SSựự xuxuấấtt hihiệệnn ccủủaa dândân ssốố trôitrôi nnổổiittạạii ccáácc ththàànhnh phphốố llớớnn ccủủaa ViViệệtt NamNam

Patrick GubryChuyên gia về dân số

UMR “Phát triển và xã hội”(IRD-Université Paris 1)patrick.gubry@ird.fr

Gặp gỡ Hà Nội :Kinh nghiệm của Pháp tại Việt Nam

trong lĩnh vực đô thị27-28 tháng 5 năm 2014

HaiHai ththàànhnh phphốố llớớnn ccủủaa ViViệệtt NamNam

Thống kê năm 2009

Hà Nội : 6,5 triệu dân• Trong đó 2,6 triệu dân đô thị (41,0 %)• Mức tăng d.số đô thị hàng năm 1999-2009 : 5,6 %

Hồ Chí Minh : 7,2 triệu dân• Trong đó 6 triệu dân đô thị (83,3 %)• Mức tăng d.số đô thị hàng năm 1999-2009 : 5,0 %

DânDân ssốố đôđô ththịị ttạạii HHàà NNộộiivvàà HHồồ ChChíí MinhMinh ::

NhNhữữngng con scon sốố thithiếếuu cơcơ ssởở (1)(1)

Tra cứu Wikipedia cho các kết quả rất khác nhauvề dân số Hà Nội, tùy theo ngôn ngữ tra cứu :

Ví dụ 1 :

• Các kết quả này hoặc thiếu cơ sở khoa học,• Hoặc thiếu chính xác

DânDân ssốố đôđô ththịị ttạạii HHàà NNộộiivvàà HHồồ ChChíí MinhMinh ::

NhNhữữngng con scon sốố thithiếếuu cơcơ ssởở (2)(2)

• Tại một hội thảo về giao thông đô thị tại HCM năm 2008, những con số thiếu cơ sở về dânsố đã được đề cập tới:

Ví dụ 2 :

từ 6 đến 10 triệu dân …

SSựự hhììnhnh ththàànhnh ccủủaa«« dândân ssốố trôitrôi nnổổii »» (1)(1)

« Dân số trôi nổi »

Là bộ phận dân số thành thị tại ViệtNam chưa được biết đếnLà bộ phận dân số thành thị tại ViệtNam chưa được biết đến

« bất hợp pháp », « không khai báo», « kháchvãng lai », « dân di cư tạm thời » hoặc « dân di trú tạm thời»

Còn được mô tả bằng các từ ngữ khác, có vẻ phù hợp hơn …

• Tại nơi cư trú, có bốn loại giấy đăng ký tạm trúlà KT1, KT2, KT3, KT4

SSựự hhììnhnh ththàànhnh ccủủaa«« dândân ssốố trôitrôi nnổổii »» (2)(2)

Công tác thống kê dân số bao gồm :

Tất cả « người dân » thuộc các hộ gia đình sinhsống tại địa phương từ 6 tháng trở lên (thườngtrú), không tính các trường hợp đăng ký tạm trú

Không tính « khách vãng lai »Không tính « khách vãng lai »

SSựự hhììnhnh ththàànhnh ccủủaa«« dândân ssốố trôitrôi nnổổii »» (3)(3)

Với các điều kiện này, xuất hiện hai loại dân sốtrôi nổi thường cư trú tại thành phố trên 6 tháng/năm

1. Tại các hộ dân, những người không « khai báo » tại địa phương và thường cho rằng họ không phải là đối tượng « thường trú » mà là « khách vãng lai » do sợphải nộp phạt khi có « kiểm tra hộ khẩu »

2. Những người sống tại nơi làm việc (công nhân cáccông trường xây dựng, các khách sạn hoặc cửahàng…)

« Khách vãng lai giả »

Là khách vãng lai cókhai báo nhưng đượcxác nhận là đã ở tạithành phố trên 6 thángtrong năm vừa qua

Người sống tại nơilàm việc (+ 6 tháng)

Là người không sống tạihộ gia đình riêng mà ngủtại nơi làm việc và đã ở tạithành phố trên 6 thángtrong năm vừa qua

Dân số trôi nổi

Thường trú

Những người sốnghoặc có ý định sốngtại hộ gia đình riêngtừ sáu tháng trở lên

Khách vãng lai

Những người sống trongcác hộ gia đình riêng vàkhai báo sẽ chỉ sống tạiđay dưới 6 tháng

« Khách vãng lai thật »

Là những khác vãnglai có khai báo và được xác nhận đã ởthành phố dưới 6 tháng trong năm vừaqua

Thường trú Khách vãnglai

Hộ gia đình nhiềuthành phần

Phải được thống kêriêng

Dân số chọn mẫuTổng dân thường trú

Người sống tại nơilàm việc (- 6 tháng)

Là người không sống tạihộ gia đình riêng mà ngủtại nơi làm việc và đã ởthành phố dưới 6 thángtrong năm vừa qua

Hộ gia đìnhriêng

ƯƯớớcc ttíínhnh dândân ssốố trôitrôi nnổổii : : PhươngPhươngphpháápp đ đặặcc bibiệệtt

Một phương pháp đặc biệt cần được áp dụng để ướctính dân số trôi nổi :

• Cuộc Tổng điều tra dân số tại địa bàn và hai cuộc điều tra mang tính đại diện được thực hiện gầnđây, vào năm 2003 và 2007, đã được điều chỉnhcho phù hợp với mục tiêu này

• Đối với câu hỏi điều tra hộ gia đình, cần nắm đượcnhững đối tượng là « khách vãng lai » (có thể mộtsố sau đó sẽ được phân loại là « cư trú » tùy theothời gian sinh sống tại địa phương)

• Một tờ khai riêng được chuẩn bị sẵn để lấy thôngtin về những cá nhân không thuộc hô gia đình

KKếếtt luluậậnn : L: Lợợii ííchch ccủủaa viviệệcc nnắắmm đưđượợcc«« dândân ssốố trôitrôi nnổổii »»

• Quy hoạch đô thị : Thống kê dân số trôi nổi sẽlàm tăng quy mô dân số thành thị nếu một phầnkhách vãng lai sau đó sẽ được phân loại và được xếp vào đối tượng thường trú

• Lĩnh vực phi chính thức et người nghèo đô thị : Đại bộ phận người lao động trong lĩnh vực phi chính thức và những « người nghèo » đô thịthuộc loại này

• Các nghiên cứu hiện nay về lĩnh vực khôngchính thức và đói nghèo đô thị có thể bị sai lệch