Sveti Sava

Rastko Nemanji se rodio1174. u mestuRas, u blizini dananjegNovog Pazara. Bio je najmlai sin velikog upanaStefana Nemanjei njegove supruge Ane. 1190. godine, Savu je sa petnaestak godina otac postavio zahumskogupana, no tu ostaje manje od godinu dana. Godine1191, kad je imao oko sedamnaest godina, Rastko je otiao naSvetu Goru(u dananjojGrkoj), jedan od najznaajnijih centara istonopravoslavnog monatva, gde postajemonah. Savi e se pridruiti i njegov otac Stefan Nemanja, koji je u1196. godine abdicirao u korist srednjeg sina Stefana.Nemanja i Sava su potom oiveli zapustelimanastir Hilandar1198. godine. Nakon smrti velikog upana Nemanje, ubrzo dolazi do borbe za vlast izmeu njegovih sinova, Savine brae. Sava je sahranio Nemanjine moti u Studenici, I Sava je Stefana i Vukana ba tu, nad motima mrtvoga oca, konano izmirio.Po povratku u Srbiju, Sava postaje igumanmanastira Studenica, u kojem je poloeno Nemanjino telo. U to vreme crkva u Rakoj nije bila samostalna, ve podreenaOhridskoj arhiepiskopijii imala je samo tri episkopije (Ras,LipljanI Prizren). Sava je iskoristio tadanje politike prilike i izborio se za autokefalnost srpske crkve. Iako je dozvolu za osnivanje arhiepiskopije imao traiti uOhridu, Sava Nemanji, u dogovoru sa Stefanomodlazi uNikeju(navodno sa tovarom zlata) kod vaseljenskog patrijarhaManojla, od koga e krajem1219. isposlovatiautokefalnostsrpske crkve i in arhiepiskopa. Sava je odredbamakanonskog pravaodmah posveen za arhiepiskopa. Manastir iaje odreena za sredite nove srpske arhiepiskopije. Sava se povlai sa poloaja arhiepiskopa1234. Godine. Potom se uputio na drugo putovanje naIstok. Poetkom1236. stigao je uBugarsku, gde ga zatie smrt u bugarskoj prijestoniciVelikom Trnovu. Savin knjievni rad je namenjen uglavnom za organizacijumanastira. Sava je preveo i priredio vizantijskiNomokanon, radi organizovanja crkvene administracije u Srbiji. Najznaajnija pisana dela koja se pripisuju svetom Savi su: Tipikon, pravilnik ivota u manastiru (Karejski tipik, Hilandarski tipik i Studeniki tipik), Nomokanon, Savina verzija vizantijskog Nomokanona, zbornika crkvenih i svetovnih pravila, itije svetog Simeona, hagiografija Savinog oca Stefana Nemanje.

Kroz stolea je Sava postaofolklornapojava, junak narodnih pria koji nadmudrujeavola.Motisvetog Save su bile u Mileevi, sve dok ihSinan-paanijespaliouBeogradukao kaznu zabanatski ustanakSrba1594. godine. Posle osloboenja od Turaka naVraaruje podignutHram svetog Save. Sveti Sava se takoe smatra utemeljivaem obrazovanjai zaetnikom srpske srednjovekovneknjievnosti. Smatra se da je bio prvi srpski prosvetitelj.