke përfshirë arsimin parashkollor, shkollat 9-vjeçare dhe të mesme dhe arsimin universitar. Në Universitetin e

Durrësit studjojnë rreth 2299 studentë në tre Fakultete: Fakulteti i Ekonomisë, Fakulteti i Edukimit dhe Shkolla e lartë profesionale.Universiteti i Durrësit nuk është thjeshtë një institucion mësimdhënieje, por pritet të bëhet edhe truri dhe zemra e qytetit bregdetar, një qendër e debatit intelektual, qytetar, kulturor dhe shkencor, një laborator i përpunimit të ideve, projekteve dhe programeve të zhvillimit, një promotor i zhvillimit rajonal dhe kombëtar, një oponent i fuqishëm dhe prestigjioz i klasës dhe institucioneve politike, dhe një pikë referimi si për qytetin edhe për gjithë vendin.

Kultura

Durrësi është qyteti i traditës, i kulturës, i bujarisë dhe i mikpritjes. Si qytet port dhe qytet i rëndësishëm turistik, në të zhvillohen aktivitete të ndryshme kulturore, sportive dhe muzikore ndërkombëtare gjatë gjithë vitit. Kalendari i festave dhe aktiviteteve kulturore të qytetit shtohet çdo vit. Festivali ndërkombëtar i poezisë dhe festivali i kërcimit modern dhe bashkëkohor, koncertet me muzikë klasike dhe muzikë xhazi, festat qytetare dhe koncertet e organizuara në sheshe, si dhe baret dhe restorantet e pafund në bregdet, i bëjnë mbrëmjet e Durrësit shumë të veçanta. Por, ajo që dallon mbi të gjitha është mikpritja që ofrojnë qytetarët durrsakë Durrësi është qyteti që i përmbledh të gjitha, bukurinë natyrore, qytetarinë, klimën, dhe mjedisin.

Ndërtimi

Ndërtimi është zhvilluar ndjeshëm si pasojë e ndryshimeve demografike dhe zhvillimeve ekonomike. Janë rreth shtatëdhjetë sipërmarrës ndërtimi, të cilët kanë ndërtuar disa qendra urbane. Janë bërë investime të rëndësishme veçanërisht në zonën e plazhit, dhe në pjesën veriore të Durrësit. Qyteti i Durrësit, kryesisht qendra e tij, e cila paraqet dhe vlerat më të mëdha historike dhe kulturore, ka njohur në këto vite të tranzicionit një zhvillim kaotik të paparë. Kjo dukuri ka prodhuar dhe grumbullar pasuri nga njëra anë, e në të njejtën kohë ka ndryshuar tërësisht imazhin e qytetit, mënyrën e funksionimit dhe strukturat e tij. Gjatë këtij procesi qyteti ka humbur shumë nga hapësirat e tij publike, ka pësuar rritje të numrit të popullsisë duke rritur në të njejtën kohë dhe dendësinë e popullsisë, ka pësuar rënie të potencialit ofertues publike në sektorët kryesorë me interes publik. Me rritjen e popullsisë në zonat periferike të qytetit janë rritur nevojat për infrastukturën bazë. Sot qyteti ka nevojë të domosdoshme për një program të hartuar në mënyrë shumë të kujdesshem dhei cili të ketë parasysh infrastruktura të reja.

h y r j e

S t r a t e g j i a d h e P l a n i i V e p r i m i t p ë r F ë m i j ë , 2 0 0 8 - 2 0 11 . B a s h k i a D u r r ë s 1 �

Kohët e fundit, në KRTRSH, është miratuar Plani Urbanistik i Qendrës së Qytetit të Durrësit. Ky proces ka si objektiv kapërcimin e fazës së zhvillimit urban spontan e pa rregulla, si për pjesën qendrore të qytetit, ashtu dhe për qytetin në tërësi dhe kjo të jetë pjesë e një strategjie më komplekse, që shtrihet në të gjithë qytetin e Durrësit dhe që synon të përfshijë rregulla të qarta e të pranuara nga të gjithë.

Plani i ri për Qendrën e Qytetit është fillimi i një sezoni të ri, dhe njëkohësisht, një sfidë për të gjithë qytetarët dhe sipërmarrësit të cilët kanë vënë në plan të parë si interesat publike edhe ato private. Plani i ri është vetëm akti i fillimit të një procesi të gjatë, i përbërë nga projekte dhe plane të reja, të përgjithshme, të detajuara nëpërmjet procedurave të reja aktive që presin të zbatohen në terren.

Zhvillimi ekonomik dhe interesi i madh për të sjellë në Durrës përvojat më të mira të vendeve të zhvilluara, u ofrojnë investitorëve dhe biznesmenëve mundësi dhe terren për të arritur sukses në aktivitetet e tyre. Mjedisi shumë i favorshëm, mundëson krijimin e zonave industriale, krijimin e plazheve elitare në zona të virgjëra, studime e master plane, zbulime arkeologjike, ndërtime të rrugëve të reja dhe përmirësimin e infrastrukturës. Politikat ekonomike

financiare lokale u krijojnë lehtësira investitorëve në sipërmarrjet e tyre. Nisur nga këto, vizioni i strategjisë së Bashkisë për zhvillimin e qytetit të Durrësit është: “Durrësi, qyteti ku deti lag antikitetin, do të jetë nyja kryesore për sistemet e transportit detar, rrugor dhe hekurudhor të Shqipërisë, Porta e Ballkanit për në Korridorin e 8-të të Europës, zona më e rëndësishme e vendit për turizmin masiv dhe atë elitar, me histori dhe arkeologji unike, dhe një qendër kryesore tregtare-industriale, qendër shërbimesh financiare dhe sigurimesh, me një komunitet që gëzon një cilësi të lartë jetese”.

Vizioni i ri do t’u japë qytetarëve dhe Bashkisë së Durrësit një ide të qartë se çfarë duhet bërë dhe ku duhen përqendruar energjitë dhe burimet e komunitetit. Ky vizion i Bashkisë, një ëndërr për qytetarët e Durrësit, mbështetet në realitetin natyror, gjeografik, ekonomik, historik e kulturor . E ardhmja e komunitetit tonë bazohet mbi themele të shëndosha si niveli i arsimit dhe cilësia e jetës, infrastruktura dhe shërbimet bashkiake. Ai synon të përmbushë kërkesat dhe aspiratat e komunitetit dhe të përcaktojë një drejtim të qartë për zhvillimin e qytetit, duke u kthyer në një udhërrëfyes drejt realizimit të kësaj ëndrre.

m e t o D o l o g j i a D h e P r o C e S i P ë r h a r t i m i n e S t r a t e g j i S ë D h e P l a n i t t ë V e P r i m e V e 2 0 0 8 - 2 0 11 n ë B a S h k i n ë e D u r r ë S i t

1 � S t r a t e g j i a d h e P l a n i i V e p r i m i t p ë r F ë m i j ë , 2 0 0 8 - 2 0 11 . B a s h k i a D u r r ë s

Metodologjia dhe procesi për hartimin e strategjisë dhe planit të veprimeve 2008-2011 në Bashkinë e Durrësit

Domosdoshmëria e hartimit të Strategjisë së Fëmijëve në Bashkinë e Durrësit lidhet me:

• Nevojën për identifikimin dhe krijimin e një baze të dhënash për të drejtat e fëmijëve në qytetin e Durrësit, e cila do të eleminonte përgjithësimin e problemeve.

• Nevojën për përmirësimin e situatës së të drejtave të fëmijëve në perputhje me parimet e KDF dhe legjislacionit shqiptarë në fuqi.

• Nevojën për përcaktimin e prioriteteve të punës për zbatimin e të drejtave të fëmijëve në qytetin e Durrësit.

• Nevojën për bashkërendimin e punës ndërmjet gjithë aktorëve që punojnë me fëmijët në nivel vendor.

• Nevojën për prioritizimin e politikave dhe investimeve të fondeve në drejtim të sigurimit dhe perkujdesit të grupeve të fëmijëve të përjashtuar si dhe përmirësimit e të drejtave të fëmijëve në terësi.

Qëllimi, vizioni dhe objektivat e ndërtimit të Strategjisë

Strategjia për Fëmijët e Bashkisë Durrës synon të nxisë dhe të përmirësojë situatën e të drejtave të fëmijëve në qytetin e Durrësit. Vizioni i strategjisë për Fëmijët në Bashkinë e Durrësit është:“Durrësi, qyteti ku çdo fëmijë do të jetojë një jetë më të mirë”, qyteti, ku çdo fëmijë ka shpresa dhe mundësi”.

Objektivat kryesore të strategjisë janë:

1. Ngritja e strukturave dhe sigurimi i burimeve të mjaftueshme financiare e njerëzore pranë Bashkisë Durrës, për të realizuar detyrimet që rrjedhin nga Strategjia për Fëmijët në Bashkinë Durrës.

2. Ngritja e një sistemi efikas dhe gjithëpërfshirës referimi vendor për fëmijët e dhunuar. Marrja e masave të tjera të domosdoshme, për të mbrojtur fëmijët nga të gjithë format e dhunës, të shfrytëzimit dhe nga keqtrajtimet.

3. Ofrimi i shërbimeve për përmirësimin dhe integrimin e fëmijëve të komunitetit rom në shoqëri.

4. Rritja e cilësisë së shërbimeve për t’u krijuar shanse të barabarta fëmijëve me aftësi të kufizuara në Bashkinë e Durrërsit.

5. Përmirësimi i kujdesit dhe shërbimit shëndetësor për nënën dhe fëmijën, me synim arritjen e standardeve normale në këtë shërbim.

6. Sigurimi i mundësive të barabarta për të gjithë fëmijët, pavarësisht nga mosha, gjinia, etnia, aftësia e kufizuar, statusi i lindjes etj nëpërmjet zhvillimit të shërbimeve sociale përfshirëse për fëmijët e marxhinalizuar

7. Vazhdimësia e procesit që siguron respektimin e lirisë së shprehjes dhe pjesëmarrjen e tyre në proceset vendimmarrëse vendore.

8. Përmirësimi i sistemit të shërbimeve komunitare në nivel vendor në qytetin e Durrësit.

9. Ndërtimi i sistemit arsimor bashkëkohor, duke garantuar që të gjithë fëmijët të mësojnë në kushte të përshtatshme dhe të përfundojnë arsimin e detyruar.

Për hartimin dhe përgatitjen e kësaj Strategjie dhe Planit përkatës të Veprimit janë përfshirë të gjithë aktorët që punojnë në nivel vendor për të drejtat e fëmijëve. Vizioni, objektivat dhe masat e parashikuara në këtë Strategji afatgjatë do të shërbejnë si drejtues për fokusimin e punës së të gjithë aktorëve që punojnë për të drejtat e fëmijëve në qytetin e Durrësit. Strategjia do të mundësojë fokusimin e fondeve dhe të masave në të ardhmen në bazë të një plani të specifikuar sipas prioriteteve ndërsektoriale të identifikuar në Strategji dhe Planit përkatës të veprimit.

m e t o D o l o g j i a D h e P r o C e S i P ë r h a r t i m i n e S t r a t e g j i S ë D h e P l a n i t t ë V e P r i m e V e 2 0 0 8 - 2 0 11 n ë B a S h k i n ë e D u r r ë S i t


Kjo Strategji është munduar që të zbërthejë në hapa konkrete dhe të matshme Strategjinë Kombëtare për Fëmijët dhe Planin Kombëtar të Veprimit9, Objektivat e Mijëvjeçarit, realizimin e objektivave të Strategjisë Kombëtare të Zhvillimit Ekonomik e Social, si dhe për plotësimin e detyrimeve që shtron para vendit Marrëveshja e Asociimit Stabilizimit dhe futjes së Shqipërisë në Bashkimin Evropian. Strategjia reflekton strategjitë lokale si Strategjia e Zhvillimit të Rajonit të Durrësit si dhe Plani Strategjik për Zhvillimin Ekonomik të Bashkisë Durrës.

Procesi i hartimit të kësaj strategjie është ndihmuar nga Bashkia e Durrësit, Aleanca për Fëmijët Rajoni Durrës, nën mbështetjen financiare të UNICEF-it në Shqipëri. Procesi i hartimit të këtij dokumenti është mundësuar nga një grup ekspertësh në fushën e të drejtave të fëmijëve si dhe nga stafi i Bashkisë Durrës. Për zbatimin e këtij projekti kanë ngritur tre grupe pune, të fokusuar në fusha të ndryshme. Pjesë përbërëse të tyre ishin:

A. Për hartimin e Strategjisë dhe Planin e veprimit:

B. Grupi i punës për hartimin e buxhetit me pjesëmarrje të politikave rajonale për të drejtat e fëmijëve janë:

C. Grupi i punës për monitorimin dhe raportimin mbi planin e veprimit të drejtave të fëmijëve janë:

Për hartimin e këtij dokumenti bazë, janë ndjekur disa metoda të cilat do të sigurojnë zbatimin e tij në të ardhme. Disa nga përqasjet kryesore të ndjekura janë:

A. Shqyrtimi dhe analiza e bazës ligjore dhe politikave ekzistuese në nivel kombëtar dhe lokal. Shqyrtimi i strukturave ekzistuese.

Një ndër hapat kryesore, të ndërmarra nga grupi i ekspertëve, ishte identifikimi i institucioneve publike/private si dhe organizatave jo fitimprurëse, që operojnë në Durrës kryesisht për të drejtat e fëmijëve. Grupi i punës bëri një hartëzim të këtyre institucioneve si dhe shërbimeve që ata ofrojnë. U identifikuan pesë drejtimet kryesore të strategjisë që janë: e drejta e mbijetesës dhe kujdesit shëndetësor, e drejta për mbrojtje sociale, e drejta për arsim, e drejta për pjesëmarrje dhe e drejta për mbrojtje ligjore.

Gjithashtu rëndësi i është kushtuar analizës së legjislacionit dhe politikave ekzistuese në nivel kombëtar dhe lokal. Një drejtues për hartimin e Strategjisë ishte Konventa e Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Fëmijëve si dhe Objektivat e Mijëvjeçarit të cilat përbëjnë standardet bazë të cilat synohen që të arrihen në nivel lokal. U shqyrtua me vëmendje kuadri ligjor për funksionimin e strukturave të qeverisjes lokale, kompetencat dhe shërbimet që ata ofrojnë. Në hartimin e objektivave dhe përcaktimin e masave të parashikuara, grupi i punës është mbështetur

9 Miratuara me Vendimin e Këshillit të Ministrave nr. 368, datë 31.05.2005

në strategjitë kombëtare dhe ato rajonale. Gjithashtu, ai grumbulloi dhe analizoi të gjitha studimet dhe raportet periodike ekzistuese, që lidhen me situatën e të drejtave të fëmijëve në qytetin e Durrësit, të hartuara nga institucionet dhe OJF-të.

B. Hartimi i pyetësorëve sipas fushave përkatëse

Pas identifikimit të strukturave dhe aktorëve që punojnë me fëmijët si dhe të fushave kryesore për të drejtat e fëmijëve, grupi i punës hartoi pyetësorë për secilin nga drejtimet e identifikuara. Këto pyetësorë iu drejtuan aktorëve përkatës, të cilëve u kërkohen të dhënat përkatëse dhe prioritetet për të ardhme.

C. Konsultime me aktorët lokal

Një pjesë e rëndësishme në hartimin e Strategjisë ishte zhvillimi i konsultimeve me aktorët lokalë për të drejtat e fëmijëve në nivel lokal. Konsultimet janë zhvilluar në dy faza. Gjatë fazës së parë u kryen pesë tryeza të rrumbullakëta me pjesëmarrjen e gjerë të aktorëve kryesorë të qytetit, të ndarë sipas fushave të identifikuara më parë. Në këto tryeza, u diskutuan gjerësisht problemet kryesore të fëmijëve me të cilat ballafaqohen aktorët. Në këto tryeza u bënë shumë sugjerime lidhur me mënyrat sesi mund të zgjidheshin këto probleme në të ardhmen. Në fazën e dytë, pas hartimit të draftit të parë të Strategjisë, u organizua një tryezë e përbashkët me të gjithë aktorët lokalë. Në këtë tryezë u diskutuan gjerësisht masat e parashikuara në Strategji si dhe u dhanë mendime sesi mund të përmirësohet drafti përfundimtar i tij. Të ftuar në këto tryeza ishin jo vetëm përfaqësues të institucioneve lokale, por edhe përfaqësues të shoqërisë civile.

D. Pjesëmarrja e fëmijëve

Një rëndësi të veçantë në hartimin e Strategjisë zë puna me fëmijët e qytetit të Durrësit. Fëmijët kanë qene pjesë integrale e punës dhe mendimi i tyre është marrë vazhdimisht, jo vetëm gjatë përgatitjes së vizionit dhe përparësive kryesore të Strategjisë, por edhe në rishikimin e masave konkrete të specifikuara në të. Kjo Strategji bazohet në:

• Një analizë të thellë të situatës social-ekonomike të qytetit dhe grupet sociale të fëmijëve më problematike. • Mundësitë dhe burimet financiare, materiale, dhe njerëzore për të zbatuar politikat për arritjen e objektivave dhe masave. Çdo masë e parashikuar në Strategji shoqërohet me një kosto financiare dhe institucionin që është përgjegjës për zbatimin e saj;• Identifikimin e prioriteteve dhe objektivave kryesore të zhvillimit të të drejtave të fëmijëve;• Një grup treguesish bazë për matjen dhe vlerësimin e ecurisë dhe rishikimin e veprimeve në përputhje me situatat e reja që krijohen.


a n a l i z a S o C i a l e D h e e k o n o m i k e e S i t u a t ë S

Analiza sociale dhe ekonomike e situatësKDF Neni 3: Në të gjitha veprimet dhe ndërhyrjet që lidhen me fëmijën, “duhet të na udhëheqë interesi më i mirë për fëmijët”.

OZHM 1: Ç’rrënjosja e varfërisë ekstreme, urisë dhe çdo lloj shfaqje të varfërisë.

1.1 Vështrim i përgjithshëm

Pas viteve 90-të, qyteti i Durrësit ka pësuar lëvizje të mëdha demografike si brenda edhe jashtë kufijve. Qyteti i Durrësit ka qenë një ndër qytetet kryesore ku u vendosën një pjesë e popullsisë së ardhur nga zonat më të varfëra në vend, kryesisht nga verilindja e Shqipërisë, pas viteve ’90. Ky fluks i lartë migrator dhe kjo rritje e popullsisë brenda një kohe shumë të shkurtër ka dëmtuar infrastrukturën dhe ka ndikuar në përdorimin e keq të tokës, në zënien e pakontrolluar dhe kthimin e saj në vendbanime të paligjshme dhe në lindjen e konflikteve të pazgjidhura për pronën. Si rrjedhojë, u krijuan disa zona informale, në të cilat kishte mungesë totale të infrastrukturës bazë si furnizimi me ujë të pijshëm, sistemi i kanalizimeve për ujërat e zeza, furnizimi me energji elektrike, struktura arsimore dhe shëndetësore, e për pasojë popullsia që jeton në këto zona jeton në varfëri.

tabela �: numri i popullsisë , familjeve dhe fëmijëve si dhe koeficientet përkatëse për Bashkinë e Durrësit gjatë viteve 200�-200810.

VitetNr. i

popullsisë gjithsej

Nr. Familjeve gjithsej

Nr. i fëmijëve

Raporti

Nr.i fëmijëve / Nr. i

popullsisë (%)

Nr.i fëmijëve

/ nr. Familjeve

a b c d e=d/b f=d/c

200� 1��,1�0 ��,�1� ��,18� 2�.2� 1.1�

200� 1��,�� ,��0 ��,�� 28.�2 1.18

2008 1�8,�1� ��,8�� ,8�� 28.�2 1.1�

Burimi: Bashkia Durres

10 Statistika nga Zyra Gjendjes Civile të Durrësit, 2008

Për shkak të poziocionit gjeografik, burimeve dhe potencialeve të zhvillimit ekonomik në qytetin e Durrësit janë regjistruar 4,730 institucione dhe shoqëri private11, ku pjesa më e madhe ose 98.6% janë firma private. Fushat kryesore të zhvillimit të ekonomisë së qytetit janë industria e ushqimit, turizmi dhe ndërtimi, të cilat përkojnë me pozicionin gjeografik të qytetit dhe ekzistencën e portit më të madh në vend. Zhvillimi i sektorit privat në fushën e industrisë dhe turizmit kërkon, gjithnjë e më tepër, punonjës të kualifikuar duke lënë jashtë një pjesë të mirë të personave pa arsimin përkatës, që vijnë kryesisht nga familjet e varfëra. Sipas statistikave në rajonin e Durrësit, niveli i papunësisë gjatë vitit të fundit ka pësuar një rënie nga 10% në vitin 2007 në 9.8 % në vitin 200812.

Të dhënat nga Vëzhgimi për Matjen e Nivelit të Jetesës (VMNJ) në vitin 2002 tregojnë se, në Shqipëri, gjatë periudhës së tranzicionit, varfëria ka prekur kryesisht moshën e re dhe është mbizotëruese në familjet që jetojnë në fshat, familjet e të papunëve, familjet me numër të lartë fëmijësh dhe familjet me kryefamiljar me nivel të ulët arsimor13. Vlerësime nga i njëjti burim tregojnë se rreth 25% e banorëve të rajonit të Durrësit janë të varfër, që do të thotë se jetojnë me më pak se 2$ në ditë14.

Varfëria në qytetin e Durrësit karakterizohet nga pabarazia në zona të ndryshme. Në zonat urbane informale si Këneta, Porto Romano ose Spitallëë, ku janë përqendruar më shumë familjet e ardhura nga rrethe të tjera, ka një nivel më të lartë të varfërisë. Kjo është e lidhur ngushtësisht me papunësinë. Në qytetin e Durrësit, numri i familjeve, të cilat trajtohen nga skema e ndihmës ekonomike, ka pësuar një rënie të vazhdueshme. Shkak për këtë nuk është vetëm përmirësimi i situatës ekonomike të familjeve, por edhe reduktimi (ulja e)i fondit të ardhura nga Ministria përkatës. Kështu, në vitin 2005, janë trajtuar në kuadrin e kësaj skeme 864 familje, ndërsa në vitin 2008, numri i tyre është reduktuar në 532 familje ose 38%15.

11 Plani Strategjik për Zhvillimin Ekonomik e Bashkisë së Durrësit 2005-2015, 2005, faqe 30

12 Të dhëna nga Zyra Rajonale e Punës, Durrës.

13 Strategjia e Zhvillimit të Rajonit Durrës

14 “Strategjia e Zhvillimit të Rajonit të Durrësit”, 2005. Për shkak të treguesve matës, këto të dhëna nuk mund të specifikohen për qytetin e Durrësit

15 Statistika nga Bashkia e Durrësit, 2008



turizmit në qytet, duke mos i kushtuar vëmendjen e duhur përmirësimin e situatës së të drejtave të fëmijëve. Ky fakt, si dhe mungesa e qendrave që ofrojnë shërbime sociale dhe shumëdisiplinare për grupet e marxhinalizuara të fëmijëve, përbëjnë një pengesë në grumbullimin e statistikave lidhur me ndikimet e varfërisë tek fëmijët dhe analizën e problemeve që e shoqërojnë atë.

Zënia e trojeve pas viteve ’90 nga personat që kanë imigruar rishtazi kryesisht në zonën e Kënetës, Spitallë e Porto Romano, ka penguar ndërtimin e shkollave të reja, të cilat do të përmirësonin kushtet e edukimit në përputhje me parimet e KDF-së. Ky problem është më i ngutshëm në arsimin e mesëm, ku numri i nxënësve në klasa është shumë më i lartë se norma e caktuar nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës 30-35 nxënës për klasë16. Një problem shumë shqetësues për fëmijët nga këto zona është mosregjistrimi i tyre pas lindjes, duke i bërë ata të padukshëm për shoqërinë dhe shpesh viktima të abuzimit dhe të trafikimit. Mungesa e informacionit mbi rëndësinë e regjistrimit të fëmijëve, procedurat ligjore për regjistrimin e tyre, pamundësia financiare për të paguar gjobën përkatëse, e në disa raste edhe neglizhimi i prindërve janë ndër shkaqet kryesore që kanë çuar në mosregjistrimin e fëmijëve. Pjesa më e madhe e fëmijëve të trafikuar vijnë nga familje të varfra, sidomos ato të zonave informale.

Duke qenë një qytet port si dhe qyteti më i madh turistik, një ndër fenomenet që e shoqërojnë atë është rritja e numrit të fëmijëve lypës, fëmijëve të trafikuar si dhe fëmijët që janë viktima të trafikimit. Këta fëmijë, kryesisht, vijnë nga familje të varfra nga qytetet afër Durrësit. Kushtet e vështira të jetesës në të cilën jetojnë fëmijët që u përkasin këtyre familjeve ka çuar edhe në rritjen e numrit të fëmijëve që punojnë (vihet re se fëmijët punojnë jo vetëm në rrugë por edhe në ndërmarrje të vogla). Problem shqetësues janë fëmijët që punojnë pranë vendit të grumbullimit të mbeturinave urbane të qytetit. Numri i fëmijëve të përfshirë në skemën ekonomike gjatë vitit 2008 është 701 dhe ky grup, objekt i kësaj skeme, përbëhet nga fëmijët që rrezikojnë të përfshihen në rrjetet e trafikimit, janë të paarsimuar dhe detyrohen të lypin e punojnë17.

Megjithatë, buxheti i shpenzuar për çdo fëmijë në qytetin e Durrësit ka ardhur duke u rritur. Vihet re një rritje e konsiderueshme e buxhetit të pushtetit lokal, ose mbi 50% e buxhetit për çdo fëmijë. Vihet re edhe një tendencë në rritje e buxhetit të pushtetit

16 Dispozitat Normative për Shkollat Publike, hyrë në fuqi në vitin shkollor 2002-2003

17 Të dhënat e Bashkisë së Durrësit

Varfëria dhe mundësia e kufizuar për të përfituar nga shërbimet shoqërore ka ndikuar në mënyra të drejtpërdrejtë në nivelin e jetesës së grupeve shoqërore të pafavorizuara dhe u ka mohuar atyre të drejtën që të jetojnë me dinjitet dhe të kujdesen për vetveten. Këto grupe nuk përfitojnë shërbime në fusha të tilla si punësimi, arsimi, shëndetësia, mjedisi, strehimi, kultura, apo mbështetja familjare, formimi profesional dhe mundësia për t’u punësuar.

Përveç përmirësimit të situatës së zhvillimit ekonomik, vitet e tranzicionit e përballën shoqërinë shqiptare me probleme të ndryshme sociale si dhuna, problemet e shëndetit mendor, rritjen e krimit, përdorimin e drogës dhe pijeve alkoolike, prostitucionin, trafikimin e qenieve njerëzore, shfrytëzimin e fëmijëve dhe përfshirjen e tyre në format e këqia të punës, rritja e fëmijëve me një prind ose pa prindër, etj. Familja, si njësia bazë e shoqërisë dhe rrjeti parësor i përkujdesit, nën ndikimin e varfërisë dhe problemeve shoqërore, ende nuk ekzistojnë kapacitetet e nevojshme për të siguruar një kujdes cilësor për nevojat e anëtarëve të saj. Në këto kushte, një numër fëmijësh jetojnë në kushte të vështira, ka të rinj që ballafaqohen me pengesa për t’u integruar në jetën social-ekonomike, një pjesë e të moshuarve ndeshen me varfërinë dhe izolimin social, etj.

Në Strategjinë e Zhvillimit të Rajonit të Durrësit dhe në Planin Strategjik për Zhvillimin Ekonomik të Bashkisë së Durrësit, i kushtohet rëndësi e madhe zhvillimit ekonomik, si një faktor për zbutjen e problemeve sociale. Të dyja këto dokumente strategjike, vënë theksin në potencialin e zhvillimit të sektorëve kyç të ekonomisë së qytetit të Durrësit si industria dhe turizmi. Kjo do të mundësonte rritjen e të ardhurave për investime në fusha të ndryshme për përmirësimin e jetës së banorëve.

1.2 Ndikimi i varfërisë mbi fëmijët

Lëvizjet demografike dhe problemet e varfërisë janë pasqyruar edhe në gjendjen e fëmijëve në qytetin e Durrësit. Pabarazia e zhvillimit të zonave brenda qytetit vërehen edhe në problemet e fëmijëve. Në zonat e reja informale mungojnë shërbimet bazë për komunitetin duke përfshirë edhe fëmijët për të cilët shërbimet mjekësore, psiko-sociale, etj., si dhe arsimimi i tyre kanë qenë të kufizuara. Pasojat e varfërisë shfaqen në kequshqyerjen e familjes, kryesisht të fëmijëve, braktisjen e shkollës, përfshirjen e fëmijëve në forma të ndryshme të punës (fëmijët e rrugës) apo në trafikimin e njerëzve, në dhunimin e individit etj. Një nga prioritetet e Bashkisë së Durrësit në punën e saj ka qenë zhvillimi ekonomik dhe promovimi i



lokal. Kjo do të ndikojë në përmirësimin e situatës së fëmijëve në Durrës. Në Planin Strategjik të Bashkisë, vihet re se ndër prioritetet që lidhen me fëmijët janë:

a. përmirësimi i infrastrukturës së shkollave;b. gjelbërimi i ambienteve të përbashkëta;c. organizimi i aktiviteteve të ndryshme;d. përmirësimi i kushteve të strehimit për

familjet e varfra;e. ngritja e qendrave multidisiplinare.

tabela �: Pjesa e buxhetit për çdo fëmijë të Bashkisë Durrës për vitet 200�-2008

VitetBuxheti Qendror Buxheti Vendor Totali (000/lekë)

Total për / fëmijë Total për /

fëmijë Total për / fëmijë

200� 1,22�,0�� 2�2.2� 18�,�8� �1�.2� 1,�08,8�� 1.��

200� 1,��1,��2 2�1.�2 208,��2 ��2.�� 1,�00,8�� 8�.1�

2008 1,��,2�� 2��.�� 2�1,��2 ��8.20 1,81�,�� .��

Burimi: Departamenti Ekonomik te B. Durres

Një analizë më e plotë e problemeve kryesore me të cilat ballafaqohen fëmijët në bashkinë e Durrësit gjendet në kapitujt në vijim.


e D r e j t a e m B i j e t e S ë S D h e e k u j D e S i t S h ë n D e t ë S o r P ë r F ë m i j ë t

E drejta e mbijetesës dhe e kujdesit shëndetësor për fëmijët

Konventa e të drejtave të fëmijëve

KDF. Neni 6.Çdo fëmijë ka të drejtën e tij të pamohueshme për të jetuar. Shtetet palë marrin të gjitha masat e mundshme për të siguruar mbijetesën dhe zhvillimin e fëmijës.

KDF. Neni 24.Shtetet palë njohin të drejtën e fëmijës për të gëzuar një gjëndje shëndetësore dhe për të përfituar nga shërbimet për trajtimin e sëmundjes dhe riaftësimin e shëndetit. Shtetet palë përpiqen të sigurojnë që asnjë fëmijë të mos i mohohet e drejta për të pasur këto shërbime të kujdesit shëndetësor.

Objektivat e Mijëvjeçarit dhe ZhvillimitOMZH 4: ulja e vdekshmërisë foshnjore;OMZH 5. përmirësimi i shëndetit të nënës;OMZH 6: të luftohet HIV-AIDS, malarja dhe sëmundje të tjera.

Strukturat që realizojnë shërbimin shëndetësor në Qytetin e Durrësit janë18: shërbimi parësor, shërbimi spitalor dhe strukturat e promocionit të shëndeti publik.

Në terma konkretë:

- 28 klinika private, 9 prej të cilave janë laboratorë biokimikë, katër prej të cilëve janë laboratorë Optikë dhe 15 të tjerë janë klinika mjekësore, të cilat kontrollohen gati dy herë në vit nga Drejtoria e Shëndetit;

- Klinikat dentare shtetërore japin shërbime falas për fëmijët e shkollave dhe urgjenca stomatologjike funksionon 24 orë;

- Numri i Klinikave private dentare, që punojnë nën mbikqyrjen e Drejtorisë së Shëndetit Publik, është 84;

- Janë gjithsej 11Konsultore fëmijësh (kështu mbulohen të gjitha lagjet e qytetit);

- Janë 3 konsultore nënash dhe pritet që numri i tyre të rritet;

- Qendrat e rikonstruktuara janë: Në zonën e Kënetës nisi punën qendra e re dhe do të nisë ndërtimi i poliklinikës në Shkozet: rikonstruksioni i godinës së Klinikës dentare, ku ndodhet dhe Drejtoria e Shëndetit Publik, shërbimi parësor i lagjeve 1, 2, 3 dhe 4;

- Spitali Qendror (340 shtretër), i cili mbulon të gjitha shërbimet spitalore;

- 1 maternitet shtetëror;

- Spital privat;

- Raporti shtretër-banor është 1 shtrat për 958 banorë (përfshi edhe fshatrat);

- Raporti mjek-pacient thuajse 1 me 3;

- Në Durrës operojnë 45 mjek pediatër; 13 në spitalin e Pediatrisë dhe pjesa tjetër në Qendrat Shëndetësorë të qytetit;

- Numri i mjekëve përkon me strukturën e dhënë nga Ministria e Shëndetësisë;

- Numri i mjekëve pathologë është 102, nga të cilët, 50 në qytet e 47 në fshat, 5 në Kënetë dhe 7 në urgjencën e spitalit.

18 Të dhëna të marra nga Drejtoria e Shëndetit Pu-blik Durrës



Në përgjithësi, organizimi i sistemit shëndetësor të Durrësit karakterizohet nga mungesa e fondeve për të plotësuar si nevojat e gjithë rrjetit publik shëndetësor, edhe nevojat për kualifikim të personelit të lartë e të mesëm shëndetësor. Në qytetin e Durrësit, investimet në përmirësimin e infrastrukturës shëndetësore kanë qenë një miks fondesh publike nga donatorë të huaj, të cilat janë menaxhuar nga Ministria e Shëndetësisë, ISKSH-ja, dhe Agjenci të Huaja si Banka Botërore, apo OJF ndërkombëtare19.Në sistemin e trajtimit spitalor, mungon prania e punonjësve socialë dhe psikologëve për trajtimin e fëmijëve të shtruar në këto struktura.

Vdekshmëria foshnjore20

- Në qytetin e Durrësit, numri i lindjeve është gjithsej 1555 fëmijë, për vitin 2007 ndërsa, vetëm në periudhën katër mujore kanë lindur 465 fëmijë. Ndërkohë që, niveli i vdekshmërisë foshnjore në Durrës mbetet në nivelet më të ulëta në Shqipëri (vdekshmeria foshnjore për 2007 është 11.7 për mijë, e cila është nën mesataren e Republikës), por mbetet ende shumë shumë i lartë, në krahasim me mesataren europiane dhe, veçanërisht atë të vendeve të Bashkimit Europian.

- Pjesën më të madhe të vdekshmërisë foshnjore zënë – fëmijë me anomali dhe prematurë, e lidhur me shërbimin Obstretik- Gjinekologjik.

- Megjithatë, ky nivel, sipas të dhënave të Drejtorisë së Shëndetit Publik të Qarku të Durrësit, ka tendencë të bjerë, ku vetëm për 4 mujorin e parë të vitit 2008 rezulton 8.6 vdekje për 1000 lindje të gjalla. Nëse kjo prevalencë, do të mbetet në këtë nivel për gjithë vitin 2008, atëherë mund gjykojmë se mund të jemi në fazën e një rënieje të konsiderueshme të vdekshmërisë foshnjore në Bashkinë e Durrësit. Nëse gjatë tre viteve të ardhshme do të vazhdohet me këtë ritëm, kurba e vdekshmërisë foshnjore në Durrës do t’i afrohet standarteve europiane.

Vdekshmëria amtare21

Për vitin 2007, vdekshmeria amtare për qytetin e Durrësit, është në shifrën 0 dhe, e njejta

19 Të dhëna të marra nga Strategjia e Zhvillimit të Rajonit të Qarkut të Durrësit

20 Të dhëna të marra nga Drejtoria e Shëndetit Pu-blik, Durrës

21 Të dhëna të marra nga Drejtoria e Shëndetit Pu-blik, Durrës

shifër regjistrohet edhe për vitin 2008, në një kohë që në nivel kombëtar, kjo shifër është 9 për 100 mijë lindje të gjalla.. Sipas analizës së bërë në Strategjinë e Qarkut të Durrësit, kjo është rezultat kryesisht i rritjes së kujdesit të personelit mjekësor si ndjekja e hershme e nënave shtatzëna, shpërndarja e broshurave informative dhe planifikimi familjar.

Ushqimi me gji dhe kequshqyerja

- Në themelet e një zhvillimi të mirë dhe të shëndetshëm qëndron ushqyerja, ndërkohë që një ushqyerje jo e mirë çon në sëmundje, të cilat përkeqësojnë gjendjen nutricionale. Foshnjat janë grupmosha më e ndjeshme ndaj këtyre pasojave, duke u rrezikuar kështu më shumë nga vdekja dhe nga paaftësia e përjetshme. Kequshqyerja e nënës, ushqyerja jo e mirë me gji dhe ushqyerja plotësuese mbas moshës 6 muajshe, janë rreziqet më të mëdha për shëndetin e fëmijëve.

- Nga konstatimet e evidentuara nga komuniteti i pediatërve të Durrësit rezulton se, në Durrës ka një tendencë që ushqyerja me gji të zëvendësohet me ushqim të gatshëm. Kjo dukuri është më e përhapur të shtresat e mesme të popullsisë. Ndërkohë që sipas standarteve ndërkombëtare të OBSH-së dhe UNICEF-it rekomandohet ushqyerja vetëm me gji për gjashtë muaj, dhe kur është e mundur, deri në dy vjet.

- Praktikat e papërshtatshme të ushqyerjes së fëmijëve të vegjël janë shkaku kryesor për fillimin e kequshqyerjes tek fëmijët dhe një nga shkaqet më të rëndësishme të vdekjeve të fëmijëve të vegjël.

- Kequshqyerja e shkaktuar nga kushtet socialekonomike të familjeve, vecanërisht në zonat rurale dhe peri-urbane, ka një ndikim negativ të konsiderueshëm në nivelin e vdekshmërisë foshnjore në Shqipëri. Durrësi, pavarësisht se konsiderohet si qytet me standart të lartë jetese në Shqipëri, për shkak të migracionit të brendshëm, ka një lëvizje relativisht të lartë e popullsisë rurale në zonën peri-urbane, e cila, nga të dhënat e Bashkisë, rezulton të jetë rreth 50.000 banorë. Është pikërisht kjo pjesë e popullsisë, e cila mbart probleme të shumta social-ekonomike, të cilat shfaqen edhe në kequshqyrjen e fëmijëve.

- Duke pasur parasysh gjëndjen e papërshtatshme të ujit të pijshëm në qytetin e Durrësit, rëndom ka raste të sëmundjeve të fëmijëve, për shkak të ujit të ndotur. Kjo ndeshet kryesisht në shtresat e varfëra, të cilat nuk disponojnë mjetet e duhura monetare për të përballuar konsumin e ujit të gatshëm.

S t r a t e g j i a d h e P l a n i i V e p r i m i t p ë r F ë m i j ë , 2 0 0 8 - 2 0 11 . B a s h k i a D u r r ë s 2 1


Imunizimi dhe vaksinimi

- Nga të dhënat e Drejtorisë së Shëndetit rezulton se vaksinimi për BCG dhe HVB arrin në masën 100% dhe për vaksinat e tjera (difteria, tetanozi, pertusi, TBC, polio, fruthi, rubeola, hepatiti B, shifra shkon në 99.8%. (të pavaksinuarit, si pasojë e problemeve shëndetësore.

- Por, nga të dhënat e OJF-ve këto shifra rezultojnë që të jenë më të ulta për fëmijët romë (të cilët jetojnë në zonën e NISH-Tullës), si dhe për fëmijët e të ardhurve problematikë, një pjesë e të cilëve as nuk janë të regjistruar në gjëndjen civile.

- Një shqetësim tjetër që ngrejnë OJF-të është edhe mungesa e një praktike për pajisjen me dokumentacionin e nevojshëm të nënave për vaksinimin e fëmijëve.

FËMIJËT DHE MJEDISI I SHËNDETSHËM

Fëmijët dhe mjedisi

Shqetësimi për pasojat në shëndetin e fëmijëve, të shkaktuara nga mjedisi jo i shëndetshëm, ka ardhur vazhdimisht në rritje. Fëmijët janë të ekspozuar ndaj faktorëve të tillë mjedisorë, si ndotja e ujit, ajrit, mbeturinat, toka dhe ushqimet e ndotura, vendbanime jo të shëndetshme, transport jo i sigurtë, etj. Shqipëria ka qenë pjesëmarrëse aktive në procesin e ndërmarrë nga vendet e Rajonit Evropian në përgatitjen dhe zbatimin e strategjive dhe të planeve të përbashkëta për Mjedisin dhe Shëndetin. Pas miratimit nga Këshilli i Ministrave të Planit Kombëtar të Veprimit për Mjedisin dhe Shëndetin, duke bashkëpunuar edhe me vendet e tjera të rajonit, janë trajtuar mjaft probleme që lidhen në mënyrë të drejtpërdrejtë apo të tërthorte, që lidhen me shëndetin e njeriut si: Probleme të cilësisë së ajrit, administrimi i mbeturinave spitalore, urbane etj., përmirësimi i cilësisë së ujit të pijshëm, përmirësimi i cilësisë dhe sigurisë së ushqimeve.

Të gjitha këto, në bashkëpunim edhe me aktorët e tjerë, do të çojnë në sigurimin e një mjedisi sa më të shëndetshëm për fëmijët. Gjithashtu, edukimi dhe kujdesi shëndetësor do të kontribuojnë vazhdimisht në uljen e nivelit të sëmundshmërisë së fëmijëve të shkaktuar nga ky mjedis. Qyteti i Durrësit rënditet ndër pikat më problematike në Ballkan për sa i përket mjedisit. Porto Romano është akoma një vend i rrezikshëm për mbetjet toksike. Si i tillë, sëmundjet respiratore, të cilat janë pasojë e ndotjes së ajrit, ndeshen dendur tek fëmijët e kësaj zone.

Janë nje numër i lartë sëmundjesh me prevalencë të lartë tek fëmijët e kësaj zone, të cilat kanë qenë shqetësim i vazhdueshëm për të gjithë komunitetin dhe institucionet shëndetësore. Gjithashtu, trajtimi i papërshtatshëm i mbeturinave urbane në qytetin e Durrësit, dhe në mënyrë të veçantë djegia e tyre, ka sjellë probleme të vazhdueshme për popullsinë dhe sidomos ato respiratore të fëmijët.

Sëmundjet dentare

Në Durrës, si në gjithë Shqipërinë, problem i pazgjidhur ende mbetet mungesa e trajtimit stomatologjik të fëmijëve, i cili është si pasojë e shumë faktorëve si varfëria, mungesa e informacionit mbi shërbimin stomatologjik falas në disa qëndra shtetërore, mungesa e kulturës familjare të parandalimit dhe të trajtimit të vazhdueshëm të higjenës dentare, etj.

Shëndeti mendor

Ne jetojmë në një shoqëri, e cila nuk është plotësisht e hapur ndaj personave me aftësi të kufizuar. Aftësia e kufizuar në individë të ndryshëm është dëmtim i natyrës fizike, ndijore, neurologjike, psikiatrike, intelektuale apo të një natyre tjetër. Në Durrës ka një qendër rezidenciale për trajtimin e fëmijëve, e cila nuk i mbulon të gjitha nevojat për trajtimin e këtyre fëmijëve. Qëndra rezidenciale e trajtimit të fëmijëve me aftësi të kufizuar është në varësi të MPCS. Ajo nuk mbulon vetëm nevojat e qytetit të Durrësit por nevojat e fëmijëve me aftësi të kufizuar në të gjithë Shqipërinë. Sistemi arsimor parauniversitar nuk ka nivelin e duhur profesional dhe infrastrukturor për të pritur, trajtuar dhe integruar një kategori fëmijësh me aftësi të kufizuar, të cilët, në praktikën europiane integrohen në sistemin arsimor parauniversitar të përgjithshëm. Në Durrës, fëmijët me aftësi të kufizuar integrohen në familje. Sipas drejtorisë së shëndetit publik, fëmijet me aftësi të kufizuar trajtohen me pagesë sipas vlerësimit të Komisionit Mjekësor. Ata mund të përfitojnë edhe kujdestari, në varësi të grupit në të cilin bëjnë pjesë.

HIV- AIDS dhe edukimi i shëndetit riprodhues

Në arsimin parauniversitar dhe në sistemin arsimor të mesëm mungon një sistem edukativ social mbi shëndetin riprodhues. Personeli shëndetësor i Maternitetit dhe OJF-që që merren me shtatzaninë e padëshiruar tek moshat nën 18 vjeç janë shprehur se kjo dukuri është kthyer në një problem real. Të dhënat e marra nga Global Fund HIV dhe ISHP Tiranë në



Durrës për 2007 kanë qenë 9 raste me HIV+, nga të cilat 4 femra, 4 meshkuj dhe 1 fëmijë (nga nëna me HIV+). Drejtoria e shëndetit publik raportohet se organizohen herë pas here seminare dhe promovime për njohjen se sëmundjeve dhe njohjes së llojeve të drogave dhe HIV AIDS.

Përdorimi i lëndëve narkotike, duhanit dhe i alkoolit22

Gjatë vitit 2002, njiheshin rreth 380 përdorues të lëndëve narkotike kryesisht të cannabis sativa , hashash dhe më pak të heroinës.Në vitin 2008, vihet re një rritje e fenomenit të përdorimit të lëndëve narkotike sidomos të cannabais sativa, dhe heroinës, duke u rritur në rreth 897 përdorues, nga të cilët 528 janë përdorues të lëndës narkotike cannabis sativa dhe 269 janë përdorues të drogave të forta heroinë dhe kokainë më pak. Kjo dukuri vihet re më shumë në moshat e reja 16-20 vjeç. Kjo moshë zë rreth 7% të përdoruesve të hashashit, kryesisht në shkollat e mesme ku përdoruesit e lëndës narkotike të hashashit janë më të shumtë se ata që përdorin heroinë. Përdorimi i duhanit dhe alkoolit tek moshat 10 -18 vjeç është bërë shumë shqetësues sidomos tek vajzat e reja. Kjo rrezikon të ardhmen e tyre si nëna të reja.

Edukimi shëndetësor i fëmijëve

Në sistemin parashkollor dhe parauniversitar, ka një nivel të pamjaftueshëm të edukimit shëndetësor dhe të edukimit me aftësimin për jetën (në fushën e shëndetit). Kjo bën që, të përgatitet një brez që ka mangësi në njohjen e shëndetit dhe të trupit të tyre. Shkalla e ulët e njohurive që të rinjtë kanë për shëndetin dhe trupin e tyre i bën më të pambrojtur ndaj sëmundjeve dhe dëmtimeve të ndryshme.

Kërkesat dhe sfidat e zhvillimit

Në bazë të planeve të miratuara nga qeveria në nivel kombëtar dhe rajonal,, në kuadër të integrimit europian dhe standarteve të Kombeve të Bashkuara, në fusha që mbulojnë shëndetin, mbrojtjen sociale, të drejtat e fëmijëve, ka lindur nevoja që këto strategji dhe plane veprimi të integrohen dhe të strukturohen edhe në qytetin e Durrësit duke u fokusuar në shëndetin e fëmijës.

Për këtë arsye, është e domosdoshme që Bashkia e qytetit të Durrësit të marrë parasysh këto kërkesa

22 Të dhëna të marra nga Drejtoria e Policisë së Qarkut të Durrësit

dhe sfida të zhvillimit nga institucionet lokale dhe ndërkombëtare, dhe komuniteti i OJF-ve, të cilat mbështetin shëndetin e fëmijëve në këto drejtime:

• Përmirësimi dhe integrimi i strukturave shëndetësore të fëmijës dhe të gruas në të tre nivelet e kujdesit shëndetësor.

• Përmirësimi i nivelit shkencor dhe teknik i njohurive të personelit shëndetësor, nëpërmjet trajnimit të vazhdueshëm të të gjithë personelit shëndetësor që punon në këto shërbime.

• Sensibilizimi dhe mobilizimi i gjithë shoqërisë, për të kuptuar se kujdesi për gruan dhe fëmijën nuk është detyrë vetëm e shëndetësisë, por përbën një prioritet kryesor për të gjthë komunitetin.

• Ndjekja e rregullt e shtatzanisë nga sistemi shëndetësor publik, privat dhe i sektorit jofitimprurës..

• Parandalimi i lindjeve të parakohshme me peshë të ulët.

• Të përmirësohet dhe shtohet personeli i trainuar shëndetësor, i cili trajton dhe këshillon nënat e reja me qëllim që ato të edukohen në praktikën e ushqyerjes së fëmijëve me gji, si dhe praktika të tjera edukative dhe informuese nëpërmjet medias, materialeve informative, edukimit që në shkollë për këtë qëllim.

• Fuqizimi dhe zgjerimi i sistemit të sigurimeve sociale për kategori individësh të pasiguruar, të ofrohen shërbimeve të integruara të shëndetit, ushqyerjes, dhe të kujdesit të fëmijës në familje, komuniteti dhe shkolla, si dhe shërbime të kujdesit shëndetësor primar përfshi këtu veprime të menjëhershme për djem dhe vajza të margjinalizuara.

• Të trajtohen si raste të veçanta nga Bashkia nënat dhe fëmijët, që jetojnë në kushte të varfërisë, nëpërmjet ndihmës së drejtpërdrejtë ekonomike nga Fondi Rezervë i Bashkisë dhe i institucioneve të tjera humanitare.

• Trajtimi me prioritet i rasteve të fëmijëve me sëmundje të veçanta dhe kritike.

• Rritja e kontrollit të strukturave lokale të mbikqyrjes së tregut, që varen nga Ministria e Shëndetësisë dhe Ministria e Bujqësisë, Ushqimit dhe Mbrojtjes së Konsumatorëve, mbi tregun e ushqimeve për fëmijë 0-3 vjeç.

• Të fuqizohen programet për zhvillimin e fëmijërisë së hershme duke ofruar shërbimet e përshtatshme dhe duke mbështetur prindërit, përfshi edhe ato me paaftësi, familjet, tutorët ligjorë dhe kujdestarët sidomos gjatë



shtatzanisë, lindjes, foshnjërisë dhe fëmijërisë së hershme që të sigurohet zhvillimi fizik, psikologjik, social, shpirtëror dhe konjitiv i fëmijëve.

• Të punohet për ndërgjegjësimin e prindërve për të pranuar sa më herët paaftësinë e fëmijës dhe, në këtë proces, rol ka luajtur depistimi i hershëm i aftësisë së kufizuar, i cili në mjaft raste është realizuar nga shërbimet në familje të ofruara nga OJF-të.

• Për një qytet si Durrësi, në kuadrin e decentralizimit,kërkohet kalimi i qëndrës për fëmijë me aftësi të kufizuar në varësi të Bashkisë së Durrësit për të mbuluar nevojat lokale.

• Të rritet numri i shërbimeve nga ana sasiore dhe cilësore për fëmijët me aftësi të kufizuar.

• Përmirësimi i infrastrukturës së sistemit arsimor për t’iu përshtatur pritjes dhe integrimit të fëmijëve me aftësi të kufizuar.

• Trajnimi i personelit arsimor parauniversitar të përgjithshëm për integrimin e fëmijëve me aftësi të kufizuar në këtë sistem.

• Përfshirja e fëmijëve me paaftësi të kufizuar në trajtimin e integruar komunitar në familje.

• Pajisja e prindërve me kopje të kartelës personale të shëndetit të fëmijës.

• Rritja dhe zhvillimi i shëndetshëm i fëmijës si dhe parandalimi i sëmundjeve ngjitëse, duke rritur mbulesën vaksinale tek fëmijët.

• Rritja e numrit të personelit shëndetësor të specializuar në çështje të ndryshme të sëmundjeve për fëmijë dhe rritja e aksesit të shërbimit shëndetësor privat.

• Kthimi i shërbimit dentar publik falas në

shërbimin arsimor për fëmijë.

• Shtimi i numrit të shtretërve për shërbimin shëndetësor për fëmijë.

• Përmirësimi i infrastrukturës së shërbimit të shëndetit parësor dhe spitalor.

• Shtimi i numrit të konsultoreve për nënat dhe fëmijët.

• Ruajtja dhe qëndrueshmëria e tendencës në ulje të vdekshmërisë foshnjore, nëpërmjet angazhimit maksimal të të gjithë strukturave të trajtimit dhe promocionit shëndetësor.

• Mbulimi i plotë vaksinal i të gjithë fëmijëve për këto sëmundje difteria, tetanozi, pertusi, TBC, polio, fruthi, rubeola, hepatiti B.

• Identifikimi dhe regjistrimi i të gjithë fëmijëve të cilët nuk janë të regjistruar pranë gjëndjes civile (përfshirë fëmijët romë dhe ata të ardhur nga zonat periferike) me qëllim trajtimin e tyre vaskinal.

• Evidentimi dhe trajtimi prioritar i fëmijëve, të prekur nga sëmundje me bazë ndotjen në zonën e Porto Romanos.

• Rehabilitimi i infrastrukturës së ujit të pastër në zonat e ndotura.

• Ndryshimi i praktikës së trajtimit të plehrave urbane me qëllim shmangien e ndotjes së mjedisit dhe të ajrit.

• Edukimi shëndetësor i komunitetit për trajtimin e shëndetit dentar të fëmijëve, me qëllim që të parandalohen problemet në shëndetin oral të fëmijëve.

• Edukimi shëndetësor i fëmijëve në sistemin shkollor parauniversitar në lidhje me HIV AIDS, shëndetin riprodhues, planifikimin familjar, dëmin që shkaktojnë drogat, alkooli, duhani, etj.


e D r e j t a e F ë m i j ë V e P ë r a r S i m i m

E drejta e fëmijëve për arsimim

KDF Neni 28: Shtetet palë njohin teë drejtën për arsimim, me qëllim që të arrihet kjo e drejtë hap pas hapi dhe mbi bazën e mundësive të barabarta, ata bëjnë arsimin fillor të detyrueshëm dhe falas për të gjithë.

OMZH 2: Sigurimi i mundësive për arsimin e detyrueshëm, cilësor dhegjithëpërfshirës

KUADRI LIgJOR

a. E drejta për arsimim

Në kushtetutën e Shqipërisë është përcaktuar parimi se kushdo ka të drejtën për arsimim (neni 57). Në Ligjin për Arsimin Parauniversitar përcaktohet qartë barazia e të gjithë shtetasve të Republikës së Shqipërisë për t’u arsimuar në të gjitha nivelet e arsimit, pavarësisht nga gjendja shoqërore, kombësia, gjuha, seksi, feja, raca dhe bindjet politike. Ligji parashikon detyrimin e fëmijëve të moshës 6-16 vjeç për të ndjekur arsimin e detyruar 9-vjeçar. Ligji përcakton qartë, që prindërit janë të detyruar t’i dërgojnë fëmijët e tyre, të cilët përfshihen në detyrimin shkollor, në institucionet publike ose jo publike të arsimit

të detyruar. Ligji Nr.8387, datë 30.07.1998, i cili ndryshon ligjin nr.7952, date 21.06.1995, në pjesën e sanksioneve, parashikon se prindërit që nuk dërgojnë fëmijët e moshës 6-16 vjeç në shkollë ose kur fëmijeët e tyre mungojnë pa arsye në shkollë ose e braktisin atë, dënohen për kundravajtje administrative me gjobë. Vendimi i gjobës jepet nga Kryetari i Bashkisë ose i Komunës, sipas propozimit të drejtorit të shkollës.

Detyrimi i shtetit

Nxënësve në institucionet arsimore publike, shteti u siguron falas mjediset mësimore, bazën materiale-didaktike dhe personelin mësimor.

b.Përgjegjësitë e Pushtetit Lokal

Pushteti lokal funksionon në bazë të ligjit nr. 8652 dt.23/08/2000, të ndryshuar me ligjin nr. 9208 dt.18/03/2004. Në këtë ligj, përcaktohen detyrat e pushtetit lokal në drejtim të arsimit. Citojmë: Neni 11/3 a. Funksione të përbashkëta (MASH dhe Bashkia). Neni 5/1 j. “Përkujdesjet për institucionet arsimore”. Në funksion të këtyre ligjeve në Bashkinë e Durrësit, në përbërje të Drejtorisë së Arsimit, Kulturës, Rinisë dhe Fesë, funksionon Sektori i Arsimit.

c. Synimet e arsimit

Në nenin 29/1 të Konventës për të Drejtat e Fëmijëve, janë parashikuar objektivat që duhet të arrijë arsimimi i fëmijëve, ku më të rëndësishme janë ato që kanë të bëjnë me zhvillimin e personalitetit, të dhuntive dhe aftësive mendore e fizike të tij, respektin për të drejtat e njeriut, për prindërit, për identitetin e vet kulturor, si dhe kulturën e të tjerëve, mjedisin natyror, etj. Ligji për sistemin e arsimit parauniversitar parashikon se arsimi ka për mision emancipimin shpirtëror, përparimin material dhe zhvillimin social të individit, si dhe siguron e respekton të drejtat e fëmijëve. Lidhur me nenin 29/2 të Konventës, Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë përcakton mundësinë që kanë nxënësit për t’u arsimuar edhe në shkollat jo publike, në rastet kur ato janë ngritur dhe funksionojnë në bazë të ligjit. Ligji parashikon



edhe krijimin e strukturave të tjera që mbështesin dhe pasurojnë sistemin arsimor si qendra kulturore, qendra të dokumentacionit shkollor, lektoriume, kurse speciale, qendra të formimit profesional, etj. Mbështetur për sa më sipër, synimet e arsimit për Bashkinë e Durrësit, bazuar edhe në Strategjinë e Zhvillimit Rajonal të Durrësit, kanë si objektiv: përmirësimin e infrastrukturës sociale dhe shtimin e mundësive për arsimin cilësor për fëmijët dhe të rinjtë e qytetit, objektiv ky që pasohet nga nënobjektivat e mëposhtëme:Nga viti 2008-2013, të dyfishohet numri i fëmijëve të grupmoshes 3-6 vjeç që ndjekin arsimin parashkollor1. Të dyfishohen Institucionet parashkollore (numri i institucioneve parashkollore, shkalla e pjesëmarrjes në arsimin parashkollor dhe raporti i fëmijë-edukator). Çdo fëmijë i moshës 6-14 vjeç duhet të përfundojë arsimin e detyruar.2. Të rritet në 95% frekuentimi i arsimit të mesëm dhe arsimi profesional të zërë 51% të arsimit të mesëm.3. Të rritet cilësia e arsimit të detyruar dhe të mesëm, duke i dhënë përparësi zonave periferike të qytetit (Kënetë, Porto-Romane dhe Spitallë).4. Të rritet në 20% pjesa e pushteteve lokale për financimin e shpenzimeve për arsimin e detyruar dhe të mesëm. Bashkia jonë e koncepton misionin e arsimit në katër dimensione: social, intelektual, ekonomik dhe civil.

SITUATA AKTUALE NË BASHKINË E DURRËSIT

A. Struktura aktuale e arsimit parauniversitar në Bashkinë e Durrësit paraqitet e tillë:

1. Arsimi parashkollor:

Në Bashkinë e Durrësit funksionojnë gjithsej 28 kopshte fëmijësh, nga të cilët 20 janë kopshte publike dhe 8 jo publike (kopshte të licensuar). Nga kopshtet publike 10 janë objekte më vete, ndërsa të tjerët janë kopshte pranë shkollave për fëmijët e moshës 5-vjeçare. Vetëm 6 kopshte me godinë më vete janë me ushqim. Kopshtet jo publike janë me ushqim (kopshte të licensuar). Numri i kopshteve të palicensuara, sipas të dhënave të DTTV të Bashkisë së Durrësit është 18. Numri i fëmijëve që ndjekin kopshtet (publike) me ushqim është 965, ndërsa kopshte pa ushqim janë 822. Numri i fëmijëve që ndjekin kopshtet jo publike është 254. Në vitet e fundit, në qytetin e Durrësit vërehet një rritje e kërkesës për arsim parashkollor. Në Durrës funksionojnë 5 kopshte private. Megjithatë, për shkak të pamundësisë për të përballuar pagesat e

larta, numri i fëmijëve në këto kopshte është shumë i ulët në krahasim me nevojën për kopshte.

2. Arsimi 9 vjeçare publik dhe jo publik

Në Bashkinë e Durrësit funksionojnë 20 shkolla 9-vjeçare dhe një shkollë e bashkuar, ndërsa numri i shkollave jopublike është 12. Numri i përgjithshëm i nxënësve në këtë nivel të arsimit është 17.025 nxënës, nga të cilët 15430 janë në arsimin publik. Gjithashtu, në këtë vel të arsimit funksionon dhe një shkollë për nxënësit me prapambetje të lehtë mendore.

Në Bashkinë e Durrësit është edhe një Qendër Kulturore e fëmijëve, e cila është bashkëkohore dhe funksionon mjaft mirë me mbështetjen në projektet dhe aktivitetet e Bashkisë së Durrësit. Ndryshimet e mëdha demografike në qytetin e Durrësit dhe ndërtimi i vetëm i një shkolle të re në zonën e Spitallës gjatë këtyre viteve, ndërtimi i një godine për arsimin e detyruar, e cila u kthye në mjedise për universitetin e kanë rënduar së tepërmi gjëndjen në shkolla, pasi ato nuk mund të përballojnë fluksin në rritje të nxënësve që i frekuentojnë ato. Mungesa e ndërtimit, të shkollave të reja, sidomos në tri zonat periferike të qytetit Kënetë, Plazh dhe Shkozet, ka bërë që nxënësit, në shkollat e këtyre zonave të bëjnë mësim me dy dhe tre turne, duke e rritur në mbi 42 numrin e nxënësve për klasë. Numri i nxënësve për klasë është tregues i cilësisë së mësimdhënies dhe mësimnxënies. Kuptohet sa të vështirë do t’a kenë këto shkolla për të përballuar sistemin 9 vjeçar.

3. Arsimi i mesëm

Në Bashkinë e Durrësit janë gjithsej 15 shkolla të mesme. Nga këto, 8 janë shkolla publike, nga të cilat 4 janë të mesme klasike, 4 shkolla profesionale nga të cilat 7 janë shkolla jo publike, ku vetëm njëra është shkollë profesionale. Në shkollën “Olsi Lasku” funksionon edhe sistemi i korrespondencës. Ndërsa, në shkollën “Hysen Çela”, krahas sistemit tre vjeçar, funksionon edhe sistemi 3+2. Ndërsa shkolla jo publike “Vëllezërit Gajtazi” është me sistem 5-vjeçar. Numri i nxënësve në Institucionet e arsimit të mesëm është 8.435, nga të cilët 7.128 janë në arsimin publik dhe 1307 nxënës në arsimin jo publik. Në shkollat profesionale janë gjithsej 2.452 nxënës nga të cilët 2.199 janë në arsimin publik dhe 253 në atë jo publik (183 nxënës janë në shkolla fetare)

Specialistë të arsimit mendojnë se arsimi profesional në arsimin e mesëm duhet të ketë një peshë më të madhe në në vitet e ardhshme dhe objektet arsimore duhet të shfrytëzohen më mirë.



tabela :: të dhëna të përgjithshme për arsimin në vite

EmërtimiViti 2005 Viti 2006 Viti 2007

Total Publik Jo Publik Total Publik Jo Publik Total Publik Jo Publik

Çerdhe 3 3 - 3 3 - 3 3 -

Fëmijë të rregjistruar 1�� 1�� - 1�1 1�1 - 1�1 1�1 -

Kopshte 22 17 5 24 18 6 28 20 8

Fëmijë të rregjistruar 2024 18�8 18� 2017 1�8� 2�0 2177 1�2� 2��

Shkolla 37 28 9 41 28 13 42 28 14

numri i nxënësve 25275 228�� 2�0� 25476 22820 2�� 25460 22��8 2�02

Shkolla 9-vjeçare 23 20 3 26 20 6 27 20 7

numri i nxënësve 17557 1�122 1�� 17300 1�82� 1�� 17025 1��0 1��

Shkolla të Mesme 14 8 6 15 8 7 15 8 7

numri. i nxënësve ��18 �� 1 81�� 1180 8�� 128 1�0�

Shkolla të Mesme të Përgjithshme 8 4 4 9 4 5 9 4 5

numri i nxënësve �� 0 �� 88 �0�8 �10 �� 1�� 11��

Shkolla Profesionale 5 4 1 5 4 1 5 4 1

Numri i nxënësve 1�� 1�� 1�8 200� 1�18 8� 2��2 21�� 2��

Shkolla Fetare 1 - 1 1 - 1 1 - 1

numri i nxënësve 1�� - 1�� 18� - 18� 20� - 20�

Universitete - - - 1 1 - 1 1 -

numri i studentëve - - - 979 - 979 2299 2999 -

Fakulteti i Ekonomisë - - - 1 1 - 1 1 -

numri i studentëve - - - �� - 88� 88� -

Fakulteti i edukimit - - - 1 1 - 1 1 -

numri i studentëve - - - ��2 ��2 �� -

Shkolla e lartë Profesionale - - - 1 1 - 1 1 -

numri i studentëve - - - �0 �0 - �1� �1� -

Burimi: Drejtoria Arsimore dhe Universiteti Durres

B. Efektet e tranzicionit në arsim dhe burime njerëzore dhe financiare

Vitet e tranzicionit për qytetin e Durrësit ndahen në dy etapa. Vitet 1992-1995 janë vitet e ndërrimit të sistemit dhe eksodit masiv. Në këto vite arsimi pësoi një tronditje të madhe.Numri i nxënësve në shkolla ra në mënyrë të ndjeshme. Një numër i madh mësuesish të përgatitur u larguan nga arsimi dhe emigruan në vende të tjera ose u angazhuar në sektorë të tjerë të ekonomisë. Shumë kopshte dolën jashtë përdorimit. Arsimi profesional mori goditjen më të rëndë. Gjatë kësaj periudhe u mbyllën të gjithë shkollat profesionale 4 vjeçare. Vitet 1992-1995 për qytetin e Durrësit janë vitet ku për shkak të migrimit të brendshëm numri i popullsisë në qytet u rrit në mënyrë të ndjeshme. Kjo rritje e popullsisë e gjeti arsimin të papërgatitur, pasi infrastruktura arsimore, e trashëguar nga vitet nëntëdhjetë, ishte llogaritur për një popullsi rreth 60.000 banorë. Për t’ ju përgjigjur situatës, mjaft godina shkollore pësuan ndryshime në infrastrukturë. Mjaft laboratorë dhe biblioteka u kthyen në klasa mësimore, numri i nxënësve në klasa kaloi çdo limit,

dhe në disa shkolla shkoi deri në 50 nxënës për klasë. Goditjen më të rëndë e pësoi arsimi i mesëm. Meqë mungonin shkollat profesionale, të gjithë iu drejtuan arsimit të mesëm të përgjithshëm. Kështu, ndodhi që në shkolla të projektuara për 500 nxënës, numri i nxënësve të arrijë në 1500 e më shumë. Në vitet ’96 e më tej, u bënë përpjekje për të ndyshuar diçka. U riorganizuan dy shkolla profesionale, por përsëri përqindja e nxënësve të thithur në këtë nivel të arsimit është shumë e ulët dhe larg standarteve europiane. Vështirësia më e madhe është se, gjatë këtyre viteve është ndërtuar vetëm një shkollë e re 9 vjeçare në zonën e Kënetës. Një vështirësi tjetër që haset si pasojë e këtij tranzicioni është edhe mungesa për troje të lira për ndërtim shkollash të reja. Megjithatë, mungesa e një studimi të mirëfilltë demografik për Bashkinë e Durrësit, ka sjellë dhe mosparashikimin e saktë se ku dhe si duhet investuar për arsimin në Durrës. Vështirësi tjetër në të cilën ndodhet arsimi në Bashkinë e Durrësit është dhe mungesa e përgatitjes për të përballuar ndryshimin nga arsimi i detyruar 8 vjeçar në atë 9 vjeçar. Gjatë këtyre viteve, në Bashkinë e Durrësit u hapën edhe shkollat jo publike. Këto shkolla ndihmuan në zbutjen



e nevojave për godina shkollore. Por, duke parë numrin e përgjithshëm të nxënësve që ndjekin këto shkolla, numri i këtyre shkollave është shumë i vogël në krahasim me atë publik. Të dhënat ekzistuese për qytetin e Durrësit tregojnë se në ciklin e ulët të arsimit të detyruar dhe në arsimin e mesëm, punojnë mësues me arsimin përkatës pedagogjik. Niveli arsimor i mësuesve, është më problematik në arsimin parashkollor, ku 1 në 3 edukatorë nuk ka arsimin përkatës pedagogjik. Gjithsesi, vitet e fundit kjo ka ardhur drejt zhdukjes. Ndikim negativ në uljen e numrit të mësuesve të kualifikuar ka edhe politika e emërimeve e cila, nuk mbështetet nga një politikë pagash. Kjo politikë nuk motivon financiarisht punësimin e mësuesve të kualifikuar jashtë vendbanimeve të tyre (në zonat periferike të qytetit si Kënetë, Spitallë, Porto-Romano). Ecuria e reformës në arsim është ngushtësisht e lidhur me shkallën e financimit të arsimit fillor dhe të detyruar. Në përputhje me OMZH-në dhe SKZHES, përparësi në financime do të ketë arsimi i detyruar. Kontribuesit kryesorë në këtë drejtim janë buxheti i shtetit, buxheti i pavarur lokal dhe donatorët. Në mënyrë të përmbledhur arsyet për këto vështirësi janë:

• Ndryshimi demografik (Numri i shkollave, rritja e popullsisë)

• Ndryshimi i infrastrukturës shkollore• Rritja tej mase e numrit të nxënësve për

klasë• Arsim profesional që nuk përballon nevojat e

tregut • Mungesa e një studimi të mirëfilltë

demografik• Niveli i ulët i financimeve për arsimin

C. Braktisja e shkollës

tabela �: Përbërja e popullsisë së Bashkisë së Durrësit sipas grup moshave

4~6 vjeç 2002~200� 822 ��0 �8� 21�� 2�� 7610

7~15vjeç 1��~2001 �� 8� 27445


Pesë kollonat e para japin numrin sipas rajoneve; shifrat me germa të zeza tregojnë numrin e përgjithshëm Duke ballafaquar të dhënat e regjistrimit të fundit të popullsisë së Durrësit sipas grup moshave, rezulton se numri i fëmijëve nën moshën 16 vjec, moshëa e detyrimit shkollor është 27.445, kurse sipas DRA, numri i të regjistruarve është 17.025. Pra, një diferencë prej 10.420. Brenda kësaj shifre është dhe numri i fëmijëve që janë emigrantë.Përqindja zyrtare që jep DRA është 0.8%.

Gjykojmë se, arsyet që sjellin braktisjen shkollore në Bashkinë e Durrësit janë:

• Emigracioni

• Migrimi i brendshëm

• Pengesat në regjistrim (transferim dokumentacionesh) për të ardhurit rishtas

• Ritja e numrit të familjeve me një prind (Kur vetëm njeri prind ka emigruar)

• Kushtet e vështira të familjeve romë;

• Ritja e kostos së shkollës;

• Niveli i papunësisë;

• Mentaliteti për vajzat i të ardhurve rishtas;

• Shfrytëzimi i fëmijëve nëpërmjet punësimit të tyre;

• Pamundësia për zbatimin e masave të legjislacionit;

• Mungesa e një shembulli pozitiv për arsimimin e fëmijëve romë;

• Problem për Bashkinë e Durrësit është braktisja e fshehur, e cila sipas të dhënave të DRA është në masën 16%. Sipas mendimit tonë, arsyet janë:

Hyrja e mjaft nxënësve nga zona të thella në klasat e ndermjetme me nivel të ulët;

Kapacitetet e kufizuara intelektuale të mësimdhënësve për punë të Diferencuar;

Niveli i ulët arsimor i mjaft prindërve.

SFIDAT pËR TË ARDHMEN Propozime për përmirësimin e gjendjes

• Të krijohen grupe të përbashkëta pune MASH – Bashki;

• Të rriten kompetencat e Bashkisë në fushën e arsimit;

• Të ndërtohen shkolla të reja profesionale;

• Të punohet më shumë për autonominë e shkollave;

• Të rritet niveli i menaxhimit financiar të shkolles

• Të punohet që shkollat të jenë në gjendje të krijojnë të ardhura;

• Të rritet rendimenti i shfrytëzimit të kapaciteteve shkollore;

• Të eliminohen, sa të jetë e mundur, zgjidhje të çastit, duke stimuluar zgjidhjet afatgjata;

• Të riorganizohet sektori i Arsimit në Bashki, duke e kthyer atë në Drejtori.



Objektiva për t’u arritur:

• Realizimi i një studimi dhjetëvjeçar për të dhëna demografike të Bashkisë së Durrësit;

• Realizimi i një studimi për tregun e punës në Bashkinë e Durrësit;

• Rritja e kapaciteteve për arsimin parashkollor;

• Rritja e kapaciteteve të infrastukturës shkollore për të arritur numrin 30 deri 35 nxënës për klasë;

• Miratimi i projekteve të reja shkollore që plotësojnë të gjitha normativat e përcaktuara nga MASH;

• Përgatitja e kartelave të rregullta për të gjithë objektet shkollore;

• Përgatitja e projekteve për rikonstruksion të plotë për të gjitha shkollat ekzistuese sipas normativave të MASH-it;

• Krijimi i mjediseve të përshtatshme në territoret e shkollave;

• Përmirësimi i plotë i infrastrukturës rrugore pranë mjediseve shkollore;

• Shtimi i mjediseve për kurikula jashtëshkollore;

• Krijimi i një uebsaiti, i cili trajton tërësisht çështjet e edukimit për zhvillim.


e D r e j t a P ë r m B r o j t j e S o C i a l e

E drejta për mbrojtje sociale

KDF Neni 23: Shtetet Palë duhet t’u krijojnë fëmijëve me paaftësi kushte për të marrë arsimin e duhur, formim profesional, shërbim shëndetsor, shërbime rehabilituese, përgatitje për punësim dhe duhet të krijojnë mundësitë në favor të interesit të fëmijës, për të arritur integrimin më të plotë social të mundshëm dhe zhvillimin individual, duke përfshirë edhe zhvillimin e tij/saj kulturor apo shpirtëror.

Qeveria shqiptare, e mbështetur edhe nga organizatat ndërkombëtare, si Banka Botërore etj, ka hartuar Strategjinë e Shërbimeve Shoqërore (2005-2010)23, si pjesë e Strategjisë Kombëtare për

23 Në prill 2005 u miratua me VKM nr. 265, 28.04.2005 Strategjia e Shërbimeve Shoqërore (2005-2010).

Zhvillimin Ekonomik e Social (SKZHES). Objektivi i Strategjisë të Shërbimeve Shoqërore është reformimi i sistemit të përkujdesit shoqëror, për të siguruar të drejtat e fëmijëve, barazinë e mundësive dhe trajtime të barabarta në shërbimet shoqërore për fëmijët në nevojë. Për t’ ju përgjigjur më mirë nevojave sociale në rritje, është e nevojshme të rritet përgjegjësia, jo vetëm e njësive të qeverisjes lokale, por e gjithë komunitetit me qëllim që të angazhohen sa më shumë aktorëve dhe të përftohen më shumë burime në shërbimet shoqërore.

Mekanizmat institucionalë qe veprojnë në qytetin e Durrësit janë në nivel rajonal dhe në nivel lokal 1. Mekanizmi kryesor në nivel rajonal është Drejtoria e Shërbimit Social Shtetëror, i cili monitoron punën e institucioneve shtetërore dhe joshtetërore që merren me kujdesin social për fëmijët me probleme sociale. Kjo drejtori mbledh dhe analizon informacionin, statistikat dhe raportet që dërgojnë njësitë e pushtetit lokal. Përfundimet e nxjerra nga këto analiza përdoren për të propozuar politika të reja, të cilat plotësojnë më mirë nevojat e individëve dhe grupeve në nevojë ose të rrezikuara.

2. Në nivel lokal, Bashkia e Durrësit ka si funksion të saj ofrimin e shërbimeve në kuadër të përkujdesjes sociale të grupeve në nevojë, zhvillimit të mekanizmave efikase për t’i ardhur në ndihmë komunitetit. Drejtoria e Përkujdesit Social ka për mision të krijojë një shoqëri të përkujdesit social, duke siguruar ofrimin e shërbimeve cilësore dhe aksesin në to, nxitjen e pjesëmarrjes aktive nëpërmjet promovimit të gjithëpërfshirjes sociale. Bashkia e Durrësit, nëpërmjet qendrave administrative, dhe në bashkëpunim me organizata që ofrojnë shërbime sociale për kategoritë në nevojë, bën të mundur ofrimin e shërbimeve të mëposhtme:

I. Ofrimin e ndihmës ekonomike për familjet me të ardhura të pamjaftueshme:

Janar 2005 – 864 familje



Janar 2008 - 532 familje

� 0 S t r a t e g j i a d h e P l a n i i V e p r i m i t p ë r F ë m i j ë , 2 0 0 8 - 2 0 11 . B a s h k i a D u r r ë s


Këto qendra administrative përveç shpërndarjes së ndihmës ekonomike, punojnë edhe për mbrojtjen shoqërore të grupeve në nevojë, ku përfshihet zbatimi i programit të ndihmës ekonomike, pagesa e PAK e ofrimi i shërbimeve të përkujdesit shoqëror, si dhe Zyra e Mbrojtjes së Fëmijëve. Numri i fëmijëve të përfshirë në skemën ekonomike gjatë vitit 2008 është 701. Ky grup, objekt i ndihmës ekonomike, përbëhet nga fëmijët që rrezikohen të përfshihen në rrjetet e trafikimit, të mos arsimohen dhe për pasojë të lypin dhe punojnë24. II. Ofrimin e shërbimeve në qendrën ditore komunitare për fëmijët me aftësi të kufizuar (PLM)

III. Ofrimin e shërbimeve për kategoritë në nevojë, nëpërmjet referimit të rasteve në organizata dhe qendra që ofrojnë shërbime për fëmijë të rrugës dhe fëmijë jetimë.

IV. Vlerësimin e familjes kujdestare dhe fëmijës që vihet nën kujdestari.

V. Vlerësimin e familjes që merr në kujdestari persona me aftësi të kufizuar.

VI. Krijimin e lehtësirave gjithpërfshirëse për fëmijët me aftësi të kufizuar në procesin e integrimit të tyre në kopshte dhe çerdhe.

Të dhënat e Bashkisë flasin se, disa nga treguesit e arritur gjatë vitit 2007, përsa i përket përkujdesjes shoqërore për grupet në nevojë, janë:

• Trajtimi me ndihmë ekonomike, çdo muaj dhe sipas kritereve, mesatarisht 595 familje me vështirësi ekonomike e sociale.

• Trajtimi në formën e ndihmës në para, mesatarisht 100 familje, që jetojnë në kushtet e varfërisë, apo kanë probleme të rënda sociale, me një fond prej 1.404 mijë lekë nga të ardhurat e Bashkisë,.

• Bashkëpunimi me Terre des Hommes për organizimin e kampit veror për fëmijë, ku Bashkia ka financuar transportin e tyre dhe janë organizuar kurse të gjuhës shqipe me 30 fëmijë të moshës 6-12 vjeç nga komuniteti rom dhe egjiptian me qëllim që ata të integrohen në jetën sociale dhe në shkollë.

• Organizimi i aktiviteteve argëtuese dhe shpërndarja e dhuratave me rastin e Vitit të Ri, në rreth 200 fëmijë me probleme, si fëmijët talasemike, nga familje të varfra, nga familje

24 Të dhënat e Bashkisë së Durrësit

me prindër të divorcuar, fëmijë rom, etj.

• Përmirësimi i kushteve në çerdhe nga Bashkia.. Në këtë drejtim, Bashkia ka ndihmuar në blerjen e pajisjeve për çerdhet në vlerën 900 mijë lekë, me qëllim që të krijohen e një mjedisi të shëndetshëm, edukues e argëtues, i cili ndikon pozitivisht në zhvillimin psikomotor të fëmijëve.

Në politikat e mbrojtjes shoqërore, një vend të rëndësishëm zë mbrojtja shoqërore e fëmijëve dhe ngritja e shërbimeve të reja sa më pranë komunitetit. Ministria e Punës dhe Çështjeve Sociale në Ligjin e ri “Për ndihmën dhe shërbimet shoqërore25”, si dhe në Strategjinë e Shërbimeve Sociale, të miratuar së fundmi, ka parashikuar në sistemin e mbrojtjes shoqërore realizimin e një reforme të plotë e të thellë, e cila synon reduktimin e varfërisë dhe ngritjen e një sistemi cilësor të shërbimeve sociale për grupet dhe individët në nevojë, veçanërisht të fëmijëve.

Një vend të rëndësishëm në zbatimin e kësaj reforme zë decentralizimi i shërbimeve dhe rritja e kompetencave të pushtetit lokal për administrimin e tyre, si dhe ndryshimi i roleve të strukturave qëndrore, lokale dhe organizatave të shoqërisë civile për të hartuar dhe zbatuar politika që kanë në qendër interesin më të lartë të fëmijës, deinstitucionalizimin e shërbimeve shoqërore dhe ngritjen e shërbimeve të reja alternative. Aktualisht, po realizohet procesi i transferimit të institucioneve të shërbimit social dhe i këtyre shërbimeve në varësi të pushtetit lokal. Në këtë mënyrë, shërbimet për fëmijët po kalojnë nga shërbimet në institucione në shërbime në familje, në komunitet dhe në një strukturë të njohur siç është familja sociale. Ky moment është shumë i rëndësishëm për rritjen e efikasitetit, sasisë dhe llojeve të shërbimeve, cilësisë dhe shtrirjes së tyre më pranë kërkesave dhe nevojave të komunitetit.

gJENDJA AKTUALE E SHËRBIMEVE pËR FËMIJË

Shërbimet që ofrohen në qytetin e Durrësit për fëmijët janë publike dhe jo publike

1 /a Shtëpia e Foshnjës, Durrës

Shërbimet që ofron ky institucion janë:

• Shërbimi Rezidencial (Shtëpi familje), ku trajtohen 20 fëmijë rezidencial. Nga ky

25 Ligji Nr. 9355, dt.10.03.2005 “Për Ndihmën dhe Shërbimet Shoqërore”.

S t r a t e g j i a d h e P l a n i i V e p r i m i t p ë r F ë m i j ë , 2 0 0 8 - 2 0 11 . B a s h k i a D u r r ë s � 1


numër fëmijësh, çdo vit birësohen dy fëmijë dhe kalojnë në institucion dy fëmijë. Në këtë shërbim trajtohen fëmijë që vijnë nga lidhjet jashtëmartesore, jetimët biologjikë, jetimët socialë, dhe fëmijë të braktisur në maternitet.

• Qëndra ditore trajton mesatarisht 24 fëmijë. Ky numër ndryshon çdo vit, sepse fëmijët që mbushin moshën për vitin shkollor, largohen nga kjo qendër dhe vijnë fëmijë të tjerë.

• Institucioni “Shtëpia e fëmijës” në Durrës, prej dy vjetësh (2007-2008) ka zbatuar një projekt, në bashkëpunim me Bashkinë dhe Terres de Homes. Qëllimet e projektit janë largimi i fëmijës me probleme të mprehta sociale nga rruga dhe lypja dhe integrimi i tyre në parandalimin e abuzimeve të mundshme. Ka mjedis për shtimin e kapacitetit të fëmijëve në nevojë, por ka mungesë fondesh për t’i ofuar shërbime kësaj kategorie fëmijësh.

Në këtë qendër trajtohen fëmijë që vijnë nga familje vulnerable të komunitetit të Durrësit dhe Shkozetit, me probleme të mëdha sociale-ekonomike, familje me një prind, familje të komunitetit rom, , dhe vajza që janë nëna.

• Shërbimi i mbështetjes në familje është një shërbim i ri i ofruar në këtë qendër. Ky shërbim ka për qëllim të ndihmojë fëmijët në distancë, duke i ofuar atyre mbështetje psikologjike, sociale dhe ekonomike. Numri i familjeve që trajtohen nga ky shërbim është më i madh se 20. Qëllimi kryesor i këtij shërbimi është deinstitucionalizimi i fëmijëve.

Të dhënat statistikore për vitin 2007-2008 trefojnë se në Shtëpinë e Foshnjes Durrës kanë qenë 45 fëmijë. Në institucion janë futur 16 fëmijë, gjashtë prej të cilëve janë jetimë socialë (fëmijë të braktisur në maternitet, çka do të thotë që janë raste të referuar nga materniteti), kurse 10 prej tyre janë fëmijë të sjellë nga familjarët. Këtu futen edhe fëmijët e Qendrës Ditore. Gjatë kësaj periudhe kohore, janë larguar nga Institucioni 14 fëmijë. Nga të cilët 5 fëmijë janë birësuar brenda vendit, 3 fëmijë janë birësuar jashtë vendit, 1 fëmijë është kthyer në familjen e tij biologjike, 2 fëmijë janë transferuar në një Qendër Rezidenciale që trajton fëmijë të një grup-moshe më të madhe dhe 3 të tjerë, të cilët janë fëmijë të Qendrës Ditore, kanë filluar vitin akademik shkollor.

Qëllimi kryesor i institucionit Shtëpia e Foshnjës është jo vetëm trajtimi i fëmijëve, integrimi i tyre në shoqëri, por qëllimi kryesor për ne është edhe kthimi i fëmijëve pranë familjeve biologjike.

Për gjetjen e një vatre të ngrohtë famijare për fëmijët e braktisur nevojitet bashkëpunimi me Komitetin Shqiptare të Birësimit për të gjetur një familje birësuese. Numri i fëmijëve të përfshirë në Shërbimin e Mbështetjes në Familje është 50, prej të cilëve 6 fëmijë punojnë me prindërit në mbledhjen e materialeve të riciklueshme, 5 fëmije lypin në rruge, 11 fëmije kanë statusin e jetimit, Nuk ka asnjë femijë që të jetë përdorues droge. Nga ky shërbim nuk është identifikuar asnjë rast trafikimi. Nga ky shërbim nuk ka asnjë fëmijë që të ketë probleme me ligjin apo të jenë të dënuar.

1/b Qendra rezidenciale e zhvillimit të fëmijëve në Durrës

Kjo qendër është kombëtare. Ajo është rikonstruktuar në kuadër të projektit të Bankës Botërore. Shërbimet që marrin klientët e kësaj qëndre janë ortofonist, fizioterapist nga 5 infermiere, nga të cilat dy prej tyre ndjekin shkollën e lartë,, si dhe edukatore të trajnuara dhe të specializuara, me përvojë të gjatë në këtë institucion. Kjo qendër është në varësi të Ministrisë së Punës dhe Çështjeve Sociale. Shërbimet që ofron kjo qendër për fëmijët me prapambetje mendore e fizike janë: qendra rezidenciale me gjithsej 32 fëmijë, prapambetje mendore (e lehtë, e moderuar, e rëndë) 20 persona, paralizë celebrale (8 persona), morbus daun (1 person), prapambetje zhvillimi psikomotor (1 person), meningoemce folitis clikofrenia (1 person), mikrocefali (1 person). Ndërsa Qëndra Ditore trajton gjithsej 11 fëmijë, me prapambetje mendore të lehtë, të moderuar (5 persona), me morbus daun (2 persona), me sintromatizem congemitale (2 persona), me ecilopatija e moderuar (1 person) dhe me paralize spastike (1 person).

Nga 32 fëmijë që ndodhen në këtë qendër rezidenciale, vetëm 17 janë fëmijë të moshës (3-18 vjeç), gjë që tregon se ka nevojë për të ndryshuar funksionin e kësaj qëndre në dobi të fëmijëve. Përveç këtij problemi, në këtë qendër vërehet qëndrimi i gjatë i fëmijëve në këtë institucion. Nga të dhënat e qendrës rezulton se 15 persona kanë një jetëgjatësi nga 10 -16 vjet.

Qëndrimi i gjatë në këtë qendër tregon se mungojnë programet e zhvillimit në përshtatje me plotësimin e standarteve për këtë kategori fëmijësh. Praktikat e kujdesit social në këto institucione kanë ndryshuar shumë pak dhe vazhdojnë të kenë pasoja negative mbi zhvillimin psikosocial të fëmijës. Ky institucion ka bërë përpjekje për ta riintegruar fëmijën në familjen e tij biologjike. Janë rikthyer pranë familjeve biologjike klientë që ishin lënë në këtë institucion mbi 10 vjet. Gjatë një viti e gjysëm 15 klientë janë sistemuar në familjet e tyre biologjike dhe në shoqata të ndryshme në përputhje me të gjitha rregullave.



Profili i fëmijëve nëpër institucione ka ndryshuar në vitet e fundit. Në këtë institucion publik nga 32 vetëm 3 janë jetimë biologjike, ndërsa 29 janë jetimë socialë, gjë që tregon se, megjithë punën e bërë nga autoritetet lokale të shërbimeve sociale, sidomos administratorët socialë, bëhet shumë pak për t’i identifikuar fëmijët e rrezikuar e për të ndërmarrë veprime që parandalojnë braktisjen e tyre. Qëndra ditore e zhvillimit ka kapacitet për 20 fëmijë. Ajo nuk frekuentohet rregullisht vetëm nga 12 fëmijë.

Qëndra ditore e zhvillimit, e cila ka vetëm 11 fëmijë, nuk ndryshon nga qendrat rezidenciale përsa i takon legjislacionit, administrimit, programeve ose shërbimeve. Për shkak të orëve të kufizuara të hapjes, qendrat ditore të zhvillimit kanë një klientelë të kufizuar gjeografikisht, me fëmijë që jetojnë në lagjet përreth. Në qytetin e Durrësit, qendrat ambulante të zhvillimit mungojnë. Këto qendra mund të jenë lokale ose me bazë komunitare dhe ofrojnë të njëjtat shërbime si institucionet rezidenciale, por me një numër më të kufizuar fëmijësh dhe në një territor të kufizuar. Të tilla qendra janë shumë të domosdoshme, veçanërisht në zonën e Spitallës, Porto Romanos dhe Shkozetit, ku, për shkak të migracionit të ndodhur vitet e fundit, popullsia e ardhur nga zonat verilindore nuk ka mundësi për trajtimin e kësaj kategorie fëmijësh.

1/c Shkolla “ P.L.M” ( Probleme të lehta mendore) Durrës

Qendrat ditore të zhvillimit të fëmijëve me prapambetje të lehtë mendore janë institucione të ngjashme me shkollat, në drejtim të kurrikulave dhe mënyrave se si organizohen dhe si veprojnë ato. Sidoqoftë, në këto institucione zbatohen edhe kurrikula të veçanta, në përshtatje me nivelin e paaftësive dhe nevojave të fëmijëve. Shkolla është nën varësinë e Ministrisë së Arsimit dhe të Shkencëse, e cila mbikqyr si metodologjinë edhe kurrikulat e tyre.

Aktualisht, në qendrën ditore, numri i fëmijëve është midis 80-90 fëmijë të cilët janë nga qyteti i Durrësit dhe i Kavajës. Është e nevojshme që programi që ndjekin këta fëmijë, të vazhdojë në ateljetë ku ata të mund të shpalosin aftësitë e tyre si edhe të shpërblehen për punën që bëjnë. Ka mangësi në tekste dhe infrastrukturë. Nuk ka punonjës social dhe psikolog, të cilët janë shumë të nevojshëm për të patur një zbatueshmëri të standarteve të përcaktuara për këtë kategori fëmijësh.

1/d Njësia e Mbrojtjes së Fëmijëve Bashkia Durrës, CPU

Njësia e Mbrojtjes së Fëmijëve në Bashkinë e Durrësit ka tre muaj që ka filluar aktivitetin. Në të janë referuar rastet e ndjekura nga Terre des Homme. Janë

36 raste të fëmijëve dhe 24 të familjeve (kryesisht romë dhe egjyptianë), të cilët kanë patur nevoja psikologjike sociale dhe ekonomike në drejtimet e mëposhtëme.

- Mbrojtja e të drejtave të fëmijëve

- Mbrojtja e fëmijëve nga çdo lloj abuzimi, shfrytëzimi, neglizhimi

- Largimi i fëmijës nga situata e rrugës dhe integrimi në jetën sociale

Problemet që synohen të zgjidhen nga ky institucion janë:

- Integrimi i fëmijëve në jetën sociale- Varfëria dhe vështirësitë ekonomike- Regjistrimi i fëmijëve në gjendjen civile ( kryesisht

në familjet rome)- Braktisja e shkollës

Ndihma e ofruar nga kjo zyrë:

• Përfshirja e familjeve të disa fëmijëve në skemën e ndihmës ekonomike

• Kontaktimi/Orientimi nëpër institucione të ndryshme sipas problematikave

• Përfshirja e fëmijës në aktivitete sociale/kulturore

• Shpërndarje të ndihmave ushqimore dhe veshmbathje për fëmijët në nevojë në bashkëpunim me organizata të ndryshme.

Shërbime sociale private 2/a Terre des Hommes, Durrës

Terre des Hommes ka punuar katër vitet e fundit në Durrës me fëmijë që janë viktima të trafikimit dhe në rrezik trafikimi. Rreth 90% e këtyre fëmijëve janë të komunitetit rom dhe egjyptian. Pjesa tjetër janë të bardhë ose me origjinë mikse. Deri në fund të viti 2007 organizata Terre des Homme në Durrës ka ndjekur dhe mbështetur gjithsej 102 fëmijë dhe familjet e tyre, nga ku 92 në qytetin e Durrësit dhe 9 në Kavajë. Trafikuesit në të shumtën e rasteve janë familjarët apo dhe vetë prindërit e fëmijëve, të cilët i shfrytëzojnë ato në punë të ndryshme ose lypje. Format më të ndeshura të shfrytëzimit të fëmijëve në qytetin e Durrësit janë shfrytëzim për lypje dhe shfrytëzim për mbledhje hekurishtesh. Fëmijët, që mbledhin kanaçe dhe hekurishte, mund të ndeshen në të gjitha rrugët dhe lagjet e qytetit, por dhe neë pikat e grumbullimit të hekurishteve në Nish Tulla. Shkaqet që i shtyjnë familje drejt shfrytëzimit të fëmijëve me qëllim që të përfitojnë, janë varfëria e theksuar, mungesa e mbështetjes ekonomike, mungesa e arsimimit, etj. Fëmijët e shfrytëzuar janë lehtësisht të prekshme ndaj fenomeneve negative si dhunimi, sëmundjet e ndryshme, HIV-AIDS, prostitucioni, etj.

S t r a t e g j i a d h e P l a n i i V e p r i m i t p ë r F ë m i j ë , 2 0 0 8 - 2 0 11 . B a s h k i a D u r r ë s � �


tabela 8: te dhëna për fëmijët

Viti Fëmijë rruge

Fëmijë me një prind

Fëmijëtë braktisur

Fëmijë që kanë braktisur shkollën

Fëmijë analfabet

Fëmijë të minoriteteve kulturore apo etnike

Fëmijë të integruarnë shkolle

200�-200� �� 2 1� �� 2 ��

200�-200� �8 �� 2� ��

total 111 �8 �� 8� �� 1�� 8

Burimi i te dhenave Qendra Komunitare “Sot për të Ardhmen”

Problemet e fëmijëve për shkak të ekonomisë janë fëmijë rruge ose që punojnë në rrugë, fëmijë që braktisin shkollën, fëmijë analfabetë, fëmijë me një prind, fëmijë të braktisur.

2/c Shoqata Kombëtare e Jetimëve, Dega e Durrësit

Kjo shoqatë është degë e Shoqatës Kombëtare të Jetimëve me qendër në Tiranë.Veprimtaria e saj fokusohet në ndarjen e ndihmave të ofruara nga donatorë të ndryshëm. Pranë kësaj shoqate janë rregjistruar 473 fëmijë të moshës 0-20 vjeç, 264 fëmijë nga mosha 0-14 vjeç: 14 fëmijë parashkollorë, 215 fëmijë në shkollë, 35 fëmijë që nuk frekuentojnë shkollën, 219 janë fëmijë nga mosha 15-20 vjeç: 5 janë në fakultet, 130 ndjekin gjimnazin, 84 janë pa shkollë.

2/d Qendra Komunitare për Gra e Fëmijë në Spitallë

Qendra Komunitare në zonën e Spitallës funksionon prej muajit nëntor të vitit 2007, dhe është krijuar nga Shoqata e Grave me Probleme Sociale, në bashkëpunim me Bashkinë e Durrësit dhe Drejtorinë Arsimore. Kjo qendër ofron:

• Asistencë psiko-sociale;

• Rritje kapacitetesh (trajnime, uërkshope);

• Edukim profesional;

• Kurse të gjuhëve të huaj (anglisht, italisht);

• Kurse për mësimin e kompjuterit;

• Kurse për pikturë;

• Edukim qytetar mbi:

a) Mbrojtjen e mjedisit

b) Mbështetje e grupeve vulnerabël

c) Të drejtat e njeriut

d) Dukuritë negative si droga, dhuna, trafikimi, delikuenca rinore

• Edukim Shëndetësor;

• Sport dhe argëtim ( koncerte, konkurse, etj.).

Në këtë qendër janë zhvilluar kurse të gjuhës angleze për 20 fëmijë, dhe janë mbështetur 12 fëmijë me probleme sociale (prindër të divorcuar/jetimë).

2/f Qendra “Shpresa”

Kjo qendër (mjediset e së cilës janë vënë në dispozicion nga një biznesmen i zonës) operon në Porto Romano, prej tre vitesh, në ndihmë të të rinjve dhe grave të kësaj zone. Në këtë qendër ofrohen kurse për mësimin e kompjuterit dhe të gjuhëve të huaja, takime ndërgjegjësuese mbi problemet sociale dhe fenomene të tilla si dhuna në familje, trafikimi i qënieve njerëzore, etj.

Me qëllim që kjo qendër të ofrojë shërbime komplekse për komunitetin e zonës së Porto Romanos, është i nevojshëm financimi i saj nga donatorët dhe pushteti lokal. Kjo zonë është tepër e varfër e për këtë duhet të hartohen plane veprimi në lidhje me integrimin e fëmijëve në jetën social-ekonomike të qytetit të Durrësit. Në këtë qendër, nëpërmjet juristes, është bërë e mundur regjistrimi në gjendjen civile i 20 fëmijëve, problem ky që është ende i mprehtë në këtë zonë. 2/g Qendra Sociale për gra dhe vajza

Kjo qendër, e cila ka një eksperiencë prej pesë vitesh në ofrimin e asistencës psiko-emocionale, ligjore dhe mjekësore, është e vetmja e këtij lloji që ushtron aktivitetin e saj në Qarkun e Durrësit. Duke qenë se dhuna në familje nuk prek vetëm gratë por edhe fëmijët, vëmendje e veçantë i kushtohet mbështetjes psiko-emocionale, përfshirjes në aktivitete argëtuese dhe informuese, etj. Kohët e fundit, kjo qendër ofron shërbime më komplekse të tilla si mbrojtje ligjore për grate në Gjykatë, asistencë psiko-sociale nëpërmjet mbështetjes së specializuar i punonjësit social dhe psikologut, mbështetje për fëmijët e mitur në Gjykatë, Prokurori dhe Polici.

Problemet në familje, për shkak të viteve të trazincionit, kanë sjellë një rritje të rasteve të dhunës, pavarësisht shtresës sociale, nivelit ekonomik e arsimor të familjeve.

� � S t r a t e g j i a d h e P l a n i i V e p r i m i t p ë r F ë m i j ë , 2 0 0 8 - 2 0 11 . B a s h k i a D u r r ë s


tabela �: rastet e dhunës, në Qendrën Sociale në vite dhe asistenca e dhënë të shprehura në përqindje.

Viti Abuzim fizik

Abuzim Emocional

Asistencë mjekësore për dhunën

Asistencë Ligjore

200� 18.�% �8.8% �.�% 12.�%

200� 11.2% �1.0% �.2% 1�.2%

200� 1�.0% �2.�% �.2% 2�%

200� 22.�% ��.0% �.�% 2�.2%

Burimi: Qendra Sociale per gra dhe vajza

Problemet më të mprehta lidhur me shërbimet sociale janë të dhënat e pamjaftueshme për kategoritë e ndryshme të fëmijëve, si fëmijët jetimë, fëmijët që jetojnë me një prind, fëmijët që jetojnë pranë gjyshërve, të afërmve apo që nuk kanë asnjë nga këto mundësi, fëmijët me aftësi të kufizuar si dhe ngritja e shërbimeve komunitare dhe shtrirja e tyre në të gjithë territorin. Transferimi i këtyre shërbimeve në organet e qeverisjes lokale, në bashkëpunim me institucionet dhe organizmat e pushtetit qendror dhe OJF-të, do të mundësojë ngritjen e mekanizmave të evidentimit, studimit dhe përcaktimit të saktë të ndërhyrjeve si dhe do t’i japë shtysë ngritjes së shërbimeve sa më pranë nevojave të fëmijëve.

Në kushtet që Bashkia e Durrësit nuk ka përvojë në këtë fushë të re të veprimtarisë së saj, përcaktimi i standardeve do t’i ndihmojë organizmat e pushtetit qendror dhe lokal në përmbushjen e funksioneve të reja lidhur me plotësimin e nevojave sociale të komuniteteve të fëmijëve, ku ata ushtrojnë funksionet e tyre. Këto funksione lidhen me planifikimin, sigurimin e shërbimeve shoqërore dhe zhvillimin e rrjeteve të bashkëpunimit rajonal dhe lokal.

KATEgORITË E FËMIJËVE ME pROBLEME

a. Fëmijët me aftësi të kufizuar

Në janar të vitit 2005, Këshilli i Ministrave miratoi Strategjinë Kombëtare për personat me aftësi të kufizuar”. Në thelbin e saj qëndronte parimi i barazisë në mundësitë për PAK. Ndonëse në këtë strategji problemi i aftësisë së kufizuar është parë në një këndvështrim të shumanshëm dhe jo veçmas për fëmijët, aty vihet theksi në punën parandalimin e aftësive të kufizuara që në fëmijërinë e hershme dhe parashikimin e masave për rehabilitimin dhe integrimin e fëmijëve, duke iu dhënë atyre shansin që të ndjekin shkollën, të marrin pjesë në jetën shoqërore dhe të aftësohen për jetën.

Deri tani, në përputhje me legjislacionin në fuqi dhe programet që zbatohen aktualisht për PAK, fëmijët e lindur me aftësi të kufizuar ose të bërë të tillë deri në moshën 21 vjeç përfitojnë:

• Mbështetje, në par̀ a për aftësinë e kufizuar, me qëllim që familja të plotësojë nevojat e veçanta të fëmijës me AK.

• Fëmijët me aftësi të kufizuar me statusin e të verbërit dhe para dhe tetraplegjikë marrin 200% të pagesës së aftësisë së kufizuar, në rastet kur vazhdojnë shkollën e mesme dhe 300% të pagesës, kur vazhdojnë shkollën e lartë.

• Pagesë kujdestarie për fëmijën me AK, i cili nuk mund të kujdeset për veten, sipas vendimit të KMCAP.

• Fëmijëve me aftësi të kufizuara u ofrohen shërbime në qendrat rezidenciale të zhvillimit, të cilat kanë ngritur pranë tyre edhe shërbime ditore, për të përfshirë sa më shumë fëmijë me aftësi të kufizuar .

b. Fëmijët jetimë pa prindër ose me një prind, të cilët nuk jetojnë në institucione

Fëmijët jetimë pa prindër ose me një prind, që janë të evidentuar nga shoqatat e jetimëve arrin në 483. Gjithsesi, kjo shifër nuk është e saktë, pasi mjaft familje, e sidomos ato të ardhura nga zona të tjera të vendit, nuk kanë njohje për t’i rregjistruar ato. Pushteti lokal zotëron pak të dhëna për fëmijët jetimë që nuk jetojnë në institucione, dhe kryesisht për gjendjen e tyre ekonomike dhe sociale. Këta fëmijë nuk marrin shërbime sociale në institucione, e si të tillë ato ndeshen me probleme të tjera siç janë:

• Një pjesë e fëmijëve përfitojnë pension familjar dhe jetojnë me prindin ose me të afërmit, por ka edhe mjaft raste që fëmijët nuk përfitojnë pension, sepse prindi/prindërit nuk kanë qenë të siguruar dhe për pasojë fëmija nuk ka mbështetje ekonomike.

• Në njësitë lokale mungojnë strukturat e shërbimeve sociale dhe nuk janë mbledhur të dhëna për fëmijët jetimë, me probleme ekonomike e sociale dhe nevojat që kanë ata për mbrojtje.

• Nuk ka programe të mjaftueshme për mbështetjen e nënave kryefamiljare, familjeve me shumë fëmijë ose me probleme të mprehta sociale dhe me AK, siç janë ato për punësimin, trajnimin profesional, etj.

• Nuk merren masa ndaj familjeve tek të cilat vërehen raste neglizhence, abuzimi, ose dhune ndaj fëmijës, ose kur nuk respektohen të drejtat e fëmijëve dhe nuk ushtrohen përgjegjësitë prindërore.

• Nuk mbahen qëndrime shtrënguese ndaj prindërve që braktisin fëmijët ose nuk i dërgojnë ata në shkollë.



• Nuk ka ligj për shërbimin e kujdestarisë, i cili do të siguronte rregullat për familjet kujdestare dhe mbështetje ekonomike për të afërmit që marrin në kujdestari fëmijët jetimë.

c. Fëmijë të braktisur dhe të rrugës

Për këtë kategori, në të cilën përfshihen kryesisht fëmijë nga komunitetet etnike, si romë apo jevgj ose të familjeve të varfra dhe me probleme sociale, ofrohen disa shërbime ditore nga OJF-të si ndihmë materiale, ndihmë për shkollën dhe përgatitjen për klasat e integruara, kurse analfabetizmi dhe formim profesional. Por, këto shërbime nuk janë të mjaftueshme dhe kërkohet mbështetje më e madhe për familjen.

d. Fëmijët që punojnë

Puna e fëmijëve nën moshën e parashikuar me ligj është një dukuri, që po haset dendur. Aktualisht, nuk ka të dhëna për numrin e fëmijëve që punojnë dhe llojet e punës që ata bëjnë. Ka dy lloj kategorish të fëmijëve që punojnë të cilët janë:

• Fëmijët, kryesisht të moshës 15-18 vjeç, që punojnë në sektorin formal të ekonomisë, si në rrobaqepësi, fabrikat e prodhimit të këpucëve, ndërtim, etj.

• Fëmijët që punojnë në sektorin joformal të ekonomisë, kryesisht në rrugë, si shitës ambulantë, lypsa, pastrues të makinave në semaforë, etj., si dhe në një nga format më të këqija të punës së fëmijëve që është trafikimi i fëmijëve për qëllime shfrytëzimi siç janë shfrytëzimi seksual, vjedhje, përfshirje në veprimtari të paligjshme, etj.

Konventat e ILOs Nr. 138 “Mbi moshën minimale” dhe Nr. 182 “Mbi format më të këqija të punës së fëmijëve” të cilat janë në përputhje me standardet e Organizatës Ndërkombëtare të Punës (ILO), që parandalojnë punën e fëmijëve ose përcaktojnë kufizime në punësimin e tyre, nuk kanë arritur të parandalojnë rastet e punës së fëmijëve. Kjo dukuri është më e theksuar në periferitë e Durrësit e konkretisht në Port, Nish–Tulla, Porto Romano, Spitallë rastet shtohen në periudhën e verës nga fëmijë romë, të ardhur nga rrethe të tjera. Problemet që evidentohen për këtë grup, që është objekt i këtij problemi, janë:

• Ndikimi i programeve dhe politikave për mënjanimin e punësimit të fëmijëve është ende i pamjaftueshëm.

• Puna e fëmijëve mbetet veprimtari që mbahet e fshehtë nga subjektet private, kryesisht nga ato që janë të palicensuara.

• Bashkëpunimi me shkollën, familjen e komunitetin për rritjen e ndërgjegjësimit të publikut për parandalimin dhe mënjanimin e punës së fëmijëve është ende i pamjaftueshëm.

• Duhet të rritet dhe konkretizohet bashkëpunimi ndërmjet Inspektoratit të Punës, Organizatave të Punëdhënësve dhe Punëmarrëse.

• Ka tregues të pamjaftueshëm për evidentimin e punësimit të fëmijëve, veçanërisht në sektorin informal.

e. Fëmijët e trafikuar

Trafikimi i fëmijëve është një fenomen shqetësues, që sjell pasoja të rënda fizike, emocionale dhe psikologjike që rrezikojnë të ardhmen e fëmijëve. Sipas të dhënave të policisë për vitin 2001-2008 janë evidentuar shtatë raste me veprën penale të trafikimit të fëmijëve ndërkohë që numri i viktimave është nëntë.

Terre des Hommes ka punuar katër vitet e fundit në Durrës me fëmijë viktima të trafikimit dhe në rrezik trafikimi. Rreth 90% e këtyre fëmijëve i përkasin komunitetit rom dhe egjyptian. Pjesa tjetër janë të bardhë apo me origjinë të përzjerë. Deri në find të vitit 2007, Terre des Hommes në Durrës ka ndjekur dhe mbështetur gjithsej 92 fëmijë të tillë në qytetin e Durrësit. Në të shumtën e rasteve, trafikuesit janë familjarët apo vetë prindërit e fëmijëve, të cilët i shfrytëzojnë ata në punë të ndryshme apo lypje. Format më të ndeshura të shfrytëzimit të fëmijëve në qytetin e Durrësit janë:

• Shfrytëzim për lypje;

• Shfrytëzim për mbledhje hekurishtesh;

• Fëmijët lypin zakonisht në disa zona kyçe të Durrësit siç janë hyrja dhe daljet e portit, rrugët kryesore të qytetit, xhamia, varrezat e qytetit, etj.

• Fëmijët që mbledhin kanaçe dhe hekurishte mund të ndeshen në të gjitha rrugët dhe lagjet e qytetit, por edhe në pikat e grumbullimit të hekurishteve në NISH tulla.

Fëmijët e rekrutuar për trafikim kryesisht vijnë nga:

• Familje që karakterizohen nga dhuna, abuzimi, shfrytëzimi dhe/ose neglizhenca, ku prindërit nuk kane dashamirësinë apo aftësinë për të mbrojtur si duhet apo nuk përkujdesen për fëmijën i cili kërkon një jetë më të mirë.

• Familje që përballen me varfërinë, përjashtimin social dhe që përfshijnë fëmijët në punë për të siguruar të ardhura për



mbajtjen e familjes, në dëm të shkollimit dhe aktiviteteve të moshës së tyre.

• Familje ku kujdesi për fëmijët është i pakët, familje me një prind, familje ku njëri nga prindërit ose të dy punojnë jashtë vendit, familje të mëdha, familje ku prindërit janë abuzues të alkoolit, drogës apo janë me probleme të shëndetit mendor apo me aftësi të kufizuara mendore, me prindër shumë të rinj të cilët nuk mund të kenë aftësitë dhe mundësitë për t’u përkujdesur si duhet për fëmijët e tyre.

• Familje ku fëmijët jetojnë në kushte të papërshtatshme dhe mungon përkujdesi familjar ( jetimë, apo jetimë sociale).

• Familje nga të cilat janë trafikuar edhe fëmijë të tjerë më parë.

• Familje në të cilat fëmijët që kanë braktisur shkollën janë shndërruar në lypsa

• Familje që nuk i kanë rregjistruar fëmijët në gjendjen civile.

Përveç fëmijëve të trafikuar ose në rrezik trafikimi, është edhe një grup fëmijësh, kryesisht moshat nga 14-18 vjeç, të cilët dërgohen nga familjet për të punuar në vendet fqinje. Këta fëmijë përbëjnë kryesisht grupin e fëmijëve të pashoqëruar në emigracion. Kjo kategori fëmijësh herë-herë identifikohet me fëmijët e trafikuar, gjë që nuk i përgjigjet realitetit.

Nuk ka të dhëna zyrtare për këtë kategori fëmijësh. OJF- të ndryshme japin shifra, por këto nuk janë të saktësuara. Natyra klandestine e fenomenit, mungesa e shkëmbimit të informacionit zyrtar me vendet e destinacionit sjell vështirësi në konfirmimin e këtyre shifrave, por gjithsesi fenomeni i trafikimit është shqetësues.

Drejtoria e Policisë së Qarkut të Durrësit ballafaqohet me problemin e sistemimit të fëmijëve të trafikuar në rastet emergjente. Në Durrës mungojnë qendra të cilat mund të sistemojnë fëmijët viktima të trafikimit, të cilët, në shumicën e rasteve, janë nga qytetet fqinje. Kohët e fundit, këta fëmijë janë sistemuar pranë Qendrës Residenciale të përkujdesit në Durrës.

f. Fëmijë të dhunuar, në familje, në shkollë dhe në komunitet

Fenomeni i dhunës ndaj fëmijëve është sa i përhapur, aq edhe i fshehtë. Ndaj këtij fenomeni opinioni publik është sensibilizuar. Janë disa OJF që punojnë në fushën e mbrojtjes të të drejtave të fëmijëve. Ky angazhim është rrjedhojë e mentalitetit të familjes shqiptare, e cila përdor ndëshkimin si një nga format e edukimit të fëmijës. Ndonëse ky mentalitet po tronditet, ai ende është i pranishëm në familjet shqiptare.

Lidhur me dhunën në familje nuk ka të dhëna për shtrirjen, format dhe ndikimet e saj tek fëmijët. Shkak për këtë është mentaliteti për të mos nxjerrë problemet jashtë shtëpisë. Ende është zotërues koncepti se dhunimi fizik për fëmijët është e drejtë e prindit. Aktualisht, nuk ka mekanizma që mund të përballen me këtë dukuri.

Me zbatimin e Ligjit Nr 9669, datë 18.12.2006, “Për masat e dhunës në marrëdhëniet familjare”, krijohet kushtet e përshtatshme për shmangien e dhunës ndaj fëmijëve në familje. Në fakt, ligji për fëmijët nuk zbatohet sa duhet ose nuk zbatohet farë. Ndërkohë, nuk mungojnë rastet e marrjes së Urdhërit të Mbrojtjes për nënat dhe fëmijët. Ka një rritje të numrit të grave, të cilat bashkë me fëmijët, kërkojnë Urdhërin e Mbrojtjes për shkak të ushtrimit të dhunës së vazhdueshme fizike ndaj tyre. Nënat e larguara nga familjet bashkë me fëmijët ndodhen në vështirësi për strehimin e tyre. Shumë prej tyre vijnë nga familje të varfra dhe me një varësi totale ekonomike ndaj bashkëshortëve. Një problem që është evidentuar gjatë zbatimit të këtij ligji është mungesa e punonjësit social/psikologut pranë Drejtorisë së Policisë. Aktualisht, shërbimi psiko-social ofrohet nga Qendra Sociale e Grave Durrës.

Në komunitet dhe në shkollë të dhënat nga “Zëri16 +26” tregojnë se dhuna është e pranishme në forma dhe shtrirje të ndryshme. E rëndësishme është që të ketë kujdes më të madh për përmasat, format e dhunimit, konceptet dhe sidomos ndërgjegjësimin e fëmijëve dhe prindërve, edukatorëve, që një fëmijë i dhunuar është dhunues potencial për të ardhmen.Për ta frenuar këtë fenomen duhet të ngrihen sisteme mbrojtjeje dhe referimi për rastet e dhunimit të fëmijës, në familje, në shkollë ose në komunitet.

g. Fëmijë të prekur nga gjakmarrja

Në Durrës, fenomeni i gjakmarrjes ndër vite është rezultat i ndryshimeve demografike kryesisht nga e ardhura nga zonat veri-lindore. Sipas verifikimeve të bëra nga ana e S.P.K dhe P.P.Z për personat që janë në hasmëeri dhe familjet e ngujuara për motive hakmarrjeje dhe gjakmarrjeje, rezulton se 32 raste janë të përqendruara kryesisht në lagjet 15, 13, Kënetë dhe Spitallë. Kjo dukuri prek më shumë fëmijët, por nuk ka asnjë të dhënë nga OJF-të apo struktura që punojnë me këto fëmijë dhe problemet që lidhen me ta.

h. Mbrojtja e fëmijëve nga vetëvrasja

Vetëvrasja në moshën e fëmijëve është një dukuri shumë e rëndë e shoqërisë, e cila ka lënë gjurmë

26 Organizëm i fëmijëve i ngritur dhe mbështetur nga Save the Children



edhe në qytetin e Durrësit. Janë evidentuar faktorë dhe shkaqe të ndryshme si diferencimet ekonomike, niveli i notave në shkollë, ndikimet e paragjykimeve të sekteve fetare, konfliktet në familje, etj.

i. Mbrojtja nga aksidentet rrugore

Kohët e fundit, aksidentet në rrugë janë shtuar dhe, në shumë raste, mes viktimave ka pasur edhe fëmijë. Fëmijët janë viktima gjatë udhëtime por edhe si kalimtarë në rrugë.

j. Fëmijët e parregjistruar në Zyrën e gjendjes civile

Megjithëse Konventa për të Drejtat e Fëmijëve parashikon detyrimin që çdo fëmijë duhet të regjistrohet pas lindjes, për Durrësin ky problem ende nuk është zgjidhur. Ligji Nr. 8950, datë 10.10.2002, “Për gjendjen Civile”, shtron detyrimin e prindërve që të regjistrojnë fëmijën brenda 45 ditëve, duke përcaktuar emrin dhe mbiemrin e tij (neni 34 dhe 36 i ligjit). Por, gjatë viteve të shumta, për shkak të emigracionit dhe lëvizjeve të shumta demografike, ka patur një rritje të numrit të fëmijëve që nuk janë regjistruar pas lindjes. Durrësi, si një qytet me një dyndje të madhe jo vetëm të emigracionit jashtë vendit por edhe të atij të brendshëm, ka një numër të madh fëmijësh të paregjistruar pas lindjes. Mosregjistrimi i fëmijëve ka bërë, që ata të jënë të padukshëm për shoqërinë, të mos frekuentojnë shkollën dhe të mos përfitojnë nga shërbimet e ndryshme. Pjesa më e madhe e këtyre fëmijëve vijnë nga familje të varfra dhe/ose i përkasin komunitetit rom. Bashkia e Durrësit është në dijeni të kësaj dukurie, dhe, për fëmijët që janë evidentuar ka ofruar ndihmë ligjore falas për procedurat në gjykatë, sipas kërkesave të ligjit të sipërcituar. Ky fenomen është më problematik për ata fëmijë, të cilët nuk janë identifikuar nga aktorët e shoqërisë dhe rrezikohen nga trafikimi dhe shfrytëzimit.

Problemet që janë evidentuar në qytetin e Durrësit janë:

• Shërbimet ditore dhe komunitare për fëmijët me probleme sociale janë ende të pamjaftueshme;

• Mungesa e mbështetjes psiko-sociale të mjaftueshme për familjen;

• Mungesa e programeve të mjaftueshme për trajnimin profesional dhe integrimin e fëmijëve në jetën komunitare dhe sensibilizimin e publikut;

• Pengesat që paraqet mjedisi për lëvizje dhe komunikimin e fëmjëve me aftësi të kufizuar;

• Mungesa në mbështetjen e fëmijëve me aftësi të kufizuar për të hyrë në klasat e integruara. Stimulimi i pajisjes me mjete të përshtatshme për fëmijët sipas aftësisë së kufizuar;

• Mbetja jashtë trajtimit e fëmijëve të komunitetit rom dhe egjiptian; Për këtë sugjerohet hapja e një qendre komunitare ditore në të mirë të fëmijës dhe komunitetit në mjediset e institucionit për fëmijët romë. Në NISH-tulla ka shumë fëmijë në nevojë dhe ngritja e një qendre komunitare të tillë është në favor të tyre, pasi qendra ndodhet pranë tyre (në Shkozet).

• Ndikimi i pamjaftueshëm i programeve dhe politikave për eliminimin e punësimit të fëmijëve.

• Mbajtja fshehtë e punës së fëmijëve nga subjektet private, kryesisht nga ato që janë të palicensuara;

• Bashkëpunimi i pamjaftueshëm me shkollën, familjen dhe komunitetin për rritjen e ndërgjegjësimit të publikut në parandalimin dhe eliminimin e punës së fëmijëve;

• Treguesit e pakët për evidentimin e punësimit të fëmijëve, veçanërisht në sektorin informal;

• Sisteme të pamjaftueshme shërbimesh për mbrojtjen e fëmijëve, përgjegjës për identifikimin dhe dhënien e ndihmës së duhur psiko-sociale dhe social-ekonomike për fëmijët në rrezik dhe familjet e tyre;

• Varfëria, përjashtimi social dhe mundësitë e kufizuara të familjeve për të siguruar të ardhura, nëpërmjet punës së fëmijëve;

• Mundësitë e kufizuara për punësim brenda vendit dhe rrugët e pakta për emigrim ligjor, shtyjnë fëmijët dhe familjet e tyre për të ndërmarrë rrugëzgjidhje të rrezikshme;

• Pamundësia e fëmijëve dhe familjeve në rrezik për të vlerësuar situatat e mundshme për shfrytëzim;

• Mospërputhja midis burimeve të ndryshme të informacioneve dhe të dhënave mbi fëmijët jetimë, me një prind apo me probleme sociale dhe nevoja për shërbime;

• Pamundësia e institucioneve për të arritur standarde në shërbimet që ofrojnë, të cilat janë larg jetës së fëmijës në familje dhe bëjnë që fëmijët të mos jenë të pavarur në jetë;

• Mungesa e programeve të trajtimit për fëmijët jetimë që nuk vazhdojnë shkollat e mesme dhe kanë rezultate të ulta në mësime;

• Rreziku ndaj abuzimit seksual, shtatzënisë së hershme dhe përfshirjen në rrjetet e trafikut



dhe të prostitucionit;

• Mungesa e strehimit dhe punës pas mbarimit të shkollës;

• Nënvleftësimi i të drejtave të fëmijëve për zgjedhjen e shkollës, profesionit, dhe institucionit ku ata dëshirojnë të rrinë;

• Shërbimet alternative të pamjaftueshme;

• Moszbatimi i rregullave të qarkullimit rrugor dhe detyrës për të siguruar karrige speciale për fëmijët në automjetet private;

• Sinjalistika rrugore;

• Edukimi i pamjaftueshëm qytetar për ecjen në rrugë dhe autostrada.

Prioritetet në të ardhmen

• Ngritja e strukturave dhe sigurimi i burimeve të mjaftueshme financiare e njerëzore, për të realizuar detyrimet që rrjedhin nga Konventa për të Drejtat e Fëmijëve dhe Strategjia Kombëtare

për Fëmijët, për krijimin e një vendi të denjë për ta.

• Ngritja e institucioneve dhe marrja e masave të domosdoshme për të mbrojtur fëmijët nga të gjithë format e dhunës, shfrytëzimit dhe keqtrajtimet.

• Sigurimi i jetesës së fëmijëve në mjedisin familjar, dhe vetëm në pamundësi të kësaj, ofrimi i kujdesit alternativ, ku përparësi të ketë kujdesi në familjet sociale.

• Rritja e kujdesit për t’u krijuar fëmijëve me aftësi të kufizuara shanse të barabarta.

• Ulja e numrit të fëmijëve që punojnë dhe garantimi i sistemit për mbrojtjen e tyre.

• Ulja e numrit të fëmijëve të rrugës dhe ngritja e shërbimeve që i mbrojnë dhe i zhvillojnë ata.


e D r e j t a e F ë m i j ë V e P ë r t ë m a r r ë P j e S ë

E drejta e fëmijëve për të marrë pjesë

Konventa për të Drejtat e Fëmijëve

Neni 12

1. Shtetet Palë i garantojnë fëmijës, i cili është i aftë të ketë pikëpamjet e tij, të drejtën për t’i shprehur lirisht këto pikëpamje, për çdo çështje që ka të bëjë me të, duke i vlerësuar ato në përputhje me moshën dhe shkallën e pjekurisë së tij.

2. Për këtë qëllim, fëmijës i jepet mundësia që të dëgjohet në çdo procedurë gjyqësore ose administrative, që ka të bëjë me të, qoftë drejtpërdrejt, qoftë nëpërmjet një përfaqësuesi ose të një organi të përshtatshëm, në përputhje me rregullat e procedurës së legjislacionit kombëtar.

Pjesëmarrja e fëmijëve në procese të ndryshme vendim-marrëse përfshin faktin se sa të rriturit i dëgjojnë fëmijët duke siguruar lirinë e tyre për t’u shprehur si dhe të marrin në konsideratë mendimet e fëmijëve kur trajtojnë çështje që prekin ata. Kjo e drejtë e fëmijëve për të qenë pjesëmarrës në vendimet që i prekin ata drejtpërsëdrejti ose jo, është e lidhur jo vetëm me vendimet që merren brenda familjes por edhe jashtë saj.

Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë, si ligji themelor i vendit në vetvete nuk i referohet parimit të pjesëmarrjes së fëmijëve në mënyrë të shprehur, por ajo e pranon këtë të fundit, si pjesë integrale të parimit të pjesëmarrjes së shtetasve në përgjithësi, duke garantuar të drejtën e shprehjes për çdo individ,

përfshirë edhe fëmijët. Parimi i pjesëmarrjes së fëmijëve nuk pasqyrohet vetëm në Kushtetutë apo në ligje të veçanta, të specifikuara më poshtë, por përbën edhe një ndër shtyllat kryesore të politikave kombëtare për fëmijët, siç janë Strategjia Kombëtare për Fëmijët27 dhe Strategjia Kombëtare për Rininë28.

Pjesëmarrja e fëmijëve është një nga shtyllat kryesore të Strategjisë Kombëtare të Fëmijëve (në vijim SKF) dhe Planit të Veprimit 2005-2010, të miratuara me vendim të Këshillit të Ministrave Nr. 368, datë 31.05.2005. Në këtë Strategji përcaktohet se, një ndër prioritetet e punës së Qeverisë për fëmijët do të jetë rritja dhe fuqizimi i pjesëmarrjes së fëmijëve. Pjesëmarrja e fëmijëve në këtë strategji shikohet në këto drejtime kryesore: liria e shprehjes së fëmijëve, pjesëmarrja e fëmijëve në vendim-marrje, dhe zhvillimi i qyteteve fëminore - percaktimi i prioriteteve të pushtetit lokal per fëmijët. Në vetvete strategjia synon që të fuqizojë dy struktura fëminore të ngritura tashmë në Shqipëri të cilat janë Qeveria e Nxënësve dhe Parlamenti. Rinor. Këto janë dy organizma që përfaqësojnë drejtpërsëdrejti interesat e fëmijëve29. Masat e parashikuara konkretisht në Planin Kombëtar të Veprimit 2005-2010, për pjesëmarrjen e fëmijëve, janë disi të kufizuara dhe nuk e zbërthejnë këtë koncept në mënyrë të gjerë. Plani Kombëtar i kushton një rëndësi shumë të madhe:

(i) fuqizimit të Parlamentit Rinor dhe Qeverisë së Nxënësve: Për këtë të fundit, një vëmendje e veçantë i kushtohet, rritjes së numrit të shkollave që kanë Qeveri Nxënësish dhe rritjes së rolit të tyre në vendim-marrjen brenda shkollës;

(ii) ndërgjegjësimit të komunitetit mbi rëndësinë e pjesëmarrjes së fëmijëve në familje dhe në komunitet;

(iii) mbështetjes së programeve të iniciuara nga fëmijët, në shkolla.

Nisur nga sa më sipër, vërejmë se në SKF dhe Planin e Veprimit vihet re se, janë shumë

27 Miratuar me Vendimin e Këshillit të Ministrave nr. 368, datë 31.05.2005

28 Miratuar me Vendim e Këshillit të Ministrave nr. 782 datë 16 Nëntor, 2006

29 A. Vokopola, E.Kalaja, “Pjesëmarrja e Fëmijëve ”, Revista Nr 1, Qendra “Fëmijët Sot”, 2008



të kufizuara masat që do të ndërmerren për rritjen e pjesëmarrjes së fëmijëve në politik-bërje. Ajo kufizohet vetëm në informimin e prindërve për të drejtat e fëmijëve30, ngritjen e Qeverive të Nxënësve ose mbështetjen e aktiviteteve të këtyre strukturave31 në shkolla, duke lënë në harresë përfshirjen e tyre në politik-bërje në nivel kombëtar ose lokal, ose fuqizimin e strukturave të tyre.

Pjesëmarrja e fëmijëve sidomos në nivelet e politik-bërjes pasqyrohet dhe parashikohet në Strategjinë Kombëtare të Rinisë 2007-201332, miratuar me Vendim të Këshillit të Ministrave nr. 782 datë 16 Nëntor 2006. Strategjia33 i jep një dimension shumë të gjerë dhe të plotë pjesëmarrjes së fëmijëve në të gjitha proceset vendim-marrëse, në nivel kombëtar dhe lokal. Kështu, parashikohet rregullimi me ligj i pjesëmarrjes jo më pak se 20% së të rinjve në bordet e shkollave dhe të këshillave të bashkisë dhe të qarkut (Objektivin 2 pika 2). Në këtë kuadër, Strategjia ka përcaktuar si prioritet pjesëmarrjen e të rinjve në hartimin e buxheteve për arsimin në nivel prefekture. Në këtë akt rëndësi i kushtohet, edhe ndërgjegjësimit të komunitetit dhe pjesëmarrjes së të rinjve në debatet publike.

Më konkretisht, pjesëmarrja e fëmijëve shikohet në këto drejtime: përfshirja në borde drejtuese/këshilla/komisione në shkolla të mesme... bashki... në një kuotë jo më pak se 20 %; monitorimi i strategjisë duke i lënë hapësirë fëmijëve që të njihen si pjesë e monitorimit të zbatimit të strategjive dhe politikave rinore në nivel lokal dhe kombëtar si dhe hartimi i buxhetit për arsimin dhe rininë në nivel prefekture dhe në nivel qendror.

Dispozitat Normative për Shkollat Publike34 (në vijim vetëm Dispozitat Normative), pasqyrojnë parimin e pjesëmarrjes së fëmijëve në proceset vendim-marrëse në shkollë. Kështu, fëmijët njihen si pjesëmarrës jo vetëm drejtpërsëdrejti, por edhe nëpërmjet ngritjes së një strukture përfaqësuese të interesave të fëmijëve që është Qeveria e Nxënësve (Neni 36 dhe 37). Dispozitat Normative e parashikojnë Qeverinë e Nxënësve si një strukturë organizative të nxënësve në shkollë e cila është e pavarur, dhe përfaqëson mendimin e tyre për çështjet e shkollës, mësimit dhe edukimit të tyre. Nëpërmjet saj, nxënësve u sigurohet pjesëmarrja aktive në proceset e ndryshme demokratike në shkollë dhe në komunitet”. Kjo dispozitë pasqyron më së miri parimin e pjesëmarrjes së fëmijëve në “qeverisjen

30 Objektivi 2 i Planit të Veprimit 2005-2010 të Strategjisë Kombëtare për Fëmijët.

31 Objektivi 13 ibid

32 Kjo Strategji ka në fokus të saj fëmijët, por në të përfshin fëmijët mbi 14 vjeç


34 Ka hyrë në fuqi në vitin shkollor 2002-2003

e jetës brenda shkollës”. Një ndër problemet që lidhet me zbatimin e këtij parimi, është se ngritja e qeverive të nxënësve nuk është taksative por u lihet në vullnetin e shkollave35 dhe “është çështje e iniciativës së lirë sipas kushteve dhe mundësive konkrete që ka shkolla” (Neni 37 pika 2). Ky vullnet lë vend për subjektivizëm në procesin e vendim-marrjes në shkollë lidhur me ngritjen e kësaj strukture, si përfaqësuese e nxënësve. Në shkollat ku kjo strukturë funksionon, Dispozitat Normative i njohin të drejtën kësaj strukture për të vënë në lëvizje strukturat vendim-marrëse të shkollës, siç është drejtori i shkollës apo këshilli i mësuesve (Neni 37 pika 6).

Ligji Nr. 8652, datë 31.7.2000 “Për organizimin dhe funksionimin e qeverisjes lokale në Republikën e Shqipërisë”. Një ndër parimet mbi të cilin është përcaktuar organizimi dhe funksionimi i organeve të qeverisjes lokale është ai i ushtrimit të kompetencave në nivel komuniteti ose komuniteti të jetë pjesë aktive e vendim-marrjes. Ligji në vetvete parashikon seanca këshillimi me bashkësinë, përpara se këshilli komunal/bashkiak të miratojë aktet përkatëse. Kështu, parashikohet se organet përfaqësuese mund të këshillohen me komunitetin nëpërmjet takimeve të hapura me banorët, me institucione të interesuara ose organizata joqeveritare. Fëmijët, si pjesë e bashkësisë përkatëse, nuk përjashtohen nga ky rregull dhe mund të jenë pjesë e grupeve të këshillimit pranë organeve të zgjedhura lokale. Në qytetin e Durrësit, janë ngritur dhe përforcuar disa organizma përfaqësuese të fëmijëve. Më konkretisht:

a. Qeveria e Nxënësve: Në zbatim të Dispozitave Normative, në të gjitha shkollat e sistemit parauniversitar publik dhe në disa shkolla private janë ngritur Qeveritë e Nxënësve. Përveç strukturës së Qeverisë në Nxënësve, çdo shkollë ka një mësues koordinator, i cili lehtëson punën e kësaj strukture. Gjithashtu, pranë Drejtorisë Arsimore Rajonale Durrës ekziston një inspektor, i cili monitoron nga afër funksionimin e Qeverive të Nxënësve dhe mundohet të bashkërendojë punën me ta. Në një kohë kur çdo shkolle i është lënë në dispozicion një hapësirë për funksionimin e kësaj strukture. Përfaqësuesit e Qeverisë së Nxënësve zgjidhen çdo vit nga vetë nxënësit e shkollës. Nga takimet e zhvilluara me fëmijë të shkollave të ndryshme, rezulton se dy nga problemet kryesore me të cilat ballafaqohet funksionimi i kësaj strukture në shkolla lidhet ngushtësisht me pavarësinë e organizimit të zgjedhjeve të kësaj strukture si dhe marrjen parasysh të mendimit të tyre nga organet vendim-marrëse në shkolla. Kështu, ende ekzistojnë




raste kur përfaqësuesit për këtë strukturë zgjidhen nga mësuesit sipas parapëlqimeve të tyre ose sipas kriterit “nxënësi më i mirë i klasës”, duke përjashtuar një pjesë të mirë të fëmijëve. Një problem tjetër, me të cilin ballafaqohet ky organizëm fëminor, është marrja në konsideratë e mendimit të tyre në të gjitha proceset vendim-marrëse në shkolla që kanë të bëjnë me interesat e tyre. Nga një studim i kryer nga “Zëri 16+”36, në shkollat e sistemit bazë në qytetin e Durrësit rezulton se, pjesëmarrja e fëmijëve në vendim-marrje në bordet drejtuese të shkollës është në rritje duke me një raport 2:1 (pranohet se janë pjesëmarrës në masën 60.3% ndaj 35%). Megjithëse ka një rritje të këtij raporti, mbetet shumë për të bërë në drejtim të forcimit të kapaciteteve të përfaqësuesve të Qeverisë së Nxënësve, në mënyrë që të garantohet jo vetëm pavarësia e tyre por ata edhe të fuqizohen në mbrojtjen e interesave të tyre. Kur nxënësit pyeten për vendimet kryesore për të cilat është kërkuar mendimi i tyre, vihet re se ato lidhen kryesisht me organizimin e aktiviteteve argëtuese dhe shumë rrallë vendime që lidhen me interesat e tyre.

b. Parlamenti Rinor:Parlamenti Rinor është një strukture rinore,

ngritja dhe fuqizimi i të cilës është mbështetur nga UNICEF. Në përbërje të tij janë të rinj të shkollave të mesme publike të Qarkut të Durrësit. Parlamenti Rinor i Durrësit është krijuar në vitin 2002 dhe përfaqëson interesat e fëmijëve/të rinjve nga grupmosha 14-18 vjeç. Përfaqësuesit e strukturave të tij zgjidhen përmes zgjedhjeve që organizohen çdo dy vjet. Kjo organizatë jo formale ka në strukturat e saj 35 të rinj në pozicionin e deputetit, të cilët përfaqësojnë Senatet e shkollave të mesme përkatëse. Gjatë përvojës pesë vjeçare të punës, kjo organizatë ka organizuar shumë aktivitete social-kulturore për të rinjtë e qytetit, dhe veçanërisht, për të rinjtë me probleme sociale në zonën informale të Spitallës dhe Porto Romanos.

Parlamenti Rinor në Durrës është një organizatë shumë aktive në ngritjen e zërit për problemet e ndryshme të fëmijëve/rinjve të qarkut të Durrësit. Kjo organizatë ka punuar shumë për përcjelljen e problemeve të ndryshme me institucionet e pushtetit lokal në Durrës si, Bashkia e Durrësit dhe Drejtoria Arsimore Rajonale Durrës,.

c. Parlamenti i Fëmijëve: Ky organizëm i fëmijëve funksionon në bazën e

përzgjedhjes së përfaqësuesve nga senatet e shkollave të ciklit bazë, 9 vjeçare. Të gjithë anëtarët e kësaj strukture janë kryetarët e senateve të shkollave të ndryshme. Kjo strukture nuk financohet nga donatorë

36 “Zëri 16+” “Zbatimi i Strategjisë Kombëtare për Fëmijët gjatë vitit 2007”, 2008, e pabotuar

të huaj, por mbështetet si një strukture shtetërore nga Drejtoria Arsimore Rajonale e Durrësit dhe Qendra Kulturore e Fëmijëve në Durrës. Çdo vit, ai organizon aktivitete mbarëkombëtare. Kjo strukturë është pjesë e një rrjeti të njëjtë në Kosovë dhe Maqedoni. Parlamenti i Fëmijëve ka si funksione të tij ndjekjen e veprimtarive në senatet e shkollave që përfaqësojnë dhe të mbështesin veprimtarinë e tyre.

d. “Zëri 16 +”: “Zëri i fëmijëve 16+” në Durrës është një grup fëmijësh të cilët punojnë së bashku për të ngritur zërin për të drejtat e fëmijëve, në përputhje me Konventën për të Drejtat e Fëmijëve. Misioni i tyre është të mobilizojë dhe të ndërgjegjësojë institucionet e pushtetit lokal për problemet e zbatimit të KDF-së, dhe të përmirësojë jetën e fëmijëve të Durrësit. Në këtë kuadër, “16+” ka organizuar aktivitete ndërgjegjësuese si sensibilizime nëpër shkollat e qytetit shfaqje teatrale, manifestime paqësore, një peticion të nënshkruar nga 1300 fëmijë e të rritur, studime mbi respektimin e të drejtave të fëmijëve në qytetin e Durrësit në përputhje me Strategjinë Kombëtare të Fëmijëve. Një arritje tjetër e këtij organizmi është institucionalizimi i marrëdhënieve me Bashkinë e Qytetit të Durrësit, nëpërmjet nënshkrimit të një marrëveshjeje bashkëpunimi. Ky synon që të jetë konsulent i Këshillit Bashkiak për çështjet e fëmijëve.

Përveç këtyre organizatave të fëmijëve, që prej vitit 2000, në qytetin e Durrësit vepron, Aleanca për të Drejtat e Fëmijëve. Kjo është pjesë e Aleancës Kombëtare për Fëmijët, rrjeti më i madh për të drejtat e fëmijëve në Shqipëri. Rrjeti është një bashkim organizatash dhe individëve, që synojnë të ngrejnë zërin për përmirësimin e të drejtave të fëmijëve në Shqipëri. Në qytetin e Durrësit, ky rrjet ka punuar gjerësisht në drejtim të përmirësimit të situatës së grupeve të marxhinalizuara, sidomos fëmijëve në zonën e Porto Romanos dhe Spitallës. Ky organizëm respekton gjerësisht pjesëmarrjen e fëmijëve, pasi në Komitetit Drejtues të tij (organi më i lartë vendim-marrës) ka dy përfaqësues37 nga organizatat e fëmijëve.

Megjithëse ekzistojnë disa struktura dhe organizata fëminore në qytetin e Durrësit, veprimtaria e tyre mbetet në organizimin e aktiviteteve dhe fushatave ad hoc. Një ndër pengesat me të cilat ballafaqohen këto struktura, është mungesa e formalizmit të bashkëpunimit me institucionet e qeverisjes lokale. Kjo e fundit mbetet në varësi të vullnetit politik të drejtuesve dhe nuk ka qenë e vazhdueshme. Po kështu, organizatat e fëmijëve ballafaqohen edhe me problemin e gjenerimit të fondeve. Ky problem

37 Në bazë të statutit të Aleancës Kombëtare për Fëmijët, Komitetet Drejtuese të degëve rajonale duhet të përbëhen nga 5 përfaqësues, të zgjedhur drejtpërsëdrejti nga anëtarët e rrjetit.



është me i dukshëm në organizatat e pavarura të fëmijëve. Mungesa e fondeve jo vetëm që vështirëson organizimin e aktiviteteve të ndryshme, por rrezikon dhe vazhdimësinë e këtyre strukturave në të ardhmen. Veprimtaria e tyre shpesh udhëhiqet nga interesat e institucioneve të pushtetit lokal.

Mbetet për t’u përshëndetur numri i nismave të ndërmarra nga organizmat e fëmijëve në qytetin e Durrësit, të cilat kanë trajtuar probleme të shumta për të drejtat e fëmijëve. Ndonëse aktivitetet e përkrahësve të fëmijëve nuk kanë munguar, nuk është bërë shumë në drejtim të ndikimit të fëmijëve në procesit e vendim-marrjes pranë institucioneve lokale.

Sfidat

Pjesëmarrja e fëmijëve është konsideruar si një ndër prioritetet e Strategjisë për Fëmijët në qytetin e Durrësit. Garantimi dhe rritja e pjesëmarrjes së fëmijëve është parë në dy këndvështrime:

A. Fuqizimi i strukturave të fëmijëve:

1. Megjithëse Qeveritë e Nxënësve janë ngritur në të gjitha shkollat, mbetet shumë për të bërë në drejtim të ngritjes së kapaciteteve të Qeverisë së Nxënësve dhe mësuesve me qëllim që çdo individi në shkolla të kuptojë më mirë të drejtat dhe përgjegjësitë, konceptin e pjesëmarrjes së fëmijëve përtej kornizave të tokenizmit, si organizohen fushata për të nxitur mbështetjen, etj. Këto masa synojnë rritjen e pavarësisë së Qeverisë së Nxënësve brenda shkollës dhe zgjerimin e konceptit të pjesëmarrjes së fëmijëve në qeverisjen e jetës së shkollës.

2. Përveç fuqizimit të Qeverive të Nxënësve brenda shkollave, vëmendje e veçantë do t’i kushtohet rritjes së bashkëpunimit ndërmjet Qeverive të Nxënësve të shkollave të ndryshme. Kjo do të ndihmojë në shkëmbimin e përvojave pozitive ndërmjet këtyre strukturave.

3. Fokus i punës për vitet e ardhshme nuk do të jenë vetëm strukturat brenda shkollave,

por edhe ato jashtë saj siç është Parlamenti Rinor. Me kontributin e Bashkisë së qytetit do të mundësohet dhënia pa qira e një mjedisi për Parlamentin, gjë që do të mundësojë vijimësinë e punës së tyre.

4. Një hap i rëndësishëm do të jetë ngritja e një qendre rinore/fëmijësh shumëdisiplinare, e cila mungon në Durrës prej vitesh.

5. Mbështetja e aktiviteteve të Parlamenit të Fëmijëve dhe fuqizimi i marrëdhënieve ndërmjet organizmave të njëjta në vendet fqinje.

A. Rritja e pjesëmarrjes së fëmijëve në proceset vendim-marrëse:

1. Një sfidë e parashikuar për t’u realizuar në përputhje me Strategjitë Kombëtare është përfshirja e fëmijëve si grup këshillimor pranë Bashkisë dhe Këshillit Bashkiak të Durrësit. Fëmijët do të konsultohen dhe do t’u dëgjohet mendimi, duke përfshirë edhe buxhetin vjetor të bashkisë, sa herë që këto dy struktura do të marrin vendime që lidhen me interesat e tyre,. Bashkarisht synohet që të përcaktohen prioritetet vjetore të punës së bashkisë, në përputhje me këtë strategji.

2. Një masë e rëndësishme, e cila do të garantojë dhe fuqizojë pjesëmarrjen e fëmijëve, është caktimi i një fondi të veçantë në buxhetin e bashkisë për Parlamentin Rinor dhe organizatave të tjera të fëmijëve për organizimin e aktiviteteve ndërgjegjësuese. Kjo masë do të sigurojë vazhdimësi për strukturat fëminore. Po kështu, ajo institucionalizon bashkëpunimin reciprok ndërmjet bashkisë dhe këtyre strukturave fëminore duke mos e lënë atë në varësi të politikave të drejtuesve.

3. Përveç përfshirjes së fëmijëve në grupe këshillimore, ata do të lujanë një rol të rëndësishëm edhe në monitorimin periodik të politikave të Bashkisë së Durrësit. Kjo do të plotësonte një ndër kriteret e parimit të pjesëmarrjes së fëmijëve sipas Konventës për të Drejtat e Fëmijëve.



Përfundime dhe rekomandime

Strategjia e Fëmijëve në Bashkinë e Durrësit dhe Plani përkatës i Veprimit 2008-2011 përbëjnë strategjinë e parë të këtij lloji, e cila hartohet në nivel bashkie. Strategjia synon që të përmirësojë situatën e të drejtave të fëmijëve në përputhje me parimet e Konventës për të Drejtat e Fëmijëve dhe legjislacionit shqiptar në fuqi. Gjithashtu, strategjia synon që të bashkërendojë punën ndërmjet të gjithë aktorëve që punojnë me fëmijët në nivel lokal. Gjithashtu, ajo do të lehtësojë përcaktimin e përparësive përsa i përket politikave dhe investimit të fondeve në të ardhmen, në drejtim të përmirësimit të të drejtave të fëmijëve. Strategjia do të bashkërendojë raportimin në Sekretariatin Teknik Kombëtar për Fëmijët, për situatën e të drejtave të fëmijëve në qytetin e Durrësit.

Strategjia e Fëmijëve në Bashkinë e Durrësit është hartuar në përputhje me Strategjinë Kombëtare të Fëmijeve dhe Planit të Veprimit, por në kontekst rajonal. Përcaktimi i objektivave të strategjisë është bërë në përputhje me grupimet e Konventës për të Drejtat e Fëmijëve.

Megjithëse kjo Strategji është ndërmarrë nga Bashkia e Durrësit, institucionet e tjera të pushtetit lokal kanë qenë pjesë e hartimit të kësaj strategjie, duke dhënë kontributin e tyre në evidentimin e problemeve dhe të mundësive për t’i përmirësuar ato. Objektivat dhe masat e parashikuara në këtë strategji, nuk do të zbatohen vetëm nga institucionet në varësi të bashkisë, por përfshijnë të gjitha strukturat e pushtetit lokal. Një sfidë në zbatimin e kësaj strategjie mbetet përcaktimi i buxhetit. Një pjesë e masave të parashikuara mbeten në varësi të buxheteve të Ministrive përkatëse, të cilat janë të vështira për t’u përcaktuar. Për këtë arsye, masat, që varen nga buxheti qendror janë parashikuar në të njëjtën linjë me Strategjinë Kombëtare të Fëmijëve.

Nga analiza e bërë lidhur me kapacitetet dhe të drejtat e fëmijëve në qytetin e Durrësit, në planin e veprimit janë përfshirë këto objektiva:

• Ngritja e një strukture monitoruese për të drejtat e fëmijëve dhe për zbatimin e Strategjisë. Raportimi periodik i institucioneve të pushtetit lokal pranë kësaj strukture;

• Identifikimi dhe krijimi i një baze të dhënash për të drejtat e fëmijëve në qytetin e Durrësit përbën një ndër sfidat kryesore, e cila do të eliminojë përgjithësimin e problemeve;

• Ngritja e një rrjeti të qendrueshëm të shërbimeve komunitare për fëmijët, kryesisht të shërbimeve ditore dhe ato për grupet e marxhinalizuara;

• Rritja e cilësisë së shërbimeve për fëmijët me aftësi të kufizuar;

• Ofrimi i kurseve profesionale (hoteleri dhe profesione teknike) për fëmijët me aftësi të kufizuar të moshes 14-18 vjeç;

• Përmirësimi i situatës së fëmijëve romë nëpërmjet ngritjes së kapaciteteve profesionale dhe edukimit të tyre;

• Rritja e shërbimeve për trajtimin e fëmijëve të trafikuar dhe atyre në rrezik trafikimi, në përputhje me nevojat e tyre;

• Ulja e numrit të fëmijëve që punojnë dhe të fëmijëve që shfrytëzohen në punë;

• Ofrimi i kursve profesionale për fëmijët e marxhinalizuar nga zona e Kënetës dhe Spitallës;

• Mbajtja e vdekshmërisë së fëmijëve nën 5 vjeç në nivelet sa më të ulëta, në 10/1000 lindje të gjalla deri në 2011.

• Edukimi i popullsisë me parimet e kujdesit shëndetësor të gojës;

• Përmirësimi i infrastrukurës shëndetësore, kryesisht të qendrave shëndetësore;

• Përmirësimi i nivelit të mësimdhënies dhe ulja e nivelit të braktisjes së shkollës;

• Përmirësimi i infrastrukturës në shkolla; • Ngritja e sistemit për mbrojtjen e fëmijëve

nga dhuna;.• Ulja e rasteve të fëmijëve të dhunuar në familje. • Fuqizimi i strukturave të fëmijëve në qytetin

e Durrësit;• Përfshirja e fëmijëve në strukturat

vendimarrëse lokale.

Për zbatimin e kësaj strategjie do të punohet në fuqizimin dhe ngritjen e dy strukturave lokale për të drejtat e fëmijëve:

a. Njësia Monitoruese për të Drejtat e Fëmijëve. Kjo njësi do të ngrihet pranë Bashkisë së Durrësit dhe ndër funksionet primare do të ketë monitorimin dhe raportimin pranë Sekretariatit Teknik për Fëmijët, lidhur me zbatimin e strategjisë lokale për fëmijët.

b. Njësia e Mbrojtjes së Fëmijëve. Kjo njësi do të ngrihet në përputhje me modelet e njësive të ngjashme që janë ngritur në nivel lokal. Njësia do të synojë që të koordinojë dhe bashkërendojë punën më të gjithë aktorët e pushtetit lokal, për të mbrojtur fëmijët e dhunuar, në nivel bashkie.

P ë r F u n D i m e D h e r e k o m a n D i m e



Bibliografi

Tekste dhe Botime

1. Aleanca për Fëmijët në Shqipëri, “Raporti i Monitorimit të Strategjisë Kombëtare të Fëmijëve dhe Planit Kombëtar të Veprimit 2005-2011”, Tiranë, 2006.

2. Karaj Th., Tamo A., “Dhuna ndaj Fëmijëve në Shqipëri”, UNICEF, Tiranë, 2006.

3. Ministria e Punës, Çështjeve Sociale dhe Shanseve të Barabarta, “Raportet Vjetore për Zbatimin e Objektivave të Strategjisë Kombëtare për Fëmijët 2006, 2007, 2008”, Sekretariati Teknik për Fëmijët.

4. Vokopola A., Kalaja E., “Pjesëmarrja e fëmijëve dhe legjislacioni shqiptar”, Qendra “Fëmijët Sot”, Shtëpia Botuese MEDIAPRINT, Tiranë, 2008.

Akte Normative (vendase dhe ndërkombëtare) dhe politika

5. Dispozitat Normative për Shkolla Publike.

6. Konventa e Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Fëmijëve, ratifikuar me Ligjin nr. 7531 datë 11.12.1991 “Për ratifikimin e Konventës për të Drejtat e Fëmijëve”.

7. Konventa e Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Fëmijëve, ratifikuar me Ligjin nr. 7531 datë 11.12.1991 “Për ratifikimin e Konventës për të Drejtat e Fëmijëve”.

8. Ligji Nr. 9669 datë 18.12.2006 “Për masat e dhunës në marrëdhëniet familjare”, botuar në Fletoren Zyrtare nr. 150, viti 2006, Faqe 6113.

9. Ligji Nr. 3766 datë 17.12.1963 “Për kujdesin shëndetësor” (i ndryshuar), botuar në Fletoren Zyrtare nr. 16, viti 1963, Faqe 312.

10. Ligji Nr. 3766 datë 17.12.1963 “Për kujdesin shëndetësor” (i ndryshuar), botuar në Fletoren

Zyrtare nr. 16, viti 1963, Faqe 312.

11. Ligji Nr. 8652, datë 31.7.2000 “Për organizmin dhe funksionimin e qeverisjes vendore në Republikën e Shqipërisë”, botuar në Fletoren Zyrtare nr. 25, viti 2000, Faqe 1269.

12. Ligji Nr. 8950, datë 10.10.2002 “Për gjendjen Civile” botuar në Fletoren Zyrtare nr. 71, viti 2002, Faqe 1975.

13. Ligji Nr. 9355 datë 10.3.2005 “Për ndihmën dhe shërbimet shoqërore”, botuar në Fletoren Zyrtare nr. 22, viti 2005, Faqe 829.

14. Ligji Nr. 9669 datë 18.12.2006 “Për masat e dhunës në marrëdhëniet familjare”, botuar në Fletoren Zyrtare nr. 150, viti 2006, Faqe 6113.

15. Ligji Nr. 8387, date 30.07.1998 “Për disa ndryshime të Ligjit nr.7952, date 21.06.1995” “Per sistemin arsimor parauniversitar”

16. Ligji Nr.9208 datë 18.03.2004 “Për disa ndryshime shtesë në Ligjin Nr.8652 Dt.31.07.2000” “Për organizimin dhe funksionimin e Qeverisjes Vendore”

17. Ligjin nr. 8417 datë 21.10.1998 “Kushtetuta e Republikës së Shqipërisë”, botuar në Fletoren Zyrtare Nr 28, viti 1998, Nr 28 , Faqe 1073

18. Marrëveshjen e Stabizimin Asociimit.

19. Plani Strategjik për Zhvillimin Ekonomik e Bashkisë së Durrësit, miratuar me Vendim të Këshillit Bashkiak Nr. 33 datë 23 Gusht 2005.

20. Strategjia e Zhvillimit të Rajonit Durrës.

21. Strategjia Kombëtare kundër Trafikimit të Fëmijëve dhe Mbrojtjes së Viktimave të Trafikimit.

22. Strategjinë e Shërbimeve Shoqërore 2005-2010.

23. Strategjinë Kombëtare për Zhvillimin Ekonomik e Social.

24. Vendimi i Këshillit të Ministrave nr. 368 datë 31.05.2005 “Strategjia Kombëtare e Fëmijëve dhe Plani i Veprimit 2005-2010”.

25. Vendimi Këshillit të Ministrave nr. 782 datë 16.1.2006 ”Strategjia Kombëtare e Rinisë dhe Plani i Veprimit 2007-2013”.

B i B l i o g r a F i


S h t o j C a t

Shtojcat

1. BUxHETI I QEVERISJES QENDRORE pËR FËMIJËT

Sikurse dihet, shkalla e vlerësimit për zbatimin e politikave pasqyrohet në fondet që akordon Qeveria në buxhetin e saj për to. Por, me gjithë impenjimin e politikës shqiptare, për shkak të hartimit të buxhetit sipas funksioneve (baza ligjore, Ligji “Për hartimin dhe zbatimin e buxhetit të Republikës së Shqipërisë”), buxheti i Qeverisë Qendrore nuk mund të planifikohet për shtresa të veçanta të popullsisë, e rrjedhimisht nuk mund të llogarisim në mënyrë të drejtpërdrejtë nga Ligji vjetor i buxhetit, atë pjesë të buxhetit qendror që shkon për fëmijët. Për këtë arsye, për të përcaktuar atë pjesë të fondeve buxhetore që shkon për shtresën e fëmijëve, së pari duhet t’i referohemi atyre fondeve që, sipas programeve buxhetore të institucioneve të ndryshme akordohen nga buxheti qendror për fëmijët, si:

• Ministria e Arsimit dhe Shkencës, me programet buxhetore “Arsimi bazë”, “Arsimi i mesëm i përgjithshëm” dhe “Arsimi profesional”,

•Ministria e Shëndetësisë me programet buxhetore “Shërbimet e kujdesit parësor” dhe “Shërbimet e kujdesit publik”, ndonëse për vitin 2008, një pjesë e këtyre fondeve kalojnë nëpërmjet Institutit të Kujdesit Shëndetësor, i cili kryen ndarjen e fondeve sipas performancës së paraqitur të institucioneve të kujdesit parësor.

•Ministria e Punës, Çështjeve Sociale dhe Shanseve të Barabarta, me programet buxhetore: “Mbrojtja sociale”, “Shanset e Barabarta”

•Zëri “shpenzime buxhetore për personelin” për gjithë buxhetin qendror, i cili përfshin shpenzimet për paga e sigurime shoqërore, për të gjithë punonjësit buxhetorë (të pjesës së buxhetit qendror) që punojnë në sistemin e institucioneve buxhetore qendrore, si dhe të varësisë të përcaktuar në territorin e Bashkisë.

Gjithashtu, në buxhetin e shtetit ka edhe programe të tjera buxhetore si ato të kulturës e sportit,

të mbrojtjes së trashëgimisë kulturore e historike, të mbrojtjes së mjedisit, të ndërtimit të infrastrukturës, etj., të cilat kanë pjesën e tyre që shkon tek fëmijët. Por është shumë e vështirë, që të përllogaritet, në mënyrë të saktë, buxheti i këtyre programeve për fëmijët.

Caktimi i Buxhetit Qendror për Bashkinë e Durrësit. (Pjesa e buxhetit që në mënyrë të drejtpërdrejt ose të tërthortë ka shkuar për fëmijët)

Për të përcaktuar në mënyrën më të përafërt të mundshme pjesën e Buxhetit Qendror të caktuar Bashkisë së Durrësit, që shkon për fëmijët, na duhet të përdorim jo vetëm informacionin për fondet buxhetore që akordohen nga buxheti qendror, por edhe të dhëna mbi numrin e popullsisë, numrin e familjeve, numrin e punonjësve buxhetorë , numrin e fëmijëve në Bashkinë e Durrësit. Nëpërmjet këtyre të dhënave do të llogariten koeficentët e duhur për një përllogaritje sa më të përafërt të buxhetit për çdo fëmijë. Për këtë arsye, është ndërtuar tabela 1 si më poshtë:

tabela 1: numri i popullsisë, familjeve dhe fëmijëve si dhe koeficientët përkatës për Bashkinë e Durrësit gjatë viteve 200�-2008.

Nr. i fëmijëveRaporti

Nr.i fëmijëve / Nr. i popullsisë (%)

Nr.i fëmijëve / Nr. i familjeve

d e=d/b f=d/c

��,18� 2�.2� 1.1�

��,�� 28.�2 1.18

��,8�� 28.�2 1.1�

Burimi i të dhënave: Zyra së Gjendjes Civile, Durrës

Sipas përcaktimit të mësipërm, llogaritet ajo pjesë të fondeve që shkon tek fëmijët nga akordimet e Buxhetit Qendror.

a. Nga buxheti i Ministrisë së Arsimit dhe Shkencës, për programet buxhetore “arsimi bazë”, “arsimi i mesëm i përgjithshëm” dhe “arsimi profesional”, për Bashkinë e Durrësit janë caktuar fondet sipas tabelës 2 më poshtë, këto fonde shkojnë për shkollat e sistemit parauniversitar, pra drejtpërsëdrejti për fëmijët


S h t o j C a t

tabela 2: Buxheti për vitet 200�-2008 për arsimin parauniversitar për Bashkinë e Durrësit.

Vitet Korrente (000/lekë) Investime (000/lekë) Totali (000/lekë) Nr. i fëmijëve në shkolla Buxheti për fëmijë ( 000/lekë)

a b c d=b+c e f = d / e

200� �21,�� 22,2�� ,8�� 2�,��8 22.�1

200� �8�,�1� 88,��2 ��,811 2�,�0� 2�.��

2008 �0�,�� 1�,000 �2�,�� 2�,082 28.8�

Burimi: Departamenti Ekonomi Bashkia Durres

b. Buxheti i Ministrisë së Shëndetësisë për programet buxhetore “shërbimet e kujdesit parësor” dhe “shërbimet e kujdesit publik”, i ka caktuar Bashkisë së Durrësit fondet sipas tabeles 3. Këto fonde shkojnë për

tabela �: Buxheti per vitet 200�-2008 për sektorin e shëndetësisë për Bashkinë e Durrësit

Vitet Te tjera korrente (000/lekë)

Investime (000/lekë)

Totali (000/lekë)

Nr. i fëmijëve/ nr. i popullsisë

Buxheti për fëmijë në total (000/lekë)

Nr. i fëmijëve

Buxheti për çdo fëmijë (000/lekë)

a b c d=b+c e f g g=f/g

200� 10�,0�� 10�� 10�,1�2 2�.2�% 28,�� ,18� 0.��

200� ��,�22 �20 ��,2�2 28.�0% 12,�20 ��,�� 0.22

2008 �2,800 ��100 11�,�00 28.�2% ��,�� ,8�� 0.��

Burimi: Departamenti Ekonomik

c. Nga buxheti i Ministrisë së Punës, Çështjeve Sociale dhe Shanseve të Barabarta, me programin buxhetor “mbrojtja sociale”, përveç fondeve të caktuara nga kjo Ministri në zërin “shpenzime personeli”, në Bashkinë e Durrësit fondet janë caktuar sipas tabeles

4, të caktuara për financimin e politikave sociale për gjithë popullsinë, d.m.th. në mënyrë të tërthortë për fëmijët. Kështu që, do të përdoren koeficientët për përcaktimin e pjesës së fondeve buxhetore që shkon tek fëmijët.

tabela �: Fondet buxhetore të mPCSShB për Bashkinë e Durrësit për mbrojtjen sociale.

Vitet Ndihma ekonomike (000/lekë)

Nr. i familjeve përfituese

Nr. i personave në këto familje

Nr. i fëmijëve në këto familje



a b c d=c*3,16 e=c*1,3 f=b/d*e g=b/d

200� �0,122 �� 2,�2� �� 12,��2 12.��

200� 2�,�80 �� 1,880 �� 10,��1 1�.�0

2008 2�,000 ��0 1,�0� �02 10,�� 1�.2�


d. Buxhetet e Ministrive të përmendura më sipër, të cilat ndikojnë drejtpërsëdrejti dhe në mënyrë të tërthortë tek fëmijët, janë përcaktuar edhe fondet buxhetore të caktuara nga të gjitha Ministritë/Institucionet Qendrore, në zërin “shpenzime buxhetore për personelin”, përfshihen edhe shpenzimet për paga e sigurime shoqërore për të gjithë punonjësit buxhetorë, që punojnë për

financimin e sistemit shëndetësor për gjithë popullsinë, që do të thotë, jo drejtpërsëdrejti për fëmijët, prandaj për përcaktimin e pjesës që shkon tek fëmijët do të përdoren koeficientët e llogaritur më parë:

institucionet e varësisë apo në institucionet e sistemit të institucioneve qendroredhe lokale.

Ky gjykim është mbështetur në faktin se të gjithë ata janë banorë të Bashkisë së Durrësit dhe këto të ardhura shkojnë në familjet e tyre, pra edhe tek fëmijët e tyre. Përllogaritja e shpenzimeve buxhetore që shkojnë tek fëmijët është bëre duke u mbështetur në tabelën numër 5.

tabela � :numri i punonjësve për institucionet qendrore dhe fondet në zërin “Shpenzime personeli” për vitet 200�-2008.

Vitet Shpenzime personeli (000/lekë)

Nr. i punonjësve buxhetorë

Nr. i familjeve

Nr. i Personave në këto familje

Nr. i Fëmijëve në këto familje

Buxheti në total për fëmijët (000/lekë)


a b c d = c /1,5 e = d * 3.2 f = d *1.2 g=b/e*f h= g/f

200� 1,�01,�� ,0�0 2,�0� 8,��1 �,2�8 ��8,1�0 1��.��

200� 1,8��,1�2 �,10� 2,�� 8,�� ,28� ��1,1�0 210.��

2008 2,0��,�� ,1�0 2,�� 8,8�� ,�28 ��,1�� 2�2.�1



S h t o j C a t

Pra, sipas përllogaritjeve të bëra duke u mbështetur në shpjegime e mësipërme Ministritë/ Institucionet Qendrore, në mënyrë të drejtpërdrejtë apo të tërthortë, për të zbatuar politikat sociale të

miratuara nga Kuvendi dhe Qeveria shqiptare, për fëmijët në Bashkinë e Durrësit për vitet 2006-2008, kanë caktuar fondet sipas tabelës 6 më poshtë:

tabela �: ndarja e buxhetit qendror sipas sektorëve në total dhe për çdo fëmijë për Bashkinë e Durrësit për vitet 200�-2008.

Vitet

Buxheti

Sektori arsimit parauniversitar Sektori i shëndetësisë Politika e mbrojtjes

sociale Shpenzime personeli Totali (000/lekë)

total për / fëmijë total për / fëmijë total për / fëmijë total për / fëmijë total për / fëmijë

200� ��,8�� 22.�1 28,�� 0.�� 12,��2 12.�� 8,1�0 1��.�� 1,22�,0�� 2�2.2�

200� ��,811 2�.�� 12,�20 0.22 10,��1 1�.� ��1,1�0 210.�� 1,��1,��2 2�1.�2

2008 �2�,�� 28.8� ��,�� 0.�� 10,�� 1�.2� ��,1�� 2�2.�1 1,��,1�0 2��.��


tabela �: raporti i buxhetit qendror për fëmijët për Bashkinë e Durrësit me buxhetin e përgjithshëm për vitet 200�-2008

Vitet Buxheti për fëmijët (000/lekë) Buxheti në total (000/lekë) Raporti i Buxh. për fëmijët / buxhetit total

200� 1,22�,0�� 1,��,1�1 �2.�

200� 1,��1,��2 1,8��,�2� ��.�

2008 1,��,2�0 2,2�0,�� .2


2. BUxHETI I QEVERISJES LOKALE pËR FËMIJËT

Edhe pushteti lokal, sikurse ai qendror, ndër politikat e tij ka përparësi mbrojtjen dhe përkujdesin për shtresat në nevojë, e ndër to kujdesin dhe mbrojtjen e fëmijëve. Veç akteve ligjore që u përmendën më sipër, të cilat pushteti qendror është i detyruar t’i zbatojë, Kuvendi ka miratuar Ligjin “Për organizimin dhe funksionimin e Qeverisjes Lokale”. Në këtë ligj janë disa nene apo pika të cilat vënë në dukje këtë detyrim të pushtetit lokal , si: neni 8/I, a , c ,III a, IV, neni 10/II b, c , IIIc, neni 11/3, neni 72.

Në dallim nga qeverisja qendrore, pushteti lokal, për shkak të afërsisë me komunitetin, bën planifikimin e buxhetit shumë më afër nevojave të shtresave të ndryshme të popullsisë, por, meqenëse edhe buxheti lokal ka të njejten strukturë me buxhetin qendror (në Republikën e Shqipërisë, buxheti i qeverisjes lokale ka të njejtën bazë me atë të buxhetit qendror, Ligjin “Për hartimin dhe zbatimin e buxhetit të shtetit” dhe ligjet periodike të buxhetit vjetor) duhet të bëjmë përllogaritjen e pjesës së buxhetit të Bashkisë së Durrësit për fëmijët, me të njejtën metodologji që u përdor për buxhetin qendror.

Pushteti lokal, perveç fondeve të veta, menaxhon edhe fondet e deleguara apo të kushtëzuara që vijnë nga buxheti qendror për qëllime të përcaktuara. Bashkia cakton fonde për institucionet e arsimit parauniversitar, kujdesit social dhe artit, kulturës e sportit. Gjithashtu, edhe nga buxheti i Bashkisë caktohen fonde për sektorë të tjerë si infrastruktura,

mbrojtja e mjedisit, etj., të cilët ndikojnë në mirërritjen e fëmijëve, por është e vështirë të llogaritet pjesa e tyre, në mënyrë të tillë që ai të shkojë drejtpërsëdrejti të fëmijët.

Caktimi i buxhetit të Bashkisë së Durrësit (pjesa ka shkuar drejtpërsëdrejti apo në mënyrë të tërthortë të fëmijët)

Një nga detyrimet ligjore për Bashkinë e Durrësit është edhe kujdesi ndaj fëmijëve, i cili shoqërohet edhe me fondet përkatëse. Këto fonde shkojnë për të mundësuar funksionimin e institucioneve që merren drejtpërsëdrejti me fëmijët siç janë institucionet arsimore apo ato të kujdesit të fëmijëve. Gjithashtu këto fonde jepen edhe në formën e ndihmës së drejtpërdrejtë për familjet në nevojë. Edhe fondet e caktuara në zërin “shpenzime personeli” për punonjësit e Bashkisë së Durrësit në mënyrë jo të drejtpërdrejtë shkojnë për fëmijët, me argumentimin e dhënë më sipër për pagat e personelit të Administratës Qendrore.

I. Bashkia e Durrësit cakton fondet për institucionet e arsimit parauniversitar, institucione që janë përgjegjësi edhe e qeverisjes qendrore edhe asaj lokale. Bashkia përgjigjet drejtpërsëdrejti për funksionimin dhe mirëmbajtjen e këtyre institucioneve. Kjo përgjegjësi është shoqëruar edhe me fondet përkatëse të caktuara nga buxheti i Bashkisë. Gjithashtu, Bashkia ka caktuar edhe fondet e


S h t o j C a t

saj për investime në këto objekte. Këto fonde dhe numri i nxënësve në shkolla për vitet 2008 paraqitet si në tabelën 8 më poshtë:

II.

tabela 8: Buxheti dhe numri i nxënësve për vitet 200�-2008 për arsimin parauniversitar në Bashkinë e Durrësit

Vitet Shpenzime operative(000/lekë)

Investime(000/lekë)

Totali buxhetit(000/lekë)

Nr. i Fëmijëvenë shkolla

Buxheti për fëmijë(000/lekë)

a b c d = b+c e f = d/e

200� ��,8�0 �,�00 �2,��0 2�,��8 2.1�

200� ��,�� 1�,�80 ��,8�� 2�,�0� 2.�2

2008 ��,000 ��,�1� ��,�1� 2�,082 �.1�

Burimi: Dep. Ekonomik

III. Bashkia e Durrësit cakton fonde për institucionet e kujdesit të fëmijëve siç janë çerdhet. Fondet e caktuara për

çerdhet, për vitet 2006-2008 dhe numri i fëmijëve në to, paraqitet si në tabelën 9 më poshtë:

tabela �: Buxheti dhe numri i fëmijëve në çerdhe për vitet 200�-2008 në Bashkinë e Durrësit

Vitet Korrente(000/lekë)

Investime(000/leke)

Totali buxhetit(000/lekë)

Nr. i fëmijëve në çerdhe

Buxheti për fëmijë(000/lekë)

a b c d = b+c e f = d/e

200� 1�,�0� 1�,�0� 10� 1��.82

200� 1�,�� 00 1�,8�� 1�0 12�.�1

2008 21,0�� 20,�00 �1,�� 1�1 2��.��


IV. Bashkia e Durrësit, nga fondet e saj, ka caktuar fonde për artin, kulturën dhe sportin për vitet 2006-2008. Pjesa e

këtyre fondeve dhe numri i fëmijëve që kanë përfituar drejtpërsëdrejti nga këto fonde, jepen në tabelën 10, më poshtë:

tabela 10: Buxheti dhe numri i fëmijëve që kanë frekuentuar për vitet 200�-2008 institucionet e artit, kulturës dhe sportit në Bashkinë e Durrësit

Vitet Nr. i fëmijëve Fondet në art, kulture, sport (000/lekë) Buxheti për fëmijë (000/lekë)

a b c d=b/c

200� 2�0 �,�� 11.8�

200� �01 �,�� 12.0�

2008 �2� �,0�0 1�.�1


V. Bashkia e Durrësit nga fondet e veta ka caktuar fonde për familjet me probleme

ekonomike e sociale për vitet 2006-2008, që paraqiten në tabelën 11, më poshtë:

tabela 11: Fondet e Bashkisë së Durrësit për vitet 200�-2008 për familjet në nevojë

Vitet Fondet e Bashkisë për familjet në nevojë (000/lekë)

Nr. i familjeve përfituese

Nr. i personave në këto familje




a b c d e f=b/d*e g=b/d

200� �� 1 �1 �� 8.18

200� 1,�02 �� 211 101 ��1 �.��

2008 �,1�0 �2 �� 1�� 1��2 �.��

Burimi: Dep. Ekonomik Bashkia Durres

VI. Në përfundim, siç llogaritëm buxhetin qendror, llogarisim edhe pjesën që shkon për fëmijët nga fondet e caktuara nga Bashkia e Durrësit për zërin “shpenzime

personeli”. Kjo pjesë e fondeve të caktuara nga Bashkia e Durrësit dhe përfituesit jepen në tabelën 11, më poshtë.


S h t o j C a t

tabela 12: numri i punonjësve për Bashkinë e Durrësit dhe fondet në zërin “Shpenzime personeli” për vitet 200�-2008

Vitet Shpenzime personeli (000/lekë)

Nr. i punonjësve të Bashkisë

Nr. i familjeve

Nr. i Personave në këto familje


Buxheti në total për fëmijët (000/lekë)


a b c d = c /1,5 e = d * 3,2 f = d *1,2 g=b/e*f h= g/f

200� �0�,�08 8�� 1�0� �1� 11�,�1� 1�0.22

200� ��,�� 8�1 �� 18�� 8� 12�,�� 18�.80

2008 �8�,8�� 18 �12 1��8 �� 1��,0�8 1��.��

Shënim: Këtu përfshihen të gjithë punonjësit buxhetore të ndërmarrjeve e institucioneve në varësi të Bashkisë që financohen totalisht nga fondet e Bashkisë..

Pra, sipas përllogaritjeve të bëra duke u bazuar në shpjegimet e mësipërme, buxheti i Bashkisë së Durrësit, në mënyrë të drejtpërdrejtë apo të tërthortë

për fëmijët për vitet 2006-2008, i llogaritur sipas tabelave 8, 9, 10, 11, 12, ka caktuar fondet sipas tabelës 13, më poshtë:

tabela 1�: Pjesa e buxhetit të Bashkisë së Durrësit për fëmijët për vitet 200�-2008

Vitet

Buxheti

Arsimi parauniversitar Çerdhet Kultura, arti, sporti Ndihma për

familjet e varfraShpenzime personeli Totali (00/lekë)

total për / fëmijë total për /

fëmijë total për / fëmijë total për /

fëmijë total për / fëmijë total për /

fëmijë

200� �2,��0 2.1� 1�,�0� 1��.82 �,�� 11.8� �� 8.18 11�,�1� 1�0.22 18�,�8� �1�.2�

200� ��,8�� 2.�2 1�,8�� 12�.�1 �,�� 12.0� ��1 �.�� 12�,�� 18�.8 208,��2 ��2.��

2008 ��,�1� �.1� �1,�� 2��.�� ,0�0 1�.�1 1,��2 �.�� 1��,0�8 1��.�� 2�1,��2 ��8.20

tabela 1�: raporti i buxhetit lokal për fëmijë në Bashkinë e Durrësit për vitet 200�-2008

Vitet Buxheti për fëmijët (000/lekë) Buxheti në total (000/lekë) Raporti i Buxh. për fëmijët / buxheti total

200� 18�,�8� �02,80� 20.�

200� 208,��2 �8�,002 21.2

2008 2�1,��2 1,��8,�� 1�.�

3. pËRFUNDIMI

Në mënyrë të përmbledhur, sipas përllogaritjeve në tabelat 6 dhe 13, mesatarisht, për çdo fëmijë të moshës 0-18 vjeç që banon në territorin

tabela 1�: Pjesa e buxhetit për çdo fëmijë të Bashkisë së Durrësit për vitet 200�-2008

VitetBuxheti Qendror Buxheti Lokal Totali (000/lekë)

Total për / fëmijë Total për / fëmijë Total për / fëmijë

200� 1,22�,0�� 2�2.2� 18�,�8� �1�.2� 1,�08,8�� 1.��

200� 1,��1,��2 2�1.�2 208,��2 ��2.�� 1,�00,8�� 8�.1�

2008 1,��,2�� 2��.�� 2�1,��2 ��8.20 1,81�,�� .��

Burimi i te dhenave per tabelat e mesiperme jane nga Dep. Ekonomik Bashkia DurresTë dhënat për vitet 2006 e 2007 janë marrë nga buxheti faktik; të dhënat për vitin 2008 janë marrë nga buxheti i planifikuar.

e Bashkisë së Durrësit nga buxheti qendror dhe ai lokal, për vitet 2006-2008 janë caktuar fondet në tabelën 15 më poshtë:


S h t o j C a t

1

41 Qeverisja Lokale

2. pLANI I VEpRIMIT pËR STRATEgJINË E BASHKISË SË DURRËSIT pËR FËMIJËT

Objektivat Masat Afatet kohore Institucionet zbatuese

Mbulimi financiar

Treguesit e monitorimit

STRUKTURAT MONITORUESE

ngritja e zyrës për monitorimin e zbatimit të konventës për të drejtat e fëmijëve pranë Bashkise së Durrësit

2008 uniCeF, Bashkia Durrës

ngritja e zyrës pranë Bashkisë;numri i personave të punësuar pranë zyrës.

ngritja e kapaciteteve teë stafit të strukturës monitoruese për të drejtat e fëmijëve

2008-200� Bashkia e Durrësit

uniCeF, Bashkia e Durrësit

numri i trajnimeve të përfituara;rritja profesionale e stafit të strukturës; Cilësia e programeve të kualifikimit të ofruara dhe të realizuara.

krijimi dhe forcimi i pikave të kontaktit në të gjitha njësite e QV�1 për problemet e mbrojtjes së fëmijëve

2008-200� njësia monitoruese

Pa kosto numri i marrëveshjeve të bashkëpunimit.

- njësia monitoruese për të Drejtat e Fëmijëve, monitoron zbatimin e objektivave të Strategjisë kombëtare për Fëmijët.

2008-2011 njësia monitoruese për të Drejtat e Fëmijëve

Pa kosto numri i raportimeve periodike të kryera dhe cilësia e tyre;% e rekomandimeve të zbatuara;% e buxhetit publik që shpenzohet për forcimin e institucioneve shtetërore që monitorojnë zbatimin e Strategjisë për Fëmijë të Bashkisë së Durrësit .

njësitë e QV-ve raportojnë periodikisht një herë në tre muaj pranë. njësia monitoruese për të Drejtat e Fëmijëve mbi zbatimin e Strategjisë.

2008-2011 institucionet e QV-ve

Pa kosto raportet periodike;masat e zbatuara nga QV-të.

- Fushate promovuese për strukturat për mbrotjen e fëmijëve në nivel lokal

2008-2011 njësia monitoruese për të Drejtat e Fëmijëve dhe ojF-të

1,000,000 lek numri dhe cilësia e fushatave promovuese;Vlerësimi i efektivitetit dhe ndikimit tek përfituesit;% e buxhetit të bashkise i shpenzuar për promovimin.

- Fushata promovuese për të drejtat e fëmijëve në bashkëpunim me median

2008 njësia monitoruese për të Drejtat e Fëmijëve

200,000 lek numri dhe cilësia e fushatave promovuese;Vlerësimi i efektivitetit dhe ndikimit tek përfituesit;%buxhetit të bashkise të shpenzuar për promovimin.

- Përgatitja e raporteve �, �, � mujore dhe e raportit vjetor për gjëndjen e fëmijëve në Durrës.

2008-2011 njësia monitoruese për të Drejtat e Fëmijëve

Pa kosto numri i raportimeve të përgatitura dhe paraqitura;Cilësia e raportimeve të paraqitura;Shkalla e përhapjes së raportimeve në të gjitha strukturat vertikale dhe horizontale;% e rekomandimeve të zbatuara.

raportimi vjetor pranë Sekretariatit teknik për Fëmijët mbi zbatimin e Strategjisë së Bashkisë për Fëmijët

200� njësia monitoruese për të Drejtat e Fëmijëve

Pa kosto numeri i raporteve të përgatitura;numeri i rekomandimeve të zbatuara.

- Baza e të dhënave për shërbimet sociale për fëmijët që ofrohen në nivel bashkie.

2008-200� njësia monitoruese për të Drejtat e Fëmijëve

Pa kosto % e buxhetit të shpenzuar për funksionimin e bazës së të dhënave;Vlerësimi i cilësisë dhe efektivitetit të përdorimit të bazës së të dhënave.


S h t o j C a t


Mbulimi financiar


- Fuqizimi i strukturave për mbrojtjen e fëmijëve në nivel lokal

2008 e në vazhdim

njQV, ojF Buxheti i njësive të qeverisjes lokale, ojF

numri dhe cilësia e programeve të kualifikimit të ofruara;numri i pjesëmarrësve;% e pjesëmarrësve në raport me numrin e përgjithshëm të administratës;Shkalla e përputhjes së kualifikimit me detyrat e nëpunësit sipas vendit të punës;Vlerësimi i cilësisë dhe efektivitetit të programeve të ofruara dhe përfituara;% e buxhetit publik të shpenzuar për rritjen e kapaciteteve;% e buxhetit publik në raport me buxhetin nga burime të treta.

NgRITJA E SISTEMIT PËR MBROJTJEN E FËMIJËVE NgA DHUNA

ngritja e njësisë për mbrojtjen e Fëmijëve(njmF) pranë Bashkisë

2008 Bashkia e Durrësitterres Des hommes

��0,000 lek Struktura ekzistojnë; janë përcaktuar detyrat, kompetencat dhe marrëdhëniet me institucionet shëndetësore, arsimore, policinë, ofrues shërbimesh, etj.;Vlerësimi cilësor i aktivitetit të strkturave dhe efektivitetit të aktivitetit.

Fuqizimi i njësisë për mbrojtjen e Fëmijëve

2008-2011 terres Des hommes,Bashkia Durrës,ojF

2�0,000lek

numri i trajnimeve të përfituara;rritja profesionale e stafit të struktures Cilësia e programeve të kualifikimit të ofruara dhe realizuara.

ngritja dhe fuqizimi i një rrjeti bashkëpunimi ndërinstitucional në nivel bashkie

2008-2011 njmF Pa kosto numri i institucioneve/aktorëve lokal të përfshirë;numri i rasteve të referuara;Cilësia e bashkëpunimitnumri i rasteve të trajtuara nga rrjeti.

raportimi i rasteve të fëmijëve të dhunuar

2008-2011 njmF Pa kosto numri i rasteve të fëmijëve të dhunuar;numri i fëmijëve të trajtuar.

nënshkrimi i një memorandumi bashkëpunimi me përcaktimin e detyrave dhe hapat përkatëse në rast identifikimi të një fëmijë të dhunuar

2008-2011 njmF Pa kosto numri i memorandumeve të bashkëpunimit të nënshkruara.

ngritja e një qendre, që është strehë e menjëhershme për fëmijët e dhunuar

200�-2011 Bashkia e DurrësitDonatore

Bashkia e Durrësit, Donatorë

% e buxhetit të shpenzuar;numri i punonjësve;Cilësia dhe numri i shërbimeve;kapaciteti i fëmijëve të qendrës.

hartimi i protokolleve të njmF për masat që duhet të ndërmerren në rastet e fëmijëve të dhunuar

2008-200� njmF Pa kosto hartimi i dokumentit;Përfshirja e legjislacionit;Detajimi i marrëdhënieve.

ndërmarrja e fushatave sensibilizuese për ndalimin e dhunës ndaj fëmijëve në shkolla dhe komunitet

2008-2010 njmF nuk ka informacion për kostot

numri i fushatave ndërgjegjësuese; numri i rasteve të identifikuara dhe të trajuara.


S h t o j C a t


Mbulimi financiar


raportimi periodik mbi numrin e fëmijëve të dhunuar

2008-2011 njmF Pa kosto numri i raporteve të përgatitura dhe paraqitura;Cilësia e raporteve të paraqitura;Shkalla e përhapjes së raportimeve në të gjitha strukturat vertikale dhe horizontale.

Përshtatja e infrastrukurës në Drejtoritë e Policisë në mjdise për fëmijët e dhunuar

200�-2011 ministria e Brendshme, Donaorë

ngritja e ambienteve;ndryshimi i sjelljes gjatë intervitimit të fëmiëjve% e buxhetit të shpenzuar.

ngritja e kapaciteteve të punonjësve për fëmijët e dhunuar në bashki, sistemin shëndetësor, arsimor, polici dhe gjyqësor

200�-2010 Bashkia e Durrësit

�00,000 lek numri i përftuesve të trajnuar; numri i trajnimeve të ofruara; % e përtuesve përkundrejt totalit të grupit që është objekt;rritja profesionale e përfituesve;Cilësia e programeve të kualifikimit të ofruara dhe realizuara.

MBROJTJA E SOCIALE E FËMIJËVE

Rritja e cilësisë së shëbimeve për fëmijët me aftësi të kufizuar

identifikimi i fëmijëve me aftësi të kufizuara dhe ndërtimi i programeve për ndërhyrjet përkatese të tyre

2008 Bashkia e Durrësit FShDPak, Qendrat Shendetësore Pa kosto

nr. i fëmijëve të identifikuar, % e fëmijëve që përfitojnë shërbime;nr i shërbimeve të ofruara; Cilësia e shërbimeve.

evidentimi i problemeve të familjeve me fëmijë me aftësi të kufizuar

200�-2010

Bashkia e Durrësit Pa kosto

hartimi i një baze të dhënash;Cilësia e analizës për familjet.

Zbatimi i decentralizimit të shërbimeve sociale

Përmirësimi i infrastrukturës bazë për shërbimet për fëmijët me afësi të kufizuar

200�-2011 zyra e urbanistikës-Bashkia e Durrësit Pa kosto

% e ndërtimeve të reja që zbatojnë politika për fëmijët me aftësi të kufizuar.

ngritja e kapaciteteve të mësuesve në Plm

200�-2010

Dar, ministria e Punes, Çështjeve Sociale dhe Shanseve të Barabarta, ojF

nuk ka informacion për kostot

numri i trajnimeve të përfituara;rritja profesionale e stafit të strukturës; Cilësia e programeve të kualifikimit të ofruara dhe realizuara.

Perfshirja e punonjësit social dhe psikologut prane Plm

200�-2010 Dar, ministria e Punës, Çështjeve Sociale dhe Shanseve të Barabarta


ofrimi i kurseve profesionale (hoteleri dhe profesione teknike) për fëmijët me aftësi të kufizuar të moshës 1�-18 vjeç

200�-2011

Bashkia e Durrësit, Dar, shkollat profesionale

200.000 lek në vit

nr i përftuesve për vit;% e buxhetit të shpenzuar;nr i kurseve të ofruara; Cilësia e kurseve dhe rritja e kapaciteteve;numri i fëmijëve që mund të ushtrojnë profesionin.

ndermarrja e fushatave sensibilizuese për përfshirjen e fëmijëve me aftësi të kufizuar në Qendrën Ditore

2008-2011

Bashkia Durrës, Qendra Ditore Publike


numri i fëmijëve të regjistruar;% fëmijëve që largohen nga qendra; % e buxhetit të shpenzuar për fushatë.


S h t o j C a t

1

42 Ky objektiv është marrë nga Strategjia Kombëtare e Fëmijëve


Mbulimi financiar


Sensibilizimi i prindërve për përfshirjen e femijëve me aftësi të kufizuar në kopshte

2008-2011

Bashkia Durrës, ojF

100,000lek

numri i fëmijëve të regjistruar;% e fëmijëve që largohen nga kopshti; % e buxhetit të shpenzuar për fushatë.

ndërgjegjësimi me legjislacionin për paaftësinë në zonat e marxhinalizuara (kënetë, Poro romano, Spitallë, etj.)

2008-200�

Bashkia e Durrësit, ojF


numri i takimeve;numri i pjesëmarrësve të takimeve; rritja e informacionit fëmijëve të regjistruar;% e buxhetit të shpenzuar për fushatë.

Përmirësimi i situatës së fëmijëve rom

evidentimi i problemeve të fëmijëve rom Pa kosto

ofrimi i shërbimeve psiko-sociale mbështetëse për këtë komunitet 200�-2011


numri i fëmijëve të trajtuar;numri i shërbimeve;Cilësia e shërbimeve;Vlerësimi i efektshmërisë.

ofrimi i kursve profesionale për fëmijët e komunitetit rom 2010

zyra e Punës, Qendra “Sot për të ardhmen”

ministria e Punës, Çështjeve Sociale dhe Shanseve të Barabara, zyra e Punës Durrës

% e buxhetit të shpenzuar;numri i përfitueve;rritja e kapaciteteve;numri i kursve të ofruara;Cilësia e kurseve.

Trafikimi i fëmijëve

zbatimi i Detyrimeve që dalin nga Strategjia kombëtare e trafikimit�2

në vazhdimësi njesia e njQV Durrës

Mbrojtja e fëmijëve nga varfëria dhe përjashtimi social

inspektimi periodik i punës së fëmijëve.

2010-2011 Bashkia e DurrësitojF

nuk ka të dhëna për kostot

numri i fëmijëve të evidenuar;numri i zonave të inspektuara; numri i fëmijëve të shmangur nga puna e shfrytëzimi dhe që janë trajtuar; Cilësia e shërbimeve të ofruara;% e territorit të inspektuar.

ngritja e një qendre multidisiplinare në zonën e marxhinalizuar të Spitallës

2008-200� Bashkia e Durrës,it Shoqata e grave me Probleme Sociale

1,200,000 lek numri i përfituesve në vit;% e përfituesve kundrejt totalit të fëmijëve të zonës;numri i stafit të punësuar;numri i shërbimeve të ofruara;Ciësia e shërbimeve;% e buxhetit të shpenzuar nga fondet publike dhe % e burimeve të tjera.

ofrimi i kampeve verore për femijet e zonave të marxhinalizuar

2008-200� Bashkia Durrës, 1,800,000 lek numri i fëmijëve përfitues;kategoritë e përzgjedhura;Buxheti i shpenzuar.

ofrimi i kursve profesionale për fëmijët e marxhinalizuar nga zona e kënetës

2008-200�

zyra e Punës, Qendra “Sot për të ardhmen”

nuk ka të dhëna për kostot

% e buxhetit të shpenzuar;numri i përfituesve;rritja e kapaciteteve;numri i kurseve të ofruara;Cilësia e kurseve; Vleresimi i efektshmërisë.


S h t o j C a t


Mbulimi financiar


mbeshtjetja e kostos se udhëtimit per femijet e moshes 1�-18 vjec të zones Spitalle dhe Porto romano qe frekuentojne shkollen e mesme

2008-2011 Bashkia Durrës nuk ka të dhëna për kostot

numri i përfituesve;% e buxhetit të shpenzuar.

alternativa të formimit profesional, punësimit dhe ndihmës sociale për familjarët e fëmijëve të rrugës.

në vazhdimësi njQV, ojF, zyra e Punes

Sipas buxhetit të miratuar, donatorët

numri i fëmijëve që rikthehen në shkollë;numri i programeve të formimit profesional;% financimit nga buxheti i shtetit në raport me % e financimit nga donatorët (me projekte);Vleresimi i efektshmërisë.

NgRITJA E NJË RRJETI TË QËNDRUESHËM TË SHËRBIMEVE KOMUNITARE PËR FËMIJËT

I

De-institucionalizimi.- konsolidimi i modelit të shërbimeve “shtëpi-familje” për fëmijët

në vazhdimësi

mPCSShB, ShSSh, ojF

Buxheti i shtetit për vitet 2008-2010

niveli i përhapjes së nismave dhe territori i mbuluar;niveli i kualifikimit të personelit;Vleresimi i efektshmërisë;% buxhetit në raport me totalin e buxhetit;numri i përfituesve nga këto shërbime, në raport me numrin e përgjithshëm të atyre që kanë nevojë për këto shërbime.

ngritja e shërbimeve të reja ditore në përputhje me nevojat e identifikuara nga komitetet e planifikimit komunitar dhe njësitë lokale.-

- Përfshirja e ojF-ve dhe ofruesve të tjerë në procesin e vlerësimit të nevojave dhe ofrimin e shërbime në nivel lokal.

2008-2011

2008-1010

Bashki, ojF

mPÇSShB, mB, ShSSh, Shoqata e Bashkive

nuk ka informacion për kostot.

numri i shërbimeve të ngritura; numri i përfituesve; numri i trainimeve të organizuara; numri i punonjësve që kanë marrë pjesë; materialet e përgatitura dhe të shpërndara. % e rritjes së numrit të punonjësve socialë në nivel lokal;% e rritjes së numrit të punonjësve socialë në institucione publike në raport me ato jo publike;.numri i punonjësve të kualifikuar në një vit;numri i qendrave në varësi të pushtetit lokal;numri i qendrave të reja të krijuara;numri i programeve të kualifkimit të realizuara në vit;numri i pjesëmarrësve;numri i qendrave në të cilat zbatohen standartet e miratuara;numri i shërbimeve të këshillimit të krijuara;rritja e nivelit profesional si rezultat i trajnimeve të realizuara.

KUJDESI PËR SHËNDETIN E FËMIJËVE

Reduktimi i nivelit teë vdekshmërisë së fëmijëve nën 5 vjeç në 10/1000 lindje të gjalla deri në 2015

numri i rasteve të vdekshmërisë së fëmijëve nën � vjeç për 1000 fëmijë, i përshkallëzuar në vite.


S h t o j C a t


Mbulimi financiar


ofrimi i një shërbimi spitalor me cilësi të lartë për fëmijët.

2008 - 2011 mShP Buxheti i Shtetit

% e territorit të mbuluar me shërbim shëndetësor;Vlerësimi i cilësisë së shërbimeve të ofruara;% e përdorimit të shërbimeve të ofruara;% e plotësimit të nevojës për shërbim spitalor;numri i mjekëve /infermierëve të larguar nga qendrat spitalore dhe shëndetësorë;% e buxhetit publik të shpenzuar në shërbimin spitalor dhe koeficienti i ndryshimit vjetor.

ofrimi i shërbimeve cilësore të kujdesit parësor të bazuar në komponentët e kujdesit kurativ, parandalues dhe promocional për shëndetin e fëmijës.

2008 - 2011 mShP Buxheti i shtetit

% e ndryshimit të treguesit të vdekshmërisë foshnjore;% e ndryshimit të treguesve kombëtarë të shëndetit;% e buxhetit të shpenzuar në shërbimin parandalues në raport me atë kurues.

ofrimi i shërbimeve cilësore të kujdesit parësor të bazuar në komponentët e kujdesit kurativ, parandalues dhe promocional për shëndetin e nënës.


% e ndryshimit të treguesit të vdekshmërisë amtare;% e ndryshimit të treguesve kombëtarë të shëndetit;% e buxhetit të shpenzuar në shërbimin parandalues në raport me atë kurues.

organizimi i fushatave ndërgjegjësuese për nënat e reja për të ndjekur shërbimin mjekësor


numri i nënave të informuara;numri i fushatave në vit;% e nënave që ndjekin shërbimin mjekësor.

rritja e numrit të mjekëve specialist për banorë


numri i mjekëve për banorë

90% e popullsisë e edukuar mbi parimet e kujdesit shëndetësor të gojës dhe 90% e grupmoshës 0-6 vjeç që do të përfitojë nga fluorizimi deri në vitin 2015.

ofrimi i shërbimit stomatologjik për fëmijët deri në 18 vjeç


% e shkollave në të cilat funksionon shërbimi dentar publik;% e shkollave në të cilat nuk funksionon shërbimi publik dentar sipas shpërndarjes territoriale.

Përmirësimi i infrastrukturës së shërbimit stomatologjik (�%)

2008 mSh Buxheti i shtetit

% e rritjes së buxhetit të shpenzuar në infrastrukturë fizike;% e rritjes buxhetit të shpenzuar në rritjen e kapaciteve profesionale;Vlerësimi i cilësisë së shërbimit të ofruar dhe përfituar;Vlerësimi i efektshmërisë së shërbimit të ofruar dhe përfituar.

Sigurimi me vaksina dhe imunizimi me vaksina të detyrueshme të mbajtur respektivisht në nivelet 100% dhe mbi 99%.


S h t o j C a t


Mbulimi financiar


Vaksinimi i femijëve 2008 - 2011 mShP Buxheti i shtetit

treguesit kombëtarë të vaksinimit dhe % e ndryshimit periodik;treguesi i krahasueshmërisë me vendet e rajonit.

Infrastrukura shëndetësore

Përmirësimi i infrastrukturës së qendrave shëndetësore

2008 - 2011 mShP & Bashkia Durrës

Buxheti i shtetit

numri i qendrave spitalore të rindërtuara;% e buxhetit shpenzuar

Përmirësimi i infrastrukturës së konsultorit të nënave

200� - 2011 mShP & Bashkia e Durrësit

Buxheti i shtetit

% e buxhetit të shpenzuar.

informatizimi i të dhënave shëndetësore në nivel bashkie

200� - 2011 mShP & Bashkia e Durrësit

Buxheti i shtetit

% e buxhetit të shpenzuar;% e zonave të qytetit të përfshirë në sistem.

EDUKIMI I FËMIJËVE

Decentralizimi

trainimi i stafit mësimor në nivel shkolle

2008

Shkolla, ShPmBuxheti i shtetit

numri i trainimeve të organizuara; numri i punonjësve që kanë marrë pjesë; materialet e përgatitura dhe të shpërndara.

Studimi demografik i gjëndjes dhe nevojave të shkollave të arsimit parauniversitar në Durrës

200�-2011

Bashkia e Durrësit, Dar


Zhvillimi i profesionit të edukatorëve

trajnimi i edukatoreve të cerdheve

2010-2011

Bashkia e Durrësit

nuk ka informacion për kostot. Bashkia e Durrësit e donatorë

numri i trainimeve të organizuara. numri i punonjësve që kanë marrë pjesë. materialet e përgatitura dhe të shpërndara.

Burimet mësimore alternative

Pasurimi i bibliotekave të fëmijëve në shkolla.

2008-2010

maSh

nuk ka informacion per kostot., Buxheti i shtetit

numri i shkollave të pasuruara me bibliotekë;numri i titujve të librave të shtuar për vit;% e buxhetit të shpenzuar;numri i fëmijëve që përdorin bibilotekën dhe % e tyre ndaj totalit të nxënësve për shkollë.

kompjuterizimi i shkollës dhe i informacionit të përditësuar

2008-2010

maSh

nuk ka informacion për kostot., Buxheti i shtetit

numri i shkollave që zbatojnë tik; % e buxhetit të shpenzuarnumri i fëmijëve që përdorin tik dhe % e tyre përkundrejt totalit të nxënësve për shkollë.

Infrastruktura në shkolla dhe kopshte

Përmirësimi i infrastrukturës së 2-� shkollave ekzistuese në vit

2008-2011maSh, Bashkia e Durrësit


numri i shkollave të rikonstruktuara;% e buxhetit të shpenzuar

hapja e shkollave të reja publike parauniversitare



numri i shkollave të hapura% e buxhetit të shpenzuar


S h t o j C a t


Mbulimi financiar


Sistemimi dhe gjelbërimi i oborreve të shkollave

2008-2011

Bashkia e DurrësitmaSh


Numri shkollave të rikonstruktuara me oborre% e buxhetit të shpenzuarSipërfaqja e gjelbërt për shkollë,% e shkollave që kanë sipërfaqe të gjelbërt

Përmirësimi i palestrave dhe mjediseve sportive në shkolla



numri i palestrave të ngritura;% e buxhetit të shpenzuar.

Përmirësimi i rrjetit të kanalizimit në kopshte dhe shkolla

2008-2011Bashkia e Durrësit


% e buxhetit të shpenzuar;numri i shkollave dhe kopshteve të përmirësuara.

Përmirësimi i infrastrukturës në kopshtet publike



% e buxhetit të shpenzuar;numri i kopshteve të rindërtuara.

Sigurimi i bazës materiale dhe didaktike në shkolla


nuk ka informacion për kostot % e buxhetit të shpenzuar

Pasurimi i bazës materiale didaktike e laboratorike dhe futja e teknologjisë së informacionit në shkolla

2008-2011

maSh, Bashkia e Durrësit


numri i laboratorëve të ngritura;% e buxhetit të shpenzuar për laboratorët;numri i shkollave që zbatojnë tik.

Integrimi i grupeve të marxhinalizuara

zbatimi i projektit të maSh. Shansi i dytë” , për fëmijët që kanë braktisur shkollën, fëmijët që punojnë

2008-2011

Dar

Pa kosto

numri i fëmijëve të përfshirë

identifikimi i fëmijëve me aftësi të kufizuar që nuk ndjekin shkollën. Përfshirja në sistemin arsimor

2008-2011 Bashkia e DurrësitDar

Pa kostonumri i fëmijëve të identifikuar;% e fëmijëve që futen në sistemin arsimor.

Përfshirja e fëmijëve romë në shkolla

2008-2011 Bashkia e DurrësitDarojF


numri i fëmijëve që ndjekin shkollën;% e braktisjes së shkollës.

hapja e kurseve për mësimin e gjuhës amtare për fëmijët romë.

200�-2011 ojF, Dar, Bashkia e Durrësit


numri i fëmijëve të regjistruar;numri i kurseve.

zhvillimi i programeve të arsimit të mesëm për fëmijë e shkollës së Plm

Shpërrndarja e librave falas për fëmijët e familjeve të varfra

200�-2011 Bashkia e Durrësit, Dar

nuk ka informacion për kostot,

nr. i fëmijëve të përfshirë;% e fëmijëve përkundrejt totalit; % e buxhetit të shpenzuar.

Aktivitete për të drejtat e njeriut

zhvillimi i orëve jashtëshkollore mbi të drejtat e fëmijëve

2008-2011 Dar Pa kosto% e orëve jashtëshkollore

zhvillimi i aktiviteve mbi të drejtat e fëmijëve ndërmjet shkollave

2008-2011 Dar, ojF nuk ka informacion për kostot

numri i aktiviteteve të zhvilluara;numri i fëmijëve të përfshirë;numri i shkollave.

mbështetja e aktiviteteve për të drejtat e fëmijëve në shkolla

2008-2011 Dar% e buxhetit të shpenzuar për aktivitetet.


S h t o j C a t


Mbulimi financiar


PJESËMARRJA E FËMIJËVE

Fuqizimi i strukturave të fëmijëve

2008- 2011

ngritja e Qeverive të nxënësve në shkollat e sistemit parauniversitar publik

2008- 2011Drejtoria arsimore rajonale Pa kosto

numri i Qn të ngritura në vit% e shkollave që nuk kanë Qn përkundrejt totalit të shkollave në nivel bashkie

trajnimi i Qeverive të nxënësve në shkolla

2008- 2011

Dar ojF


numri i Qn-ve të ngritura në vit

ngritja e kapaciteteve të koordinatoreve të QV në shkolla

2008- 2011

Drejtoria arsimore rajonale

numri i trajnimeve të zhvilluar në vit;numri i koordinatorëve të trajnuar;rritja e nivelit profesional si rezultat i trajnimeve të realizuara.

ngritja e një Qendre rinore për fëmijët e qytetit

200�-2011 Bashkia e Durrësit, Dar 200 milion lek

Qendra e ngritur dhe e pajisur

Dhënia e mjediseve pa qera për Parlamentin rinor të Durrësit

200�Bashkia e Durrësit

hapja e një zyre për Parlamentin rinor në Durrës

institucionalizimi i marrëdhënieve ndërmjet Parlamentit rinor dhe Dar

2008-200�Dar dhe Parlamenti rinor Pa kosto

nënshkrimi i një marrëveshjeje bashkëpunimi

organizimi i takimeve për shkëmbim përvoje ndërmjet Qn-ve të shkollave të mesme

2008-2011

Dar Pa kosto

numri i takimeve të zhvilluara në vitnumri i shkollave të përfshira

Rritja e pjesëmarrjes së fëmijëve

2008- 2011

Përfshirja e fëmijëve si grup këshillimor pranë Bashkisë dhe këshillit Bashkiak të Durrësit

200�

Bashkia e Durrësit Pa kosto

numri i fëmijëve të përfshirë;numri i vendimeve të konsultuara me fëmijët

Caktimi i një fondi të veçantë për Parlamentin rinor për organizimin e aktiviteteve ndërgjegjësuese

200�

Bashkia i Durrësit, Parlamenti rinor 200.000 lek

% e financimit nga buxheti i bashkisë në raport me totalin e buxhetit;% e rritjes së buxhetit të caktuar për fëmijët në një vit.

monitorimi periodik i politikave të Bashkisë së Durrësit nga Parlamenti rinor

200�- 2011

Parlamenti rinor

hartimi i raporteve periodike të monitorimit;Publikimi i raporteve.


S h t o j C a t


Mbulimi financiar


E DREJTA E ARgËTIMIT TË FËMIJËVE

Zhvillimi i aktiviteteve ndërgjegjësuese dhe sportive

2008-2011

organizimi i aktiviteteve ndërgjegjësuese me Parlamentin rinor

200�-2011

Bashkia e Durrësit, Parlamenti rinor 200.000 lek

numri i fëmijëve të përfshirë në aktivitete; numri i personave të ndërgjegjësuar;numri i fushatave të organizuara në vit;% e personave të ndërgjegjësuar.

organizimi i kampionatit të lojrave me dorë ndërmjet shkollave të mesme të qytetit të Durrësit

2008-2011

Dar

numri i aktiviteteve të zhvilluara në vit;numri i fëmijëve të përfshirë në aktivitete;numri i shkollave të përfshira në aktivitete.

organizimi i aktiviteteve promovuese me fëmijët

2008-2011

Bashkia e Durrësit �0.000.000

% e buxhetit të shpenzuar;numri i aktiviteteve të zhvilluara;numri i fëmijëve/shkollave të përfshirë.

organizimi i aktiviteteve sportive për fëmijë

2008-2011

Bashkia e Durrësit, Dar

100.000

% e buxhetit të shpenzuar;numri i aktiviteteve të zhvilluara;numri i fëmijëve/shkollave të përfshirë.

organizimi i aktiviteteve kulturore për fëmijët

2008-2011Bashkia e DurrësitQendra kulturore e FëmijëveParlamenti rinor 800.000

numri i aktiviteteve të zhvilluar në vitnumri i fëmijëve të përfshirë në aktivitetenumri i shkollave të përfshira në aktivitete

Shpërblim për nxënësit e dalluar dhe aktivistë të të drejtave të njeriut” të investojmë sot për një të ardhme të sigurt nesër”

2008-2011

Bashkia e Durrësit 1.� milion

numri i bursave të ofruara në vit

strategjia dhe plani i veprimit bashkia durrës · kuadrit ligjor e institucional. ... ekspertësh...

Documents