SUNUMSUNUM

TÜRK TİPİ TÜRK TİPİ YÖNETİMYÖNETİM

Yabancı toplumların bizi kendilerinden Yabancı toplumların bizi kendilerinden ayırmak için kullandıkları bir söylemi uzun yıllar ayırmak için kullandıkları bir söylemi uzun yıllar biz de çok benimsedik ve bunu çoğunlukla biz de çok benimsedik ve bunu çoğunlukla birbirimizi aşağılamak için kullandık; “Alla Turca-birbirimizi aşağılamak için kullandık; “Alla Turca-Alaturka”. Alaturka, bize özgülüğü, Türk’e Alaturka”. Alaturka, bize özgülüğü, Türk’e özgünlüğü ifade eden bir yaşam, düşünüş ve özgünlüğü ifade eden bir yaşam, düşünüş ve davranış şeklini tarif eder. İş ve sosyal davranış şeklini tarif eder. İş ve sosyal yaşamımızda alaturkalık karşımıza plansızlık, yaşamımızda alaturkalık karşımıza plansızlık, geleceği düşünmeme, günü yaşama, kolaycılık, geleceği düşünmeme, günü yaşama, kolaycılık, taklitçilik, laubalilik, disiplinsizlik, rasgelecilik taklitçilik, laubalilik, disiplinsizlik, rasgelecilik olarak çıkıyor.olarak çıkıyor.

Fakat değişiyor ve dönüşüyoruz ve artık bizler Fakat değişiyor ve dönüşüyoruz ve artık bizler kendi içimizde bazı şeyleri tanımlar ve kendi içimizde bazı şeyleri tanımlar ve sıfatlandırırken bizim dışımızda geri kalmışlığı sıfatlandırırken bizim dışımızda geri kalmışlığı alaturkalık olarak tanımlıyor ve başkalarını alaturkalık olarak tanımlıyor ve başkalarını küçümsüyoruz. Sosyal yaşamımızda alaturkalık, küçümsüyoruz. Sosyal yaşamımızda alaturkalık, hızla yerini modern düşünüş ve davranışa bırakıyor. hızla yerini modern düşünüş ve davranışa bırakıyor. İş yaşamımızda da aynı değişim ve dönüşüm söz İş yaşamımızda da aynı değişim ve dönüşüm söz konusu, fakat hızı yeterli değil. konusu, fakat hızı yeterli değil.

Daha hızlı ve daha etkin bir değişime ve Daha hızlı ve daha etkin bir değişime ve dönüşüme ihtiyacımız var. Genel olarak “Türk Tipi dönüşüme ihtiyacımız var. Genel olarak “Türk Tipi Yönetim”in ve yöneticilerin olumsuz sayılabilecek Yönetim”in ve yöneticilerin olumsuz sayılabilecek özelliklerine baktığımız zaman şunları görüyoruz: özelliklerine baktığımız zaman şunları görüyoruz:

-Hızlı başlayıp, daha sonra işi yavaşlatma -Hızlı başlayıp, daha sonra işi yavaşlatma eğilimindeyiz.eğilimindeyiz.-Statükocuyuz, yeniliğe dirençliyiz. Değişimi sevmiyor, -Statükocuyuz, yeniliğe dirençliyiz. Değişimi sevmiyor, çekiniyor hatta korkuyoruz.çekiniyor hatta korkuyoruz.-Amaç ve hedeflerimiz net değil, ya da yok.-Amaç ve hedeflerimiz net değil, ya da yok.-Eleştirilmeyi hiç sevmiyor, fakat sık sık olumsuz -Eleştirilmeyi hiç sevmiyor, fakat sık sık olumsuz şekilde yapıyoruz.şekilde yapıyoruz.-Kısa vadeli çözüm ve yaklaşımları tercih ediyoruz.-Kısa vadeli çözüm ve yaklaşımları tercih ediyoruz.-Uzmanlıktan çok, çevredekilere göre karar alıyoruz.-Uzmanlıktan çok, çevredekilere göre karar alıyoruz.-Merkeziyetçi ve mevzuatçıyız.-Merkeziyetçi ve mevzuatçıyız.-Çekingeniz. İletişimden anladığımız sadece -Çekingeniz. İletişimden anladığımız sadece konuşmak, dinlemeyi bilmiyoruz. konuşmak, dinlemeyi bilmiyoruz. -Anlaşılamayanın, yanlış anlaşılanın hep biz -Anlaşılamayanın, yanlış anlaşılanın hep biz olduğumuzu ve karşımızdakilerin bizi anlamadıklarını olduğumuzu ve karşımızdakilerin bizi anlamadıklarını düşünüyoruz.düşünüyoruz.-Kolay vazgeçiyoruz.-Kolay vazgeçiyoruz.

-Çekişmeyi, itişip kakışmayı seviyoruz.-Çekişmeyi, itişip kakışmayı seviyoruz.-Sorgulayıcı değil, pasifist davranıyoruz.-Sorgulayıcı değil, pasifist davranıyoruz.-Kurallara göre oynamak yerine, kuralları kendimize -Kurallara göre oynamak yerine, kuralları kendimize uydurmaya çalışıyoruz.uydurmaya çalışıyoruz.-İlke ve değerlere önem vermeden tutarsızlığı -İlke ve değerlere önem vermeden tutarsızlığı benimsiyoruz.benimsiyoruz.-İşbirliğine çok açık değiliz Birbirimizi, başkalarının -İşbirliğine çok açık değiliz Birbirimizi, başkalarının başarısını çekemiyoruz.başarısını çekemiyoruz.-Söylemiyor, söyleniyoruz; dedikodu yapmayı -Söylemiyor, söyleniyoruz; dedikodu yapmayı seviyoruz.seviyoruz.-Araçlarla, amaçlarımızı birbirine karıştırıyoruz.-Araçlarla, amaçlarımızı birbirine karıştırıyoruz.-Duygusal bir toplumuz, fakat duygularımızı -Duygusal bir toplumuz, fakat duygularımızı yönetemiyoruz.yönetemiyoruz.-“Biz” yerine, “Ben”leri daha öne çıkarıyoruz.-“Biz” yerine, “Ben”leri daha öne çıkarıyoruz.-“Nasıl olur?” sorusu yerine, “Neden olmaz?” sorusuna -“Nasıl olur?” sorusu yerine, “Neden olmaz?” sorusuna cevaplar arıyoruz.cevaplar arıyoruz.

- Bilgiyi saklıyor, paylaşmıyoruz.- Bilgiyi saklıyor, paylaşmıyoruz.- Unvana, pozisyona, rütbeye, diplomaya çok önem - Unvana, pozisyona, rütbeye, diplomaya çok önem veriyoruz.veriyoruz.- Hatalara karşı savunmacı bir yaklaşım içinde direnç - Hatalara karşı savunmacı bir yaklaşım içinde direnç gösteriyoruz.gösteriyoruz.- Öğrenmeyi okulla sınırlı görüyoruz.- Öğrenmeyi okulla sınırlı görüyoruz.- Zamanımızı organize edemiyor, organize olamıyoruz.- Zamanımızı organize edemiyor, organize olamıyoruz.- Takip ve taklit etmeyi, çoğunlukla edilmeye tercih - Takip ve taklit etmeyi, çoğunlukla edilmeye tercih ediyoruz.ediyoruz.- Kişiliklerle işi birbirinden ayrılmaz bir parça olarak - Kişiliklerle işi birbirinden ayrılmaz bir parça olarak görüyoruz.görüyoruz.- Özgüven eksikliğimiz var. Hatalarda sorumlu arıyor, - Özgüven eksikliğimiz var. Hatalarda sorumlu arıyor, mutlaka birini buluyor ve kelleleri uçuruyoruz.mutlaka birini buluyor ve kelleleri uçuruyoruz.- Yaratıcı düşünceyi yeterince desteklemiyor, olanak - Yaratıcı düşünceyi yeterince desteklemiyor, olanak yaratmıyoruz.yaratmıyoruz.- Olumludan çok, olumsuzluklara odaklanıyoruz.- Olumludan çok, olumsuzluklara odaklanıyoruz.

-Stratejik düşünmeyi bilmiyor, günü kurtarmaya -Stratejik düşünmeyi bilmiyor, günü kurtarmaya çalışıyoruz.çalışıyoruz.

-Mazeret ve bahane üretmede üstümüze yok.-Mazeret ve bahane üretmede üstümüze yok.

-Planlı ve sistemli çalışmaya alışık değiliz, yönteme -Planlı ve sistemli çalışmaya alışık değiliz, yönteme inanmıyoruz.inanmıyoruz.

-Yaşadıklarımızdan ders almayı bilmiyoruz.-Yaşadıklarımızdan ders almayı bilmiyoruz.

-Her zaman baş olmayı istiyoruz; “Benim olsun, varsın -Her zaman baş olmayı istiyoruz; “Benim olsun, varsın küçük olsun” temel düsturumuz. küçük olsun” temel düsturumuz.

-Farklılık ve çeşitliliğe sıcak bakmıyoruz.-Farklılık ve çeşitliliğe sıcak bakmıyoruz.

-Risk almaktan korkuyoruz.-Risk almaktan korkuyoruz.

-Başarıya odaklanma ve rotada kalma zayıflığımız var.-Başarıya odaklanma ve rotada kalma zayıflığımız var.

-Kaderci ve kederciyiz. Küçük düşünüyor ve az olanla -Kaderci ve kederciyiz. Küçük düşünüyor ve az olanla yetinmeye çalışıyoruz. yetinmeye çalışıyoruz.

-Yetkilerimizi devretmeyi sevmiyoruz.-Yetkilerimizi devretmeyi sevmiyoruz.-Bırakın lider yetiştirmeyi, çevremizde düşünen insan -Bırakın lider yetiştirmeyi, çevremizde düşünen insan istemiyoruz.istemiyoruz.-Tepkiseliz, yüzeyseliz; buzdağının altını görmeye -Tepkiseliz, yüzeyseliz; buzdağının altını görmeye çalışmıyoruz.çalışmıyoruz.-İnisiyatif kullan(a)mıyor, otorite arıyoruz.-İnisiyatif kullan(a)mıyor, otorite arıyoruz.-Her zaman bizim dışımızda bir kurtarıcı bekliyor, -Her zaman bizim dışımızda bir kurtarıcı bekliyor, başkalarının yönlendirmesine ihtiyaç duyuyor ve başkalarının yönlendirmesine ihtiyaç duyuyor ve bekliyoruz.bekliyoruz.-Sistemsizliğin sistem haline geldiği yapılar -Sistemsizliğin sistem haline geldiği yapılar oluşturuyoruz.oluşturuyoruz.-Moda trendlere aşırı ilgi gösteriyor, herşeyin -Moda trendlere aşırı ilgi gösteriyor, herşeyin enflasyonunu oluşturuyoruz.enflasyonunu oluşturuyoruz.-İleri dönük değil, geriye dönük düşünme eğilimi -İleri dönük değil, geriye dönük düşünme eğilimi içindeyiz.içindeyiz.

-Amaç ve hedeflerimiz çok açık değil.-Amaç ve hedeflerimiz çok açık değil.

-Süreksizlik ve kararsızlık bir parçamız olmuş.-Süreksizlik ve kararsızlık bir parçamız olmuş.

-Herşeyi acil kategorisine sokana kadar ilgisiz -Herşeyi acil kategorisine sokana kadar ilgisiz davranıyoruz.davranıyoruz.

-Sürece ve sisteme değil, sonuçlara bakıyoruz.-Sürece ve sisteme değil, sonuçlara bakıyoruz.

-Önce yapıyor, sonra düşünüyoruz.-Önce yapıyor, sonra düşünüyoruz.

-İyiyi hedefliyor, fakat sonunda vasatla yetiniyoruz.-İyiyi hedefliyor, fakat sonunda vasatla yetiniyoruz.

-Zor yolu değil, kolay ve önceden kullanılmış eski -Zor yolu değil, kolay ve önceden kullanılmış eski yolları seçiyoruz.yolları seçiyoruz.

-Rekabetin bizim için anlamı, biz kazanalım onlar -Rekabetin bizim için anlamı, biz kazanalım onlar kaybetsin.kaybetsin.

-İyileştirme yerine, kökten değişimi savunuyoruz. -İyileştirme yerine, kökten değişimi savunuyoruz.

-Özde değil, sözde doğruları söyleriz; tutarlı değiliz.-Özde değil, sözde doğruları söyleriz; tutarlı değiliz.

-Kendi isteklerimizin yapılmasında ısrarcıyız.-Kendi isteklerimizin yapılmasında ısrarcıyız.

-Hazır reçetelere önem veriyoruz.-Hazır reçetelere önem veriyoruz.

-Esnemekte her zaman zorlanıyoruz. Esneklikle, -Esnemekte her zaman zorlanıyoruz. Esneklikle, ilkesizliği birbirine karıştırıyoruz.ilkesizliği birbirine karıştırıyoruz.

-Bizim dışımızdan gelen fikirleri zor kabulleniyoruz -Bizim dışımızdan gelen fikirleri zor kabulleniyoruz (Yabancılardan gelenler hariç).(Yabancılardan gelenler hariç).

-Objektif değil, sübjektif yaklaşımımız ağır basar.-Objektif değil, sübjektif yaklaşımımız ağır basar.

-Kendi bakış açımızı her zaman önde tutarız.-Kendi bakış açımızı her zaman önde tutarız.

-Hiyerarşik ve otoriter yapılara karşı eğilimliyiz. -Hiyerarşik ve otoriter yapılara karşı eğilimliyiz.

Fakat tüm bunlara rağmen eğer bir şeye Fakat tüm bunlara rağmen eğer bir şeye karar verirsek ve inanırsak, hızla uyguluyor ve karar verirsek ve inanırsak, hızla uyguluyor ve hızlı değişiyoruz. İstersek müthiş bir esneme hızlı değişiyoruz. İstersek müthiş bir esneme yeteneğimiz var. Kazanma ve başarı hırsımız var. yeteneğimiz var. Kazanma ve başarı hırsımız var. Uyarlama ve uyum sağlama gücümüz yüksek. Uyarlama ve uyum sağlama gücümüz yüksek. Değişime direnir, fakat çok da hızlı uyum Değişime direnir, fakat çok da hızlı uyum sağlarız. En önemlisi de içten ve sıcak, sağlarız. En önemlisi de içten ve sıcak, yüreklerini kullanmasını bilen bir toplumuz. yüreklerini kullanmasını bilen bir toplumuz. Birliktelik duygumuz yüksek. İmece kültürümüz Birliktelik duygumuz yüksek. İmece kültürümüz var. Yapmamız gereken akıl ve yüreğimizi var. Yapmamız gereken akıl ve yüreğimizi beraber kullanabilme becerimizi geliştirmektir. beraber kullanabilme becerimizi geliştirmektir.

Şimdi artık;Şimdi artık;

-Eğitime önem vermeye başladık.-Eğitime önem vermeye başladık.

-Kişisel gelişime yatırım yapıyoruz.-Kişisel gelişime yatırım yapıyoruz.

-Olumlu düşünmeye çalışıyoruz.-Olumlu düşünmeye çalışıyoruz.

-Planlı çalışmaya çalışıyoruz.-Planlı çalışmaya çalışıyoruz.

-Yaşamımızı kontrol etmeye çalışıyoruz.-Yaşamımızı kontrol etmeye çalışıyoruz.

Türk yöneticilerin geneline baktığımızda, Türk yöneticilerin geneline baktığımızda, eskisi kadar çok yoğun olmasa da hâlâ bir grup eskisi kadar çok yoğun olmasa da hâlâ bir grup yöneticinin, kendinden daha iyi olanı yanında yöneticinin, kendinden daha iyi olanı yanında barındırmak istemediğini görüyoruz. Kendi yerine barındırmak istemediğini görüyoruz. Kendi yerine yönetici, lider yetiştiren kişi sayısı yok denecek yönetici, lider yetiştiren kişi sayısı yok denecek kadar az. “Benden sonra tufan” anlayışı ile kadar az. “Benden sonra tufan” anlayışı ile yönetiyoruz. Gelişmiş ülkelere baktığımızda, liderlik yönetiyoruz. Gelişmiş ülkelere baktığımızda, liderlik özelliklerinin en başında lider yetiştirmenin geldiğini özelliklerinin en başında lider yetiştirmenin geldiğini görüyoruz. görüyoruz.

Türkiye genelinde yöneticiler, yetkilerini Türkiye genelinde yöneticiler, yetkilerini delege etmekten ve inisiyatif kullanılmasına izin delege etmekten ve inisiyatif kullanılmasına izin vermekten çekiniyorlar. Daha iyi birisinin yerlerini vermekten çekiniyorlar. Daha iyi birisinin yerlerini alacağı korkusu yaşanıyor. Türk tipi yönetimde alacağı korkusu yaşanıyor. Türk tipi yönetimde yönetici her an yerini kaybetme korkusu yaşıyor ve yönetici her an yerini kaybetme korkusu yaşıyor ve risk al(a)mıyor, inisiyatif kullan(a)mıyor. risk al(a)mıyor, inisiyatif kullan(a)mıyor.

Temel anlayış, “Gelen ağam, giden paşam”. Temel anlayış, “Gelen ağam, giden paşam”. Eğer özel sektördeyseniz, yöneticiden tek Eğer özel sektördeyseniz, yöneticiden tek beklenen, “Kâr”dır. “Ne olursa olsun kâr edelim”. beklenen, “Kâr”dır. “Ne olursa olsun kâr edelim”. Bu da orta ve uzun dönemli stratejik düşünmeyi, Bu da orta ve uzun dönemli stratejik düşünmeyi, değişimi ve yeniliği öldürüyor. Kâr için kısa vadeli değişimi ve yeniliği öldürüyor. Kâr için kısa vadeli alınan karar ve uygulamalar, uzun vadeli daha alınan karar ve uygulamalar, uzun vadeli daha büyük sorunlara yol açıyor ve yöneticiler sonuçta büyük sorunlara yol açıyor ve yöneticiler sonuçta yine başarısız sayılıyor.yine başarısız sayılıyor.

Türk tipi yönetimin altında yatan da Türk tipi yönetimin altında yatan da yetiştirilme tarzımız. Baskıcı, engelleyici, kontrol yetiştirilme tarzımız. Baskıcı, engelleyici, kontrol edici çocuk yetiştirme yaklaşımımız iş edici çocuk yetiştirme yaklaşımımız iş yaşamımızda da aynı şekilde devam ediyor. yaşamımızda da aynı şekilde devam ediyor. Çocuğun yerini çalışanlar, anne ve babanın yerini Çocuğun yerini çalışanlar, anne ve babanın yerini müdürler, şefler, patronlar, amirler, yöneticiler müdürler, şefler, patronlar, amirler, yöneticiler alıyor.alıyor.

Sonuçta iş, “Çalışan dediğin patronunun, Sonuçta iş, “Çalışan dediğin patronunun, müdürünün dediğini yapar” noktasına geliyor. Ve müdürünün dediğini yapar” noktasına geliyor. Ve yönetim şeklimiz çoğu yerde ne yazık ki “Türk Tipi yönetim şeklimiz çoğu yerde ne yazık ki “Türk Tipi Pedagojik Yönetim” şeklini alıyor. Bunun Pedagojik Yönetim” şeklini alıyor. Bunun sonucunda da batılı insanlarla bizim aramızda sonucunda da batılı insanlarla bizim aramızda yüzyıllar sonrasında önemli bir düşünüş farkı yüzyıllar sonrasında önemli bir düşünüş farkı oluşmuş oluyor. oluşmuş oluyor.

İSTESOB EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜİSTESOB EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

Kaynakça: Murat TOKTAMIŞOĞLU’nun yazısından özetlenmiştir.Kaynakça: Murat TOKTAMIŞOĞLU’nun yazısından özetlenmiştir.

Hazırlamış olduğumuz sunumları Hazırlamış olduğumuz sunumları www.www.istesobistesob.org.org web adresinden web adresinden “Mesleki Eğitim” bölümüne girerek “Mesleki Eğitim” bölümüne girerek bilgisayarınıza indirebilirsiniz.bilgisayarınıza indirebilirsiniz.

TEŞEKKÜR TEŞEKKÜR EDERİZEDERİZ

İSTESOB EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜİSTESOB EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ

Eğitim Müdürü: Metin İÇTEMEğitim Müdürü: Metin İÇTEMEğitim Müd. Asistanı: Ahmet Z. GÜNDOĞDUEğitim Müd. Asistanı: Ahmet Z. GÜNDOĞDU