Szczelinowanie w procesie poszukiwania gazu z łupków

Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo SAul. M. Kasprzaka 25, 01-224 Warszawatel. +48 22 589 45 55, faks +48 22 691 82 73www.pgnig.pl

Utylizacja płynu szczelinującegoPo szczelinowaniu średnio 30 – 40% płynu wraca na po-wierzchnię. Może on być wykorzystany ponownie nawet do kilku kolejnych zabiegów. Przede wszystkim, jest więc on poddawany procesom recyklingu i odzysku. Natomiast pozostałości, które nie będą ponownie użyte, kierowane są do urządzeń podczyszczających lub oczyszczalni ścieków.

G a z p o w s t a j ą c y w   ł u p k a c h p o z o s t a j e z a m k n i ę t y w   s t r u k t u r z e s k a ł y. Ż e b y u w o l n i ć g o   n a   p o w i e r z c h n i ę , t r z e b a p o s z e r z y ć n a t u r a l n e s p ę k a n i a w   s k a l e . Z a b i e g t e n n a z y w a m y s z c z e l i n o w a n i e m h y d r a u l i c z n y m .

W   ż a d n y m z   b a d a n y c h e l e m e n t ó w n i e   s t w i e r d z o n o z a g r o ż e n i a d l a ś r o d o w i s k a .

Polscy eksperci o szczelinowaniuSzczelinowanie jest bezpieczne – takie wnioski płyną także z prac polskich specjalistów. Jednym z takich przykładów jest raport* przygotowany przez Państwowy Instytut Geologiczny na zlecenie Ministra Środowiska w 2011 r., dotyczący jedne-go z pierwszych w Polsce procesu szczelinowania na otworze Łebień LE-2H na Pomorzu. Badanie przeprowadzone w 2011 r. objęły monitoring sejsmiczny, emisje gazowe, pomiar hałasu, badanie powietrza, płyn szczelinujący oraz wody powierzch-niowe i podziemne. Naukowcy wykazali, że przy zastosowaniu wszystkich wymaganych prawem procedur i środków ostrożności ta działalność jest bezpieczna dla środowiska naturalnego.

* Raport pt. „Badania aspektów środowiskowych procesu szczelinowa-nia hydraulicznego wykonanego w otworze Łebień LE-2H” – raport dostepny jest na stronach www.mos.gov.pl lub www.pgi.gov.pl Teren zrekultywowany po zakończeniu prac poszukiwawczych (Markowola).

N a j l e p s z e ź r ó d ł o i n f o r m a c j i o   g a z i e z   ł u p k ó w w   P o l s c e

www.gazzlupkow.org

M a s z p y t a n i a d o t y c z ą c e t e g o t e m a t u ? W y ś l i j e - m a i l n a : l u p k i @ p g n i g . p l

0 m

-100 m

-1000 m

-2000 m

-3000 m

0 m

-100 m

-1000 m

-2000 m

-3000 m

Na czym polega szczelinowanie hydrauliczne?Po wykonaniu odwiertów pionowych i poziomych do otworu wtłacza się płyn do szczelinowania – średnio ok. 20 000 m3 podczas jednego zabiegu. Wpompowana ciecz wciska się pod wpływem ciśnienia w szczeliny skał, rozszerzając je. Dodatek piasku w płynie powoduje, że nie zamykają się one z powrotem, pozostają powiększone i umożliwiają przepływ gazu w górę odwiertu. Dla zapewnienia bezpieczeństwa, cały proces szcze-linowania jest na bieżąco monitorowany. W odwiercie obser-wacyjnym lub na powierzchni instaluje się specjalne sondy. Przetworzony przez nie sygnał przesyłany jest do komputera, a następnie analizowany przez służby inżynieryjne. Zapewnia to nieustanną kontrolę szczelinowania. Zabieg szczelinowa-nia, łącznie z pracami przygotowawczymi, trwa kilka dni.

Z czego składa się płyn hydrauliczny?Podstawowym składnikiem płynu do szczelinowania jest woda, która stanowi ok. 95% mieszanki. Pozostałe jej elementy to piasek (4,5% ) i związki chemiczne (0,5%), służące głównie do zmniejsza-nia tarcia, zapobiegania korozji oraz usuwania bakterii. Używa się ich w niewielkich ilościach, bezpiecznych dla ludzi i środowi-ska. Każda z tych substancji od lat stosowana jest w gospodar-stwach domowych, budownictwie, przemyśle kosmetycznym, farmaceutycznym i spożywczym. Wykorzystuje się je m.in. do dezynfekcji, koloryzacji włosów, produkcji środków piorą-cych, mydła, kosmetyków, pasty do zębów, lodów, leków. Mamy zatem z nimi do czynienia każdego dnia we własnych domach.

Czy to jest bezpieczne? Na świecie wykonano już miliony zabiegów szczelinowania. Wyspecjalizowane służby ochrony środowiska nigdzie nie stwierdziły, by doszło do niekorzystnych ekologicznie zdarzeń, jeśli proces był przeprowadzany zgodnie z normami i przebiegał bezawaryjnie. Wielokrotnie też proces ten był poddany nauko-wym analizom, m.in. pod względem oddziaływania na środowi-sko. Stwierdzono, że prawidłowo wykonane szczelinowanie nie powoduje negatywnych zjawisk – zanieczyszczenia wody, gleby, atmosfery, trzęsień ziemi, itp.

Do otworu pompuje się pod dużym ciśnieniem płyn szczelinujący, składający się z wody, piasku i dodatków chemicznych.

Do otworu wprowadza się urządzenie do perforacji.

Płyn szczelinujący tworzy w łupku szczeliny, którym zamknięcie uniemożliwiają znajdujące się w płynie ziarna piasku.

Gaz uwalnia się przez szczeliny do otworu w sposób kontrolowany.

W poziomym odcinku otworu wykonuje się perforację.

1 2 3