Świętokrzyskie miejsca mocy

Przewodnik po zabytkowych kościołach i sanktuariach

1

ŚWIĘTOKRZYSKIE MIEJSCA MOCY

2

ŚWIĘTOKRZYSKIE MIEJSCA MOCY

3

SPIS TREŚCIWstęp – 4

Kielce i okolice – 10Bazylika Katedralna — Sanktuarium Matki Boskiej Łaskawej Kieleckiej – 11Kościół św. Wojciecha – 11Klasztor na Karczówce – 12Kalwaria Świętokrzyska w Morawicy – 12Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego na Świętym Krzyżu – 13Sanktuarium Matki Bożej Loretańskiej w Piotrkowicach – 14Sanktuarium Matki Boskiej Piekoszowskiej w Pieko-szowie – 14Kościół Matki Bożej Pocieszenia z Rogowa w Tokarni – 15Kościół WNM i św. Stanisława Biskupa w Bodzentynie – 15Kościół św. Bartłomieja Apostoła w Chęcinach – 16Klasztor Franciszkanów w Chęcinach – 16

Końskie i okolice – 17Kościół św. Mikołaja w Końskich – 18Kościół parafialny św. Wawrzyńca w Lipie – 18Sanktuarium Matki Boskiej Wychowawczyni w Czarnej – 19Kościółek filialny św. Rozalii w Odrowążu – 19

Skarżysko–Kamienna i okolice – 20Sanktuarium Matki Boskiej Ostrobramskiej w Skarży-sku–Kamiennej – 21Kościół św. Andrzeja Apostoła w Suchedniowie – 21Kaplica św. Zofii w Bliżynie – 22Kaplica św. Rocha w Mroczkowie – 22

Starachowice i okolice – 23Kościół Świętej Trójcy w Starachowicach – 24Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski Mat-ki Ziemi Świętokrzyskiej w Kałkowie–Godowie – 24Kościół św. Idziego w Tarczku – 25Kapliczka na Wykusie – 25Klasztor Cysterski w Wąchocku – 26

Ostrowiec i okolice – 27Kościół św. Mikołaja w Szewnej – 28Kościół Najświętszego Serca Jezusowego w Ostrowcu Świętokrzyskim – 28Kościół św. Michała w Ostrowcu Świętokrzyskim – 29Kościół św. Zofii i św. Stanisława Kostki w Bodzechowie – 29Kościół Matki Bożej Bolesnej w Bałtowie – 30Kościół Świętej Trójcy w Tarłowie – 30Kościół Wniebowzięcia NMP w Ćmielowie – 31Kościół św. Jana Chrzciciela w Grzegorzowicach – 31

Opatów i okolice – 32Kolegiata św. Marcina w Opatowie – 33Klasztor oo. Bernardynów w Opatowie – 33Kościół św. Wojciecha w Glinianach – 34Kościół św. Wojciecha Męczennika w Wojciechowicach – 34Kościół św. Idziego Opata w Ptkanowie – 35Kościół Wniebowzięcia NMP w Goźlicach – 35

Sandomierz i okolice – 36Bazylika Katedralna Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Sandomierzu – 37

Kościół św. Jakuba w Sandomierzu – 37Kościół św. Jana Chrzciciela w Zawichoście – 38Kościół Wniebowzięcia NMP w Zawichoście – 38Kościół św. Trójcy w Zawichoście – 39Pocysterski Zespół Klasztorny w Koprzywnicy – 39Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Sulisławickiej w Sulisławicach – 40Kościół Trójcy Przenajświętszej w Samborcu – 40Kolegiata św. Józefa w Klimontowie – 41Kościół św. Jacka w Klimontowie – 41

Staszów i okolice – 42Kościół św. Bartłomieja w Staszowie – 43Kościół św. Trójcy w Bogorii – 43Kościół św. Trójcy w Rakowie – 44Kościół Wniebowzięcia NMP w Kurozwękach – 44Kościół Wszystkich Świętych w Szydłowie – 45Kościół św. Władysława w Szydłowie – 45Pustelnia Złotego Lasu w Rytwianach – 46Kościół Świętych Idziego i Mikołaja w Zborówku – 46

Busko–Zdrój i okolice – 47Kościół św. Leonarda w Busku–Zdroju – 48Kościół Świętej Trójcy w Chmielniku – 48Kościół śś. Piotra i Pawła w Stopnicy – 49Kościół św. Bartłomieja w Chotlu Czerwonym – 49Bazylika kolegiacka Narodzenia NMP w Wiślicy – 50

Pińczów i okolice – 51Zespół klasztorny oo. paulinów w Pińczowie – 52Zespół klasztorny oo. reformatów w Pińczowie – 52Kościół Ducha Świętego i Matki Bożej Bolesnej w Mło-dzawach Małych – 53Kościół Świętej Trójcy w Działoszycach – 53Kościół św. Jana Chrzciciela w Starej Zagości – 54Kapliczki przydrożne Ponidzia – 54

Kazimierza Wielka i okolice – 55Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Kazimierzy Wielkiej – 56Kaplica Firlejów w Bejscach – 56Kościół św. Jana Chrzciciela w Skalbmierzu – 57Kościół św. Jakuba Starszego w Opatowcu – 57Kościół św. Stanisława w Nowym Korczynie – 58Kościół Świętej Trójcy w Nowym Korczynie – 58

Jędrzejów i okolice – 59Klasztor Cysterski w Jędrzejowie – 60Kościół NMP i św. Mikołaja w Imielnie – 61Kościół parafialny św. Szczepana w Mnichowie – 61Kościół św. Prokopa w Krzcięcicach – 62Kościół Narodzenia Matki Bożej Częstochowskiej w Kossowie – 62

Włoszczowa i okolice – 63Kościół Wniebowzięcia NMP we Włoszczowie – 64Kościół Wniebowzięcia NMP w Kurzelowie – 64Kościół św. Floriana i Wniebowzięcia NMP w Czarncy – 65Kościół św. Katarzyny i Jana Ewangelisty w Seceminie – 65Kościół św. Małgorzaty w Moskorzewie – 66Kościół Narodzenia NMP w Bebelnie – 66

5

Jedną z największych atrakcji tu-rystycznych regionu jest Pasmo Łyso-górskie z klasztorem Świętego Krzy-ża. Pielgrzymi i turyści odwiedzający klasztor, i oglądający porastające la-sem słynne kwarcytowe gołoborza pod szczytem Łysej Góry, dowiadu-ją się, że miejsce to było miejscem kultu jeszcze w czasach pogańskich. Dopiero wezwani przez chrześcijań-skiego króla bracia zakonni, poprzez zbudowanie na tym miejscu klaszto-ru przechowującego cenną relikwię, uczynili tę górę prawdziwie świętą, żyjąc i modląc się przez wieki na jej szczycie.

Podobnie było na całej tej ziemi pomiędzy Pilicą a Wisłą, Czarną i Kamienną a Nidzicą. Osadzani przez książąt i królów zakonnicy wznosili swoje siedziby, a także świątynie, z dostępnego tu w wyjątkowej obfito-ści kamienia ciosowego. Jędrzejów, Wąchock, Opatów – to tylko kilka przykładów tych najwcześniejszych projektów, realizowanych już od XI wieku. Cystersi, benedyktyni, domini-kanie – nie tylko utrwalali wiarę chrze-ścijańską, ale przynosili ze sobą wiedzę i umiejętności wykorzystania prze-różnych zasobów tej ziemi. Przynosili również z zachodu i z południa wzorce pięknej romańskiej architektury, której nieliczne ślady zachowały się do dziś, jak na przykład refektarz w klasztorze w Wąchocku.

Kościoły budowali także królo-wie, tak jak Kazimierz Wielki, który w ramach pokuty za spowodowanie śmierci kanonika Marcina Barycz-ki, ufundował kolegiatę w Wiślicy,

kościół w Stopnicy, kościoły w Szy-dłowie i w Sandomierzu – niemal wszystkie wzniesione z królewskim rozmachem.

Przede wszystkim jednak to właści-ciele miejscowych majątków, szlachta, a także duchowieństwo, odpowiedzial-ni byli za fundowanie i utrzymywa-nie kościołów parafialnych w swoich wsiach i miastach. Powstawały gotyc-kie, surowe budowle z czerwonej cegły, renesansowe kaplice ze ścianami z bia-łego wapienia i drewniane wiejskie ko-ściółki, często proste i bezpretensjonal-ne, ale też czasem zaskakujące i formą i wyposażeniem jak ten z Mnichowa. Budowane i rozbudowywane przez wieki, niektóre powstałe zaledwie dwie lub trzy dekady temu, jak sanktuarium w Kałkowie-Godowie czy w Skarży-sku-Kamiennej.

Warto poznać choć ich część, od-wiedzić świętokrzyskie miejsca mocy, w których od dziesięciu wieków obja-wia się wiara chrześcijańska tej ziemi.

Święty Krzyż to nie tylko emocjo-nalne, ale i geograficzne centrum re-gionu świętokrzyskiego. Z wierzchołka majestatycznej wieży przekaźnika te-lewizyjnego ogarnąć by można całą tę krainę Wyżyny Małopolskiej, ukształ-towaną w formę wachlarza. Jego pióra – pasma górskie i doliny rzek – ukła-dają się od Kielc do szerokiego łuku Wisły. Pomiędzy Wyżyną Kielecką na północy a Wyżyną Przedborską na zachodzie rozciąga się w kierunku po-łudniowym szerokie obniżenie Niecki Nidziańskiej.

Gdyby poprzez krystaliczne po-wietrze słonecznego poranka spojrzeć

Wstęp

6

z Łysicy wokół całego dalekiego hory-zontu, to najbliżej zobaczy się ciemne pasma Gór Świętokrzyskich przedzie-lone jasną zielenią obniżeń. Wprost na południe, w prawdziwie górskim kra-jobrazie, poprzez prześwit pomiędzy Pasmem Klonowskim a Wałem Mała-centowskim, widać obniżenie Łagowa, ograniczone dalej od południa Pasmem Orłowińskim i Pasmem Iwaniskim. To obniżenie ciągnie się u stóp Łysogór i Pasma Masłowskiego na zachód aż do miasta Kielce, którego wysoka zabu-dowa nowych osiedli mieszkaniowych odcina się od otaczającej zieleni wzgó-rza Telegraf od południa i wzgórza Wiśniówka od północy.

Ziemia kielecka to serce regionu święto-krzyskiego. Tu pomiędzy Bodzentynem, Świętym Krzyżem, Chęcinami i Kielcami znajdują się miejsca najsilniej two-rzące jego tożsamość. To same góry, bogate kie-dyś w kruszce, a obec-nie przede wszystkim w surowce skalne, to opiewana przez Stefana Żeromskiego Puszcza Jodłowa i gołoborza łysogórskie, to wreszcie ikona historycznego krajobrazu – za-mek królewski nad Chęcinami.

To równie piękne jak te pod Wawe-lem siedziby dawnych panów tej ziemi – biskupów krakowskich. Starannie odnawiany pałac biskupów krakow-skich w Kielcach wraz z bazyliką kate-dralną to wyjątkowe skarby kultury.

To także Dolina Wilkowska z Cie-kotami pod Radostową, ojczyzna Ste-fana Żeromskiego, pojawiająca się pod różnymi postaciami na kartach jego kolejnych książek. Święta Katarzyna,

Wilków, Radostowa, Krajno – jest tu wiele szlaków i ścieżek wiodących śla-dami Żeromskiego i bohaterów jego powieści.

Patrząc dalej, na północny zachód, w kierunku Końskich i Skarżyska, dostrzec by można jedynie ciemną połać lasów pokrywających wyniesie-nia Wzgórz Koneckich spod których wypływają rzeki: Czarna kierująca się do Pilicy na zachód i Kamienna pły-nąca na wschód do Wisły. Gdzieś tam właśnie, w lasach nad rzeką Czarną, ukazała się w XVIII wieku robotnikom wytwarzającym węgiel drzewny Matka

Boża, czczona od tego czasu w Sanktuarium w Czarnej. Tamtejsze piaszczyste ziemie nie sprzyjały rolnictwu, ale obfitość drewna w la-sach i energia obu rzek umożliwiły rozwijanie staropolskiego przemy-słu metalurgicznego opartego o świętokrzy-skie rudy żelaza. Sielpia, Maleniec, Stara Kuźnica to najstarsze zachowane

dobrze przykłady takiego przemysłu. Historię Staropolskiego Zagłębia

Przemysłowego, a także XX-wiecznego Centralnego Okręgu Przemysłowego, poznać można w Muzeum Przyrody i Techniki Ekomuzeum im. Jana Paz-dura w Starachowicach. Jest tam też wystawa dotycząca historii naturalnej tego rejonu z unikalnymi odciskami tropów jurajskich dinozaurów. Pomię-dzy dwoma pasmami lasów dostrzec można ze Świętego Krzyża, niemal wprost na północ, błyszczącą plamkę wody malowniczego zalewu Wióry, w którego sąsiedztwie znajduje się sanktuarium w Kałkowie-Godowie,

7

z golgotą upamiętniającą walkę Pola-ków o wiarę i wolność.

Same dinozaury można podziwiać natomiast niedaleko Ostrowca Świę-tokrzyskiego, w Bałtowie, daleko na północny-wschód od Pasma Łysogór-skiego, gdzie w malowniczej scenerii przełomu Kamiennej przez skałki wa-pienne, na rozległym obszarze Parku Jurajskiego, zapoznać się można z ol-brzymimi przedstawicielami dawnej fauny. Również w okolicach Ostrowca znajduje się kompleks prehistorycz-nych kopalni krzemienia pasiastego – jeden z większych na terenie dzisiejszej Europy. Pięknym przykładem baroko-wego stylu i ciekawego założenia archi-tektonicznego jest kościół św. Mikołaja w Szewnej, wzniesiony w roku 1777.

Patrząc ze Świętego Krzyża na wschód, wzdłuż ciemnego zalesione-go wału Pasma Jeleniowskiego, widzi się w oddali niemal bezleśną ziemię opatowską z szachownicą ciemno i jasnozielonych pól, gdzie wśród ła-godnych wzniesień skrywają się takie cuda średniowiecznej architektury jak kościółek obronny w Ptkanowie. Opatów, przez stulecia pozostający na skrzyżowaniu dróg handlowych, zadzi-wia imponującą romańską kolegiatą św. Marcina, a także średniowiecznym systemem piwnic kupieckich wydrą-żonych pod rynkiem. Symbolem bogactwa tej ziemi miał być zamek Krzyżtopór, budowany w niedalekim Ujeździe z niezwykłym magnac-kim rozmachem, lecz nigdy nie dokończony i popadły w ruinę po czasach potopu.

Wisły nie sposób dostrzec z tak dalekiej

perspektywy. Na wschodzie leży nad nią Ziemia Sandomierska, obejmująca żyzne ziemie lessowe od Zawichostu po Łoniów. Sandomierz, drugi po Krakowie ośrodek historycznej Ma-łopolski, był kiedyś siedzibą księcia, potem przez stulecia wojewody san-domierskiego. Dopiero w XIX wieku oddał Sandomierz Kielcom rolę stolicy regionu świętokrzyskiego. Wspaniałym dziedzictwem wielowiekowej historii Sandomierza jest pięknie zachowane i odrestaurowane Stare Miasto z ryn-kiem, ratuszem, kościołami i zamkiem królewskim.

Zwracając wzrok daleko na połu-dnie, poza zielone Pasmo Orłowińskie, wypatrzymy być może jasną plamkę zalewu Chańcza koło Rakowa. Tam zaczyna się i ciągnie również w stronę Wisły ziemia staszowska, gdzie w Szy-dłowie zachował się unikatowy zespół dawnych murów miejskich okalają-cych to niewielkie miasteczko z zabyt-kową architekturą kościoła, synagogi i pozostałości królewskiego zamku. Wielkim bogactwem tej ziemi stały się w XX wieku złoża siarki rodzimej, eks-ploatowanej do dziś w rejonie Staszowa metodą podziemnego wytopu.

Związki siarki w postaci leczniczych wód mineralnych, są też podstawą roz-woju Ziemi Buskiej z dwoma uzdro-

wiskami – położonym u stóp wapiennego Garbu Pińczowskie-go Buskiem-Zdrojem i zagubionym nieco wśród lasów Solcem-Zdrojem. Nad samą Nidą leży owiana legen-dami Wiślica z jednym z największych skar-bów polskiej kultury średniowiecznej – tak

8

zwaną „Płytą Orantów”, odkrytą po-śród pozostałości romańskiego kościół-ka w podziemiach fundowanej przez Kazimierza Wielkiego kolegiaty.

W tym samym kierunku lecz mało widoczną ciemną kreską lasów na samym horyzon-cie odznaczają się Lasy Kozubowskie na prawym brzegu Nidy. Tam, w oko-licach Kazimierzy Wielkiej ludzie osiedlali się na ży-znych lessowych ziemiach już 7 500 lat temu, o czym świadczą znaleziska archeologiczne w Pełczyskach, pre-zentowane w Pałacu Wielopolskich w Chrobrzu nad Nidą. W Bejscach, niedaleko Kazimierzy, przy starym gotyckim kościele powstała w czasach renesansu kaplica artyzmem architek-tury i bogactwem wyposażenia wnętrza porównywana z Kaplicą Jagiellońską na Wawelu.

Nad środkową Nidą leży Pińczów, biały symbol Ponidzia. Miasto słynące ze swoich dawnych muratorów, kiero-wanych przez przybyłego z Italii Santi Gucciego, z którego warsztatu kamie-niarskiego pochodziły dzieła zdobiące siedziby królów i magnatów. Miasto słynne też z silnego ruchu reforma-cyjnego pod patronatem Oleśnickich, jego właścicieli. Ulokowany na opada-jącym w dolinę Nidy skłonie wapien-nego garbu Pińczów patrzy wszystkimi swoimi oknami na meandrującą leni-wie po zielonej równinie rzekę.

Wokół Pińczowa znaleźć można wszystko, co jest esencją doliny Nidy. W Gackach, na wzgórzach porośnię-

tych suchymi ciepłolubnymi trawami, odkrywają się niezwykłe gipsowe formy krystaliczne w kształcie jaskółczych ogonów. W dawnych wyrobiskach

wapieni kuszą szafirowe jeziora z wodami solanko-wymi. Nadrzeczne łąki zakwitają każ-dego roku żółtymi łanami miłka wio-sennego, którego niewielki kwiatek stał się symbolem Ponidzia. Krajo-brazy szerokiej do-liny Nidy oglądać można z okien

turystycznej kolejki wąskotorowej lub z kajaka, a dodatkową atrakcją jest oglądanie pięknych koni arabskich w stadninie w Michałowie.

Ziemia Jędrzejowska widziana ze Świętego Krzyża to daleka bezleśna po-łać w kierunku południowego zachodu. Graniczy z Małopolską i Śląskiem, leżą-ca po części w obrębie Niecki Nidziań-skiej, a częściowo w granicach Wyżyny Przedborskiej. To świętokrzyska brama krakowska, tędy bowiem wiodły przez wieki główne kupieckie szlaki, tędy maszerowały wojska od jednej stolicy do drugiej. Pierwsi objęli tę ziemię we władanie już w XI wieku cystersi, po których do dziś zostały pamiątki takie jak zespół klasztorny w Jędrzejowie, do którego u kresu swojego życia wędrował z Krakowa na piechotę błogosławiony Wincenty Kadłubek. Unikalna w ska-li światowej jest jędrzejowska kolekcja dawnych zegarów słonecznych i przy-rządów astronomicznych pochodząca ze zbiorów rodziny Przypkowskich, eksponowana w muzeum w zabytkowej kamienicy przy rynku.W Nagłowicach

9

niedaleko od Jędrzejowa żył i tworzył Mikołaj Rej, uznawany za „ojca litera-tury polskiej”.

Całkiem na zachodzie, niedostrze-galna wyraźnie ze Świętego Krzyża, rozpościera się pokryta sosnowymi la-sami ziemia włoszczowska granicząca ze Śląskiem i województwem łódzkim. To Wyżyna Przedborska. Tu w Moskorze-wie znajdują się źródła Białej Nidy za-taczającej łuk w kierunku północnego-wschodu, by dopiero pod Chęcinami połączyć się z płynącymi od Gór Świę-tokrzyskich wodami Czarnej Nidy.

Moskorzew, Secemin, Czarnca – to dawne siedziby znanych rodów rycer-skich – Moskorzewskich, Szafrańców i Czarnieckich. W ufundowanym przez Stefana Czarnieckiego kościele św. Flo-riana i Wniebowzięcia NMP w Czarn-cy, znajduje się mauzoleum z prochami tego bohatera narodowego oraz obraz Matki Bożej z ołtarza polowego het-mana. Z podobnego okresu pochodzi otaczany kultem obraz Matki Bożej Włoszczowskiej, opiekunki dzieci i ro-dzin, znajdujący się we włoszczowskim kościele Wniebowzięcia NMP.

Podróżowanie do Świętokrzyskich Miejsc Mocy to poznawanie dawnych i współczesnych świątyń i miejsc szcze-gólnego kultu. To także poznawanie różnorodnego krajobrazu i przyrody kolejnych części regionu świętokrzy-skiego. W odwiedzanych miejscach znaleźć można również inne, godne uwagi atrakcje – część z nich staramy się wskazywać. Aby dowiedzieć się więcej na ich temat, należy skorzystać z pomocy Informacji Turystycznej.

Lista wybranych punktów Informa-cji Turystycznej w województwie świę-tokrzyskim:

Regionalne Centrum Informacji Turystycznej ul. Sienkiewicza 29, 25-007 Kielcetel. 41 348 00 60www.swietokrzyskie.travel

Punkt Informacji TurystycznejMisjonarze Oblaci Maryi NiepokalanejŚwięty Krzyż 1, 26-004 Bielinytel. 41 317 70 21, 41 317 82 78www.swietykrzyz.pl

Punkt Informacji Turystycznej Oddział PTTK Pl. Obrońców Pokoju 18, 27-500 Opatówtel. 15 868 27 78www.pttkopatow.free.ngo.pl

Centrum Informacji Turystycznej w Busku-Zdroju al. Mickiewicza 22, 28-100 Busko-Zdrójtel. 41 370 10 22www.busko.travel

Centrum Informacji Turystycznej Muzeum im. PrzypkowskichPl. T. Kościuszki 7/8, 28-300 Jędrzejówtel. 41 386 54 89www.jedrzejow.travel

Punkt Informacji Turystycznej Miejskie Centrum Kulturyul. Siennieńska 5427-400 Ostrowiec Świętokrzyskitel. 41 247 65 80, 609 222 800www.ostrowiec.travel

Centrum Informacji TurystycznejRynek 20, 27-600 Sandomierztel. 15 644 61 05www.sandomierz.travel

Oddział Miejski PTTKul. Słowackiego 2526–110 Skarżysko-Kamiennatel. 41 253 15 42 Biuro czynne: pon., śr., czw., w godz 17.00 -19.00 www.skarzysko.eu

Oddział PTTK im. J. Głowackiegoul. Krywki 1, 27-200 Starachowicetel. 41 274 62 68

Punkt Informacji Turystycznej LOT „Czym chata bogata”ul. Parkowa 6, 28-200 Staszówtel. 508 497 133 www.czymchatabogata.eu

10

Kielce i okolice

Czarna

Kamienna

Czarna

Wisłoka

Wisła

Nida

Koprzywianka

Kamienna

Niedzica

Sanna

Biała Nida

Czarna NidaPokrzywianka

Kamienna

Pilica

Nida

Czarna Nida

Szreniawa

Iłżanka

MAŁOPOLSKIE

MAZOWIECKIE

ŁÓDZKIE

PODKARPACKIE

MoskorzewNagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

MoskorzewNagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

MichałówMichałów

Sulejów

Małogoszcz Chęciny

Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Działoszyce

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha

Baranów Sandomierski

Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

OdrowążOdrowąż

CzarnaCzarnaMroczkówMroczków

BliżynBliżyn

WykusWykus

Kałków-GodówKałków-GodówTarczekTarczek SzewnaSzewna

Młodzawy MałeMłodzawy Małe

LipaLipa

MaleniecFałków

GowarczówGowarczów

Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Baćkowice

Brody

IwaniskaIwaniska

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

Wojciechowice

Ćmielów

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Złota

Opatowiec

Złota

Opatowiec

Działoszyce

GrzegorzowiceGrzegorzowice

PtkanówPtkanów

KlimontówKlimontów

SulisławiceSulisławiceKurozwękiKurozwęki

ZborówekZborówek

StopnicaStopnica

Chotel CzerwonyChotel Czerwony

Stara ZagośćStara Zagość

ImielnoImielno

TokarniaTokarnia

MnichówMnichów

KrzcięciceKrzcięcice

KossówKossów

SeceminSecemin

CzarncaCzarnca

BebelnoBebelno

KurzelówKurzelów

PiotrkowicePiotrkowice

Święty KrzyżŚwięty Krzyż

GoźliceGoźlice

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce

OstrowiecŚwiętokrzyski

Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Kielce

BałtówBałtów

GlinianyGliniany

7

9

74

42

7974

74

7

74

73

73

79

78

77

9

42

7

9

Bazylika Katedralna Wniebowzięcia NMP 25-013 Kielce plac Panny Marii 3tel. 41 344-63-07

poniedziałek – sobota: 7.00 – 19.00niedziela: 7.00 – 21.00Informacje dodatkowe:większe grupy po wcze-śniejszym uzgodnieniu telefonicznym, turyści indywidualni w porach otwarcia, przy zachowaniu ciszy należnej miejscu.

Zabytkowy Pałac Biskupów Krakowskich – siedziba Muzeum Na-rodowego oraz Muzeum Lat Szkolnych Stefania Żeromskiego – w sąsiedztwie katedry.

Kościół św. Wojciecha25-307 Kielce plac Św. Wojciecha 9tel. 41 34-44-681www.wojciech.najlepsza.pl

11

Kościół świętego Wojciecha to świątynia murowana zbudowana w roku 1763, ufundowana przez kanonika Jana Rogallę. Ostateczny wygląd nadała kościołowi rozbudowa prowadzona w końcu XIX wieku.

We wnętrzu kościoła zobaczyć można obrazy autorstwa Jana Styki, współtwór-cy „Panoramy Racławickiej” — obraz w ołtarzu głównym przedstawia scenę rozmnożenia chleba zaś pozostałe świę-tych – Rozalię, Franciszka, Jana Nepo-mucena i Józefa.

Kielecka katedra stoi na „Wzgórzu Zamko-wym” naprzeciw Pałacu Biskupów Krakow-skich, w samym centrum miasta. Już w roku 1171 powstała na tym miejscu pierwsza świą-tynia, ufundowana przez biskupa krakow-skiego Gedeona.

Zniszczona podczas najazdu tatarskiego w XIII wieku, odbudowywana i rozbudowywa-na w kolejnych stuleciach, uzyskała ostatecz-nie formę wczesnobarokowej, trójnawowej bazyliki. Jej jasne wnętrze skrzy się blaskiem złoceń niezliczonej liczby ołtarzy, a łagodne łuki wysokiego sklepienia przyciągają wzrok pastelowymi polichromiami. W ołtarzu po-łudniowej nawy znajduje się obraz patronki miasta Matki Bożej Łaskawej Kieleckiej, namalowany około roku 1600. Obraz został koronowany przez papieża Jana Pawła II pod-

czas jego wizyty w Kielcach w roku 1991. W otwartym do zwiedzania skarbcu kate-dry znajdują się cenne dzieła sztuki sakralnej – rękopisy i starodruki, naczynia i szaty liturgiczne – między innymi relikwiarz herbowy z 1270 roku.

Kościół św. Wojciecha w Kielcach

Dojście od katedry – spacerem ulicami Dużą i Bodzentyńską, ok. 700 metrów

Bazylika Katedralna — Sanktuarium Matki Boskiej Łaskawej Kieleckiej

Dojście – z parkingu wielopoziomowego na placu Konstytucji 3 Maja

Świętokrzyskie Miejsca Mocy | Kielce i okolice

Karczówka Klasztor 125 – 602 Kielce 11 skrytka pocztowa 17tel. 41 345-05-38www.karczowka.com

Maj – październik:poniedziałek – niedziela: 8.00 – 20.00listopad – kwiecień:poniedziałek – niedziela: 8.00 – 18.00

Panorama Kielc z klasztornego wzgórza. Wzgórze Karczówka z lasem sosnowym ota-czającym klasztor stanowi teren krajobrazowego rezerwatu przyrody.

Kalwaria Świętokrzyska26-026 Morawicaul. Spacerowa 6tel. 41 311-42-20

Codziennie, jest to obiekt otwarty.

12

W Morawicy, obok wybudowanego w roku 1979 nowego kościoła Mat-ki Boskiej Nieustającej Pomocy, na rozległym wzgórzu przykościelnym, z inicjatywy ówczesnego proboszcza tamtejszej parafii, księdza kanonika

Stanisława Korneckiego, powsta-ła Kalwaria Świętokrzyska. Stacje drogi krzyżowej wspinającej się na wzgórze, wykonane z miejscowego wapienia morawickiego, ufundowa-ły miejscowości wchodzące w skład parafii.

Na szczycie wzgórza z dalekimi widokami na Nieckę Kielecko-Ła-gowską, z jednej, a Ponidzie z dru-giej strony, stoją pozostałości za-

bytkowej kaplicy Oraczyńskich, dawnych dziedziców tutejszego majątku, światłych i dbających o miejscowych włościan.

Położony na zalesio-nym, wapiennym wzgó-rzu o nazwie Karczówka kościół św. Karola Boro-meusza powstał z funda-cji biskupa krakowskiego Marcina Szyszkowskiego w roku 1628, kiedy Kiel-ce liczyły około 1 500 mieszkańców. Następnie zbudowany został obok klasztor bernardynów, który dwadzieścia lat póź-niej nie obronił się jak Jasna Góra przed Szwedami i został kompletnie ograbiony.

Kościół św. Karola Boromeusza służył wielu pokoleniom tutejszych gwarków i rud-ników. Z wielkiego samorodka rudy ołowiu – galeny, wydobytej z szybu na Karczów-ce, wykonana została figura świętej Barbary, umieszczona w kaplicy św. Barbary, pod kościelną wieżą.

Kalwaria Świętokrzyska w Morawicy

Dojazd drogą nr 73, a następnie ulicą Spacerową, parking przy kościele

Klasztor na Karczówce w Kielcach

Dojście z ulicy Karczówkowskiej, parking przy hotelu Karczówka


Sanktuarium Relikwii Krzyża ŚwiętegoPunkt Informacji Tury-stycznej – Muzeum Mi-syjne Misjonarzy Oblatów Maryi NiepokalanejŚwięty Krzyż 126-004 Bielinytel.: 41 317 70 21 41 317 82 78www.swietykrzyz.pl

Poniedziałek – sobota: 9.00 – 17.00, niedziela: 12.00, 15.00 – 17.00

W jednym z dawnych budynków klasztorych mieści się Muzeum Świętokrzyskiego Parku Narodowego, zaś poniżej wierzchołka Łysej Góry znajduje się platforma widokowa ŚPN, z której podziwiać można słynne gołoborza.

Wielkie wrażenie wywołu-je z bliska podstawa potęż-nej wieży przekaźnikowej, tak dobrze zaznaczająca w świętokrzyskim krajo-brazie szczyt Łysej Góry.

13

Zbudowany przez benedyktynów klasztor kontemplacyjny na szczycie góry Łysiec to sanktuarium religijne i narodowe, a legendy z nim związane sięgają początków państwa polskiego. Tradycja benedyktyńska przypisu-je fundację klasztoru Bolesławowi Chrobremu, jednak historycy uznają Bolesława Krzywoustego za jego założyciela. Rozbudowywany przez ko-

lejne wieki klasztor podupadł w okresie reformacji, był gra-biony podczas po-topu szwedzkiego i w czasach później-szych.

Obecnie klasztor zamieszkują Misjo-narze Oblaci Ma-ryi Niepokalanej, którzy zapraszają do jego zwiedzania samodzielnie lub z przewodnikiem. W zbudowanej

na początku wieku XVIII-tego, z fundacji Mikołaja Oleśnickiego kaplicy, przechowywa-ne są relikwie Krzyża Świętego przywiezione do Polski przez Emeryka, syna pierwszego króla Węgier. Natomiast w podziemnej krypcie zoba-czyć można zmumifikowane szczątki wiązane z osobą księcia Jeremiego Wiśniowieckiego, sienkiewiczowskiego „Jaremy”. Jest też w klasztorze Muzeum Misyjne ze zbiorami etnograficznymi, a także punkt informacji turystycznej.

Sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego na Świętym Krzyżu

Dojazd drogą 753 do Huty Nowej, stamtąd do Huty Szklanej, gdzie znajduje się obszerny parking, dalej pieszo ok. ½ godziny. Możliwy także dojazd na parking i wejście od Nowej Słupi


Sanktuarium Matki Bożej Loretańskiej26-020 Chmielnikul. Kościelna 1Piotrkowicetel. 41 354-90-09www.loreto.pl

Rekolekcje w Karmeli-tańskim Domu Modlitwy Trójcy Przenajświętszej:Kontakt i rezerwacja miejsc:505 049 978 – rezerwacja dla osób indywidualnych – br. Piotr Filipek501 182 821– rezerwacja dla grup – o. Krzysztof Górski

Kościół Narodzenia NMP26-065 Piekoszów ul. Częstochowska 52tel. 41 306-10-16

Rezerwat “Góra Miedzianka” (Zajączków) – z naj-wyższym wzniesieniem Pasma Chęcińskiego. We wnętrzu góry kryją się chodniki starych kopalni miedzi oraz naturalne jaskinie.

14

Pierwszy kościół wybudowano w Pieko-szowie w 1366 roku z fundacji ówczesnych jego właścicieli, rodziny Odrowążów. Choć obecna świątynia powstała w XIX wieku, to znajdujący się w ołtarzu głów-nym, słynący łaskami, obraz Matki Bożej Miłosierdzia jest o dwa stulecia starszy. Ze starszego kościoła pochodzą również obraz Chrystusa Boleściwego w srebrnej sukience oraz późnobarokowa kamienna chrzcielnica. Górująca nad miejscowością i okolicą biała świątynia z dwoma strzeli-stymi wieżami to jedno z najważniejszych sanktuariów maryjnych w regionie.

Powstanie tego sanktuarium, jednego z najstarszych w Polsce, wiąże się z przeniesieniem w dniu 15 sierpnia 1628 roku, słynącej już wcześniej łaskami, figury Madon-ny z Dzieciątkiem (datowanej na rok 1400), z parafialnego kościoła św. Stanisława do drewnianej ka-plicy Zwiastowania NMP wraz z inną jeszcze figurką Matki Bożej Niepokalanej.

W 1652 roku ukończono bu-dowę murowanej świątyni Zwia-stowania NMP, a ponad wiek później bernardyni dobudowali do niej póź-nobarokową kaplicę z domkiem loretańskim, gdzie ostatecznie znalazła się gotycka figura Matki Bożej z Dzieciątkiem. Przez wiele lat sanktuarium znajdowało się pod opieką oo.bernardynów, dla których wzniesiono klasztor. Od ponad czterdziestu lat rolę tę pełnią oo. karmelici bosi.

Sanktuarium Matki Boskiej Piekoszowskiej w Piekoszowie

Dojazd drogą nr 73, następnie drogą nr 761 lub 768, parking przy kościele

Sanktuarium Matki Bożej Loretańskiej w Piotrkowicach

Dojazd drogą nr 73, w Piotrkowicach ulicą Kościelną, parking przy kościele


Kościół Matki Bożej PocieszeniaPark Etnograficzny w Tokarni 26-060 ChęcinyTokarnia 303tel. 41 315-41-71www.mwk.com.pl

I-III, wtorek – niedziela 9.00 – 15.00IV, wtorek – niedziela 9.00 – 17.00V-VI, poniedziałek – niedziela 9.00 – 18.00VII-VIII, wtorek – nie-dziela 10.00 – 18.00IX, wtorek – niedziela 9.00 – 18.00X, wtorek – niedziela 9.00 – 17.00XI-XII, wtorek – niedziela 9.00 – 15.00

Ekspozycja skansenu z zabytkami budownictwa wiejskiego i małomiastecz-kowego Kielecczyzny.

Kościół WNM i św. Stanisława Biskupa 26-010 Bodzentynul. Kościelna 3tel. 41 311-50-81

Ruiny zamku biskupów krakowskich w najbliż-szym sąsiedztwie kościoła oraz zabytkowa zagroda Czernikiewiczów z ekspozycją Muzeum Wsi Kieleckiej – ok. 10 min. spacerem ulicą 3 Maja, a także pobliski kościół św. Ducha.

15

Bodzentyn stanowił od średniowiecza ośrodek klucza dóbr biskupów kra-kowskich. Miasto było otoczone murami obronnymi i umocnione zamkiem. W roku 1450 z fundacji biskupa Zbigniewa Oleśnickiego powstała świąty-nia o charakterze trójnawowej, późnogotyckiej bazyliki. Po zamku, murach i basztach Bodzentyna pozostały jedynie malownicze ruiny, ale ta potężna budowla wciąż poświadcza dawne znaczenie tego miejsca.

Wyjątkowym dziedzictwem kolegiaty jest ołtarz główny, wykonany w la-tach 1545–1546, prawdopodobnie przez rzeźbiarzy włoskich, a przez Zyg-

munta Starego fundowany pier-wotnie dla katedry wawelskiej. Oprócz wielu innych zabytków jest też rzeźba tak zwanej Pięk-nej Madonny, datowana na rok 1430.

Kościół WNM i św. Stanisława Biskupa w Bodzentynie

Dojazd drogą nr 752, następnie ulicą Kielecką i Langiewicza, parking przy Rynku Górnym


W malowniczej scenerii Parku Etnograficzne-go w Tokarni zobaczyć można unikalny dawny kościół szpitalny, jedyny jaki przetrwał na Kielec-czyźnie. Do skansenu przeniesiony został z Rogo-wa nad Wisłą, gdzie wybudował go w roku 1763 tamtejszy dziedzic, późniejszy biskup przemyski Michał Wodzicki, jako uzupełnienie wcześniej wzniesionego szpitala.

Kościół ma piękną barokową sylwetkę z wyso-kimi ścianami wieńcowymi z drewna modrze-wiowego i dwuspadowy kryty gontem dach, zwieńczony zgrabną sygnaturką. We wnętrzu przyciągają wzrok odrestaurowane jeszcze w XIX wieku polichromie, a także belka tęczowa z barokowym krzyżem.

Kościół Matki Bożej Pocieszenia z Rogowa w Tokarni

Dojazd drogą nr 7, obszerny parking przy samej drodze

Kościół św. Bartłomieja Apostoła26-060 Chęciny ul. Radkowska 4tel. 41 315-10-31

Ruiny zamku królewskie-go z XIII wieku na Górze Zamkowej ponad kościo-łem, jednym z akcentów regionu świętokrzyskiego.

Klasztor Franciszkanów26-060 Chęciny ul. Franciszkańska 10tel. 41 315-10-69franciszkanie.checiny.pl

Zabytkowy dom z XVIII wieku tzw. „Niemczówka” i barokowy zespół klasz-torny klarysek – oba przy ulicy Małogoskiej.

16

Kościół pod wezwaniem św. Franciszka z Asyżu oraz sam klasztor ufundował król Kazimierz Wielki w roku 1367. Gotycki kościół wzniesiono z kamienia ciosowego, natomiast pierwsze budynki klasztorne były drewniane i w kolejnym stuleciu strawił je pożar, który ogarnął całe Chęciny. Odbudowany jako murowany, klasztor po wie-lu dalszych rozbudowach, uzyskał współcześnie formę czworoboku ograniczającego prostokątny wirydarz z przylegającą od wschodu kaplicą św. Leonarda fundacji Jana Branickiego, starosty chęcińskiego.

W czasach Królestwa Polskiego klasz-tor z kościołem odebrano franciszkanom i urządzono tu więzienie. Po wielu zmien-nych kolejach losu cały obiekt powrócił do franciszkanów w roku 1991.

W roku 2004 franciszkanie zorganizo-wali tutaj Ośrodek Leczenia Uzależnień od Środków Psychoaktywnych „San Damiano”, skupiając swą pracę na mło-dzieży.

Kościół, malowniczo położony u stóp wzgórza zamkowego, został wzniesiony z fundacji Władysława Łokietka w połowie XIV wieku i ukończony przez Kazimie-rza Wielkiego około roku 1350. O jego pierwotnym gotyckim pochodzeniu świad-czą masywne skarpy oraz ostrołu-kowe wysokie okna. W końcu XVI wieku wykorzystywany jako zbór ariański, ponownie konsekrowany w 1603 i od tego czasu wielokrot-nie rozbudowywany i przekształca-ny. Trójnawowe wnętrze posiada pięć barokowych ołtarzy bocznych i ołtarz główny wczesnobarokowy. Późnorenesansowa manierystycz-na kaplica Trzech Króli z kopułą wybudowana została w roku 1614.

Klasztor Franciszkanów w Chęcinach

Dojazd od rynku ulicą Małogoską i Franciszkańską

Kościół św. Bartłomieja Apostoła w Chęcinach

Dojazd drogą nr 7, następnie ulicą Kielecką do rynku, parking u stóp kościoła


Czarna

Kamienna

Czarna

Wisłoka

Wisła

Nida

Koprzywianka

Kamienna

Niedzica

Sanna

Biała Nida


Kamienna

Pilica

Nida

Czarna Nida

Szreniawa

Iłżanka

MAŁOPOLSKIE

MAZOWIECKIE

ŁÓDZKIE

PODKARPACKIE

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Michałów

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Działoszyce

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

OdrowążOdrowąż


BliżynBliżyn

WykusWykus

Kałków-GodówKałków-Godów

TarczekTarczekSzewnaSzewna


LipaLipa

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Iwaniska

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

Wojciechowice

Ćmielów

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Złota

Opatowiec

Złota

Opatowiec

Działoszyce


PtkanówPtkanów


SulisławiceSulisławice

KurozwękiKurozwęki

ZborówekZborówek

StopnicaStopnica



ImielnoImielno

TokarniaTokarnia

MnichówMnichów


KossówKossów

SeceminSecemin

CzarncaCzarnca

BebelnoBebelno

KurzelówKurzelów



Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce

Ostrowiec

Świętokrzyski

Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce

Ostrowiec

Świętokrzyski

Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Kielce

BałtówBałtów

GlinianyGliniany

7

9

74

42

7974

74

7

74

73

73

79

78

77

9

42

7

9

17

Końskie i okolice

Czarna

Kamienna

Czarna

Wisłoka

Wisła

Nida

Koprzywianka

Kamienna

Niedzica

Sanna

Biała Nida


Kamienna

Pilica

Nida

Czarna Nida

Szreniawa

Iłżanka

MAŁOPOLSKIE

MAZOWIECKIE

ŁÓDZKIE

PODKARPACKIE

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Michałów

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Działoszyce

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

OdrowążOdrowąż


BliżynBliżyn

WykusWykus




LipaLipa

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Iwaniska

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

Wojciechowice

Ćmielów

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Złota

Opatowiec

Złota

Opatowiec

Działoszyce


PtkanówPtkanów




ZborówekZborówek

StopnicaStopnica



ImielnoImielno

TokarniaTokarnia

MnichówMnichów


KossówKossów

SeceminSecemin

CzarncaCzarnca

BebelnoBebelno

KurzelówKurzelów



Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce

Ostrowiec

Świętokrzyski

Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce

Ostrowiec

Świętokrzyski

Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Kielce

BałtówBałtów

GlinianyGliniany

7

9

74

42

7974

74

7

74

73

73

79

78

77

9

42

7

9

Kościół św. Mikołaja 26-200 Końskieul. Zamkowa 8tel. 41 372-31-61 www.parafiamikolaja.xt.pl

Zespół pałacowo-parkowy Małachowskich ze słynną oranżerią egipską. Wejście bramą parkową obok kolegiaty.

Kościół św. Wawrzyńca26-242 Lipa 62 tel. 41 373-30-04

Maleniec z zabytkowym zakładem metalurgicz-nym z XVIII wieku – unikatowa w skali Europy pamiątka po Staropolskim Zagłębiu Przemysłowym – 5 km na północ od Rudy Malenieckiej.

18

Ta obszerna gotycka bu-dowla powstała na przełomie XV i XVI wieku. Wcześniej na tym miejscu stała romań-ska świątynia wybudowana na początku wieku XIII z fundacji ówczesnego wła-ściciela wsi Końskie, biskupa krakowskiego Iwo Odrową-ża. Jak niezwykłe musiało być to dzieło możnego fundatora, możemy domyślać się podzi-wiając dzisiaj kunsztowny półkolisty ornament z moty-wem roślinnym wokół krzyża na tympanonie pochodzącym

z romańskiego kościoła, a wmurowanym nad bocznym wejściem do kolegiaty. Współczesny wygląd kościół zawdzięcza renowacji z początku XX wieku.

Wnętrze nawy, słabo rozświetlone witrażowymi oknami zwieńczone jest kase-tonowym sufitem przesłaniającym sklepienie, widoczne jedynie w prezbiterium. W pobliżu ołtarza głównego umieszczona jest płyta funeralna Hieronima Ko-neckiego z roku 1564 z płaskorzeźbą postaci rycerza, zwieńczona herbem Od-rowąż.

Kościół św. Mikołaja w Końskich

Dojazd drogą 42, parking przy rynku w centrum miasta

Otoczony wiekowymi lipami, skromny wiejski ko-ściółek ma niezwykłą historię sięgającą roku 1129, do którego odnosi się inskrypcja umieszczona na drzwiach w kruchcie, a z której wynika, że wówczas powstała tu-taj pierwsza, modrzewiowa świątynia.

W połowie XVI wieku dobudowano do niej muro-waną kaplicę Matki Boskiej Rożańcowej, zaś w roku 1764 rozebrano stary drewniany kościół i wybudowa-no obecną budowlę. Wyposażenie kościoła wzbogaciło się w XIX wieku, najpierw o organy, potem figury świę-tych otaczające neobarokowy ołtarz główny z obrazem przeniesionym z kaplicy.

Kościół parafialny św. Wawrzyńca w Lipie

Dojazd drogą 42, z Rudy Malenieckiej drogą lokalną na południe 5 km, parking przy kościele

Świętokrzyskie Miejsca Mocy | Końskie i okolice

Sanktuarium Matki Bożej Wychowawczyni 26-220 Czarna 57tel. 41 374-14-27

Piękna okolica położonej wśród lasów doliny rzeki Czarnej z licznymi ścieżka-mi spacerowymi i szlakami pieszymi.

Kościół filialny św. Rozalii 26-220 Odrowąż ul. Rynek 18tel. 41 374 57 17

Rezerwat geologiczny Gagaty Sołtykowskie z doskonale zachowanymi tropami dinozaurów – w lesie około 2 km na północny wschód od kościółka – oraz nieco dalej na północ położony inny rezerwat geologiczny – Piekło nad Niekłaniem z grupą skałek.

19

Znane od stuleci sanktuarium jest wyjątkowo pięknie położone w leśnym ustroniu w dolinie rzeki Czarnej. Rzesze pielgrzymów przyciąga tutejsza przyro-da i słynący łaskami obraz Matki Bożej Wychowawczyni namalowany na płótnie przez nieznanego autora na wzór obrazu „Zbawienie ludu rzymskiego”.

Zgodnie z legendą Matka Boża ukazała się na tym miejscu mieszkańcom pracującym przy wypalaniu węgla drzewnego i wytopie rudy żelaza na przełomie XVI i XVII wieku. W miejscu objawienia wybudowano drewnianą kapliczkę mieszczącą obraz Matki Boskiej z Dzieciąt-kiem, zaś w roku 1763 z fundacji hrabiny Izabeli Małachowskiej po-wstał obecny kościół i sanktuarium.

Od lat siedemdziesiątych XX wie-ku sanktuarium opiekują się księża pallotyni, zaś sam obraz poddano restauracji w latach dziewięćdzie-siątych.

Sanktuarium Matki Boskiej Wychowawczyni w Czarnej

Dojazd drogą 42, a następnie drogą lokalną na południe 1 km, parking przy kościele

Niewielki drewniany kościółek, który mało wyróżnia się od otaczających go drewnianych wiejskich budynków, wybudowany został w połowie XVII

wieku po przejściu zarazy, w intencji modlitw za du-sze od niej zmarłych. Po-siada konstrukcję zrębową, a dwuspadowy kryty daw-niej gontem, zaś obecnie blachą, dach zdobi wieża z latarnią.

We wnętrzu znajduje się obraz patronki kościoła i zabytkowa kropielnica z 1814 roku.

Kościółek filialny św. Rozaliiw Odrowążu

Dojazd drogą 42, parking przy rynku, dojście ok. 250 m na północ

Świętokrzyskie Miejsca Mocy | Końskie i okolice

20

Skarżysko-Kamienna i okolice

Czarna

Kamienna

Czarna

Wisłoka

Wisła

Nida

Koprzywianka

Kamienna

Niedzica

Sanna

Biała Nida


Kamienna

Pilica

Nida

Czarna Nida

Szreniawa

Iłżanka

MAŁOPOLSKIE

MAZOWIECKIE

ŁÓDZKIE

PODKARPACKIE

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Michałów

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Działoszyce

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

OdrowążOdrowąż


BliżynBliżyn

WykusWykus




LipaLipa

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Iwaniska

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

Wojciechowice

Ćmielów

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Złota

Opatowiec

Złota

Opatowiec

Działoszyce


PtkanówPtkanów




ZborówekZborówek

StopnicaStopnica



ImielnoImielno

TokarniaTokarnia

MnichówMnichów


KossówKossów

SeceminSecemin

CzarncaCzarnca

BebelnoBebelno

KurzelówKurzelów



Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce

Ostrowiec

Świętokrzyski

Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce

Ostrowiec

Świętokrzyski

Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Kielce

BałtówBałtów

GlinianyGliniany

765

73

7

9

74

42

7974

74

7

74

73

73

79

78

77

9

42

7

9

Sanktuarium MB Ostrobramskiej 26-110 Skarżysko-Ka-mienna, ul. Wileńska 33tel. 41 253-88-00 www.ostrobramska.pl

Muzeum im. Orła Białego z bogatą kolekcją milita-riów, nad pięknie położo-nym Zalewem Rejowskim, około 2 km na południe od sanktuarium.

Kościół św. Andrzeja Apostoła26-130 Suchedniów ul. Kościelna 11tel. 41 254-30-05 www.parafiasuchedniow.pl

21

Sanktuarium Matki Bożej Ostrobramskiej powstało w latach osiemdziesią-tych jako wyraz tęsknoty Polaków z dawnych Kresów, a szczególnie z Wilna, do swojej patronki. Jego architektura nawiązuje do Ostrej Bramy, jest tu też kopia wileńskiego świętego obrazu.

Otoczony kultem obraz Matki Bożej wykonany został przez byłą wilniankę, panią Izabelę Borowską i przedstawia w sposób stylizowany Niewiastę Zwiasto-

wania i Oczekującą, nawią-zując do biblijnego tekstu z księgi Apokalipsy.

Sanktuarium stanowi cel licznych pielgrzymek zarówno indywidualnych, jak i grupowych, do czego jest dobrze przygotowane, zapewniając pielgrzymom dużą ilość miejsc parkin-gowych, a także nocleg i wyżywienie w Domu Piel-grzyma.

Sanktuarium Matki Boskiej Ostrobramskiejw Skarżysku-Kamiennej

Dojazd drogą nr 7, a następnie ulicą Wileńską ok. 500 m, obszerny parking przed sanktuarium

Położony na niewielkim wzgórzu kościół parafialny wybudowany został pierwotnie w roku 1752 jako ośmioboczna kaplica w dość surowej, nawią-zującej do architektury romańskiej, formie z nieregularnych ciosów czer-wonego piaskowca suchedniowskiego. Do kaplicy dobudowano w roku 1852 bezstylową nawę.

We wnętrzu znajduje się wczesno-barokowy ołtarz główny z obrazami Matki Boskiej Częstochowskiej i św. Andrzeja oraz rzeźby św. Wincentego i św. Tadeusza. Cenną pamiątką patrio-tyczną jest przechowywana w kościele chorągiew powstańcza z 1863 roku.

Kościół św. Andrzeja Apostoław Suchedniowie

Dojazd drogą nr 7, a następnie ulicami Mickiewicza, Bodzentyńską i Kościelną, parking przed kościołem

Świętokrzyskie Miejsca Mocy | Skarżysko-Kamienna i okolice

Czarna

Kamienna

Czarna

Wisłoka

Wisła

Nida

Koprzywianka

Kamienna

Niedzica

Sanna

Biała Nida


Kamienna

Pilica

Nida

Czarna Nida

Szreniawa

Iłżanka

MAŁOPOLSKIE

MAZOWIECKIE

ŁÓDZKIE

PODKARPACKIE

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Michałów

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Działoszyce

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

OdrowążOdrowąż


BliżynBliżyn

WykusWykus




LipaLipa

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Iwaniska

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

Wojciechowice

Ćmielów

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Złota

Opatowiec

Złota

Opatowiec

Działoszyce


PtkanówPtkanów




ZborówekZborówek

StopnicaStopnica



ImielnoImielno

TokarniaTokarnia

MnichówMnichów


KossówKossów

SeceminSecemin

CzarncaCzarnca

BebelnoBebelno

KurzelówKurzelów



Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce

Ostrowiec

Świętokrzyski

Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce

Ostrowiec

Świętokrzyski

Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Kielce

BałtówBałtów

GlinianyGliniany

765

73

7

9

74

42

7974

74

7

74

73

73

79

78

77

9

42

7

9

Kościół św. Zofii26 -120 Bliżynul. Kościuszki 90tel. 41 254-12-03

Kaplica św. Rocha 26-120 Mroczków Mroczków 14tel. 41 254-10-13

22

Widoczny dobrze z samej drogi niewielki modrzewiowy kościółek pw. św. Zofii powstał jako kaplica przydworska na początku XIX wieku z fun-

dacji Jacka Potkańskiego, dziedzica majątku Bliżyn. Kościołem parafialnym stał się dopiero w roku 1888. Ma konstrukcję zrębową, ściany szalowane deskami, a po-łacie dachów kryte gonta-mi. W charakterystyczny sposób dostawione są do nawy głównej dwie kaplice. Zwracają uwagę zabytkowe schodki żeliwne wykonane w jednym z pobliskich za-kładów metalurgicznych.

Przy kościółku znajdują się nagrobki właścicieli Bliżyna i sąsiednich miejscowości.

Kaplica św. Zofii w Bliżynie

Dojazd drogą nr 42, miejsca parkingowe przy grupie sklepów w centrum Bliżyna

Niewielka kaplica z modrzewiowego drewna wybudowana została w roku 1820 jako wotum dziękczynne za odwrócenie epidemii cholery, nękającej te okolice od początku XIX wieku. Ośmioboczna nawa nakryta

jest namiotowym gontowym dachem zwieńczonym cen-tralnie sygnaturką. Z cza-sem do nawy dobudowano kruchtę oraz dwie boczne kaplice.

Od lat 50-tych do lat 90-tych XX wieku kapli-ca pełniła rolę kościoła parafialnego. Obecnie msze święte odprawiane są jedynie w dniu patrona i w większe święta.

Kaplica św. Rocha w Mroczkowie

Dojazd drogą nr 42, w Płaczkowie 0,5 km na północ drogą lokalną, miejsce parkingowe przy drodze

Świętokrzyskie Miejsca Mocy | Skarżysko-Kamienna i okolice

Czarna

Kamienna

Czarna

Wisłoka

Wisła

Nida

Koprzywianka

Kamienna

Niedzica

Sanna

Biała Nida


Kamienna

Pilica

Nida

Czarna Nida

Szreniawa

Iłżanka

MAŁOPOLSKIE

MAZOWIECKIE

ŁÓDZKIE

PODKARPACKIE

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Michałów

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Działoszyce

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

OdrowążOdrowąż


BliżynBliżyn

WykusWykus

Kałków-GodówKałków-GodówTarczekTarczek

SzewnaSzewna


LipaLipa

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Iwaniska

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

Wojciechowice

Ćmielów

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Złota

Opatowiec

Złota

Opatowiec

Działoszyce


PtkanówPtkanów




ZborówekZborówek

StopnicaStopnica



ImielnoImielno

TokarniaTokarnia

MnichówMnichów


KossówKossów

SeceminSecemin

CzarncaCzarnca

BebelnoBebelno

KurzelówKurzelów



Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce

Ostrowiec

Świętokrzyski

Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce

Ostrowiec

Świętokrzyski

Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Kielce

BałtówBałtów

GlinianyGliniany

7

9

74

42

7974

74

7

74

73

73

79

78

77

9

42

7

9

23

Starachowicei okolice

Czarna

Kamienna

Czarna

Wisłoka

Wisła

Nida

Koprzywianka

Kamienna

Niedzica

Sanna

Biała Nida


Kamienna

Pilica

Nida

Czarna Nida

Szreniawa

Iłżanka

MAŁOPOLSKIE

MAZOWIECKIE

ŁÓDZKIE

PODKARPACKIE

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Michałów

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Działoszyce

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

OdrowążOdrowąż


BliżynBliżyn

WykusWykus

Kałków-GodówKałków-GodówTarczekTarczek

SzewnaSzewna


LipaLipa

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Iwaniska

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

Wojciechowice

Ćmielów

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Złota

Opatowiec

Złota

Opatowiec

Działoszyce


PtkanówPtkanów




ZborówekZborówek

StopnicaStopnica



ImielnoImielno

TokarniaTokarnia

MnichówMnichów


KossówKossów

SeceminSecemin

CzarncaCzarnca

BebelnoBebelno

KurzelówKurzelów



Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce

Ostrowiec

Świętokrzyski

Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce

Ostrowiec

Świętokrzyski

Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Kielce

BałtówBałtów

GlinianyGliniany

7

9

74

42

7974

74

7

74

73

73

79

78

77

9

42

7

9

Kościół Świętej Trójcy27-200 Starachowiceul. Kościelna 12tel. 41 275-55-77 www.trojca.neostrada.pl

Kościół św. Maksymiliana KolbeSanktuarium Matki Bożej Bolesnej27-225 PawłówGodów 84atel. 41 272-17-00 www.kalkow.radom.opoka.org.pl/index_go.html

24

Pierwszy, drewniany kościół Świętej Trójcy powstał na tym miejscu w roku 1626, zaś budowa istniejącej obecnie świątyni rozpoczęła się w roku 1681 z inicjatywy opata benedyktynów, Hieronima Jaksy Komornickiego. Po-wstała wówczas jednonawowa budowla z półkolistym prezbiterium i niewielką zakrystią.

W XIX i XX wieku kościół znacznie rozbudowano przez dostawienie szeregu kaplic i naw bocznych, uzyskując obecną, wielobryłową i wielostylową formę z wy-

raźnie dominującą wieżą z zegarami. We wnętrzu kościoła uwagę zwraca barokowy ołtarz główny z końca XVII wieku, pochodzący z klasztoru na Świętym Krzyżu. W północnej nawie znajduje się ołtarz Świętej Trójcy, zaś w kaplicy od strony południowej ołtarz Matki Bożej Nieustającej Pomocy. W latach osiemdziesiątych wybudowana została od strony południowej nowa, współczesna nawa według projektu profesora Wiktora Zina.

Kościół Świętej Trójcy w Starachowicach

Dojazd drogą nr 42, następnie drogą nr 744, parking przy kościele

Wybudowana w latach osiemdziesiątych w stylu nawiązującym do baroku świąty-nia jest miejscem kultu Matki Bożej przedstawionej w kopii obrazu Bolesnej Królowej Polski z Lichenia. Najbardziej charakterystycznym miejscem tego sanktuarium obok samego kościoła jest wysoka na 33 metry budowla z czerwonego piaskowca w formie nieregularnej piramidy. To Golgota - Martyrologium Narodu Polskiego, szczególne

upamiętnienie ludzi i wydarzeń związa-nych z obroną wartości religijnych i pa-triotycznych narodu polskiego.

Z platformy widokowej na jej szczy-cie rozpościera się piękny widok na rozległy, przypominający ogród, teren sanktuarium, a dalej na wody pobliskie-go zalewu Wióry i zielone pasma Gór Świętokrzyskich z ciemnym grzbietem Łysicy.

Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Królowej Polski Matki Ziemi Świętokrzyskiej

w Kałkowie-GodowieDojazd drogą nr 42, następnie drogą lokalną ok. 3 km, obszerny parking przed sanktuarium

Świętokrzyskie Miejsca Mocy | Starachowice i okolice

Kościół św. Idziego Opata27-225 Pawłów Tarczek 97tel. 41 272-29-16www.tarczek.kielce.opoka.org.pl

www.wykus.pl

Kilkaset metrów w dół biegu strumienia znajduje się miejsce innej leśnej kwa-tery wojskowej – obozu powstańców styczniowych pod wodzą Langiewicza.

25

Ta niewielka kamienna świątynia to niezwykła pamiątka po miasteczku, które straciło prawa miejskie w czasie kie-dy inne osady dopiero je nabywały – w roku 1412. We wczesnym śre-dniowieczu Tarczek stanowił ośrodek administracyjny świętokrzyskich dóbr biskupów krakowskich, z których fun-dacji w pierwszej połowie XIII wieku wybudowany został ten romański ko-ściół. Ostatecznie biskupi przenieśli swą siedzibę do pobliskiego Bodzenty-na, a Tarczek stracił na znaczeniu.

Orientowana bryła o ścianach z ciosów piaskowca posiada jedną nawę i kwadra-towe prezbiterium, a jej wysoki dwuspadowy dach zwieńczony jest zgrabną sygna-turką. Na ścianie północnej zachowały się charakterystyczne dla budowli obron-nych rozglifione okienka. W surowym wnętrzu przyciągają wzrok renesansowe polichromie na ścianach. Warto zwrócić też uwagę na profilowany i zdobiony gu-zami ostry łuk tęczowy. W ołtarzu znajduje się renesansowy tryptyk z Chrystusem Zmartwychwstałym.

Kościół św. Idziegow Tarczku

Dojazd drogą 42, następnie drogą 756 i 752, parking przy kościele

Wykus to jedno ze wzniesień zalesionego Płaskowyżu Suchedniowskiego. Pod jego szczytem, w dolince strumienia Lubianka, podczas ostatniej wojny znajdowało się obozowisko Zgrupowania Partyzanckiego AK „Ponury” – dowodzonego przez Jana Piwnika „Ponurego”.

Miejsce to upamiętnia otoczona niskim murem kapliczka z obrazem Matki Boskiej Bolesnej. Na ścianach kapliczki umieszczono pseudonimy 123 żoł-nierzy poległych w czasie wojny, zaś na murze wiele setek tabliczek z nazwi-

skami zmarłych żołnierzy zgru-powania „Ponurego” i „Nurta”.

Każdego roku w czerwcu orga-nizowane są przez związki kom-batanckie i harcerskie uroczysto-ści upamiętniające walkę i ofiarę żołnierzy. Miejsce to znajduje się na terenie rezerwatu przyrody „Wykus” i stanowi skrzyżowanie wielu szlaków turystycznych.

Kapliczka na WykusieDojście od Wąchocka szlakiem niebieskiem, ze Starachowic czarnym


Kościół św. Floriana i Wniebowzięcia NMP27-215 WąchockKościelna 14tel. 41 275-02-00 www.wachock.cystersi.pl

maj – październik:poniedziałek – sobota: 9.00 – 12.00, 13.30 – 17.15, 18.00 – 20.00 niedziela i święta kościel-ne: 14.30 – 17.15listopad – kwiecień:poniedziałek – sobota: 9.00 – 12.00, 13.30 – 17.15niedziela i święta: 9.00 – 13.00, 14.30 – 17.15, 18.00 – 18.30

Pomnik znanego z wielu przypowieści sołtysa.

26

Tutejszy klasztor ufun-dowany został w roku 1179 przez biskupów krakow-skich, a pierwsi zakonni-cy przybyli z francuskie-go opactwa Morimond. W wieku XIII powstało tu samodzielne opactwo, a cystersi zajęli się rozwi-janiem nie tylko rolnictwa, ale i hutnictwa nad Ka-mienną.

Przyklasztorny kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny i św. Floriana wzniesiony w XIII wieku na wzór ro-mańskich budowli Italii z pasiastą fasadą kładzionych na przemian warstw ciosów czerwonego i jasnego piaskowca zachował podstawowy romański plan budowy. Po-dobnie sam klasztor, choć przebudowany w XVII wieku, zawiera liczne elementy pierwotnej budowli. Jest to, między inny-mi, kapitularz, sala zebrań zakonników, uważany za najpiękniejsze wnętrze ro-mańskie w Polsce.

W klasztorze mieści się obecnie Muzeum Pamięci Walki o Niepodle-głość Narodu. Muzeum posiada kolekcję mili-tariów, dokumentów, sztandarów i innych pa-miątek związanych z ru-chami niepodległościo-wymi w regionie, w XIX i X wieku. Jest tu broń biała i palna, sztandary i wiele dokumentów.

Klasztor Cysterski w Wąchocku

Dojazd drogą nr 42 i ulicą Kościelną z rynku, parking przed klasztorem


27

Ostrowiec Świętokrzyskii okolice

Czarna

Kamienna

Czarna

Wisłoka

Wisła

Nida

Koprzywianka

Kamienna

Niedzica

Sanna

Biała Nida


Kamienna

Pilica

Nida

Czarna Nida

Szreniawa

Iłżanka

MAŁOPOLSKIE

MAZOWIECKIE

ŁÓDZKIE

PODKARPACKIE

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Michałów

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Działoszyce

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

OdrowążOdrowąż


BliżynBliżyn

WykusWykus



LipaLipa

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Baćkowice

Brody

IwaniskaIwaniska

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

Wojciechowice

Ćmielów

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Złota

Opatowiec

Złota

Opatowiec

Działoszyce


PtkanówPtkanów




ZborówekZborówek

StopnicaStopnica



ImielnoImielno

TokarniaTokarnia

MnichówMnichów


KossówKossów

SeceminSecemin

CzarncaCzarnca

BebelnoBebelno

KurzelówKurzelów



Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Kielce

BałtówBałtów

GlinianyGliniany

7

9

74

42

7974

74

7

74

73

73

79

78

77

9

42

7

9

Kościół Świętego Mikołaja27-400 Ostrowiec Św. Szewna, ul. Księdza Marcina Popiela 2tel. 41 248-43-70

Kościół Najświętszego Serca Jezusowego27-400 Ostrowiec Św. ul. Poniatowskiego 4tel. 41 248-12-84

28

Położony na wzgórzu kościół, wy-budowany w roku 1777, wraz z ca-łym starannie zaprojektowanym otoczeniem, stanowi wyjątkowy przykład czystego i finezyjnego sty-lu architektonicznego. Trzy długie nawy zwieńczone są od południa pięknym frontonem ograniczonym dwiema smukłymi wieżami, zaś od północy ośmioboczną rotundą za prezbiterium. Zabytkowe schody prowadzą do pozostałych zabudo-wań wzniesionych współcześnie z

kościołem – dwóch wikarówek, plebanii i organistówki.We wnętrzach świątyni prowadzone są obecnie prace konserwatorskie mające na

celu zachowanie zabytkowych polichromii i obrazów. Na teren kościoła wchodzi się przez neogotycką, ażurową bramę z elementów stalowych. Zaskakująca w tym otoczeniu konstrukcja wykonana została w końcu XIX wieku na wystawę handlo-wą w Niżnym Nowogrodzie, a następnie ofiarowana została parafii szewieńskiej.

Kościół św. Mikołaja w Szewnej

Dojazd drogą nr 751 i ulicą Armii Ludowej, obszerny parking przed kościołem

Kościół zbudowano w roku 1932 z drew-na modrzewiowego w tak zwanym stylu „narodowym”, charakterystycznym dla architektury II Rzeczpospolitej, nawią-zującym do regionalnych tradycji budow-nictwa. Drewnianą budowlę o konstrukcji ryglowej tworzą trzy nawy z prostym fron-tonem, uzupełnionym niesymetrycznie wieżą – dzwonnicą, wieloboczne prezbi-terium z charakterystycznymi sobotami i dostawiona zakrystia. Ściany szalowane są pionowo deskami. Kryty pierwotnie gon-tem dach posiada obecnie poszycie z blachy miedzianej, zdobi go niewielka sygnaturka.

Kościół Najświętszego Serca Jezusowegow Ostrowcu Świętokrzyskim

Dojazd drogą nr 9 lub drogą nr 751 do ronda Republiki Ostrowieckiej

Świętokrzyskie Miejsca Mocy | Ostrowiec Świętokrzyski i okolice

Kościół św. Michała27-400 Ostrowiec Św.ul. Okólna 19, skr. 39 tel. 41 247-92-70www.kolegiata.ostrowiec.pl

Zespół Pałacowo-Parkowy w dzielnicy Częstocice z dawnym pałacem hrabiów Wielopolskich z lat 1887-1899 – obecnie Muzeum Historyczno-Archeologiczne.

Kościół św. Zofii i św. Stanisława Kostki27-420 Bodzechów ul. Szosik 2 tel. 41 264-37-91

29

Jeszcze na początku wieku XVII Ostrowiec należał do parafii Szew-na. Nowa parafia powstała kiedy książę Janusz Ostrogski ufundował kościół budowany „na wyniosłym wzgórzu ku czci Przenajświętszej Trójcy, Matki Bożej i Św. Uriela Anioła”. Ten kościół uległ znisz-czeniu podczas wojen szwedzkich a jego odbudowa trwająca od roku 1784 do 1803 zakończona została przez kolejnego właściela Ostrow-ca, księcia Józefa Czartoryskiego.

Dzisiejszą formę architektoniczną kościół uzyskał ostatecznie w pierwszej połowie XX wieku po okresie przebudowy i rozbudowy w trakcie której między innymi podniesiono nawę główną i dobudowano okazałą wieżę.

Warto wiedzieć, że 7 września 1918 r. w kościele św. Michała odprawiał Mszę świętą Wizytator Apostolski Achilles Ratti, późniejszy papież Pius XI.

Kościół św. Michała w Ostrowcu Świętokrzyskim

Dojazd drogą nr 754, parking przy Rynku

Przykład budowy kościoła drewnianego w Ostrowcu Świętokrzyskim podzia-łał najpewniej na właścicielkę majątku ziemskiego w Bodzechowie, panią Anielę Kotkowską, która wraz z zięciem Janem Gombrowiczem (ojcem Witolda) roz-poczęła w roku 1932 starania o utworzenie nowej parafii i budowę kościoła.

Do budowy wykorzystano drewno modrzewiowe pochodzą-ce z rozebranego XVIII-wieczne-go kościoła drewnianego we Wso-li koło Radomia. Wybudowana w Bodzechowie w roku 1937 świątynia stanowi częściowo rekonstrukcję tamtego kościoła – nawa, prezbiterium i zakrystia mają te same wymiary, powięk-szona została natomiast ilość okien i doświetlenie wnętrza.

Kościół św. Zofii i św. Stanisława Kostki w Bodzechowie

Dojazd drogą nr 755, parking przy kościele


Kościół Matki Bożej Bolesnej 27-423 Bałtów 72tel. 41 264-10-81 www.parafiabaltow.pl

Park Jurajski w Bałtowie z naturalnej wielkości mo-delami dinozaurów oraz Krzemionki Opatowskie, rezerwat słynny z prehi-

storycznej kopalni krze-mienia pasiastego, której podziemne chodniki udostępnione są do zwie-dzania. Jest to atrakcja na skalę europejską.

Kościół Świętej Trójcy27-515 TarłówRynek 33 tel. 15 838-51-26

30

Jest jedną z najosobliwszych budowli polskiego baroku z połowy XVII wieku. Znawca sztuki polskiego baroku, Marian Karpowicz, pisał: „Kościół w prowin-cjonalnym Tarłowie to jedna wielka niesłychana niespodzianka, fantastyczna jak sen, kolorowa przygoda. Wnętrze dekorowane jest najwytworniejszymi sztukate-riami w Polsce, zwłaszcza dekoracja sklepienia prezbiterium – anioły wśród wici roślinnych – osiąga tu poziom światowy.”

Równie interesujący jest fronton kościoła którego głównym elementem jest ar-kada zamknięta wnęką z rzeźbiarskim wyobrażeniem Trójcy Świętej. Po obu stronach wnęki umieszczone zostały na początku XIX wieku dwie monu-mentalne rzeźby świętego Stanisława i świętego Wojciecha. Rzeźby o charak-tersytycznej czerwonawej barwie kon-trastują mocno z bielą fasady. Fronton ograniczają dwie wysokie wieże z dzwonami z roku 1653.

Pierwszy murowany kościół Matki Bożej Bolesnej stanął na tym miejscu w roku 1697. Kiedy w końcu XIX wieku stał się za mały dla powiększają-cej się parafii, dokonano jego znacznej rozbudowy w stylu wzorowanym na baroku. Dobudowując dwie kaplice boczne nadano budowli plan krzy-ża, dostawione zostały również dwie zakrystie i prezbiterium. Od strony drogi wzniesiono barokowy fronton

z dwiema wieżami. Przebudowa zakończona została w roku 1908.Ze starego kościoła pochodzą ołtarze umieszczone w kaplicach, podobnie jak

chrzcielnica. Wnętrze zdobią postacie apostołów i ewangelistów malowane przez ucznia Jana Matejki, Franciszka Woronia. Powyżej, na wzgórzu w sąsiedztwie pałacu, odnaleźć można pozostałości kaplicy postawionej w miejscu, gdzie od średniowiecza stał drewniany kościół św. Andrzeja.

Kościół Świętej Trójcy w Tarłowie

Dojazd drogą nr 79, parking przy rynku u stóp kościelnego wzgórza

Kościół Matki Bożej Bolesnej w Bałtowie

Dojazd z Zawichostu ulicą Ostrowiecką i Trójcy, parking przy kościele


Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny 27-440 Ćmielów ul. Ostrowiecka 36tel. 15 861-20-56

Żywe

Muzeum Porcelany przy Fabryce Porcelany AS Ćmielów, w którym dowiedzieć się można jak powstaje porcelana i porcelanowe cuda.

Kościół św. Jana Chrzciciela27-425 Waśniów Grzegorzowice 51tel. 41 260-04-12

31

Rodowód tego kościoła sięga XIV wieku. Strzeliste dachy i skarpy przy ścianach z wysoko umieszczonymi niewielkimi okienkami zdradzają go-tyckie pochodzenie, choć styl został częściowo zatarty przez prowadzone w różnych wiekach remonty i restau-racje. Pierwszy raz gruntownie odno-wiony przez Mikołaja Szydłowieckie-go, burgrabiego krakowskiego, potem jeszcze w wieku XVIII i XIX, a także XX. We wnętrzu uwagę zwraca strop kasetowy nad prezbiterium. W późnoba-rokowym ołtarzu głównym umieszczony jest słynący łaskami obraz Matki Bożej Pocieszenia z końca XVII wieku. W jednym z ołtarzy bocznych znajduje się za-bytkowy krucyfiks, późnobarokowa rzeźba włoska z początku XVIII wieku. Trzy ołtarze, łącznie z głównym, poddane zostały gruntownej konserwacji w latach 1993 – 2002. Kościół szczyci się aktami parafialnymi od roku 1668.

Kościół Wniebowzięcia NMP w Ćmielowie

Dojazd drogą nr 755, parking naprzeciw kościoła

Grzegorzowice to kolejny zielony zakątek, w którym podziwiać można nie-wielki, pięknie położony na wzgórzu obok podworskiego parku, stary kośció-łek wiejski z romańskim rodowodem. To kościół św. Jana Chrzciciela, którego nawa główna została wybudowana w 1627 roku, staraniem ówczesnego dziedzica Grzegorzowic – Grzegorza Nawoja herbu Topór. Jego najstarszą część stanowi wymurowana z kamienia polnego rotunda z półkolistą apsydą powstała w koń-cu XI wieku, a być może jeszcze wcześniej. Warto zwrócić uwagę na oryginalne rozglifione okienko od strony połu-dniowej rotundy oraz małe okrągłe okienko zwane oculus – we wschod-niej ścianie absydy.

W barokowym wnętrzu zachowa-ła się kamienna chrzcielnica z XIV wieku oraz pomnik z inskrypcją upa-miętniającą pochowanego tu kaszte-lanica sandomierskiego, Onufrego Chościaka-Popiela.

Kościół św. Jana Chrzciciela w Grzegorzowicach

Dojazd drogą nr 751 w kierunku Nowej Słupi, od Wałsnowa drogą lokalną


32

Opatów i okolice

Czarna

Kamienna

Czarna

Wisłoka

Wisła

Nida

Koprzywianka

Kamienna

Niedzica

Sanna

Biała Nida


Kamienna

Pilica

Nida

Czarna Nida

Szreniawa

Iłżanka

MAŁOPOLSKIE

MAZOWIECKIE

ŁÓDZKIE

PODKARPACKIE

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Michałów

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Działoszyce

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

OdrowążOdrowąż


BliżynBliżyn

WykusWykus



LipaLipa

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Baćkowice

Brody

IwaniskaIwaniska

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

Wojciechowice

Ćmielów

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Złota

Opatowiec

Złota

Opatowiec

Działoszyce

GrzegorzowiceGrzegorzowicePtkanówPtkanów



ZborówekZborówek

StopnicaStopnica



ImielnoImielno

TokarniaTokarnia

MnichówMnichów


KossówKossów

SeceminSecemin

CzarncaCzarnca

BebelnoBebelno

KurzelówKurzelów



GoźliceGoźlice

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

OpatówWłoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Kielce

BałtówBałtów

GlinianyGliniany

7

9

74

42

7974

74

7

74

73

73

79

78

77

9

42

7

9

Kolegiata św. Marcina Biskupa27-500 Opatów ul. Grota Roweckiego 8tel. 15 868-27-64www.kolegiataopatow.sandomierz.opoka.org.pl

W sąsiedztwie kolegiaty znajduje się fragment dawnych murów miejskich z jedyną zachowaną Bramą Warszawską. Pod rynkiem natomiast znajduje się system daw-nych piwnic kupieckich wydrążonych w podatnym lessie jeszcze w średniowie-czu. Tajemnicze korytarze z kamiennymi sklepie-niami udostępnione są obecnie do zwiedzania.

Klasztor oo. Bernardynów27-500 Opatówul. Klasztorna 3 tel./fax15 868-23-10 www.opatow.bernardyni.pl

33

Kierując się od rynku na północ dotrzeć można po kilku minutach do barokowego Klasztoru oo. Bernardynów, wzniesionego w XIV – XV wieku na miejscu osady Żmigród. Bernardyni nadali budowli charakter obron-ny, co przydało się zwłaszcza w roku 1502 kiedy Tatarzy spustoszyli Opatów ale bez-skutecznie oblegali przez cztery dni klasztor. Zakonnicy wraz ze schronioną tu okoliczną szlachtą skutecznie odparli ataki.

Wewnątrz szczególnie interesujący jest ro-kokowy ołtarz i odnowione malowidła ścien-ne. Odnowiona została również niedawno cała elewacja zewnętrzna kościoła z wieloma cennymi detalami jego architektury.

Ta górująca nad Opatowem świą-tynia to jeden z najcenniejszych za-bytków architektury romańskiej w Polsce. Powstała w drugiej połowie XII wieku w związku z powołaniem biskupstwa misyjnego dla Rusi. Bazy-likowa budowla w stylu romańskim, z dwuwieżową fasadą z kamienia ciosanego, po najeździe tatarskim odbudowana została w XVI wieku z dodaniem elementów gotyckich.

Większość elementów wystroju wnętrza ma charakter barokowy, a wyjątkowym zabytkiem jest odlana z brązu płyta nagrobkowa Krzysztofa Szy-dłowieckiego, przedstawiająca scenę dworską z udziałem 41 postaci, w tym być może króla Zygmunta Starego, poruszonych wieścią o śmierci kanclerza. Ten oraz inne nagrobki wykonane w latach 1525 – 1541 przez rzeźbiarzy włoskich – Bartłomieja Berecciego, Jana Ciniego i Bernardina di Gianotis należą do naj-znakomitszych dzieł renesansu powstałych w Polsce.

Klasztor oo. Bernardynów w Opatowie

Dojście od Bramy Krakowskiej ulicą Tadeusza Kościuszki i Klasztorną

Kolegiata św. Marcina w Opatowie

Dojazd drogą nr 9 lub drogą nr 754, parking przed Bramą Warszawską

Świętokrzyskie Miejsca Mocy | Opatów i okolice

Czarna

Kamienna

Czarna

Wisłoka

Wisła

Nida

Koprzywianka

Kamienna

Niedzica

Sanna

Biała Nida


Kamienna

Pilica

Nida

Czarna Nida

Szreniawa

Iłżanka

MAŁOPOLSKIE

MAZOWIECKIE

ŁÓDZKIE

PODKARPACKIE

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Michałów

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Działoszyce

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

OdrowążOdrowąż


BliżynBliżyn

WykusWykus



LipaLipa

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Baćkowice

Brody

IwaniskaIwaniska

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

Wojciechowice

Ćmielów

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Złota

Opatowiec

Złota

Opatowiec

Działoszyce

GrzegorzowiceGrzegorzowicePtkanówPtkanów



ZborówekZborówek

StopnicaStopnica



ImielnoImielno

TokarniaTokarnia

MnichówMnichów


KossówKossów

SeceminSecemin

CzarncaCzarnca

BebelnoBebelno

KurzelówKurzelów



GoźliceGoźlice

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

OpatówWłoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Kielce

BałtówBałtów

GlinianyGliniany

7

9

74

42

7974

74

7

74

73

73

79

78

77

9

42

7

9

Kościół św. Wojciecha 27-530 Ożarów, Gliniany ul. Podkościele 8tel. 15 839-30-16

Kościół św. Wojciecha Męczennika27-532 Wojciechowice 61tel. 15 861-40-27

34

Pamiątkę po czasach, gdy Glinia-ny były założonym w końcu XVI miastem, stanowi drewniany kryty gontem kościół parafialny pod we-zwaniem św. Wojciecha, wzniesiony w roku 1573. Według Jana Długosza sam kościół może być jeszcze starszy, bo został do Glinian przeniesiony z pobliskiego Potoka.

Kościół posiada trzy ołtarze w sty-lu renesansowym. W ołtarzu głów-

nym znajduje się obraz świętego Wojciecha, zaś ołtarze boczne są dedyko-wane Matce Bożej i świętej Annie. W ciągu wieków kościół był wielokrotnie restaurowany. W jego pięknym wnętrzu organizowane są koncerty muzyki dawnej.

Kościół św. Wojciecha w Glinianach

Dojazd drogą 755 lub 777, parking przy kościele

Ten pięknie położony pośród starodrzewia niewielki wiejski kościółek swoją ascetyczną architekturą zdradza średniowieczny rodowód. Zbudowany został w roku 1362 przez Wojsława herbu Wilczekosy, kanonika sandomierskiego, dzie-dzica sąsiedniej wsi Mikułowice. Prosta budowla ozdobiona barokową sygnaturką na stromym dachu kryje wnętrze pełne światła i barw.

Odrestaurowany ołtarz główny lśni złoceniami, podobnie jak rokokowa am-bona. Ściany prezbiterium ozdobione są polichromiami wykonanymi przez Woj-ciecha Gersona w roku 1891. W Kaplicy Matki Bożej Szkaplerznej, w otoczeniu malowideł ściennych, znajduje się pięknie zdobiony oł-tarz z XVIII-wiecznym obrazem Matki Bożej. Cały kościół jest bardzo starannie odnowiony, zarówno z zewnątrz jak i we wnętrzu.

Kościół św. Wojciecha Męczennika w Wojciechowicach

Dojazd drogą nr 74, następnie drogą lokalną, parking przy kościele

Świętokrzyskie Miejsca Mocy |Opatów i okolice

Kościół św. Idziego27-500 Opatów, Podole 29tel. 15 868-36-33 www.ptkanow.sandomierz.opoka.org.pl

Kościół Wniebowzięcia NMP 27-640 Klimontów Goźlice 51 a tel. 15 866-15-02

35

Stojący na wzgórzu, niewielki średniowieczny kościół z wiekowych ciosów jasnego piaskowca urzeka gotycką prostotą. Jednonawowa świątynia z ostrym, dwuspadowym dachem miała charakter obronny i do dziś ją otacza kamienny mur z basztami i strzelnicami. Dzwonnica pełniła również rolę baszty bramnej. Na elewacji frontowej umieszczona jest kamienna tarcza z herbem Grzymała.

Miłośnicy architektury romań-skiej zwracają uwagę na wmuro-wane w nawę kościółka płyty z płaskorzeźbami, z motywami ro-ślinnymi i skrzydlatymi smokami. Świadczyć one mają o istnieniu tutaj niegdyś jeszcze starszego, ro-mańskiego kościoła, mającego być może związek z templariuszami.

Kościół św. Idziego Opata w Ptkanowie

Dojazd drogą nr 9, następnie drogą lokalną przez Lipową, Podole, parking przy kościele

Kościół w Goźlicach został zbudowany około roku 1134 z fundacji Piotra Dunina. O jego dawnym romańskim pochodzeniu świadczą między innymi dwa rozglifione okienka na północnej ścianie. Wielokrotnie przebudowywany reprezentuje dzisiaj wiele stylów architektury, wśród których przeważa barok. Barokowy charakter ma również wiele z elementów wyposażenia wnętrza kościoła — między innymi mon-

strancja z ornamentami wczesnego baroku ozdobiona figurami śś. Pio-tra i Pawła, Chrystusa Boleściwego oraz Aniołów. Kolatorami kościoła do XVII wieku byli Ossolińscy, w kaplicy południowej zobaczyć moż-na bogato dekorowany późnorene-sansowy obraz z roku 1621 oraz na-grobek Hieronima Ossolińskiego, kasztelana sandomierskiego, z roku 1576. Największym jednak skarbem

tego miejsca, odkrytym podczas odbudowy kościoła w roku 1915 jest figura Matki Bożej z Dzieciątkiem, słynna Madonna z Goźlic. To dzieło sztuki romańskiej prze-chowywane jest obecnie w Muzeum Diecezjalnym w Sandomierzu.

Kościół Wniebowzięcia NMPw Goźlicach

Dojazd drogą nr 9 i drogą lokalną 700 m. na południe, parking przy kościele

Świętokrzyskie Miejsca Mocy | Opatów i okolice

36

Sandomierz i okolice

Czarna

Kamienna

Czarna

Wisłoka

Wisła

Nida

Koprzywianka

Kamienna

Niedzica

Sanna

Biała Nida


Kamienna

Pilica

Nida

Czarna Nida

Szreniawa

Iłżanka

MAŁOPOLSKIE

MAZOWIECKIE

ŁÓDZKIE

PODKARPACKIE

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów


Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Działoszyce

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

OdrowążOdrowąż


BliżynBliżyn

WykusWykus



LipaLipa

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Baćkowice

Brody

IwaniskaIwaniska

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

Wojciechowice

Ćmielów

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Złota

Opatowiec

Złota

Opatowiec

Działoszyce


PtkanówPtkanów



ZborówekZborówek

StopnicaStopnica



ImielnoImielno

TokarniaTokarnia

MnichówMnichów


KossówKossów

SeceminSecemin

CzarncaCzarnca

BebelnoBebelno

KurzelówKurzelów



GoźliceGoźlice

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

OpatówWłoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Kielce

BałtówBałtów

GlinianyGliniany

7

9

74

42

7974

74

7

74

73

73

79

78

77

9

42

7

9

Katedra Narodzenia Najświętszej Marii Panny 27-600 Sandomierz ul. Katedralna 1tel. 15 832-73-43www.katedra.sandomierz.org

Wtorek – niedziela 10.00 – 15.00 i 16.00 – 17.00

Stary Rynek z renesan-sowym ratuszem, Bramą Opatowską, Podziemną Trasą Turystyczną oraz za-bytkowymi kamienicami.

Kościół Dominikański św. Jakubaul. Staromiejska 327-600 Sandomierztel. 15 832-37-74www.sandomierz.domini-kanie.pl

V-IX – pon. – sob. 10.00 – 17.00IX-IV – pon. i sob. 10.00 – 17.00 niedziela przez cały rok

Renesansowy zamek kró-lewski mieszczący zbiory Muzeum Okręgowego w Sandomierzu oraz Wąwóz Królowej Jadwigi.

37

Kościół św. Jakuba jest jednym z naj-starszych na terenie Polski kościołów, w całości wzniesionych z cegły i wraz z klasztorem dominikanów należy do najcenniejszych zabytków narodo-wych – określanych dawniej mianem klasy zerowej. Budowa kościoła postępo-wała etapami w ciągu XIII wieku, a jego

architektura sta-nowi unikatowy przykład połącze-nia sztuki romańskiej i gotyckiej. Uformowany z cegły, wiodą-cy do kościoła portal, bogato zdobiony romańskimi rozetkami i plecionkami z przenikających się kół oraz formami roślinnymi i zwierzęcymi – to słynna wizytówka Sandomierza.

Trójnawowa, gotycka kolegiata z czerwonej ce-gły zdobionej detalami z białego kamienia powsta-ła w roku 1360 z fundacji Kazimierza Wielkiego jako jeden z budowanych przez niego kościołów ekspiacyjnych – dla odkupienia winy za utopienie z polecenia króla krakowskiego wikariusza Marci-na Baryczki.

W obrębie jej murów znalazła się wcześniejsza gotycka świątynia stojąca na miejscu pierwszej, wzniesionej przez księcia sandomierskiego Bole-sława Wstydliwego kolegiaty romańskiej, znisz-czonej przez najazdy tatarskie.

W wieku siedemnastym wnętrze kolegiaty uzy-skało jednolity barokowy wygląd. Od wieku XIX prowadzone były sukcesywnie prace restauracyj-ne, w wyniku których odsłonięte zostały między innymi malowidła bizantyjskie w prezbiterium.

Ściany naw bocznych obudowane są boazerią z XVIII-wiecznymi obrazami, przedsta-wiającymi m.in. rzeź ludności Sandomierza przez Tatarów. Na spokojne zwiedzanie wyjątkowo pięknego i bogatego wnętrza tej świątyni warto przeznaczyć więcej czasu.

Kościół św. Jakuba w Sandomierzu

Dojście od katedry ulicą Zamkową i Staromiejską

Bazylika Katedralna Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Sandomierzu

Dojazd drogą 78 lub 79, ulicą Jana Pawła II w okolice Starego Miasta, parking przy Zamku

Świętokrzyskie Miejsca Mocy | Sandomierz i okolice Świętokrzyskie Miejsca Mocy | Sandomierz i okolice

Kościół rektoralny św. Jana ChrzcicielaParafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny27-630 Zawichostul. 11. Listopada 5tel. 15 831-33-46www.zawichost.katolicki.eu

Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny 27-630 Zawichost ul. 11. Listopada 15tel. 15 836-41-21

38

Wczesnogotycki kościół z cechami romańskimi powstał wraz z klasztorem klarysek w XIII wieku z fundacji księcia sandomierskiego Bolesława Wsty-dliwego. Przełożoną klasztoru została jego żona, Salomea. Później służył on franciszkanom.

Wygląd kościoła prezen-tuje do dziś franciszkańską prostotę formy i pewną suro-wość jednonawowego wnę-trza z wysoko umieszczonymi ostrołukowymi oknami i ścia-nami z surowej cegły, z który-mi kontrastują ciemne belki drewnianego stropu. W tym niezwykłym miejscu szcze-gólnie mocno odczuć można ducha średniowiecza.

Kościół św. Jana Chrzciciela w Zawichoście


Kościół parafialny wybudowany w latach 1738 – 1744 w stylu barokowym miał dość burzliwą historię raz tracąc podczas wichury dach, innym razem zawaloną wieżę. Podczas kolejnej przebudowy w wieku XIX uzyskał swą obecną formę. W roku 1944 spłonął całkowicie, pozostawiając jedynie poszczerbione mury. Odbu-

dowany w kilku etapach po wojnie.

W podziemiach ko-ścioła odkryto fragmenty świątyni romańskiej, trój-nawowej bazyliki wznie-sionej już w XI wieku. Obok kościoła znajduje się zabytkowa plebania z XIX wieku. Z przykościelnego cmentarza otwiera się sze-roki widok na Wisłę.

Kościół Wniebowzięcia NMP w Zawichoście


Świętokrzyskie Miejsca Mocy | Sandomierz i okolice

Kościół ŚwiętejTrójcy27-630 Zawichost ul. Trójcy 2tel. 15 836-41-98

Pocysterski Zespół Klasztorny27-660 Koprzywnica ul. Krakowska 78tel. 15 847-62-02 www.kuprzyszlosci.pl

39

Ufundowany przez Mikołaja Bogorię w 1185 roku klasztor stanowił ostatnie osiedlenie cystersów w Polsce. Klasztorny kościół NMP i św. Floriana wzniesiony jest na planie krzyża łacińskiego. Pomimo przebudowy w XV i XVIII wieku posiada wiele pięknych romańskich detali archi-tektury – takich jak portal północny czy profilowania cokołu, a we wnętrzu okna, kapitele czy zworniki sklepień.

Bogactwo wnętrza tworzą wczesnogo-tyckie polichromie, renesansowe i baroko-we kompozycje na ścianach nawy głównej, ołtarze i stalle z malowanymi scenami z życia zakonu. Obraz w ołtarzu głównym, przedstawiający Wniebowzięcie NMP, pochodzi z roku 1646.

W jedynym zachowanym skrzydle klasztoru znajdują się pomieszczenia po-wstałe w XII wieku, między innymi sala zgromadzeń – kapitularz przykryty sklepienim krzyżowo-żebrowym wspartym na dwu filarach, z których jeden zachował oryginalną romańską głowicę.

Ten stojący na skraju pól z dala od głównej zabudowy Zawichostu niewielki kościół ma XII-wieczny rodowód. Świątynia zachowała zasadniczy styl gotycki pomimo rozbudowy prowadzonej w XVII i XVIII wieku. Barokowy charak-ter ma natomiast, umieszczona na stromym dachu nawy, wieżyczka na sygnaturkę z latarnią. Urządzenie wnętrza z bogatą dekoracją snycer-ską pochodzi z XVIII. Przy kościele znajduje się drewniana dzwonnica z XVIII wieku.

Pocysterski Zespół Klasztorny w Koprzywnicy

Dojazd drogą 79, parking przy ulicy 11 Listopada obok klasztoru

Kościół św. Trójcy w Zawichoście

Dojazd z Zawichostu ulicą Ostrowiecką i Trójcy, parking przy kościele


Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Sulisławickiej27-670 ŁoniówSulisławice 91tel. 15 866-93-62

Kościół Trójcy Przenajświętszej27-650 Samborzec Samborzec 88tel. 15 831-44-56 www.parafiasamborzec.pl

40

Sanktuarium tworzą dwa stojące obok siebie kościoły – choć powstały w róż-nych czasach i różnią się całkowicie stylami architektonicznymi, łączy je podob-

na szara faktura kamiennych ścian. Pierwszy z nich pochodzi z XII wie-ku, choć współczesny kształt uzyskał na początku wieku XVII. Obecny zaś kościół parafialny Narodzenia Naj-świętszej Marii Panny wybudowany został w XIX wieku w rzadkim na ziemiach polskich stylu angielskiego neogotyku. Światło wpadające obficie do wnętrza świątyni rozjaśnia rado-sne polichromie z motywami kwiato-

wymi na sklepieniu oraz malowidła na ścianach naw – w czystych i pastelowych kolorach. Wnętrze starego kościoła, choć bardziej mroczne, zachwyca również harmonią ciemnych barw w tonacji starego złota i poszarzałej zieleni.

Sulisławice zyskały miano „Sandomierskiej Częstochowy” dzięki otoczonemu wielkim kultem średniowiecznemu obrazowi Matki Bożej Bolesnej. Obraz po-wstały około roku 1450 w kręgu szkoły nowosądeckiej trafił do Sulisławic z Rusi dwa wieki później i zasłynął tu tyloma łaskami, że już w roku 1658 uznany został oficjalnie za cudowny. W roku 1913 odbyła się pierwsza koronacja obrazu, zaś w roku 1991 otrzymał nową koronę poświęconą przez Jana Pawła II.

Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej Sulisławickiej w Sulisławicach

Dojazd drogą nr 9 i drogą lokalną około 0,5 km, parking przy kościele

Na wzgórzu, z którego rozciąga się daleki widok na dolinę Wisły, stoi piękny, mu-rowany z ciosów piaskowca, kościół, o którym już Długosz pisał, że jest starożytny.

Jego architektura ma wiele cech baroku, ale zachowały się elementy romańskie. Pozostałością najstarszego kościoła jest zamykająca prezbiterium apsyda. Po zniszczeniach w czasie potopu szwedz-kiego, odbudowany i powiększony w końcu XVII wieku, stał się filią kole-giaty sandomierskiej i dopiero w końcu XIX wieku ustanowiono w nim samo-dzielne probostwo.

Kościół Trójcy Przenajświętszej w Samborcu



Pokolegiacki kościół św. Józefa27-640 Klimontów ul. Krakowska 4tel. 15 866-15-38 www.parafia.klimontow.pl

Synagoga z 1851 roku przy niewielkim placu tuż obok rynku w Klimontowie.

W niedalekim Ossolinie pozostałości zamku Ossolińskich z pierwszej połowy XVII wieku.

Kościół rektoralny Najświętszej Marii Panny i Świętego Jacka27-640 Klimontów ul. Jasieńskiego 2tel. 15 866-16-52

41

Ufundowany przez Jerzego Ossolińskiego w 1613 roku zespół dawnego klasztoru dominikanów, z kościołem św. Jacka, to pięknie zachowany przy-kład polskiej architektury późnego renesansu. Prosta gotycka bryła z wyso-kim dachem i skarpami posiada renesansową dekorację szczytów i sklepie-nia kolebkowe we wnętrzu.

W kościele zwraca uwagę dekora-cja snycerska chóru muzycznego z początku XVII wieku oraz dekora-cja sklepień. Do kościoła przylegają trzy skrzydła klasztoru o wysokich dwuspadowych dachach krytych czerwoną dachówką, tworząc wraz z nim zamknięty wirydarz. Od początku XX wieku w budynkach klasztornych mieści się szkoła.

Ta imponująca barokowa kolegiata to jedna z najbardziej niezwykłych świątyń wzniesionych w Polsce w wieku XVII. Wybudowana została z fundacji Jerzego Ossolińskiego, wo-jewody sandomierskiego, właściciela Klimontowa, który wspomógł również kończenie budowy tutejszego klaszto-ru dominikanów. Ossoliński zaan-

gażował włoskiego architekta Waw-rzyńca Senesa, który stworzył na planie elipsy budowlę wzorowaną na weneckim kościele Santa Maria della Salute. Do barokowego wnę-trza prowadzą portale z czarnego marmuru z herbem Topór. Nawa główna nakryta jest kopułą zdobioną polichromiami, wokół nawy biegnie obejście z wnękami ołtarzy bocznych.

Kościół św. Jacka w Klimontowie

Dojście od kolegiaty spacerem – trzy minuty

Kolegiata św. Józefa w Klimontowie

Dojazd drogą nr 9, a następnie 758 przez rynek w Klimontowie, parking przy kościele


42

Kielce i okolice

Krótkie wprowadzenie w region - Ullan veliscilis amet, se feum zzrit vullum iure mincil ing essequat ad molutatis

alit euisi .

Odolumm odolorero doleniatue feu faciliquam iuscillan er ilis augait aut vulputpat auguer adiam

Staszów i okolice

Czarna

Kamienna

Czarna

Wisłoka

Wisła

Nida

Koprzywianka

Kamienna

Niedzica

Sanna

Biała Nida


Kamienna

Pilica

Nida

Czarna Nida

Szreniawa

Iłżanka

MAŁOPOLSKIE

MAZOWIECKIE

ŁÓDZKIE

PODKARPACKIE

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów


Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Działoszyce

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

OdrowążOdrowąż


BliżynBliżyn

WykusWykus



LipaLipa

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Baćkowice

Brody

IwaniskaIwaniska

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

Wojciechowice

Ćmielów

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec-Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Złota

Opatowiec

Złota

Opatowiec

Działoszyce


PtkanówPtkanów



ZborówekZborówek

StopnicaStopnica



ImielnoImielno

TokarniaTokarnia

MnichówMnichów


KossówKossów

SeceminSecemin

CzarncaCzarnca

BebelnoBebelno

KurzelówKurzelów



GoźliceGoźlice

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

OpatówWłoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Kielce

BałtówBałtów

GlinianyGliniany

7

9

74

42

7974

74

7

74

73

73

79

78

77

9

42

7

9

Kościół św. BartłomiejaSanktuarium Błogosławionego Jana Pawła II28-200 Staszówul. Szpitalna 3 tel. 15 864-31-21www.swbartlomiej.pl

Kościół Świętej TrójcySanktuarium Matki Bożej Pocieszenia28-210 Bogoriaul. Staszowska 9tel.15 867-40-19 www.parafia-bogoria.pl

43

Pieczołowicie odnawiany w ciągu ostatnich dwudziestu lat piękny baroko-wy kościół powstał w 1778 roku z fundacji Michała Konarskiego, dziedzica Bogorii i kasztelana sandomierskiego. Zbudowano go na miejscu wcześniejsze-go kościoła, do którego w roku 1626 sprowadzono z Krakowa obraz Jana So-chera przedstawiający Matkę Bożą Pocieszenia, który umieszczony w ołtarzu głównym kościoła zasłynął wielkimi łaskami.

Po renowacji i konserwacji obrazu w roku 2008, odbyła się uroczysta reintronizacja wizerunku Pani Bo-goryjskiej, a w rok później wydany został dekret potwierdzający, że świątynia w Bogorii jest Sanktu-arium Matki Bożej Pocieszenia.

Najważniejszym zabytkiem miasta jest położony w pobliżu rynku kościół parafialny św. Bar-tłomieja, nad którego portykiem widnieje data 1342. Kościół przebudowywany wielokrotnie w swojej długiej historii zatracił swoje pierwotne cechy gotyckie, z wyjątkiem masywnych przy-pór, wspierających ściany nawy. Wyjątkową wartość nadaje mu

natomiast manierystyczna kaplica Tęczyńskich wzniesiona na początku XVII wieku.

Wizerunek patrona kościoła, świętego Bartłomieja znajduje się na zasuwie obrazu z Ukrzyżowanym Chrystusem w późnobarokowym ołtarzu głów-nym. W kaplicy Tęczyńskich znajduje się natomiast rokokowy ołtarz z ob-razem Matki Bożej Różańcowej, a także rzeźbami św. Dominika i św. Róży z Limy z końca XVIII wieku.

Kościół św. Trójcy w Bogorii

Dojazd drogą nr 757, parking obok kościoła

Kościół św. Bartłomieja w Staszowie

Dojazd drogą nr 757, lub 765, 764 parking na terenie kościoła

Świętokrzyskie Miejsca Mocy | Staszów i okolice

Czarna

Kamienna

CzarnaW

isłoka

Wisła

Nida

Koprzywianka

Kamienna

Niedzica

Sanna

Biała Nida


Kamienna

Pilica

Nida

Czarna Nida

Szreniawa

Iłżanka

MAŁOPOLSKIE

MAZOWIECKIE

ŁÓDZKIE

PODKARPACKIE

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów


Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Działoszyce

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

OdrowążOdrowąż


BliżynBliżyn

WykusWykus



LipaLipa

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Baćkowice

Brody

IwaniskaIwaniska

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

Wojciechowice

Ćmielów

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec-Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Złota

Opatowiec

Złota

Opatowiec

Działoszyce


PtkanówPtkanów



ZborówekZborówek

StopnicaStopnica



ImielnoImielno

TokarniaTokarnia

MnichówMnichów


KossówKossów

SeceminSecemin

CzarncaCzarnca

BebelnoBebelno

KurzelówKurzelów



GoźliceGoźlice

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

OpatówWłoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Kielce

BałtówBałtów

GlinianyGliniany

7

9

74

42

7974

74

7

74

73

73

79

78

77

9

42

7

9

Kościół Świętej TrójcySanktuarium Matki Bożej Cudownej Przemiany26-035 Rakówul. Kościelna 5 tel. 41 353-50-11

Kościół reformatów św. Anny, wybudowany w 1641 roku, przebudo-wany w połowie XVIII wieku.

Kurozwęki – zespół pała-cowo-parkowy z hodowlą bizonów amerykańskich, mini zoo, labiryntem w polu kukurydzy, mu-zeum i wieloma innymi atrakcjami.

Kościół Wniebowzięcia NMP28-200 Staszów Kurozwęki, ul. Kościelna tel. 15 866-72-11

44

Parafia Świętej Trójcy została erygowana w Ra-kowie w roku 1646, czy-li w osiem lat po edykcie nakazującym arianom opuszczenie miasta, które doprowadzili do rozkwitu. Jak głosi na-pis na płycie umieszczo-nej nad wejściem do świątyni stanęła ona na miejscu zburzonego zboru ariańskiego.

Kościół parafialny posiada w ołtarzu głównym Obraz Matki Bożej słynący łaskami, na nim napis łaciński objaśnia: „Obraz Najświętszej Maryi zatwier-dzony został jako Cudowny dzięki słowom stu pięciu świadków w Roku Pańskim 1670”.

Kościół św. Trójcy w Rakowie

Dojazd drogą nr 754 i drogą nr 756, parking przy kościele

Kościół stanowi część zespołu klasztornego kanoników regularnych, w którego budynkach mieści się obecnie zakład opieki „Caritas”. Najstarsza część kościoła, obecne prezbiterium, pochodzi z XII wieku. Gotycka nawa ze sklepieniem krzyżo-wo żebrowym powstała w roku 1483, zaś barokowa kaplica grobowa lanckorońskich z ekspresyjnym średnio-wiecznym obrazem Chrystusa Bolesnego w końcu XVII wieku.

Kanonicy regularni prowadzili tu szkołę przyklasztorną z ob-szerną biblioteką. Być może dlatego kościół poszczycić się może księgami parafialnymi od roku 1585.

Kościół Wniebowzięcia NMP w Kurozwękach

Dojazd drogą 765 i drogą 764, parking przy rynku


Kościół Świętego Władysława28-225 Szydłówul. Staszowska 15tel. 41 354-51-43www.szydlow.kielce.opoka.org.pl

Średniowieczny zespół miejski w obrębie dobrze zachowanych murów z Bramą Krakowską, zamkiem królewskim, oryginalną synagogą fun-dowaną przez Kazimierza Wielkiego oraz Muzeum Regionalnym z ekspozycją produktów dawnego miejscowego rzemiosła.

Kościół filialny parafii Świętego Władysława28-225 Szydłówul. Staszowska 15tel. 41 354-51-43www.szydlow.kielce.opoka.org.pl

45

Kościół św. Władysława to budowla gotycka z czerwonej cegły z wykorzystaniem piaskow-ca do detali architektonicznych. Wzniesio-na w 1355 roku z fundacji króla Kazimierza Wielkiego na miejscu wcześniejszego kościoła drewnianego. Przebudowana wielokrotnie od-zyskała gotycki wygląd w XX wieku.

Zabytkowe wyposażenie kościoła jest dość skromne. Warto zwrócić uwagę na późnorene-sansowy ołtarz główny z XVII wieku, w któ-rym znajdują się późnogotyckie rzeźby Matki Boskiej z Dzieciątkiem i św. Jana Ewangelisty z początku XVI wieku, barokowe obrazy św. Kazimierza i Floriana oraz XIX-wieczny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem.

To najstarszy zabytek Szydło-wa i choć brak jest dokładnych danych przypuszcza się, że po-wstał już w wieku XII. Dwa stulecia później odbudowany został z polecenia Kazimierza Wielkiego. Na XIV wiek dato-wane są odkryte podczas remon-tu po ostatniej wojnie niezwykle piękne polichromie gotyckie, wyobrażające sceny z ostatnich dni życia ziemskiego Jezusa oraz dwa cykle – Siedem Radości i Siedem Grzechów Głównych. Polichromie są poddawane obecnie konserwacji.

Kościół św. Władysława w Szydłowie

Dojazd drogą 756 lub drogą 765, parking przy Bramie Krakowskiej

Kościół Wszystkich Świętych w Szydłowie

Dojazd drogą 756 lub drogą 765, parking przy Bramie Krakowskiej


Pustelnia Złotego Lasu 28-236 Rytwiany ul. Klasztorna 25 tel. 15 864-77-95www.pustelnia.com.pl

Z przewodnikiem:W sezonie (1 V – 30 IX) 8.00 – 20.00Poza sezonem (1 X – 30 IV) 9.00 – 16.00W murach pokamedul-skiego klasztoru funkcjo-nuje obecnie Centrum Terapeutyczne „Salus per Silentium” – „Zdrowie przez Ciszę”, oferujące pielgrzymom i turystom odwiedziny i pobyt w tym miejscu połączone z rekolekcjami, terapią i wypoczynkiem.

Kościół Świętych Idziego i Mikołaja28-133 PacanówZborówek 2tel. 41 376-51-87

46

Jeśli rytwiański las urzeka dzisiaj jako oaza ciszy i spokoju, to dla braci kamedułów przybyłych tu z zapro-szenia wojewody krakowskiego, Jana Magnusa Tęczyńskiego musiał być sam w sobie świętą pustelnią. Powsta-łe w połowie XVII wieku z włoskich planów, wzniesione rękami wybitnych artystów baroku zabudowania klasz-torne i sam kościół dopełniły pełnej harmonii przyrody i dzieła człowieka,

umożliwiając zakonnikom pełne modlitwy życie w tej pustelni w czasie kolejnych dwu stuleci.

Starannie restaurowany kościół Zwiastowania Najświętszej Marii Panny to prawdziwa perła architektury barokowej. Najbardziej niezwykłe jest to, że świą-tynia przetrwała do czasów obecnych w niezmienionej formie. Powściągliwość i jednolitość stylu architektury kościoła silnie kontrastuje z manierystycznym bogactwem wystroju wnętrza, w którym uwagę zwracają przede wszystkim stiu-kowe dekoracje ścian i sklepień i zawarte w nich zawarte zostały freski autorstwa ojca Venante da Subiaco, przeora rytwiańskiego eremu w latach 1629 – 1638.

Pustelnia Złotego Lasu w Rytwianach

Dojazd drogą nr 9 i drogą lokalną około 0,5 km, parking przy kościele

To jeden z najstarszych zachowanych drewnia-nych kościołów w Polsce. Jak mówi napis na belce tęczowej, wybudowany został w roku 1459. Jego ar-chaiczna sylwetka została niestety częściowo prze-słonięta, kiedy na początku XX wieku z fundacji Macieja Radziwiłła dobudowano do niego neoro-mańską obszerną nawę z czerwonej cegły. Drewnia-ny korpus o konstrukcji zrębowej z umieszczonymi wysoko niewielkimi okienkami nakryty jest ostrym dwuspadowym dachem pokrytym gontami i zwień-czonym delikatną sygnaturką. Późnogotycka rzeźba w ołtarzu głównym przedstawia świętego Mikołaja, zaś dwa skrzydła tryptyku z ok. 1500 roku przedsta-wiają wizerunki świętych Stanisława i Wojciecha. We wnętrzu jest wiele innych cennych zabytków sztuki sakralnej od gotyku po późny barok.

Kościół Świętych Idziego i Mikołaja w Zborówku

Dojazd drogą nr 79 i drogą lokalną z Łubnic przez Orzelec i Biskupice, parking przy kościele


Czarna

Kamienna

Czarna

Wisłoka

Wisła

Nida

Koprzywianka

Kamienna

Niedzica

Sanna

Biała Nida


Kamienna

Pilica

Nida

Czarna Nida

Szreniawa

Iłżanka

MAŁOPOLSKIE

MAZOWIECKIE

ŁÓDZKIE

PODKARPACKIE

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów


Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Działoszyce

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

OdrowążOdrowąż


BliżynBliżyn

WykusWykus



LipaLipa

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

IwaniskaIwaniska

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

Wojciechowice

Ćmielów

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec-Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Złota

Opatowiec

Złota

Opatowiec

Działoszyce


PtkanówPtkanów



ZborówekZborówek

StopnicaStopnica



ImielnoImielno

TokarniaTokarnia

MnichówMnichów


KossówKossów

SeceminSecemin

CzarncaCzarnca

BebelnoBebelno

KurzelówKurzelów



GoźliceGoźlice

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

OpatówWłoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Kielce

BałtówBałtów

GlinianyGliniany

7

9

74

42

7974

74

7

74

73

73

79

78

77

9

42

7

9

47

Busko-Zdróji okolice

Czarna

Kamienna

Czarna

Wisłoka

Wisła

Nida

Koprzywianka

Kamienna

Niedzica

Sanna

Biała Nida


Kamienna

Pilica

Nida

Czarna Nida

Szreniawa

Iłżanka

MAŁOPOLSKIE

MAZOWIECKIE

ŁÓDZKIE

PODKARPACKIE

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów


Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Działoszyce

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

OdrowążOdrowąż


BliżynBliżyn

WykusWykus



LipaLipa

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

IwaniskaIwaniska

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

Wojciechowice

Ćmielów

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec-Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Złota

Opatowiec

Złota

Opatowiec

Działoszyce


PtkanówPtkanów



ZborówekZborówek

StopnicaStopnica



ImielnoImielno

TokarniaTokarnia

MnichówMnichów


KossówKossów

SeceminSecemin

CzarncaCzarnca

BebelnoBebelno

KurzelówKurzelów



GoźliceGoźlice

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

OpatówWłoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Kielce

BałtówBałtów

GlinianyGliniany

7

9

74

42

7974

74

7

74

73

73

79

78

77

9

42

7

9

Kościół św. Leonarda 28-100 Busko-Zdrójul. Bohaterów Warszawytel. 41 378-40-80 tel. kom. 500 059 817

Obiekt po wcześniej-szym uzgodnieniu telefonicznym (500 059 817) udostępnia na ży-czenie mieszkająca obok pani Justyna Nurek.

Kościół Świętej Trójcy26-020 Chmielnik pl. Kościelny 7tel. 41 354-24-08

Obszerny rynek w Chmielniku z za-bytkowym układem urbanistycznym oraz synagogę wzniesioną w latach 1633 – 1634, pośrodku ówczesnej dzielnicy żydowskiej.

48

Zbudowany z drewna mo-drzewiowego kościół posiada konstrukcję zrębowo-słupową i trójkątny półszczyt, ozdobiony motywem promienistego „słoń-ca”. Umieszczona na kalenicy barokowa wieżyczka pełni rolę sygnaturki. Najważniejszym elementem wyposażenia pre-zbiterium jest późnobarokowy ołtarz, z figurą patrona kościoła – św. Leonarda. Płaskie stropy pokrywają barokowe polichromie. W kościele odprawiane są msze odpustowe w dniu patrona, czyli w niedzielę sąsiadującą najbliżej z dniem 6 listopada.

Na przylegającym do kościoła cmentarzu znajduje się zabytkowa płyta na-grobna rodziny Rzewuskich, z których wywodził się Feliks, założyciel uzdro-wiska Busko-Zdrój.

Kościół św. Leonardaw Busku-Zdroju

Dojazd drogą nr 751 i ulicą Armii Ludowej, obszerny parking przed kościołem

Najstarszym zabytkiem Chmielnika jest niewielki murowany i kryty gontem ko-ściółek św. Trójcy położony na miejscu dawnej osady – Starego Chmielnika. Kościół zbudowany został na początku XVI wieku, lecz budowla zawiera elementy starsze, pochodzące z wieku XIV. Losy tej świątyni były burzliwe. Po sprofanowaniu i znisz-czeniu wyposażenia w czasie reformacji, kościół pozbawiony starannej opieki chylił się stopniowo ku upadkowi i w końcu XVIII wieku został częściowo rozebrany. Po-zostawiono jedynie dawne prezbi-terium z ołtarzem – co tłumaczy nieco dziwne proporcje budowli.

Od czasu wybudowania nowego kościoła parafialnego w Chmielni-ku w końcu XVIII wieku świąty-nia pełniła rolę wyłącznie kaplicy cmentarnej i często jej stan tech-niczny był niezadowalający. Grun-towny remont wykonany został w końcu XIX wieku.

Kościół Świętej Trójcy w Chmielniku

Dojazd drogą nr 9 lub drogą nr 751 do ronda Republiki Ostrowieckiej

Świętokrzyskie Miejsca Mocy | Busko-Zdrój i okolice

Kościół śś. Piotra i Pawła Apostołów28-130 Stopnicapl. Piłsudskiego 1tel. 41 377-90-43www.stopnica4u.tnb.pl

Zespół klasztorny oo. sercanów, ufundo-wany przez Krzysztofa Ossolińskiego w 1639 roku. W jego murach pochowana została matka Jana Chryzostoma Paska, prawdopodobnie również sam twórca zasłużonych dla literatury polskiej „Pa-miętników”. Do klasztoru prowadzi droga nr 756 i krótka zadrzewiona aleja wzdłuż klasztornego muru na północ. Parking przy klasztornej bramie.

Kościół św. Bartłomieja Apostoła28-160 Wiślica Chotel Czerwony 55tel. 41 379-25-77

Rezerwaty przyrody „Przęślin” oraz „Góry Wschodnie” znajdujące się w odległości kilkuset metrów na wschód od kościelnego wzgórza.

49

W średniowieczu miejscowość nosiła nazwę Rubea Ecclesia – czyli Czerwony Kościół i była siedzibą najstarszej i najbardziej rozległej parafii pomiędzy Wiślicą a Chmielnikiem – o czym wspo-minał Jan Długosz.

Długosz był także fundatorem tutejszego kościoła św. Bartło-mieja, wzniesionego w roku 1450. Kościół położony jest wyjątkowo pięknie na skalistym, gipsowym wzgórzu w otoczeniu starodrze-wu. W jego wnętrzu znajdują się cenne zabytki ze średniowiecza – gotycki rzeźbiony krucyfiks z 1400 roku i tablica erekcyjna z 1450 roku z płaskorzeźbą Matki Boskiej z Dzieciątkiem.

Gotycki kościół farny św. Apo-stołów Piotra i Pawła w Stopnicy ufundowany został przez króla Kazimierza Wielkiego w 1349 roku, jako jeden z kościołów po-kutnych, które król wzniósł jako zadośćuczynienie za zabójstwo Marcina Baryczki. Budowla jest dokładnym odbiciem bazyliki kolegiackiej w Wiślicy i stanowi przykład tak zwanego gotyku

nadwiślańskiego. Najcenniejszym zabytkiem kościoła jest umieszczone w prezbiterium gotyckie antepedium z podobizną Kazimierza Wielkiego. Świątynia została odbudowana po niemal całkowitym zniszczeniu podczas walk w 1944 roku.

Kościół św. Bartłomieja w Chotlu Czerwonym

Dojazd drogą 776, i drogą lokalną na wschód około 1,7 km. Niewielki parking u stóp wzgórza

Kościół śś. Piotra i Pawła w Stopnicy

Dojazd drogą nr 73 lub 756, obszerny parking poniżej kościoła


Kościół Narodzenia NMP28-160 Wiślicaul. Długosza 22 tel. 41 379-20-39 www.parwislica.kielce.opoka.org.pl

W sezonie po kościele oprowadzają klerycy, poza sezonem pracownicy Muzeum Regionalnego Wiślicy, z którymi można również obejrzeć ekspozycję archeologicz-ną, telefon 041 379 21 64 lub 502 634 495

W udostępnionych do zwiedzania podzie-miach bazyliki obejrzeć można pozostałości dwóch

kościołów romańskich, z wieku XII i z wieku XIII oraz Płytę Orantów, natomiast w Pawilonie Archeologicznym pozostałości kościoła św. Mikołaja z X wieku wraz z prawdopodobną Misą Chrzcielną z roku 880.www.muzeum.wislica.pl zwiedzanie: codziennie w godz. 9.00 – 18.00www.muzeum.wislica.pl

50

Dzięki legendzie o plemieniu Wiślan, które-go książę przyjął chrzest od Wielkomorawian na sto lat przed Mieszkiem – a także dzięki niezwykłemu dziełu sztuki romańskiej, słyn-nej Płycie Wiślickiej, miejscowość Wiślica łączona jest mocno z pradziejami państwa polskiego.

Ta płyta posadzkowa, zwana także Płytą Orantów, odkryta została w podziemiach wiślickiej bazyliki w pozostałościach po wcze-snośredniowiecznym kościele. Na jastrychu wyryte zostały elementy dekoracyjne oraz przedstawienia figuralne z przyciągającymi wzrok postaciami osób oddających się żarliwej modlitwie, w których rozpoznaje się księcia Henryka Sandomierskiego – fundatora pierwszej wiślickiej bazyliki, jego najbliższych oraz otoczenie. Powstanie Płyty Orantów datowane jest na lata 1175 – 1177.

Druga romańska świątynia powstała na tym miejscu w XIII wieku. Jej trójnawowe sklepienie wsparte było na sześciu filarach, a przy zachodniej fasadzie znajdowały się dwie wieże zniszczone całkowice podczas Pierwszej Wojny Światowej.

Fundatorem obecnej wiślickiej bazyliki Narodzenia Najświętszej Marii Panny, wzniesionej w 1350 roku, był sam Kazimierz Wielki. To najstarszy i największy dwunawowy kościół w Polsce. Jego gotyckie, ostrołukowe sklepienie wsparte jest na trzech potężnych filarach dzielących wnętrze na dwie części.

Prezbiterium zwieńczone jest wysoko sklepieniem krzyżowo-żebrowym, a na jego ścianach zachowała się częściowo bizantyjsko-ruska polichromia, wykonana w latach 1397-1400. Przed umieszczonym na ołtarzu posągiem Madonny z około 1300-go roku miał modlić się o zjednoczenie kraju, ukrywający się w Wiślicy, Wła-dysław Łokietek.

Kościół jest stale otwarty do skupionej modlitwy i refleksji. Wysoko pod białymi łukami sklepienia ścigają się bezgło-śnie jaskółki. Obok kościoła niemal równie wysoko wznosi się masyw-na dzwonnica z czerwonej cegły, ufundowana przez Jana Długosza, dzięki któremu powstał również w roku 1460 dom dla kanoników i wikariuszy kolegiaty, nazywany obecnie Domem Długosza.

Bazylika kolegiacka Narodzenia NMP w Wiślicy

Dojazd drogą 776 i drogą 771, parking na wiślickim rynku


Czarna

Kamienna

Czarna

Wisłoka

Wisła

Nida

Koprzywianka

Kamienna

Niedzica

Sanna

Biała Nida


Kamienna

Pilica

Nida

Czarna Nida

Szreniawa

Iłżanka

MAŁOPOLSKIE

MAZOWIECKIE

ŁÓDZKIE

PODKARPACKIE

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów


Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Działoszyce

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

OdrowążOdrowąż


BliżynBliżyn

WykusWykus



LipaLipa

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

IwaniskaIwaniska

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

Wojciechowice

Ćmielów

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec-Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Złota

Opatowiec

Złota

Opatowiec

Działoszyce


PtkanówPtkanów



ZborówekZborówek

StopnicaStopnica



ImielnoImielno

TokarniaTokarnia

MnichówMnichów


KossówKossów

SeceminSecemin

CzarncaCzarnca

BebelnoBebelno

KurzelówKurzelów



GoźliceGoźlice

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

OpatówWłoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Kielce

BałtówBałtów

GlinianyGliniany

7

9

74

42

7974

74

7

74

73

73

79

78

77

9

42

7

9

51

Pińczówi okolice

Czarna

Kamienna

Czarna

Wisłoka

Wisła

Nida

Koprzywianka

Kamienna

Niedzica

Sanna

Biała Nida


Kamienna

Pilica

Nida

Czarna Nida

Szreniawa

Iłżanka

MAŁOPOLSKIE

MAZOWIECKIE

ŁÓDZKIE

PODKARPACKIE

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów


Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Działoszyce

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

OdrowążOdrowąż


BliżynBliżyn

WykusWykus



LipaLipa

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

IwaniskaIwaniska

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

Wojciechowice

Ćmielów

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec-Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Złota

Opatowiec

Złota

Opatowiec

Działoszyce


PtkanówPtkanów



ZborówekZborówek

StopnicaStopnica



ImielnoImielno

TokarniaTokarnia

MnichówMnichów


KossówKossów

SeceminSecemin

CzarncaCzarnca

BebelnoBebelno

KurzelówKurzelów



GoźliceGoźlice

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

OpatówWłoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Kielce

BałtówBałtów

GlinianyGliniany

7

9

74

42

7974

74

7

74

73

73

79

78

77

9

42

7

9

Kościół św. Jana Ewangelisty28-400 Pińczów ul. J. Piłsudskiego 4 tel. 41 357 50 00

Muzeum Regionalne w Pińczowie28-400 Pińczów ul. Piłsudskiego 2atel. 41 357-24-72 www.muzeumitpinczow.eu/news.php Czynne w sezonie 1.VI – 1 X wtorek. 8 – 15, środa – piątek. 8 – 15.30 sobota – niedziela 10 – 16.30. Poza sezonem środa – niedziela do 15.30

Przy Muzeum mieści sięCentrum Informacji czynne w tych samych godzinach.tel. 41 357-54-04

Renesansowa kaplica św. Anny na wzgórzu nad miastem od rynku 0,7 km ulicą Józefa Piłsudskiego (po drodze klasycystycz-ny pałac Wielopolskich).

Sanktuarium Matki Bożej Mirowskiej28-400 Pińczów ul. Klasztorna 29 tel. 41 357-20-84

Codziennie (oprócz czwartków) 8.00 – 17.00

52

Nad pińczowskim rynkiem domi-nuje sylwetka kościoła farnego pw. św. Jana Ewangelisty, który wchodził kie-dyś w skład zespołu klasztornego oo. paulinów, założonego przez kardynała Zbigniewa Oleśnickiego w 1449 roku. Imponująca budowla, pierwotnie go-tycka, przebudowana w stylu maniery-stycznym, połączona jest przewiązką z dawnym budynkiem klasztornym z XVII wieku.

Jest to współcześnie siedziba Muzeum Regionalnego w Pińczowie oraz Pińczowskiego Samorządowego Centrum Kultury. Muzeum przedstawia między innymi ekspozycje dotyczące pradziejów Ponidzia od paleolitu do wczesnego średniowiecza, przyrody Parków Krajobrazowych Ponidzia, a także sylwetki znanych postaci związanych z tym regionem – jak na przy-kład Adolfa Dygasińskiego pisarza, który akcję swoich powieści umieszczał często właśnie w tych okolicach.

Zespół klasztorny oo. paulinów w Pińczowie

Dojazd drogą nr 767 lub drogą 766 do centrum Pińczowa, parking w rynku

Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej znajduje się w ko-ściele Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny. Świąty-nia zbudowana została w roku 1607 dla oo. reformatów przez Zygmunta Myszkowskiego, biskupa krakowskiego, właściciela Mirowa. Styl architektoniczny budowli zwią-zany jest z późnym renesansem, co stanowi raczej rzad-kość w tych stronach.

Zabudowania klasztorne, w formie czworoboku, przy-legającego do południowej ściany kościoła, powstały w końcu XVIII wieku, a całość otoczona została murem tworzącym zadrzewiony dziedziniec przed wejściem do świątyni. Ufundowany przez Zygmunta Myszkowskiego i przywieziony przez niego z Rzymu obraz Matki Bożej, nazwanej później Mirow-ską, otoczony został szczególnym kultem od samego przybycia do Pińczowa ojców reformatów. W latach osiemdziesiątych XX wieku obraz został poddany bardzo drobiazgowej konserwacji z przywróceniem pierwotnych powłok malarskich. Ob-raz przedstawia Maryję z Dzieciątkiem w otoczeniu świętych biskupów Wojciecha i Stanisława. W roku 1992 nastąpiła uroczysta koronacja obrazu.

Zespół klasztorny oo. reformatów na Mirowie w Pińczowie

Dojście od rynku ulicą Batalionów Chłopskich, około 350 m

Świętokrzyskie Miejsca Mocy | Pińczów i okolice

Kościół Ducha Świętego i Matki Bożej Bolesnej28-400 Pińczów Młodzawy Małe 46tel. 41 357-92-47

Zwiedzanie codziennie

„Ogród na Rozstajach” – piękny prywatny ogród botaniczny, chluba Poni-dzia, poniżej kościoła.

Kościół Trójcy Świętej28-440 Działoszyceul. Pińczowska 8 tel. 41 352-60-25

Ruiny Starej Synagogi, zabytkowy cmentarz i fragmenty starej mało-miasteczkowej zabudowy.

53

Parafia działoszycka należy do bardzo starych. Pierwsza tutejsza świątynia wzniesiona została już w roku 1220 z fundacji Iwona Odrowąża, biskupa krakow-skiego. Obecny kościół powstał jako budowla gotycka w wieku XV-tym. Przebu-dowywany był wielokrotnie i powiększany – między innymi o kaplice św. Anny i Matki Bożej Różańcowej – obie z XVII wieku. W pierwszej kaplicy ponad ob-razem patronki znajduje się otaczany niegdyś wielkim kultem obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem zaś w drugiej kaplicy obraz Matki Bożej Szkaplerznej

Najstarszą część kościoła stanowi prezbiterium ze sklepieniem krzyżowo-żebro-wym oraz renesansowym ołtarzem głównym, w którym pomiędzy czterema kolumnami korynckimi znajdują się obrazy przedstawiające Trójcę Świętą i Ostatnią Wiecze-rzę. Zabytkowe stalle w zachodniej części prezbiterium ozdobione są malowidłami przedstawiającymi sceny ze Starego i Nowego Testa-mentu.

Kręta wiejska ulica prowadzi na szczyt wzgórza, gdzie w oto-czeniu wysokich drzew stoi póź-nobarokowy kościół Ducha Świę-tego i Matki Boskiej Bolesnej z pierwszej połowy XVIII wieku. Ta bazylika z bogato zdobioną fasadą i trzema nawami mogłaby być chlubą niemałego miasteczka i zaskakująco dostojnie wygląda na skraju łagodnie pofalowanych

pól, ciągnących się daleko na południe. Polnych dróg strzegą święci Jan Kanty i Jan Nepomucen, w barokowych kapliczkach z krucyfiksami.

Wnętrze wyjątkowo wysoko sklepionej nawy głównej prowadzi do ołtarza z otoczonym kultem obrazem Matki Bożej Bolesnej z XVII wieku. Nawy boczne tworzą rzędy kaplic, po trzy w każdej nawie, dodatkowo dwie kaplice znajdują się w ramionach transeptu.

Kościół Świętej Trójcy w Działoszycach

Dojazd drogą 768, niewielki parking w centrum, przy placu Partyzantów

Kościół Ducha Świętego i Matki Bożej Bolesnej w Młodzawach Małych

Dojazd z Pińczowa drogą 766 do Skrzypiowa, skąd drogą lokalną około 5 km na południe


Kościół św. Jana Chrzciciela28-400 Pińczów Zagość 12

W mijanych wcześniej Skorocicach znajduje się rezerwat przyrody z za-chowanymi unikalnymi formami krasu gipsowego z jego charakterystyczną roślinnością.

54

Na południowym skraju wsi, nad samą niemal Nidą kryje się wśród gęstych lip kamienna świątynia wzniesiona przez rycerzy Zakonu Maltańskiego, zwanych też Joannitami. Sprowadził ich do Polski w roku 1166 książę Henryk Sandomier-ski nadając im ziemie wokół Zagości.

Bracia wybudowali tu klasztor i szpital, po których nie zachowały się żadne ślady. Kościół powstał w końcu XII wieku, a choć przebudowywany w kolejnych

wiekach, zachował wiele rysów romańskich. Są to wyjątkowo masywne mury, wznie-sione z miejscowego wapienia, zamknięte półkoliście okienko w południowej ścianie prezbiterium oraz fragmenty pięknego fryzu arkadkowego na wschodniej ścianie nawy, a na ścianie szczytowej płaskorzeźby z wizerunkami syreny i trytona.

Na barokowe wyposażenie wnętrza składają się ołtarze, obraz i rzeźby z XVII i XVIII wieku.

Kościół św. Jana Chrzciciela w Starej Zagości

Dojazd z Młodzaw przez Chroberz drogami lokalnymi, obszerny parking przed kościołem.

Kapliczki przydrożne Ponidzia

Przydrożne figury, świątki i zadaszone kapliczki to stały element krajobrazu Polski ale nigdzie nie ma ich tylu i tak starych jak na Ponidziu. Najbardziej charakterystyczne dla okolic Pińczowa, Buska-Zdroju i Wiślicy to białe, rzeźbione w wapieniu pińczow-skim figury świętych, postawione na rozstajach dróg, czasem wśród pól, w miejscach kiedyś ważnych. Część z nich pochodzi jeszcze z wieku XVII i XVIII kiedy stawiane były powszechnie podczas kontreformacji jako dowód zerwania z herezją. Najstarsze to kapliczki słupowe, swoiste latarnie drogowe — jak ta z Widuchowy, wskazująca położe-nie barokowego kościółka na wzgórzu powyżej. Większość kapliczek pochodzi z wieku XIX, oprócz księży stawiali je dziedzice majątków ale także w coraz większym stopniu sami mieszkańcy wsi. Niestety wapień litotamniowy — ich główne tworzywo, jest tak łatwy w obróbce jak nietrwały i te piękne znaki Ponidzia wymagają coraz większej troski i kosztownych zabiegów konserwatorskich.


55

Kazimierza Wielkai okolice

Czarna

Kamienna

Czarna

Wisłoka

Wisła

Nida

Koprzywianka

Kamienna

Niedzica

Sanna

Biała Nida


Kamienna

Pilica

Nida

Czarna Nida

Szreniawa

Iłżanka

MAŁOPOLSKIE

MAZOWIECKIE

ŁÓDZKIE

PODKARPACKIE

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów


Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Działoszyce

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

OdrowążOdrowąż


BliżynBliżyn

WykusWykus



LipaLipa

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

IwaniskaIwaniska

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

Wojciechowice

Ćmielów

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec-Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Złota

Opatowiec

Złota

Opatowiec

Działoszyce


PtkanówPtkanów



ZborówekZborówek

StopnicaStopnica



ImielnoImielno

TokarniaTokarnia

MnichówMnichów


KossówKossów

SeceminSecemin

CzarncaCzarnca

BebelnoBebelno

KurzelówKurzelów



GoźliceGoźlice

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

OpatówWłoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Kielce

BałtówBałtów

GlinianyGliniany

7

9

74

42

7974

74

7

74

73

73

79

78

77

9

42

7

9

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego28-500 Kazimierza Wielka ul. Sienkiewicza 3tel. 41 352-14-43

Ustylizowana przez Tomasza Stryjeńskiego na obronną wieżę średnio-wieczna dawna budowla obronna. W baszcie mie-ści się Izba Regionalno-Turystyczna oraz punkt Informacji Turystycznej.

Kościół św. Mikołaja 28-512 Bejsce 232tel. 41 351-10-30 www.parafiabejsce.pl

Klasycystyczny pałac Bagińskich w sta-rym parku obok kościoła. Dziewiętnastowieczny architekt wykorzystał ten sam projekt przy budowie warszawskiego Belwederu.

56

To jedna z najpiękniejszych kaplic renesansowych w Polsce. Swą formą nawiązuje do architektury kaplicy Zyg-muntowskiej na Wawelu.

Gotycki kościół św. Mikołaja wybudo-wano w Bejscach pomiędzy XIV a XV wiekiem. W końcu wieku XVI właści-ciel Bejsc, wojewoda krakowski, Mikołaj Firlej, po śmierci żony Elżbiety, rozpo-czął budowę kaplicy – mauzoleum rodo-wego. Prace ukończył jego brat Henryk.

Powściągliwa, choć o wysokim kunszcie artystycznym, architektura kaplicy skry-wa niezwykle bogate wnętrze, zdominowane przez pełne manierystycznej ekspresji wznoszące się w górę kaskadowo płaskorzeźby monumentalnego nagrobka. Stosun-kowo łatwo poddający się obróbce wapień pińczowski umożliwił nadanie dekora-cjom nagrobka fantastycznych form smoków, bazyliszków i motywów roślinnych.

Najstarszym zabytkiem Ka-zimierzy Wielkiej jest kościół Podwyższenia Krzyża Świętego wybudowany przez kasztelana krakowskiego, Stanisława War-szyckiego w 1633 roku na miejscu starszego kościoła drewnianego. W końcu dziewiętnastego wieku świątynia po rozbudowie uzyska-ła współczesny wygląd z nieco niż-szym i węższym od nawy prezbite-rium. Od lat osiemdziesiątych XX wieku prowadzone są w niej prace remontowe i konserwacyjne, dzięki którym przywracany jest pełny blask wszystkich detali wyposażenia.

W barokowym ołtarzu głównym znajduje się obraz ze sceną Ukrzyżowania, przypisywany Franciszkowi Smuglewiczowi, w ołtarzach bocznych barokowy obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem oraz obraz świętego Franciszka Salezego. Na ścianach naw epitafia kamienne z XVIII i XIX wieku.

Kaplica Firlejów w Bejscach

Drogą nr 79, i drogą lokalną przez Gaj i Morawiany, 5 km, parking przed wejściem do pałacu

Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Kazimierzy Wielkiej

Dojazd drogą nr 768 lub drogą nr 776, parking przy kościele

Świętokrzyskie Miejsca Mocy | Kazimierza Wielka i okolice

Kosciół św. Jana Chrzciciela28-530 Skalbmierzul. Partyzantów 2tel. 41 352-90-25 www.skalbmierz.kielce.opoka.org.pl

Kościół św. Jakuba Apostoła28-520 Opatowiecul. Nowokorczyńska 2tel. 41 351-80-14

Pomnik Józefa Piłsudskie-go przed przystanią promu przez Wisłę i Dunajec

57

Historia Opatowca sięga jedenastego wieku, kie-dy powstała wieś, a następnie miasto należące do opactwa benedyktynów z Tyńca. Za czasów Bolesła-wa Wstydliwego opaci założyli tu klasztor domini-kanów, po którym pamiątką jest kościół św. Jakuba Starszego, wzniesiony pod koniec XV wieku na miejscu pierwszego kościoła św. Jacka z 1283 roku.

Świątynia została przebudowana w stylu baroko-wym w połowie XVII wieku. Kościół położony jest na skarpie wiślanej. Rozciąga się przed nim płaska perspektywa Powiśla Tarnowskiego z przymglonym zarysem gór na dalekim południu. Otwarte wnętrze zaprasza do modlitwy. Świątynia ma wystrój baro-kowy z pozostawioną odrobiną surowości gotyku.

Kościół św. Jakuba Starszego w Opatowcu

Dojazd drogą nr 79, parking przy plantach w Opatowcu

Historia tego potężnego kościo-ła, który jeszcze na początku XIX wieku był kościołem kolegiackim, jest długa, a architektura skompli-kowana. Na przełomie XII i XIII wieku powstała okazała świątynia romańska z dwiema czworoboczny-mi wieżami. W roku 1235 Konrad Mazowiecki przystosował budowlę do celów obronnych.

Kościół był rozbudowywany w ciągu XV wieku. Wzniesiono wówczas najpierw gotyckie nawy, a następnie prezbiterium, zachowując część dawnych murów prezbiterium oraz obie wie-że. W XVI wieku dobudowano przybudówkę z czerwonej cegły, mieszczącą wysoką, dwuprzęsłową zakrystię oraz kapitularz. Wieże natomiast podwyż-szone zostały w XIX wieku uzyskując dodatkowo neogotyckie hełmy.

W roku 1906 spaleniu uległ pochodzący z roku 1626 ołtarz główny. Obecny ołtarz jest jego repliką. Oprócz niego kościół posiada osiem ołtarzy bocznych barokowych, a także wiele tablic z epitafiami począwszy od wieku XVI-tego.

Kościół św. Jana Chrzciciela w Skalbmierzu

Dojazd drogą nr 768 i ulica Krótką, parking przed kościołem


Kościół św. Stanisława28-136 Nowy Korczyn ul. Franciszkańska 1tel. 41 377-10-30

Kościół Świętej Trójcy 28-136 Nowy Korczyn ul. Franciszkańska 1tel. 41 377-10-30www.parafianowykor-czyn.strefa.pl

58

Przejeżdżając przez Nowy Korczyn nie sposób nie zwrócić uwagi na gotycko-rene-sansową bryłę kościoła św. Trójcy, której widok nawet przypadkowemu turyście zdradza wyjątkową rolę historyczną tego miejsca. Miasto, lokowane przy ujściu Nidy do Wisły już w 1258 roku przez Bo-lesława Wstydliwego, szybko rozwijało się dzięki handlowi Wisłą, a od czasu kiedy Kazimierz Wielki zbudował tutaj zamek królewski zyskało również znaczenie poli-tyczne. Nowy Korczyn stał się drugim po Krakowie ośrodkiem władzy królewskiej.

Na manierystycznej fasadzie szczytowej świątyni znajdują się rzeźby Matki Boskiej z Dzieciątkiem, św. Elżbiety, św. Mikołaja oraz św. Wawrzyńca, a także płaskorzeźby z herbami Nowego Korczyna i Krakowa. We wnętrzu, do którego prowadzi kamienny portal z 1634 roku, uwagę przyciąga barokowy ołtarz główny z XVII wieku. W kaplicy św. Jana Kantego zachowane są fragmenty gotyc-kiego tryptyku przedstawiającego scenę opłakiwania Chrystusa. W obszernym wnętrzu kościoła Świętej Trójcy odbywały się sejmiki generalne prowincji małopolskiej, kontynu-ujące tradycję dawnych zjazdów rycerskich na zamku królewskim w Nowym Korczynie.

Najstarszym zabytkiem Nowego Korczyna jest zbudowany z czerwo-nej cegły gotycki kościół św. Stani-sława wchodzący w skład klasztor-nego zespołu pofranciszkańskiego. Kościół został ufundowany w 1257 roku przez Bolesława Wstydliwego i jego żonę św. Kingę, a rozbudowa-ny w XIV wieku przez Kazimierza Wielkiego. Prezbiterium kościoła posiada sklepienie krzyżowo-żebro-we z XIV wieku, zaś jego ściany pokryte są malowidłami przedstawiającymi sceny z ży-cia św. Stanisława. Zaskakująco bogate jest barokowe wyposażenie tego pierwotnie gotyckiego kościoła, z sześcioma ołtarzami bocznymi uzupełniającymi ołtarz główny, na którym umieszczony jest późnobarokowy obraz Wskrzeszenie Piotrowina.

Kościół Świętej Trójcyw Nowym Korczynie

Dojazd drogą nr 79 lub drogą nr 973, parking przy rynku

Kościół św. Stanisława w Nowym Korczynie

Dojazd drogą nr 79 lub drogą nr 973, parking przy rynku


59

Jędrzejówi okolice

Czarna

Kamienna

Czarna

Wisłoka

Wisła

Nida

Koprzywianka

Kamienna

Niedzica

Sanna

Biała Nida


Kamienna

Pilica

Nida

Czarna Nida

Szreniawa

Iłżanka

MAŁOPOLSKIE

MAZOWIECKIE

ŁÓDZKIE

PODKARPACKIE

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

Moskorzew

Nagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów


Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Działoszyce

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

OdrowążOdrowąż


BliżynBliżyn

WykusWykus



LipaLipa

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

IwaniskaIwaniska

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

Wojciechowice

Ćmielów

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Złota

Opatowiec

Złota

Opatowiec

Działoszyce


PtkanówPtkanów



ZborówekZborówek

StopnicaStopnica



ImielnoImielno

TokarniaTokarnia

MnichówMnichów


KossówKossów

SeceminSecemin

CzarncaCzarnca

BebelnoBebelno

KurzelówKurzelów



GoźliceGoźlice

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

OpatówWłoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Kielce

BałtówBałtów

GlinianyGliniany

7

9

74

42

7974

74

7

74

73

73

79

78

77

9

42

7

9

Opactwo Cystersów28-300 Jędrzejów ul. Klasztorna 20tel. 41 386-23-08

Muzeum im. Przypkow-skich w zabytkowej kamienicy przy rynku ję-drzejowskim. Zajmuje ono trzecie miejsce w świecie pod względem liczebności i wartości zegarów sło-necznych, po Planetarium w Chicago i Science Museum w Oxfordzie.

60

Zakon Cystersów został założony w 1098 roku we Francji w miejsco-wości Cîteaux koło Dijon. Rozwijał się tak dynamicznie, że już w połowie XI wieku posiadał blisko 350 opactw. Mnisi kultywowali skrajne ubóstwo i pustelniczy tryb życia. Stosując się jednak do zasady „Ora et labora”– módl się i pracuj, tworzyli z powodze-niem, w na pół jeszcze barbarzyńskiej Europie, ośrodki dobrze zorganizo-

wanej gospodarki opartej na ziemi i jej zasobach.Opactwo w Jędrzejowie zostało ufundowane

około roku 1140, jako filia burgundzkiego klasz-toru Morimond. Dziesięć lat później powstał przy nim, najstarszy w Polsce, szpital klasztorny. Z klasztorem związana jest postać bł. Wincen-tego Kadłubka, który zrezygnował z biskupstwa krakowskiego i został cystersem w Jędrzejowie. Zmarł tu w roku 1223 pozostawiając po sobie spuściznę kronikarsko-literacką odnoszącą się do najwcześniejszych czasów Królestwa Polskiego.

Archiopactwo cystersów znajduje się około 2,5 kilometra na północny zachód od rynku, prowadzi do niego ulica 11 Listopada. Kościół św. Wojciecha i bł. Wincentego Kadłubka, pierwotnie romański, wzniesiony został w XIII wieku a w kolejnych wiekach był wielokrotnie przebudowany. Jego obecny wystrój jest głównie ba-rokowy, choć we wnętrzu zachowały się fragmenty polichromii z XIII lub XIV wieku. Średniowieczną metrykę posiadają niektóre budynki klasztorne.

Arcydziełem polskiej sztuki organmistrzowskiej określa się tutejsze organy zbudowane w latach 1745 –1754. Są one nie tylko znakomitym, 42-głosowym instrumentem z zacho-wanymi w stanie niezmienionym rozwiązaniami mechanicznymi, ale i wyjątkowym dziełem sztuki, jednym z najważniejszych tego typu zabytków w Polsce. Na ję-drzejowskich organach wzorowa-ne były słynne organy oliwskie.

Klasztor Cysterski w Jędrzejowie

Dojazd drogą krajową nr 7, następnie drogą nr 78 i ulicą Wilanowską, parking przed klasztorem

Świętokrzyskie Miejsca Mocy | Jędrzejów i okolice

Kościół św. Mikołaja 28-313 Imielno ul. Kościelna 2tel. 41 385-12-23

Kościół św. Szczepana 28-300 JędrzejówMnichów 72tel. 41 387-35-22

Zabytkowy kościół w Mokrsku oraz niezwykła fortalicja w Sobkowie nad Nidą, około 8 kilometrów drogą lokalną na wschód przez Brus.

61

Budowla już na pierwszy rzut oka zdradza związki z architekturą klasztoru cystersów w Jędrzejowie. Białe ciosy pińczowskiego wapie-nia i wiele zachowanych oryginal-nych elementów romańskich to pamiątka po budowniczych ory-ginalnej świątyni powstałej dzięki cystersom w XIII wieku. Po prze-budowach i rozbudowach w XV i XVII wieku kościół zyskał cechy gotyckie i barokowe.

W trójnawowym wnętrzu znajduje się ołtarz główny, barokowy z pierw-szej połowy XVIII wieku oraz dwa ołtarze boczne, w kaplicach dobudo-wanych przy nawach w XVII wieku. W ścianie południowej kaplicy wmu-rowana jest płaskorzeźba gotycka z XV wieku przedstawiająca Chrystusa w studni. Są również epitafia szlacheckie, między innymi Mikołaja Mokr-skiego z herbem Jelita.

Kościół NMP i św. Mikołaja w Imielnie

Dojazd drogą nr 7 i drogą nr 78, z Motkowic drogą lokalną 3 km, parking przy kościele

Tutejszy kościół to jeden z najcenniejszych zabytków drewnianej sztuki sakralnej w Polsce i być może jedyny już w Europie kościół drewniany z wy-strojem wnętrza w stylu rokoko. Wybudowany na planie krzyża łacińskiego. Kryty blachą wielopłaszczyznowy dach wieńczy ośmioboczna kopuła z wie-życzką nakrytą cebulastym hełmem.

We wnętrzu zwraca uwagę rokokowy ołtarz z drewna modrzewiowego, w którym znajduje się słyną-cy łaskami obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem otoczony rzeź-bami czterech świętych. Jest też piękna drewniana ambona oraz również drewniana chrzciel-nica. W kruchcie południowej zobaczyć można XVIII-wieczny krucyfiks oraz kamienną kro-pielnicę.

Kościół parafialny św. Szczepana w Mnichowie

Dojazd drogą nr 7, parking przy kościele


Kościół św. Prokopa28-340 SędziszówKrzcięcice 35

Kościół Matki Bożej Częstochowskiej29-135 RadkówKossów 26tel. 34 354-11-01

62

Ten późnogotycki kościół z czerwo-nej, pokrytej patyną wieków cegły to architektoniczna rzadkość w tych stro-nach. Wybudowany na miejscu spa-lonego drewnianego kościoła w roku 1542 staraniem właściciela Krzcięcic, Jerzego Niemsty Kuli herbu Jastrzę-biec.

We wnętrzu zwraca uwagę gwiaź-dziste sklepienie z kamiennymi że-brami, których zworniki ozdobione są

herbami Jastrzębiec i Topór. W kaplicy, poświęconej Matce Boskiej Krzcięcic-kiej, znajduje się pomnik fundatora. Kościół posiada organy z drugiej połowy XVII wieku.

Kościół św. Prokopa w Krzcięcicach

Dojazd drogą nr 7 i drogą lokalną z Mierzawy 3 km, parking przy kościele

Drewniany kościół, dawniej pod wezwaniem Wszystkich Świętych, był kiedyś ozdobą niewielkiego szlacheckiego miasteczka, wspominanego już przez Jana Długosza. Obecny kościół zbudowany został w połowie XVII wieku. Wysoki, prosty dwuspadowy dach kryty gontami wieńczy niewiel-ka zdobiona wieżyczka na sygnaturkę. Dzwonnica, również drewniana, została wybudowana obok.

Mimo niewielu okien wnętrze kościoła jest dobrze oświetlone, ukazując skromne ale cenne wyposażenie. W ołtarzu głównym rzeźbionym w drewnie znajduje się obraz przed-stawiający Matkę Boską Często-chowską. Łuk tęczowy zdobi figura Chrystusa na krzyżu pochodząca z końca XVI wieku. Warto zwrócić też uwagę na późnobarokową am-bonę oraz pięknie zdobioną XVII-wieczną chrzcielnicę wykonaną z drewna.

Kościół Narodzenia Matki Bożej Częstochowskiej w Kossowie

Dojazd drogą nr 78 do miejscowości Chlewice i drogą lokalną ok. 3,5 km, parking przy kościele


63

Włoszczowai okolice

Czarna

Kamienna

Czarna

Wisłoka

Wisła

Nida

Koprzywianka

Kamienna

Niedzica

Sanna

Biała Nida


Kamienna

Pilica

Nida

Czarna Nida

Szreniawa

Iłżanka

MAŁOPOLSKIE

MAZOWIECKIE

ŁÓDZKIE

PODKARPACKIE

MoskorzewNagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów

MoskorzewNagłowice

OksaRadków

Słupia

Sędziszów

Sobków

Kije

Łubnice

Osiek

PołaniecPacanów


Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Działoszyce

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

Sulejów


Szydłowiec

Stąporków

Pińczów

Chmielnik

Skalbmierz

Słomniki

Przysucha


Koprzywnica

Koniecpol

Wąchock

Bodzentyn

Suchedniów

Zawichost

Morawica

Szydłów

Wolbrom

Skała

Szczekociny

Wiślica

Łopuszno

OdrowążOdrowąż


BliżynBliżyn

WykusWykus



LipaLipa

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

MaleniecFałków


Niekłań

SłupiaSmyków

Radoszyce

MniówZagnańsk

Masłów

Górno Bieliny

Gnojno

Łagów

Raków

Łoniów

Bogoria

Rytwiany

Boćkowice

Brody

IwaniskaIwaniska

Sadowie

Bodzechów Ożarów

Tarłów

Waśniów

KunówPawłów

Miedziana Góra

Wodzisław

Daleszyce

Tuczępy

Oleśnica

Pierzchnica

Wojciechowice

Ćmielów

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Iłża Lipsko

Skaryszew

Nowa Słupia

DwikozyWilczyce

LipnikObrazów

Samborzec

Strawczyn

Piekoszów

Sitkówka-Nowiny

Solec Zdrój

Nowy Korczyn

Bejsce

Złota

Opatowiec

Złota

Opatowiec

Działoszyce


PtkanówPtkanów



ZborówekZborówek

StopnicaStopnica



ImielnoImielno

TokarniaTokarnia

MnichówMnichów


KossówKossów

SeceminSecemin

CzarncaCzarnca

BebelnoBebelno

KurzelówKurzelów



GoźliceGoźlice

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Włoszczowa

Końskie

Jędrzejów

Miechów

Kazimierza Wielka

Staszów

Kolbuszowa

Mielec

Nowa Dęba

Sandomierz

Tarnobrzeg

Busko-Zdrój

Kielce


Starachowice

Skarżysko-Kamienna

Opatów

Kielce

BałtówBałtów

GlinianyGliniany

7

9

74

42

7974

74

7

74

73

73

79

78

77

9

42

7

9

Kościół Wniebowzięcia NMP29-100 Włoszczowa ul. Partyzantów 3tel. 41 394-28-88

Lasy wokół Włoszczowy, poprzez które prowadzi pętla szlaku rowerowego, znaki czerwone.

Kościół Wniebowzięcia NMP29-100 WłoszczowaKurzelówul. Sienkiewicza 3tel. 41 394-70-09

Drewniana kaplica św. Anny z XVII wieku stojąca na pobliskim cmentarzu.

64

Kościół Wniebowzięcia NMP we Włoszczo-wie to sanktuarium maryjne. W jego głównym ołtarzu znajduje się otaczany kultem XVII-wieczny obraz Matki Bożej Włoszczowskiej, opiekunki dzieci i rodzin. Ten szczególny charakter miejsca trwa od 27 maja roku 1642, kiedy Matka Boża, wraz ze świętymi Józefem i Joachimem objawiła się 9-letniej dziewczynce. W następnych latach wybudowano tu kaplicę, rozbudowaną w drugiej połowie XVII wieku do obecnej formy barokowego kościoła z neobaro-kową wieżą zegarową wzniesioną w wieku XIX. We wnętrzu podziwiać można także nagrobek Mikołaja Małachowskiego, kolatora świątyni oraz XVII-wieczny obraz św. Jana Kantego.

Kościół Wniebowzięcia NMP we Włoszczowie

Dojazd drogą 786 lub drogą 742, niewielki parking przy placu Wolności (rynek)

Gotycka kolegiata Wniebo-wzięcia NMP wybudowana zo-stała w roku 1360 przez biskupa Jarosława Bogorię Skotnickiego, bowiem Kurzelów, położony na średniowiecznym trakcie z Toru-nia przez Przedbóż do Krakowa, należał do biskupów gnieźnień-skich. Przy kolegiacie istniała szkoła, dzięki której miasto sta-ło się ośrodkiem nauki i kultury i w której kształcił się między innymi – Jan Brożek, astronom i matematyk, późniejszy profesor Akademii Krakowskiej.

Budowla zachowała cechy gotyckie z interesującą kamienną dekoracją otworów okiennych i drzwiowych. Obok kościoła stoi drewniana dzwonni-ca z XVII wieku. We wnętrzu warto zwrócić uwagę na sklepienie wsparte na jednym filarze środkowym, a także na kamienną chrzcielnicę gotycką z 1414 roku.

Kościół Wniebowzięcia NMPw Kurzelowie

Dojazd 785, parkin przy kościele

Świętokrzyskie Miejsca Mocy | Włoszczowa i okolice

Kościół św. Floriana i Wniebowzięcia NMP 29-100 Włoszczowa Czarnca 26tel. 41 394-45-85

Naprzeciw kościoła, w miejscu gdzie stał kiedyś dwór Czarnieckich, znaj-duje się park – arboretum ze ścieżką dydaktyczną.

Kościół św. Katarzyny i św. Jana Apostoła29-145 Secemin ul. Kościelna 2tel. 34 355-60-10

65

Kościół Wniebowzięcia NMP i św. Floriana w Czarncy po-wstał z fundacji Stefana Czar-nieckiego, hetmana polnego ko-ronnego, ostatniego właściciela Czarncy z tego rodu. Wczesno-barokowy kościół ukończony w roku 1659 stał się też jego mauzoleum. Oprócz prochów hetmana umieszczonych pier-wotnie w podziemnej krypcie,

znalazły się tutaj pamiątki po Czarnieckim: niewielki XVI-wieczny obraz Matki Bożej z ołtarza polowego hetmana, jego konny portret oraz naczynia i szaty liturgiczne jego fundacji.

W roku 1937 odbyło się uroczyste przeniesienie szczątków Stefana Czar-nieckiego z krypty do okazałego sarkofagu, umieszczonego w prezbiterium kościoła.

Kościół św. Floriana i Wniebowzięcia NMP w Czarncy

Dojazd drogą 786, następnie ulicą Szkolną i Kasztanową ok. 0,5 km, parking przy kościele

Ten gotycki, o prostej surowej bryle kościół z czerwonej cegły, ma długą i bogatą historię. Wzniesiony został w roku 1402 z fundacji wła-ściciela Secemina, Piotra Szafrańca, podkomorzego krakowskiego, rok po tym, jak z rąk Władysława Ja-giełły otrzymał on przywilej umoż-liwiający nadanie Seceminowi praw miejskich.

Kiedy w połowie XVI wieku Se-cemin stał się ważnym ośrodkiem kulturalnym i naukowym reformacji, Szafrańcowie zamienili kościół na zbór i znacznie go powiększyli. Formę szerokiej sali zborowej ma nawa kościoła, a prezbiterium jest zamknięte wielobocznie. Od 1617 roku ponownie jest świątynią katolicką. We wczesnobarokowym ołtarzu głównym znajduje się XVI- wieczny obraz Matki Bożej Częstochowskiej.

Kościół św. Katarzyny i Jana Ewangelisty w Seceminie

Dojazd drogą 786, następnie ulicą Kościelną, parking przy kościele


Kościół św. Małgorzaty 29-130 Moskorzew 182tel. 34 354-20-15

W sąsiedztwie kościoła pozostałości dworu Mo-skorzewskich z XIV wieku z parkiem, w którym znajdują się źródła Białej Nidy.

Kościół Narodzenia NMP29-100 Włoszczowa Bebelno 45tel. 41 394-66-20

66

Kościół wybudowany przez kolejnego dostoj-nika dworu Władysława Jagiełły, podkancle-rzego koronnego Klemensa Moskorzewskiego, właściciela licznych dóbr w Małopolsce, funda-tora prebend w katedrze wawelskiej i jednego z założycieli uniwersytetu. Po śmierci fundator pochowany został w tutejszym kościele.

Murowany z czerwonej cegły kościół gotycki z ostrymi łukami kamiennych portali ukończo-ny został w roku 1394. Po blisko półwiecznym epizodzie protestanckim kościół trwał w nie-zmienionym kształcie do końca XIX wieku, kiedy został gruntownie odrestaurowany przez Potockich, ówczesnych właścicieli Moskorze-wa. Barokowy ołtarz główny, z rzeźbą świętej Małgorzaty, pochodzi z pierwszej połowy XVIII wieku, starsze są oba ołtarze boczne oraz kamienne epitafia.

Kościół św. Małgorzaty w Moskorzewie

Dojazd drogą nr 78, następnie drogą lokalną 0,5 km na północ

Obecny kościół powstał w roku 1745 na miejscu wcześniejszych dwu ko-lejnych kościołów drewnianych. Ufundowany przez miejscowych dziedziców Antoniego i Karola Bystrzanowskich, przetrwał w nie-zmienionej postaci do roku 1901, kiedy poddany został remontowi i rozbudowie.

Jego niezwykłość polega na tym, że w przeciwieństwie do większości drewnianych kościołów, których ściany impregnowane są od wieków

na ciemno, ten jest pomalowany na jasny stalowy błękit. Niecodzienny kształt ma również wolno stojąca drewniana dzwonnica w tych samych barwach.

Wyposażenie wnętrza kościoła – ołtarz główny i dwa ołtarze boczne po-chodzą z XIX wieku, ale zawierają zdobienia znacznie starsze.

Kościół Narodzenia NMP w Bebelnie

Dojazd z Kossowa drogami lokalnymi przez Radków i Krasów około 9 km, parking przy kościele


67

Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiegoal. IX Wieków Kielc 3, 25-516 Kielce

Realizacja: Appen — Multimedialna Agencja Wydawniczaul. Długa 4, 05-806 Komorówtel./fax 22 758- 08-12email: [email protected]: Sławomir KubisaWspółpraca redakcyjna i korekta: Sylwia Skuta i Małgorzata WładyszewskaZdjęcia na okładkach: przód — Pińczów, kaplica św. Anny (Sławomir Kubisa), Opatów, kolegiata, Lament Opatowski (Krzysztof Pęczalski), To-karnia, kościół (A. Benicewicz-Miazga)tył — Kielce, katedra (Sławomir Kubisa), Wojciechowice, obraz Matki Bożej Szkaplerznej, XVIII wiek (Sławomir Kubisa), Chmielnik, kościół (Archiwum U.M. W.Ś.), Sulisławice, Sanktuarium Maryjne (I. Kapusta)Zdjęcia w tekście: Sławomir Kubisa, Szymon Kubisa, Krzysztof Pęczal-ski, A. Góra, A. Benicewicz-Miazga, A Góra. I. Kapusta, Anna Drzewiecka, Sylwia Skuta, M. Paszkowski, ks. Tomasz Lis, T. Kurczyna, GOS Szczecin, P. Pierściński, J. Oczkowski, Andrzej Staśkowiak, P. Rzuchowski, Paweł Cie-śla, Anna Suchanek, archiwum Powiatu Włoszczowskiego, archiwum Po-wiatu Starachowickiego, Małgorzata WładyszewskaOpracowanie graficzne i skład: Szymon KubisaDruk: Alterna, zakład Fundacji Źródła ŻyciaBudy Zasłona, ul. Źródlana 1, 96-320 Mszczonów

Październik 2011

Krzyż gotycki z około 1400 roku, pochodzący ze star-szego kościoła przy klasztorze bernar-dynów w Opatowie.(fot. S.Kubisa)

Urząd Marszałkowski Województwa Świętokrzyskiego25-516 Kielce, al. IX Wieków Kielc 3tel. 41 342 15 49, fax. 41 344 52 65

www.sejmik.kielce.plwww.wrota-swietokrzyskie.pl

www.swietokrzyskie.travel

68

Świętokrzyskie miejsca mocy

Documents