SYSTEMY WIERSZA

Aneta Woźniak

WOLNY

TONICZNY SYLABOTONICZNY

SYLABICZNY

ŚREDNIOWIECZNY

WIERSZ

WIERSZ ŚREDNIOWIECZNY składniowo rymowy

Najstarszy typ wiersza. Wers tworzy pełne zdanie lub jego zamknięty

człon. Powstał z systemu recytacyjno-melicznego, związany

ze strukturą muzykalną, np. Bogurodzica.

Cechy:- nienumeryczny (zdaniowy) - układy rymów niejednolite- rymy parzyste gramatyczne AA BB CC- intonacja wznosząca do średniówki i opadająca po niej- asylabiczność – niejednakowa ilość sylab w wersie

WIERSZ SYLABICZNY

powstał w II poł. XVI w., odkrył średniówkę. Najczęściej jest

ośmiozgłoskowcem, jedenastozgłoskowcem (5+6) lub trzynastozgłoskowcem (7+6), np.

„Zemsta”, „Grażyna”, „Pan Tadeusz”.

Cechy:- taka sama liczba sylab w każdym wersie (4-17)- rymy żeńskie (najczęstsze)- akcent na przedostatniej sylabie- średniówka - przerzutnia – wers nie kończy się znakiem interpunkcyjnym

WIERSZ SYLABOTONICZNY

powstał pod wpływem inspiracji ludowej w XVIII / XIX w. Występuje w krótkich

utworach i pieśniach stylizowanych na ludowe. Stosowany głównie przez A.

Asnyka i M. Konopnicką.

Cechy:- wiersz numeryczny- stała liczba sylab w wersie (13-17)- stałe umiejscowienie sylab akcentowanych i jednakowa ich liczba w każdym wersie- średniówka- większa rytmizacja niż w wierszu sylabicznym

WIERSZ TONICZNY

powstał w II poł. XIX w. Za twórcę uważa się Jana Kasprowicza. Wybija się w nim rytm i tempo muzyczne strofy. Jednostkę

rytmiczną stanowi zestrój akcentowy. Są to szeregi trzy- i sześciozestrojowe.

Stosowali go: W. Broniewski, T. Gajcy, K. Iłłakowiczówna, J. Tuwim

Cechy:- numeryczny – oparty o stały zestrój akcentowy- występuje jednakowa ilość zestrojów akcentowych w każdym wersie, ale ich rozmieszczenie nie jest stałe- średniówka- brak przerzutni

WIERSZNUMERYCZNY

SYLABICZNY SYLABOTONICZNY TONICZNY

WIERSZ WOLNY

- zdaniowy, askładniowy, nieregularny o swobodnej budowie rytmicznej.

Zbliżony jest do prozy, bliski prozie zdaniowej. Stosowany w liryce refleksyjnej.

Typowy dla poezji współczesnej i awangardy: M. Białoszewski, Z. Herbert,

Cz. Miłosz.

Cechy:- zróżnicowana długość wersów- brak stałej liczby sylab i zestrojów akcentowych- brak interpunkcji i spójników- pełna swoboda autora w podziale na wersy- najważniejsze jest znaczenie słów

DZIĘKUJĘ!

Bibliografia:

Adam Kulawik, PoetykaSłownik terminów literackich