suan sunandha rajabhat university gel การใช้ภาษาไทย · 2017-09-01 ·...

GEL ๑๐๐๑ การใชภาษาไทย

Thai Usage

มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา Suan Sunandha Rajabhat University

ส านกวชาการศกษาทวไปและนวตกรรมการเรยนรอเลกทรอนกส

: หนวยท ๔ : การพด

ค าน า

การอยรวมกนในสงคมจ าเปนตองมการตดตอสอสาร รบรเรองราวซงกนและกน การใชภาษาจงเขามามบทบาทชวยใหการตดตอสอสารเกดประโยชนสงสด สอดรบกบยคสงคมแหง การเรยนร และโลกแหงเทคโนโลยทมการพฒนาไปอยางรวดเรว รายวชาการใชภาษาไทยเปนรายวชาในกลมวชาศกษาทวไปทมงเนนใหผ เ รยนมความร ความสามารถในการใชภาษาเพอการสอสารอยางมประสทธภาพและมทกษะในการสบคน สามารถน าเสนอผลงานดวยการใชสออเลกทรอนกสอยางเหมาะสม สอดคลองกบหลกการและพนธกจหลกของส านกวชาการศกษาทวไป หลกสตรระดบปรญญาบณฑต มการเรยนการสอนตามหลกแหงการปฏรปการเรยนรตามระบบการเรยนกลมใหญรวมกบระบบ E-Learning เนนใหผเรยนสามารถศกษาไดดวยตนเองน าไปสการสรางศกยภาพทางการเรยนรของนกศกษาตอไป

เอกสารประกอบการสอนวชา GEL ๑๐๐๑ การใชภาษาไทยน แบงเนอหาออกเปน ๘ หนวย คอ หนวยท ๑ ภาษากบการสอสาร หนวยท ๒ ความคดในการรบสารและสงสาร หนวยท ๓ ทกษะการสบคนและการน าเสนอสาร หนวยท ๔ การพด หนวยท ๕ ความรพนฐานเรองการเขยน หนวยท ๖ การฟง หนวยท ๗ การอาน หนวยท ๘ การเขยนเพอวตถประสงคเฉพาะ เอกสารประกอบการสอนนเปนสวนหนงของการศกษารายวชาการใชภาษาไทยระดบเบองตนเทานน นกศกษาจะตองศกษาเนอหาเพมเตมจากระบบ E-Learning ทคณาจารยสาขาวชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตรไดจดท าควบคกบเอกสารประกอบการสอนนจงจะเกดประโยชนสงสด เพราะจะมแบบทดสอบส าหรบวดความรของนกศกษาประจ าในแตละหนวย ซงจะท าใหนกศกษามความรและความเขาใจตอบทเรยนมากยงขน รวมทงฝกใหนกศกษาตระหนกถงความรบผดชอบทจะตองศกษาเพมเตมดวยตนเอง มระเบยบวนยตอการปฏบตกจกรรมในแตละบทเรยน อนจะพฒนานกศกษาไปสความเปนบณฑตทดและสมบรณแบบตอไป

คณาจารยสาขาวชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

สารบญ

หนวยการเรยนท ๔ การพด หนา

ความรพนฐานในการพด................................................................................ ๘๐

การพดในชวตประจ าวน.................................................................................. ๙๓

การพดเพอวตถประสงคเฉพาะ........................................................................ ๙๔

สรป.................................................................................................................. ๙๗

ค าถามทบทวน................................................................................................. ๙๗

เอกสารอางอง................................................................................................... ๙๘

หนวยการเรยนท ๔ การพด

แนวคด

๑. การพดเปนสวนหนงของบคลกภาพ ๒. ผทมทกษะในการพดจะท าใหการสอสารมประสทธภาพ ๓. การพดเปนทกษะทฝกฝนและพฒนาได

วตถประสงค เมอศกษาเนอหาในหนวยการเรยนท ๔ แลวผเรยนสามารถ

๑. รและเขาใจเกยวกบความรพนฐานในการพด หลกการพด ลกษณะการพดทดในชวตประจ าวนและการพดเพอวตถประสงคตาง ๆ

๒. รและเขาใจวธการประเมนการพดไดอยางมหลกเกณฑ ๓. รและเขาใจหลกการใชวจนภาษาและอวจนภาษาในการพดไดเหมาะสม

วธการเรยน ๑. ศกษาเอกสารประกอบการเรยนหนวยการเรยนท ๔ ๒. เขาฟงการบรรยายระบบการเรยนกลมใหญครงท ๔ ๓. ท าแบบทดสอบทายการเรยนระบบการเรยนกลมใหญ ๔. ศกษาดวยตนเองในระบบ E –Learning ๕. ท าแบบทดสอบประจ าหนวยจากระบบ E –Learning

ร า ย ว ช า G E L ๑ ๐ ๐ ๑ ก า ร ใ ช ภ า ษ า ไ ท ย |

๘๐

หนวยการเรยนท ๔ การพด

ผชวยศาสตราจารยทพวรรณ นาคะสวรรณ

การพดหมายถงพฤตกรรมในการสอความหมายของมนษย โดยการเปลงเสยงเปนถอยค า (วจนภาษา) ขณะเดยวกนกมการใชภาษาทไมใชถอยค า (อวจนภาษา) ประกอบ วชาทเกยวกบการพดอาจเรยกตาง ๆ กนไป เชน การพด ศลปะการพด วาทการ และวาทวทยา เปนตน

ความรพนฐานในการพด เพอใหการพดประสบความส าเรจ ผพดควรมความรพนฐานในการพด ดงตอไปน ๑. ประเภทของการพด ประเภทของการพดแบงตามลกษณะการพดได ๒ ประเภท ดงน ๑.๑ การพดอยางไมเปนทางการ คอ การพดในชวตประจ าวน เชน การสนทนา การพดโทรศพท การแนะน าตว การซกถาม การตอบค าถาม เปนตน ผพดตองฝกฝนใหเปนผทพดไดถกตอง นาฟง และเหมาะสมกบกาลเทศะและบคคล ๑.๒ การพดอยางเปนทางการ หมายถง การพดอยางเปนพธการในทประชม หรอ การพดตอหนาชมชนในโอกาสตาง ๆ และเพอจดหมายตาง ๆ ตองอาศยความรความสามารถและมศลปะในการพด การพดอยางเปนทางการ เชน การปาฐกถา การอภปราย บรรยาย การกลาวสนทรพจน เปนตน ๒. แบบตาง ๆ ของการพด การพดมหลายแบบ เพอใหประสบความส าเรจในการพด ผพดควรเลอกแบบการพดใหเหมาะสมกบจดประสงคของการพดแตละครง แบบของการพดมดงน ๒.๑ การพดบอกเลาหรอบรรยาย หมายถง การพดทมงใหความร ความเขาใจแกผฟง เชน การพดอบรม ปฐมนเทศ ชแจงระเบยบ ขอบงคบ สรป รายงาน การสอน การเลาเรอง เลาประสบการณ การแนะน าวทยากร การพดตามมารยาทสงคมในโอกาสตาง ๆ เชน การกลาวตอนรบ แสดงความยนด อวยพร เปนตน ๒.๒ การพดจงใจหรอโนมนาวใจ หมายถง การพดทมงใหความร ความคด ปลกเรา ใหผฟงคดตาม เชอถอ คลอยตาม และปฏบตตาม วธการพดตองสอดใสอารมณ กรยาทาทาง ความรสกทจรงใจลงไป เชน การพดจงใจใหคนไปลงคะแนนเสยงเลอกตง การโนมนาวชกชวนใหคนประทวงหรอเดนขบวน โนมนาวใหคนบรจาคเงน บรจาคโลหต จงใจใหซอสนคา เปนตน


๘๑

๒.๓ การพดจรรโลงใจหรอการพดเพอความบนเทง หมายถง การพดทมงใหความสนกสนาน รนเรง ขณะเดยวกนกไดสาระ หรอไดแงคดบางประการดวย เชน การเลานทาน การเลาเรองตลก ข าขน ปจจบนมการพดแบบนในทสาธารณะและมผสนใจฟงเปนจ านวนมาก ในการปฏบต แมวาผพดจะเนนหนกไปในการพดแบบใดแบบหนงแตกสามารถน าการพดทง ๓ แบบ มาปรบใชใหสอดคลองกบสถานการณ และเนอหา เพอใหการพดครงนน ๆ ประสบความส าเรจ ๓. วธการพด วธการพด จ าแนกไดดงน ๓.๑ พดแบบฉบพลน หรอพดแบบกะทนหน คอ การพดทผพดไมมโอกาส หรอไมไดเตรยมตวลวงหนา ประสบการณ ความร ความคด และปฏภาณไหวพรบ จะชวยใหผพด พดไดด ในชวตประจ าวนเราอาจตองพดแบบนเสมอ ๆ เชน ในการโตตอบสนทนา การใหสมภาษณ เปนตน ๓.๒ พดแบบอานจากรางหรอตนฉบบ วธนนยมใชแบบเปนทางการ เชน การกลาวรายงาน แถลงการณ กลาวเปด ปดงาน กลาวตอบในพธการตาง ๆ การกลาวถวายรายงานเฉพาะพระพกตร เปนตน ๓.๓ การพดแบบทองจ า บางครงเราจ าเปนตองจ าขอความบางอยางไปใชอางหรอใชพด เชน โคลง กลอน บทกวตาง ๆ ค าคม ภาษต ตวเลข สถต เราสามารถน าสงเหลานไปประกอบการพดไดตามความเหมาะสม ๓.๔ พดจากความเขาใจโดยมการเตรยมตวลวงหนา การพดจากความเขาใจ คอการพดจากความร ความสามารถ ความรสกของผพด และจะพดไดดยงขนถาไดมการเตรยมตวลวงหนา ผทคดวายงมความรความสามารถนอยกจะสามารถพดไดดถาไดมโอกาสเตรยมตวและฝกฝน

๔. องคประกอบของการพด การพดคอ พฤตกรรมในการสอสาร องคประกอบของการพดจะเปนไปในท านองเดยวกบองคประกอบของการสอสาร นนคอมองคประกอบพนฐานทส าคญคอ ๔.๑ ผพด คอ ผสงสาร (sender) ๔.๒ เรองทพด คอ สาร หรอเนอหาสาระ (message) ๔.๓ ภาษา คอสอ(media)หรอเครองมอทถายทอดสาร ทงภาษาทใชถอยค า(วจนภาษา) และภาษาทไมใชถอยค า (อวจนภาษา) และอปกรณอน ๆ ทใชประกอบการพด เชน ไมโครโฟนคอมพวเตอร สอ power point แผนภม รปภาพ ฯลฯ ๔.๔ ผฟง คอ ผรบสาร (receiver)


๘๒

นอกจากนนองคประกอบของการพดยงหมายรวมถงผล (effect) ทเกดจากการพด เชน ความร ความเขาใจ ความรสก ปฏกรยาตอบสนอง (feedback) ทผฟงแสดงออก เชน เหนดวย ไมเหนดวย ชนชม ดใจ เสยใจ และสถานการณแวดลอมตาง ๆ ในการพด เชน สถานท เวลา และโอกาสอกดวย ๕. อวจนภาษาในการพด การพดทดนอกจากวจนภาษา (verbal language) คอถอยค าภาษาทสอสารเนอหาสาระ ตางๆ แลว สงส าคญอกประการหนงทชวยใหการพดประสบความส าเรจ กคออวจนภาษา(non-verbal language) ซงจะชวยสอความหมาย ชวยใหการพดเปนธรรมชาต ชวยเนนย าใหมน าหนก และชวยใหผฟงเกดความรสกเชอมนศรทธาในตวผพด อวจนภาษาทส าคญในการพดมดงน ๕.๑ การเดน ควรเดนอยางกระฉบกระเฉงมนใจ มชวตชวาไมเนบเนอยแตไม เรงรบลกลน ทาเดนทควรหลกเลยงคอ การเดนวางกามแบบนกเลงโต เดนตวลบกระมดกระเมยน ประหมาอาย หลกหลก แกวงแขนมากเกนไป นวยนาดแบบนางละคร เดนหลงงอ เลนหรอตามสบายเกนไป ๕.๑.๑ การเดนไปสทพด ควรเดนชา ๆ มนใจ เมอถงทพด ควรหยดเลกนอย กวาดสายตาไปทว ๆ ผฟง ยมแยมแจมใส แลวจงเรมปฏสนถารหรอทกทายผฟง ๕.๑.๒ การเดนระหวางพด ท าไดบาง ใหสอดคลองกบเนอหาทพด เชน กาวไปขางหนา หมายถงย าเนน ชจดส าคญ ถอยหลง หมายถง ชะงก ลงเล หรอคดทบทวน กาวไปขาง ๆ แสดงการเปรยบเทยบ การเดนระหวางพดชวยดงดดความสนใจของผพด แกความจ าเจ แตถาเดนมากเกนไปผฟงจะมนงง และไมควรหนหลงใหผฟงขณะเดนกลบจากจดหนงไปยงอกจดหนง ๕.๑.๓ การเดนกลบ ควรเดนอยางชา ๆ และมนใจเชนเดยวกน ๕.๒ การยนและการนง การยนและการนง จะตองมการทรงตวทสงางาม ผงผาย ชวยใหผฟงศรทธา การทรงตวทด ล าตวจะตองตงตรง หลงตรง ไหลตรง เกบพง ดสบาย และเปนธรรมชาต ๕.๒.๑ การยน ควรยนสบาย ๆ วางเทาใหเหมาะสม ไมหางเกนไป หรอชดเกนไป สนเทาชด หรอหางเลกนอย ปลายเทาหางพอสมควร น าหนกลงทกอนเนอกลมถดจากหวแมเทา ไมยนเขยงหรอน าหนกลงทสนเทา ทายนทควรหลกเลยง เชน ทาตรงแบบทหาร เพราะไมเปนธรรมชาต ทาพกขา หรอหยอนขาขางใดขางหนง เพราะดล าลอง สบาย ๆ เกนไป ทาทงสะโพกไปขางใดขางหนง หรอสลบกน เพราะเสยการทรงตวและดตลก ทานางแบบ ทาไหลทรด คอเอยง หลกหลก โยกหนา-หลง พงโตะ-เกาอ หรอแทนพด ฯลฯ ๕.๒.๒ การนง นงในทาสงางาม หลงตรง วางเทาใหเหมาะสม สภาพสตรควรเอยงขาไปขางใดขางหนงหรอไขวปลายเทา ไมนงไขวหาง นงใหเตมสะโพก เทายนพน ๕.๓ การใชกรยาทาทาง กรยาทาทางทสมพนธกบการพดมดงน ๕.๓.๑ การเคลอนไหวศรษะและล าคอ สอความหมายบางประการดงน ศรษะตงตรง หมายถง กลาหาญ มนคง มนใจ ภมใจ มอ านาจ ผงกศรษะ หมายถง ยอมรบ เหนดวย โนมศรษะ


๘๓

ไปขางหนา หมายถง เคารพ ขอรอง ขอความเหนใจ ผงะศรษะไปขางหลง หมายถง ตกใจ สะดง สนศรษะ หมายถง ปฏเสธ ไมเหนดวย ไมยอมรบ กมศรษะ หมายถง ขวยอาย สงบ ปลง สภาพ เอยงศรษะ หมายถง คด สงสย ไมแนใจ เปนตน ๕.๓.๒ การแสดงสหนา การแสดงสหนาจะสอดคลองกบน าเสยง ทาทาง และดวงตา เชน ยม เศรา ตกใจ ราเรง สงสย เสยใจ สหนาโดยทวไป ควรยมแยมแจมใส เปนมตรกบผฟง ๕.๓.๓ การใชทามอ ชวยเนน ย า หรอขยายความเขาใจ ทามอมหลายแบบ เชน หงายมอแลวคอย ๆ เคลอนไปสผฟง เปนการแสดงความรสกเปนมตร ยกยอง หรอเชอเชญ แบมอทงสองขาง หมายถง สญเสย หมดหวง ยกมอตงสน หมายถง ปฏเสธ คว ามอแลวลดมอลง แสดงการขอรองใหสงบ ขอใหชาลงหรอแสดงระดบสง-ต า ตะแคงมอแลวเคลอนมอไปทางซายหรอขวา แสดงถงการแบง ตะแคงมอตงบนฝามอ แสดงการตดแบง ก ามอแสดงถงความมนคง เอาจรงเอาจง ชนวแสดงถงลกษณะเฉพาะเจาะจง เนน ตกเตอน หรอบอกทศทางเปนตน นอกจากนนยงมการใชมอและแขนแสดงขนาดเลก ใหญ สง ต า แสดงรปราง กลม เหลยม แสดงจ านวน เชน ๑, ๓, ๕ และระดบมอทใชมอย ๓ ระดบคอ สง ระดบไหลขนไป กลาง ระดบเอวถงไหล และต า คอ ระดบต าจากเอวลงไป โดยทวไปจะใชทามอในระดบกลางและระดบสง หลกการใชทามอทดตองเปนธรรมชาต จงหวะเหมาะ มความหมายและใชไมมากเกนไป ไมขดเขนหรอมองดมอขณะท าทา หลกเลยงการใชทามอซ า ๆ หรอไมมความหมาย หรอมลกษณะมอไมอยสข แตะจมก เกาศรษะ เปนตน ๕.๔ การใชสายตา การใชสายตาชวยใหการพดมพลงมความหมาย สรางความสมพนธกบผฟง ถายทอด ความรสกของผพด ไดรบรปฏกรยาตอบสนองของผฟง ลกษณะการใชสายตาทควรฝกฝนคอ ๕.๔.๑ การใชสายตาเมอเรมตนพด ใหมองผฟงเปนสวนรวมกอน โดยมองไปทผฟงทอยตรงกลางแถวหลงสด หลงจากนนจงเปลยนสายตาไปยงจดอน ซาย ขวา หนา หลง ใหทวถง และเปนธรรมชาต อยาเปลยนสายตาโดยรวดเรว หรอใชสายตาแบบพดลมสาย ควรจบตาและเปลยนสายตาในลกษณะของการถายรป ๕.๔.๒ การใชสายตาขณะพด มองผฟงใหทวถง สบตาผฟงนงอยเฉพาะคนบาง และใชสายตาแสดงความรสก อารมณ ตามเนอหาทพด อวจนภาษาเกยวกบสายตาบางประการ เชน เบงตาโพลง หมายถง ตกใจ อยากได ปดตา หมายถง ออนเพลย หรตา หมายถง สงสย ไมแนใจ ย วเยา ประสานสายตา หมายถงจรงใจ แนใจ ลดสายตาลง หมายถง เกรง รสกผด ยอมรบ ช าเลองตา หมายถง อาย อจฉา ดถก เปนตน ขณะพด ใหหลกเลยงการมองเพดาน มองขามศรษะไปทผนงหลงหอง มองออกนอกประต หนาตาง หรอใชสายตาหลกหลก เหลอบไปเหลอบมาตลอดเวลา ท าใหเสยบคลกภาพ


๘๔

๕.๕ การใชเสยง เสยงจะหอหมอยโดยรอบถอยค า ชวยถายทอดอารมณ และความรสกของผพด สงทตองค านงเกยวกบการใชเสยงมดงน ๕.๕.๑ เสยงและการออกเสยง จะตองชดเจน แจมใส นมนวลชวนฟง ไมหวน ไมสงแหลมจนฟงไมสบายห ไมต าจนฟงไมถนดไมสนเครอไมแหบพราและไมเพยนแปรง นอกจากนนยงตองไมดงหรอคอยจนเกนไป หนก เบา สง ต า เปนไปตามธรรมชาต มการ เนนย าไมราบเรยบเสมอกนไปโดยตลอด (mo-no-tone) แตกไมควรเปลยนระดบเสยงขน – ลง – สง - ต า มากเกนไป จนดเหมอนเสยงแสดงละคร (dramatization) ออกเสยงสระ พยญชนะ และระดบเสยงวรรณยกตชดเจน ถกตอง การออกเสยงชดเจนถกตองชวยใหการพดครงนน ๆ นาฟงและนาเชอถอ ๕.๕.๒ จงหวะการพด ไมเรวจนเสยความ ไมตดหรอรวบค า เชน “กระทรวงสาธารณสข” ออกเสยงเปน “กระทรวงสาสข” “มหาวทยาลย” ออกเสยงเปน “มหาลย” “พจารณา” ออกเสยงเปน “พณา” เปนตน และตองไมชาเนบนาบจนเกนไป การพดเรวเกนไป ผฟงจะฟงไมทนและรสกเหนอย การพดชาจนเกนไปผฟงกจะรสกร าคาญ และอดอด นอกจากนนยงตองเวนวรรคตอนใหถกตอง การเวนวรรคตอนผดจะท าใหสอความหมายผดได

๖. การตนเวทและการลดอาการตนเวท เมอตองพดตอหนากลมคน ทกคนจะประหมา ความรสกประหมาเลกนอยเปนสงด ท าใหมชวตชวา กระตอรอรนทจะเตรยมตวและพด อาการประหมาทเกดขน คอ การตนเวท (stage fright) ซงถามมากจนเกนไป จะท าใหเสยบคลกภาพ และท าใหเสยบคลกภาพ สงทควรทราบเกยวกบการตนเวท คอ อาการของการตนเวท และการลดอาการตนเวท ๖.๑ อาการของการตนเวท อาการของการตนเวทมหลายประการ เชน คอและปากแหง เสยงหาย ตองกระแอมกระไอเรยกเสยงกอนพด พดไมออก ตะกกตะกก หรอตดอาง ลม นกอะไรไมออก ลงเลไมแนใจ สบสน หายใจขด มอสน ขาสน เขากระตก เสยงเบากวาปกต พดเรวขน ๆ หรอ ชาลง ๆ หวใจเตนถ เรว หรอเตนดงกวาปกต รสกเครยด เกรง หรอไมสบาย ในทอง ไมกลาสบตาผฟง รสกวาผฟงไมชอบ หรอไมเหนดวย เหงอออกมาก รสกกลว เปนตน

อาการตนเวทของบางคนอาจมเพยงเลกนอยจนไมมใครสงเกตเหน คอเพยงแตรสกกงวลเกยวกบการพดและเกรง เครยด (tension) ซงเปนอาการตนเวทในระดบปรกต ผอนคลายไดงาย แต บางคนอาจตนเตนและกงวลมากจนถงขนกลว (fear) กลวทจะพด กลวคนฟง อาจอาเจยน ปวดทองมาก ใจเตนระทก หออ เหงอไหล หายใจหอบ เปนตน การตนเวทระดบนตองใชเวลาในการฝกฝนและสรางเชอมนกจะแกไขใหลดนอยลงได สวนการตนเวททมากทสดคอการกลวมาก (panic) ถงขนเขาออน หมดแรง เปนลม ซงนอยคนมากทจะตนเวทจนถงระดบน


๘๕

๖.๒ การลดอาการตนเวท การทจะแกไขอาการประหมา หรอตนเวทใหหายไป อยางสนเชงนนยงไมมขอแนะน าใด ๆ ทปฏบตแลวไดผล แตอาจจะลดอาการตนเวทใหนอยลงได มขอเสนอแนะดงน ๖.๒.๑ กอนการพด มแนวทางในการลดการตนเวทใหนอยลง เรมดวยการเตรยมตวใหพรอม ความพรอมจะชวยใหเกดความมนใจ นอกจากนนอาจใชวธหายใจเขาลก ๆ แลวอดไว ๒-๓ วนาท แลวคอย ๆ ผอนลมหายใจออก ออกซเจนทเขาไปในปอดจะชวยลดความ ตงเครยดได (หายใจใหเปน หายใจเขากระบงลมจะพองตวออก ทองจะปอง หายใจออกทองแฟบลง การหายใจโดยปกตเปนเชนน แตบางคนเมอเกดความ “ตงใจ” ทจะหายใจเขา ทองกลบแฟบ เพราะแขมวทอง ท าใหหายใจไมลก ลมทหายใจเขาไปไมถงชองทอง) บางคนอาจใชวธลดความเครยด เชน จบน า ดมกาแฟ ลกขนเดนไปเดนมา สดทายท าใจใหสงบ ทบทวนล าดบการพดในใจวาจะทกทายผฟงอยางไร เรมตนพดอยางไร จะขยายความเนอหาอยางไรบาง และจะจบการพดอยางไร การล าดบการพดไดตงแตเรมตนพด จนจบการพด จะท าใหผพดมนใจยงขน อาการตนเวทจะลดนอยลง ๖.๒.๒ ขณะพด พยายามควบคมสายตา มองผฟงใหทวถง และจบตาทผฟงเฉพาะคนใหได พดชา ๆ ถารสกตววาก าลงพดเรวขน ๆ ใหควบคมใหชาลง จะชวยลดความประหมาลงได เปลยนอรยาบถขณะพดบาง เชน จดอปกรณ จบน า ถารสกประหมา คอแหง ใหจบน า ถาไมมน าใหหาจงหวะ เชน ตอนกมหรอจดหยบอปกรณ ใหอาปากเลกนอย ภายใน ๒-๓ วนาท จะมน าลายชวยใหชมคอขน ถาตดขดขณะพด ไมควรพดซ า หรอหยดคดนาน จนเกดบรรยากาศตาย เงยบ ใหพยายามเชอมโยง แลวขามมายงเนอหาทจ าได ถาลงทาย หรอจบไมได อยาจบโดยบอกวา “กมเพยงแคน” “ไมมอะไรจะพดแลว” หรอ “จบแลวคะ/ครบ” ถาตดขดตอนจบจรง ๆ แกไขไมไดใหกาวไปขางหลงหนงกาว ท าความเคารพผฟงแลวกลบเขาทนง ผทตงใจจะฝกพดตองพรอมเผชญหนากบอาการตนเตนประหมานน พยายามหาโอกาสพด พดหนาชน หนาทประชม ตอนไมมคนฟงหรอตอนทมคนนอย ๆ เมอถงเวลาพดจรง ๆ ใหคดวาก าลงพดใหเพอนสนทฟง อยางไรกตามการลดความประหมาทดทสด กคอการสรางความมนใจโดยการเตรยมตวใหพรอม หลกการพด การพดทดตองสอดคลองกบวตถประสงค ใชวจนภาษา อวจนภาษา และสอ ถกตองเหมาะสมกบผฟง สถานท เวลา โอกาส และสถานการณแวดลอมตาง ๆ หลกการพดทจะกลาวถงตอไปน คอหลกการพดทผพดรตวลวงหนา เพอใหการพดประสบความส าเรจ ผพดจะตองปฏบตตามหลกการพดดงตอไปน


๘๖

๑. การเตรยมตวในการพด กอนพดทกครงผพดจะตองเตรยมการพดใหพรอม การเตรยมทครบถวนคอการเตรยมใหครบตามองคประกอบของการพด โดยจดล าดบความส าคญกอน หลง ดงน ๑.๑ วเคราะหผฟง สถานท เวลา โอกาส และสถานการณแวดลอมตาง ๆ ผฟง คอ องคประกอบทส าคญของการพด ผพดตองวเคราะหรายละเอยดของผฟงใหมากทสด ท งเพศ วย การศกษา อาชพ ศาสนา หรอลทธความเชอ ความสนใจพเศษ จ านวน นอกจากนนยงตองวเคราะหสถานท เวลา และโอกาส ในการพดครงนนดวย เชน พดในหอประชม หรอกลางสนาม เวลาเชาหรอบายระยะเวลา ๓ ชวโมง หรอเพยง ๑๐ นาท พดเนองในโอกาสวนปฐมนเทศ วนฉลองจบการศกษา หรอ วนขนปใหม เปนตน ทงนเพอจะไดเตรยมค าปฏสนถาร เนอหา ภาษา ตวอยาง สอ การแตงกายของผพด ฯลฯ ใหเหมาะสม ๑.๒ เตรยมตวผพด การเตรยมตวผพด เนนในเรองการเตรยมบคลกภาพ ทงบคลกภาพภายนอกและบคลกภาพภายใน ๑.๒.๑ บคลกภาพภายนอก ไดแก รปราง หนาตา ผวพรรณ การแตงกาย สขภาพ การยน การเดน การใชสายตา ทาทาง การออกเสยง เปนตน บคลกภาพภายนอก จะปรากฏเดนชดในระยะเวลาอนสน คณจะดแลบคลกภาพภายนอกของคณให “ดด” อยางไรไดบาง รปราง หนาตา ผวพรรณ มอะไรบางไหมทท าใหดขนกวาเดมได สะอาดสะอานหรอเปลา แกไขอ าพราง ตกแตง เพมเตมอะไรไดบางไหม ดทสดหรอยง พอใจหรอยง การแตงกาย ขอเสนอแนะในการแตงกายเพอใหเปนผมบคลกภาพด คอ ยดหลก ๕ ส. ไดแก สะอาด สะดวก สภาพ สวยงาม และสงา ไมจ าเปนตองเดนสะดดตามากนก สขภาพ ผพดจะตองดแลสขภาพใหดอยเสมอ การเจบปวยหรอแมแตพกผอนไมเพยงพอ มผลตอบคลกภาพ อาจหงดหงด อารมณไมด น าเสยงไมแจมใส และอาจท าใหขาดปฏภาณไหวพรบในการคด การพด การสนทนาโตตอบ การใชสายตา ทาทาง การออกเสยง หมายรวมถง อรยาบถตาง ๆ การใชทาทาง การแสดงความรสกทางสหนา สายตา เปนตน (ดรายละเอยดในหวขออวจนภาษาในการพด) ๑.๒.๒ บคลกภาพภายใน ไดแก ลกษณะทางจตใจ เชน อปนสย ความสนใจ ความคด ทศนคตในการมองโลกและชวต ลกษณะทางอารมณ เชน ความสามารถในการควบคมอารมณ และพฤตกรรมตาง ๆ ลกษณะทางสงคม เชน การมมนษยสมพนธ การปรบตว ลกษณะทางปญญา เชน ความเฉลยวฉลาด ความมไหวพรบ เปนตน บคลกภาพภายใน อาจมองไมเหนในระยะอนสน แตเปนสวนหนงของ “ตวตน” ของบคคล บคลกภาพภายในเปนสงทสรางเสรมและพฒนาได เชน การพยายามมองโลกในแงด การมองบคคลอนอยางเปนมตร การระงบอารมณฉนเฉยว โกรธงาย การรจกการใหอภย การมความหวงและ


๘๗

พลงใจ การรจกสนใจสงตาง ๆ รอบตว การรจกเอาใจเขามาใสใจเรา การเพมพนความร ความคด ประสบการณ เปนตน บคลกภาพภายในกบบคลกภาพภายนอกยอมสมพนธกน เมอคณปรากฏตวเพอพดภายใน ๔ นาทแรก ผฟงจะมองคณทบคลกภาพภายนอก เชน รปรางหนาตา เสอผา เครองแตงกาย เครองประดบ หลงจากนนผฟงจะสนใจเรองอน ๆ เชน เนอหาสาระ สอ หรออปกรณ และบคลกภาพภายในทคณแสดงออก เชน ความคด ทศนคต อารมณ ความเฉลยวฉลาด ความร ความสามารถ เปนตน ๑.๓ เตรยมเนอหา การเตรยมเนอหา ตองใหสอดคลองกบวตถประสงค เหมาะสมกบผฟง สถานท เวลา และโอกาสทไดวเคราะหไวแลว โดยมล าดบขนในการเตรยมเนอหาดงน ๑.๓.๑ ก าหนดวตถประสงคการพดใหชดเจน เชน เพอแสดงความยนด เพอแนะน า เพอโนมนาวจงใจ เพอใหความร เพอความสนกสนาน เปนตน ๑.๓.๒ เลอกเรองทจะพด ในกรณสามารถเลอกเรองทจะพดไดเองใหเลอกเรองโดยค านงถงจดประสงคทตงไวและสอดคลองเหมาะสมกบผฟง สถานท เวลา และโอกาส ทไดวเคราะหแลว ขอแนะน าในการเลอกเรองทจะพดคอ เลอกเรองทเราถนดหรอรดทสด หรอเปนเรองทเราอยากพด หรอเปนเรองททนสมย ทนเหตการณ มคณคา หรอเปนเรองทผฟงสนใจ เปนตน ๑.๓.๓ คนควารวบรวมเนอหา คนควารวบรวมเนอหาจากแหลงขอมล ตาง ๆ จนมเนอหาเหมาะสมและเพยงพอกบเวลาทก าหนด ๑.๓.๔ วางโครงเรองและเรยบเรยงเรองโดยน าขอมลทคนควารวบรวมมาทงหมด มาจดระเบยบเรอง ดงน ๑.๓.๔.๑ ปฏสนถารผฟง กอนเรมสวนน า หรออารมภบท ผพดตองกลาวปฏสนถารหรอทกผฟง โดยทวไปค าปฏสนถารแบบเปนทางการจะไมมค าทแสดงความรสก เชน ทรก ทเคารพ ทนบถอ จะกลาวลอย ๆ เชน “ทานผมเกยรตทกทาน “ทานอธการบด คณะอาจารย นกศกษา และทานผมเกยรตทกทาน” ทงนไมตองมค าวา “เรยน” น า ยกเวนในกรณทเปนการกลาวรายงานตอประธานในพธเปด พธปดงานตาง ๆ พธเปด และพธปดการประชม เปนตน ค าปฏสนถารแบบไมเปนทางการสามารถเตมค าทแสดงอารมณความรสกได เชน “ทานผมเกยรตทเคารพรกทกทาน” “อาจารยทเคารพ และเพอนนกศกษาทรกทกคน” “นอง ๆ ทนารกทกคน” “พนองชาวอ าเภอ....ทรกทงหลาย” เปนตน ทงค าปฏสนถารอยางเปนทางการและไมเปนทางการ ควรเอยต าแหนงหรอชอบคคลในค าปฏสนถาร ประมาณ ๒-๓ ต าแหนงตามล าดบความส าคญ ตอทายดวย “และทานผมเกยรตทกทาน” ซงหมายรวมถงทก ๆ คน


๘๘

ถาการพดครงนนมพระภกษอยดวย ผพดจะตองกลาวปฏสนถารพระภกษกอนฆราวาส พระภกษทวไปใชวา “นมสการพระคณทาน” สมเดจพระราชาคณะและรองสมเดจ-พระราชาคณะใชวา “นมสการพระคณเจา” ๑.๓.๔.๒ สวนน า หรอ อารมภบท (Introduction) สดสวนของสวนน าเรองประมาณ ๕-๑๐% ของเนอหาการพดทงหมด การน าเรองทจะชวยสรางบรรยากาศ ท าใหผฟงสนใจ สรางความเลอมใสศรทธาในตวผพด หรออาจจะชวยปพนเพอน าไปสเรองทจะพดตอไป ลกษณะอารมภบททดจะตองเราใจ อาจใชกลวธแบบพาดหวขาว (เราใจใหตนเตน ใชถอยค าทเราอารมณ) หรอตงค าถามใหคด หรอใหสงสยอยากทราบค าตอบ หรอน าโดยใหผฟงสนกสนานรนเรง โดยเลาเรองสนก รองเพลง หรอใชลลาของกว โดยยกบทกลอน ค าคม ค าขวญ หรอ ชประเดนส าคญทจดประกายความสนใจ เปนตน ๑.๓.๔.๓ สวนสาระ หรอสวนเนอหาหลก (main body) สดสวนของสวนสาระนประมาณ ๘๐-๙๐% ของเนอหาทงหมด การเรยบเรยงเนอหาทด ผฟงจะตองเขาใจไปตามล าดบ ไมสบสน จบประเดนได ตวอยางชดเจนและสอดคลอง เนนย าตอนส าคญ เนอหานาสนใจหรอ สนกสนานเพมขนตามล าดบ กลวธเสนอเรองอาจเสนอเรองตามล าดบ เชน ล าดบตามเวลาตามภมศาสตร ตามความส าคญ ตามประเดน ตามความยากงาย ตามเหตผล หรอล าดบแบบตงปญหาแลวเสนอวธแกไข หรอเสนอเรองแบบยอนกลบ (flash back) เปนตน ทงน ตองใหผฟงเขาใจไมสบสน ๑.๓.๔.๔ สวนลงทายหรอสรป (conclusion) สดสวนของสวนสรปประมาณ ๕-๑๐% ของเนอหาหรอการพดทงหมด การสรปจบทดจะกอใหเกดความประทบใจ วธการสรปอาจท าไดหลายวธ เชน ย าจดส าคญของการพดครงนน ยอใจความส าคญ ยกค าขวญ ค าคม สภาษต ทงปญหาใหผฟงน าไปคด เสนอแนะชทางออกหรอชกชวนผฟงใหปฏบตหรองดเวนการปฏบต ระวงอยาจบโดยกะทนหนเกนไป หรอเยนเยอเกนไป อยาสรปออกนอกเรอง และอยาตงใจประเดนขนใหมจะกลายเปนการเรมตนพด การจบเรอง ตองจบลงใหพอดกบเวลาทก าหนด ๑.๔ เตรยมสอ (media) สอหรอเครองมอถายทอดสารในการพดคอภาษา ผพดจะตองเตรยมวจนภาษา ไดแก ถอยค า ค าคม ภาษต ค าพดทประทบใจ เตรยมฝกการใชอวจนภาษา ไดแก กรยา ทาทาง การใชสหนา แววตา ฯลฯ รวมไปถงการเตรยมสอหรออปกรณอน ๆ ใหพรอม เพอใหการพดนน ๆ ประสบความส าเรจทสด เชน ไมโครโฟม รปภาพ แผนภมของจรง ฯลฯ เตรยมการใชสอนนใหคลองแคลว และเปนไปตามล าดบสอดคลองกบเรองทพด

๒. การฝกพด

การพดเปนทกษะ ฉะนนการฝกพดจงเปนเรองส าคญ ผพดอาจฝกคนเดยวหรอฝกตอหนาผอน ขนตอนการฝกพดมดงตอไปน


๘๙

๒.๑ ท าบทพดหรอบนทกสน ปญหาของผพดหลาย ๆ คน คอตงแตเรมตนพดกจ าไมไดวาจะทกผฟงอยางไร หรอลมทกผฟง จ าเนอหาไมไดหรอสบสน ผพดจะตองอานเนอหาทเตรยมไวใหเขาใจ แลวท าบทพดหรอบนทกสน ๆ เฉพาะประเดนส าคญ ล าดบไปตามโครงเรองคอ น าเรอง เนอเรอง และสรป หากเกรงวาจะจ าค าปฏสนถารผฟงไมไดกควรเขยนไวในบทดวย กระดาษทท าบทพดหรอบนทกสน ๆ อาจใชกระดาษธรรมดา หรอกระดาษแขง ขนาดครงหนงของกระดาษ A4 ๒.๒ พดจากความเขาใจ เรมตงแตปฏสนถารผฟงแลวล าดบไปตามโครงเรอง ถาเนอหาส นควรพดไดเองโดยไมตองดบท ถาเนอหามากและตดขด ใหดบทพดทบนทกหวขอหรอประเดนส าคญไว แลวพดอธบาย ขยายความเองจากความเขาใจ การถอกระดาษบนทก ควรถอใหเรยบรอย ไมมวน พบ หกมม เคาะ ดดมวนแลวน ามากระแทกกบฝามอ ฯลฯ ๒.๓ ฝกการใชอวจนภาษา เชน การใชเสยง สายตา การยน การเดน การใชทาทางประกอบการพด (ดเพมเรองอวจนภาษาในการพด) ๒.๔ จบเวลา ตองพดใหจบภายในเวลาทก าหนด ๒.๕ ประเมนผล รวบรวมขอบกพรองในการพด วเคราะห และประเมนผล หลงจากนนควรฝกซอม โดยแกไขขอบกพรองตาง ๆ นน

๓. การปฏบตการพด เมอเตรยมพรอมแลว ฝกพดแลวขนตอไปกคอขนปฏบตการพด หรอลงมอพด ซงเรมตน

และสนสดตามล าดบดงน ๓.๑ เดนไปสทพด การเดนไปสทพด ควรเดนอยางกระฉบกระเฉง มนใจ เมอถงทพดควรหยดเลกนอย (ในบางกรณ เชน การประกวดการพดอาจท าความเคารพกรรมการ) มองผฟง ยมแยมแจมใส ยนสบาย ๆ วางเทาใหเหมาะสมไมหางหรอชดเกนไป ๓.๒ กลาวปฏสนถารผ ฟง เรมตนพดโดยการกลาวปฏสนถาร หรอทกผ ฟงใหเหมาะสม ๓.๓ พดไปตามล าดบโครงเรอง เมอกลาวถงค าปฏสนถารผฟงแลวกเรมตนพดไปตามล าดบโครงเรอง ตงแต น าเรอง เนอเรอง และลงทาย ถาตดขดใหดหวขอหรอประเดนส าคญ ทท าบนทกเตอนความจ าไว ขณะพดใชอวจนภาษา เชน การเดน การยน การใชสายตา ทาทาง เสยง และจงหวะการพดใหเหมาะสม ถาใชสอประกอบการพดกตองใชอยางคลองแคลว และเปนไปตามล าดบ สอดคลองกบเนอหา


๙๐

๓.๔ การเดนกลบ เมอพดจบควรเดนกลบทนงอยางกระฉบกระเฉง และมนใจ ไมรบรอนเกนไป (บางกรณ เชน ในการประกวดการพด ใหกาวถอยหลงสองกาว ท าความเคารพผฟง แลวเดนกลบทนง) ผพดควรส ารวมอรยาบถใหสภาพเรยบรอย นบตงแตการเดนไปสทพด จนกระทงการเดนกลบสทนง เพราะทกอรยาบถอยในสายตาของผฟง บางคนเมอพดจบกโลงใจ ท าใหลมส ารวม บางคนวงกลบมายงทนง บางคนแลบลนเพราะเขนอายทผดพลาด ท าใหเสยบคลกภาพยงขน

๔. การประเมนการพด การประเมนการพดอาจประเมนโดยการบรรยาย หรอประเมนโดยก าหนดเกณฑเปนคาระดบคะแนนกได หวขอการประเมนทวไปมดงน ๔.๑ การปรากฏตวและการปฏสนถารผฟง ผพดปรากฏตวอยางกระฉบกระเฉงมนใจหรอไม กลาวค าปฏสนถารผฟงหรอไม ถกตองเหมาะสมเพยงไร ๔.๒ การน าเรองหรออารมภบท ผพดน าเรองไดนาสนใจชวนใหคดตามเรองตอไปหรอไม การน าเรองชวยสรางบรรยากาศการพดเพยงใด ท าใหผฟงเลอมใสผพด หรอชวยใหผฟงเขาใจเรองทจะพดตอไปหรอไม สดสวนการน าเรองเหมาะสมเพยงใด เปนตน ๔.๓ เนอหาและการด าเนนเรอง เนอหานาสนใจหรอไม การด าเนนเรองท าใหนาสนใจและชวนตดตามเพยงไร สดสวนของเนอหาเหมาะสมหรอไม การล าดบเรองไมสบสน เขาใจงายหรอไม ตวอยางชดเจน เหมาะสมนาสนใจเพยงใด ๔.๔ การใชถอยค าส านวนภาษา และสอหรออปกรณอน ๆ ถอยค าส านวนภาษาทใชสภาพ เหมาะสมกบผฟงหรอไม ลกซง คมคาย สอดคลองกบเรองทพดหรอไม สอทใชเหมาะสม และชวยสอความหมายยงขนหรอไม ลกษณะการใชสอเหมาะสมเพยงใด ๔.๕ การออกเสยง ระดบเสยง และจงหวะการพด การออกเสยงพยญชนะ สระ วรรณยกต ชดเจนหรอไม น าเสยงแจมใส และนมนวลชวนฟง หรอสนเครอ แหบพรา และเพยนแปรง ระดบเสยงดงพอสมควรหรอไม มการเนนย าพอเหมาะชวนใหสนใจตดตามเรองหรอไม จงหวะการพดชา-เรว เหมาะสมเพยงใด ๔.๖ การใชสายตาทาทาง ผพดมองผฟงทวถงหรอไม จบตาผฟงเฉพาะคนบางหรอไม ทาทางทใชสภาพเหมาะสมสอดคลองกบเรองทพดเพยงใด ๔.๗ การลงทาย ผพดมการลงทายหรอการจบการพดหรอไม ประทบใจหรอไม สดสวนของการลงทายเหมาะสมเพยงใด จบเรองภายในเวลาทก าหนดหรอไม ๔.๘ คณคาของเรอง เนอเรองมคณคาตอผฟงมานอยเพยงใด


๙๑

๔.๙ บคลกภาพทวไป บคลกภาพทวไป เชน การแตงกาย การเดน การยน (หรอนง) เหมาะสมหรอไม

๔.๑๐ ความสนใจของผฟง ผฟงใหความสนใจเพยงไร ตงใจฟงหรอไม รวมซกถามหรอแสดงความคดเหนบางหรอไม จะเหนไดวาการประเมนการพด ประเมนไปตามองคประกอบของการพดนนเอง ไดแก ประเมนผพด เนอหาสาระ การใชภาษาและสอ และประเมนผฟง การประเมนการพดอาจใชหวขอเดยวกน แตแทนทจะบรรยายอาจก าหนดเกณฑเปนคาระดบคะแนนกได ดงน


๙๒

เกณฑการประเมนการพด คะแนน..........

ชอผพด........................................................................................................... เรมพดเวลา.........................................เลกพดเวลา..........................................

หวขอประเมน ดมาก ๑๐

ด ๘

พอใช ๖

ปรบปรง ๔

ขอเสนอแนะ

๑. การปรากฏตวและการปฏสนถารผฟง ๒. การน าเรอง ๓. เนอหาและการด าเนนเรอง ๔. การใชภาษาและสออน ๆ ๕. การออกเสยง ระดบเสยง จงหวะการพด

๖. การใชสายตา ทาทาง ๗. การลงทาย ๘. คณคาของเรอง ๙. บคลกภาพทวไป เชน การแตงกาย การทรงตว การเดน

๑๐. ความสนใจของผฟง ความคดเหนเพมเตม............................................................................................................................ ............................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................

..............................................ผประเมน


๙๓

การพดในชวตประจ าวน หลกการพดซงประกอบไปดวยการเตรยมการพด การฝกพด และการปฏบตการพดดงทกลาวไปแลวนน คอหลกการพดอยางเปนทางการในทประชม หรอการพดตอหนาชมชนในโอกาสตาง ๆ และเพอจดหมายตาง ๆ เปนการพดอยางมแบบแผน สวนการพดในชวตประจ าวนนนเปนการพดทไมเปนทางการ สวนใหญเปนการพดทไมไดเตรยมตวลวงหนา เชนการทกทาย ไตถามทกขสข แนะน าตว การตงค าถาม การตอบค าถาม การบอกเลา การพดโทรศพท การกลาวขอโทษ ขอบคณ เปนตน มขอแนะน ากวาง ๆ เกยวกบการพดในชวตประจ าวนคอตองสภาพ ใหเกยรตผทเราพดดวย มค าลงทาย คะ/ครบ ทเหมาะสม ไมละเลยทจะกลาวค าขอโทษ ขออภย ขอบใจ ขอบคณ หรอขอบพระคณ ใหเหมาะสมกบบคคล การทกทาย นอกจากกลาวค า “สวสดคะ” “สวสดครบ” แลวตามวฒนธรรมไทยบางครงเราตอง “ไหว” ดวย หากบคคลนนมอาวโสกวา หรอเปนหวหนา เปนผบงคบบญชา หรอเปนครอาจารยของเรา การกลาวค า “สวสด” ตองสภาพ น าเสยงนมนวล การไหว ตองไหวอยางตงใจ ไมใชอยางลวก ๆ ขอไปท เพราะถาท าเชนนนการไหวจะไมมคณคาใด ๆ เลย การกลาวค าขอโทษ ขออภย ขอบคณ หรอขอบพระคณ กเชนเดยวกน ตองกลาวอยางต งใจ จรงใจ และนมนวล ผฟงจงจะรบสารไดตามทเราตองการสอสาร ในกรณทเราท าสงใดสงหนงให แลวมผกลาวขอบคณ เราอาจกลาวตอบวา “ไมเปนไร” ตามทเราเคยกลาวกนมา หรอในปจจบนมผใชค าวา “ดวยความยนดคะ/ครบ” กนบเปนส านวนทนาน ามาใช เชน เราชวยเปดประตให ผเดนเขามากลาวขอบคณ เราอาจตอบวา “ดวยความยนดคะ/ครบ” ซงหมายความวาเรายนด หรอเตมใจทจะท าใหเขา นบเปนส านวนทนมนวลมไมตรจต ปจจบนการพดโทรศพท นบเปนกจกรรมการพดทส าคญมากในชวตประจ าวน การพดโทรศพททงสองฝายไดยนแตเสยง ไมเหนหนาผพด น าเสยงนมนวล ถอยค าสภาพ ใชภาษาชดเจน กระชบ เปนสงส าคญ ถาเราเปนฝายโทรศพทไป เมอกลาวค าสวสดแลว อาจแนะน าตวเอง แลวแจงความประสงค ถาผทเราตองการตดตอดวยไมอย อาจฝากขอความไว กอนวางสายอยาลมกลาวค าขอบคณและสวสด ในกรณทเราเปนฝายรบโทรศพท ควรกลาวค าสวสด แลวบอกสถานท หรอหนวยงาน ถาหากจะตองไปตามบคคลทอกฝายตองการจะพดโทรศพทดวย ควรบอกวา “กรณารอสกครคะ” และถาหากบคคลนนไมอย เสนอแนะใหเลอกใชส านวนตอไปนตอบใหเหมาะสม เชน “กรณาตดตอมาใหมนะคะ” “จะฝากขอความไวไหมคะ” “ถาทานกลบมาจะใหเรยนทานวาอยางไรคะ” หรอ “ขออภยคะ จะใหเรยนทานวาใครโทรมาคะ” เปนตน และถามการฝากขอความ การรบฝากขอความกควรระบชดเจนวา ถงใคร จากใคร ขอความคออะไร ผรบโทรศพทคอใคร และอยาลมลงวนทและเวลาทรบโทรศพทดวย


๙๔

การพดเพอวตถประสงคเฉพาะ เนอหาเกยวกบการพดเพอวตถประสงคเฉพาะทจะเสนอตอไปนเปนการพดทใชมากในการศกษาระดบอดมศกษา และนกศกษาจะตองปฏบตใหถกตอง ๑. การพดเพอน าเสนองาน การศกษาระดบอดมศกษา นกศกษามกตองศกษาคนควาท ารายงาน ท าโครงงานหรอท าวจย แลวน าเสนองานนนตอทประชม สวนใหญเปนการพดในลกษณะสรปผล การพดคนเดยวเพอน าเสนองานตอทประชม มขนตอนในการน าเสนอดงน ๑.๑ กลาวค าปฏสนถารผฟง ในทประชมมอาจารยและนกศกษา และเปนการน าเสนอหรอเรยนใหอาจารยทราบถงงานทท า การกลาวปฏสนถารหรอทกทประชม อาจใชวา “เรยนอาจารย และสวสดเพอนนกศกษาทกคน” หรอกรณทบรรยากาศในการน าเสนอครงนนไมเปนทางการมากนก อาจทกทประชมโดยใสอารมณและความรสกดวยเปน “เรยนอาจารยทเคารพและสวสดเพอนนกศกษาทรกทกคน” หากในทประชมนนมบคคลภายนอกเขาฟงดวย อาจใชค าทกเปนกลาง ๆ วา “เรยนอาจารย และทานผมเกยรตทกทาน” หรอ “เรยนอาจารยและทานผมเกยรตทเคารพทกทาน” ถาหากเปนการน าเสนองานในทประชมอน ๆ เชน หองประชมของบรษท อาจทกทประชมวา “เรยนทานประธานและคณะกรรมการทกทาน” หรอ “เรยนทานประธานและคณะกรรมการทเคารพทกทาน” โปรดพจารณาใชค าปฏสนถารใหเหมาะสม เมอกลาวค าปฏสนถารผฟงแลวจงบอกชอเรองทจะน าเสนอ และน าเสนอรายละเอยดในสวนตนบางประการ เชน วตถประสงค ขอบขายและทมาของขอมล เปนตน ๑.๒ น าเสนอ พดไปตามหวขอหรอประเดนส าคญของงาน ลกษณะการพด ใหพดจากความเขาใจโดยดหวขอทท าบนทกไว แลวอธบายขยายความหรอยกตวอยางเองตามทเตรยมไว กรณทเนอหาบางตอนมรายละเอยด และจ าเปนตองน าเสนอ อาจพดแบบอานจากรางหรอตนฉบบ นนคออานจากบนทกโดยเงยหนาสบตาผฟงบาง และควรใชวธนในระยะสน ๆ เทานน เพราะการอานจากบนทก แมจะเงยหนาสบตากบผฟงบาง แตกเปนการพดทขาดชวตชวา ผฟงจะเบอมาก หากมรายละเอยดมากและจ าเปนตองน าเสนอ ควรแกไขโดยการใชสอหรอเอกสารประกอบการน าเสนอ ขณะพดใชอวจนภาษาตาง ๆ ใหเหมาะสม เชน การใชสายตา น าเสยง จงหวะการพด ทาทางประกอบ เปนตน ๑.๓ การใชสอ ในกรณทมสอหรออปกรณอน ๆ ประกอบการพดรายงาน ควรฝกซอมและน าเสนอใหคลองแคลว เปนไปตามล าดบ สอดคลองกบเรองทก าลงพด จะชวยใหการน าเสนอประสบความส าเรจ ๑.๔ เปดโอกาสใหผฟงซกถามหรอแสดงความคดเหน เมอสรปจบการรายงานหรอการน าเสนอแลว ควรเปดโอกาสใหผฟงไดซกถามหรอแสดงความคดเหน ผน าเสนอควรตอบค าถามอยางสภาพ รบฟงขอเสนอแนะเพมเตมอยางมวจารณญาณ


๙๕

๑.๕ จบการพด ควรจบการพดรายงานหรอการน าเสนอดวยการกลาวขอบคณ และกลาวสวสด ในกรณทตองเดนกลบสทนง ใหเดนกลบสทนงอยางมนใจและส ารวม เพราะทกอรยาบถของผ พดยงอยในสายตาผฟงโดยตลอด การพดรายงานคนเดยวตอทประชมนน งานทน าเสนออาจเปนงานทท าเดยว หรอท าเปนกลมกได แตมตวแทนกลมพดรายงานเพยงคนเดยว ในกรณน สมาชกลมคนอน ๆ อาจคอยชวยเหลอในตอนใชสอ หรอชวยตอบค าถาม เปนตน ๒. การแนะน าและกลาวเชญวทยากร การศกษาระดบอดมศกษา นกศกษาตองศกษาคนควาจากแหลงขอมลตาง ๆ รวมทงศกษาจากผเชยวชาญหรอวทยากร การจดกจกรรมตาง ๆ กอาจเชญวทยากรมาบรรยาย อภปราย สาธต หรอ ใหขอคด ขอเสนอแนะ ซงบางครงนกศกษาอาจตองมบทบาทในการแนะน าและกลาวเชญวทยากร ล าดบขนในการแนะน าและกลาวเชญวทยากรหรอผพดมดงน ๒.๑ กลาวปฏสนถารผฟง การกลาวปฏสนถารหรอทกผฟงจะตองพจารณาใหเหมาะสม เชน อาจกลาวปฏสนถารวา “ทานประธาน อาจารย นกศกษา และทานผมเกยรตทกทาน” หรอ “คณะอาจารย-นกศกษา และทานผมเกยรตทเคารพทกทาน” เปนตน (ศกษาเพมเตมในหวขอการเตรยมตวในการพด) ๒.๒ อารมภบท คอการกลาวเกรนถงโอกาสทมกจกรรมนน ๆ สน ๆ เชน กจกรรมนน ๆ จดขนเนองในโอกาสใด ใครเปนผจด มความส าคญอยางไร โดยพดเชอมโยงใหสมพนธกบเรองหรอหวขอทเชญวทยากรมาพด ๒.๓ แนะน า แนะน าโดยบอกชอ-นามสกล การศกษา ต าแหนงหนาท ประสบการณการท างาน ผลงาน ความร ความสามารถพเศษในเรองทเชญมาพด ในกรณทวทยากรมต าแหนงหนาทหรอประสบการณการท างานและผลงานมากมาย อาจเลอกแนะน าเฉพาะทส าคญ หรออาจขอค าแนะน าจากวทยากรวาประสงคจะใหแนะน าอยางไรบาง การแนะน าไมควรยดยาวเกน ๒ นาท และไมควรสนกวา ๒ นาท ถายาวเกนไปผฟงจะเบอหากส นเกนไปผฟงกจะจบใจความอะไรไมได และเกดความรสกเหมอนผแนะน าไมใหความส าคญแกวทยากร ๒.๔ กลาวเชญ เมอแนะน าวทยากรจบแลว อยาลมกลาวเชญ ผพดโดยอาจกลาววา “ขอเชญคณ...คะ/ครบ” หรอ “เรยนเชญทานวทยากร รองศาสตราจารย.....คะ/ครบ

๓.. การกลาวขอบคณวทยากร เมอวทยากรพดจบลง พธกรซงเปนผกลาวแนะน าจะออกมาขอบคณวทยากร หรออาจกลาวเชญใหผฟงคนใดคนหนง (ตองเชญใหรตวไวกอนลวงหนา) ออกมาขอบคณวทยากรกได ล าดบขนในการกลาวขอบคณมดงน


๙๖

๓.๑ กลาวปฏสนถารผฟง กลาวปฏสนถารหรอทกผฟงสน ๆ ควรทกวทยากรดวย เพราะจะขอบคณวทยากร เชน อาจกลาวค าปฏสนถารวา “ทานประธาน ทานวทยากร ทานผมเกยรตทกทาน” หรอ “ทานวทยากร อาจารย และทานผมเกยรตทเคารพทกทาน” เปนตน ๓.๒ กลาวถงประโยชนทไดรบจากการฟง เชน ความร ขอคดทไดรบ ความประทบใจ อาจกลาวคาดหวงวาวทยากรจะใหเกยรตมาพดอกในโอกาสตอไป ๓.๓ กลาวขอบคณ อาจมการเชญชวนใหผฟงปรบมอเปนการรวมกนขอบคณวทยากร และหลงจากนนอาจมการมอบของทระลกแกผพด หรอวทยากรดวย

๔. การพดในโอกาสตาง ๆ การศกษาในระดบอดมศกษา อาจมการจดกจกรรมพเศษเนองในโอกาสตาง ๆ เชน การรบนองใหม การเลยงสงรนพ การแสดงความยนดกบผไดรบรางวล ฯลฯ ในโอกาสพเศษเหลานนกศกษาอาจมบทบาทตองกลาวอวยพร ตอนรบ หรอแสดงความยนด ฯลฯ การเตรยมการพดและขนตอนการพดในโอกาสตาง ๆ เหลาน มหลกกลาง ๆ เชนเดยวกบการพดทวไป ขอเสนอขนตอนการพดในโอกาสดงกลาวแตเพยงสงเขป โดยนกศกษาจะตองปรบใชใหเหมาะสมดงน ๔.๑ กลาวปฏสนถารผฟง ๔.๒ กลาวถงความรสกเปนเกยรต ทไดมาอวยพร ยนดทไดตอนรบ ยนดทไดมาแสดงความชนชมฯลฯ และอาจกลาวถงความสมพนธระหวางผพดกบผทบคคลจะอวยพร ตอนรบ หรอ แสดงความยนดดวย นน ๔.๓ ใหขอคดหรอเหตผลใหสอดคลองกบโอกาสนน ๆ เชน ขอคดเกยวกบการปฏบตตนของนองใหม เหตผลทชนชมและยนดทมความพากเพยรจนส าเรจเปนบณฑตเกยรตนยมอนดบ ๑ หรอเปนนกกฬาดเดน ฯลฯ ๔.๔ กลาวอวยพร ตอนรบ แสดงความยนด หรออ าลา ฯลฯ และอาจมการมอบของทระลกของขวญ ของรางวล แลวแตกจกรรมนน ๆ


๙๗

สรป การพดเปนพฤตกรรมการตดตอสอสารของมนษยทส าคญมากการพดใหไดดตองมการเตรยมการพด ซงไมวาจะพดโดยมวตถประสงคใดหรอพดในโอกาสใด ลวนมหลกการเตรยมการพดอยางเดยวกน นนคอ เตรยมไปตามองคประกอบของการพด ไดแก เตรยมตวผพด เนอหาสาระภาษา และสออน ๆ ทงนตองใหเหมาะกบผฟง สถานท เวลา และ โอกาส นอกจากการเตรยมการพดแลว ควรฝกพดทบทวนและแกไขขอบกพรอง จะชวยใหสามารถพฒนาการพดใหดขนได อยางไรกตามการพดและการปฏบตจะตองสอดคลองกน ตองพดด และท าดดวย จงจะประสบความส าเรจในชวต

กจกรรมการเรยนร ๑. ผเรยนศกษาเนอหาจากเอกสารประกอบการเรยนในหนวยการเรยนท ๔ ๒. ผเรยนเขาฟงการบรรยายระบบการเรยนกลมใหญครงท ๔ ๓. ผเรยนปฏบตกจกรรมรวมกบผสอนในการเรยนกลมใหญ ๔. ผเรยนท าแบบทดสอบทายบทเรยนเพอทบทวนความเขาใจ ๕. ผเรยนศกษาดวยตนเองในระบบ E- Learning ๖. ผเรยนท าแบบทดสอบประจ าหนวยจากระบบ E- Learning

ค าถามทบทวน ๑. ถานกศกษาจะตองเปนตวแทนรนพไปพดตอนรบนกศกษาใหมของภาควชา นกศกษาจะ

เตรยมการพดอยางไรบาง ๒. จงเขยนบทส าหรบพดเพอใหความรเรองใดเรองหนงภายในเวลา ๕ นาท โดยเรมตงแต

ค าปฏสนถารผฟง น าเรองเนอเรอง และสรป (สมมตขอมลตาง ๆ เองตามความเหมาะสม) ๓. ถานกศกษาจะประเมนการพด นกศกษาจะประเมนในหวขอใดบาง อยางไร

(ตอบมาอยางนอย ๕ ขอ)

****************


๙๘

เอกสารอางอง

ฉตรวรณ ตนนะรตน. (๒๕๒๙). หลกวาทการ. กรงเทพมหานคร : การศาสนา. นพนธ ศศธร. ( ๒๕๒๔). หลกการพดตอชมนมชน. (พมพครงท ๓). กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช. วจตร อาวะกล. (๒๕๓๔). เพอการพด การฟง และการประชมทด. (พมพครงท ๓). กรงเทพมหานคร : ไทยวฒนาพานช. วรช อภรตนกล. (๒๕๒๖). วาทนเทศและวาทศลป. กรงเทพมหานคร : โอเดยนสโตร. สมสมย แขงขน. (๒๕๓๕). บทสรปวชาวาทการ. กรงเทพมหานคร : ภาควชาภาษาไทย คณะมนษยศาสตรและสงคม สถาบนราชภฏสวนสนนทา. (อดส าเนา). สนก รฐถาวร. (ม.ป.ป.) ศลปะการพด. กรงเทพมหานคร : สายใจ สเมธ แสงนมนวล (๒๕๔๕) พดอยางไรใหสมฤทธผล. (พมพครงท ๖). กรงเทพมหานคร : บคแบงก.


๙๙

เวบไซตส านกวชาการศกษาทวฯ : http://www.ge.ssru.ac.th/

เวบไซตรายวชา การใชภาษาไทย : http://www.gel1001.ssru.ac.th/

e-mail : [email protected]

ปรชญา สรางองคความร คคณธรรม สรางสรรคสงคม

วสยทศน มงสการเปนผน าทางนวตกรรมการเรยนรอเลกทรอนกส

ในป 2558

ส านกวชาการศกษาทวไปและนวตกรรมการเรยนรอเลกทรอนกส

อาคาร 34 ชน 1 หอง 3413 โทร.0-2160-166

www.ge.ssru.ac.th

www.gel1001.ssru.ac.th

suan sunandha rajabhat university gel การใช้ภาษาไทย · 2017-09-01 ·...

Documents