system zarzĄdzania Środowiskowego - wymagania normy iso 14001:2004
DESCRIPTION
SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004. Grażyna Szydłowska. MIĘDZYNARODOWE NORMY dot. zarządzania środowiskowego. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/1.jpg)
SYSTEM SYSTEM ZARZĄDZANIA ZARZĄDZANIA
ŚRODOWISKOWEGO ŚRODOWISKOWEGO - wymagania - wymagania normy ISO normy ISO
14001:200414001:2004
Grażyna SzydłowskaGrażyna Szydłowska
![Page 2: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/2.jpg)
MIĘDZYNARODOWE NORMY dot. zarządzania środowiskowego
CEL - dostarczenie elementów do zbudowania skutecznego zarządzania
środowiskowego, który może:
• być zintegrowany z innymi wymaganiami dot. zarządzania,• pomóc organizacjom w osiągnięciu celów środowiskowych
i ekonomicznych,• wspierać w spełnieniu wymagań prawnych dot. ochrony
środowiska w zakresie działalności organizacji
![Page 3: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/3.jpg)
SERIA NORM dot. zarządzania środowiskowego
PN- EN ISO 14001 : 2005 Systemy zarządzania środowiskowego
– Wymagania i wytyczne stosowania
PN- EN ISO 14004 : 2005 Systemy zarządzania środowiskowego
– Ogólne wytyczne dot. zasad systemów
i technik wspomagających
PN- EN ISO 14050 : 2004 Zarządzanie środowiskowe
– Terminologia
PN- EN ISO 19011 : 2003 Wytyczne dot. auditowania systemów
zarządzania jakością i/lub
zarządzania środowiskowego
……………… dot. oceny cyklu życia, etykietowania, efektów środowiskowych itd..
Environmental management system EMS
![Page 4: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/4.jpg)
NORMA ISO 14001:2004
KOŃCOWY PROJEKT NORMY
15.11.200420.12.2004
Tłumaczenie
15.05.2005
14001:
2004
15.05.2006
![Page 5: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/5.jpg)
ISO 14001 : 2004
- Zawiera wymagania dot. EMS;
- Norma dot. tych aspektów,
które organizacja zidentyfikowała
i które może nadzorować oraz tych,
na które może mieć wpływ;
- Nie określa szczegółowych kryteriów
efektów działalności środowiskowej;
ISO 14004 :2004
- Zawiera wytyczne o charakterze informatycznym dot. ustanowienia,
wdrożenia, utrzymania i doskonalenia EMS
- Uwzględnia potrzeby SME;- Zapobiega błędnej interpretacji
wymagań zawartych w ISO 14001
- Podaje przykłady, opisy i rozwiązania;
- Jest spójna z modelem QMS zgodnego
z ISO 9001
ZNOWELIZOWANE NORMY DOT. EMS
![Page 6: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/6.jpg)
BUDOWA NORMY ISO 14001
1. Zakres normy
2. Powołania normatywne
3. Terminy i definicje /20/
4. Wymagania dot. systemu zarządzania środowiskowego
5. Załącznik A (informacyjny): Wytyczne dot. Stosowania niniejszej normy międzynarodowej
6. Załącznik B (informacyjny): Powiązanie ISO 14001:2004 z ISO 9001:2000
![Page 7: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/7.jpg)
P.3 TERMINY I DEFINICJE
3.8 SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO EMS
część systemu zarządzania organizacji, wykorzystywana do opracowania i wdrożenia jej polityki środowiskowej i zarządzania jej aspektami środowiskowymi.
UWAGA 1 system zarządzania jest zbiorem wzajemnie powiązanych elementów wykorzystywanych do ustanowienia polityki i celów oraz do osiągania tych celów.
UWAGA 2 System zarządzania obejmuje strukturę organizacyjną, planowanie, odpowiedzialność, praktyki, procedury, procesy i zasoby.
![Page 8: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/8.jpg)
P.3 TERMINY I DEFINICJE
3.16 ORGANIZACJA
spółka, korporacja, firma, przedsiębiorstwo, organ władzy lub instytucja, albo jakakolwiek ich część lub kombinacja, samodzielna lub nie, publiczna lub prywatna, o własnych zadaniach i administracji.
3.13 STRONA ZAINTERESOWANA
osoba lub grupa związana z efektami działalności środowiskowej organizacji albo na którą mają wpływ efekty jej działalności.
![Page 9: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/9.jpg)
NORMA ISO 14001:2004
Systemy zarządzania środowiskowego – wymagania i wytyczne stosowania
PLANUJ
WYKONAJSPRAWDŹ
DZIAŁAJ
ustal cele i procesy
wdróż procesymonitoruj i mierz
procesy
podejmij działania dot. ciągłego doskonalenia
![Page 10: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/10.jpg)
P 4.1 WYMAGANIA OGÓLNE
Organizacja powinna ustanowić, udokumentować, wdrożyć, utrzymywać i ciągle doskonalić EMS zgodnie z wymaganiami niniejszej normy międzynarodowej
oraz określić jak będzie spełniać te wymagania.
Organizacja powinna określić i udokumentować zakres EMS.
![Page 11: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/11.jpg)
Wstępny przegląd środowiskowyPN-ISO 14004:2005
Zaleca się aby obejmował cztery zasadnicze obszary:
identyfikację aspektów środowiskowych identyfikacje mających zastosowanie wymagań pranych
i innych sprawdzenie istniejących praktyk i procedur zarządzania
środowiskowego, łącznie z działaniami związanymi
z zaopatrzeniem i zawieraniem umów ocenę poprzednich sytuacji niebezpiecznych i awarii
![Page 12: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/12.jpg)
Najwyższe kierownictwo powinno określić politykę środowiskową organizacji i zapewnić, że w określonym zakresie EMS:
a. jest odpowiednia do charakteru, skali oraz wpływów na środowisko jej działań, wyrobów i usług,
b. zawiera zobowiązanie do ciągłego doskonalenia oraz zapobiegania zanieczyszczeniom,
c. zawiera zobowiązanie do spełnienia mających zastosowanie wymagań prawnych i innymi wymagań, do których organizacja się zobowiązuje i które dotyczą jej aspektów środowiskowych,
d. stanowi ramy do ustalenia i przeglądu celów oraz zadań środowiskowych,
e. Jest udokumentowana, wdrożona i realizowana,
f. Jest komunikowana wszystkim osobom pracującym dla lub w imieniu organizacji, oraz
g. jest publicznie dostępna.
P 4.2 POLITYKA ŚRODOWISKOWA
![Page 13: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/13.jpg)
3.6 ASPEKT ŚRODOWISKOWYelement działań organizacji lub jej wyrobów lub usług,
który może wzajemnie oddziaływać ze środowiskiem. UWAGA - znaczący aspekt środowiskowy to ten,
który ma lub może mieć znaczący wpływ na środowisko
3.7 WPŁYW NA ŚRODOWISKOkażda zmiana w środowisku, zarówno niekorzystna, jak i korzystna,
która w całości lub częściowo jest spowodowana
aspektami środowiskowymi organizacji.
P.3 TERMINY I DEFINICJE
![Page 14: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/14.jpg)
ASPEKTY I WPŁYWY ŚRODOWISKOWE
AspektyBezpośrednie - wynikają z działalności firmy
Pośrednie - są związane z pracą poddostawców, klientami
WpływyPozytywne - polepszają stan środowiska naturalnego
Negatywne - przyczyniają się do pogorszenie środowiska
![Page 15: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/15.jpg)
ASPEKTY ŚRODOWISKOWE
EMISJA GAZÓW
EMISJA HAŁASU
ZASTOSOWANIE PLASTIKOWEGO OPAKOWANIA DLA WYROBU
POWSTANIE ODPADÓW
ZUŻYCIE ODPADU W PROCESIE PRODUKCYJNYM
ZASTOSOWANIE OBIEGU ZAMKNIETEGO WODY
ZUŻYCIE SUROWCÓW
POBÓR WODY
POBÓR ENERGII
POWSTAWANIE ŚCIEKÓW
![Page 16: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/16.jpg)
ASPEKTY I WPŁYWY ŚRODOWISKOWE
Przykład aspektu i wpływu:
Aspekt - emisje do powietrza tlenków azotu, tlenków siarki, dwutlenku węgla, pyłu …………………..
Wpływ - zanieczyszczenie powietrza i chorobotwórczy wpływ na zdrowie człowieka, faunę i florę, zmiany klimatyczne, życie w środowiskach wodnych
Wpływ na środowisko to zmiana, która dokonuje się w środowiskuw wyniku aspektu środowiskowego
![Page 17: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/17.jpg)
ASPEKTY I WPŁYWY ŚRODOWISKOWE PN-ISO 14004:2005
Działanie / Wyrób Usługa
Aspekty Rzeczywiste i potencjalnewpływy
Działanie: Gospodarka ściekowa
Oczyszczanie ścieków przemysłu rolno-spożywczego
Wytwarzanie osadów (który jest stosowany w rolnictwie)
Poprawienie jakości gleby przez działanie substancji biogennych d
Wyrób: Klimatyzator
Eksploatacja urządzenia przez konsumenta
Zużycie energii elektrycznej c Uszczuplenie nieodnawialnych zasobów naturalnych
Koniec cyklu życia - likwidacja Wytwarzanie odpadów stałych c Wykorzystanie terenu
Odzyskanie i ponowne użycie komponentów Ochrona zasobów naturalnych d
Usługa: Konserwacja i naprawa
Postępowanie z chemikaliami i ich stosowanie
Niekontrolowane uwolnienia podczas sytuacji niebezpiecznych b
Zanieczyszczenie powietrzaZanieczyszczenie glebySzkody dla ludzi
Podzlecona naprawa klimatyzatora
Uwalnianie substancji niszczących ozon (tj. chłodziwa)
Niszczenie ozonu
![Page 18: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/18.jpg)
ASPEKTY ŚRODOWISKOWE
• Pobór wody
• Powstawanie odpadu – zużyty olej
• Emisja do powietrza CO2
• Generowanie hałasu
• Zużywanie przez wyrób dużej ilości energii
Woda
Zużyty olej
CO2
Hałas
Wyrób
![Page 19: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/19.jpg)
Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę/y:
a. identyfikowania AŚ – związanych z jej działaniami, wyrobami i usługami w ramach zakresu EMS – które może nadzorować i na które może wpływać, biorąc pod uwagę planowane lub nowe przedsięwzięcia albo nowe modyfikowane działania, wyroby i usługi oraz
b. określenia tych AŚ, które mają lub mogą mieć znaczący/e wpływ/y na środowisko.
Organizacja powinna dokumentować i stale aktualizować te informacje.
Organizacja powinna zapewnić, aby ZAŚ były uwzględniane przy ustanawianiu, wdrażaniu i utrzymywaniu jej EMS
P 4.3 PLANOWANIE
P 4.3.1 ASPEKTY ŚRODOWISKOWE (AŚ)
![Page 20: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/20.jpg)
ASPEKTY I WPŁYWY ŚRODOWISKOWE
DOSTAWCY
A S P E K T Y
KLIENT
zarządzamy
WPŁY W
Y
mierzymyEMS
![Page 21: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/21.jpg)
PROCES IDENTYFIKACJI ZNACZĄCYCH ASPEKTÓW ŚRODOWISKOWYCH
WYBÓR DZIAŁANIAWYROBU I USŁUG
IDENTYFIKACJAASPEKTÓW
ŚRODOWISKOWYCH
IDENTYFIKACJAWPŁYWÓW
NA ŚRODOWISKO
OCENA ZNACZENIAWPŁYWÓW
IDENTYFIKACJAZNACZĄCYCH ASPEKTÓW
ŚRODOWISKOWYCH
możliwość nadzoru
Warunki: - normalne- nietypowe- potencjalne
Oddziaływania: - negatywne- pozytywne- bezpośrednie- pośrednie
- Kryteria środowiskowe- Wymagania prawne i inne- Strona trzecia
![Page 22: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/22.jpg)
WPŁYWY NA ŚRODOWISKO
KRYTERIA OCENY
ZNACZĄCEWPŁYWY NA ŚRODOWISKO
ASPEKTYŚRODOWISKOWE
ZNACZĄCEASPEKTY
ŚRODOWISKOWE
OCENA ZNACZENIAWPŁYWÓW NA ŚRODOWISKO
![Page 23: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/23.jpg)
OCENA ZNACZENIAWPŁYWÓW NA ŚRODOWISKO
1. Kryteria środowiskowe
skala wpływu
dotkliwość wpływu
prawdopodobieństwo wystąpienia
czas trwania wpływu2. Mające zastosowanie wymagania prawne
3. Kwestie wewnętrznych i zewnętrznych stron zainteresowania
Np. związane z wartościami organizacji, wizerunek publiczny
ISO 14004
![Page 24: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/24.jpg)
KRYTERIA OCENY / przykład /
Kryteria oceny oparte są na:
- ocenie wpływu na środowisko [OŚ] - ocenie zgodności z prawem [OP]
Ocena wpływu na środowisko obejmuje:
- prawdopodobieństwo wystąpienia [PW]
- skala oddziaływania [SO]
- dotkliwość wpływu [DW]
![Page 25: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/25.jpg)
KRYTERIA OCENY / przykład /
OCENA WPŁYWU NA ŚRODOWISKO
OŚ = PW + SO + DW
OCENA ZGODNOŚCI Z PRAWEM
Aspekt środowiskowy, który nie posiada uregulowanej sytuacji prawnej dot. ochrony środowiska – otrzymuje max OŚ
![Page 26: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/26.jpg)
PROCES IDENTYFIKACJI ZNACZĄCYCH ASPEKTÓW ŚRODOWISKOWYCH
musi być prowadzony na bieżąco;
identyfikacji w pierwszej kolejności podlegają nowe lub zmodyfikowane procesy technologiczne, usługi lub wyroby
aktualizacja ZAŚ powinna automatycznie pociągać za sobą aktualizację opisów poszczególnych elementów EMS
![Page 27: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/27.jpg)
MATRYCA IDENTYFIKACJI ASPEKTÓW ŚRODOWISKOWYCH
DZIAŁANIE WYRÓBUSŁUGA
ASPEKTŚRODOWISKOWY
WPŁYW NA ŚRODOWISKO
OCENA
Suszenie koncentratu
ZZN
emisja pyłu
powstawanie ścieków zaolejonych
P WP WGiG GO HW
![Page 28: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/28.jpg)
Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę/y:
a. identyfikowania i posiadania dostępu do mających zastosowanie wymagań prawnych i innych wymagań, do których spełnienia organizacja się zobowiązała i które są związane z jej AŚ oraz
b. określenia, jak te wymagania stosują się do jej AŚ.
Organizacja powinna zapewnić, że mające zastosowanie wymagania prawne i inne, do których spełnienia organizacja się zobowiązała, zostały wzięte pod uwagę przy ustanawianiu, wdrażaniu i utrzymywaniu jej EMS.
P 4.3.2 WYMAGANIA PRAWNE I INNE
![Page 29: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/29.jpg)
Inne wymagania PN-ISO 14004:2005
• Porozumienia z władzami publicznymi
• Uzgodnienia z Klientami
• Dobrowolne zasady lub kodeksy postępowania
• Normy branżowe
• Dobrowolne zobowiązania dot. etykietowania środowiskowego lub zarządzania wyrobem,
• Zobowiązania publiczne lub jej macierzystej organizacji oraz
• Wymaganie korporacyjne
![Page 30: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/30.jpg)
P.3 TERMINY I DEFINICJE
3.9 CEL ŚRODOWISKOWY
ogólny cel środowiskowy, spójny z polityka środowiskową, który organizacja ustala sobie do osiągnięcia.
3.9 ZADANIE ŚRODOWISKOWE
szczegółowe wymaganie dotyczących efektów działalności, mające zastosowanie do organizacji albo jej części, wynikające z celów środowiskowych, które należy określić oraz zrealizować, aby osiągnąć te cele.
![Page 31: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/31.jpg)
Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać udokumentowane cele i zadania środowiskowe dla odpowiednich służb oraz na odpowied-nich szczeblach organizacyjnych.
Cele i zadania powinny być mierzalne, jeżeli jest to możliwe, oraz spójne z polityka środowiskową, łącznie z zobowiązaniami do zapobiegania zanieczyszczeniom, zgodności z mającymi zastosowanie wymaganiami prawnymi i innymi wymaganiami, do których spełnienia organizacja się zobowiązała oraz do ciągłego doskonalenia.
Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać program/y osiągania swoich celów i zadań. Program/y powinien/powinny obejmować:
a. przypisanie odpowiednim służbom oraz odpowiednim szczeblom organizacji odpowiedzialności za osiąganie celów i zadań oraz
b. Środki i terminy w których mają one być one osiągnięte.
P 4.3.3 CELE, ZADANIA I PROGRAM(-Y)
![Page 32: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/32.jpg)
PLANOWANIE W EMS
FIRMAStrategia, możliwości
WymaganianormYPOLITYKA
ZOBOWIĄZANIA
CELE ŚRODOWISKOWE
ZADANIA ŚRODOWISKOWE
PROGRAMY
![Page 33: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/33.jpg)
Kierownictwo powinno zapewnić dostępność zasobów niezbędnych do ustanowienia, wdrożenia, utrzymywania i doskonalenia EMS. Zasoby te obejmują zasoby ludzkie i specjalistyczne umiejętności, infrastrukturę organizacyjną, technologię i zasoby finansowe.
W celu umożliwienia skutecznego zarządzania środowiskowego, role, odpowiedzialność i uprawnienia należy określić, udokumentować i zakomunikować.
Najwyższe kierownictwo organizacji powinno wyznaczyć specjalnego/ych przedstawiciela/i kierownictwa, który/rzy niezależnie od innych odpowiedzialności, powinien/powinni mieć określone zadania, zakres odpowiedzialności i uprawnienia w celu:
a. zapewnienia, że EMS jest ustanowiony, wdrożony i utrzymywany zgodnie z wymaganiami niniejszej normy międzynarodowej,
b. przedstawiania najwyższemu kierownictwu sprawozdań z wyników funkcjonowania EMS w celu dokonania przeglądu, łącznie z zaleceniami dot. doskonalenia.
P 4.4 WDRAŻANIE I FUNKCJONOWANIE
P 4.4.1 ZASOBY, ROLE,
ODPOWIEDZIALNOŚĆ I UPRAWNIENIA
![Page 34: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/34.jpg)
Organizacja powinna zapewnić, że każda osoba wykonująca dla organizacji lub w jej imieniu zadania, które mogą mieć ZWŚ zidentyfikowane przez organizację, jest kompetentna dzięki odpowiedniemu wykształceniu, szkoleniu lub doświadczeniu, oraz powinna zachowywać związane z tym zapisy.
Organizacja powinna identyfikować potrzeby szkoleniowe związane z jej AŚ i jej EMS. Powinna ona zapewnić szkolenia lub podjąć inne działania, aby spełnić te potrzeby oraz powinna zachowywać związane z tym zapisy.
Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę/y, w celu uświadomienia osobom pracującym dla organizacji lub w jej imieniu:
a. znaczenia zgodności z polityką środowiskową i procedurami oraz wymaganiami systemu zarządzania środowiskowego,
b. ich zadań i odpowiedzialności w osiąganiu zgodności z wymaganiami EMS oraz
c. potencjalnych konsekwencji odstępstwa od ustalonych procedur.
P 4.4.2 KOMPETENCJE, SZKOLENIE I ŚWIADOMOŚĆ
![Page 35: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/35.jpg)
Uwzględniając AŚ i EMS organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę/y:
a. wewnętrznej komunikacji między różnymi szczeblami i służbami organizacji;
b. otrzymywania, dokumentowania i udzielania odpowiedzi w procesie komunikowania się z zewnętrznymi stronami zainteresowanymi.
Organizacja powinna podjąć decyzję, czy komunikować na zewnątrz informacje o ZAŚ oraz powinna udokumentować swoją decyzję. Jeśli organizacja podejmuje decyzję o komunikowaniu, powinna ustanowić i wdrożyć metodę/y dot. zewnętrznej komunikacji.
P 4.4.3 KOMUNIKACJA
![Page 36: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/36.jpg)
P.3 TERMINY I DEFINICJE3.4 DOKUMENT
informacja i nośnik. UWAGA 1 nośnikiem może być papier, dysk komputerowy
magnetyczny, elektroniczny lub optyczny, fotografia lub próbka wzorcowa lub kombinacja powyższych.
UWAGA 2 adaptacja z ISO 9000:2000 3.7.2.
3.19 PROCEDURA
ustalony sposób przeprowadzania działania lub procesu.
UWAGA 1 procedura może być udokumentowania lub nie.
UWAGA 2 adaptacja z ISO 9000:2000 3.4.5.
3.20 ZAPIS
dokument w którym przedstawiono uzyskane wyniki lub dowody
przeprowadzonych działań. UWAGA adaptacja z ISO 9000:2000 3.7.6.
![Page 37: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/37.jpg)
Dokumentacja EMS powinna zawierać: a. politykę, cele i zadania środowiskowe,b. opis zakresu EMS,c. opis głównych elementów EMS, i ich wzajemnego oddziaływania a także odniesienia do dokumentów związanych, d. dokumenty, w tym zapisy wymagane postanowieniami niniejszej
normy międzynarodowej oraze. dokumenty, w tym zapisy określone przez organizację jako niezbędne do zapewnienia skutecznego planowania, przebiegu i nadzorowania procesów, które są związane z jej ZAŚ.
P 4.4.4 DOKUMENTACJA
![Page 38: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/38.jpg)
Dokumenty wymagane przez EMS i niniejszą normę międzynarodową powinny być nadzorowane. Zapisy są szczególnym rodzajem dokumentu i należy je nadzorować zgodnie z wymaganiami w 4.5.4.
Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę/y:
a. zatwierdzania dokumentów i ich aktualizowania pod kątem ich adekwatności, zanim zostaną wydane,
b. przeglądu dokumentów i ich aktualizowania w razie potrzeby oraz ponow-nego zatwierdzenia,
c. zapewnienia, że zmiany i status aktualnych wydań dokumentów są zidenty-fikowane
d. zapewnienia, że odpowiednie wersje mających zastosowanie dokumentów są dostępne w miejscach ich użytkowania,
e. zapewnienia, że dokumenty są czytelne i łatwe do zidentyfikowania,
f. zapewnienia, że dokumenty pochodzące z zewnętrz, określone przez organi-zację jako niezbędne do planowania i działania EMS, są zidentyfikowane i ich rozpowszechnianie jest nadzorowane, oraz
g. zapobiegania niezamierzonemu stosowaniu nieaktualnych dokumentów i odpowiedniego ich oznaczania, jeżeli z jakichkolwiek powodów są zachowane.
P 4.4.5 NADZÓR NAD DOKUMENTAMI
![Page 39: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/39.jpg)
Organizacja powinna zidentyfikować i planować te operacje, które są związane ze zidentyfikowanymi, ZAŚ zgodnie z jej polityką, celami i zadaniami środowiskowymi w celu zapewnienia, że są one prowadzone w ustalonych warunkach przez:
a. ustanowienie, wdrożenie i utrzymywanie udokumentowanej/ych procedury/procedur w celu nadzorowania sytuacji, gdy jej/ich brak mógłby doprowadzić do odchyleń od polityki, celów i zadań środowiskowych oraz
b. określenie w procedurze/ach kryteriów operacyjnych oraz
c. ustanowienie, wdrożenie i utrzymywanie procedur dotyczących zidentyfikowanych ZAŚ związanych z wyrobami i usługami, wykorzystywanymi przez organizację, a także informowanie dostawców, w tym podwykonawców, o procedurach i wymaganiach, które maja zastosowanie.
P 4.4.6 STEROWANIE OPERACYJNE
![Page 40: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/40.jpg)
Zrozumienie potrzeb - zidentyfikuj operacje i działania- związane ze ZAŚ- sprawdź wymagania polityki i celów środowiskowych - sprawdź jakie masz zasoby- zadecyduj w których obszarach jest potrzeba opracowania procedur
- poznaj swój proces pracy- określ kryteria operacyjne - wyszczególnij środki pomiaru
- pokazuj rezultaty- oceń swoje pomiary
PLANOWANIE sterowania
operacyjnego
PROWADZENIEsterowania
operacyjnego
MONITOROWANIEsterowania
operacyjnego
POWRÓT W CELU
POPRAWY
STEROWANIE OPERACYJNE – planowanie działań
![Page 41: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/41.jpg)
• rodzaj działalności
• ZAŚ
• określenie operacji
• kryterium operacyjne
• wskaźnik efektów działalności środ.
• Gospodarka amoniakiem i wodą amoniakalną
• Emisja amoniaku i możliwość wycieku wody amoniakalnej
• Transport, magazynowanie, wykorzystanie amoniaku i wody amoniakalnej w procesie produkcji sody
• zgodne z wymaganiami dot. warunków transportu i magazynowania
• zużycie amoniaku nie wyższe niż 4kg na tonę sody
• brak emisji niezorganizowanej amoniaku
STEROWANIE OPERACYJNE przykład
![Page 42: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/42.jpg)
• Rodzaj działalności• ZAŚ • Określenie operacji
• Kryteria operacyjne
• Wskaźnik efektów działalności środ.
• Produkcja energii elektrycznej
• Emisja SO2 i pyłów z kotłów
• Obsługa kotłów - spalanie węgla• Utrzymanie optymalnych parametrów pracy
urządzeń kotłowych i towarzyszących
( należy podać wartość parametrów ).
Dokonywanie zakupów i podawanie do spalania węgla o odpowiedniej jakości
( należy podać wartość parametrów dot. jakości )
• wielkość emisji - zgodna z decyzją o emisji dopuszczalnej
STEROWANIE OPERACYJNE przykład
![Page 43: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/43.jpg)
Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę/y identyfikowania możliwych sytuacji niebezpiecznych i awarii, które mogą mieć wpływ/y na środowisko, oraz reagowanie na nie.
Organizacja powinna reagować na występujące sytuacje niebezpieczne i awarie oraz zapobiegać lub ograniczać związane z nimi niekorzystne wpływy na środowisko.
Organizacja powinna okresowo przeglądać i jeżeli to niezbędne, aktuali-zować swoje procedury gotowości i reagowania na awarie, w szczegól-ności po zaistnieniu awarii lub sytuacji niebezpiecznej.
Organizacja powinna okresowo sprawdzać takie procedury, jeżeli jest to wykonalne.
P 4.4.7 GOTOWOŚĆ I REAGOWANIE NA AWARIE
![Page 44: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/44.jpg)
Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę/y w celu regularnego monitorowania i wykonywania kluczowych charakterystyk swoich operacji, które mogą mieć ZWŚ. Procedura/y powinna/y obejmować dokumentowanie informacji w celu monitorowania efektów, stosowanych środków sterowania operacyjnego oraz zgodności z celami i zadaniami środowiskowymi.
Organizacja powinna zapewnić, że stosowane i utrzymywane wyposażenie do monitorowania i pomiarów jest wzorcowane lub sprawdzane oraz, że są zachowywane zapisy z tym związane.
P 4.5 SPRAWDZANIE
P 4.5.1 MONITOROWANIE I POMIARY
![Page 45: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/45.jpg)
Dokumentowanie zaplanowania poprawy efektów środowiskowych
ASPEKT CELE ZADANIA PROGRAMY WSKAŹNIKI STEROWANIE OPERACYJNE
MONITOROWANIE I POMIARY
PN-ISO 14004:2005
Aspekt
Zużycie oleju opałowego
Cele
Zmniejszenie zużycia zasobów nieodnawialnych
Zadania
Zmniejszenie zużycia oleju opalowego o 20% w ciągu roku (w stosunku do zużycia w bieżącym roku)
Programy
Zainstalowanie wydajniejszych palników
Wskaźniki
Zużycie oleju opałowego na godzinę pracy kotła
Sterowanie operacyjne
Procedury dokumentowania i zapisywania zużycia oleju
Monitorowanie i pomiary
Kwartalna ocena postępu realizacji planu przedsięwzięcia; comiesięczne śledzenie wielkości zużycia oleju
![Page 46: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/46.jpg)
4.5.2.1 Zgodnie z zobowiązaniem do zgodności organizacja powinna ustanowić wdrożyć i utrzymywać procedurę/y okresowej oceny zgodności z mającymi zastosowanie wymaganiami prawnymi.
Organizacja powinna utrzymywać zapisów wyników okresowych ocen.
4.5.2.2 Organizacja powinna oceniać zgodność z innymi wymaganiami, do których spełnienia się zobowiązała. Organizacja może połączyć tę ocenę zgodności z wymaganiami prawnymi wg 4.5.2.1 lub ustanowić odrębna/e procedurę/y.
Organizacja powinna utrzymywać zapisy wyników okresowych ocen.
P 4.5.2 OCENA ZGODNOŚCI
![Page 47: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/47.jpg)
Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę/y postępo-wania z występującymi niezgodnościami i potencjalnymi niezgodnościami oraz podejmowania działań korygujących i zapobiegawczych. Procedura/y powinna/y określać wymagania dot.:
a. identyfikowania i korygowania niezgodności oraz podejmowania działania/działań w celu ograniczenia jej/ich wpływu na środowisko,
b. badania niezgodności, określania ich przyczyn/y i podejmowania działań w celu uniknięcia ich ponownego wystąpienia,
c. oceny potrzeby podjęcia działania/działań mającego/ych na celu zapobiegania niezgodnością i wdrażanie odpowiednich działań w celu uniknięcia ich wystąpienia,
d. zapisywania wyników podjętego/ych działania/łań korygującego/ych i zapobie-gawczego/ych oraz
e. przeglądu skuteczności podjętego/ych działania/działań korygującego/ych i zapobiegawczego/ych.
Podjęte działania powinny być odpowiednie do skali problemu oraz wywołanego WŚ.
Organizacja powinna zapewnić, aby wszystkie konieczne zmiany zostały wprowadzone do dokumentacji systemu zarządzania środowiskowego.
P 4.5.3 NIEZGODNOŚCI ORAZ DZIAŁANIA KORYGUJĄCE I ZAPOBIEGAWCZE
![Page 48: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/48.jpg)
Organizacja powinna ustanowić i utrzymywać zapisy niezbędne do wyka-zania zgodności z wymaganiami EMS i niniejszej normy międzynarodowej, oraz zapisy osiągniętych wyników.
Organizacja powinna ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę/y identyfikowania, przechowywania, zabezpieczania, wyszukiwania i zacho-wywania zapisów przez określony czas i ich likwidacji.
Zapisy powinny być czytelne, możliwe do zidentyfikowania i prześledzenia.
P 4.5.4 NADZÓR NAD ZAPISAMI
![Page 49: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/49.jpg)
Organizacja powinna zapewnić, że audity wewnętrzne EMS są prowadzone w zapla-nowanych odstępach czasu w celu:
a. określenia, czy EMS jest:
1. zgodny z zaplanowanymi ustaleniami związanymi z zarządzaniem środowis-kowym, łącznie z wymaganiami niniejszej normy międzynarodowej oraz
2. właściwie wdrożony i utrzymywany, oraz
b. dostarczenia kierownictwu informacji o wynikach auditów.
Organizacja powinna zaplanować, ustanowić, wdrożyć i utrzymywać program/y auditów biorąc pod uwagę środowiskowe znaczenie rozważanych działań oraz wyniki wcześniejszych auditów.
Należy ustanowić, wdrożyć i utrzymywać procedurę/y auditowania, która/e ustala/ją:
- odpowiedzialność i wymagania dot. planowania i przeprowadzania auditów, przedstawiania wyników i zachowywania związanych zapisów,
- określenie kryteriów auditu, zakresu, częstości i metod.
Wybór auditorów i prowadzenie auditów powinny zapewniać obiektywność i bezstronność procesu auditu
P 4.5.5 AUDIT WEWNĘTRZNY
![Page 50: SYSTEM ZARZĄDZANIA ŚRODOWISKOWEGO - wymagania normy ISO 14001:2004](https://reader035.vdocuments.pub/reader035/viewer/2022062408/56813e05550346895da7e29e/html5/thumbnails/50.jpg)
Najwyższe Kierownictwo powinno przeprowadzić przegląd EMS organizacji w zaplanowanych odstępach czasu w celu zapewnienia jego stałej przydatności, adekwatności i skuteczności. Przeglądem tym należy objąć ocenianie możliwości doskonalenia i potrzebę zmian w EMS, łącznie z polityką środowiskową oraz celami i zada-niami środowiskowymi. Należy zachowywać zapisy z przeglądu zarządzania.
Dane wejściowe do przeglądu powinny obejmować: ….....
Dane wyjściowe z przeglądu zarządzania powinny obejmować: ........
P 4.6 PRZEGLĄD WYKONYWANY PRZEZ KIEROWNICTWO