symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl carvasz 2017/sessie b_2... · hartfalen...
TRANSCRIPT
![Page 1: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/1.jpg)
Symptomen bij hartfalen24 november 2017
M. AertsenVerpleegkundig specialist hartfalen
Diakonessenhuis Utrecht/Zeist
![Page 2: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/2.jpg)
Hartfalen
Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele afwijking van het hart. Deze afwijking dient objectief te zijn vastgesteld, meestal met behulp van echocardiografie (Multidisciplinaire Richtlijn Hartfalen, 2010)
![Page 3: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/3.jpg)
Wat is hartfalen?
• Activatie van het renine-angiotensine-aldosteron systeem (RAAS)
• Sympathicus Neurohumorale systeem
• Klachten en verschijnselen• Classificatie NHYA
![Page 4: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/4.jpg)
![Page 5: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/5.jpg)
Feiten en cijfers
• Hartfalen is een veel voorkomende ernstige aandoening met hoge mortaliteit en morbiditeit (o.a. frequente ziekenhuisopnames)
• Prevalentie neemt toe met de leeftijd• Prevalentie onder de Nederlandse bevolking
ongeveer 2 – 2,5%
![Page 6: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/6.jpg)
Epidemiologie
• Schatting: 100.000 - 150.000 mensen met hartfalen
• Prognose voor 2025 (RIVM): stijging tot 195.000 mensen met hartfalen
![Page 7: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/7.jpg)
Prognose en doodsoorzaken
• Afhankelijk van de oorzaak van hartfalen• Ongeveer 50% van de patiënten overlijdt binnen
5 jaar na het stellen van de diagnose• Bij ernstig hartfalen overlijdt ongeveer 50% van
de patiënten binnen een jaar
• Plotse dood 28%• Progressief hartfalen 23%• Maligniteit 20%• Andere oorzaken 29%
![Page 8: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/8.jpg)
Oorzaken hartfalen• Myocardinfarct • Coronairlijden• Hartritmestoornissen• Hartklepgebreken • Erfelijke hartziekten• Hoge bloeddruk• Hartspierziekten
(cardiomyopathie en myocarditis)
• Toxisch: alcohol, drugs, chemotherapie (bijv. adriamycine)
![Page 9: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/9.jpg)
![Page 10: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/10.jpg)
![Page 11: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/12.jpg)
Symptomen bij hartfalen
• Vaak niet specifiek
• Moeilijk vast te stellen
• Symptomen en tekenen zijn vooral moeilijk te herkennen bij obese personen en bij patiënten met chronische longaandoeningen
![Page 13: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/13.jpg)
![Page 14: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/14.jpg)
Classificatie volgens de New York HeartAssociation (NYHA)
Klasse 1 Geen klachten bij inspanning
Klasse 2 Lichte beperking bij inspanningGeen klachten in rust
Klasse 3 Ernstige beperking bij inspanningGeen klachten in rust
Klasse 4 Ernstige beperking bij inspanningOok klachten in rust
![Page 15: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/15.jpg)
Forward failure
Systolische dysfunctie: onvoldoende knijpkracht linker- of rechterkamer
minder bloed wordt uitgepompt verlaagd hart-minuutvolume (slagvolume x
hartfrequentie
![Page 16: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/16.jpg)
Backward failure
• Na de contractie blijft extra bloed in het hart achter * overvulling van de kamer* stuwing in het aanvoerende deel circulatie
boezems, longcirculatie en/of in de systeem circulatie
![Page 17: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/17.jpg)
Symptomen bij hartfalenLinkszijdig hartfalen• Kortademigheid• Nachtelijke
kortademigheid• Orthopnoe• VermoeidheidRechtszijdig hartfalen• Oedemen (benen, gelaat)• Opgezette buik (ascites)• Misselijkheid,
verminderde eetlust (vergrote lever met druk op de maag)
• Dyspnoe (pleuravocht)
![Page 19: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/19.jpg)
Verhoogde CVDJVP = Jugular Venous Pressure
![Page 20: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/20.jpg)
![Page 21: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/21.jpg)
![Page 22: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/22.jpg)
Invloed van hartfalen
• 75% heeft moeite met dagelijkse activiteiten
• 33% heeft depressieve symptomen
• 25% wordt binnen een maand weer opgenomen in ziekenhuis
![Page 23: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/23.jpg)
23
Hartfalen vermindert de kwaliteit van leven substantieel
![Page 24: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/24.jpg)
Verloop van ziekte
• Min of meer stabiele fase, gevolgd door een relatief korte periode van plotselinge en snelle achteruitgang
• Verloop met geleidelijke, maar progressieve achteruitgang, met tussentijdse ernstige episodes van acuut ziek zijn (exacerbaties)
• Verloop met in tijd moeilijk voorspelbare en langdurige achteruitgang zoals bij hoge ouderdom
![Page 25: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/25.jpg)
![Page 26: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/26.jpg)
Behandeling van hartfalen
Medicamenteus en niet-medicamenteus
Doel behandeling:* Oorzaak achterhalen* Progressie van hartfalen voorkomen* Behouden of verbeteren kwaliteit van leven* Verbetering van overleving
![Page 27: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/27.jpg)
![Page 28: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/28.jpg)
Overige behandelingen hartfalen
![Page 29: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/29.jpg)
![Page 30: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/30.jpg)
Hartfalenzorg
Hartfalenzorg
Diagnose
Behandeling
Informatie
Educatie
(psychosociale) begeleiding
Laagdrempelig bereikbaar
Juiste zorg op
juiste plek
Adequate respons op klachten
![Page 31: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/31.jpg)
Symptomen bij eindstadium hartfalen
• Dyspnoe, pijn, decubitus en depressie
• Doel behandeling = zoveel mogelijk kwaliteit van leven te handhaven
![Page 32: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/32.jpg)
Dyspnoe bij hartfalen
• Komt in laatste jaar van het leven voor bij 72% patiënten
• Angst voor verstikking• Bij onvoldoende reactie: morfine overwegen • Morfine uitsluitend voor bestrijding dyspnoe
(niet sedatie of bespoedigen overlijden) • Zuurstof• Evt. anxiolytica
![Page 33: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/33.jpg)
Pijn bij hartfalen
• Komt voor bij ca. 41% van de patiënten• Vooral gelokaliseerd in de buik (ten gevolge
van leverstuwing, darmischemie, ascites en obstipatie) en in de benen (ten gevolge van spierkrampen, oedeem, arteriële doorbloedingsstoornissen, diabetische neuropathie, arthrose en jicht)
• Bij 40% worden de pijnklachten als ernstig gegradeerd
![Page 34: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/34.jpg)
Misselijkheid en braken
• Leverstuwing en ascites • Medicatie evalueren die misselijkheid kan
veroorzaken• Anti-emeticum (metoclopramide)
![Page 35: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/35.jpg)
Dorst en droge mond
• Moeilijk /niet te bestrijden
• Extra vochttoediening meer kortademig
• Cave kans op schimmelinfecties bij diabetes en gebruik van corticosteroïden of antibiotica.
![Page 36: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/36.jpg)
Depressie en angst
• Bij ca. 23% van de patiënten is sprake van depressiviteit, variërend van een sombere stemming tot een ‘major depression'.
• Gecorreleerd met andere psychiatrische problematiek, ernstige mate van hartfalen en functionele beperkingen
• Miskenning• Voorkeur SSRI's (Selective Serontonin Re uptake
Inhibitor) boven tricyclische antidepressiva
![Page 37: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/37.jpg)
Conclusie• Hartfalen is een ernstige aandoening die
gepaard gaat met hoge ziektelast, frequente ziekenhuisopname en een grote kans op vroegtijdig overlijden
• Grote ontwikkelingen op het gebied van medicatie, devices en multidisciplinaire zorg
• Behandeling is gericht op verbetering van de kwaliteit van leven en overleving
![Page 38: Symptomen bij hartfalen 24 november 2017 - nvhvv.nl CarVasZ 2017/Sessie B_2... · Hartfalen Hartfalen is een complex van klachten en verschijnselen bij een structurele of functionele](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021914/5c73fb7c09d3f287228bb256/html5/thumbnails/38.jpg)
Dank voor uw aandacht