summary report diễn đàn khu vực về con người và … regional forum/3rd... · ......

Diễn đàn Khu vực về Con người và Rừng lần thứ 3

1

Diễn đàn Khu vực về Con người và Rừng lần thứ 3 Thúc đẩy cam kết với các kế hoạch hành động lâm nghiệp cộng đồng tại Châu Á

Ngày 19-20 tháng 11 năm 2013, Bangkok – Thái Lan

SUMMARY REPORT

2

Diễn đàn Khu vực về Con người và Rừng lần thứ 3Thúc đẩy cam kết với các kế hoạch lâm nghiệp cộng đồng tại Châu Á

Bản quyền © RECOFTC tháng 1 năm 2014Bangkok, Thái Lan

Bản quyền tât cả các ảnh thuộc về RECOFTC

Việc tái bản ấn phẩm này vì mục đích giáo dục hoặc các mục đích phi thương mại khác phải được ủy quyền mà không cần sự cho phép trước bằng văn bản của bên giữ bản quyền nếu có ghi nhận nguồn trích dẫn. Việc tái bản ấn phẩm này để bán lại hoặc vì các mục đích thương mại khác đều bị cấm nếu không có sự cho phép trước bằng văn bản của bên giữ bản quyền.


3

Nội dung1

3

7

8

13

14

16

21

24

28

32

36

40

44

48

49

51

Giới thiệu

Quá khứ, hiện tại, tương lai – bài học kinh nghiệm và những thách thức trong tương

lai

Những chủ đề hành động chính

Thay đổi vai trò của các bên liên quan

Cách nhìn khác về lâm nghiệp cộng đồng

Các kế hoạch hành động chung của quốc gia để thúc đẩy lâm nghiệp cộng đồng

Campuchia

Trung Quốc

Indonesia

Lào

Myanmar

Nepal

Thái Lan

Việt Nam

Malaysia

Philippines

Kết luận và các bước tiếp theo

4

Lời cảm ơnDiễn đàn Khu vực về Con người và Rừng lần thứ 3 được RECOFTC –Trung tâm vì Con người và Rừng- tổ chức, có sự phối hợp với Cục Lâm nghiệp Hoàng Gia Thái Lan, Mạng lưới châu Á - Thái Bình Dương về Phục hồi và Quản lý Rừng Bền vững (APFNet), Mạng lưới Lâm nghiệp Xã hội ASEAN (ASFN), và Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA), bên cạnh sự hỗ trợ từ Cơ quan Hợp tác Phát triển Na Uy (Norad), Cơ quan Hợp tác Phát triển Thụy Sỹ (SDC) và Cơ quan Hợp tác Phát triển Quốc tế Thụy Điển (Sida).

Trung tâm RECOFTC muốn gửi lời cảm ơn tới những người tổ chức Diễn đàn: Phinyada Atchatavivan, Julian Atkinson, Chawpaka Chaosarn, David Gritten, Caroline Liou, Jephraim Oro, Panisara Panupitak, Thippawan Maidee, Detty Saluling, Pimpakarn Serithamarak, Apinita Siripatt, Ramida Thanananthachat, và Tiamkare Thitithamtada, cũng như Ann Jyothis, Subantita Suwan và Nick Wilder từ nhóm Truyền Thông của RECOFTC. Lời cảm ơn đặc biệt cũng được gửi tới Karen Edwards, Tommy Kristiawan Permadi và Imawan Atmosudirjo - những người đã tham gia thúc đẩy sự kiện này. Chúng tôi cũng muốn gửi lòng biết ơn chân thành tới James Bampton, Tint Lwin Thaung, Ronnakorn Triraganon, Yosef Arihadi, Thongsavath Boupha, Edwin Payuan, Bishnu Hari Poudyal, Somying Soontornwong, Nguyễn Quang Tân và Maung Maung Than vì đã dẫn dắt Diễn đàn. Sau cùng, chúng tôi xin cảm ơn tất cả thành phần tham gia Diễn đàn và các diễn giả đã chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm và sự hiểu biết của mình tại sự kiện này.

Bản báo cáo này do Karen Edwards, Caroline Liou và Detty Saluling chấp bút.


1

Giới thiệu Diễn đàn Khu vực về Con người và Rừng lần thứ 3 đón tiếp trên 100 quan khách từ 15 quốc gia khác nhau trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương. Diễn đàn này được thiết kế để đánh giá Lời kêu gọi hành động về Lâm nghiệp cộng đồng, tiến độ cũng như những bài học kinh nghiệm thu được kể từ Diễn đàn Khu vực về Con người và Rừng lần thứ 2. Quá trình tổ chức Diễn đàn tập trung thu hút các bên liên quan cốt cán chủ động tham gia nhóm chiến lược, bao gồm các cộng đồng từ các quốc gia trọng tâm của RECOFTC (Campuchia, Trung Quốc, Indonesia, Lào, Myanmar, Nepal, Thái Lan và Việt Nam) để xác định các hành động thực tế quan trọng dưới hình thức là các cam kết chiến lược khả thi, hướng tới thúc đẩy lâm nghiệp cộng đồng trong tương lai.

Ông Boonchob Suthamanuswong, Cục trưởng Cục Lâm nghiệp Hoàng gia Thái Lan, đã khai mạc diễn đàn bằng tuyên bố “Lâm nghiệp cộng đồng (LNCĐ) có thể trở thành một giải pháp hữu hiệu để giải quyết các xung đột đất đai trên đất lâm nghiệp và có thể là một phương thức cải thiện sinh kế, giảm phá rừng và tăng cường quản trị tốt trên cơ sở quan tâm đến nhu cầu và kiến thức của người dân địa phương.”

Trong phần khai mạc, Tiến sĩ Tint Lwin Thaung, Giám đốc Điều hành RECOFTC cũng nhấn mạnh “Diện tích rừng tăng dưới hình thức quản lý cộng đồng là một ưu tiên chính, nhưng điều quan trọng không kém là giúp các cộng đồng chủ động quản lý những khu rừng của họ. Khi người dân được trao quyền để tham gia vào quá trình ra quyết định và khi họ thường xuyên hưởng lợi từ rừng, bằng chứng cho thấy họ sẽ tham gia bảo tồn đa dạng sinh học, giảm phá rừng và quản lý rừng bền vững.”

Diễn đàn là một sự kiện có tính chất tham gia cao và được tổ chức để chủ động kết nối mọi thành phần tham gia vào mỗi phiên thảo luận thông qua phân tích tình huống, chia sẻ, phản hồi nhóm và chắt lọc những hành động ưu tiên. Các hoạt động của Diễn đàn nhằm mục tiêu xây dựng các kế hoạch hành động chung (đa ngành) của quốc gia để củng cố lâm nghiệp cộng đồng và đẩy mạnh chủ động cam kết tăng diện tích rừng dưới mô hình quản lý cộng đồng, giúp các cộng đồng quản lý chủ động các khu rừng của họ, và đảm bảo các thể chế có thể thực thi hiệu quả luật lâm nghiệp cộng đồng tại quốc gia của họ. Hơn nữa, những kinh nghiệm mới và các vấn đề cấp thiết cần giải quyết trong tương lai cũng bổ sung cho việc xem xét quy trình hiện tại. Quan trọng hơn cả, những ý tưởng và cam kết được đưa ra tại Diễn đàn Khu vực lần 3 sẽ được chia sẻ và tiếp tục bổ sung trong những diễn đàn cấp quốc gia trong năm 2014 tại 6 quốc gia: Campuchia, Indonesia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam.

Được tổ chức phối hợp giữa RECOFTC với Cục Lâm nghiệp Hoàng gia Thái Lan, Mạng lưới châu Á - Thái Bình Dương về Phục hồi và Quản lý Rừng Bền vững (APFNet), Mạng lưới Lâm nghiệp Xã hội ASEAN (ASFN), và Cơ quan Hợp tác Quốc tế Nhật Bản (JICA), Diễn đàn này đã tạo được bước đà mạnh mẽ cho những biến chuyển và cam kết cụ thể với lâm nghiệp cộng đồng tại cấp quốc gia.

Diễn đàn được tổ chức nhằm tăng cường cam kết chủ động với các chương trình hành động chung của quốc gia để thúc đẩy lâm nghiệp cộng đồng (LNCĐ) bằng cách:• Đánh giá tiến độ thực hiện lâm

nghiệp cộng đồng trong khu vực và tìm ra những biện pháp chiến lược để vượt qua những trở ngại đã được xác định để bảo vệ rừng và người dân sống phụ thuộc vào rừng;

• Đẩy mạnh những ưu tiên chung để thúc đẩy lâm nghiệp cộng đồng và tăng cường hợp tác, phối hợp giữa các ngành;

• Tăng cường cam kết chủ động với các kế hoạch hành động LNCĐ chung của quốc gia, trong đó ưu tiên quản lý cộng đồng để tăng diện tích rừng, giúp người dân chủ động quản lý các khu rừng của họ, và đảm bảo các thể chế có thể thực thi một cách hiệu quả luật LNCĐ tại quốc gia của họ.


3

changes and commitments to community forestry at the national level. Ông Preecha Siri, một lãnh đạo cộng đồng địa phương từ Khu rừng Cộng đồng Ban Huay Hin Lahd Nai, Thái Lan, và bà Isabelita Austria, Trưởng bộ phận Quản lý Rừng Dựa vào Cộng đồng –Bộ Tài nguyên và Môi trường Philippines, đã kể lại câu chuyện của họ về những sự thay đổi để thấy rằng lâm nghiệp cộng đồng có thể đem lại những kết quả hữu hình nếu có những điều kiện thích hợp và một môi trường thuận lợi. Được kể từ những góc nhìn khác nhau (cộng đồng địa phương và cấp chính quyền) và tại những quốc gia khác nhau, 2 trải nghiệm đều chỉ rõ cần hưởng ứng những lời kêu gọi lập kế hoạch và mở rộng lâm nghiệp cộng đồng ở cấp độ cảnh quan trong thập kỷ này, và đảm bảo các điều kiện, ưu đãi để điều đó được hiện thực hóa. Tiến sĩ David Gritten, Chuyên viên Chương trình Cấp cao tại trung tâm RECOFTC sau đó đã nhấn mạnh những thách thức chính đến thành công của lâm nghiệp cộng đồng trong tương lai.

QUÁ KHỨ - HIỆN TẠI - TƯƠNG LAIBài học kinh nghiệm và những thách thức trong tương lai

4

Một cộng đồng địa phương tại Thái Lan phát triển dựa trên những thành công của họ trong lâm nghiệp cộng đồng

Nhìn nhận từ kinh nghiệm của mình, ông Preecha Siri nhấn mạnh, nếu người dân được trao quyền và có quyền quản lý rừng, họ sẽ bảo vệ rừng hiệu quả và sử dụng rừng bền vững – điều đó sẽ mang lại nhiều lợi ích cho địa phương, quốc gia và toàn cầu.

Dưới sự hướng dẫn của ông, cộng đồng của ông đã ứng dụng thành công hệ canh tác tổng hợp giữa ruộng nước bậc thang, luân canh cây trồng, nuôi ong, trồng tre và chè bản địa với bảo tồn rừng, thể hiện rõ là một mô hình quản lý hệ thống sinh thái thành công. Những kế hoạch mang tính cách tân để tạo thu nhập như thế đã giúp hình thành các quỹ cộng đồng và xây dựng khả năng thích ứng của cộng đồng.

Cộng đồng Ban Huay Hin Lahd Nai đã giành được một số giải thưởng quốc tế cho những nỗ lực đầy tính khích lệ của họ, từ bảo vệ rừng tại cấp địa phương đến hợp tác với 16 thôn bản khác ở Thái Lan. Do vậy, vốn là một cộng đồng phụ thuộc vào rừng cũng như tin tưởng giá trị của rừng, họ đã nhận trách nhiệm và cam kết bảo vệ rừng cấp địa phương, qua đó giúp mở rộng diện tích rừng cộng đồng dưới hình thức quản lý cộng đồng địa phương trong vùng Ban Huay Hin Lahd Nai.

Bài học thu được từ phát triển chương trình lâm nghiệp xã hội tại Philippines

Bà Isabelita Austria trình bày những bài học kinh nghiệm từ quá khứ đến hiện tại về lâm nghiệp cộng đồng tại Philippines, nêu bật những biến chuyển lớn về mặt lịch sử đã giúp mở rộng khu vực lâm nghiệp cộng đồng, bao gồm thời gian và bản chất quyền hưởng dụng, từ những kế hoạch ngắn hạn mang định hướng cá nhân đến những thảo thuận dài hạn dựa vào cộng đồng.

Vào thập niên 70 của thế kỷ 20, các chương trình lâm nghiệp của chính phủ mang định hướng người dân được bắt đầu thực hiện, như một động thái để ứng phó với độ che phủ rừng giảm, dân số tăng, tình trạng đói nghèo ở vùng cao, nhu cầu gỗ và thức ăn tăng, và các biện pháp xử lý tình trạng cho thuê rừng thất bại.

Vào những năm 80, các chương trình này được phát triển thành Chương trình Lâm nghiệp Xã hội Tổng hợp (chương trình ISF) và cùng với đó, quyền sở hữu đất đai cá nhân được đưa ra thông qua hình thức Giấy chứng nhận Hợp đồng Quản lý. Một chương trình Phát triển Vùng cao có thời gian 15 năm với 16 điểm thử nghiệm trên toàn quốc đã hỗ trợ nghiên cứu cho chương trình ISF. Tuy nhiên, kết quả cho thấy, cách tiếp cận nhỏ lẻ trong chương trình ISF không thúc đẩy mạnh mẽ hành động cộng đồng. Thêm nữa, việc sản xuất lâm sản bị bẻ nhỏ và thiếu sự điều phối thị trường.

Năm 1995, Pháp lệnh số 263 được ký kết, lấy quản lý rừng dựa vào cộng đồng (CBFM) làm chiến lược quốc gia để phát triển bền vững đất rừng và các tài nguyên đất rừng. Ngoài ra cũng có sự hỗ trợ nhỏ trong việc việc thành lập những hệ thống thông tin thị trường cấp địa phương về sản phẩm thu được từ lâm nghiệp xã hội, giúp nâng cao quyền năng thương lượng của các cộng đồng. Khâu tiếp thị không được chú trọng nhiều trong những năm đầu thập niên 90 nhưng lại là một nhu cầu trong thời điểm hiện tại vì sản phẩm trong các khu vực CBFM hiện đang được khai thác. Hỗ trợ phát triển doanh nghiệp – và đặc biệt là hỗ trợ phát triển thông tin thị trường - là nhu cầu cần thiết.

1 United Nations Forum on Forests 2012, 2012-2013 Forest Heroes Award Winners, accessed 13 January 2013, <http://www.un.org/esa/forests/forest-heroes/winners.html>.


5

Thách thức trong tương lai: Những yếu tố cơ bản để lâm nghiệp cộng đồng thành công

Như tiến sĩ David Gritten đã thảo luận, tại rất nhiều nơi trong khu vực Châu Á-Thái Bình Dương, lâm nghiệp cộng đồng là sự lựa chọn thích hợp nhất để quản lý bền vững nguồn tài nguyên rừng cũng như để đạt được những mục tiêu kinh tế, môi trường, xã hội ở cả cấp quốc gia lẫn địa phương, bao gồm:

1. nâng cao sinh kế và đáp ứng nhu cầu sinh sống của các hộ gia đình (củi, thức ăn chăn nuôi, gỗ, v.v…);2. giảm phá rừng và cải thiện điều kiện, chất lượng rừng (trữ lượng gỗ, mật độ cây, che phủ thực bì và đa đạng

sinh học); và3. tăng cường quản trị và các quyền chính trị của người dân nông thôn.

Tuy nhiên, lâm nghiệp cộng đồng không phải khi nào cũng có thể hoàn thành những mục tiêu này khi khu vực phải đối diện với nhiều thách thức, bao gồm dân số tăng, đô thị hóa tăng, khí hậu thay đổi và giá thực phẩm biến động. Lâm nghiệp cộng đồng có thể hỗ trợ giải quyết các vấn đề này, nhưng để làm được như vậy và để lâm nghiệp cộng đồng phát huy tiềm năng của nó, một số yếu tố cơ bản nhất định cần phải có, như được thể hiện trong công thức:

susCF = T + 2aR + aC + M

Trong đó:

susCF là sustainable community forestry (lâm nghiệp cộng đồng bền vững)T là tenure (quyền hưởng dụng)2aR là appropriate regulations & appropropriate resources (các quy định phù hợp & các nguồn lực phù hợp)aC là appropriate capacity (năng lực phù hợp)M là market (thị trường)

Điểm bắt đầu của lâm nghiệp cộng đồng bền vững là quyền hưởng dụng. Quyền hưởng dụng quan trọng trong nhiều khía cạnh, bao gồm đảm bảo an ninh, khuyến khích quản lý trách nhiệm đất đai, thúc đẩy đầu tư để đạt được những lợi ích không chỉ về kinh tế, mà còn cả về xã hội và môi trường.

Thành tố aR đầu tiên được đưa ra bởi, trong toàn khu vực, các quy định chi phối mối liên kết của các cộng đồng với rừng không giúp các cộng đồng đó hưởng lợi từ rừng, mà thay vào đó đặt nhiều gánh nặng cho chính họ. Bên cạnh đó, các cán bộ chính phủ cũng phải giám sát việc thực hiện các quy định- điều sẽ không mang lại nhiều lợi ích. Do đó, cần phải có những quy định phù hợp để tạo ra một môi trường thuận lợi cho lâm nghiệp cộng đồng. Thành tố aR thứ hai là các nguồn lực phù hợp, tức là khi cộng đồng được trao quyền hưởng dụng, khu rừng được giao phải là những khu rừng thực sự, thay vì giao các khu rừng bị thoái hóa/có chất lượng thấp – một thực trạng thường thấy. Giống như nhiều khía cạnh của lâm nghiệp cộng đồng, thành tố này xuất phát từ cơ sở: lâm nghiệp cộng đồng sẽ không thành công nếu các cộng đồng không thể có thu nhập từ rừng - cơ sở ban đầu để thực hiện trao quyền hưởng dụng đất rừng và rừng phù hợp với nhu cầu của các cộng đồng.

Năng lực phù hợp (aC) gắn với nhu cầu tiếp cận công nghệ và thông tin phù hợp của các cộng đồng và các cán bộ chính phủ làm việc trong khu vực lâm nghiệp cộng đồng, nhằm mục đích quản lý rừng bền vững. Thông tin đó bao gồm đảm bảo cộng đồng hiểu giá trị của quá trình đưa ra quyết định có sự tham gia. Cuối cùng, giá trị m để thể hiện yếu tố thị trường nhấn mạnh nhu cầu tiếp cận thị trường để các cộng đồng bán những sản phẩm lâm nghiệp của họ.

Các yếu tố này khi đặt cạnh nhau sẽ đảm bảo lâm nghiệp cộng đồng được thực hiện hiệu quả và giúp xã hội nói chung ứng phó với những thách thức trong tương lai.


7

Những chủ đề hành động chínhDiễn đàn Khu vực lần 3 tập trung thúc đẩy đối thoại giữa các thành phần tham gia đến từ các quốc gia để chia sẻ những bài học kinh nghiệm và những nhận định chính về những thách thức trong tương lai với quá trình thực hiện lâm nghiệp cộng đồng. Nổi lên trong các cuộc đối thoại là một số chủ đề và những lĩnh vực hành động chung trong khu vực:

Đảm bảo quyền hưởng dụng rừng: Được xác định là một nguyên tắc chính và một bài học lớn để lâm nghiệp cộng đồng thành công, nhiệm vụ này vẫn nằm trên kế hoạch tại một vài quốc gia mà ở đó quyền hưởng dụng bị hạn chế trong khi chính sách vẫn tạo ra những rào cản với việc sử dụng rừng hiệu quả.

Chuyển từ chính sách sang hành động cụ thể: Sẽ sai lầm nếu nhận định rằng lâm nghiệp cộng đồng sẽ được thực hiện hiệu quả nếu khung chính sách được hình thành. Vẫn còn đó những cá nhân miễn cưỡng giao đất và ký kết thỏa thuận. Làm sao để đảm bảo thực hiện hiệu quả dựa trên các khuôn khổ chính sách vẫn là một thách thức và đó vẫn là một chủ đề trao đổi chính tại Diễn đàn.

Từ chia tách đến kết hợp tại cấp độ cảnh quan: Mặc dù các khu vực rừng do các cộng đồng quản lý ở một vài quốc gia đã tăng lên, nhưng dễ nhận ra, các khu vực đó vẫn chưa ở cấp độ cảnh quan. Lâm nghiệp cộng đồng cần được tích hợp thành một chiến lược chính về quản lý sử dụng đất trong quá trình lập kế hoạch sử dụng đất có sự tham gia. Điều này đặt ra yêu cầu các ngành cần phối hợp chặt chẽ với nhau. Lợi ích của lâm nghiệp cộng đồng cần được làm sáng tỏ với các ngành khác và ngược lại. Đây cũng là một vấn đề chính được thảo luận tại Diễn đàn Khu vực lần 3.

Kết nối với các ngành khác và các chương trình nghị sự toàn cầu: Để mở rộng các khu vực quản lý rừng cộng đồng và đảm bảo quyền hưởng dụng, những lợi ích của lâm nghiệp cộng đồng và cuộc thảo luận tương ứng cần được thúc đẩy tại các chương trình nghị sự hay đối thoại toàn cầu khác, ví như về biến đổi khí hậu. Làm sao phải đảm bảo rằng những người hoạt động trong lĩnh vực lâm nghiệp cộng đồng được kết nối tốt hơn với các ngành, các chương trình nghị sự khác được xem là một vấn đề cần được thảo luận nhiều hơn tại Diễn đàn lần này.

Hướng đến lợi ích kinh tế thực tế và thương mại hóa sản phẩm, dịch vụ từ lâm nghiệp cộng đồng: Đây là chủ đề thảo luận sôi nổi tại Diễn đàn và được phản ánh rõ nét trong các cam kết của nhiều quốc gia. Sẽ là cần thiết để chuyển đổi từ lâm nghiệp cộng đồng chỉ nhằm đáp ứng nhu cầu sống sang một mô hình lâm nghiệp cộng đồng mang định hướng thương mại.

8

Thay đổi vai trò của các bên liên quan Sau phiên thảo luận xác định các chủ đề và lĩnh vực hành động chính trong khu vực, các thành phần tham gia đã ngồi theo nhóm các bên liên quan. Mỗi nhóm thảo luận lĩnh vực hành động chính cho tương lai, xem xét từ góc nhìn của nhóm đó, và xác định các cam kết chính mà nhóm phải đạt được để thúc đẩy lâm nghiệp cộng đồng.


9

Stakeholder

Chính quyền trung ương

Bộ tài nguyên/ lâm nghiệp

Chính quyền địa phương

Khu vực tư nhân

Các tổ chức quốc tế

Các nhà nghiên cứu và các nhà học thuật

Truyền thông (Nhà báo)

Xã hội dân sự

Các cộng đồng

Vai trò trong tương lai

Phối hợp và hài hòa các chính sách, các kế hoạch và ngân sách quốc gia, bao gồm chỉ ra mối liên quan giữa lâm nghiệp cộng đồng với tất cả lĩnh vực.

Xây dựng chính sách hiệu quả để hỗ trợ lâm nghiệp cộng đồng và cải thiện sinh kế từ rừng

Điều tiết quá trình thực hiện và cung cấp các dịch vụ kỹ thuật cho các cộng đồng thực hiện lâm nghiệp cộng đồng

Tìm nguồn và mua các sản phầm bền vững từ các cộng đồng thông qua mối quan hệ với thị trường, thương lái và các doanh nhân

Sáng tạo những kiến thức mới và giải thích cách thức giải quyết các vấn đề của thế hệ tiếp theo, bao gồm thương mại hóa các sản phẩm và dịch vụ lâm nghiệp cộng đồng

Truyền tải các bài nghiên cứu và các kết quả nghiên cứu để tìm ra phương án thực hiện tốt nhất và có ảnh hướng lớn nhất, thông báo việc ra quyết định, và phát triển chính sách có liên quan đến lâm nghiệp cộng đồng

Đẩy mạnh thông tin 2 chiều về các vấn đề lâm nghiệp cộng đồng

Tiếp tục đóng vai trò cầu nối và vòng phản hồi giữa chính sách và thực hiện lâm nghiệp cộng đồng

Thúc đẩy và tăng cường các mạng lưới cộng đồng để có cùng tiếng nói, chung hành động và truyền cho thế hệ tiếp theo những kĩ năng lãnh đạo

Cam kết ưu tiên

• Cập nhật và xem xét kịp thời các chính sách, quy định có liên quan

• Tăng sự hiện diện của các nhóm hay cộng đồng bị cách ly trong các nhóm công tác quốc gia

• Cung cấp đủ vốn và dịch vụ hỗ trợ cho lâm nghiệp cộng đồng

• Xây dựng và duy trì mối quan hệ đối tác chặt chẽ với các bên liên quan

• Nâng cao các hệ thống thông tin quản lý và các trung tâm kiến thức cho lâm nghiệp cộng đồng

• Phát triển năng lực nội bộ để cung cấp các dịch vụ kỹ thuật có chất lượng cao

• Đưa lâm nghiệp cộng đồng vào các kế hoạch phát triển và sử dụng đất của chính quyền địa phương, bao gồm cả vấn đề ngân sách

• Tăng phối hợp theo chiều dọc với các cộng đồng và các bộ, ngành liên quan để trao đổi hiệu quả những ảnh hưởng chính sách, vấn đề gặp phải và các bài học kinh nghiệm.

• Phát triển mối quan hệ đối tác dài hạn và các mô hình kinh doanh dựa vào cộng đồng hiệu quả, dựa trên nguyên tắc đôi bên cùng có lợi

• Xây dựng các kĩ năng thiết yếu tại các cộng đồng mục tiêu để hỗ trợ tự tổ chức, quản lý tài chính và tiếp thị sản phẩm

• Hỗ trợ chính sách và thực hành có sự tham gia tại các quốc gia

• Tiếp tục xây dựng năng lực cho lâm nghiệp cộng đồng

• Cải thiện phối hợp giữa các nhà tài trợ tại cấp quốc gia và quốc tế về lâm nghiệp cộng đồng

• Thiết kế và tiến hành những nghiên cứu hướng đến kết quả

• Đưa các chương trình nghiên cứu lâm nghiệp cộng đồng vào các viện học thuật

• Hướng đến các công cụ giao tiếp cho từng đối tượng cụ thể nhằm ảnh hưởng và thay đổi chính sách những câu chuyện về ảnh hưởng tích cực của lâm nghiệp cộng đồng

•• Đưa ra những câu chuyện về ảnh hưởng tích cực của

lâm nghiệp cộng đồng• Đưa quan điểm của người dân địa phương đến các

bên liên quan• Báo cáo cân bằng hơn về quan điểm của các bên

liên quan•• Ủng hộ các chính sách có định hướng về người dân

và dựa vào cộng đồng nhiều hơn• Phối hợp chặt chẽ với tất cả các bên liên quan • Tiếp tục xây dựng năng lực cho các cộng đồng•• Thành lập một trung tâm học tập cộng đồng và chia

sẻ kiến thức với những thành viên khác.• Yêu cầu chính quyền chịu trách nhiệm đảm bảo rừng

và các quyền sử dụng đất• Xây dựng cho thế hệ tiếp theo năng lực lãnh đạo

quản lý lâm nghiệp cộng đồng và đi đầu về kinh doanh

Bộ tài nguyên/ lâm nghiệp

10

RECOFTC công bố kế hoạch chiến lược mới trong giai đoạn 2013-2018

Trong Diễn đàn lần 3, RECOFTC đã công bố kế hoạch chiến lược mới của mình cho giai đoạn 2013-2018. Phát triển từ giai đoạn chiến lược rất thành công trước đó, Kế hoạch Chiến lược mới của RECOFTC (2013-2018) – với tiêu đề Con người và rừng vì một tương lai xanh hơn – Trao quyền cho người dân địa phương để tham gia hiệu quả và công bằng vào quản lý bền vững các cảnh quan rừng - đã tập trung hơn vào những kết quả chiến lược trong bốn lĩnh vực chuyên đề của RECOFTC: Bảo đảm Lâm nghiệp Cộng đồng; Cải thiện Sinh kế và Thị trường; Con người, Rừng và Biến đổi khí hậu; và Chuyển đổi những mâu thuẫn về rừng. Đi sâu vào những lĩnh vực chuyên đề, chúng tôi khám phá những vần đề nổi lên, bao gồm các cách tiếp cận cảnh quan, an ninh lương thực, an ninh nước và an ninh năng lượng sinh khối.

Sự tham gia ngày một rộng hơn của RECOFTC vào tám quốc gia trọng tâm – Campuchia, Trung Quốc, Indonesia, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào, Myanmar, Nepal, Thái Lan và Việt Nam - tiếp tục là nền tảng cho công việc của chúng tôi, để RECOFTC có thể tạo ra những kết quả hữu hình trên thực tế. Bốn cách tiếp cận chức năng – mạng lưới học tập và tập huấn, nghiên cứu, giao tiếp, và thử nghiệm và trình diễn - cũng sẽ tiếp tục bổ sung cho nhau và đóng góp vào các kết quả chiến lược.

Bản kế hoạch chiến lược được đăng tải tại www.recoftc.org.


11

Một hội trợ triễn lãm nhằm nêu bật những sản phẩm và các hoạt động các của các nhóm doanh nghiệp cộng đồng đã diễn ra trong Diễn đàn kéo dài hai ngày vừa qua. Bên cạnh đó, gian hàng của các đối tác Diễn đàn đã trưng bày công việc và thành tựu của mỗi đơn vị.

Các nhóm doanh nghiệp cộng đồng trưng bày sản phẩm tại hội trợ triển lãm gồm:• Rừng Cộng đồng Baan Maab Lao Cha-oun • Phòng Phát triển Kinh tế dựa trên Đa dạng sinh học (BEDO)• Nhóm doanh nghiệp cộng đồng trồng cà phê hữu cơ và bảo tồn rừng Baan Khun Lao• Chương trình trao đổi Lâm sản Ngoài gỗ (NTFP-EP)


13

Cách nhìn khác về lâm nghiệp cộng đồng Lâm nghiệp cộng đồng đã có những bước tiến triển; nhưng để đẩy mạnh lâm nghiệp cộng đồng, cần xem xét những chiều hướng mới và cần thay đổi trọng tâm vào sự biến đổi. Đây chính là yếu tố đã xây dựng cơ sở thảo luận định hướng cho tương lai. Thách thức những quan điểm hiện tại, mở ra những cơ hội để lâm nghiệp cộng đồng hiệu quả hơn thông qua liên kết và hợp tác đa ngành về biến đổi khí hậu và hướng đến một mô hình lâm nghiệp cộng đồng định hướng nhiều hơn vào doanh nghiệp thương mại là một điểm nhấn chính tại Diễn đàn Khu vực lần 3 từ ba diễn giả chính.

Tiến sĩ Don Gilmour, Cộng sự danh dự của RECOFTC, đã chia sẻ một góc nhìn nhiều thách thức về mối quan hệ giữa rừng và nước, và mối liên quan với các chính sách và cách làm lâm nghiệp cộng đồng. “Ở một góc độ nào đó, những gì thường được kể về mối quan hệ giữa rừng và nước không thống nhất với những gì chúng ta biết trên phương diện khoa học. Những gì thường được kể thường là một yếu tố quyết định sức nặng của chính sách lâm nghiệp và một câu chuyện về điều lệ hành động. Chúng ta cần cân nhắc các nhân tố cho từng địa điểm cụ thể khi thảo luận về rừng, và nước, và các mục tiêu quản lý của chúng ta bởi quyết định mà chúng ta đưa ra sẽ khác đi, phụ thuộc vào khía cạnh nào trong chu trình tuần hoàn nước mà chúng ta quan tâm.”

Tiến sĩ Bhishma Subedi, Giám đốc điều hành Mạng lưới châu Á về Nông nghiệp và Tài nguyên sinh học bền vững (ANSAB), đã nhấn mạnh giá trị tiềm năng của lâm nghiệp cộng đồng khi nó có thể đem lại nhiều hơn những lợi ích về kinh tế thông qua phát triển kinh doanh và cải thiện quản lý, sử dụng rừng hiệu quả. “Quản lý và sử dụng bền vững cũng

có giới hạn của nó tại những khu vực các khu rừng cộng đồng được trồng và tích trữ quá nhiều. Thay đổi từ lâm nghiệp cộng đồng truyền thống sang lâm nghiệp cộng đồng định hướng thương mại là cần thiết để duy trì lâm nghiệp cộng đồng hiệu quả”.

Ông Sugeng Marsudiarto, Phó tổng cục trưởng, Tổng cục Phát triển lâm nghiệp xã hội, Bộ lâm nghiệp xã hội Indonesia, đã chia sẻ về Khuôn khổ đa ngành trong ASEAN về biến đổi khí hậu (AFCC), “Với mật độ dân số đông, đường bờ biển dài và phụ thuộc nhiều vào nông lâm nghiệp, Đông Nam Á là khu vực dễ bị ảnh hướng thứ ba trên thế giới bởi biến đổi khí hậu. Biến đổi khí hậu là một vấn đề đa ngành và sự hợp tác là cần thiết”. Theo quan điểm của Ông, ASEAN đang trong quá trình thực hiện Khuôn khổ đa ngành trong ASEAN về biến đổi khí hậu: Nông nghiệp và Lâm nghiệp hướng đến An ninh lương thực (AFCC).

Để biết thêm thông tin, vui lòng xem:Bài xuất bản số 3 của RECOFTC – Rừng và nước: Tổng hợp khoa học đương đại và mối liên quan với lâm nghiệp cộng đồng tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương, www.recoftc.orghttp://www.recoftc.org/site/resources/Seeing-community-forestry-differently.php

14

Kế hoạch hành động quốc gia chung để đẩy mạnh lâm nghiệp cộng đồngTrước khi kết thúc Diễn đàn, các thành viên tham gia vào các nhóm quốc gia để thảo luận những yếu tố chính trong các kế hoạch hành động chung (nhiều bên liên quan), của quốc gia mô tả những gì cần có để đẩy mạnh lâm nghiệp cộng đồng; ai cần được tham gia, các hành động ưu tiên với các bên liên quan khác nhau; và kết quả mong đợi là gì. Để xây dựng các kế hoạch hành động, các nhóm quốc gia đã thảo luận nhiều vấn đề được đưa ra trong “Bức tranh thay đổi về đổi lâm nghiệp cộng đồng” và “Bức tường học tập” cho từng quốc gia.

Vào cuối Diễn đàn, các thành phần tham dự, được tổ chức theo nhóm quốc gia, đã trình bày các kế hoạch hành động chung của quốc gia để đẩy mạnh lâm nghiệp cộng đồng. Các đề xuất sẽ được sử dụng làm căn cứ thảo luận cho các diễn đàn cấp quốc gia kế tiếp sẽ diễn ra trong năm 2014 tại 6 nước: Campuchia, Indonesia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam.PDR, Myanmar, Thailand and Viet Nam.


15

16

CAMPUCHIALâm nghiệp cộng đồng đã có những tiến bộ tại Campuchia trong hai thập niên gần đây khi quốc gia này đã xây dựng được khung chính sách và pháp lý rõ ràng, đồng thời đã đẩy mạnh nâng cao năng lực thể chế địa phương. Chính phủ Campuchia cam kết thiết lập hai triệu ha rừng do cộng đồng quản lý trước năm 2029, và đến nay – năm 2013 - 457 khu rừng cộng đồng đã được thành lập trên diện tích 400.000 ha. Đẩy nhanh quy trình lập kế hoạch quản lý lâm nghiệp cộng đồng có ý nghĩa quan trọng cho thành công về lâu về dài của lâm nghiệp cộng đồng tại Campuchia. Đến nay, chỉ một kế hoạch quản lý rừng cộng đồng đã được phê duyệt và chỉ 20 kế hoạch tương tự đang chờ được phê duyệt. Ưu tiên xây dựng các văn bản hướng dẫn và thực hiện lập kế hoạch quản lý lâm nghiệp cộng đồng cho các khu rừng cộng đồng chính thức sẽ tạo ra những thay đổi lớn trong nâng cao hiệu quả nguồn lực và phát triển kinh doanh bởi quản lý chủ động và sử dụng bền vững chỉ thực hiện được khi các kế hoạch quản lý được phê duyệt.


17

Những cam kết chính cho ba năm tới:

• Xem xét và hoàn thiện các văn bản hướng dẫn về lâm nghiệp cộng đồng và Sách hướng dẫn Lập kế hoạch Quản lý cho Campuchia

• Thiết lập và đảm bảo hệ thống đăng ký lâm nghiệp cộng đồng hiệu quả tại Bộ Nông Lâm Thủy sản (MAFF)

• Tiếp tục thử nghiệm và trình diễn mô hình quản lý lâm nghiệp cộng đồng thành công

2Các cam kết chính được rút ra từ thông tin do nhóm quốc gia cung cấp trong thời gian diễn ra Diễn đàn, được ghi lại trên “tường học hỏi“, “tranh thay đổi“ và/hoặc (trong một số trường hợp) bằng lá cờ rừng cộng đồng quốc gia.


19

TRUNG QUỐCĐưa lâm nghiệp cộng đồng vào quá trình lập kế hoạch Phát triển Quốc gia là một chiến lược chính để đẩy mạnh lộ trình tại Trung Quốc. Phát triển các mạng lưới bên trong lãnh thổ Trung Quốc và với các quốc gia khác trong khu vực là yếu tố cần thiết để xây dựng hợp tác, kết nối học tập và tạo ra những biến chuyển lớn trong thương mại hóa các sản phẩm và dịch vụ lâm nghiệp cộng đồng – yếu tố cần thiết để lâm nghiệp cộng đồng được xem là một chiến lược chính. Lâm nghiệp cộng đồng cũng cần sự tham gia hiệu quả hơn từ bên liên quan và giá trị của những mô hình lâm nghiệp cộng đồng cụ thể trong quản lý rừng tập thể cũng cần được chứng minh. Điều này có thể được thực hiện bằng cách tập hợp và truyền tải mô hình thực hiện tốt nhất trong số những mô hình chính.


• Tập hợp các phương pháp thực hiện tốt nhất từ những mô hình hiện có và phổ biến kết quả đó với các nhà hoạch định chính sách quan trọng

• Cung cấp các khóa tập huấn về quản lý xung đột và quản lý tài nguyên bền vững tại cấp địa phương • Kết nối với các phương tiện truyền thông để nâng cao nhận thức công chúng về những mô hình

lâm nghiệp cộng đồng có giá trị và những nhân tố thúc đẩy thành công

20

INDONESIANhiều hình thức lâm nghiệp cộng đồng đã được xác định và chấp nhận ở Indonesia, và lâm nghiệp cộng đồng đã được đưa vào Kế hoạch Phát triển Quốc gia (trung hạn). Các mục tiêu mở rộng diện tích cho mô hình lâm nghiệp cộng đồng đang dần đạt được với tiến độ chậm; thương mại hóa lâm sản và tạo ra những lợi ích kinh tế thực sự từ rừng cho những đơn vị quản lý cộng đồng cần được đặt làm trọng tâm, thay vì chỉ hướng sử dụng lâm sản phục vụ cho mục đích sinh sống. Trong mục tiêu 2,5 triệu ha mà chính phủ đã đặt ra, đến nay 360.000 ha rừng cộng đồng đã được thiết lập. Gần đây, quyền quản lý rừng của Người dân bản địa tại Indonesia đã được công nhận nhưng vẫn chưa có quy định thực hiện cụ thể. Một cách tiếp cận tập trung hơn để mở rộng các khu vực lâm nghiệp cộng đồng ở cấp độ cảnh quan sẽ cần được ưu tiên, cùng với đó sự phối hợp giữa chính quyền trung ương và địa phương cũng cần được cải thiện. Trong ba năm tới, một biến chuyển chính được đặt ra làm mục tiêu là quá trình mở rộng lâm nghiệp cộng đồng được đưa vào quy trình lập kế hoạch không gian tại cấp địa phương.


21

Những cam kết chính cho ba năm tới::

• Chính phủ công nhận hai triệu ha các khu rừng bản địa• Tổng diện tích rừng được các cộng đồng quản lý đạt năm triệu ha• Thương mại hóa năm trong số các sản phẩm hàng đầu của rừng cộng đồng• Cải thiện 30% các Nhóm/Hợp tác Sử dụng Rừng

Một số chiến lược để đạt được những cam kết phía trên:

• Đưa các chương trình mở rộng LNCĐ vào kế hoạch phát triển trung hạn và quá trình lập kế hoạch không gian của chính quyền địa phương

• Dự thảo ngân sách và lập kế hoạch phát triển lâm nghiệp công đồng tốt hơn• Xem xét và sửa đổi quy định cấp phép các khu vực rừng cộng đồng• Tham gia tập trung với khu vực tư nhân trong phát triển kinh doanh lâm nghiệp cộng đồng

22

LÀOLào đã xây dựng được khung thể chế chính sách để thực hiện lâm nghiệp cộng đồng, và Phòng Lâm nghiệp Thôn bản được thành lập cả ở cấp trung ương và địa phương. Các dự án thí điểm đã bắt đầu phát triển các công cụ và văn bản hướng dẫn thực hiện Lâm nghiệp Thôn bản và giao đất. Nhận thức quần chúng về những cơ hội thông qua Lâm nghiệp Thôn bản vẫn cần được nâng cao.


23

Để đẩy nhanh quá trình thực hiện lâm nghiệp cộng đồng và tích lũy kinh nghiệm về phương pháp thực hiện tốt nhất, những cam kết tiếp theo đã được đưa ra cho ba năm tới: • Hỗ trợ và phát triển các Tiểu nhóm công tác về Lâm nghiệp Cộng đồng nhằm chắt lọc phương pháp

thực hiện tốt nhất và vận động chính sách cho các bên liên quan chủ yếu• Tăng số lượng và mở rộng phạm vi các giảng viên về lâm nghiệp cộng đồng có kĩ năng thông qua

hình thức bồi dưỡng nghiệp vụ, tập trung vào Mô hình Rừng Thôn bản• Phát triển một mô hình trồng cây thử nghiệm dựa trên chứng chỉ rừng, và tập hợp những bài học

kinh nghiệm và phương pháp thực hiện tốt nhất để phổ biến với các bên liên quan

24

MYANMARChính phủ Myanmar đã đặt chỉ tiêu0,92 triệu ha để xây dựng lâm nghiệp cộng đồng mặc dù ngân sách chính phủ cho những hoạt động hỗ trợ vẫn chưa rõ ràng. Đến nay, 44.500 ha khu vực lâm nghiệp cộng đồng và 740 Nhóm Sử dụng Rừng đã được thành lập, nhưng vẫn cần xây dựng một chiến lược mở rộng phạm vi thực hiện. Một số khu rừng cộng đồng được thiết lập trùng lặp với các nhượng quyền kinh tế và đã xảy ra tranh chấp. Cơ sở quản lý cho lâm nghiệp cộng đồng cần được tiếp tục phát triển bằng cách sửa đổi khung pháp lý bởi quyền sử dụng 30 năm như hiện tại vẫn chưa được luật hoàn toàn công nhận.


25

Để mở rộng diện tích cho lâm nghiệp cộng đồng và để làm rõ quyền hưởng dụng bằng khung pháp lý chặt chẽ hơn, nhóm từ Myanmar đã đưa ra những cam kết dưới đây cho ba năm tiếp theo:

• Tiến hành nghiên cứu dựa trên bằng chứng để vận động khung chính sách pháp lý• Đẩy mạnh và phối hợp (với Nhóm Công tác Quốc gia về Lâm nghiệp Cộng Đồng – CFNWG)• Thiết lập các điểm trình diễn lâm nghiệp cộng đồng thông qua xây dựng năng lực và huy động

nguồn lực•Cảithiệnsinhkếcủacáccộngđịaphươngthôngquacáchoạtđộnglâmnghiệpcộngđồng

26

NEPALLâm nghiệp cộng đồng được thiết lập vững chắc tại Nepal với 1,7 triệu ha rừng đang được 18.133 Nhóm Sử dụng Rừng quản lý, kiểm soát. Giá trị thu nhập hiện tại từ lâm nghiệp cộng đồng ước tính đạt 50 triệu USD một năm. Mặc dù các cộng đồng đã rất thành công trong việc bảo vệ rừng trong quá khứ, quản lý rừng vẫn cần được thực hiện hiệu quả hơn để khuyến khích người dân địa phương tiếp tục quản lý rừng bền vững trong tương lai và để giữ vững quyết tâm của cả Chính phủ và các Nhóm Sử dụng Rừng.

Trong tương lai, sẽ cần nhiều hơn sự tham gia, đầu tư hiệu quả từ khu vực tư nhân vào các doanh nghiệp lâm nghiệp cộng đồng, và những hỗ trợ kỹ thuật cho các Nhóm Sử dụng Rừng để đánh giá những kế hoạch quản lý hoạt động của họ.Thúc đẩy quản trị nội bộ cho các Nhóm Sử dụng Rừng tiếp tục là một quá trình thay đổi mang tính ưu tiên với Nepal.


27

Những cam kết chính mà nhóm Nepal đã xác định tại Diễn đàn gồm:

• Đẩy mạnh đánh giá chính sách minh bạch, có tham vấn để tạo ra một bước chuyển dịch sang lâm nghiệp cộng đồng có định hướng thương mại

• Mở rộng và tập hợp những thành công của mô hình lâm nghiệp cộng đồng có định hướng thương mại ở cấp độ cảnh quan

• Kết nối các doanh nghiệp cộng đồng và khu vực tư nhân với hệ thống thông tin thị trường có liên quan

• Tăng cường lãnh đạo cho các nhóm sử dụng lâm nghiệp cộng đồng trong quản trị rừng thông qua các hoạt động phát triển năng lực cho phụ nữ và các nhóm bị tách biệt

28

THÁI LANHiện tại, Thái Lan có khoảng 1,2 triệu ha rừng theo mô hình lâm nghiệp cộng đồng. Do khung pháp lý vẫn chưa hỗ trợ công nhận các khu vực do cộng đồng quản lý, phần lớn các khu vực này vẫn chưa nằm trong thỏa thuận với chính phủ. Cơ chế REDD+ (Giảm Phát thải do nạn Phá rừng và Suy thoái Rừng) đã tạo ra một cánh cửa mới giúp huy động hỗ trợ cho lâm nghiệp cộng đồng và số lượng các khu vực được chính phủ công nhận đang dần tăng lên.

Nhóm đến từ Thái Lan ưu tiên một số thay đổi cần có để thúc đẩy lâm nghiệp cộng đồng, bao gồm đánh giá khung chính sách pháp lý có sự tham gia, chuyển dịch sang mô hình lâm nghiệp cộng đồng hướng đến các doanh nghiệp, như thế sẽ cần khu vực tư nhân tham gia sâu hơn và cần có nhiều hỗ trợ hơn từ Cục Lâm nghiệp Hoàng gia cho các cộng đồng.


29


• Đưa thông tin về thực trạng lâm nghiệp cộng đồng và các tài sản địa phương• Mở rộng nền tảng sản phẩm lâm nghiệp cộng đồng, bao gồm nâng cao năng lực cho các đối tượng

trong chuỗi giá trị và cải thiện danh tính sản phẩm• Thắt chặt các mối quan hệ đối tác để mở rộng lâm nghiệp cộng đồng và phát triển doanh nghiệp,

bao gồm sự tham gia hiệu quả của khu vực tư nhân.

30

VIỆT NAMĐến năm 2013, trên 20% diện tích đất lâm nghiệp tại Việt Nam đã được giao cho các cộng đồng địa phương nhằm xây dựng các khu vực rừng cộng đồng; tuy nhiên, quy mô các khu vực còn nhỏ về diện tích, từ 1-1.5 ha/hộ gia đình, và rừng giao cho cộng đồng thường là rừng sản xuất chất lượng thấp. Mặc dù lâm nghiệp cộng đồng được Luật Bảo vệ Phát triển Rừng công nhận, tư cách pháp nhân của các cộng đồng liên quan đến quản lý rừng trên thực tế vẫn không rõ ràng, trong khi các thủ tục và quá trình lập kế hoạch để cung cấp khoảng không quản lý và sử dụng rừng thực tế lại rất phức tạp. Nhóm tham gia Diễn đàn từ Việt Nam muốn nhận thấy những thay đổi để phạm vi cung cấp các dịch vụ công cho các cộng đồng tham gia quản lý rừng được tăng lên, và thu nhập thông qua phát triển chuỗi giá trị các sản phẩm lâm nghiệp cộng đồng cũng được tăng lên.


31


• Đẩy nhanh quá trình sửa đổi luật bảo vệ phát triển rừng để đảm bảo quyền lợi cho các cộng đồng địa phương.

• Kết hợp lâm nghiệp cộng đồng trong quá trình giao đất và các quy trình Lập kế hoạch sử dụng đất có sự tham gia.

• Đẩy mạnh cải cách thể chế và xây dựng năng lực để thiết lập một cơ quan chuyên trách về lâm nghiệp cộng đồng trong Tổng cục Lâm nghiệp Việt Nam.

• Duy trì và mở rộng các điểm trình diễn và tập hợp các phương pháp thực hành tốt nhất từ các điểm lâm nghiệp cộng đồng.

32

1. Ba thông tin thực tế mô tả thực trạng của LNCĐ

2. Nhiều thủ tục thực hiện LNCĐ phức tạp (xây dựng quy phạm chia sẻ lợi ích, trách nhiệm của các bên liên quan, v.v…); lợi ích kinh tế vẫn lấn át các chương trình phát triển LNCĐ

3. Bạn muốn nhìn thấy những thay đổi gì trong vai trò của các bên liên quan?

4. Các bài trình bày có ý nghĩa gì với cá nhân bạn?

-Chỉ 20% diện tích đất lâm nghiệp được giao, với Giấy chứng nhận sử dụng đất (Sổ Đỏ), cho các hộ gia đình, các cộng đồng, các xã; thông thường các khu vực đó: 1) có diện tích nhỏ, chỉ từ 1-1.5ha/hộ, 2) là một phần của các khu rừng sản xuất, và 3) trong tình trạng xấu – về chất lượng đất và rừng

-LNCĐ được Luật BVPT Rừng công nhận nhưng tư cách pháp nhân thì không; và định nghĩa về LNCĐ không rõ ràng (rừng đơn thuần được cộng đồng quản lý, tập thể quản lý, hoặc đơn giản được giao cho các cộng đồng mà không chỉ rõ trách nhiệm quản lý?)

-Nhiều thủ tục thực hiện LNCĐ phức tạp (xây dựng quy phạm chia sẻ lợi ích, trách nhiệm của các bên liên quan, v.v…); lợi ích kinh tế vẫn lấn át các chương trình phát triển LNCĐ

- Đâu là những hệ thống chia sẻ lợi ích phù hợp để thúc đẩy LNCĐ?- LNCĐ có thể được mở rộng sang rừng đặc dụng và rừng phòng hộ hay không?- Chúng ta có cần thành lập một cơ quan chính phủ chuyên trách về LNCĐ hay không?- Cần có những cơ chế nào để những tổ chức ngoài quốc doanh tham gia vào phát

triển LNCĐ?- Làm sao để cân bằng những lợi ích (lợi ích về kinh tế, xã hội, môi trường) từ LNCĐ?

- Chính phủ cung cấp thêm các dịch vụ- Quy trình ra quyết định về các vấn đề liên quan đến LNCĐ cần có sự tham gia nhiều

hơn- Tập trung hơn vào hòa nhập xã hội và các biện pháp an toàn về môi trường- Đẩy mạnh giám sát nội bộ trong LNCĐ bởi các tổ chức cấp trung mô

- Mở rộng thảo luận về mối quan hệ giữa rừng và nước, để giúp các hộ nông dân có vùng đồng cỏ được nhận chi trả dịch vụ môi trường

- Xây dựng năng lực địa phương để ứng phó với biến đổi khí hậu- Ủng hộ các chính sách không hạn chế thương mại hóa lâm nghiệp cho các cộng

đồng- Để tối ưu hóa những lợi ích từ rừng, các nhà hoạch định cần quyết định những chức

năng quan trọng của rừng dựa trên các mục tiêu quản lý và các đặc tính sinh học như sản lượng nước, kiểm soát lũ lụt, kiểm soát hạn hán và ngăn ngừa xói mòn đất

- Thúc đẩy hình thành các hợp tác xã LNCĐ để giải quyết các vấn đề về quản lý và quyền lợi tập thể

- Đề xướng thực hiện một nghiên cứu về rừng và nước tại Việt Nam- Kết hợp diễn đàn về LNCĐ với các chương trình nghị sự quốc gia và quốc tế về biến

đổi khí hậu, phát triển xanh, quản lý nguồn nước hiệu quả- Thúc đẩy phối hợp với các ngành có liên quan, ví dụ: năng lượng và giao thông,

để thích ứng và giảm nhẹ tác động của biến đổi khí hậu, ví dụ: KHUÔN KHỔ ĐA NGÀNH TRONG ASEAN VỀ BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU (AFCC)

- Thúc đẩy hợp tác và quản lý cảnh quan xuyên biên giới- Xem xét mối quan hệ giữa rừng và nước để hoạch định các chính sách phát triển lâm

nghiệp- Khởi xướng tiến hành thử nghiệm chi trả dịch vụ môi trường trong LNCĐ- Tính toán hợp lý và kết hợp các giá trị của sản lượng nước, xói mòn đất trong chi trả

dịch vụ môi trường hoặc REDD+

- Thúc đẩy hợp tác phát triển LNCĐ trong khu vực

Bức tường học tập quốc gia

Các thành viên tham gia diễn đàn trong nhóm quốc gia Việt Nam đã tập hợp các nội dung mà họ thảo luận nhóm vào “Bức tường học tập” này.


33

5. Ba năm tiếp theo

Ai sẽ giúp bạn?

• Các nhà tài trợ• Cộng đồng quốc tế• Các tổ chức phi

chính phủ, các chuyên gia chính phủ

• Các cơ sở nghiên cứu và đào tạo

• Chính quyền địa phương

Bạn sẽ làm gì?

Tổ chức…• Các buổi đối thoại• Các buổi tham vấn• Các buổi họp

• Xem xét/ đánh giá

Bạn là ai và bạn có gì?• Ban QL các dự

án viện trợ LN, ĐH Nông Lâm Thái Nguyên, Viện ĐTQHR, Hội KHKTLN Dak Lak, Viện Chính sách và chiến lược NNPTNT, NPU, TT vì sự Phát triển Miền núi, RECOFTC-VN, Vietnamnet

• Kiến thức & chuyên môn về LNCĐ

• Kĩ năng nghiên cứu

• Mạng lưới xây dựng năng lực

• CSDL về QLRCĐ & các vấn đề liên quan

Bạn làm gì khác để tạo ra sự thay đổi?

• Chủ động tham gia vào các hoạt động LNCĐ

• Thiết lập và duy trì các điểm trình diễn

• Cung cấp đầu vào cho các văn bản hướng dẫn LNCĐ, bao gồm Giao đất Giao rừng

• Chuẩn bị và phổ biến những tài liệu truyền tải có liên quan

• Tập hợp những bài học kinh nghiệm về LNCĐ tại cấp quốc gia và quốc tế

• Thúc đẩy học tập chéo và chia sẻ kinh nghiệm

Bạn sẽ tương tác như thế nào?

• Tổ chức các buổi đối thoại và tham vấn với nhiều bên liên quan

• Thông qua mạng lưới

Làm sao để người khác biết đến bạn và bạn truyền tải như thế nào?

• Thông qua các ấn phẩm trên các phương tiện truyền thông

• Bằng cách thực hiện các nghiên cứu, đánh giá có liên quan

• Bằng cách chuẩn bị các bản tin chính sách, các bản báo cáo, v.v…

Bạn sẽ giúp ai?

• Quốc hội• Cộng đồng địa

phương• Cơ quan quản lý

lâm nghiệp• Chính quyền địa

phương• Các nhà tài trợ• Ngành tài nguyên

thiên nhiên• Cộng đồng quốc tế

Bức tranh Thay đổi về Lâm nghiệp Cộng đồng

Các thành phần tham gia Diễn đàn trong nhóm quốc gia Việt Nam đã tổng hợp các nội dung mà họ thảo luận về cách thức thúc đẩy LNCĐ trong Bức tranh Thay đổi về Lâm nghiệp Cộng đồng như sau.

- Tổng hợp tất cả những kiến thức về LNCĐ để lập kế hoạch và đưa ra quyết định tốt hơn

- Gắn kết thế hệ tiếp theo, ví dụ: thế hệ con cháu, trong các khía cạnh khác nhau của LNCĐ

- Sử dụng kiến thức về LNCĐ đã được tổng hợp để cải thiện sinh kế cộng đồng, và tạo ra

các nguồn thu nhập/lợi ích khác từ LNCĐ mà không ảnh hưởng đến tình trạng chung của

rừng

- Rừng phát triển rộng sau ba năm, đặc biệt tại các khu vực đầu nguồn

Bạn sẽ đóng góp gì?

• Bài học, dẫn chứng, và những địa điểm cho LNCĐ• Tiếng nói địa phương• Các báo cáo, các bài nghiên cứu về QLRCĐ• Đề xuất nguồn tài chính• Giảng viên tập huấn/các khóa tập huấn• Mạng lưới• Tư vấn kỹ thuật• Công nghệ quản lý rừng

Bạn sẽ thu lại được gì?

• Mạng lưới• Nâng cao kiến thức• Hạnh phúc• Nguồn tài chính cho LNCĐ• Nâng cao uy tín tổ chức

• Nâng cao năng lực

34

MALAYSIAMặc dù các hoạt động lâm nghiệp xã hội đã được thực hiện trên thực địa tại Malaysia, lâm nghiệp cộng đồng vẫn chưa được coi là một chiến lược quan trọng để xóa nghèo, và những đóng góp tiềm năng của nó với sự phát triển quốc gia cũng chưa được công nhận. Các cộng đồng tham gia vào lâm nghiệp xã hội cần được kết nối tốt hơn và được tham gia đối thoại chính sách thường xuyên hơn để những nhu cầu và khó khăn của họ được xem xét trong quá trình hoạch định chính sách.

Những cam kết của nhóm từ Malaysia bao gồm:

• Đánh giá chính sách lâm nghiệp cộng đồng, có sự tham gia của cấp cộng đồng• Phát triển mạng lưới giữa các cộng đồng và các bên liên quan • Cung cấp tập huấn theo kỹ năng về chủ đề lâm nghiệp cộng đồng cho các cán bộ chính quyền cấp địa

phương• Tiếp tục trình diễn tầm quan trọng của lâm nghiệp cộng đồng thông qua các hoạt động thực địa


35

PHILIPPINESKhung chính sách pháp lý cho lâm nghiệp cộng đồng đã được thiết lập vững chắc với một số luật, chính sách đảm bảo giai đoạn sử dụng 25 năm cho các cộng đồng đăng ký bằng hệ thống Quản lý Rừng dựa vào Cộng đồng. Hiện tại, 1,6 triệu ha rừng được 1.900 cơ sở địa phương quản lý theo hình thức này. Với Bản thỏa thuận Quản lý rừng dựa vào Cộng đồng, các cộng đồng được tạo điều kiện sử dụng nguồn gỗ bền vững và nhóm từ Philippines mong muốn sẽ có nhiều bản thỏa thuận như vậy được ký kết trong ba năm tới.

Những cam kết của nhóm từ Philippines bao gồm:

• Ủng hộ nghị viện thông qua khung chính sách pháp lý sửa đổi “Đạo luật Quản lý Rừng Bền vững”, qua đó thể hiện mong muốn quá trình lập kế hoạch sử dụng đất rừng được cải thiện và hiệu quả rừng được nâng cao

• Chuẩn bị và phê duyệt các văn bản hướng dẫn thực hiện Chi trả Dịch vụ Môi trường • Tiếp tục thúc đẩy quản lý rừng dựa vào cộng đồng trên diện tích rừng rộng hơn và dựa trên những bản

thỏa thuận cho phép các cộng đồng sử dụng rừng hiệu quả


37

Kết luận và những bước tiếp theoTrong vòng hai ngày, các thành viên tham gia Diễn đàn khu vực về Con người và Rừng lần thứ 3 đã chia sẻ kiến thức, kinh nghiệm để xác định những chủ đề chung của khu vực trong thúc đẩy lâm nghiệp cộng đồng; vai trò và những cam kết chính cho các bên liên quan; và các kế hoạch hành động chung của quốc gia để đưa ra những hành động cụ thể cho các bên liên quan.

Những chủ đề chung của khu vực trong thúc đẩy lâm nghiệp cộng đồng bao gồm đảm bảo quyền hưởng dụng rừng, những thách thức khi chuyển dịch từ chính sách sang hành động thực tế, chuyển đổi từ phân tách đến kết hợp ở cấp độ cảnh quan, kết nối các ngành và các chương trình nghị sự toàn cầu, và những lợi ích kinh tế từ thương mại hóa các sản phẩm và dịch vụ từ lâm nghiệp cộng đồng.

Vai trò và những cam kết chính trong thúc đẩy lâm nghiệp cộng đồng cho các bên liên quan – chính quyền trung ương, các bộ tài nguyên/lâm nghiệp, chính quyền địa phương, các tổ chức khu vực tư nhân, các tổ chức quốc tế, các nhà nghiên cứu và học thuật, phương tiện truyền thông (nhà báo), xã hội dân sự, và các cộng đồng địa phương – cũng đã được các nhóm gồm các bên liên quan trong khu vực xác định.

Diễn đàn kết thúc sau khi các thành viên xếp theo nhóm quốc gia đã xây dựng các kế hoạch hành động chung của quốc gia. Các kế hoạch hành động được các nhóm đến từ Campuchia, Indonesia, Lào, Myanmar, Thái Lan, Việt Nam, Trung Quốc, Nepal, Malaysia, và Philippines xây dựng. Các kế hoạch nhấn mạnh đến những thay đổi trong cách thức thực hiện công việc để có thể tạo ra những bước nhảy so với tình hình hiện tại, những đối tượng cần phải tham gia và những hành động ưu tiên chính cần được thực hiện cho ba năm tới.

Diễn đàn bế mạc với góc nhìn sâu sắc về những kết quả đạt được và những đề xuất từ các đối tác Diễn đàn – APFNet, ASFN và JICA. Những điểm nổi bật từ những bài phát biểu bế mạc này bao gồm:

Ông Zuofeng Zhuang, Giám đốc Lập kế hoạch dự án, Ban thư ký của APFNet, cho rằng Diễn đàn đã đưa ra một cơ hội tốt để tất cả các bên liên quan có thể trực tiếp góp tiếng nói của mình, và nhấn mạnh rằng tất cả các thành phần tham dự đã chủ động tham gia vào các phiên thảo luận và đóng góp những thông tin, đề xuất từ quan điểm của riêng họ. Theo ông tổng kết, những ưu tiên hành động chính sẽ bao gồm xây dựng năng lực để thúc đẩy phát triển lâm nghiệp cộng đồng, và lâm nghiệp cộng đồng phải được đưa vào các kế hoạch quốc gia để đảm bảo các cộng đồng sẽ nhận được hỗ trợ từ chính quyền của họ, cả về mặt tài chính và kỹ thuật, để phát triển các hoạt động nhằm cải thiện cuộc sống của những cộng đồng địa phương và phát triển thương mại hóa các sản phẩm và dịch vụ liên quan đến lâm nghiệp cộng đồng.

Ông Sugeng Marsudiarto, Phó tổng cục trưởng – Tổng cục Phát triển Lâm nghiệp Xã hội, Bộ Lâm nghiệp Indonesia (đại diện giám đốc đương nhiệm của Mạng lưới ASFN, Ông Thong Eth Phayvanh) cho biết, Diễn đàn xây dựng nền tảng cần thiết để tất cả các thành viên tham dự chia sẻ quan điểm về sự phát triển của lâm nghiệp cộng đồng trong tương lai. Ông tái khẳng định cam kết của ASFN trong việc kết nối các tổ chức xã hội dân sự vào sự phát triển của lâm nghiệp xã hội, và những ưu tiên giảm nghèo và REDD+ của họ thông qua khuôn khổ của ASFCC. Ông đôn đốc tất cả các thành viên tham dự sẽ thực hiện cam kết họ đã xây dựng trong Diễn đàn.Ông Kenichi Shishido, Phó vụ trưởng Vụ Môi trường toàn cầu, JICA, nhấn mạnh, Diễn đàn đã trở thành một sự kiện tích cực, giúp tất cả thành phần tham dự hiểu quan điểm của nhiều bên liên quan. Ông ấn tượng với phiên họp cuối cùng, trong đó mỗi quốc gia lập cam kết riêng của họ. Theo đề xuất của ông, trong diễn đàn tiếp theo, các thành phần tham dự có thể chia sẻ những phản hồi chi tiết về tiến độ, những thay đổi và thành tựu của những cam kết tại mỗi quốc gia, và nêu bật những câu chuyện thành công liên quan. Tiến sĩ Tint Lwin Thaung, Giám đốc Điều hành của RECOFTC đã phát biểu kết thúc Diễn đàn “Diễn đàn lần thứ 3 đã tạo ra một môi trường thuận lợi để tất cả có thể chủ động tham gia. Do đó, Diễn đàn này thực sự gặt hái được nhiều

38

kết quả, mang tính tương tác cao, và có sự tham gia. Tôi tin tưởng rằng chúng ta đã tích lũy được nhiều và quan trọng hơn cả, chúng ta có thể nhìn ra chúng ta đã xây dựng cam kết thúc đẩy lâm nghiệp cộng đồng thông qua những sáng kiến quốc gia”.

Sau Diễn đàn, phân tích các phiếu đánh giá cho thấy các thành phần tham gia đã nâng cao được nhận thức về những ưu tiên thúc đẩy lâm nghiệp cộng đồng trong khu vực (quyền hưởng dụng, sinh kế, sự tham gia chủ động của các cộng đồng địa phương) và tích lũy thêm được nhiều kiến thức về thực trạng, trở ngại trong phát triển lâm nghiệp cộng đồng tại quốc gia của họ (bao gồm quan điểm của các bên liên quan). Cam kết chủ động từ các thành phần tham gia Diễn đàn để thúc đẩy lâm nghiệp cộng đồng cũng tăng đáng kể. Các hành động cụ thể được từng thành phần tham gia cam kết thực hiện được chia thành ba nhóm lớn:

Nghiên cứu, giao tiếp và vận động:“Tiếp cận truyền thông và công chúng để ủng hộ các nhà hoạch định chính sách và những người đưa ra quyết định; cung cấp những bản tin chính sách và những văn bản liên quan.”“Tập hợp các phương pháp thực hiện lâm nghiệp cộng đồng tốt – đóng vai trò là những công cụ vận động – để thuyết phục nhiều bên liên quan hơn hỗ trợ thực hiện lâm nghiệp cộng đồng.”“Tiến hành nghiên cứu về những mô hình doanh nghiệp lâm nghiệp cộng đồng và những phương pháp thực hiện tốt nhất.”

Mạng kết nối và tiếp cận cộng đồng:“Truyền tải những ý kiến được trình bày tại Diễn đàn với các bên liên quan trong các diễn đàn quốc gia.”“Cải biên những ý kiến tại Diễn đàn để đưa vào các kế hoạch hành động lâm nghiệp cộng đồng quốc gia.”“Xây dựng cam kết của các bên liên quan cho phát triển lâm nghiệp cộng đồng thông qua các nhóm công tác quốc gia và địa phương.”


39

Phát triển năng lực:“Xây dựng một chương trình phát triển năng lực lâm nghiệp cộng đồng hiệu quả hơn.”“Sử dụng kiến thức thu được từ Diễn đàn để cải thiện chương trình giảng dạy và các mô-đun về lâm nghiệp cộng đồng tại trung tâm tập huấn của tôi.”

Các thành phần tham gia Diễn đàn lần 3 cũng đã tham gia vào một video, trong đó họ trả lời bốn câu hỏi sau đây: Tại sao lâm nghiệp cộng đồng quan trọng? Đâu là những vấn đề quan trọng nhất với lâm nghiệp cộng đồng hiện tại và tương lai? Giá trị của Diễn đàn này là gì? Điều gì cần xảy ra sau Diễn đàn này để thúc đẩy lâm nghiệp cộng đồng? Video có thể truy cập tại: http://www.recoftc.org/site/resources/VIDEO-The-Third-Regional-Forum-for-people-and-forest.php

Diễn đàn lần 3 được đưa tin trên nhiều phương tiện truyền thông trong khu vực. Tại Thái Lan, Diễn đàn được đưa tin trên Channel 3 (Kênh 3), Channel 7 (Kênh 7), Channel 9 (Kênh 9), Krungthep Turaki , The Nation, Thai PBS, the Bangkok Post, Khao Sod, và KT TV. Trong khu vực, các bài báo cáo được xuất bản trên Phnom Penh Post, Vietnamnet, Myanmar Times, và Green China.

Sau Diễn đàn Khu vực lần 3 sẽ là các diễn đàn quốc gia tại sáu nước: Campuchia, Indonesia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam. Các diễn đàn quốc gia nhằm mục đích mở rộng sự tham gia và nâng cao quyền sở hữu của các bên liên quan cấp địa phương trong việc phát triển và thực hiện những ưu tiên và kế hoạch hành động về lâm nghiệp cộng đồng của họ.

Mục tiêu của các diễn đàn quốc gia bao gồm:• Đánh giá tiến độ thực hiện lâm nghiệp cộng đồng tại mỗi quốc gia, bao gồm xem xét những tài liệu tóm

tắt chính sách và những đề xuất cho LNCĐ dựa trên nguồn lực hiện có như cách chính sách quốc gia, các quy định, các chiến lược, bản báo cáo nghiên cứu của RECOFTC Lâm nghiệp cộng đồng tại châu Á và khu vực Thái Bình Dương: Con đường để phát triển toàn diện, và những tài liệu/văn bản khác;

• Mở rộng và đẩy mạnh cam kết với lâm nghiệp cộng đồng của các bên liên quan tại các quốc gia thông qua Các kế hoạch Hành động Chung của Quốc gia về LNCĐ

• Khuyến khích cân bằng những nỗ lực và chiến lược cho tương lai, bao gồm củng cố các nhóm công tác quốc gia hiện có về lâm nghiệp và LNCĐ, hoặc liên ngành, tại các quốc gia.

Những đề xuất tại các diễn đàn quốc gia cũng sẽ cung cấp thông tin về sự phát triển tiếp theo của chương trình gắn kết quốc gia của RECOFTC. Các diễn đàn quốc gia sẽ diễn ra vào đầu năm 2014 và bao gồm nhiều bên liên quan – từ các chính quyền, các tổ chức xã hội dân sự/các tổ chức phi chính phủ, các cộng đồng địa phương, giới học thuật, giới truyền thông, các tổ chức quốc tế và khu vực tư nhân, và tiếp cận đến các nhóm liên quan đã không có đông đại diện tham gia Diễn đàn, đặc biệt là đại diện của các cộng đồng địa phương và các tổ chức quần chúng.


41

42

RECOFTC có sứ mệnh tăng cường năng lực cho người dân địa phương để họ có quyền tốt hơn, quản trị cải thiện hơn và lợi ích công bằng hơn từ quản lý cảnh quan rừng bền vững trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương.

RECOFTC có vị trí dặc biệt và quan trọng trong thế giới lâm nghiệp. RECOFTC là tổ chức phi lợi nhuận quốc tế duy nhất, chuyên phát triển năng lực cho lâm nghiệp cộng đồng. RECOFTC tham gia vào các mạng lưới chiến lược và đối tác có hiệu quả với các chính phủ, tổ chức chính phủ, xã hội dân sự, khu vực tư nhân, người dân địa phương và các viện đào tạo, nghiên cứu trong và ngoài khu vực Châu Á – Thái Bình Dương. Với hơn 25 năm kinh nghiệm trên tầm quốc tế và cách tiếp cận năng động trong phát triển năng lực – bao gồm cả nghiên cứu, phân tích, các điểm trình diễn và sản phẩm đào tạo – RECOFTC triển khai giải pháp đổi mới cho con người và rừng.

RECOFTC – The Center for People and ForestsP.O. Box 1111Kasetsart Post OfficeBangkok 10903, ThailandTel (66-2) 940-5700Fax (66-2) [email protected]

Printed on recycled paper

summary report diễn đàn khu vực về con người và … regional forum/3rd... · ......

Documents