systeem aarde hfd 2. systeem aarde hfd 1: hoe wordt de aarde gevormd? hfd 2: hoe wordt de aarde...
TRANSCRIPT
Systeem aardeSysteem aarde
Hfd 2Hfd 2
Systeem aardeSysteem aarde
Hfd 1: hoe wordt de aarde gevormd?Hfd 1: hoe wordt de aarde gevormd? Hfd 2: hoe wordt de aarde Hfd 2: hoe wordt de aarde
afgebroken?afgebroken? Hfd 3: weer en klimaatHfd 3: weer en klimaat Hfd 4: natuurrampenHfd 4: natuurrampen
Systeem aardeSysteem aarde
2.12.1
De aardkorstDe aardkorst
Bestaat uit diverse Bestaat uit diverse soorten soorten gesteentes:gesteentes:
1. 1. StollingsgesteenteStollingsgesteente
2. 2. SedimentgesteenteSedimentgesteente
3. 3. MetamorfgesteenteMetamorfgesteente
StollingsgesteenteStollingsgesteente
Gevormd door Gevormd door afkoelend magma.afkoelend magma.
Dit is 95% van de Dit is 95% van de aardkorst.aardkorst.
SedimentgesteenteSedimentgesteente
Als los Als los (gesedimenteerd) (gesedimenteerd) materiaal (bijv materiaal (bijv zand) in elkaar zand) in elkaar wordt gedrukt en wordt gedrukt en nieuw gesteente nieuw gesteente vormt.vormt.
Metamorf gesteenteMetamorf gesteente
Gesteente dat door Gesteente dat door chemische chemische processen processen veranderd.veranderd.
Bijv diamantenBijv diamanten
VerweringVerwering
Gesteente wordt voortdurend Gesteente wordt voortdurend afgebroken (verwering) door:afgebroken (verwering) door:
- water- water
- wind- wind
- ijs- ijs
- temperatuursverschillen- temperatuursverschillen
- planten- planten
VerweringVerwering
MechanischMechanisch ChemischChemisch OrganogeenOrganogeen
Mechanische verweringMechanische verwering
Ontstaat door Ontstaat door temperatuursversctemperatuursverschillen. hillen.
Hierdoor zet Hierdoor zet gesteente uit en gesteente uit en krimpt het. Er krimpt het. Er ontstaan scheuren ontstaan scheuren waardoor de steen waardoor de steen uiteenvalt.uiteenvalt.
Chemische verweringChemische verwering
Ontstaat als Ontstaat als gesteente oplost gesteente oplost door chemische door chemische reactie.reactie.
Kalksteen lost Kalksteen lost bijvoorbeeld op bijvoorbeeld op door zure regen door zure regen (karstlandschappe(karstlandschappen)n)
KarstlandschapKarstlandschap
Door chemische Door chemische reacties lost een reacties lost een deel van het deel van het gesteente op.gesteente op.
Organogene verweringOrganogene verwering
De wortels van De wortels van planten kunnen het planten kunnen het gesteente uiteen gesteente uiteen doen vallen.doen vallen.
MassabewegingenMassabewegingen
Door verwering kan Door verwering kan het materiaal gaan het materiaal gaan schuiven schuiven (massabeweging).(massabeweging).
Een lawine of Een lawine of aardverschuiving is aardverschuiving is een goed een goed voorbeeld.voorbeeld.
Systeem aardeSysteem aarde
2.22.2
Verwering -> erosieVerwering -> erosie
Als het verweerde materiaal wordt Als het verweerde materiaal wordt verplaatst, spreek je van erosie.verplaatst, spreek je van erosie.
- Wind blaast zandkorrels mee- Wind blaast zandkorrels mee
- Rivier vervoert kiezels- Rivier vervoert kiezels
- IJs vervoert grote stenen- IJs vervoert grote stenen
- Zee geeft en neemt- Zee geeft en neemt
Erosie -> sedimentatieErosie -> sedimentatie
Wanneer materiaal ergens Wanneer materiaal ergens neergelegd wordt, spreek je van neergelegd wordt, spreek je van sedimentatie.sedimentatie.
Afbraak door rivierenAfbraak door rivieren
In het gehele stroomgebied van een In het gehele stroomgebied van een rivier, breekt het water gesteente af.rivier, breekt het water gesteente af.
Een rivier meandert.Een rivier meandert.
Meanderen: slingeren van de rivierMeanderen: slingeren van de rivier
In de buitenbocht In de buitenbocht erosieerosie
In de binnenbocht In de binnenbocht sedimentatiesedimentatie
Zo schuift de loop Zo schuift de loop langzaam op.langzaam op.
MeanderenMeanderen
Sedimentatie van de rivierSedimentatie van de rivier
Vaak legt hij kleine beetjes klei en Vaak legt hij kleine beetjes klei en zand neer. Harde stroming: zand. zand neer. Harde stroming: zand. Zachte stroming: kleiZachte stroming: klei
Sedimentatie van een rivier: Sedimentatie van een rivier: puinwaaierpuinwaaier
Rivieren creëren valleienRivieren creëren valleien
Afbraak door de zee: klifkustAfbraak door de zee: klifkust
Afbraak door de zeeAfbraak door de zee
Sedimentatie door de zee: Sedimentatie door de zee: aanslibbingskustaanslibbingskust
Afbraak door ijsAfbraak door ijs
GletsjerGletsjer
IJsmassa’s die zich IJsmassa’s die zich langzaam langzaam verplaatsen en verplaatsen en daarbij dalen daarbij dalen uitschuren.uitschuren.
Smelten snel door Smelten snel door klimaatveranderingklimaatverandering..
Groei en krimpGroei en krimp
Warme tijden en ijstijdenWarme tijden en ijstijden
InterglaciaalInterglaciaal
- ijs smelt- ijs smelt
- meer stromend - meer stromend waterwater
- zeespiegel stijgt- zeespiegel stijgt
- meer - meer sedimentatie en sedimentatie en erosieerosie
GlaciaalGlaciaal
- meer ijs en - meer ijs en gletsjersgletsjers
- zeespiegeldaling- zeespiegeldaling
- minder erosie en - minder erosie en sedimentatie.sedimentatie.
Sedimentatie door ijsSedimentatie door ijs
MorenemateriaalMorenemateriaal
Grote keien die door Grote keien die door het ijs vermalen het ijs vermalen worden tot een klei-worden tot een klei-achtig materiaal. achtig materiaal.
Laat nauwelijks water Laat nauwelijks water door. Ligt in Noord-door. Ligt in Noord-Nederland.Nederland.
Erosie door wind (deflatie)Erosie door wind (deflatie)
Sedimentatie door windSedimentatie door wind
Allemaal onderdeel van de Allemaal onderdeel van de gesteentekringloopgesteentekringloop
Systeem aardeSysteem aarde
WaterstromenWaterstromen
WaterkringloopWaterkringloop
Begrippen waterBegrippen water
EvapotranspiratieEvapotranspiratie TranspiratieTranspiratie EvaporatieEvaporatie