SUUDİ ARABİSTAN KRALLIĞI

MÜTEAHHİTLİK ÜLKE RAPORU

ÜLKE HARİTASI

RİYAD TİCARET

MÜŞAVİRLİĞİ

Mayıs 2019

Riyad

- 1 -

İçindekiler

i) GENEL EKONOMİK GELİŞMELER .............................................................................. - 2 -

ii) MÜTEAHHİTLİK SEKTÖRÜ .......................................................................................... - 4 -

iii) MEVZUAT ........................................................................................................................ - 8 -

(1) Yabancı Yatırım Mevzuatı ................................................................................................. - 8 -

(2) Sınıflandırma Mevzuatı (Müteahitlik Karnesi) .................................................................. - 8 -

(3) Vergi Mevzuatı ................................................................................................................. - 10 -

iv) Finans Sistemi .................................................................................................................. - 10 -

v) TÜRK MÜTEAHHİTLİK ve MÜŞAVİRLİK FİRMALARININ FAALİYETLERİ ..... - 11 -

vi) FİRMA SORUNLARI ..................................................................................................... - 11 -

(1) Suudileştirme .................................................................................................................... - 12 -

(2) Vize .................................................................................................................................. - 12 -

(3) Teminat Mektubu ............................................................................................................. - 12 -

(4) Müteahhitlik Sektörü Hakediş Ödemelerinin Gecikmesi ................................................. - 12 -

vii) ÖNEMLİ HUSUSLAR .................................................................................................... - 12 -

viii) GÖRÜŞ VE DEĞERLENDİRMELER ....................................................................... - 13 -

ix) İLGİLİ ADRESLER ........................................................................................................ - 13 -

- 2 -

i) GENEL EKONOMİK GELİŞMELER

Suudi Arabistan Krallığı (SA) geçtiğimiz yıllarda, ekonomisinin dayandığı en önemli unsur olan ham petrolün

fiyatlarında yaşanan dalgalanmalardan önemli oranda etkilenmiş ve bu etkinin azaltılmasına dönük uzun vadeli

ekonomik dönüşüm programları hazırlamış ve duyurmuştur.

2015 ve 2016 yıllarında ham petrol fiyatlarında yaşanan hızlı düşüşlerin sonucu, uzun bir sürenin ardından tekrar

bütçe ve cari açık vermeye başlayan SA ekonomisi, ham petrol fiyatlarının 2017 yılı itibariyle tekrar yükselişe

geçmesiyle pozitif cari dengeye ulaşmış ancak, aynı gelişme bütçe dengesi açısından gerçekleşmemiştir. Yeni

açıklanan programlar ile bağımlılığı azaltmaya dönük politikaların etkileri ve uluslararası ekonomik gelişmeler

sonucu ekonomide görülen gerileme ve yükselen işsizlik oranları 2020 olarak belirlenen denk bütçe hedefinin

2023 yılına ötelenmesine sebep olmuştur (2019 yılı geneli için bütçe açığı öngörülürken, 2019 yılı ilk çeyreğinde

bütçe fazla vermiştir). Bütün bu gelişemeler sonucu, 2017 yılında ekonomi uzun bir zaman sonra ilk defa

küçülmüştür. Söz konusu daralma ve artan işsizliğin yarattığı baskı ile ötelenen denk bütçe hedefi çerçevesinde

uygulanan ekonomi politikaları sonucu ekonomi 2018 yılında %2,2 oranındaki büyümüş, ancak, söz konusu

büyüme devlet harcamaları sayesinde gerçekleşmiştir.

Büyümeye katkı sağlayan kamu hacamalarının finansmanı konusunda öne çıkan bir diğer husus ise önceki

dönemlerde açıkların finansmanında kullanılan uluslararası rezervler yerine 2016 yılından itibaren GSYH içindeki

payı düşük olan borçlanma aracının daha yoğun bir şekilde kullanılmaya başlamasıdır. Nitekim, ülkenin

uluslararası rezerv gelişmeleri incelendiğinde; 2014 yılı sonu itibariyle 732 milyar ABD doları seviyesine

yükselmiş olan rezervlerin 2017 yılı sonunuda 496 milyar ABD doları seviyesine gerilediği, buna karşın

borçlanma araçlarının daha yoğun bir şekilde kullanılmasıyla da 2018 sonu itibariyle yaklaşık 497 milyar ABD

doları ile seviyesini koruduğu görülmektedir. Bu gelişmeye bağlı olarak borç stokunun GSYH içindeki payı 2016

yılında 2015 yılındaki değerinin iki katına çıkmış, ardından daha düşük oranlı olsa da artışı devam etmiştir.

Son açıklanan 2018 bütçe gerçekleşmeleri ile 2019 yılı bütçe öngörüleri; ekonomideki devlet ağırlığını azaltarak,

özel sektörün özellikle istihdamda ana kaynak olmasını sağlama yolundaki hedeflerde mecburi bir erteleme

2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019*

Büyüme (%) 2,7 3,7 4,1 1,7 -0,7 2,2 1,8

GSYH (Milyar $) 747 756 654 645 689 782 762

Kişi Başına Milli Gelir (2011

Fiyatlar SGP- $)49.443 49.969 51.609 51.270 49.624 49.728 49.622

Ortalama Tüketici Enflasyonu (%) 3,5 2,2 1,3 2,0 -0,9 2,5 -0,7

Bütçe Dengesi/GSYH Oranı (%) 5,6 -3,5 -15,8 -12,9 -9,3 -5,9 -4,4

Kamu Borcu/GSYH Oranı (%) 2,1 1,6 5,8 13,1 17,2 19,1 23,7

İhracat (Milyar $) 375,4 341,9 201,5 178,9 220,1 295,0

İthalat (Milyar $) 163,0 168,2 163,8 129,8 126,8 135,2

Cari Denge/GSYH Oranı (%) 18,1 9,8 -8,7 -3,7 1,4 8,3 3,5

Ham Petrol Fiyatları $/Varil 105,9 96,3 49,5 40,7 52,5 71,2 80,0

Kaynak: IMF, Suudi İstatistik Kurumu, OPEC

* Tahmin

- 3 -

olduğunu düşündürmekte, hedeflenen ekonomik büyümenin yine devlet harcamaları kaynaklı olacağını ortaya

koymaktadır.

Ülkede, kamu harcamaları ekonominin en önemli itici gücü alarak 2018 yılında GSYH’nin %35,1’ini meydana

getirmiştir. Bu çerçevede, bütçe gerçekleşmelerinin incelenmesi müteahhitlik sektörü değerlendirmesi açısından

önem arz etmektedir. 2018 yılı bütçesi incelendiğinde, harcamalarda öngörülen artışını önemli bölümünün cari

harcamalardan (personel maaş artışları vs.) kaynaklandığı görülmektedir. Yatırım harcamalarının ise bir önceki

yıla göre daraldığı dikkati çekmekle birlikte toplam kamu harcamalarının yaklaşık %25’e yakını yine de sermaye

harcamalarından meydana gelmiştir. 2018 yılı bütçe açığının, ham petrol fiyatlarında öngörülenin üzerinde

gerçekleşen artışa ve sermaye harcamalarında artış olmamasına rağmen, yükselmesi dikkat çekicidir.

Bunun yanında bütçe içinde petrol dışı gelirlerinin artırılması hedefinin ise, tutturulamadığı görülmekle birlikte,

özellikle yabancı çalışanlara ve onların aile fertlerine dönük harçların artırılması ve KDV uygulaması ile bu

gelirlerde artış olduğu görülmektedir.

2019 yılı bütçesi incelendiğinde; gider kalemindeki %7,4 oranındaki artışın temel olarak yaklaşık %20 civarında

yükselmesi öngörülen yatırım harcamaları (246 milyar SAR-yaklaşık 66 milyar $), %25 oranında artması

öngörülen mal ve hizmet harcamaları (175 milyar SAR-yaklaşık 47 milyar $) ile yine %20 artması planlanan

sosyal yardımlar ile özel sektör destek programlarından (108 milyar SAR-yaklaşık 29 milyar $) kaynaklanacağı

anlaşılmaktadır.

Söz konusu sermaye yatırımlarının, 2030 Vizyonu ve buna bağlı uygulama programları çerçevesinde hayata

geçirilmekte olan projelerin altyapılarının tamamlanması ve yeni iş imkanlarının yaratılması odaklı olacağı yine

bütçe açıklamasında yer almaktadır. 2019 yılı ilk çeyrek gelişmeleri incelendiğinde ve sermaye harcamalarındaki

artışın %12 seviyesinde olduğu dikkate alındığında bu harcamaların yılın geri kalan döneminde hızlanması

öngörülmektedir.

Ancak 2019 yılı bütçesi ile ilgili aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi önemlidir.

• 2019 yılı ilk çeyreğinde gerçekleşen bütçe fazlası yılın geneli için öngörülen 131 milyar SAR bütçe açığı

dikkate alındığında, yılın geri kalan çeyreklerinde açık verileceği beklentisini kuvvetlendirmektedir.

• 2019 bütçesi ilk açıklandığında öngörülen ham petrol fiyatlarının tutturulup tutturulamayacağına ilişkin

tereddütler, küresel gelişmeler çerçevesinde şekillenen son beklentilere bağlı olarak giderek azalmaktadır.

• Ancak, KDV tabanının genişlemesi ve yabancı çalışan ailelerinin daha yüksek oranda ülkeyi terk

etmesinin genel fiyat seviyesi ve tüketim üzerinde olumsuz etkileri olabileceğine dönük beklentiler devam

etmektedir.

• Yukarıda ifade edilen özel kesim talebindeki daralma olasılığı ile birlikte, öngörülen ekonomik büyüme

oranı ve devlet tarafından yapılacak harcamalarda öngörülen artışlar, özel sektörün ekonomi içindeki ağırlığının

artırılması hedefinin bir miktar daha ötelenebileceğini düşündürmektedir.

- 4 -

ii) MÜTEAHHİTLİK SEKTÖRÜ

Sektöre ilişkin yapılan çeşitli araştırmalar ortaya koymaktadır ki, ülkede yaşanan ekonomik dalgalanmalara

karşın, SA Müteahhitlik sektörü açısından Körfez, Ortadoğu ve Kuzey Afrika bölgesinin en önemli ülkesi olmaya

devam etmektedir.

Nüfusu artan ve yüksek gelir grubunda yer alan ülkenin konut ve altyapı ihtiyacı özellikle petrol gelirlerinin iyi

olduğu dönemlerde, inşaat sektörünün de bu paralelde hızlı büyümesine sebep olmuştur. Genel olarak GSYH’nin

yaklaşık %5’ini oluşturan inşaat sektörü ham petrol fiyatlarının yüksek olduğu dönemlerde daha hızlı büyüme

kaydetmesine rağmen, bu durum son yıllarda değişmeye başlamış ve özellikle 2016 yılından bu yana gerileme

kaydetmiştir. İnşaat sektörü, ekonominin %2,2 oranında büyüme kaydettiği 2018 yılında bir önceki yıla göre %3

oranında daralmıştır. Yapılan bazı değerlendirmelere göre, günümüz itibariyle toplam 5200 proje çerçevesinde

yaklaşık 820 milyar ABD doları tutarında inşaat işi ülkede devam etmektedir, bu tutar tüm Körfez ülkelerindeki

proje tutarının %35’ini oluşturmaktadır. Proje sayısı açısından; yürütülen 386 milyar ABD doları tutarındaki 3200

proje ile şehirler birinci sırada, kamu hizmetlerine dönük altyaplar ise 733 proje ve yaklaşık 96 milyar ABD doları

ile ikinci sırada yer alırken, üçüncü sırada 500 proje ve 156,2 milyar ABD doları ile ulaşım projeleri yer

almaktadır. Yine yapılan değerlendirmelere göre, SA’da 2019 yılı ve sonrası için yaklaşık 660 milyar ABD doları

(sadece 2019 yılı için 44 milyar ABD doları) tutarında projenin gündemde olduğu ifade edilmektedir.

Ülkedeki müteahhitlik sektörünün durumunu ortaya koymak amacıyla istatistik kurumu tarafından yapılan 2017

yılına ait anket önemli bulgular ortaya koymaktadır:

• Sektör sermaye yapısında ağırlığın (yaklaşık %91 ile) özel sektörde olduğu, bunun yanında ayrıca yabancı

sermaye oranının ise %8 seviyesinde olduğu görülmektedir.

• 2017 yılında yaklaşık 56 milyar ABD doları tutarında proje tamamlanmış olup, bunun yarısından biraz

fazlasını bina inşaatı, %35’iin ise özellikli inşaatlar oluştururken, mühendislik ve teknik müşavirlik

projeleri ise toplamın %12,2’sini meydana getirmiştir.

• Tamamlanan projeler içinde bina inşaat projelerinin %90’ı, mühendislik ve teknik müşavirlik projelerinin

%72’si ile özellikli inşaat projelerinin %97’si yeni inşaatlardan oluşmuştur.

• Tamamlanan bina inşaat projelerinin %40’ını devlet, %30’arlık kısmını ise tüzel ve özel kişilere ait

projeler oluştururken, mühendislik ve teknik müşavirlik projelerinin %75’ini devlete projeleri meydana

getirmiştir. Özellikli inşaat projelerinin ise %63’ü devlete ait iken, yaklaşık %27’si tüzel, geri kalanı özel

kişilere ait projelerden meydana gelmiştir.

• 2017 toplam proje tutarı ise 167 milyar ABD doları seviyesinde olup bunun yarısından biraz fazlası bina

inşaatı, yaklaşık %36’sı özellikli inşaatlardan oluşmuş, mühendislik ve teknik müşavirlik projeleri ise

toplamın yaklaşık %14’ünü meydana getirmiştir.

• Tüm projeler içinde bina inşaat projelerinin %95’ini, mühendislik ve teknik müşavirlik projelerinin

%75’ini ve özellikli inşaat projelerinin ise %97’sini yeni inşaatlar oluşturmuştur.

- 5 -

• Tüm bina inşaat projelerinin yaklaşık %51’ini devlet, yaklaşık %33’ünü tüzel ve %16’sını özel kişilere

ait projeler oluştururken, mühendislik ve teknik müşavirlik projelerinin yaklaşık %78’ini devlet %22’sini

ise tüzel kişiler oluşturmuştur. Özellikli inşaat projelerinin ise yaklaşık %70’i devlete ait iken, %23’ü

tüzel, geri kalanı özel kişilere ait projelerden meydana gelmiştir.

• Bina ve özellikli inşaatların hizmet ve mal alım maliyetleri incelendiğinde, maliyetlerin %70 civarında

kısmının malzemelerden oluştuğu görülmektedir.

• İşletme maliyetinin işletme geliri içindeki payı çerçevesinde inceleme yapıldığında, bina inşaatında bu

oranının %38,5, mühendislik ve teknik müşavirlikte %48,8, özellikli inşaat projeleri için ise %41,5

seviyesinde olduğu görülmektedir.

• Sektörde 1 milyonun biraz üzerinde bir personel çalıştığı ve bunun sadece %13,6’sının Suudi olduğu bu

personel sayısının yaklaşık %65’inin bina inşaat projelerinde çalıştığı ortaya çıkmaktadır.

• Personel giderleri açsından sektörün toplam personel giderlerinde, bina inşaatı payının %62, mühendislik

ve teknik müşavirlik payının %18, özellikli inşaatın payının ise yaklaşık %20 olduğu görülmektedir.

• Personel giderlerinin işletme maliyeti içindeki payı açısından değerlendirme yapıldığında, bina inşaatı ile

mühendislik ve teknik müşavirlikte bu oranın %50 seviyesine çok yakın olduğu, özellikli inşaatta ise

yaklaşık %22 seviyesinde olduğu dikkati çekmektedir.

Geleceğe dönük ülke ekonomisine ilişkin planlamanın en önemli belirleyicisi konumunda olan “2030 Vizyonu”

ve “2020 Ulusal Planı” vb. büyük projeler inşaat sektörünün yakından takip ettiği projelerdir. 2016 ve 2017

yıllarında bu projelerden bir kısmına ilişkin olarak erteleme, küçültme kararları alınmış olsa da yeni projelerde

gündeme gelmektedir. 2018 yılında açıklanan “Ulusal Sanayi Geliştirme ve Lojistik Programı”da dahil tüm bu

projelerde, alt yapı ve üst yapının geliştirilmesi önemli bir yer tutmaktadır. Bütün bu projelerin hayata geçirilmesi

aşamasında, kamu harcamaları üzerindeki baskıyı azaltmak amacıyla, Kamu-özel ortaklığı, yap-işlet-devret vb.

yöntemlerin öncellikli olarak değerlendirildiği dikkat çekmektedir. Buna karşın, ülkenin bu yöntemlere ilişkin

çok tecrübesinin olmaması (başarılı işleyen Medine havalimanı gibi birkaç örnek hariç), mevzuat altyapısının bu

yöntemlere uygun olmaması ve ilgili kurumların üst yönetimlerinde son zamanlarda sıkça yapılan değişiklikler,

projelerdeki ilerlemeleri olumsuz etkilemektedir.

Kamu-özel ortaklığı (PPP) çerçevesini belirlemek üzere hazırlanan taslak 2018 yılı Temmuz ayında açıklanmış

olmakla birlikte, günümüze kadar henüz sonuçlanmış değildir. Söz konusu kanun ile özellikle konut, hastane ve

okul gibi sosyal tesisler yanında, havaalanı ve demiryolu gibi alt yapı yatırım ve hizmetlerinde özel sektörün

varlığının artırılması hedeflenmekte özellikle yabancı yatırımcıların mülk sahibi olmalarına imkân vererek

(Mekke ve Medine hariç) yatırımların bu alanlara çekilmesi amaçlanmaktadır. Bunun yanında hükümet 2020

yılında özelleştirme gelirlerinin 9-11 milyar ABD doları arasında olmasını öngörürken, limanlar, tuzlu çevirim

santralleri ile enerji santrallerine dönük 14 adet kamu-özel ortaklığı projesi çerçevesinde 6,4-7,4 milyar ABD

doları arasında yatırım gerçekleştirilmesini hedeflemektedir.

- 6 -

Zengin doğal kaynaklara sahip ülkelerin önemli bir kısmında bulunan ve benzerleri gibi önemli bir finansman

gücüne sahip olan Kamu Yatırım Fonu (PIF – Public Investment Fund) ülkenin söz konusu değişim süreci

açısından önemli bir rol üstlenmiş olup, Kızıldeniz ve NEOM gibi büyük projeler söz konusu fon tarafından

yürütülmektedir.

Ülke ekonomisin önemli bir ağırlığını üzerinde toplayan, dünyanın en büyük firmalarından birisi olan

ARAMCO’da yine PIF gibi yukarıda ifade edilen vizyon ve programlarda önemli bir sorumluluk yüklenmektedir.

Bu bağlamda, şirketin kendi stratejisi ve faaliyet alanı çerçevesinde yürüttüğü projeler yanında diğer

sorumlulukları çerçevesinde yüklendiği projeler geçtiğimiz yıllarda olduğu gibi önümüzdeki dönemde de inşaat

sektörü açısından dikkat çekmeye devam edecektir.

Önümüzdeki dönem gündemdeki ağırlığını koruyacak olan büyük projeler aşağıda sıralanmaktadır.

✓ Taif ve Mekke’nin doğusunda 1.250 km2’lik bir alanı kapsayan, içinde havaalanı, teknoloji merkezi ve

konut alanlarının olduğu yaklaşık 3 milyar $ tutarında “Yeni Taif” projesi.

✓ Cidde şehir merkezinin yenilenmesine dönük yaklaşık 5 milyar $ tutarında “Yeni Cidde Şehirmerkezi”

projesi.

✓ Kızıldeniz kıyısında, Ürdün ve Mısır topraklarının da bir kısmını içine alan 470 km’lik kıyı ve 26.500

km2’lik alanı kapsayan 500 milyar $ tutarında “NEOM” projesi.

✓ 2018 yılı içinde açıklanan Enerji Park “Spark” Projesi ile ülkenin doğusunda, enerji sektörü için yeni bir

özel endüstri bölgesi oluşturulması kararı verilmiş ve altyapı çalışmalarına başlanmıştır.

✓ İskân Bakanlığı tarafından üzerinde uzun zamandır çalışılan 5.000 civarında konut projesi (toplam değeri

820 milyar $) bulunmaktadır.

2019 yılında başlanacak/devam edecek önemli projelerin bazıları aşağıda listelenmektedir:

• Neom (2018 yılında, kral ve bazı devlet büyüğüne ait sarayların kaba inşaatı tamamlanmış olup, 2019 yılı

içinde projede çalışacak işçiler ve personelin kalacağı ve yaşayacağı geçici tesislerin tamamlanması

amaçlanmaktadır)

• Kızıldeniz projesi

• Riyad Metro ve Hızlı Otobüs Sistemi Projeleri

• Qiddiya Eğlence Şehri

• Amaala Turizm Projesi

• Al-Ula tarihi bölgesinde Jean Nouvel Sharaan Resortu

• Mekke Büyük Camii – Üçüncü genişleme

• Cidde Gökdeleni

• İskân Bakanlığı Sakani programı çerçevesinde geliştirilen konutlar

- 7 -

• King Fahd Medical Şehri Genişlemesi

• King Abdullah Bin Abdulaziz Medical Tesisleri

• King Salman Enerji Parkı (Spark) (Altyapı çalışmaları başlamış olup devlet tarafından tamamlanacaktır)

• Aramco Berri and Marjan Tesisleri

• Hanergy Güneş Enerjisi Parkı

• Dumat Al Jandal Rüzgâr Enerjisi Tesisi

• Aramco-Total ortaklığı için Polibütülen tesisi (PIB factory)- G. Koreli Daelim Firması inşaat yapacak

• Pan-Asia şişeleme tesisleri

Sektördeki gelişmeleri etkileyen bir diğer önemli değişim ise 2017 yılı Mart ayı itibariyle uygulamaya giren Beyaz

Arazi Vergisi (White Land Tax) olmuştur. Şehirlerde, 10 bin metrekarenin üzerinde olup, alındıktan sonraki 12

aylık süre içerisinde üzerinde herhangi bir inşaat projesine başlanmayan arazilerden değeri üzerinden yıllık yüzde

2,5 oranında vergi alınmaya başlanması ile birlikte elinde arazi tutmanın maliyeti artırılmış, böylece arazi sahipleri

alım satımdan para kazanmak yerine arazilerini inşaat projeleri ile değerlendirmeye zorlanmışlardır. Ancak,

sektörde yaşanan gelişmelerden, bunun amaçlanan etkiyi yaratmadığı görülmektedir.

SA ülkedeki orta gelir grubuna yönelik konut açığının kapatılması amacıyla uzun süredir gündemde olan 1,5-2,5

milyon adet konut inşaası için geçtiğimiz yıllarda, ülkemizinde dahil olduğu bazı ülkeler ve firmalar ile MOU’lar

imzalayarak, hızlı bir şekilde bu projeleri devreye almayı amaçlamıştır. Henüz çok büyük bir ilerleme

sağlanamayan konunun önünün açılması için geçtiğimiz dönemde çeşitli uygulamalar devreye girmiştir:

▪ Daha önce mümkün olmayan proje aşamasında satış imkanı belli koşullar altında mümkün kılınmıştır,

▪ Merkez Bankası ev kredilerinde kredi/evin değeri oranının yüzde 70’ten yüzde 85’e yükseltmiştir,

▪ Konut kredilerinin finansmanın kolaylaşması, genişletilmesi amacıyla, PIF ve Konut Bakanlığı (MOH-

Ministry of Housing) tarafından yaklaşık 1,3 milyar $ sermayeli Suudi Reassürans Şirketi (Saudi Refinance

Company) kurulmuştur,

▪ Emlak sektörünü kontrol etmek ve geliştirmek amacıyla, Emlak Kurumu (General Authority for Real

Estate) kurulmuştur,

▪ Ulusal Konut Finansman Şirketi kurulmuştur (BIDAYA National Home Finance Company),

▪ Yeni devreye alınan shrakat sistemi ile MOH ile özel sektörün bir araya gelerek ucuz ve kaliteli konut

ihtiyacının karışlanması hedeflenmiş olup söz konusu sistem çerçevesinde en önemli teşvik unsurlarından

bir tanesi satılmayan konutların MOH tarafından belli ücret karşılığında alınmasını garanti etmesidir.

Bu uygulamalar çerçevesinde; Bakanlık 2018 yılı Kasım ayında Cidde, Riyad, Al-Khobar ve Qassim için Sakani

programı çerçevesinde 19 bin adet konut için 5 anlaşma imzalamıştır.

- 8 -

Sektörün SA için 2019 yılı özel sektör beklentileri incelendiğinde, önümüzdeki dönemde işlerde hızlanma,

karlarda gerileme, kredi koşullarının aynı seviyede kalmasının beklendiği görülmektedir.

iii) MEVZUAT

(1) Yabancı Yatırım Mevzuatı

Yabancı Yatırım mevzuatının temel dayanağı 2000 yılında çıkarılan Kraliyet Kararnamesidir (Yabancı Yatırım

Kanunu). Bu çerçevede, tüm yabancı yatırımcılar bu kanuna uygun şekilde çıkarılan bir ruhsata sahip olmalıdırlar.

Söz konusu izin SA Genel Yatırım İdaresi (Saudi Arabia General Investment Authority-SAGIA) tarafından

verilmektedir.

Söz konusu kanun ile ayrıca; yatırım için gerekli işlem ve şartlar, yatırımcıların yükümlülükleri, yatırıma izin

verilmeyen faaliyetler, vergi ve yatırımla ilgili anlaşmazlıkların halline ilişkin hükümler yer almaktadır.

SA’da yatırım yapmak için gerekli olan minimum sermaye miktarı aşağıda sunulmaktadır:

Lisans Tipi Minimum Sermaye Tutarı

(SAR)

Minimum Suudi

Ortaklık Oranı (%)

Hizmetler Minimum tutar yok 0

Sanayi 1.000.000 0

Ticaret

26.666.667

Yabancı yatırımcı payı

20.000.000 SAR’dan az

olmamak kaydıyla

Belli şartlarda* %100 yabancı

sermaye

%0* veya %25

Tarım 25.000.000 0

Sigorta 100.000.000 %40

Reasürans 200.000.000 %40

Gayri Menkul

Finansmanı 200.000.000 %40

Gayrimenkul Geliştirme

Minimum Proje Değeri

30.000.000 SR

(Mekke ve Medine dışı)

0

Danışmanlık ve Proje

Yönetimi** Minimum tutar yok %25

SA’da 7 farklı hukuki şirket yapısı vardır. Bunların en çok tercih edilen dört tanesi; limited şirket (Limited liability

companies-LLC), anonim şirket (Joint stock companies), genel ortaklık (General partnerships) ve sınırlı ortaklık

(Limited partnerships)’dır. Pratikte yabancıların SA’da en çok tercih ettiği şirket türü limited ve anonim şirket

şekilleridir. Daha detaylı bilgi için www.ticaret.gov.tr elektronik ağ adresinde yer alan ülke yatırım profiline

bakınız.

(2) Sınıflandırma Mevzuatı (Müteahitlik Karnesi)

- 9 -

Müteahitlik sınıflandırılması (classification) sisteminin SA piyasasında süren ciddi altyapı ve üst yapı projelerinin

Türk müteahitlik firmaları tarafından üstlenilmesi önünde bir engel olarak bulunduğu Türk firmalarımız

tarafından çeşitli makamlarda dile getirilmekle birlikte, firma bazında sorunun zorluk derecesinin ve buna bağlı

olarak aşılmasının değişebildiği görülmektedir.

SA sınıflandırma mevzuatı Belediye ve Kırsal Alan Bakanlığı tarafından hazırlanan düzenlemelere göre

yürütülmektedir. Söz konusu sınıflandırma sistemi ile SA’da yeni şirket kurmuş olan bir firmamızın şirket kuruluş

işlemlerinin tamamlanması ile en düşük sınıf olarak adlandırılan 5’nci Sınıf müteahitlik derecesine sahip olmakta

ve düşük bedelli ihalelere katılabilmektedir.

Sınıflandırma için firmanın teknik ve finansal yeterlilikleri incelenmektedir. Bu incelemeler sırasında firma

merkezi ve projeler ziyaret edilerek incelemeler yapılmakta ve tüm bu işlemler tamamlandıktan sonra söz konusu

firmaya sınıflandırma verilmektedir.

Teknik yeterlilik, firmanın insan gücü ve kalitesi, ekipmanları, projeleri(yerinde inceleme dahil) ve taahhütü veren

işverenlerin görüşlerine göre belirlenmektedir. Finansal yeterlilik ise, bütçe, karlılık, finansal rasyoları içeren

değerlendirmeler sonucunda belirlenmektedir.

Tüm bu değerlendirmeler sonucunda beşinci sınıftan birinci sınıfa doğru artan toplam beş derecede iş sahasına ve

uzmanlık alanına göre (yol, baraj, bina, elektrik, su vs..) sınıflandırma verilmektedir. Bu sınıflandırma kapsamında

firma proje değerine göre ihalye katılabilmektedir.

Firmalar sınıflandırmaya tabi tutulmak istediklerini başvuruları ve gerekli belgeler ile yapmaktadırlar. Bir

firmanın sınıflandırma sürecinin detaylı araştırmalar gerektirmesi, yerinde ziyaretlerin olması nedeniyle uzun

sürmektedir. Söz konusu derecelendirmenin yapılabilmesi için istenilen belgelerin fazlalığı, detaylı inceleme

olması, belgelerde ortaya çıkabilecek ufak bir hata işlemlerin tekrar başlamasına ve sürecin uzamasına neden

olmaktadır.

https://contractors.momra.gov.sa/Money_Limits_of_Sets.aspx

1st 2nd 3rd 4th 5th

1 Binalar >75 75 19 6 2 299

2 Yollar >112 112 37 11 4 299

3 Su ve Atık Tesisleri >112 112 37 11 4 299

4 Elektrik işleri >75 75 19 6 2 299

5 İletişim Altyapısı >75 75 19 6 2 299

6 Endüstriyel Tesisleri >112 112 37 11 4 299

7 Denizcilik Tesisleri >112 112 37 11 4 299

8 Barajlar >37 37 19 6 2 299

9 Kesimhaneler >37 37 11 6 2 299

No Proje TipleriSınıflara göre en yüksek Proje Tutarı (Milyon $) Sınıflandırmaya Tabii

olmayan En Yüksek Proje

Tutarı (Bin $)

- 10 -

SA düzenlemelerine göre devlet ihalelerinde ihaleye katılan firmaların hangi sınıfta olması gerektiği

şartnamelerde açıkca belirtilmektedir. Bu durum piyasaya yeni girmiş olan firmalar açısından sıkıntı

yaratabilmektedir.

Bu sıkıntıya aşmak için ise öncellikle, ihaleye yeterli sınıflandırma belgesine sahip olan bir yerli firma ile birlikte

girmekte, gerektiğinde yerli firmaya sadece sınıflandırmasını kullandığı için belli oranda komisyon vermektedir.

Ya da ihaleyi alan firmanın taşeronu olarak iş yaparak, pazara giriş sağlamaktadır.

Ayrıca, bu konuda danışmanlık hizmeti veren firmalar aracılığı ile (yüksek bedeller söz konusu olabilmektedir)

başvuru yapıldığında süreçlerin daha hızlı yürüyebildiği de ifade edilmektedir.

Aramco, Ulusal Su Şirketi (National Water Company), SABIC, Su ve Elektrik Bakanlığı, Suudi Elektrik Kurumu

gibi kurumlarda önyeterlilik belgesi alınarak bu kurumların ihalelerine katılabilmektedirler.

Bir diğer durum ise firmalarımız sınıflandırmanın aranmadığı sadece özel sektör ihaleleri ile ilgilenme yolunu

seçmektedir.

(3) Vergi Mevzuatı

SA’da bütün bireyler ve işletmeler Zekât ve Vergi Dairesi’ne (the Department of Zakat and Income Tax-DZIT)

kayıt yaptırılmalıdır. SA’ta Suud ve KİK menşeli olan ile yabancı yatırımcılar için iki ayrı uygulama

bulunmaktadır. Bütün vergi mükelleflerine vergi dairesince bir vergi numarası verilir. Vatandaşlar ve kurdukları

şirketler zekâta tabii gelir üzerinden yüzde 2,5 oranında zekât verirken, yabancı şirketlerin tabii olduğu vergi ise

kâr üzerinden yüzde 20 oranında kurumlar vergisi iken yabancıların gelir vergisi ise yüzde 20’dir ancak bu

oranlara yüzde 5 stopajda eklenmelidir (bu oranlar doğal gaz ve petrol sektörlerinde değişmektedir).

Ancak, 1 Ocak 2019 tarihi itibariyle yeni uygulamaya mevzuat ile belli koşullar altında, yabancı sermayeli

firmalarında zekât yükümlüsü olmayı seçebilmeleri imkânı getirilmiştir.

Bu çerçevede yapılan değişiklikler aşağıdaki şekilde özetlenebilir:

SA veya Körfez Ülkeleri İşbirliği Konseyi üyesi ülke vatandaşı olmayanların SA’da kurdukları kalıcı şirketler

aşağıda belirtilen üç koşuldan ikisini taşımaları halinde zekâta tabii olacaklardır.

• Yönetim kurulu, şirket politikalarını belirledikleri düzenli toplantılarını SA’da gerçkleştirilmesi (fiziksel

olarak veya elektronik ortamda),

• Yönetime ilişkin kararları SA’da alınması,

• Söz konusu şirket gelirlerinin %50’den fazlasını SA’da kazanmasıdır.

Burada dikkat edilmesi gereken husus zekât oranı düşük görünüyor olmasına rağmen zekâta tabii gelir hesabının

farklı olmasından dolayı kimi zaman kurumlar vergisinin dahi üzerine çıkabilecek olmasıdır. 2018 yılı başından

itibaren ülkede KDV uygulaması devreye girmiş olup KDV oranı yüzde 5 ve yüzde 0 olarak uygulanmaktadır.

Detaylı bilgi için www.ticaret.gov.tr elektronik ağ sayfasında yer alan ülke yatırım profiline bakınız.

iv) Finans Sistemi

- 11 -

Ülkede finansal sistem SAMA (Saudi Arabian Monetary Authority- Merkez Bankası), Lisanslı Bankalar, özel

yatırım fonları, birikim fonları, ihtisaslaşmış kredi kurumları ile menkul kıymet borsasından meydana

gelmektedir. Bankacılık lisansları Maliye Bakanının önerisi, SAMA’nın incelemesinin ardından Bankalar Kurulu

Kararıyla verilmektedir. Hali hazırda 13 yerli banka ve 14 yabancı banka şubesi (T.C. Ziraat Bankası’da bunlardan

birisidir) ülkede faaliyetlerini sürdürmektedir. Ayrıca 3 yeni yabancı bankaya şube açma lisansı verilmiş olmakla

birlikte, bu şubeler henüz faaliyetlerini başlamamışlardır. Bankalar temel olarak topladıkları mevduatı (vadesiz

ağırlıklı olmak üzere toplam yükümlülüklerin genel olarak %70 civarı mevduatlardan oluşmaktadır) kredilerde

kullanmakta, varlıklar içerisinde ağırlık özel sektörden olan alacaklardan oluşmaktadır. Bireysel veya kurumsal

olarak kredi alabilmek için, ülkede tüzel bir kişiliğinizin bulunması gerekmektedir. Bankacılık sektörü kredilerde

geleneksel olarak kurumsal müşterileri tercih ederken, son yıllarda bireysel müşterilere yönelim artmış

görünmektedir. Ticari bankacılık kredilerinin sektörel dağılımı incelendiğinde, bina ve inşaata sektörüne dönük

kredilerin genel olarak toplam kredi hacminin (385 milyar $) %7’sini oluşturduğu görülmektedir.

Yine ticari bankalar tarafından kullandırılan gayrimenkul kredileri incelendiğine ise 2018 yılı itibariyle yaklaşık

65 milyar ABD doları seviyesine ulaşan kredilerin yarısından biraz fazlasının bireysel müşterilere kullandırıldığı

görülmektedir. Son yıllarda gündemde olan konut kredileri ve yeni finansal kurumlara rağmen, konut kredisi artış

oranlarında sıçrama olmadığı görülmüş olmakla birlikte, 2018 yılında artış hızının yaklaşık %14 seviyesine

yükseldiği dikkati çekmektedir. Özel finans kuruluşları tarafından kullandırılan gayrimenkul kredileri ise 2018

sonu itibariyle 4,3 milyar ABD doları seviyesine ulaşmış olup, bunun yaklaşık %90’ı bireysel kredilerden

oluşmuştur.

Fonların varlık dağılımı incelendiğinde, ağırlığın yurt içi para piyasası araçlarında (yaklaşık yüzde 50) olduğu

görülmektedir. Bu fonlar içinde en büyüğü ve bilineni Kamu Yatırım Fonu (PIF-Public Investment Fund) olup

birçok yeni projenin sahipliği bu fondadır.

Bunun yanında CMA (Capital Market Authority) 91 yabancı ve yerli kuruma finansman ve aracılık lisansı

vermiştir.

İslami finans sektörün yüzde 50’sini oluştursa da bu kesime dönük farklı bir mevzuat bulunmamaktadır.

v) TÜRK MÜTEAHHİTLİK ve MÜŞAVİRLİK FİRMALARININ FAALİYETLERİ

SA Türk müteahhitlerin Körfez ülkeleri arasında ilk dünya genelinde ise altıncı sırada en çok iş aldıkları ülke

konumundadır. Türk müteahhitlik, müşavirlik ve danışmanlık firmaları bugüne kadar SA’da 100’den fazla projeyi

üstlenmişlerdir. Türk firmalarının SA’da üstlendikleri projelerin tutarı, 2018 sonu itibariyle toplam 23 milyar

ABD dolarının üzerinde gerçekleşirken, sadece 2018 yılında 3 milyar ABD dolarının biraz üzerinde bir tutarda

proje üstlenmişlerdir. 2018 yılında ulaşılan bu proje tutarı ile SA, Rusya Federasyonu’nun ardından ikinci sırada

yer almıştır.

Bunun yanında ülkemizden bazı müşavirlik firmalarının SA devletinin bazı projelerinde danışmanlık hizmeti

verdikleri de görülmektedir. İçişleri Bakanlığına ait çeşitli konut, yaşam ve çalışma alanı projeleri ile Dışişleri

Bakanlığının yurtdışı temsilcilikleri projeleri bunlar arasında sayılabilir.

vi) FİRMA SORUNLARI

- 12 -

(1) Suudileştirme

SA Çalışma Bakanlığınca son yıllarda uygulanmaya başlanan program kapsamında SA’da faaliyet gösteren

firmaların belli oranda Suudi vatandaşı istihdam etme zorunluluğu getirilmiştir. Bu kapsamada, Çalışma Bakanlığı

her sektörün ne oranda Suudi vatandaş istihdam etmesi gerektiğini belirterek bu oranlara uymayan firmalara

neqatiy adı verilen program kapsamında yaptırımlar getirmektedir. Halen inşaat sektöründe yüzde 5 oranında olan

Suudi vatandaş istihdam zorunluluğunun dikkate alınması, ihalelere teklif verilirken dikkate alınması gereken

hususlardan birisidir. Niqatat programı kapsamında söz konusu oranlara ulaşamamış firmalara yeni işci vizesi

verilmemekte, var olanların süresi bitiminde uzatılmasına müsaade edilmemektedir. Bunun yanında nitelikli yerel

personel bulma sıkıntısı Suudileştirme programı ile birlikte değerlendirildiğinde önemli bir olumsuzluk olarak

ortaya çıkmaktadır.

(2) Vize

Türk iş insanlarının ticari amaçlı gerçekleştirmek istedikleri ziyaretleri için Suudi makamlar tarafından sorun

çıkartılmayacağına dair verilen taahhüde rağmen vize temininde problemler devam etmektedir.

(3) Teminat Mektubu

Türk firmalarının önceki dönemlerde yaşadıkları sıkıntının çözülmesi amacıyla Cidde’de faaliyetlerine başlayan

Ziraat Bankası şubesi ile bu konuda yaşanan sıkıntı tüm kamu kurumları nezdinde bitmiştir. Aynı zamanda, Ziraat

Bankası ARAMCO’nunda kayıtlı finans kuruluşları arasına girebilmek amacıyla girişimlere başlamış, bu

girişimler sonucu listeye girilmesi durumunda, ARAMCO’da Ziraat Bankası tarafından verilen teminat

mektuplarını kabul edebilecektir.

(4) Müteahhitlik Sektörü Hakediş Ödemelerinin Gecikmesi

SA’da devlet ve/veya devlet şirketleri ile iş yapan özellikle finansman sıkıntısı olan firmaların, son yıllarda

ödemelerin fazlasıyla gecikmesinden dolayı sorun yaşayabildikleri ve hatta bu ve benzeri sorunlar çerçevesinde

işi devretmek zorunda kaldıkları müşahade edilmiştir.

vii) ÖNEMLİ HUSUSLAR

SA’da iş yapacak firmaların öncelikle ülkede tüzel kişiliğe haiz bir şirket olmaları gerekmektedir. Firmalarımız

şube yada limited şirketi tamamı kendilerine ait olarak kurabilirler. Ayrıca bir Suudi ortak olması zorunluluğu

yoktur.

Müteahitlik alanında rekabetin yoğun olduğu bir Pazar olan SA’da firmalarımız şirket kurduktan sonra

sınıflandırma (müteahitlik karnesi) başvurusunu yapmalıdır. Bu belgenin alınması evrakların hazırlanma

sürecinin uzun olmasından dolayı kolay olmamaktadır.

Devlet ihalelerine girebilmek için müteahitlik karnesine sahip olmak zorunluluktur. Bunun dışında, Aramco,

Sabic, Suudi Elektrik Kurumu, Su ve Elektrik Bakanlığı, Ulusal Su Şirketi (NWC), Suudi Telekom gibi

kuruluşlardan ön yeterlilik alınarak bu kurumların ihalelerine girilebilmektedir.

SA pazarına ilk defa girecek müteahhitlik firmalarımızın, Arap bir ortak ile iş yapmaları uygun olabilir. Hem yerel

mevzuatı ve uygulamaları bilmeleri hem de ihaleler konusunda bilgi ve tecrübeleri firmalarımıza avantaj

sağlayabilir.

- 13 -

Genel olarak, devlet dairelerinde iş takibi ile görevlendirilen şahısların, takip ettikleri konu hakkında bilgi sahibi

olmaması, ilgili kamu görevlisinden açıklama isteme konusundaki çekingenlik ve işleri erteleme temayülleri

firmalarımızın şirket kurma prosedürlerinin uzamasına sebep olmaktadır

Eğer bir yerel ortak ile ihaleye girilecek ise veya bir yerel şirketin almış olduğu bir projeye taşeronluk yapılacaksa

anlaşmanın muhakkak surette Suudi kanunlarına hakim hukuk bürolarınca incelenmesinden sonra

imzalanmasında fayda vardır. Ayrıca anlaşmada işler ortak yapılacaksa yapılacak işleri ayırıp her ortağın kendi

işini yapması şeklinde bir anlaşma sağlanması her zaman tercih edilmelidir. Bu şekilde yapılan bir anlaşma ise,

her hal ve durumda iyi kaleme alınmış bir sözleşmeye bağlanmalıdır.

Maliyet hesaplaması detaylı bir şekilde yapılmadan hiç bir projeye dahil olunmamalı, proje sürecinde talep edilen

değişikliklere ilişkin her zaman yazılı onay alınmalıdır.

İhale sonucunda, yapılacak iş ihalede en uygun teklifi veren firmaya verilmekle birlikte, gerekçesi olmak kaydıyla,

ikinci ya da üçüncü teklifi verene de verilebilmektedir.

SA’daki ihaleleri, www.sauditenders.com internet adresinden takip etmek mümkündür.

viii) GÖRÜŞ VE DEĞERLENDİRMELER

SA körfez ülkeleri içerisinde inşaat sektörünün en hızlı büyüme kaydettiği ülke olduğundan müteahhitlik ve teknik

müşavirlik sektörlerimiz için ciddi potansiyeller barındırmaktadır. Nüfusunun yaklaşık %70’inin 30 yaş altında

olması ülkenin dinamik geleceğinin en önemli göstergesidir.

Ülkede özellikle halk seviyesinde, Türkiye’nin bir marka olması Türk ürünleri kadar Müteahhitleri açısından da

önemli bir avantaj oluşturmaktadır.

Petrole bağımlı bir ekonomik yapıdan artan nüfusa da iş imkânları yaratmak amacı ile sanayileşmeye dayalı bir

yapıya geçmeyi amaçlayan ciddi bir dönüşüm içerisine girmeye çalışan SA önümüzdeki on yıl içerisinde sektör

açısından fırsatların olduğu hedef pazar olan bir ülke konumundadır.

Ancak, burada dikkat edilmesi gereken husus, ülkenin ihtiyacı bulunan özellikle ulaşım altyapısı ve yenilenebilir

enerji alanlarında Yap-İşlet-Devret YİD/BOT ve/veya Kamu-Özel-Ortaklığı KÖO/PPP gibi modellerin gündeme

geliyor oluşudur. Özellikle son dönemlerde Türk firmalarının da dahil olduğu YİD modeli ile ulaşım altyapısına

dönük projelerin hayata geçtiği gözlenmektedir.

KÖO/PPP alanında mevzuat altyapısı henüz yeterli seviyeye ulaşmamış olduğundan, ulaşım projeleri (havaalanı,

köprü vs.) bekleme aşamasına girmiştir. Bu konuda henüz açık bir gelişme sağlanamamış olsa da önümüzdeki

dönemde mevzuat altyapısının geliştirilmesi beklenmektedir.

ix) İLGİLİ ADRESLER

Merkez Mankası (Saudi Arabian Monetary Agency - SAMA)

SA’ın merkez bankası olarak; Suudi Riyalini basar, devletin bankacılık işlemini yapar, ticari bankaları

gözetler, ülkenin döviz rezervini yönetir, mali politikayı yürütür, finans sisteminin büyümesini ve

stabilitesini sağlar.

Web: http://www.sama.gov.sa

Telefone: +966-1- 463-3000

- 14 -

Faks: +966-1- 466-2936 / 466-296

Ekonomi ve Planlama Bakanlığı (Ministry of Economy and Planning)

Ekonomi ve Planlama Bakanlığı peryodik raporlar düzenler, beş yıllık kalkınma planları hazırlar,

ekonomik, sosyal ve nüfus istatistikleri yapar.

Web: http://www.mep.gov.sa

Telefone: +966-1- 4049212 Faks: +966-1- 4052051

Suudi Sınai Kalkınma Fonu (Saudi Industrial Development Fund-SIDF)

Saudi Industrial Development Fund, gelişmekte olan ülkelerin kalkınmalarına yardımcı olmak için

hükümetlere direk kredi sağlar.

Web: http://www.sidf.gov.sa

Telefon:+966-1-2794444 Faks : +966-1-4640246

Suudi Sanayi Siteleri İdaresi (Saudi Industrial Property Authority - Modon)

Kamu ve özel sanayi yerlerinin ve teknoloji bölgelerinin planlama, geliştirme ve düzenlemesini yapar.

Özel sektörün bu bölgelerin gelişimi, inşası ve yönetimi için tedbirler alır.

Web: http://www.modon.gov.sa

Adres: Modon Head Office, P.O. Box 84214, Riyadh 11671

Telefone: +966 01 283 1331 Faks: +966 01 477 5235

Ticaret ve Yatırım Bakanlığı (Ministry of Commerce and Investment)

Tüm ticari ve sınai faaliyetlerden sorumludur.

Web: http://www.mci.gov.sa

Adres: Ministry of Commerce and Industry, PO Box 1774, Airport Road, Riyadh 11162

Telefone: +966-1- 401 2220 / 401 4708 Faks: +966-1- 403 8421

Ticaret Odaları (Chambers of Commerce)

Ticaret Odaları Başkanlığı (the Council of Saudi Chambers) Riyad’dadır.

Web: http://www.saudichambers.org.sa

Adres: Council of Saudi Chambers, P.O. Box 16683, Riyadh 11474

Telefone: (966) 1-405 3200 / 405 7502 Faks: (966) 1-402 4747

Çalışma ve Sosyal İşler Bakanlığı (Ministry of Labor and Social Affairs)

İnsan kaynaklarının geliştirilmesi, çalışma hayatı ve işçi vizesi işlerini düzenler.

Web: http://www.mol.gov.sa

Adres: Omar bin Al-Khatab Street, Riyadh 11157

Telefone: 477 1480 / 478 7166 Faks: 477 7336

Pasaportlar Genel Müdürlüğü (General Directorate of Passports)

Vatandaşların pasaport işlemleri ile yabancı işçilerin vize, ikamet işlerini, ülkeye gelen ve gidenlerin

kayıtlarını, yabancı işçi istihdam eden şirketlerin izinletini düzenler ve izler.

Web: http://www.gdp.gov.sa

Adres: Alffersdq Street, Riyadh 11184

Telefone: +966-1-477 1100 Faks: +966-1- 477 8835

Zekat ve Gelir Vergisi Dairesi (Department of Zakat and Income Tax - DZIT)

Finans ve Milli Ekonomi Bakanlığı’nın bünyesinde vergi politikası ve vergi toplama işlerini yürütür.

- 15 -

Web: http://www.dzit.gov.sa

Adres: Department of Zakat and Income Tax, Riyadh 11187

Telefone: +966-1- 401 0182 / 404 1537 Faks: +966-1- 404 1495

Sosyal Sigorta Genel Organizasyonu (General Organization of Social Insurance -GOSI)

Milli sigorta işlerini düzenler, şahıs ve ailelere yardımı organize eder.

Web: http://www.gosi.gov.sa

Adresss: General Organization of Social Insurance, P.O. Box 878, Riyadh, 11421

Telefone: +966-1-477 7735 Faks: + 966-1-477-9958

Belediyeler ve Köyişleri Bakanlığı (Ministry of Municipalities and Rural Affairs)

Belediyelerin idaresi, şehir planlama ve altyapı geliştirmeden sorumludur.

Adres: Ministry of Municipalities and Rural Affairs, Riyadh 11136

Telefone: +966-1-441-5434/456-9999 Faks: +966-1-442-1901/456-3196

Yabancı yatırım mevzuatı www.sagia.gov.tr

Vergi mevzuatı www.dzit.gov.sa

İşçi çalıştırma mevzuatı, www.mol.gov.sa

Gümrük kuralları www.customs.gov.sa

Hükümet ihaleleri kuralları www.mof.gov.sa/en/docs/rules/index.htm

Müteahitlik ile ilgili düzenlemeler (karneler, ruhsat vs..) http://contractors.momra.gov.sa/Default.aspx

Konut Bakanlığı https://housing.sa/en