sustainable green urban sammary
DESCRIPTION
(Eng) This Paper describe about Green Urban concept and the way for change a space in city going to green **This Paper is perform in Thai Copyright by ONEP, ThailandTRANSCRIPT
พนทสเขยวชมชนทยงยน
ปจจบนประเทศไทยกาลงเผชญกบสถานการณสงแวดลอมเชนเดยวกบนานาประเทศ ไดแก ความเสอมโทรมของระบบนเวศเมอง เนองจากการลดลงของพนทสเขยวทสมบรณทางดานระบบนเวศอยางยงยน ในขณะทประชากรในเมองมแนวโนมเพมสงขน จงมความจาเปนทจะตองสรางคณภาพชวตของประชากรในเขตชมชนเมองใหดขนโดยเพมพนทสเขยวดงกลาวใหมากขน
พนทสเขยวทสมบรณทางดานระบบนเวศอยางยงยน หมายถง พนททมความหลากหลายของสงมชวตชนดทมความเกยวเนองกนในเชงอาหารเปนทอดๆ ตอกนไปจนเกดเปนวฏจกรขน โดยพนทสเขยวตองประกอบดวยไมยนตนเปนหลกและเปนไมไมผลดใบ ซงมคณสมบตในการตรงคารบอนไดออกไซดใหกลบส ผวโลก สามารถอยไดดวยตนเองหรอตองการการดแลรกษานอยทสด ซงสามารถสรางขนไดในองคประกอบตางๆ ของเมอง อาท
๑. พนทรมคลอง โดยทวไปมกจะเปนพนทเสอมโทรมขาดการพฒนา มหญารกและตนไมใหญบางตา ประชาชน
ไมสามารถใชพนทเพอทากจกรรมได ทงๆ ทสภาพพนทมศกยภาพสงในการพฒนาเปนพนทเพอใชในการพกผอนหยอนใจ แตเนองจากขาดการดแลรกษาอยางตอเนองเกดสภาพนาในคลองเนาเสย ทาใหพนทนเปนมลภาวะทงทางสายตาและมลพษดานอนๆ แนวทางการพฒนาพนทฯ ทาไดโดยการขดลอกคคลองใหลกและกวางขน รวมถงการปลกตนไมพนถนทสามารถเจรญเตบโตไดดในพนทชมนา สามารถเลอกปลกตนไมทง ๓ ระดบ คอ ตนไมใหญ ตนไมพม และพชคลมดน และปรบปรงการสญจรผานพนทเพอรองรบกจกรรมดานสนทนาการของประชาชน โดยใหมความสะดวกและปลอดภย การพฒนาดงกลาวทาใหเกดพนทสเขยว ขนาดยอมๆ เปนแหลงฟอกอากาศในเมอง อนจะทาใหสภาพแวดลอมดขน อกทงยงชวยเพมพนทเพอสขภาพทดของคนในเมอง อนง การพฒนาพนทสเขยวจาเปนตองบารงรกษาสภาพแวดลอมตามธรรมชาตสองฝงคลอง ในกรณทตองการกอสรางทางเดนเลยบคลอง ควรเวนระยะรนออกจากแนวพนทสเขยว ดงแสดงในภาพท ๑
ปจจบน เสนอแนะ
ภาพท ๑ ตวอยางการพฒนาพนทสเขยวรมคลอง
พชพรรณตามธรรมชาตรมนา
คลอง คลอง
ตนไมใหญใหรมเงา
ทางเดนไม
คลอง (ควรทานบารงรกษาอยางสมาเสมอ)
ระยะถอยรน
๒
นอกจากนน การพฒนาพนทสเขยวรมคลองยงตองคานงถงระบบของคคลองและแมนาทมอทธพล ซงกนและกนดวย ดงนน แนวทางการจดระเบยบสภาพแวดลอมบรเวณชมชนรมนาและเพมพนทสเขยว จงเปนการพจารณาพนทสเขยวในภาพรวมซงมไดพจารณาเฉพาะจดหรอเฉพาะ ค คลองหนงๆ โดยคานงถงการออกแบบพนทสเขยวใหสอดคลองกบรปแบบการตงถนฐานดงเดมทมเอกลกษณของชมชนรมนา ดงแสดงในภาพท ๒
ภาพท ๒ ตวอยางการพฒนาพนทรมคลองทเชอมตอกบแมนา
สงสาคญอกประการหนงของการพฒนาพนทสเขยวรมคลอง คอการควบคมไมใหมการกอสรางอาคารรกลาลานา เพอใหนาไหลไดสะดวกและไมเปนทสะสมของขยะมลฝอย โดยการใชกฎหมายในการควบคมการพฒนาพนทอยอาศยรมนาอยางจรงจงเพอไมใหมการรกลาคลอง หรอแมนา ซงจะทาใหระบบนเวศรมนาเสยไป อนจะสงผลกระทบตอพนธไมทเจรญเตบโตอยรมนาดวย ดงแสดงในภาพท ๓
ปจจบน เสนอแนะ
๒. พนทรมนา
นาไหลไมสะดวก ขยะมลฝอยสะสม
แนวตลง นาไหลสะดวก
ปลกตนไมใหญเพมในวด
อนรกษคลองและอาคารรมนาเดม
ออกแบบสะพานใหกลมกลนกบสภาพแวดลอมใหเรอลอดไดสะดวก
ปลกตนไมใหญแทนสนามหญา
อนรกษสวนและระบบสวน
กาหนดระยะรนจากถนน
ควบคมการกอสรางอาคารรมนา (รปแบบและระยะรน)
เพมตนไมใหญในพนทราชการ/โรงเรยน/
อนรกษพนทสเขยวรมนาทมตามธรรมชาต
ออกแบบเขอนใหสอดคลองกบระบบนเวศรมนา
แมนา
ซอย ถนน
คลอง
� พนทรมนาไมถกบกรก ลานามขนาดกวางทาใหนาไหลสะดวก และพชชายนาสามารถเจรญเตบโตไดอยางสมบรณ
� พนทลานาถกบกรก ลานามขนาดแคบลง นาไหลไมสะดวก ทาใหมขยะมลฝอยตดคาง และสงผลกระทบตอ
ระบบนเวศโดยรวม
แนวตลง
อาคารตอเตมรกลาลานา
ภาพท ๓ ตวอยางการพฒนาพนทรมนาโดยไมบกรกพนทสาธารณะ
๓
ปจจบนพนทรมนามกจะมการพฒนาพนทอยางรวดเรวเพอเปนทอยอาศย จงมความจาเปนทจะตองกนพนทไวเปนพนทสเขยวรมนา เพอควบคมการพฒนาพนทรมนาโดยเฉพาะการสรางอาคารขนาดใหญ ควรเปดพนทโลงดานหนาใหเขาถงรมนาไดสะดวก และจดวางอาคารขนาดใหญใหอยลกเขาไปจากรมนา รวมกบการปลกตนไมใหญใหรมเงา สรางพนทสเขยวระหวางอาคารกบพนทรมนา หรออาจจะสรางอาคารขนาดเลกหลายๆ อาคารแทนทจะสรางอาคารขนาดใหญเพอใหเกดพนทสเขยวมากขน ดงแสดงในภาพท ๔
ปจจบน เสนอแนะ
ภาพท ๔ ตวอยางการปลกสรางอาคารรมนา
๒. พนทรมถนน การพฒนาพนทสเขยวบรเวณเกาะกลางถนนเพอใหเกดพนทสเขยวทมความสมบรณดานระบบนเวศอยางยงยนยงเปนประเดนทหนวยงานของรฐโดยทวไปสบสนอยมาก เนองจากแนวความคดในการพฒนาเกาะกลางถนนโดยเฉพาะอยางยงถนนทอยในเขตพนทของเมองจะเนนการปรบปรงภมทศนเพอความสวยงาม โดยไมเนนความยงยนในระยะยาว
แนวทางการพฒนาพนทสเขยวบรเวณเกาะกลางถนนอยางยงยนนน ปญหาสาคญคอทาอยางไร
ใหพนทสเขยวนนอยไดโดยพงตนเองอยางสมบรณมากทสด หลกการออกแบบทเหมาะสมกคอการออกแบบใหมคเลกๆ ตรงกลางเกาะกลางถนนเพอระบายนาทไหลมาจากถนนทาใหนาไมทวมขงในขณะทฝนตกหนก ในขณะเดยวกนดานนอกสดของเกาะกลางถนนทงสองฝงเปนพนทสาหรบปลกไมยนตนพนถนขนาดใหญ โดยควรเลอกตนไมประเภททมกงกานทแผกวางแขงแรงและไมผลดใบ บรเวณรมคดานในปลกไมพมหรอ ไมคลมดนทสามารถเจรญเตบโตไดดในบรเวณทมนาทวมขง ซงนอกจากจะชวยใหเกดความสวยงามสบายตาแลวยงชวยยดผวดนไมใหถกชะลางลงไปในคในกรณทมฝนตกหนก
นอกจากน การพฒนาพนทสเขยวบรเวณรมถนนในกรณทมการเวนคนทดน ควรเผอพนทปลก ตนไมใหญรมทางเพอใหรมเงาแกคนสญจรทางเทาดวย ดงแสดงในภาพท ๕
� พนทสเขยวรมนาชวยสรางทศนยภาพ
ทสวยงามนามองและใหความรมรนกบพนทรมนา
� การสรางอาคารขนาดใหญรมนาปดกน การเขาถงพนทรมนา ทาใหเกดทศนยภาพทไมนาด
แนวตลง
ปดกนการเขาถงรมนา
สะดวก
ทศนยภาพไมนาด
การเขาถงรมนาสะดวก
ทศนยภาพสวยงาม
แนวตลง
พนทสเขยวรมนา
๔
ปจจบน เสนอแนะ
ภาพท ๕ ตวอยางการพฒนาพนทสเขยวรมถนน
๓. พนทในสถาบนราชการ พนทราชการสวนใหญจะมพนทระหวางอาคารคอนขางมาก เนองจากพนทของสวนราชการมกจะมขนาดใหญ และมถนนเชอมตออาคารแตละหลง ดงนนพนทวางสวนใหญของสถานทราชการจะถกใชประโยชนเปนทางสญจรและทจอดรถ ดงนนแนวทางการพฒนาพนทสเขยวในเขตราชการเพอใหเกดพนท สเขยวทยงยน จงเปนการพฒนาพนสเขยวรมทางสญจรและลานจอดรถใหมสภาพทดขนเพอใหเกดประโยชนแกผสญจรทงทางรถยนตและทางเทา โดยการเพมตนไมใหญใหรมเงาบรเวณลานโลงหรอลานจอดรถ และใหรมเงาแกผสญจรทางเทา รวมถงการเพมไมพมประดบตกแตงใหพนทมทศนยภาพทสวยงามมากขน อนงไมพมยงสามารถแยกเสนทางสญจรของรถและคนออกจากกนเพอความปลอดภยอกดวย ดงแสดงในภาพท ๖
ภาพท ๖ ตวอยางการพฒนาพนทสเขยวในสถาบนราชการ
๔. พนทในบรเวณวด การพฒนาพนทสเขยวทมความสมบรณดานระบบนเวศอยางยงยนในพนทบรเวณวด นบเปน
แนวความคดทสามารถดาเนนการไดอยางกวางขวางเนองจากพนทในเมองมกจะมวดเปนศนยกลางแทบทกเมอง นอกจากนนพนทโลงวางภายในวดยงมขนาดใหญเมอเปรยบเทยบกบพนทประเภทอนๆ ดงนนการพฒนาพนทสเขยวภายในวดจงเปนการมงแสวงหาพนทโลงวางทงขนาดเลกและขนาดใหญสาหรบปลกตนไมใหญเพอใหรมเงาและอากาศบรสทธ ดงแสดงในภาพท ๗
แนวเสาไฟฟา
ถนน เขตทาง
แนวเสาไฟฟา (หากมการกอสรางถนนเสนใหมในอนาคต)
ถนน เขตทาง
ตนไมใหญใหรมเงา
ทางเทา
ทจอดรถ
ถนน ทางเดนเทา
ทจอดรถ
ถนน
ปลกตนไมใหญใหรมเงา
ทางเดนเทา
ปจจบน เสนอแนะ
๕
ปจจบน เสนอแนะ
ภาพท ๗ ตวอยางการพฒนาพนทสเขยวในบรเวณวด
การพฒนาพนทสเขยวในทกๆ พนท ควรพฒนาบนหลกการของ “Water Sensitive Design” ซงเปนแนวปฏบตทดทสดในการบรหารจดการพนทสเขยวและนาฝนในเมอง ดวยการออกแบบวางผงและการบรหารจดการพนทในดานการจดการระบบนาเพอใหเกดดลยภาพของระบบนเวศธรรมชาตมากทสด ซงสอดคลองกบแนวพระราชดารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทไดพระราชทานแกปวงชนชาวไทยเพอแกปญหาภยแลงและนาทวมของประเทศไทยอยตราบทกวนน
ตวอยางแนวทางทสามารถปฏบตไดตามหลกการของ “Water Sensitive Design” ไดแก
การทารองนาปลกหญา (Swales) พนทสเขยวในรองนาทาไดโดยขดรองนาปลกหญาไมใหลกจนเกนไป ความลาดชนประมาณ ๑๐-๒๐ องศา และใหมพนทปลกหญาและพรรณไมมากกวาบรเวณททาเปนรองนา รวมทงปลกพรรณพช/ ไมคลมดนในพนทรวยาวของเขตทาง/ทางเทา/เขตพนทโครงการ/ทจอดรถ และบรเวณพนผวแบบทบนา
ปลกตนไมใหญใหรมเงาบรเวณลานจอดรถ
๖
การทารางตนซบนา (Infiltration Trenches) จดทาพนทรางตนซบนาใหตากวาระดบพนทเดมและใชการปลกหญาพรรณไมกลางแจง (ไมยนตน ไมพม ไมคลมดน) เพอรองรบการระบายนาเรยกวาวธการแบบ รางตนซบนา ซงวธการนเหมาะกบการพฒนาเพอเพมพนท ส เข ยว รวยาว ถนนรอบเ มองหรอหม บาน/โครงการ รวแนวทางเดนหรอเขตทางเทา สวนหยอมบรเวณทางแยก ทมพนทเชอมโยงกบทางระบายสาธารณะ
•
การใชพนปวสดซมนา (Porous Paving) หลกเลยงการดาดผวและใหความสาคญกบการใชวสดทนาซมผานลงดนได อนเปนการประยกตเพอเพมพนทสเขยวไดหลากหลายในพนทตางๆ เชน บรเวณทจอดรถ ลานกฬากลางแจง ลานอเนกประสงคในโรงเรยน วด/ศาสนสถาน รวแนวทางเดนและเขตทางเทา ทโลงในเมอง และพนทอนๆ
การจดทาทชมนาทสรางขน (Constructed Wetlands)
พนทชม นาทสรางขน ทาหนาทกรองสงปนเปอนทไหลมากบนาฝน/นาเสย ชวยปรบปรงสภาพแวดลอมใหดขน โดยปลกพรรณไมรอบพนทชมนา (การชะลอนาเปนการเกบความชนใตดนทาใหพชสามารถเจรญเตบโตได)
๗
ก า ร ท า ส ว น บ น ห ล ง ค า(Rooftop Garden)
สวนบนหลงคา โดยเฉพาะอาคารสง ท มห ลงคาราบ/ดาดฟา จะสามารถชะลอ/เกบนาฝนซงคอยๆ ไหลลงชองระบายนา ( ท มอย เดมบนหลงคา/ดาดฟา) สวนบนหลงคา สามารถปลกหญา หรอพรรณไมกลางแจง ผกสวนครวหรอไมสมนไพรได
การทาสวนนาฝน (Rain Garden)
บรเวณทเหมาะสมสาหรบจดสรางสวนนาฝนคอ บรเวณพนทวางทเปนลานอเนกประสงคของเมอง/หมบาน เชน สวนสาธารณะ สามารถปลกพรรณไมกลางแจง (ไมยนตน ไมพม และไมคลมดน) ควรมพนทมาก/
มบร เวณกวาง ใชวสด ปแบบซมนาได จะชวยใหสามารถเกบนาและความชน ในดน ลดภาระการใหนางานภมทศน
๘
การจดทาระบบการกกเกบนาดวยพชพรรณ (Bioretention System) ระบบเกบกกนาดวยพชพรรณ เปนพนทกกเกบนาฝนทปลกพชหลากหลายชนด เพอลดความเรวของนาและลดขนาดของทอระบายนา ประยกตใชไดกบพนทสวนสาธารณะ พนทธรรมชาต บรเวณทจอดรถกลางแจง พนทรวยาวตามแมนา/ลาคลอง พนทสถาบนตางๆ รวแนวทางเดนและเขตทางเทา
การสรางระบบดกขยะแนวลานา (Litter Traps) เปนลกษณะของเขอนกนนาตามธรรมชาต อาจใชขอนไม หรอหนทอยในธรรมชาตวางขวางลานาเพอดกขยะและสงปฏกลททงลงตามแมนาลาคลอง การดกขยะมประโยชน ๒ ทาง กลาวคอ ๑. เปนการทาความสะอาดลานา ๒. ชะลอการไหลของนา เพมความชนใตดนในพนทโดยรอบ และเพมปรมาณนาใตดน ทาใหพชพรรณสามารถเจรญเตบโตไดด
นอกจากนน แนวคดอนๆ ทเกยวของเพอสรางนวตกรรมใหมของการพฒนาพนทสเขยวเพมเตม ไดแก การเชอมโยงระบบเครอขายพนทสเขยว (Green Web) ดวยระบบเสนทาง (Corridors) ทเนนความเปนสเขยว (Greenways) การกาหนดกจกรรมใหเหมาะสมกบพนทสเขยวแตละประเภท สอดคลองกบลกษณะเฉพาะของพนทและเอกลกษณของชมชน