Su Kirliliği Kontrolü ve Su Kaynaklarının Yönetimiyle İlgili

Mevzuat

Dr. Talat MÜFTÜOĞLUBursa İl Çevre ve Orman Müdürlüğü

BURSA-2010

• Su; tarımsal üretim, endüstriyel kullanım, enerji üretimi, ulusal güvenlik konularda önemli bir yere sahip olup yeterli ve uygun kalitede olması, ekonomik ve sosyal kalkınma için gereklidir.

• Su ihtiyacı, yeryüzü ve yeraltı su kaynaklarından karşılanmaktadır. İnsanın doğaya müdahalesi sonucu, ekolojik dengenin bozulmasına bağlı olarak su kaynakları, giderek yok olup kirlenmektedir.

A- Dünyadaki toplam suyun %97.5’i tuzlu sudur.

B- Toplam Suyun yaklaşık % 2.5’i tatlı sudur.Bunun tamamına yakını buzullarda ya da yeraltındadır.

C- Bu nokta buzullarda ya da yeraltında olmayan % 0.01’lik küçük bölümü simgelemektedir.

A

B

Dünya Su Sistemi

Ortalama(*) Alt/Üst Sınırlar (**)

Toplam Hacim (A) 1.420.240Tuzlu Su (%97.5) 1.350.103

Okyanuslar 1.350.000 1.320.000 - 1.370.000İçdenizler 103 85,4 125,0

Tatlı Su (%2.5) (B) 70.137Yeraltısuyu 48.000 7.000 - 330.000Buzullar 22.000 16.500 - 29.200Topraktaki Nem 49,7 16,5 - 150,0

Bitki ve Hayvanlardaki su 7,1 1 - 50

Göller 67,1 30 - 150Atmosferdeki Nem (C) 12,1 10,5 - 14,0Akarsular 1,47 1,02 - 2,12

Dünyadaki Su Kaynakları (bin m3)

(*) Geometrik Ortalama, sağ sütunda verilen en düşük ve en yüksek değerlerin kareköklerinin çarpımı.(**) En son yapılan 10 çalışmanın sonucunda ortaya çıkan en düşük ve en yüksek değerler.Kaynak: David H. Speidelve arkadaşları, “In Perspectives on Water: Uses and Abuses” New York, OxfordUniversity Press.

• Dörtde üçü suyla kaplı olan Dünyamızda, kaynakların %70’i tarımsal üretimde kullanılmaktadır

• Kişi başına düşen yıllık ortalama su miktarı ( Dünya Ort. 7.600 m3)

• Bir ülkenin su zengini sayılabilmesi için kişi başına düşen yıllık su miktarının en az 10.000 m3 olması gerekir

(Kaynak WWF)

Irak 2.020 m3Asya ülkeleri

3.000 m3

Batı Avrupa ülkeleri

5.000 m3

Afrika 7.000 m3

Amerika 18.000 m3

Türkiye 1430 m3

TÜRKİYE’NİN SU KAYNAKLARI

• Yıllık ortalama yağış: 643 mm• Ortalama yıllık yağış miktarı:501 milyar m3

YÜZEY SULARIYıllık yüzey akışı : 183.68 milyar m3

Kişi Başına Su Tüketimi(m3) Ülkenin Durumu

> 10.000 su zengini

3.000 – 10.000 kendi ihtiyaçlarını karşılayabilen

1.000 – 3.000 su sıkıntısı bulunan

< 1.000 su fakiri

• Kullanılabilir yüzey suyu :98 milyar m3• Yıllık çekilebilir yeraltısuları :14 milyar m3TOPLAM KULLANILABİLİR SU: 112 milyar m3

ÜLKEMİZDE SU TÜKETİMİ VE DAĞILIMI

SANAYİ10% İÇME VE

KULLANMA15%

TARIMSAL SULAMA

75%

Su Kaynakları Yönetimi

• Su kaynaklarının korunması ve yönetimi konusunda birçok Bakanlık ve Kuruluş görev yapmakta olup Anayasa, Kanun, Kanun Hükmünde Kararname, Tüzük, Yönetmelik, Tebliğ, Genelge hiyerarşisinde,genel yasa niteliği taşıyan medeni kanundan, kurum/kuruluş ve işletmelerin yetki, görev ve yükümlüklerini belirleyen yasalara kadar birçok mevzuat bulunmaktadır. Güncel yasal düzenleme olması nedeniyle, 2872 sayılı (11/08/1983) Çevre Kanunu ve buna bağlı olarak çıkartılan, Su Kirliliği Kontrolü ve Su Kaynaklarının yönetimiyle ilgili yönetmelikler, ayrı bir önem ve özellik taşımaktadır.

Anayasa’nın, Sağlık Hizmetleri ve Çevrenin Korunması başlıklı 56. maddesinde yer alan “Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir” ilkesi ile ülkemizde ilk defa çevre kirliliği kavramı kanun konusu olmuştur.

• Su kaynakları ve yönetimiyle ilgili, yatırımcı/denetleyici kuruluşlar olarak; Sağlık Bakanlığı, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile Çevre ve Orman Bakanlığını sayabiliriz. Bunun yanında, Büyükşehir Belediye Başkanlıkları ile Belediye Başkanlıklarının, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Liman Başkanlıklarının da denetim, kullanma ve deşarj izinlerine ilişkin yetkileri bulunmaktadır. Yine, Medeni Kanun ve Ceza Kanunu ile İstimlâk Kanunu da, su kaynakları ile ilgili hükümler içermektedir.

Görev-Sorumluluk-Yetki

İlgili Kuruluş Yasal Dayanak

Su Kaynaklarının Korunması

İçişleri Bakanlığı

-831 sayılı Kanun ile Şehir Kasaba ve Köylerde (Köy KanunuGereğince İhtiyar Meclisleri)Belediye olan yerlerde Belediyeler tarafından yapılmaktadır.-442 sayılı Köy Kanunu ile Suların temiz tutulması köylününmecburi işi sayılmıştır.-1580 sayılı Belediyeler Kanunu ile Belediyeler.-3030/5216 sayılı Kanun ile Büyükşehir Belediyeleri.-2560 sayılı Kanuna dayanılarak kurulan su idareleri.-5302 sayılı Kanunla yönetilen İl Özel İdareleri

Bayındırlık ve İskan Bakanlığı

-3621 sayılı Kıyı Kanunu ile deniz,tabi ve suni göl ile akarsukıyıları.-6785/3194 sayılı İmar Kanunu

Sağlık Bakanlığı

-3017 ve 181 sayılı Kanun ile İçme sularının sağlık koşullarınauygunluğunu denetleme.

-1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunun 237 ve 238 sayılıMaddeleri ile su kaynaklarının korunması

Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı -1380 sayılı Kanun ile Su Ürünleri Kaynaklarının kirliliktenkorunması

Çevre ve Orman Bakanlığı

-2872/5491 sayılı Çevre Kanunu ve bu kanuna bağlı olarakçıkarılan konuyla İlgili Yönetmelikler

-6200 sayılı Kanun ile DSİ Genel Müdürlüğü

-167 sayılı Kanun ile Yeraltı sularının inceleme, tahsis, işletme,koruma ve belge işleri DSİ Genel Müdürlüğüne.

Su Kaynaklarının Korunması İle İlgili Sorumlu Kuruluşların Görevleri

• Su kaynaklarında, fiziksel kirlenmeye neden olan etkenlerden erozyonun kontrolü ise yine Çevre ve Orman Bakanlığı ve bu Bakanlığa bağlı DSİ Genel Müdürlüğü ile İl Özel İdarelerinin görevleri arasındadır.

• Su kalitesiyle ilgili olarak, 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu ve Yönetmeliği, Türk Standartları Enstitüsünün TS-266 nolu İçme Suyu Standardı ile Sağlık Bakanlığı’nın 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanununa dayalı ilgili yönetmelikleri bulunmaktadır.

• 3017 sayılı Yasa ve 181 sayılı KHK ile İçilecek ve kullanılacak suların sağlık koşullarına uygunluğunu denetleme görevi, Sağlık Bakanlığı’na verilmiştir. Yine, 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ile genel sağlık koruma görevleri verilmiştir. Bu Kanun, su kaynaklarının yönetimi ve korunması, akarsulara evsel/endüstriyel atıkların deşarjına/atılmasına yönelik hükümler ve bu maddelere ait cezai hükümler içermektedir

Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’nca, su ürünleri kaynaklarının kirlilikten korunması amacıyla 1380 sayılı Su Ürünleri Kanununu uyarınca;• İç sularda, su ürünleri üreme ve istihsal yerlerinin doldurulması,

kurutulması, şeklinin ve yatağının değiştirilmesi, buralardan kum, çakıl, taş çıkartılması ile buralara taş, toprak, moloz vs. dökülmesi teşebbüsünde bulunmadan önce, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’nın mütalaasına dayalı olarak ilgili mercilerden izin almak zorunludur,

• Üreme havuzu tesis etmek ve su ürünleri yetiştirmek isteyenler, Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı’na müracaat ederek, izin almak zorundadır,

• Sanayi kuruluşları ve iş yerleri, atıksularını ve zararlı maddelerini, su ürünleri üreme ve istihsal yerlerine, civarına akmasını önleyici tedbirleri almak ve arıtma tesisi kurmak ve işletmekle yükümlüdür.

• Yine, Su Ürünleri Yönetmeliği’nde, iç sulara ve denizlerdeki istihsal yerlerine dökülmesi yasak olan zararlı maddeler ve alıcı ortama ait kabul edilebilir değerler listesi ile sulara boşaltılabilecek atıklar yer almaktadır.

• Kanun ve yönetmelikler, muhtelif cezai hükümleri içermektedir.

• Sular hakkındaki Kanun, suyun temini ve idaresini Belediye olan yerlerde Belediyelere, köylerde Köy Kanunu gereğince İhtiyar Meclisine vermekte,

• İçme suları, kaynak ve yollarına zarar verecek ve sağlık şartlarını bozacak şekilde tarla açmak, hayvan barındırmak ve sulamak, Belediye veya İhtiyar Meclislerince yasaklanabilmektedir.

• Köy Kanunu ile suların temiz tutulması köy halkının zorunlu işleri arasında sayılmıştır.

• 1580 sayılı Kanun ile Belediyelere, 5216 sayılı Kanuna göre Büyükşehir Belediyelerine, çevre sorunları ve bu kapsamda değerlendirilen su kirliliği kontrolü konusunda yetki ve görevler verilmiştir.

• BUSKİ’nin kurulmasıyla birlikte, atıksuların kanalizasyon şebekesine deşarjı ile içme ve kullanma suyu temin edilen yüzeysel ve yer altı su kaynaklarının kirlenmeye karşı korunması hakkında, yasal düzenlemeler yapılmıştır.

• İl Özel İdareleri, köye yönelik hizmetler (belediye sınırları dışında) imar, yol, su, kanalizasyon, katı atık, çevre, acil yardım ve kurtarma, orman köylerinin desteklenmesi, ağaçlandırma, park ve bahçe tesisine ilişkin hizmetleri yapmakla görevli ve yetkilidir,

• Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nca yürütülen İmar Kanunu, kentsel kanalizasyon ile toplum sağlığını etkileyen şehircilik konularında,

• Deniz, göl ve akarsu kenarlarında inşa edilecek binalarla, belediye hudutları ve mücavir sahalar dışında bulunan ancak, bölge planlaması ve/veya sanayi bölgesi kurulmasına uygun ve turistik önemi olan araziler hakkındahükümler içermektedir. Kanun “İçme ve kullanma suyu temin edilen ve temin edilecek olan baraj, göl, gölet gibi satıhta bulunan su kaynaklarının mutlak ve kısa mesafeli koruma alanı içerisindeki yapılar ile içme ve kullanma suyu temin edilen yeraltı su kaynakları etrafında bırakılan koruma alanı içerisindeki yapılar, bu kanun hükmünden yararlanamaz” diyerek, bu alanlardaki yapıların af kapsamına girmediğini, yıkılmalarını ön görmektedir

• İmar Kanunu “Ruhsatsız veya ruhsat ve eklerine aykırı olarak başlanan yapılar, ruhsatı iptal edilerek, ruhsata aykırı/ruhsatsız yapılan bina Belediye Encümeni/İl İdare Kurulu kararına müteakip Belediye/Valilikçe yıkılır ve masrafı yapı sahibinden tahsil edilir” hükmünü içermektedir.

• Kıyı Kanununda “Deniz, tabii ve suni göller ve akarsularda kıyı kenar çizgisinin tespiti, kıyıların kullanılması ve korunması ile kıyılarda doldurma ve kurutma yolu ile kazanılan alanlarda, deniz ve göllerin kıyılarının devamı niteliğinde olan sahil şeritlerinde planlama esasları” belirlenerek, mevzuata aykırı yapılaşmalarda İmar Kanunu hükümlerinin uygulanabilirliğine atıfta bulunulmuştur .

Çevre ve Orman Bakanlığı:• DSİ görevi; yerüstü ve yeraltı sularının zararlarını

önlemek ve bunlardan çeşitli yönlerden faydalanmayı sağlamak, taşkından koruma ile su kirlenmesini önlemeye kadar geniş yorumlar içermektedir.

• DSİ tesislerin her türlü zarardan korunması, kirlenmelerinin önlenmesi konusunda, Medeni Kanun ve Umumi Hıfzıssıhha Kanunlarına başvurulmaktadır.

• Yeraltı Suları Hakkındaki Kanun, yeraltı suyu teknik esaslarına uygun olarak tanımlanmış olup bu alanların sınır ve karakteristiklerinin Bakanlar Kurulu’nca kabul ve ilan edilmesi esası getirilmiştir. Yeraltı sularını inceleme, tahsis, işletme, koruma ve belge verme işleri, DSİ Genel Müdürlüğü’ne verilmiştir.

• Çevre Kanunu, çevrenin korunması ve her geçen gün büyük boyutlara ulaşan çevre sorunlarının çözümlenmesi konusunda önemli güncel düzenlemeler getirmiştir. Amacı, bütün canlıların ortak varlığı olan çevrenin, sürdürülebilir çevre ve sürdürülebilir kalkınma ilkeleri doğrultusunda korunmasını sağlamaktır.

• Kanunda, atık oluşumunu kaynağında azaltan, atıkların geri kazanılmasını sağlayan, çevre ile uyumlu teknolojilerin kullanımına ilişkin ilkelere yer verilmiştir. Katılımcılık ilkesinden hareketle, çevrenin korunması ve kirliliğin önlenmesiyle iyileştirilmesi aşamasında, toplumun bütün kesimlerine görev ve sorumluluk verilmiştir.

• Çevrenin Korunması başlıklı Madde-9 “Ülkenin deniz, yeraltı ve yerüstü su kaynaklarının ve su ürünleri istihsal alanlarının korunarak kullanılmasının sağlanması ve kirlenmeye karşı korunması esastır” denilerek, çevre koruma temel değerlerini yansıtan hükümlere yer verilip, biyolojik çeşitliliği, doğal kaynakları koruma ve kullanım esasları katılım ilkesine dayandırılmıştır.

Doğal/yapay, devamlı/geçici, suları durgun/akıntılı, acı, tatlı/tuzlu, denizlerin gel-git hareketlerinin çekilme devresinde altı metreyi

geçmeyen derinlikleri kapsayan bütün sular, bataklık, sazlık ve turbalık alanlar.

Başlıca su kaynaklarımız.

Sel kontrolu, Yeraltı sularının beslenimi,Sediment ve besin depolanması,

İklim değişikliğinin kontrolu, Su arıtımıBiyolojik çeşitlilik rezervuarları, Sulakalan ürünleri

(Birçok balık ve su kuşu türü için yetişme ortamı sağlayan önemli vahşi yaşam ortamları)

Dinlenme/Turizm, Kültürel değerler

Kanunda, sulak alanların doldurulması ve kurutulması yoluyla arazi kazanılamayacağı, kazanılan arazilerin, faaliyet sahibince eski hâline getirilmesi hükmü getirilmiştir. - Su ürünleri istihsal alanları ile ilgili alıcı ortam standartlarının, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı’nca belirleneceği belirtilerek, denizlerde yapılacak balık çiftliklerinin, hassas alan niteliğindeki koy, körfezler ile doğal, arkeolojik SİT alanlarında yapılması yasaklanmıştır. • Çevre Kanunu Madde-10 “Gerçekleştirmeyi planladıkları

faaliyetleri sonucu çevre sorunlarına yol açabilecek kurum, kuruluş ve işletmeler, Çevresel Etki Değerlendirmesi Raporu veya proje tanıtım dosyası hazırlamakla yükümlüdürler….” hükmüne dayanılarak hazırlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, ÇED kapsamına giren projelerin işletme öncesi, işletme sırası ve işletme sonrası dönemde izlenmesi ve denetlenmesini kapsamaktadır.

• ÇED incelemesi yapılmaksızın, Ülkenin egemenlik alanlarındaki denizlerden, akar ve kuru dere yatakları ile göl yataklarından kum, çakıl ve benzeri maddelerin alınması, çevre kirliliği oluşturduğuna karine sayılarak yasaklanmıştır

• İzin Alma, Arıtma ve Bertaraf Etme Yükümlülüğübaşlıklı (ÇK) Madde 11’de, atıksu altyapı sistemlerini kurmakla sorumlu birimler (Atıksu altyapı tesisleri yönetimleri) tanımlanmış olup bu birimler, sorumluluk bölgelerinde oluşan atıksuların toplanması, iletilmesi ve bertaraf edilmesi işlemlerini yerine getirmekle yükümlüdürler.

• Kanunla; liman, tersane, gemi bakım-onarım, gemi söküm, marina gibi kıyı tesisleri; kendi tesislerinde ve gemi ve diğer deniz araçlarında oluşan petrollü, yağlı katı atıklar ve sintine, kirli balast, slaç, slop gibi sıvı atıklar ile evsel atıksu ve katı atıkların alınması, depolanması, taşınması ve bertarafı ile ilgili işlemleri ve tesisleri yapmak veya yaptırmakla yükümlü kılınmıştır.

• Çevre Kanun’u, deniz, göl ve akarsulara yönelik, su kirliliğiyle ilgili hükümlerde, kirliliğe neden olan kişi ve kuruluşlar için caydırıcı nitelikte idari para cezalarıgetirmiştir.

• Yine, yasalara aykırı hareket eden veya belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen kurum ve işletmelerin faaliyetlerini durdurma yetkisini, Bakanlık/Mahallin en büyük mülki idare amirine tanımıştır. Ayrıca, çevre ve insan sağlığı yönünden tehlike yaratan faaliyetler Bakanlıkça ya da denetim yetkisinin devredildiği kurum ve merciler tarafından kısmen veya tamamen, süreli veya süresiz olarak durdurulabilmektedir.

• Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği’nin (04.09.1988-SKKY) amacı, Ülkenin yeraltı ve yerüstü su kaynakları potansiyelinin korunması ve en iyi bir biçimde kullanımının sağlanması için, su kirlenmesinin önlenmesini sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle uyumlu bir şekilde gerçekleştirmek üzere gerekli olan hukuki ve teknik esasları belirlemektir.

• SKKY, su ortamlarının (deniz, göl, yüzeysel sular, yeraltı suları) kalite sınıflandırmaları ve kullanım amaçlarını, su kalitesinin korunmasına ilişkin planlama esasları ve yasaklarını, atıksuların deşarj ilkelerini (Sektörler İçin Atıksu Deşarj Standartlarını) ve deşarj izni esaslarını (Alıcı Ortamlara Yapılacak Atıksu Deşarjlarıyla İlgili İzinleri), atıksu altyapı tesisleri ile ilgili esasları ve su kirliliğinin önlenmesi amacıyla yapılacak izleme ve denetleme usul ve esaslarını kapsar.

• Atıksu altyapı tesisleri yönetimi; atıksu altyapı tesislerinin inşası, bakımı ve işletilmesinden sorumlu olan; Büyükşehir Belediyeleri, Belediyeleri, Organize Sanayi Bölgesi yönetimlerini, küçük sanayi sitelerinde kooperatif başkanlıklarını, serbest ve/veya endüstri bölgelerinde bölge müdürlüklerini, kültür ve turizm koruma ve gelişme bölgelerinde, turizm merkezlerinde Kültür ve Turizm Bakanlığını veya yetkili kıldığı birimleri, mevcut yerleşim alanlarından kopuk olarak münferit yapılmış tatil köyü, tatil sitesi, turizm tesis alanlarında site yönetimlerini/tesis işletmecileri.

İçme ve Kullanma Suyu Rezervuarının Koruma Alanları

④ Uzun Mesafeli Koruma Alanı (3000 m)③Orta Mesafeli Koruma Alanı (1000 m)② Kısa Mesafeli Koruma Alanı (700 m)① Mutlak Koruma Alanı (300 m)İçme ve Kullanma Suyu Rezervuarı

• İçme Suyu Elde Edilen veya Elde Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik; İçme suyu temini amacıyla kullanılan ya da kullanılması planlanan yüzeysel sular ile ilgili esasları, kalite kriterlerini ve bu suların içme suyu amaçlı kullanılabilmesi için uygulanması gereken arıtma tiplerini belirlemeyi amaçlamaktadır.

• Kapsam olarak, içme suyu temini amacıyla kullanılan ya da kullanılması planlanan yüzeysel suların karakteristik özelliklerini, suyun dahil olduğu kategoriye göre uygulanacak arıtma tiplerini ve bu sularda izlenmesi gerekli parametreler için referans ölçüm metotları, örnek alma ve analiz sıklıklarını içermektedir.

• Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği, sağlık amacıyla kullanılan sular ile yüzme havuzlarındaki sular haricindeki, yüzme ve rekreasyon amaçlı kullanılan sulara uygulanacak kriterlerin belirlenmesi, izlenmesi, denetlenmesi ve raporlanması, esaslarını kapsamaktadır.

• Yönetmelik, İnsan sağlığını, çevreyi korumak üzere, yüzme ve rekreasyon amaçlı kullanılan suların kalitesini belirlemek, bu suların başta mikrobiyolojik olmak üzere her türlü kirletici ile kirlenmesinin engellenmesini sağlamayı amaçlamaktadır.

• Tehlikeli Maddelerin Su ve Çevresinde Neden Olduğu Kirliliğin Kontrolü Yönetmeliği’nin amacı; su ve çevresinde tehlikeli maddelerden kaynaklanan kirliliğin tespiti, önlenmesi ve kademeli olarak azaltılmasıdır.

• Yönetmelik; yüzeysel sularda, haliç sularında, bölgesel sularda kirliliğe neden olan tehlikeli maddelerin belirlenmesi, kirlilik azaltma programlarının oluşturulması, kirliliğin önlenmesi ve izlenmesi, suya deşarj edilen tehlikeli maddelerin envanterinin yapılması, deşarj standartları ve kalite kriterlerinin belirlenmesini, kapsamaktadır.

• Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği. Amacı, kentsel atıksuların toplanması, arıtılması ve deşarjı ile belirli endüstriyel sektörlerden kaynaklanan atıksu deşarjının olumsuz etkilerine karşı çevreyi korumaktır.

• Kapsamı, kanalizasyon sistemlerine boşaltılan kentsel ve belirli endüstriyel atıksuların toplanması, arıtılması ve deşarjı, atıksu deşarjının izlenmesi, raporlanması e denetlenmesidir

• Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği’nin amacı, özellikle su kuşları yaşama ortamı olarak uluslararası öneme sahip sulak alanlar hakkındaki sözleşme (Ramsar Sözleşmesi)’nin uygulanmasına yönelik, uluslararası öneme sahip olsun veya olmasın tüm sulak alanların korunması, geliştirilmesi ve bu konuda görevli kurum ve kuruluşlar arasında işbirliği ve koordinasyon esaslarını belirlemektir.

• Yönetmelik, Ramsar Sözleşmesi çerçevesinde uluslararası öneme sahip olsun veya olmasın tüm sulak alanlar ile bu alanlarla ilişkili habitatların korunması ve akılcı kullanımı, sulak alanların yönetimi ile Ulusal ve Yerel Sulak Alan Komisyonlarına ilişkin usul ve esasları kapsamaktadır.

• Kum Çakıl ve Benzeri Maddelerin Alınması, İşletilmesi ve kontrolü Yönetmeliği, ülkenin egemenlik alanlarındaki denizlerden, akarsu ve kuru dere yataklarından, göl yataklarından ve tarım arazilerinden kum, çakıl ve benzeri maddelerin alınması işletilmesi ve kontrolü ile ilgili esasları kapsamaktadır. Amacı, kum, çakıl ve benzeri maddelerin çevreye ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde alınması, işletilmesi ve kontrolü ile ilgili esasları düzenlemektir.

Atıksu Altyapı Tesisleri Yönetimi• Atıksu arıtımı ve bertarafı; evsel/endüstriyel nitelikteki

atıkların, fiziksel, kimyasal, biyolojik yöntemler veya ileri arıtma teknolojileri kullanılarak, bulundukları ortamdan uzaklaştırılıp, çevreye daha az zararlı olacakları formlarda, başka ortamlara aktarılmalarını sağlayaraktır.

• Arıtma tesislerinde kullanılacak yöntem, atıksuyun cinsine, karakterizasyonuna, miktarına ve arıtma tesisinin kurulacağı yere göre belirlenir.

• Evsel nitelikli atıksular; genellikle fiziksel-biyolojik arıtma yöntemleri uygulanıp, kimyasal madde kullanmaksızın atıksu içerisinde yetiştirilen mikroorganizmalar sayesinde, kirliliğin bertarafı sağlanır.

• Endüstriyel nitelikli atıksular; fiziksel, kimyasal veya biyolojik arıtma yöntemleri ayrı ayrı veya birlikte kullanılır. Kimyasal arıtma yönteminde, kirliliğe yol açan maddelerin atıksuya ilave edilen kimyasal maddeler ile reaksiyona girerek bertaraftı sağlanır.

ATIKSU KİRLİLİK DEŞARJLARININ KAYNAKLARA GÖRE DAĞILIMI

DİĞER9%

TARIM22%

SANAYİ33%

MADEN8%

EVSEL20%

ULAŞTIRMA8%

Arıtma Tesisi Bulunmayan Kuruluşlar

Kamu Sektörü

Kuruluşları84%

Özel Sektör Kuruluşları

16%

Organize Sanayi Bölgeleri

Hükmü Şahsiyet Kazanan 251 Ad, Faal 131 AdArıtma Tesisi Olan 36 + Arıtması olan Belediye kanalizasyonununa bağlı14 =

50 Ad OSB atıksu arıtma tesisi hizmetinden faydalanıyor

Arıtılmayan Atıksu62%

Arıtılan Atıksu38%

Atık su arıtma tesisi bulunan endüstri kuruluşları sadece %9′dur.

Arıtma Tesisine Sahip Olan İşletmeler9%

Arıtma Tesisine Sahip

Olmayan İşletmeler

Yılda 930 Milyon m³ endüstriyel atık sudan

(%78’i arıtılmaksızın doğrudan göl, ırmak ve denizlere)

Arıtılmayan Endüstriyel Atık Sular

78%

Arıtılan Endüstriyel Atık Sular

22%

Arıtma Tesisine Sahip TuristikTesisler 19%

Arıtma Tesisine Sahip Olmayan Turistik Tesisler

81%

• Ancak, arıtma tesisi yapmak, tam olarak çevrenin korunması anlamına gelmemekte bu tesislerin düzenli olarak işletilmesini sağlamak gerekmektedir. Çevre Kanununun 29.maddesinde, arıtma tesisi kuran, işleten ve yönetmeliklerle belirtilen yükümlülükleri yerine getiren kuruluşların arıtma tesislerinde kullandıkları elektrik enerjisi tarifesinde, sanayi tesislerinde kullanılan tarifenin yüzde ellisine kadar indirim uygulamaya, Bakanlar Kurulu’nun yetkili kılındığı hususlarına yer verilmiştir.

Arıtma Hizmeti Verilen Belediye Sayısı(1994-2009)Nüfusun % 67’sinin atık suları arıtılmaktadır.

71 75 82106 119

238248

278

322362

408436 452

0

100

200

300

400

500

19941995

19961997

19982001

20022003

20042006

20072008

2009

BELEDİYELERE AİT ATIKSU ARITMA TESİSLERİNİN ARITMA TÜRÜ (%)

14%

73%

13%

Fiziksel ArıtmaBiyolojik Arıtmaİleri Arıtma

2010 Hedefi, yılda toplam belediye nüfusunun %73’nun atık sularını arıtmaktır.

Ülkemizdeki 3225 Belediyeden(2321 belediyede kanalizasyon sistemi vardır,

belediye kanalizasyonlarından 3,37 milyar m3 atıksu deşarjı)

41,90%45,20%

1,40%

3,60%3,60%4,30%

Akarsu Baraj Arazi Diğer Deniz Göl-Gölet

Atıksu Altyapı Yönetimi Adı Atıksu Arıtma Tesisi Durumu

Mevcut atıksu arıtma tesisleri

BUSKİ BATI ATIKSU ARITMA TESİSİ

100 İşletmenin evsel ve endüstriyel nitelikli atıksuları ile diğer evsel nitelikli atıksular (87500m3/gün)

BUSKİ DOĞU ATIKSU ARITMA TESİSİ

250 İşletmenin evsel ve endüstriyel nitelikli atıksuları ile diğer evsel nitelikli atıksular (240000m3/gün)

BURSA OSB ATIKSU ARITMA TESİSİ

OSB içerisinde faaliyet gösteren işletmelerin evsel ve endüstriyel nitelikli atıksuları (toplam 80000 m3/gün)

DEMİRTAŞ OSB ATIKSU ARITMA TESİSİ

OSB içerisinde faaliyet gösteren işletmelerin evsel ve endüstriyel nitelikli atıksuları (70000 m3/gün)

İNEGÖL OSB ATIKSU ARITMA TESİSİ

OSB içerisinde faaliyet gösteren işletmelerin evsel ve endüstriyel nitelikli atıksuları +İnegöl Belediyesi Kanalizasyonu

S.S. YEŞİL ÇEVRE ARITMA TESİSİ İŞLETME KOOP.

Gürsu, Kestel Belediyelerinin kentsel nitelikli+Gürsu, Kestel OSB+ Kestel,Barakfakih Sanayi Bölgelerinde faaliyet gösteren işletmelerin evsel ve endüstriyel atıksuları

NİLÜFER ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ

BUSKİ ile protokol yapılmış olup OSB içerisinde faaliyet gösteren işletmelerin evsel atıksuları Batı AAT’ye ulaşmaktadır.

40 işletmenin endüstriyel nitelikli atıksuları atıksu arıtma tesisine ulaşmaktadır.

KARACABEY BELEDİYESİ ATIKSU ARITMA TESİSİ

Karacabey Belediyesi’nin evsel nitelikli atıksuları ile kanalizasyona bağlı işletmelerin atıksuyu AAT’ye ulaşmaktadır.

YENİCE BELEDİYESİ ATIKSU ARITMA TESİSİ

Yenice Belediyesi’nin evsel nitelikli atıksuları ile 30 işletmenin atıksuyu AAT’ye ulaşmaktadır (Deşarj izn. var).

DERİ ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ

Atıksu arıtma tesisinin birinci kademesi (4000 m3/gün) tamamlanmış ve devreye alınmış olup ikinci kademesinin (4000 m3/gün) devreye alma çalışmaları sürmektedir.

BUSKİ’nin Mudanya ve Gemlik Derin Deniz Deşarjı Projeleri

Mudanya’da 60 işletme, Gemlik’te ise 150 işletmenin, evsel ve endüstriyel nitelikli atıksuları Derin Deniz Deşarjı ile Marmara Denizine deşarj edilmekte olup Proje onay işlemleri tamamlandı. Deşarj izni safhasında

İş Termin Planı veren OSB’ler HASANAĞA OSB, YENİŞEHİR OSB, MUSTAFAKEMALPAŞA OSB, MUSTAFAKEMALPAŞA MERMER İHT. OSB

İş Termin Planı veren Belediyeler

Çakırlı Belediyesi, Çeltikçi Belediyesi, Elbeyli Belediyesi, Keles Belediyesi, Mustafakemalpaşa Belediyesi (Yalıntaş, Tatkavaklı, Ovaazatlı, Tepecik Belediyeleri dahil), Orhaneli Belediyesi, Yeniköy Belediyesi, Yenişehir Belediyesi, Büyükşehir Belediyesi,Orhangazi Belediyesi, Boyalıca Belediyesi, Büyükorhan Belediyesi

İş Termin Planı vermeyen Narlıca Belediyesi, Sölöz Belediyesi, Yenisölöz Belediyesi, Alanyurt Belediyesi, İznik Belediyesi, Cerrah Belediyesi, Kınık

İLİMİZDE ATIKSU AÇISINDAN GENEL DURUM ( A. A. T )

Sonuç ve Öneriler• Sınırlı su kaynaklarımız, nüfus artışı, köyden kente göç,

plansız kentleşme/sanayileşme ve su havzalarının yapılaşmaya açılmasına bağlı olarak kirlenip, geri dönülemez biçimde tükenmektedir.

• Mer’i mevzuatta, su kaynaklarına ilişkin hükümlerin varlığı göz önüne alındığında, konunun ne derece kapsamlı olduğu ortaya çıkmaktadır.

• Su kirliliğinin önlenmesine yönelik mevzuatta, geçmişte görülen dağınıklık ve yetersizlikler, 2872 sayılı Çevre Kanunu ile bu Kanuna bağlı olarak yayımlanan, yönetmeliklerin yürürlüğe girmesiyle büyük ölçüde giderilmiştir.

• Atık oluşumunun azaltılmasına yönelik kalkınma ve çevre programları yürütülerek, temiz üretim teknolojilerinin uygulanması benimsenmelidir.

• Su kirliliğinin önlenmesi ve ekosistemlerin korunması için evsel/endüstriyel atıksu arıtma teknolojileri geliştirilmelidir.

• Kaçak su kullanımının önüne geçilerek, sanayide kullanılan suyun geri dönüşümlü kullanımına yönelik projeler geliştirilmelidir.

• Yasal düzenlemeler çerçevesinde, arıtılmış atıksu kalitesi yükseltilerek, tarımsal sulamada kullanılması, önemli bir ihtiyaca cevap verecektir.

• Hukuk sisteminin uygulamada başarıya ulaşması için yetkili ve sorumlu olan kuruluşların, teknik personel ve laboratuar gibi altyapı tesisleri konusunda, kurumsallaşması ve yeterli düzeye gelmesi ile mümkündür.

• Çabamız, insanlığın ekonomik kaygılar sonucu, su gibi temel bir ihtiyacı karşılayamayacak durumda olduğu ve bu yüzden savaşacağı bir dünyaya gitmemek, hayatla özdeşleştirdiğimiz kısıtlı su kaynaklarını, elimizle yok etmemektir.