1

درس تحليل سيستم ها

:بخش چهارم پویایی شناسی سيستم

(نرم افزار ونسيم -سومقسمت ) System Engineering-Vensim software

مير سامان پيشوايي: مدرس

عضو هيأت علمي دانشکده مهندسي صنايع دانشگاه علم و صنعت ايران

pishvaee@iust.ac.ir & ms-pishvaee@aut.ac.ir

www.pishvaee.com

2 درس تحلیل سیستم ها پویایی شناسی سیستم ها: بخش چهارم

نــمای درس

مدلسازیوشبیهسازی

مفاهیماساسیپویاییشناسیسیستم

شبیهسازیدرنرمافزار

1

2

3

سایرروشهایشبیهسازیسیستمی 4

http://www.google.com/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&docid=IGYise3sj1NhaM&tbnid=81X8fccJaTygHM:&ved=0CAgQjRwwAA&url=http://graphic.ir/site-gallery/graphic-objects/D/%D8%A2%D8%B1%D9%85-%D9%88-%D9%84%D9%88%DA%AF%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-Daneshgah-Elm-Sanat&ei=mpIOUernOYXJhAf_g4GIDQ&psig=AFQjCNE5kF7QkJmtT4NWzKSRF-hdkEiU2Q&ust=1359995930988143http://www.google.com/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&docid=IGYise3sj1NhaM&tbnid=81X8fccJaTygHM:&ved=0CAgQjRwwAA&url=http://graphic.ir/site-gallery/graphic-objects/D/%D8%A2%D8%B1%D9%85-%D9%88-%D9%84%D9%88%DA%AF%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-Daneshgah-Elm-Sanat&ei=mpIOUernOYXJhAf_g4GIDQ&psig=AFQjCNE5kF7QkJmtT4NWzKSRF-hdkEiU2Q&ust=1359995930988143

2

درس تحلیل سیستم ها پویایی شناسی سیستم ها: بخش چهارم

مدلچیست؟• انواع مدل؟•اساسیی• کاربردهای

مدل؟

مدل سازیمدلسازیسیسیتمبیاقابلیییتراییرارویییا

سیسیتمپیشبنیرفتار .موردرمرکز

شبیه سازی

مدل سازی و شبیه سازی

درس تحلیل سیستم ها پویایی شناسی سیستم ها: بخش چهارم

....شبیهسازیسیستمهایاجتماعی،اقتصادی،زیستمحیطی،مدیریتیو

.استراهبردهایمدیریتیوسیاستگذاریابزاریروانمنددررحلیلوطراحی

مهندسیکنتیرلدررشیتههیاییماننید)وبازخوردنظریهکنترلسرمنشاپویاییشناسیسیستمها .استمحاسباتدیفرانسیلیومبتنیبر(ماانیکوبرق

برایاستفادهازاینابزارنیازیبهرسلطبرنظریهکنترلومحاسباتدیفرانسیلنیست

.Dynamo،AnyLogicوVensim،Ithink،Powersim:نرمافزارها

مدل سازی پویا

http://www.google.com/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&docid=IGYise3sj1NhaM&tbnid=81X8fccJaTygHM:&ved=0CAgQjRwwAA&url=http://graphic.ir/site-gallery/graphic-objects/D/%D8%A2%D8%B1%D9%85-%D9%88-%D9%84%D9%88%DA%AF%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-Daneshgah-Elm-Sanat&ei=mpIOUernOYXJhAf_g4GIDQ&psig=AFQjCNE5kF7QkJmtT4NWzKSRF-hdkEiU2Q&ust=1359995930988143http://www.google.com/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&docid=IGYise3sj1NhaM&tbnid=81X8fccJaTygHM:&ved=0CAgQjRwwAA&url=http://graphic.ir/site-gallery/graphic-objects/D/%D8%A2%D8%B1%D9%85-%D9%88-%D9%84%D9%88%DA%AF%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-Daneshgah-Elm-Sanat&ei=mpIOUernOYXJhAf_g4GIDQ&psig=AFQjCNE5kF7QkJmtT4NWzKSRF-hdkEiU2Q&ust=1359995930988143

3

درس تحلیل سیستم ها پویایی شناسی سیستم ها: بخش چهارم

شبیه سازی به روش پویایی شناسی سیستم ها

پویاییشناسیسیستم (از اجزای اصلی شروع و سپس جزئیات اضافه می شود)از باال به پایین مدل سازی

(خروجی مورد انتظاری حاصل می شود)است رفتار کل سیستم الزامیشناخت گردد ساختار کالن سیستم باید تعیین

.بین اجزای مدل در طول زمان ثابت است روابط در هر اجرا به ازای پارامترهای ثابت یکسان است نتایج

با جزئیات باال مناسب نیست برای موضوعات عملیاتی خرد پیچیده از روابط متغیرهای عموما انتزاعی حاالتی را برای سیستم تعیین می نماید حلقه های

درس تحلیل سیستم ها پویایی شناسی سیستم ها: بخش چهارم

مولفههایاصلی متغیرها•

انباشتونرخ• کمای•

رعییندردرونسیستم(:Endogenous)درونزا• رعیینازخارجسیستم(:Exogenous)برونزا•

سایه• روابطوابستگی• معادالت•

حلقههایرعادلیورقویتی

(CLD)نمودارعلّی

(SFD)نمودارانباشتوجریان

مفاهیم اساسی شبیه سازی پویا

Rateنرخ انباشت

کمکی

http://www.google.com/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&docid=IGYise3sj1NhaM&tbnid=81X8fccJaTygHM:&ved=0CAgQjRwwAA&url=http://graphic.ir/site-gallery/graphic-objects/D/%D8%A2%D8%B1%D9%85-%D9%88-%D9%84%D9%88%DA%AF%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-Daneshgah-Elm-Sanat&ei=mpIOUernOYXJhAf_g4GIDQ&psig=AFQjCNE5kF7QkJmtT4NWzKSRF-hdkEiU2Q&ust=1359995930988143http://www.google.com/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&docid=IGYise3sj1NhaM&tbnid=81X8fccJaTygHM:&ved=0CAgQjRwwAA&url=http://graphic.ir/site-gallery/graphic-objects/D/%D8%A2%D8%B1%D9%85-%D9%88-%D9%84%D9%88%DA%AF%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-Daneshgah-Elm-Sanat&ei=mpIOUernOYXJhAf_g4GIDQ&psig=AFQjCNE5kF7QkJmtT4NWzKSRF-hdkEiU2Q&ust=1359995930988143

4

درس تحلیل سیستم ها پویایی شناسی سیستم ها: بخش چهارم

پاسخ دهی دانشجویان به تمرین ها: مثال

درس تحلیل سیستم ها پویایی شناسی سیستم ها: بخش چهارم

متغیرهایانباشت

∫یا∑ :رجمیعی•

متغیرهاینرخمتناظرهرمتغیرانباشت متغیرانباشتموردبررسی؛همجنس• نرخورودی:راثیرمثبتبرمتغیرانباشت• نرخخروجی:راثیرمنفیبرمتغیرانباشت•

باقی:متغیرها کمای

ربدیلروابطواردبرمتغیرهای انباشتبهنرخ

تبدیل نمودار علّی به نمودار انباشت

http://www.google.com/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&docid=IGYise3sj1NhaM&tbnid=81X8fccJaTygHM:&ved=0CAgQjRwwAA&url=http://graphic.ir/site-gallery/graphic-objects/D/%D8%A2%D8%B1%D9%85-%D9%88-%D9%84%D9%88%DA%AF%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-Daneshgah-Elm-Sanat&ei=mpIOUernOYXJhAf_g4GIDQ&psig=AFQjCNE5kF7QkJmtT4NWzKSRF-hdkEiU2Q&ust=1359995930988143http://www.google.com/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&docid=IGYise3sj1NhaM&tbnid=81X8fccJaTygHM:&ved=0CAgQjRwwAA&url=http://graphic.ir/site-gallery/graphic-objects/D/%D8%A2%D8%B1%D9%85-%D9%88-%D9%84%D9%88%DA%AF%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-Daneshgah-Elm-Sanat&ei=mpIOUernOYXJhAf_g4GIDQ&psig=AFQjCNE5kF7QkJmtT4NWzKSRF-hdkEiU2Q&ust=1359995930988143

5

درس تحلیل سیستم ها پویایی شناسی سیستم ها: بخش چهارم

:متغیرانباشت جمعیت

:متغیرهاینرخ رولدومرگومیر

:متغیرکمای بهداشتمحیط

9

نمودار انباشت جمعیت: مثال

10 درس تحلیل سیستم ها پویایی شناسی سیستم ها: بخش چهارم

نمودار انباشت تمرین کالسی: 2مثال

http://www.google.com/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&docid=IGYise3sj1NhaM&tbnid=81X8fccJaTygHM:&ved=0CAgQjRwwAA&url=http://graphic.ir/site-gallery/graphic-objects/D/%D8%A2%D8%B1%D9%85-%D9%88-%D9%84%D9%88%DA%AF%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-Daneshgah-Elm-Sanat&ei=mpIOUernOYXJhAf_g4GIDQ&psig=AFQjCNE5kF7QkJmtT4NWzKSRF-hdkEiU2Q&ust=1359995930988143http://www.google.com/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&docid=IGYise3sj1NhaM&tbnid=81X8fccJaTygHM:&ved=0CAgQjRwwAA&url=http://graphic.ir/site-gallery/graphic-objects/D/%D8%A2%D8%B1%D9%85-%D9%88-%D9%84%D9%88%DA%AF%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-Daneshgah-Elm-Sanat&ei=mpIOUernOYXJhAf_g4GIDQ&psig=AFQjCNE5kF7QkJmtT4NWzKSRF-hdkEiU2Q&ust=1359995930988143

6

درس تحلیل سیستم ها پویایی شناسی سیستم ها: بخش چهارم

VENSIM

درس تحلیل سیستم ها پویایی شناسی سیستم ها: بخش چهارم

(Model Settings)تنظیمات

بازه زمانی•طول گام •

(1تا 0)

واحد زمان • (ثانیه تا سال)روش محاسبه •

عددی

http://www.google.com/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&docid=IGYise3sj1NhaM&tbnid=81X8fccJaTygHM:&ved=0CAgQjRwwAA&url=http://graphic.ir/site-gallery/graphic-objects/D/%D8%A2%D8%B1%D9%85-%D9%88-%D9%84%D9%88%DA%AF%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-Daneshgah-Elm-Sanat&ei=mpIOUernOYXJhAf_g4GIDQ&psig=AFQjCNE5kF7QkJmtT4NWzKSRF-hdkEiU2Q&ust=1359995930988143http://www.google.com/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&docid=IGYise3sj1NhaM&tbnid=81X8fccJaTygHM:&ved=0CAgQjRwwAA&url=http://graphic.ir/site-gallery/graphic-objects/D/%D8%A2%D8%B1%D9%85-%D9%88-%D9%84%D9%88%DA%AF%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-Daneshgah-Elm-Sanat&ei=mpIOUernOYXJhAf_g4GIDQ&psig=AFQjCNE5kF7QkJmtT4NWzKSRF-hdkEiU2Q&ust=1359995930988143

7

درس تحلیل سیستم ها پویایی شناسی سیستم ها: بخش چهارم

نوار ابزارهای اصلی

نوارابزار شبیه سازی•

ابزار ترسیم • (مولفه های مدل)

نوارابزار • تحلیل نتایج

نوارابزار عمومی•

22 درس تحلیل سیستم ها پویایی شناسی سیستم ها: بخش چهارم

درآمد و تبلیغات شرکت: مثال

oدرآمدآنناشیازفروشمحصولاستومحصوالتباقیمتثابتبهفروششرکتیرادرنظربگیریدکه.میرسند

oدرحسابرادرهردورهصرفربلیغاتمیکنددرآمدذخیرهشدهشرکتیکصدم.oشرکترازهشروعبهکارکردهاستودرحسابدرآمدیخوددرموقعشروعبهکارهزارواحدپولپسانداز

.داردoمشتریجذبمیکند4واحدپولربلیغاتدرهردوره100شرکتبهازاءهر.oنمودارمسئلهراکشیدهوآنرابرایدویستدورهشبیهسازیکنید.

http://www.google.com/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&docid=IGYise3sj1NhaM&tbnid=81X8fccJaTygHM:&ved=0CAgQjRwwAA&url=http://graphic.ir/site-gallery/graphic-objects/D/%D8%A2%D8%B1%D9%85-%D9%88-%D9%84%D9%88%DA%AF%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-Daneshgah-Elm-Sanat&ei=mpIOUernOYXJhAf_g4GIDQ&psig=AFQjCNE5kF7QkJmtT4NWzKSRF-hdkEiU2Q&ust=1359995930988143http://www.google.com/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&docid=IGYise3sj1NhaM&tbnid=81X8fccJaTygHM:&ved=0CAgQjRwwAA&url=http://graphic.ir/site-gallery/graphic-objects/D/%D8%A2%D8%B1%D9%85-%D9%88-%D9%84%D9%88%DA%AF%D9%88-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B9%D9%84%D9%85-%D9%88-%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA-Daneshgah-Elm-Sanat&ei=mpIOUernOYXJhAf_g4GIDQ&psig=AFQjCNE5kF7QkJmtT4NWzKSRF-hdkEiU2Q&ust=1359995930988143

8

23

سوال و بحث

و آخر دعوانارب العالمین الحمدهلل ان