su ve toprak kaynaklarilarinin etkİlİ kullanimi ve barajlar
DESCRIPTION
SU VE TOPRAK KAYNAKLARILARININ ETKİLİ KULLANIMI VE BARAJLARTRANSCRIPT
SU VE TOPRAK KAYNAKLARILARININ ETKİLİ KULLANIMI VE
BARAJLAR
Prof. Dr. Hasan TOSUNBGD Başkanı
ESOGU İnşaat Mühendisliği BölümüÖğretim Üyesi
Toprak Kaynakları
Yüzölçümü : 77.95 milyon haTarım Arazileri :28.05 milyon haSulanabilir arazi :25.85 milyon haEkonomik S. Arazi: 8.2 milyon ha
Mevcut sulanan arazi: 3.5 milyon ha
SU KAYNAKLARI
Yıllık Yağış (ort) :643 mmYağış miktarı :501 km3
Yıllık akış :186.1 km3
Tüketilebilir su :95.0 km3
Fiili tüketim :39 km3
Kıtaiçi Su Kaynakları
Nehirler ve Göller
Kıtaiçi Su Kaynakları
ve Havzalar
Türkiye Su Havzaları
26 su havzası
Havza
Karakteristikleri
Dünyadakibirim su dağılımı
(1995 yılı)
DünyadakiTatlı Su
dağılımı(2000 yılı)
Dünyadakibirim su dağılımı
(2025 yılı)
Kişi Başına Kullanılabilir Su miktarı
(m3/YIL)(Kıta Ortalamaları)
7.600
23.000
7.000
5.000
3.000
Dünya Ortalaması
Güney AmerikaOrtalaması
Afrika Ortaması
Batı Avrupa Ortalaması
Asya Ortalaması
Ülk
e-K
ıta O
rtal
amas
ı
Kişi Başına Kullanılabilir Su miktarı (m3/YIL)
(Çevre Ülkeler)
1.200
1.300
1.430
2.020
SURİYE
LÜBNAN
TÜRKİYE
IRAK
0
1000
2000
3000
4000
m3 /
kiş
i baş
ına
yıld
a
1960 2000 2030
Nüfus 28 milyon
Nüfus 67.8 milyon Nüfus
100 milyon
Yıllara göre birim su dağılımı-Türkiye
Birim su esasındasınıflama
DURUM Su Kaynağı(m3/kişi)
1995 2025
Nüfus(milyon)
DünyaNüfusunaOranı (%)
Nüfus (milyon)
DünyaNüfusuna Oranı (%)
Su Kıtlığı Var< 500
500-1 0001 077587
1910
1 783624
259
Su Sıkıntısı Var1 000-1 700 669 12 1 077 15
Su Yeterli >1 700 3 091 55 3 494 48
Sınıflandırma Dışı 241 4 296 4
Toplam 5 665 100 7 274 100
FAO (2002), Crops and Drops: Making the Best Use of Water for Agriculture, Rome.
Kişi başına su tüketimi m3/yıl
ABD 1693 m3
AVRUPA 726 m3
AFRİKA 244 m3
2003 Yılı Su Tüketim Değerleri
74%
15%
11%
SULAMA 29,6 milyar m3
İÇMESUYU 6,2 milyar m3
SANAYİ 4,3 milyar m3
Ülkemizin Mevcut Su Potansiyelini
Kullanım oranları
Tarımda%72
İçme ve kullanmada %16
Sanayi %16
SULAMA 72 milyar m3
İÇMESUYU 18 milyar m3
SANAYİ 22 milyar m3
64%
20%
16%
2030 Yılı Su Tüketim Değerleri
112
22
18
72
40,1
4,3
6,2
29,6
Toplam
Sanayi
İçme suyu
Suyu
Sek
tör
2030 yılı 2003 yılı
Su TüketimDeğerleri
Milyar m3
Suyun kullanımOranları
SEKTÖR Dünya Gelişmiş Ülkeler
Gelişmekte Olan
Ülkeler
Az Gelişmiş Ülkeler
Avrupa Türkiye
Tarım 67-70 39 52 86 33 72-75
Sanayi 22-23 46 38 7 51 10-12
İçme ve Kullanma
8-10 15 10 7 16 15-16
Enerji Kurulu Güç Değerleri ve
Kapasite Kullanımı (2005 Yılı)
Kurulu Güç (MW)
Üretim Kapasitesi
(milyar kWh/yıl)
Fiili Üretim Kapasitesi
(milyar kWh/yıl)
Kapasite Kullanımı
(%)
Kömür 10 076 67.7 44 65
Akaryakıt 3 110 20.5 8.5 41
Doğalgaz 13 484 102.3 66.5 65
Hidroelektrik 12 941 46.5 42 90
TOPLAM 39 611 237 161 68
Enerji Üretimimizin Kaynaklara Göre Dağılımı
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Mily
ar k
Wh
Termik Hidroelektrik
Kömür %27
Akaryakıt%5
%27
Doğalgaz
% 41
Yıllık Elektrik Enerjisi Üretimimiz (Milyar kWh)
0102030405060708090
100110120130140150160
1975
1981
1983
1985
1987
1989
1991
1993
1995
1997
1999
2001
2003
2005
YILLAR
Mily
ar k
Wh TERMİK
HİDROLİK
Kurulu GüçDağılımı
Kurulu güç MW Toplam Güç MW
EÜAŞ SANTRALLARITERMİK 7.640.9
18.750.6HİDROLİK 11.109.7
EÜAŞ’A BAĞLI ORTAKLIK SANTRALLARI TERMİK 2.154.0 2.154.0
ÖZELLEŞTİRME KAPSAM VE PROGRAMINDAKİ SANTRALLAR TERMİK 1.680.0 1.680.0
İŞLETME HAKKI DEVREDİLEN SANTRALLARTERMİK 620.0
650.1HİDROLİK 30.1
MOBİL SANTRALLAR TERMİK 749.7 749.7
YAP İŞLET SANTRALLARI TERMİK 6.101.8 6.101.8
YAP İŞLET DEVRET SANTRALLARI
TERMİK 1.449.6
2.449.0RÜZGAR 17.4
HİDROLİK 982.0
SERBEST ÜRETİM ŞİRKET SANTRALLARITERMİK 2.024.7
2.246.1HİDROLİK 221.5
OTOPRODÜKTÖR SANTRALLARI
TERMİK 3.473.1
4.038.6RÜZGAR 2.7
HİDROLİK 562.8
TÜRKİYE TOPLAM KURULU GÜÇ
TERMİK 25.893.8
38.819.9RÜZGAR 20.1
HİDROLİK 12.906.0
Kişi başına yıllık elektrik
enerjisi tüketimiÜLKELER KİŞİ BAŞINA TÜKETİM
(kWh)Dünya ortalaması 2 500
Gelişmiş Ülkeler ortalaması
8 900
ABD 12 232
TÜRKİYE 2 150
Bazı Ülkelerdeki Hidroelektrik
Potansiyel GelişimiÜLKE Teknik
Potansiyelx106
(kWh/yıl)
Geliştirilen Potansiyel
x106
(kWh/yıl)
(%)
ABD 376 322 86
Japonya 132 103 78
Norveç 171 116 68
Kanada 593 332 56
Türkiye 237 46.5 20
Ülkemizin Hidroelektrik
Potansiyeli
TEORİK : 433 MİLYAR kWh
TEKNİK DEĞERLENDİRİLEBİLİR :216 MİLYAR kWh
TEKNİK ve EKONOMİK :130 MİLYAR kWh
50%
29%
21%
TEKNİK OLARAK DEĞERLEDİRİLEMEZ
EKONOMİK OLMAYAN
EKONOMİK
Ülkemizin Enerji Arz-Talep Dengesi
215
151
176
205
221
238
257
277
151
212
237
193183179186
193 197203
209
163
190
160
200
169179
189
224
100
150
200
250
300
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013
Yıllar
Güv
enili
r üre
tim (m
ilyar
kW
h)
Azami Talep
Asgari Talep
Üretim
HES’lerinMevcut Durumu (2005 Yılı Sonu)
İNŞA HALİNDE
%10
İŞLETMEDE %36
İNŞA EDİLECEK
%54
12 878 MW
3 962 MW19 857 MW
POTANSİYEL : 36 697 MW (716 HES)
İŞLETMEDE : 12 878 MW (138 HES)
DSİ : 10 380 MW (55 HES)
DİĞER : 2 498 MW (83 HES)
TÜRKİYE’DE BARAJLAR
94%
6%
small damslarge dams
(2004 verilerine göre)
baraj sayısı = 1175
Büyük baraj sayısı =1011
BARAJ ENVANTERİ
(2004 verilerine göre)
Beton baraj sayısı = 17
Dolgu baraj sayısı =1168
1%
99% concrete dams
embankment dams
98.5 %
1.5 %
BARAJ ENVANTERİ
0
10
20
30
40
50
5-15 15-25 25-50 50-75 75-100 100-125 125-150 150-175 175-200 >200
Height from foundation (m)
perc
ent o
f ent
ire
dam
s
142
527
356
70
23 8 5 4 3 2
Source: DSA of Turkey
YÜKSEKLİK SINIFLAMASI
05
10152025303540
<1950 1950-1960 1960-1970 1970-1980 1980-1990 1990-1999 2000-2005
Years
perc
ent o
f ent
ire
dam
s
88
3 8
248
393340
95
Source: DSA of Turkey
BİTİŞ YILI SINIFLAMASI
9
4
7
0 10 20 30 40
ATATÜRK
KARAKAYA
KEBAN
YILLAR
Geri ÖdemeGelir
Yılda yatırımı geri ödemiştir.
HES ProjeleriGeri Ödemesi
ÇÖZÜM NEDİR ?
İklim değişikliği
Zıt manzaralar
İklim Değişikliğinin Etkisi
(Ülke esasında)
(Şen, 2007)
İklim Değişikliğinin Etkisi
(Havza esasında)
(Şen, 2007)
Havza esasında örgütlenme
Havza ve Komisyon Örgütlenmesi
26 Havza Müdürlüğü
4 Komisyon Başkanlığı
?
About 400 large dams (> 60 m high) under construction in 50 countries;the majority have 2 or more functions.
Madagascar
Present total installed capacity: 254 MW No. of large dams: 2
Per capita consumption 51 kWh/year
Potential for up to 180,000 MW of hydro
Per capita water consumption 15-30 litres/day
Ethiopia
Present total installed capacity: 635 MW No. of large dams: 6
Per capita electricity consumption: 27 kWh/year
Technically feasible hydro potential: 45,000 MW
Per capita water consumption 10-20 l/day
Zambia
Present installed capacity: 1774 MW (mostly hydro) No of large dams: 3
Per capita consumption 474 kWh/year
6000 MW of hydro technically feasible
WATER POVERTY
lack of sufficient renewable water resources is not the crucial factor in water accessibility
From BERGA, 2007
From Bartle, 2005TEŞEKKÜRLER