tË jetuarit mes fatit,3 tË jetuarit mes fatit, rrethanave dhe iniciativËs d erisa i shikojmë...

3

TË JETUARIT MES FATIT,RRETHANAVE DHE INICIATIVËSDerisa i shikojmë njerëzit se si ballafaqohen me dallgët e jetës,

vërejmë se disa syresh jetën e konsiderojnë thjeshtë një fat i cilii ka goditur dhe ata, në paaftësi për tu orientuar kah ajo që për

problemet e tyre do të ishte zgjidhje dhe për vështirësitë rrugëdalje, pajtohenme atë fat duke menduar se kështu duhet të jetë dunjaja. Disa të tjerë, jetënnuk e kuptojnë ndryshe përveçse si rrethana, në vorbullën e të cilave ata kanëpikur nga kush e di ku dhe e vetmja gjë që u mbetet është të aklimatizohen meato rrethana. Të tillët nuk (orvaten të) kuptojnë se rrethanat nuk ekzistojnëvetvetiu. Ato krijohen si pasojë e një grumbulli situatash në epiqendër të tëcilave padyshim është vet njeriu. Nëse ky tregohet pasivë atëherë ato rrethanabëhen të ngjashme me një kënetë, uji i së cilës jo vetëm që nuk rrjedh porbëhet deponi e fundërrinave dhe gjërave të pavlefshme.

Të paktë janë ata që në arenën e pamëshirshme të sfidave dhe vështirësivehyjnë të udhëhequr nga iniciativa dhe vullneti i çeliktë për aksion dhe aktivitet.Të këtillët pajtohen me rrethanat si Caktim i Allahut të Plotfuqishëm porvetëm pasi ato të jenë bërë pjesë e të kaluarës në të cilën këta kanë dhënëmundin dhe angazhimin maksimal për t’i ndryshuar ato. I Dërguari i Allahut,Muhamedi (shpëtimi dhe bekimi i Allahut qoftë mbi të) derisa ua mësonteshokëve të vet atë që duhet të besojnë lidhur me caktimin e gjithërealizueshëmtë Allahut (kaderin) ua tërhoqi vërejtjen se ata assesi nuk duhet që duke qenëpasivë dhe pa ndërmarrë asgjë të presin realizimin e kaderit të Allahut. Ai, ipyetur se cili do të jetë ndikimi i veprimtarisë së individit në realizimin e për-piktë të kaderit, u tha: “Veproni, sepse ndonjërit do t’i bëhet e lehtë dhe e mundshmeajo për çka është krijuar.” Veproni, pra, mos pritni vetëm të shihni atë që ka cak-tuar Allahu.

I udhëhequr dhe inspiruar nga këto mësime, sahabiu i nderuar Ukashe b.Mihsan u ngrit dhe kërkoi nga i Dërguari që ta lusë Allahun që ky të jetë njëprej atyre shtatëdhjetë mijtëve që do të futen në xhenet pa dhënë llogari,dëshirë kjo që, me dëshminë e të Dërguarit iu realizua. Njëri që fill pas tijparashtroi të njëjtën kërkesë, u privua nga ky privilegj i madh.

Athua, a ishte kjo një premi të cilën Ukashe e fitoi në lojë fati, vetëm evetëm pse ngriti dorën dhe u paraqit i pari?! A ka ndodhur ndonjëherë qëndokush ta fitojë xhenetin në këtë mënyrë?! Assesi jo. Xheneti, e sidomoshyrja në të pa iu nënshtruar procesit të mundimshëm të dhënies llogari, nukfitohet në këtë lloj mënyre. Kjo mirësi e madhe fitohet duke i plotësuarkushtet e parashtruara e të përmendura në fjalët e të Dërguarit. Vetëm pasplotësimit të këtyre kushteve duhet të kesh fat. Fati, pra është në aktivitet.

Allahu i Madhëruar në hadithin kudsij të shënuar në mënyrë autentike nëMusnedin e Ahmedit, thotë: “Bir i Ademit, ngrihu në këmbë për Mua, Unë do të ecikah ti.Ti ec kah Unë, Unë do të vrapoj kah ti.”

Në emër të redaksisë:Ekrem B.Avdiu

ED

ITO

RIA

LIE

DIT

OR

IALI

Faqe 5 Muslimanët dhe "Fitna"

Faqe 10 Votimet, mes dëmit dhe dobisë

Faqe 22

Faqe 26 KTHIMI I FUNDIT

Faqe 31 E ARDHMJA

Faqe 33 Allahu nuk ka nevojë për njerëzit,atëherë, pse jemi krijuar?

Faqe 46 Si të bëhesh nënë më e lumtur

Faqe 49 Fëmija dhe të folurit e tij

Faqe 52 A lejohen votimet?

Faqe 57 Namazi nafile,vlera dhe llojet e tij

Faqe 37 Kamata dhe historiku i saj

Faqe 61 Rruga e grupit të shpëtuar

Mbrëmja e maturës - "Maturomania"

1 maj 2008 25 Rebiul Ahir

Artikujt e paraqitur në këtë rubrikë janë mendime dhe komente personale të autorëve dhenuk korrespondojnë patjetër me atë që redaksia i di për të vërteta

Bismilahir Rahmanir RahimLavd-falënderimi i takon Zotit të

botëve, përfundimi i mirë është përnjerëzit e devotshëm dhe armiqësi nukshprehim ndaj askujt përpos se ndajzullumqarëve, ndërsa paqja e lavdërimiqofshin për pejgamberin tonëMuhamedin, por edhe për të gjithëpejgamberët e tjerë, për familjen esecilit prej tyre, për shokët e tyre dhepër të gjithë që ecin në rrugën e tyre.

Nga e gjithë bota, myslimanët paradisa ditësh dëgjuan dhembje për hapin epolitikanit ekstremist holandez, i cilinxori një film të shkurtër me emrin“Fitna”. Ky film, duke zgjedhur gjëra tëposhtra, synoi t’i bëjë keq Kur’anitFisnik, duke shëmtuar autoritetin dheduke penguar dritën dhe lulëzimin qëKur’ani sjell për tërë njerëzimin. Por,këtë s’do ta arrijë asnjëherë. Sidoqoftë,përballë kësaj pune të poshtër, duhet tësqarojmë disa gjëra:

Së pari: S’kemi drojë për Kur’aninKur’ani Fisnik është i mbrojtur nga

Allahu, i izoluar nga çdo e pavërtetëkonkrete apo kuptimore. Në Kur’annuk mundet të haset asgjë e keqe, ndër-sa fjalët e Allahut nuk ndryshohen dhenuk ndërrohen derisa të përfundojë kjobotë, atëherë Kur’ani kthehet tekAllahu. Ai ka thënë: “Ata që e moho-jnë Fjalën Tonë përkujtuese, kur uvjen, do të dënohen rëndë. Ai ështëvërtet një Libër i Madhërishëm. Atijnuk mund t’i afrohet gënjeshtra ngaasnjëra anë. Kjo është shpallje prej

Akt

uale

5Muslimanët dhe “Fitna”“Fitna” është një film i poshtër,Kur’ani është i mbrojtur ngaAllahu, por cila është detyra emyslimanëve? - Mbrojtje dhe pastrim i Kur’anitFamëlartë nga supozimet epavërteta të politikanit holandez

Dr. Halid b. Abdurahman eshShajië

6

Akt

uale


një të Urti që meriton të gjithalavdet”. (Fussilet 41,42).

Prej mëshirës dhe bamirësisë së Zotitështë se Ai mbrojti Librin e tij të mad-hërishëm dhe nuk e la nën mbrojtjen ekrijesave: “Ne e kemi zbriturPërkujtuesin dhe ne do ta mbrojmëatë”. (Hixhër 9).

Dijetarët kanë thënë: Përkujtuesi(dhikri) i përmendur në këtë ajetnënkupton Kur’anin, mbrojtja e tijd.m.th. siguria nga ndërrimi dhendryshimi i tij. Këtë nuk e kish asnjëprej Librave të mëhershëm, prandajçdo libër i mëhershëm është ndërruar,ndryshuar dhe shtrembëruar, pavarë-sisht në sasi të madhe apo të vogël,ndërsa ky Libër mbeti i mbrojtur nëçdo aspekt edhe pse të pafetë dhe tëprishurit tentuan të jenë faktorë për tëbërë shtrembërime. Kjo mbrojtje pra,ishte një nga mrekullitë më madhësh-tore.

Allahu ka zgjedhur prej robërve tëmirë të Tij syresh që do dalin në mbro-jtje të Fesë dhe do ta kundërshtojnësecilin që akuzon Kur’anin apo shtrem-bëron kuptimet e tij dhe ashtu fjalët eshtrembëruesve bien në ujë pa asnjëvlerë. Deri tani, të gjitha akuzat dheshtrembërimet që janë bërë ndajKur’anit, janë asgjësuar.

Së dyti: Prej detyrave tona ndaj Kur’anit:Fakti që Allahu ka marrë përsipër

mbrojtjen e Kur’anit, nuk do të thotëqë ne të rrimë dhe të mos kujdesemipër Librin e Zotit tonë, përkundrazi,është detyrë për secilin dhe njëheraziedhe nder i madh që të punojmë në çdodrejtim që mbron Kur’anin apo largonfyerjen që i drejtohet Kur’anit, qoftëkonkretisht apo kuptimisht. Ata që janë

të caktuar për këtë detyrë janë robëritmë të nderuar, melaqet e pastra, tëndershme dhe bamirëse, në krye të tëcilëve është Xhibrili, alejhi selam, i cilikumtoi Fjalën e Zotit te zotëria injerëzimit, Muhamedi, salAllahu alejhiue selem, i cili e pranoi këtë shpalljedhe ua shpjegoi njerëzve më së miri, iapërcolli Umetit ashtu origjinal si ekishte pranuar, që kjo Fjalë të jetëudhëzim dhe nur për gjithë njerëziminpa përjashtim. “Ai ndodhet në Faqe tënderuara,të lartësuara,të pastra,nëduart e shkruesve (melaqe) të nder-shëm dhe të drejtë”. AbdurahmanSa’diu, pas këtyre ajeteve thotë: “Egjithë kjo është mbrojtje e Allahut përLibrin e Tij, pasi këtë detyrë ua dhamelaqeve të ndershëm, të fortë dhe tëdevotshëm”.

Umeti Islam është i detyruar po ashtutë luajë rolin e vet kundrejt Kur’anitFisnik. T’i kryejë ato detyra të cilatporositen nga tekstet e Sheriatit. IDërguari, salAllahu alejhi ue selem, kathënë: “Feja është dashamirësi”. “Për kë?”,pyetën shokët e tij. “Për Allahun, përLibrin e Tij, të Dërguarin e Tij, udhëheqësite myslimanëve dhe myslimanët nëpërgjithësi”, u përgjigj i Dërguari,salAllahu alejhi ue selem. (ShënonMuslimi).

Ibn Rexhebi, Allahu e mëshiroftë, kathënë: “Dashamirësia ndaj Librit të Tij,d.m.th., ta besosh, ta madhërosh, talartësosh, ta lexosh saktë, të respektoshurdhëresat dhe ndalesat që janë në të, tëkuptosh dijen dhe fjalët e tij, të medi-tosh rreth ajeteve, t’i thërrasësh tëtjerët ta besojnë dhe t’i bësh ballështrembërimit dhe akuzave të pafeve”.

S’ka dyshim se kjo detyrë në rend tëparë është për udhëheqësit dhe dije-

7


Akt

uale

tarët e myslimanëve, pas tëcilëve radhiten pasanikët,të cilët duhet të ofrojnëedhe ndihmën materialepër të arritur këtë qëllim tëlartë.

Së treti: Mllefi ikriminelëve ndaj Kur’anit:Këto tentime për të

shëmtuar Kur’anin Fisniknga ana e deputetitekstremist nuk janë tëçuditshme, jo vetëm nga ai,por nga të gjithë jobesimtarët. Këtij ikanë paraprirë shumë të këqij tjerë,madje, kjo vepër nuk është tërësishtindividuale, kjo është e planifikuar dhee qëllimshme. Allahu ka shpalosur nëshumë ajete atë që gjendet në zemrat earmiqve të Fesë dhe ndjenjat që kanëkundrejt të shenjtave Islame. Ai kathënë: “Jobesimtarët thonë: Mos edëgjoni këtë Kur’an! Flisni e qeshnime zë të lartë, që të ndërprisni lex-imin e tij”. (Fusilet 26). “Ata i ndalo-jnë të tjerët të besojnë në Kur’an,edhe vetë largohen nga ai. Por, vetëmveten dëmtojnë, ndonëse nuk e vënëre”. (Enam 26). “Thuaj: Ai ështëudhërrëfyes dhe shërim për besim-tarët. Por ata që nuk besojnë, janë tëshurdhër dhe të verbër, njësoj si tëthirreshin prej vendeve të largëta”.Po ashtu, Allahu na tregoi për pezmin emadh që jobesimtarët kanë ndajKur’anit dhe leximit të tij nga mysli-manët: “Kur atyre iu lexohen vargjetTona të qarta, ti do të vëresh nëfytyrat e jobesimtarëve marazin; ataduan t’u vërsulen atyre që i lexojnëshpalljet Tona.Thuaj:A doni t’ju tre-goj se çfarë është më e keqe se kjo? –

Zjarri i xhehenemit, tëcilin Allahu ua ka prem-tuar atyre që nuk beso-jnë! Eh, sa vendbanim ishëmtuar është ai!”.(Haxh 72).

Së katërti: “...ndoshtaurreni diçka, por ajo ështëmë mirë për ju”Kjo ngjarje, edhe pse i ka

mërzitur dhe zemëruarzemrat e besimtarëve,shpresojmë që ta lartësojë

edhe më këtë Libër krenar dhe pasuesite tij. Te të gjithë myslimanët pamëpezmin e madh dhe vendosmërinë esinqertë kundër kësaj dukurie, në shpir-trat e të gjithë atyre u ngjallë dëshirapër t’i mbrojtur të shenjtat e Islamitdhe për t’i bërë krenare. Prej gjërave,me të cilat do ta bënim Kur’anin krenarështë prezantimi i tij dhe i porosive tëtij për të gjithë botën, e cila do të bëjëpërhapjen e porosive Kur’anore dhe dotë rezultojë me imanin e shumë mëshumë njerëzve sesa të atyre që janëmashtruar nga fyerjet që i janë bërëKur’anit. Allahu i Lartësuar ka thënë:“Thuaj: Cila është dëshmia më emadhe?, dhe përgjigju: Allahu ështëdëshmitar midis meje dhe jush. KyKur’an më është shpallur, në mënyrëqë nëpërmjet tij t’ju tërheq vërejtjenjuve dhe kujtdo që i përcillet. A mosvallë ju dëshmoni se, përveç Allahutka edhe zota tjerë? Thuaj: Unë nukdëshmoj.Thuaj:Vërtet,Ai është vetëmNjë Zot dhe unë jam larg nga ato qëju ia shoqëroni Allahut (nëadhurim)”. (Enam 19). Ibën Kethiri kathënë: “Kujtdo që i arrin ky Kur’an,arabë, të tjerë, të zinj, të bardhë, njerëz

Këto tentime për tëshëmtuar Kur'anin Fisnik

nga ana e deputetitekstremist nuk janë të

çuditshme, jo vetëm ngaai, por nga të gjithëjobesimtarët. Këtij i

kanë paraprirë shumë tëkëqij tjerë.

8


Akt

uale

qofshin apo xhind, tëgjithëve u tërhiqet vërejtjanëpërmjet Kur’anit”. Këtëkuptim, komentuesit eKur’anit e kanë nxjerrëedhe nga ajeti: “Ata qëmohuan Përkujtuesin(dhikrin) kur u erdhi,ndërsa ai është LibërKrenar”, nga përshkrimi iKur’anit si Krenar mësojmëse do fitojë dhe do të mbisundojë. Kjonë vete, përmban edhe kërcënimkundër fyesve të Kur’anit. Për këtë kaurtësi të panumërta nga Allahu, të cilatnuk mund t’i vërejë e tërë logjikanjerëzore. Atij i takon lavd-falënderiminë mënyrë si i ka hije vetëm Atij.

Së pesti: Mundësojani tadëgjojnë Fjalën e Zotit:Qendrat Islamike dhe shoqatat që

merren me dave (thirrje Islame) kanëpër detyrë t’ua shfaqin jobesimtarëverealitetin e Kur’anit Fisnik, t’ua rrëfe-jnë udhëzimin dhe mëshirën që pro-movohet kundrejt atyre e gjithënjerëzimit, por larg shtrembërimeve tërënda dhe shëmtimeve të padrejta, meshpresë që kjo të jetë nur dhe udhëzimpër ata. Për këtë, duhet shfrytëzuarmasmediat dhe telekomunikimin emundshëm si dhe rrjetin e internetit.Allahu ka thënë: “Nëse ndonjë ngaidhujtarët kërkon mbrojtje nga ti,mbroje, në mënyrë që të dëgjojëfjalën e Allahut, e pastaj përcille nëvendin e tij të sigurt. Kështu duhet,sepse ata janë njerëz që nuk dinë”.(Teube 6). Abdurahman Sa’diu thotë:Shkaku për këtë është se jobesimtarëtjanë popull që nuk dinë dhe ndoshtavazhdimi i tyre në mosbesim bëhet

pikërisht nga mosdija, ecila, po të zëvendësohejme dije, do ta zgjidhninIslamin. Prandaj, Allahu eurdhëroi të Dërguarin,salAllahu alejhi ue selem,dhe kështu edhe Umetin etij, që të mbrojnë atajobesimtarë që kërkojnëtë dëgjojnë fjalën eAllahut”.

Popujt perëndimorë sot nuk e njohinrealitetin e Islamit, udhëzimet eKur’anit dhe mëshirën që promovohetpër tërë alemin. Kjo gjë është arriturnga fushatat e ndryshme që janë bërëpër të shëmtuar Islamin dhe për taparaqitur atë me një pamje të krimit dheprapambetjes. Kjo fushatë na detyronfort të japim një mund shkencor medialdhe të qytetëruar, për të nxjerrë në pahrealitetin e porosisë së Kur’ani Kerimit.

Qëndrimi i qeverisë holandeze nëkrye me kryeministrin, i cili veproi përtë penguar këtë film nga qarkullimi dhepas shfaqjes qortoi publikisht këtë gjestdhe tha se kjo është thirrje në urrejtje,është një qëndrim që ka të bëjë medrejtësinë dhe kjo duhet të shfrytëzohetpër t’u bërë një fillim i bashkëpunimitkulturor midis asaj qeverie dhe institu-cioneve përkatëse, sikurse janë: LigaIslamike Botërore, al-Az’hari dheKonferenca Islamike për të organizuartakime kulturore ku do të shpjegohejtoleranca, mirësia dhe bamirësia qëpromovohet në Kur’an për tërë njerëz-imin.

Së gjashti: A nuk kemi mundësitë ndërmarrim iniciativa?Nga fyerjet e fundit që u bënë kun-

drejt Kur’anit të madhërishëm dhe

Popujt perëndimorësot nuk e njohin

realitetin e Islamit,udhëzimet e Kur'anit dhemëshirën që promovohet

për tërë alemin.

9


Akt

uale

Muhamedit, paqja dhe shpëtimi qofshinmbi të, vërejmë këta të prishur se ishininiciatorë për të përhapur të pavërte-tat, ndërsa shumica e qëndrimeve tonaishin mbrojtje dhe dënim ndaj atyregjesteve. Prandaj, tani, pasi kemi për-vojë me këto fyerje të njëpasnjëshme,nuk duhet të presim fyerjet e radhës,por e kemi detyrë që të marrim ini-ciativa për të bërë projekteudhëzuese për të gjitha nivelet enjerëzve. Duhet të mos harrojmë sefilmi holandez “Fitna” që fyenKur’anin nuk është bërë nga ndonjëmund i madh, ato janë vetëm pjesë tëincizuara, të cilat janë montuar njërame tjetrën, dhe është shpërndarë ngadisa faqe të internetit. Këtë punë,mund ta bëjë vetëm një njeri mekompjuterin personal duke përdorurdisa programe të mikrosoftit apo tëtjera. Sa mirë do ishte, sikur disa tëspecializuar myslimanë apo të tjerëqë kanë pasion ndaj programevekompjuterike, t’i kushtojnë një pjesëtë kohës dhe aftësisë së tyre, për tëbërë klipe të videos, ku do të shfaqinmirësitë e kësaj Feje Islame, të trego-jnë mrekullitë, mirësitë dhe bamirësitëKur’ani që flet për ato, të tregojnë seçfarë mundi kishte dhënë Muhamedi,salAllahu alejhi ue selem, që ky njerëz-im të zgjohet dhe të gjejë lumturinë.Pasi të bëjnë këto montazhe, t’uaparaqesin hoxhallarëve dhe pastaj tëshfaqen në internet dhe në gjuhë tëndryshme. Ky është vetëm një shem-bull dhe vetëm një plan për të filluarnjë iniciativë të mirë, ndërsa shembujtjanë të shumtë dhe të llojllojshëm. Por,sa i përket rezultateve dhe fryteve,këto i takojnë vetëm Allahut tëLartësuar.

Së shtati: “...ejani të biem në njëfjalë të përbashkët...”:Duke përcjellë fyerjet e njëpas-

njëshme që po u bëhen të shenjtave tëmyslimanëve, vërejmë se këto fyerjemund të jenë shans që të krishterët dhetë tjerët, t’i përkujtojmë që të jenë prejatyre, të cilët i përshkroi Allahu nëLibrin e Tij: “Midis ithtarëve tëLibrit, me siguri ka të atillë që ebesojnë Allahun dhe atë që ju ështëshpallur juve, si dhe atë që u ështëshpallur atyre, duke qenë të përulurpara Allahut dhe pa i këmbyershpalljet e Tij me ndonjë vlerë tëpaktë. Ata do të kenë shpërblimin etyre te Zoti i tyre. Vërtet, Allahuështë i shpejtë në llogari!”.(Ali Imran199).

Njashtu, ai ka urdhëruar: “Thuaj, oithtarët e Librit, ejani të biem në njëfjalë të përbashkët mes nesh dhejush, se do të adhurojmë vetëmAllahun, se nuk do t’i shoqërojmëAtij asgjë (në adhurim) dhe se nukdo ta mbajmë për zot njëri-tjetrin,në vend të Allahut! Nëse ata nukpranojnë, atëherë thuaju: Dëshmonise ne i jemi nënshtruar Allahut!”.(Ali Imran 64).

Le ta dijë e gjithë bota se Islami nukka për qëllim të vrasë asnjë krijesë metë padrejtë dhe as nuk e detyron njeri-un në atë që nuk do dhe nuk e pëlqen.Islami është kështu si e ka përshkruar tëDërguarin e Tij: “Nuk të kemi të dër-guar për diçka tjetër, përveçsemëshirë për të gjithë”. (Enbija 107).

Allahu i udhëzoftë të gjithë nga edrejta, ndërsa lavdërimi e shpëtimi janëpër Muhamedin, pejgamberin tonë.

Përktheu: Omer BERISHA

Akt

uale

10


Si zakonisht, kur afrohet koha evotimeve dhe e zgjedhjeve, nëvende të ndryshme të mysli-

manëve nisin edhe debatet rreth qën-drimit të shëndoshë në lidhje me këtoprocese; dikush mban qëndrimrefuzues, madje, kategorik ndaj tyre,duke i etiketuar me mosbesim tësecilit që përkrah pjesëmarrjen nëkëto procese, të tjerët zhyten tërësishtnë këto procese dhe harrohen nëaksion dhe i shmangen qëllimit, kursetë tjerët mundohen të jenë të përpiktëdhe të mundohen që qëndrimin e tyrerreth këtyre fenomeneve ta ndërtojnënë bazë të vlerësimit të interesit tëmyslimanëve në këto procese.

Ajo që e dallon zakonisht këtë procesështë zhurma e madhe që ngrihet nëdisa vende mes të rinjve, të cilët nukjanë mësuar të dëgjojnë dijetarët rrethkëtyre çështjeve, por i marrin nganjerëz të vegjël në dije dhe u impono-jnë qëndrimin se në këso raste duhetvendosmëri dhe paluhatshmëri, sepsenë pyetje është imani dhe kufri.

Disa njerëz, edhe pse janë të pakëtnë numër, pjesëmarrjen në votime ekategorizojnë si kufër, për të pakësuar

të keqen dhe për të shtuar të mirën;kurse disa të tjerë japin fetva, si kafiradhe mosbesimtarë, dhe me këtë padyshim se ua kanë kaluar edhe men-torëve të tyre.

Për të sheshuar këto dilema dhe përt’ua lehtësuar myslimanëve kuptimin ekësaj çështjeje, menduam të shkru-anim këto reshta. Allahu na qoftë nëndihmë!

Fillimisht, duhet përmendur njëçështje shumë me rëndësi, të cilëndikush mundohet ta përziejë dhe t’ijapë kahe tjetër, duke u nisur nga këtosqarime që bëjmë në lidhje me votimetdhe zgjedhjet parlamentare.

Andaj, në fillim do përmendim disarregulla të përgjithshme që kanë tëbëjnë me këtë çështje.

Një: Pushteti i takon vetëm Allahut.S’ka dyshim që sipas botëkuptimit

fetar Islam sovraniteti absolut i takonvetëm Allahut, tebareke ue teala, dheaskujt tjetër përpos Tij, kursedemokracia është formë politike kupopulli qeveris vetveten dhe është nëkundërshtim total me këtë rregull,

VOT I M E T ,mes dëmit dhe dobisëVotimet mes urtësisë së dijetarëve dhe entuziazmit të rinisë

Bekir HALIMI

Akt

uale


pasi vetëm Allahut i takon pushteti dhese çdo vendim që është në kundërsh-tim me vendimin e Allahut, pa marrëparasysh se a ka të bëjë për ndonjëçështje të vogël ose të madhe, është irefuzuar dhe i pa vlerë për mysli-manët. Andaj kushdo që qeveris dhenuk i përmbahet urdhrit dhe ligjeve tëAllahut, është tagut, dhe kushdo qëështë dakord me ligjin që bie ndesh meligjin e Allahut, duke e ditur mirë këtëgjë, është jobesimtar, sepse nukrespektohet krijesa në të bërit mëkatndaj Krijuesit, kurse edhe qasja selek-tive e fesë me vetë-dëshirë është mos-besim.

Allahu, subhanehu ve teala, thotë:“... pra i tërë sundimi është nëduart e Allahut, të Lartit, tëMadhëruarit!”. (Gafir: 12);“...vendimi (në çështjen e adhurim-it) nuk i takon kujt, pos Allahut, e

Ai urdhëroi të mos adhuroni tjetërvetëm Atë. Kjo është feja e drejtë,por shumica e njerëzve nuk e dinë”.(Jusuf: 40); “A nuk është Allahu mëi urti i gjykuesve?”. (Et-Tin: 8);“Thuaj: “Allahu e di më së miri sakanë ndenjur, Atij i takon fshe-htësia e qiejve dhe e tokës. Çfarë (içuditshëm) është të parit e Tij dheçfarë është të dëgjuarit e Tij! Pos Tijata (njerëzit) nuk kanë ndihmë-tarë. Në vendimin e Tij nuk mund t’ipërzihet askush”. (El-Kehf: 26); “Athua mos po kërkojnë gjykimin ekohës së injorancës, po për një pop-ull që bindshëm beson, a ka gjykimmë i mirë se ai i Allahut?”. (El-Maide: 50).

Dy: Realiteti i sotëmMyslimanët sot ose jetojnë si shu-

micë në shtetet që qeverisen në formë

11

12


Akt

uale

monarkie, ose demokratike ose tirane,ose si një pjesë e shoqërive ku mysli-manët si pjesë autoktone e këtyrevendeve diku janë shumicë e diku janëpakicë, e zakonisht në vokabularinmodern përdoren si vende ku mys-limanët janë pakicë. Në këtovende të dyta, një pjesë e madhe kajetuar nën pushtetin komunist, i cili eka luftuar totalisht fenë dhe ndikiminfetar dhe që më vonë, me rënien e sis-temit komunist, të shndërrohen nështete demokratike dhe sistem shumë-partiak. Domethënë ata jetojnë nëinjorancë të madhe fetare, devijim dhedegjenerim moral dhe presion politik,fetar dhe kombëtar.

Divergjenca lind në formën fetare tëbashkëveprimit me këto pushtete.Andaj, duke lexuar mendimin eaktivistëve islamikë në lidhje me këtëçështje, na dalin disa opsione dhe qën-drime, prej tyre:

1. Grupacioni i xhihadit dhe tekfiritSipas tyre, pushtetet momentale

duhet të luftohen me armë, këto qev-eri duhet të shemben me dhunë dhe sevrasja e tyre dhe atyre me të cilëtmbrohet ushtria, policia, sigurimi etj.lejohet, dhe se kjo është mënyra evetme e kthimit të qeverisjes me ligj tëAllahut. Ky grup njerëzish mendon sepranimi i posteve shtetërore, hyrja dhepjesëmarrja në parlament është kufërdhe fe-mohim.

Natyrisht, dijetarët bashkëkohorë tëEhli Sunetit e kanë kundërshtuar këtëqëndrim dhe opsion dhe kanë vlerë-suar se këta njerëz, edhe në qoftë se nëbazë janë nisur nga parimet e EhliSunetit, kanë rënë nën ndikim tëshkollës së vjetër të Havarixhëve, të

cilët e shohin si obligim të tyrendryshimin e pushtetarëve me dhunëdhe gjak dhe me këtë janë larguar ngametoda e Ehli Sunetit, dikush mëshumë e dikush më pak.

2. Iluministët islamikë (el-ffikr el-mmustenir)Ky grup njerëzish mundohet të bëjë

kompromis në parimet e fesë si dhenjë kombinim mes parimeve tëdemokracisë dhe parimeve tëSheriatit, duke thënë se s’ka kundërsh-tim mes demokracisë dhe shurësislame, se qeveritë në botën islame nëshumicën e rasteve gjykojnë me ligjetë Sheriatit, përpos në disa çështje qëjanë të pakta në numër. Këta janë tëgatshëm të bëjnë lëshime në shumëparime të rëndësishme të fesë, si:mosvlerësimi i dallimeve mes fesëIslame dhe feve tjera, lejimi i bankaveqë punojnë me kamatë, inkurajimi iixhtihadit të pa rregulluar me rreg-ullat e Sheriatit, tejkalimi i shumërregullave të Sunetit dhe ixhmasë,konsiderimi i logjikës dhe interesit sikriter vendimtar dhe përfundimtar nëdispozitat fetare etj. Këta njerëz kanënjë metodë për të arsyetuar realitetinbashkëkohorë dhe përhapur devijimine jo metodë për ta ndryshuar njërealitet të caktuar dhe afruar memësimet e fesë Islame.

3. Të izoluarit dhe pritësit(Ehlul-UUzleti vel-IIntidhar)Këta njerëz nuk kanë botëkuptim të

qartë rreth ndryshimit të realitetit, asrreth mënyrës se bashkëveprimit merealitetin ekzistues, andaj edhe i japinprioritet izolimit dhe pritjes, madje,dikush shkon edhe më larg dhe e ndër-lidh zgjimin islam dhe rikthimin e

13

Akt

uale


pushtetit Islam me ardhjen e Mehdiut.Pa dyshim se kjo mënyrë pasive eshikimit të gjërave është në kundërsh-tim me rregullat e Sheriatit dhe poro-sive hyjnore për optimizëm, aktivitetdhe iniciativë të mirë.

4. Ata që mundohen ta zbatojnë tërë IslaminKy grup i dijetarëve dhe aktivistëve

islamikë mundohet të zbatojnë tërëfenë Islame në realitetin bashkëkohorme aq sa munden dhe sipas asaj që umundësohet. Ata mendojnë se mysli-manët duhet të zbatojnë tërë fenëIslame: në kuptim që në kohën e luftësdhe xhihadit duhet të luftohet dhe tëbëhet xhihad për të mbrojtur Fenë,vendin, popullin dhe nderin e mysli-manëve; në kohë të ndryshimit të sëkeqes duhet të ndryshohet e keqja sipasmundësive, ata mendojnë se procesi ipërgatitjes së bartësve të fesë dhethirrësve në fe të Allahut, është njëproces i vazhdueshëm, edukimi i mys-limanëve ndodh në mejdanin e zbatim-it të asaj që e mësojnë dhe në mejdanine xhihadit, ata nuk bëjnë dallime mesdijes dhe veprave etj.

Ky grup i dijetarëve mendon se njëmejdan i madh i xhihadit, davetit dhendryshimit të së keqes, ose pakësimittë saj bëhet edhe me hyrjen në parla-mente ose pranimin e posteveshtetërore (shih: “Meshruijetud-Duhuli Ila Mexhalisit-Teshriije”,Abdurahman Abdul-Halik, fq. 3-5).

Realiteti ynëNe, si myslimanë që jetojmë në këto

vende që dominohen nga jomyslimanëtdhe vetëdija fetare e myslimanëveështë e dobët, kemi disa opsione paranesh, dhe më konkretisht:

- Opsionin e shkrirjes totale në këtoshoqëri, vepër pa dyshim negative dhee dëmshme për ne si myslimanë.

- Opsionin e izolimit dhe getoizimit,i cili gjithashtu i dëmton myslimanëtdhe krijon imazh të gabuar për mysli-manët, por edhe myslimanët i bën tëpaaftë për të ndikuar në rrjedhat ejetës së myslimanëve dhe tjerëve nëvendin tonë.

- Integrimi parcial, i cili nënkuptonpërdorimin e çdo posti dhe mundësiepër të ndikuar pozitivisht në rrjedhat eshoqërisë dhe për të ofruar alternativa,së paku të pjesshme, të problemeve metë cilat ballafaqohen myslimanët. Krejtkjo duke mos lëshuar pe aspak nëprincipet e fesë dhe duke u ndier kre-nar me përkatësinë e kësaj feje.

Në këtë drejtim mund ta përmendimedhe një sqarim të shejhul Islam IbënTejmiut, Allahu e mëshiroftë, që vlenpër situatat tona. Ai mes tjerash thotë:“Kur të bashkohen dy ndalesa (harame)dhe nuk mund ta lëmë më të madhenpërpos duke e bërë më të voglën, nëkëtë rast bërja e ndalesës (haramit) mëtë vogël nuk është bërje e ndalesës nërealitet edhe pse kjo vepër quhet lëniee detyrës (vaxhibit), kurse emërtimi ikësaj vepre ndalesë (haram) si emërtimabsolut nuk e dëmton aspak. Kjothuhet edhe për lënien e detyrës (vax-hibit) me arsye dhe bërjen e ndalesëspër interes të sigurt ose për domos-doshmëri ose për të shtyrë atë që ështëmë e ndaluar”. (“Mexhmuul-Fetava”,20/57).

Rregullat fetare në lidhje me këtë çështjeShejhul Islam, Ibën Tejmiu, rahime-

hullah, ka jetuar në një kohë tëpërafërt me kohën tonë, në kohën e tij

Akt

uale

14


tatarët morën në dorë shtetin e mysli-manëve, ata ishin injorantë dhe zul-lumqarë, disa herë gjykonin me islame disa herë me adete dhe zakonet etyre, përvetësuan një pjesë të madhetë pasurisë së myslimanëve, mirëpopikërisht në këtë kohë ai jepte fetva senuk lejohet të largohen njerëzit e mirënga pushteti në këto shtete dukethënë: “Ai që merr përsipër ndonjëpjesë pushteti (vilaje) dhe synon qëme këtë vepër të respektojë Allahun,të realizojë detyrat e mundshme dhetë largohet nga ndalesat emundshme, nuk do tëdënohet për atë që s’mundta bëjë, sepse marrja epushtetit nga njerëzit emirë është më mirë sesamarrja e pushtetit nganjerëzit e këqij, edhe nëses’arrijnë të qeverisin megjithë atë që ka shpallurAllahu; nëse janë të paaftëpër ta realizuar atë gjë(d.m.th. qeverisjen metërë ligjin e Allahut).”(“Mexhmuul Fetava”,28/369).

Qeverisja e njerëzveështë detyrë fetareShejhul Islam Ibën Tejmiu, rahime-

hullah, duke folur në lidhje me këtëtemë, mes tjerash thotë: “Duhet tëdihet se qeverisja e njerëzve është prejdetyrave më të mëdha fetare, pa tëcilën nuk mund të ngrihet as feja e asdynjaja, sepse njerëzit nuk mund tërealizojnë interesin e tyre përpos seduke u bashkuar mes vete, duhet tëbashkohen në udhëheqjen e dikujt,madje, Pejgamberi, salAllahu alejhi ue

selem, ka thënë: “Kur të dalin tre personanë udhëtim, le të jetë njeri prej tyreudhëheqës i tyre”. (Sahih, Ebu Davudi)”.

Pasi i solli argumentet fetare përkëtë çështje, pastaj tha: “Obligim ështëqë qeverisjen ta konsiderojmë Fe dheafrim tek Zoti, kurse afrimi tek Allahuduke respektuar Allahun dhePejgamberin, salallahu alejhi ue selem,është prej afrimeve më të mira”. Pastajtregon se qeveritarët prishen ngashkaku i lakmisë për pushtet dhepasuri, kurse njerëzit e mirë dhe fetarë

e dëshirojnë pasurinë dhepushtetin jo për mendje-madhësi, por për t’iu afru-ar Allahut, tebareke veteala, për të ngadhënjyerfeja, për ta harxhuarpasurinë në rrugë tëAllahut dhe se me këtoveprime rregullohet Fejadhe dynjaja. Ai mes tjerashthotë: “Pasi shumica eqeveritarëve dëshirojnëpasurinë dhe autoritetindhe largohen ngavërtetësia e besimit

(hakikatul-iman) në qeverisjen e tyre,shumë njerëz kanë menduar se qeveris-ja kundërshton besimin dhe plotësinë efesë. Pastaj disa prej tyre që janë mëfetarë janë larguar nga disa gjëra pa tëcilat nuk plotësohet Feja (d.m.thpushteti dhe pasuria) kurse të tjerëtkanë parë nevojën për to dhe kanë lënëfenë pas shpine, duke besuar se këto dygjëra kundërshtohen mes vetes, kështuqë feja tek ky njeri ka mbetur në poz-itë të mëshirës dhe nënçmimit e jo nëpozitë të epërsisë dhe krenarisë.Njëlloj me këta, kur ithtarët e libritnuk arritën të plotësojnë zbatimin e

Qeveritarët prishen nga shkaku i lakmisë për

pushtet dhe pasuri,kurse njerëzit e mirë

dhe fetarë e dëshirojnëpasurinë dhe pushtetinjo për mendjemadhësi,

por për t'iu afruarAllahut.

15


Akt

uale

fesë dhe frika nga sprovat që mund t’igodasin gjatë zbatimit të fesë, u dobë-suan dhe e poshtëruan, duke menduarse nuk arrihet interesi i tij dhe i tëtjerëve me fenë.

Këto dy metoda janë të gabuara,rruga e njerëzve fetarë, të cilët nuk eplotësuan fenë me pushtet, xhihad dhepasuri dhe rruga e atyre që kanë marrëpushtet, xhihad dhe pasuri dhe nuksynojnë me këtë vepër realizimin efesë, këto janë rrugët e atyre me tëcilët Allahu është hidhëruar dhe rrugae atyre që kanë devijuar. Të parët janëtë krishterët, kurse të dytët janëhebrenjtë”. (“Mexhmuul-Fetava”,28/390- 397).

Myslimanët që jetojnë në vende tëpërziera me jomyslimanë në kohët esotme nuk mund të realizojnë çdointeres dhe të largojnë çdo dëm, sepsenuk janë të vetëm, andaj, duhet nisurnga rregulli: ajo që nuk arrihet etëra nuk lihet e tëra.

Nëse fetarisht e kemi detyrë tandryshojmë tërë të keqen, po patëmmundësi, ashtu na detyrohet tandryshojmë një pjesë, nëse nuk kemimundësi ta ndryshojmë të gjithën, kjohyn në radhën e të mundshmes, pasietapizimi në ndryshim të keqes ështëzakon pejgamberik i pasuar dhe fikh ithellë i dijetarëve, pasi fikhu në kohërate pushtetit dhe dominimit dallon ngafikhu në kohërat e dobësisë dhe dësh-timit dhe kanë të bëjnë me kuptimin erolit të individit dhe kolektivit (xhe-matit) në lidhje me këto çështje.Shejhul Islam Ibën Tejmiu, rahimehul-lah, thotë: “Dijetari në raport mesqarimin dhe kumtimin mund të ven-dosë vonimin e tyre në lidhje me disagjëra deri në kohën e dominimit dhe

pushtetit, ashtu sikurse ka heshturLigjvënësi në fillim urdhërimin e disagjërave ose ndalimin e disave derisa ungrit Islami dhe u shfaq. Kjo nuk futetnë radhë të pajtimit me ndalesat dhebraktisjen e detyrave...”. (“Mexhmuul-Fetava”, 20/59).

Ndryshimi i të keqes nuk realizohetduke e bojkotuar të keqen dhe duke ualënë hapësirën bosh para tyre, porduhet futur në procesin politik dhe tëkonkurrojmë e kundërshtojmë mefakte dhe argumente njerëzit që kanëoferta të rrejshme dhe të kota, gjith-monë me politikë dhe urtësi, sidomoskur pushteti dhe furia është në dorë tënjerëzve të këqij.

Krejt kjo ka të bëjë me kuptimin edispozitave fetare dhe objektivat etyre, me njohjen e fikhul Uaki -fikhut të realitetit, fikhul euleuijat -fikhun e prioriteteve, fikhul merhale- fikhun e etapës, fikhul muvazenat -fikhun e baraspeshës mes interesit dhedëmit, dhe me ndihmesën e procesit tëpërmirësimit të shoqërisë tonë, thyer-jes të disa stereotipave që krijohen përmyslimanët dhe shfrytëzimi i situatavepër të ofruar alternativa parciale dhemomentale për popullin tonë.

Shejh AbduRahman Sa’diu, rahime-hullah, duke komentuar ajetinKuranor: “Ata thanë: “O Shuajb, nenuk po e kuptojmë shumicën nga ajoqë thua dhe ne të konsiderojmë ty tëdobët në mesin tonë, dhe sikur tëmos ishte ai grup yti, ne do të gurë-zonim ty, ngase ti nuk je i çmuarndër ne”. (Hud: 91) Ky hoxhë duke ipërmendur mësimet nga ky ajet thotë:“Allahu i mbron besimtarët me shumëshkaqe, disa mund t’i dinë e disa mundtë mos i dinë aspak. Ndoshta i mbron

16


Akt

uale

ata për shkak të fisit të tyre dhebanorët e vendit të vet jobesimtarë,ashtu sikurse e mbrojti Shuajbin, ale-jhisselam, nga gurëzimi i popullit të vetpër shkak të fisit të tij. Andaj nuk prishpunë që njeriu të insistojë në kujdesinndaj lidhjeve farefisnore, me të cilatmbrohet feja Islame dhe myslimanët,madje mund edhe të obligohet kjo gjë,sepse përmirësimi është i kërkuar sipasmundësisë. Për këtë, nëse myslimanët qëjetojnë nën pushtet të jomyslimanëveveprojnë për të bërë një shtet republikë,ku njerëzit, si individ dhepopuj do të gëzojnë të drej-tat e tyre fetare dhebotërore, do të ishte mëprioritare sesa nënshtrimindaj një shteti, i cili ua shkeltë drejtat e tyre fetare dhebotërore, kujdeset për t’ishfarosë ata dhe punon përt’i bërë shërbëtorë dheservilë të tyre. Po, nëseshteti mund të bëhet i mys-limanëve dhe ata të gjykojnë në të, kjovepër është detyrë, mirëpo nëse nukmund të arrihet kjo shkallë, atëherëshkalla e cila siguron mbrojtje të fesë dhedynjasë ka prioritet. Allahu e di më sëmiri”. (Tejsirul-Kerimir-Rahman”,2/289).

Rasti i Nexhashiut, i cili, edhe pse u bëmysliman, vazhdoi të jetë mbret iAbisinisë. Edhe ky rast është shumë irëndësishëm për të kuptuar sa më drejtëkëtë çështje.Ai besonte në Muhamedin,salAllahu alejhi ue selem dhe vdiq simysliman, andaj Pejgamberi, salAllahualejhi ue selem, ia fali namazin exhenazes këtij njeriu. Ky njeri, edhe pseishte besimtar dhe mysliman, mbeti simbret i një populli i cili i tëri ishte

jobesimtar, kundërshtar të monoteizmitdhe refuzues të Fesë. Ai në mesin e tyreishte i drejtë dhe bamirës me aq sakishte mundësi, edhe pse populli ishtenë kufër dhe shirk, andaj mbetja e tij nëkëtë pozitë ishte më mirë se braktisja ekësaj pozite për ta marrë ai që do tëprishte çdo gjë. S’ka dyshim se metodae Pejgamberit, salAllahu alejhi ue selem,në thirrje në fe të Allahut ishte arritja einteresit dhe plotësimi i tij dhe thirrja nëfe të Allahut sipas mundësive, pasiaskush nuk mund ta arrijë drejtësinë

tërësisht dhe të bëjë çdovepër në formën më tëplotë. Për këtë shkakpakësimi i të keqes deri nëminimum dhe arritja einteresit deri në maksi-mum është metodëpejgamberike. Nëtregimin e takimit tëNexhashiut me mysli-manët në fund thotë: “Pomos ta kisha këtë

mbretëri, do të kisha ardhur për t’ubërë unë ai që do t’i bartja këpucët.”(shih: “El-Bidaje uen-Nihaje”, 2/67).Ky njeri, edhe pse besoi si duhet nëIsain dhe Muhamedin, salAllahu alejhi-ma ue selem, mbeti në mbretërinë e tijduke qeverisur një popull jobesimtar,të cilët nuk u bënë besimtar si ai. Po tëkishte qenë prej detyrimeve të Islamitbraktisja e postit dhe largimi nga kjoqeverisje, nuk do ta kishte lënëPejgamberi, salAllahu alejhi ue selem,në këtë post dhe nuk do ta kishte cilë-suar si njeri të mirë dhe nuk do tëkishte urdhëruar sahabet t’ia falinnamazin e xhenazes. (shiko:“Meshruijetud-Duhuli Ila Mexhalisit-teshriije”, fq. 10-12).

Për këtë shkak pakësimi i të keqes derinë minimum dhe arritja

e interesit deri në maksimum është metodë

pejgamberike.

Akt

uale

17


Këtyre sqarimeve dhe tjerave që dovijojnë u bashkëngjisim edhe disa fetva.Komisioni i përhershëm për

fetva në Mbretërinë e ArabisëSaudite, ka dhënë fetva se lejohetpjesëmarrja në votime edhe atë merastin e parashtrimit të pyetjes ngamyslimanët e Algjerisë në lidhje mevotimet atje. Komisioni ka qenë i për-bërë nga shejh Ibën Bazi, kryetar ikomisionit, shejh Abdurezak Afifi dheshejh Abdullah Gudejani. Shiko librin“Fetaval-Lexhnetid-Daime”, 1/373.

Asambleja e fikhut me seli nëXhide, ka dhënë fetva se lejohet pjesë-marrja në votime edhe në vende kumyslimanët janë pakicë. Shikovendimin e pestë në takimin e nëntëm-bëdhjetë. Rezymeja e vendimit gjen-det e përkthyer te rubrika e pyetjevedhe përgjigjeve, të këtij numri.

Ky ka qenë qëndrimi edhe i shejhIbën Bazit, rahimehullah, të cilin,kur e kanë pyetur se a është i ligjshëmfetarisht kandidimi për parlament dhevendimi i fesë Islame për nxjerrjen ekartelës së votimit, me qëllim tëvotimit të thirrësve islamë dhenjerëzve fetarë, ai është përgjigjur:“Pejgamberi, salAllahu alejhi ue selem,ka thënë: “Veprat vlerësohen sipas qëllim-it, kurse çdo njeriut i takon ajo që ka përqëllim”. Andaj nuk ka problem nësenjeriu hyn në parlament, nëse ka përqëllim përkrahjen e të vërtetës dhemospajtimin me të kotën, sepse kështundihmohet e vërteta dhe u bashkohemithirrësve në fe të Allahut.

Gjithashtu nuk ka problem të nxirretkartela me të cilën njeriu arrin tëvotojë thirrësit islamikë dhe për tëndihmuar të vërtetën dhe njerëzit e tëvërtetës. Allahu është Ai që jep suk-

ses”. (Shiko: “Muavikat tatbik esh-Sherijatil-Islamije”, Menaa Katan, fq.166).

Kur i parashtruan hoxhës së madhdhe njohësit të mirë të akides nëshekullin tonë, shejh Ibën Uthejminitpyetjen rreth pjesëmarrjes në votime,ai shkoi edhe më larg se të tjerët dhetha se pjesëmarrja në parlament disaherë bëhet edhe obligim. Në takimet ehapura që i mbante çdo ditë të Enjtenë shtëpinë e tij i parashtroheshinpyetje të ndryshme. Në takimin me nr.210 i parashtrohet kjo pyetje: Cilaështë dispozita fetare përvotimet që bëhen në Kuvajt,duke e ditur se shumica e atyreislamistëve dhe thirrësveislamikë që janë futur në to janësprovuar në fe? Përgjigjja: Unëmendoj se votimet janë tëdetyrueshme dhe duhet të caktojmënjë njeri që mendojmë se është i mirë,sepse po që se largohet njeriu i mirënga ky vend, kush do të futet në atëvend? Të këqijtë, ose ata që janë nega-tivë, ata që s’kanë as hair e as sherr,pasues i secilit zhurmaxhi. Andaj neduhet ta zgjedhim njërin prej nesh.Mirëpo shumica e tyre nuk janësi ata?, i themi: s’prish punë, ky njeriqë është një, nëse Allahu i jep bereqetdhe e thotë fjalën e vërtetë në këtëvend, patjetër do të ketë ndikim,mirëpo na mungon vërtetësia meAllahun. Mbështetemi në gjërat mate-riale dhe nuk shikojmë fjalën eAllahut. Çka mund të thoni përMusain, alejhisselam, kur kërkoi nga aitakim për të sjellë magjistarët e tij.Musai, alejhisselam, i dha takim para-diten e ditës së stolisjes, d.m.th. ditëfeste, sepse njerëzit stolisen ditën e

18


Akt

uale

festës, në mes të ditës e jo natën, nënjë vend të lartë. U mblodh tërë bota,e u tha Musai, alejhisselam: “AtëherëMusai u tha atyre (magjistarëve):“Mjerimi është juaji, prandaj mosshpifni ndaj Allahut ndonjë gën-jeshtër e t’ju shkatërrojë me ndonjëdënim, se pa dyshim ai që shpif kadështuar keq”. (Taha: 61). Një fjalë ushndërrua në bombë. Allahu, subhane-hu ve teala thotë: “Ata (magjistarët)u përçanë mes vetes për çështjen etyre, por bisedën e bënë fshehurazi(nga masa)”. (Taha: 62)

Shkronja fa në këtë ajet ka për qël-lim renditjen, pasimin dhe është përshkak të fjalimit të Musait, alejhisse-lam. Domethënë që nga momenti kure tha Musai, alejhisselam, këtë fjalë atau përçanë mes vete, e kur njerëzitpërçahen mes vete, dështojnë, sikurseka thënë Allahu, subhanehu ve teala:“...e mos u përçani mes vete, e tëdobësoheni e ta humbni fuqinë(luftarake)...”. (El-Enfal: 46). “Ata(magjistarët) u përçanë mes vetepër çështjen e tyre, por bisedën ebënë fshehurazi (nga masa)”.(Taha: 62)

Rezultati ishte se magjistarët që erd-hën të kundërshtojnë Musain, ale-jhisselam, u bënë me të, i ranë në sex-hde Allahut dhe publikuan: “...Ne ibesuam Zotit të Harunit dhe tëMusait!” (Taha: 70). Faraoni ishtepara tyre, mirëpo fjala e vërtetë tëcilën e tha një njeri ndikoi te masa emadhe, lider i së cilës ishte qeveritarimë zullumqar. Them: të supozojmë separlamenti ka vetëm pak njerëz ithtarëtë vërtetës dhe të saktës, ata do tëbëjnë dobi, mirëpo ata duhet të jenë tësinqertë me Allahun. Atyre që thonë:

nuk lejohet hyrja në parlament sepseme këtë vepër përzihemi me njerëz tëprishur, kurse ndenja me ta nuk lejo-het, u themi: nuk ulemi me ta që tëpajtohemi me ta, por për t’ua treguartë saktën. Disa vëllezër dijetarë kanëthënë: nuk lejohet pjesëmarrja në to(parlamente) sepse me këtë vepërpërzihet njeriu i mirë me atë të devi-juarin. Mirëpo pyesim: ky njeri imirë rri me të prishurin për tapërmirësuar ose për të devijuarvet?! Ai rri me të për ta përmirësuar,dhe nëse nuk arrin sukses këtë radhëdo të arrijë sukses radhën tjetër”.(shih: “Likau Babil-Meftuh”, nr. 210).Në vitin 1992 populli algjerian ishbërë gati për të hyrë në zgjedhje parla-mentare, për këtë shkak myslimanëtkishin dërguar një letër me gjashtëpyetje deri te Muhadithi i këtij shekul-li, hoxha i madh, Muhamed NasirudinAlbani, rahimehullah, ku kërkoninpërgjigje prej tij rreth lejimit apomoslejimit të pjesëmarrjes në votime.Ai, pasi tregon se parlamenti nuk ështërruga për të sjellë ligjin e Allahut dhese myslimanët duhet të punojnë gjatëkohë në udhëzimin e njerëzve me dijetë saktë dhe edukim të mirëfilltë nëkëtë islam burimor, pastaj thotë: “Nukshoh çka mund ta pengojë popullinmysliman, nëse si kandidat për deputetparaqitet një njeri që armiqëson fenëIslame dhe një tjetër që është islamist,prej partive me metoda të ndryshme,në kësi rasti këshillojmë secilin mysli-man të votojë vetëm islamistët edheata që janë më afër metodës së saktë,të cilin e treguam më herët. E themkëtë edhe pse besoj se votimi dhezgjedhjet nuk e realizojnë qëllimin esynuar, sikurse treguam më herët,

19


Akt

uale

mirëpo për të pakësuar të keqen dhepër të larguar një dëm më të madhduke bërë një dëm më të vogël,sikurse thonë fukahatë”. (shiko: “El-Asale”, nr. 4, fq. 20).

Më lart përmendëm pikënisjete dijetarëve islamë rreth kësajçështjeje dhe disa qëndrime tëdijetarëve bashkëkohorë rrethkëtij problemi. Kurse në vijim dot’i përmendim dijetarët e umetitqë kanë ndarë këtë qëndrim.

1. Shejhul Islam Ibën Tejmiu,rahimehullah, duke u mbështetur nëkërkesën e Jusufit, alejhisselam, përt’u bërë ministër i financave nëmbretërinë e Faraonit, në një shoqëriidhujtarësh, e cila nuk gjykonte me ligjtë Allahut, argumentoi se lejohet mar-rja e pushtetit të përgjithshëm në njështet zullumqar ose jobesimtar. Shihpër këtë çështje librin “Mexhmuul-Fetava” vëllimi 14, faqe 493, vëllimin15, faqe 324, vëllimin 20, faqe 56 dhe

faqe 148. Në këtë kontekst ShejhulIslami, rahimehullah, duke folur përkëtë rast thotë: “Marrja e pushtetitmund të jetë e lejuar, e pëlqyer dhe edetyrueshme, mirëpo për ndonjë njeritë caktuar mund të jetë edhe më edetyrueshme dhe më e dashur, atëherëu jep përparësi më të mirës prej dy tëmirave, disa herë si detyrim e disa herësi vepër e pëlqyer. Në këtë formëJusufi, alejhisselam, mori përsipërdepot e tokës për mbretin e Egjiptit,madje, edhe kërkoi që ta bëjëpërgjegjës edhe pse ai dhe populli i tijishin jobesimtar, sikurse e tregon këtëAllahu, subhanehu ve teala: “EdheJusufi qysh herët ju pat ardhur meargumente të qarta e ju gjithnjëishit në dyshim ndaj asaj që ju patsjellë...”. (Gafir: 34). “O ju dy shokëte mi të burgut, a është më mirë tëadhurohen zota të ndryshëm oseAllahu, i vetmi ngadhënjimtar?”Ata që ju adhuroni përveç Allahut,nuk janë tjetër vetëm se emra që ipagëzuat ju dhe prindërit tuaj...”.(Jusuf: 39-40).

Është e ditur se ata edhe pse kanëqenë jobesimtarë, domosdo kanëadete dhe zakone në marrjen epasurisë dhe harxhimin e saj përkujdestarët e mbretit, familjen,ushtrinë dhe popullin e tij. Pa dyshimse ato adete dhe zakone nuk kanë qenënë përputhje me ato të pejgamberëve.Jusufi, alejhisselam, nuk mund tëbënte të gjithë atë që do të dëshironte,ato pjesë që i shihte si pjesë e fesë sëAllahut, sepse populli nuk do t’ipërgjigjej atij, por bëri të mundshmene drejtësisë dhe bamirësisë dhe mepushtetin e vet nderoi besimtarët ngafamilja e vet, gjëra që nuk do të mund

20


Akt

uale

t’i kishte bërë pa këtë pushtet, kursekrejt kjo hyn brenda ajetit Kuranor:“Andaj, sa të keni mundësi ruajuniprej dënimit të Allahut...”. (Et-Tegabun: 16).

Kur të shtyhen dy detyra (vaxhibe)dhe nuk mund të bashkohen, e i jepetpërparësi më të sigurtës, tjetra në këtërast nuk është detyrë dhe se ai që e lekëtë detyrë për ta bërë më të sigurtën,në realitet nuk e ka lënë detyrën.

Kur të bashkohen dy ndalesa (harame)dhe nuk mund ta lëmë më të madhenpërpos duke e bërë më të voglën, nëkëtë rast bërja e ndalesës (haramit) mëtë vogël nuk është bërje e ndalesës nërealitet edhe pse kjo vepër quhet lënie edetyrës (vaxhibit), kurse emërtimi ikësaj vepre ndalesë si emërtim absoluts’e dëmton aspak. Kjo thuhet edhe përlënien e detyrës (vaxhibit) për arsye dhebërjen e ndalesës (haramit) për interestë sigurt ose për domosdoshmëri osepër të shtyrë atë që është më e ndaluar.

Kapitulli i kundërthënieve është njëkapitull i gjerë, sidomos në kohërat dhevendet ku janë pakësuar gjurmët epejgamberisë dhe hilafetit të pejgam-berisë. (“Mexhmuul-Fetava”, 20/57).

2- Këtë mendim kanë ndarë edhemufesirët e njohur, siç është Ibën Atije,Zamahsheriu, Bejdaviu, Shevkaniu,Kasimiu dhe Alusiu, të cilët në tefsiret etyre kanë theksuar ligjshmërinë e pjesë-marrjes në pushtet jo islam, nëse kjosjell interes të madh apo largon dëm tërrezikshëm, edhe nëse me këtë pjesë-marrje nuk arrijmë të bëjmë ndonjëndryshim rrënjësor.

3- Imami i Nexhdit, AbdurahmanSadiu, rahimehullah, ka thënë se lejohetnjë gjë e tillë, madje, edhe detyrohet.(shih: “Tejsriul-Kerimir-Rahman”,

3/457).4- Sultani i Dijetarëve, Iz b.

AbduSelami ka thënë se një gjë e tillëështë e ligjshme në librin “Kavaidul-Ahkam”, 1/73).

5- Po të njëjtën ka thënë edhe IbënAbidini në librin “Hashijetu IbënAbidin”, fq. 4/175).

6- Shejhu i madh Ibën Bazi, rahimehul-lah, ka dhënë feta se lejohet kjo gjë dhe sekjo e ndihmon të vërtetën dhe manife-ston mospajtimin me të pavërtetën.(shiko: “Ed-Davetu ilallah ue AhlakudDuati”, fq. 25).

7- Kësi fetva ka dhënë edhe dijetari imadh, komentuesi i të gjitha librave tëakides, e sidomos të librave të shejhulIslam Ibën Tejmiut, Muhamed b. SalihelUthejmini, rahimehullah.

8- Shejh Muhamed Emin Shenkiti kaqenë gjykatës në kohën e kolonializmitfrancez të Mauritanisë.

9- Shejh Albani, Muhadithi i Shamit, kadhënë fetva se lejohet pjesëmarrja nëvotime për të pakësuar të keqen ose përtë larguar një dëm më të madh duke ebërë një dëm më të vogël (shiko: “HajatulAlbani”, 1/395).

10- Shejh Abdurahman AbdulHalik e kambrojtur fuqishëm këtë qëndrim në disalibra të tij, prej tyre në librin “myslimanëtdhe aktiviteti politik” dhe “Kapituj ngapolitika fetare gjatë thirrjes në fe tëAllahut”.

11- Shejh Muhamed Salih Munexhidi katë dhënë fetva për lejim të pjesëmarrjesnë votime për të pakësuar të keqen dhedëmin dhe se është çështje ixhtihadore qëka të bëjë me vlerësimin e interesit dhedëmit.

12- Dr. AbdulKerim Zejdan, dijetar imadh i Irakut, ka dhënë fetva për lejim tëpjesëmarrjes në votime.

21


Akt

uale

13- Shejh Abdurahman Beraki. (mundta lexosh te rubrika pyetje dhe përgjigje)

14- Shejh Nasir elOmer, shejh SelmanAude, shejh Sefer Havali kanë thënë selejohet votimi dhe se është një hap për tëpërforcuar shkaqet e përmirësimit dhepër të dobësuar shkaqet e prishjes dhe sesipas ligjit të zhvillimit do të shpien nëpërmirësimin e asaj që është më lartë,kurse qëndrimi anashkalues dhe refuzuesnuk sjellë ndonjë përmirësim.

15- Dr. Jusuf Kardavi vlerëson se voti-mi është dëshmi të cilën myslimani duhetta jep në formën më të mirë.

16- Omer Abdurahmani mendon selejohet votimi dhe se ka shpresuar të merrpjesë në votimet për parlamentin egjipt-ian në vitin 1978. (Këtë e thotë dr. HarithDari, kryetari i “komitetit të dijetarëvemysliman” në Irak gjatë elaborimit tëpjesëmarrjes në votimet parlamentareirakiane).

17- Dr. Suud Funejsani, AbdullahFekihu, Omer Eshkari, si dhe shumë dije-tarë tjerë.

Është interesant të përmendim në këtërast se edhe “Ushtria Islame” në Irak ecila reziston dhe lufton kundër forcaveokupatore atje dhe “Komiteti i dije-tarëve myslimanë” si përfaqësues tëmyslimanëve sunit të Irakut, kanë dhënëdeklarata ku lejojnë pjesëmarrjen nëvotime dhe se kjo assesi nuk është kufër.

Madje edhe hoxha i disa njerëzve qëmerren me çështjet e tekfirit, EbuMuhamed Makdisiu, kundërshtonAbdulKadir AbdulAzizin1, i cili në librine tij “El-Xhami” thotë se ata që votohendhe ata që votojnë janë jobesimtarë,

duke thënë se duhet bërë dallim mesatyre që votohen dhe atyre që votojnëdhe se assesi nuk mund të trajtohen sikafira ata që votojnë dikë duke menduarse me këtë e ndihmojnë fenë e Allahut,subhanehu ve teala. (Shiko: “En-Nuketul-Levamiu”, fq. 21). Ky paragrafishte vetëm si sqarim për një pjesë tëvogël të njerëzve që kanë rënë nënndikimin e këtyre muhabeteve edhe pseështë jashtë analizës shkencore të këtyremeseleve.

Për fundDuke u nisur nga këto sqarime men-

dojmë se myslimanët e vendeve tonaduhet të dalin masivisht në zgjedhje dhetë mos lejojnë që të manipulohet mevotat e tyre, por ta shprehin mendimindhe qëndrimin e tyre publikisht dhehaptazi se kush është e keqja më e vogëlnë mesin e popullit tonë dhe të dënohetai i cili tallet me fenë tonë.

Dalja masive e popullatës tonë nëvotimet që mbahen anë e mbanë visevetona do të jenë një shenjë e vigjilencësdhe korrigjimit syçelë të gabimeve tëatyre që i zgjedh populli për t’i përfaqë-suar interesat e tyre nëpërmjet tyre.

Dalja masive e popullit tonë nëvotime, së paku për të bërë të pavlef-shme fletët e votimit është një përgjig-je aktive dhe shprehje konkrete emospajtimit me mënyrën se si zhvillo-hen gjërat në vendin tonë. Kjo padyshim se është më mirë sesa mosdaljaaspak në votime. Allahu u dhëntë suk-ses myslimanëve. Amin.

1 Edhe pse ky njeri para disa muajve ka ndryshuar tërësisht qëndrimet e veta në lidhje me këto çështje që i kapromovuar në dy librat e tija “El-Xhamiu Fi talebil-Ilmi” dhe “El-Umde fi Idadil-Ude”. Përndryshe emir i vërtet ikëtij është Sejid Fadl Imam dhe ka qenë teoreticienti kryesor i meseleve të tekfirit në organizatën “El-Xhihad” tëEgjiptit.

Art

ikuj

22


Po kthehesha nga shkolla për nështëpi. Kishte rënë muzgu imbrëmjes. Dielli kishte skuqur

horizontin e dukej që kupa e qiellitdo të merrte flakë. Majat e kodravepërshëndeteshin përfundimisht përatë ditë me rrezet e tij e qytetit i fal-nin hijen e tyre, për të paralajmëruarardhjen e natës me terrin e zi.

Gumëzhinte rruga kryesore me trafiktë dendur, dëgjohej sirena e ndonjëveture që trembte laraskat mbi degëte blirëve në trotuare; nguteshinnjerëzit sikur të kishte ndodhur diçkae qendra i ngjante zgjoit të bletëve.Ajri ishte i lehtë si një vello qëvalëvitet me tundjen e së cilës prishejqetësia e gjetheve të drunjve të

Shkruajnë: Almedina Dauti & Fitore Haziri

Mbrëmja e maturës -“Maturomania”


23

Art

ikuj

mbjellë përskaj rrugës.Tërë asaj zhurme, dinamikë për-

bërëse e përditshmërisë së njerëzve,asaj tërësie të atij peizazhi të mbushurpluhur, asaj ngutje që ndjehej në ajër,asaj mërzie nga dita e gjatë e pran-verës së hershme, i bashkëngjitejedhe zhurma e orëve të mësimit qëkumbonte në mendjen time. Ishimtok të gjitha shoqet e nuk e di se simbeta vetëm që të kthehesha nështëpi. Mu kujtua biseda e fundit qëkishim me njëra tjetrën e që pikëreferuese kishte preokupimin tonë tëfundit, “gajlen” më të madhe të këtijfundviti: mbrëmjen e maturës.Kishim të gjitha merakun se si do tëkurorëzonim mbrëmjen e fundit sëbashku... çfarë do të bënim diçka mëspeciale... diçka që nuk do ta har-ronim asnjëherë e do të mbetej nëkujtesën tonë për një kohë të gjatë.Dëgjova aq shumë dëshira, aq shumëide se si do të dukeshin shoqet atëmbrëmje, aq shumë shushurima emosdurim për natën finale, silleshin errotulloheshin mendime nga mëqesharaket e deri tek absurdi më imadh që kisha dëgjuar: që ngathjeshtësia si ide, e deri tek pamja eprinceshës së përrallave... Ndërsaimagjinata ime lozte lojën më tëpakuptueshme se si unë do të duke-sha, çfarë do të vishja, si do ta bëjagrimin, si do t’i rregulloja flokët... sido të bëhesha e paharrueshme atënatë! Ku do të gjeja diçka që do të mëbënte të veçantë vetëm mua?! Ku dotë gjeja fustanin më të paparë deriatëherë? Ta blija këtu... jo në fakt nukkisha shumë opsione! Ta porosisja ngajashtë përmes të afërmve të mi atje,apo të porosisja vetëm materialin e

mandej do ta qepja për qejfin tim...ndoshta kështu më mirë! Do të ishtemirë që t’i gjeja edhe sandalet e për-shtatshme me take pakëz më solemnete veshura në elegancë. Nuk duhej tëharroja që me kohë të bëja terminintek parukieri, ashtu që të mos mëparaqitej ndonjë problem nëmomentin e fundit. Me një fjalëduhej të mendoja për të gjitha, që kurtë vinte dita vetëm t’i përmbaheshaagjendës! U krijua një lëmshmendimesh që nuk ua dija as fillin,derisa ecja me hapa të rënduar rrugëspër në shtëpi. Dukej sikur nuk mëbindeshin këmbët në drejtimin qëunë urdhëroja të bënin ecejaket.Çanta në krahun tim rëndonte ngalibrat e nga gjysma e uniformës qëtani ishte bërë zakon ta vishnimvetëm para hyrjes së shkollës. Era elehtë m’i shprishte flokët e dukejsikur lozte lojën më të këndshme meto. Mendjen e kisha gjetiu tani... kurpër një çast ndalova para një dyqanime xhama të tejdukshëm. Ndalovapër të vetmen arsye: të shikoja panon(apo pllakatin) që e kishin vendosurnxënësit e njërës prej paraleleve tëgjeneratës sime.Të radhitur ashtu meradhë... së pari dy nga profesorët,mandej kujdestari në ballë të panos...mandej nxënësit në çifte njëri pastjetrit e mbulonin sipërfaqen epllakatit të rrethuar e të stilizuar nëmënyrën e ideatorit! Mu kujtua qëklasa jonë ende nuk ishte gati meidenë se çfarë do të vishnim për t’ufotografuar ndërsa dizajni i pllakatitishte gati dhe do të ishte më i veçantinë qytet. Isha humbur duke i shikuarato fytyra të rregulluara e të nën-shtruara “regjimit” të programeve

24


Art

ikuj

kompjuteristike, aq sa disa prej tyrenuk i njihja, aq shumë kishinndryshuar!!! Isha habitur krejt fare, engujuar në një vend duke shikuar si emarrë gjithë atë ekspozim fytyrash,ndërsa rreth meje ishin grumbulluargjithë ata njerëz me të vetmin qëllimqë isha ndalë edhe unë. Dikushshikonte të birin, të bijën, dikushtjetër dikë që e njihte e dikush vetëmsa për kureshtje në mos e njihtendokënd apo për të komentuar me tëtjerët se cili/cila dukej më bukur... Ulargova ngadalë pa rënë në sy e mekokë të ulur duke u munduar të shpe-jtoja hapat për në shtëpi sepse natavetëm kishte trokitur në nënqiellin eqytetit tim. Në tërë vrushkullin emendimeve të përziera, në botëntime pa kahe në ato momente,ndërhyri përshëndetja e një personiqë e njoha vetëm përmes butësisë sëzërit të tij. Kisha respekt të madhndaj tij kështu që ndalova për pakminuta, i ndërruam dy tri fjalë ruti-nore përshëndetëse, për t’ia lënëvendin një bisede të shkurtër, aspaktë zakonshme e shumë efektive nëdisa aspekte... me një tungjatjeta undamë e unë mbeta e shtanguar, eedhe më e hutuar se që isha. Për njëçast mu duk se gjithë ai pluhur qëqëndronte pezull në ajrin e atij mje-disi m’i kishte rënduar sytë e mi enuk po shihja si duhet... tërë mjeg-ull!!! Kisha thurur mendime nga mëtë ndryshmet e nuk isha e zonja tapyesja veten se për çfarë arsye egjithë kjo... Për çfarë arsye i kishagjithë ato mendime, gjithë ato ide përfinalizimin e atij fundviti... Për çfarëpo përgatitesha? Për çfarë po e shpen-zoja gjithë këtë kohë që më ishte

falur? Sa absurde dhe e pamenduarmirë: harxhoja kohë për të mend-uar... sigurisht relacioni shkollë-shtëpi kishte zgjatur më tepër sezakonisht, shumë më tepër! Do tëharxhoja kohë për të gjetur dhe final-izuar gjithë idetë e mia për një pamje“perfekt”, do të harxhoja paratë qëprindërit e mi me aq mund i kishinfituar... dhe për çfarë? Për një natë...për një natë të vetme, diku rreth 9-10orë gjurulldie të mbushur me mar-ifetllëqe nga më të ndryshmet deri nëzvetënim, të paraprirë nga sfilatanëpër rrugën kryesore të qytetit,përngjasim i ekspozimit të produk-teve në panaire; e të tjerët përng-jasim i blerësve, e në këtë rast: blerëspa monedha adekuate përveç kullot-jes së syve me lakuriqësi. Natë ku tëtjerët do të shikonin fustanin tim...trupin tim... flokët e mi të bukur... efytyrën time të rregulluar enkas!Natë ku ashtu siç e quanim ne të fun-dit, unë e të gjithë të tjerët do tëlinim një imazh të fundit me pamjettona, sjelljet tona tashmë nënndikimin e muzikës shurdhuese, tëqeshurat e pakontrolluara, vallet pashikuar se me kë apo si... Vërtet tëgjithë pjesëmarrësve të atij eveni-menti final, do t’ju linim imazhin e“paharrueshëm”, pamjen që aq shumëe kishim diskutuar, e që i kishimtrazuar edhe njerëzit jo të afërt mefamiljen... Kjo në fakt do të ishtedëshira jonë... të mos harroheshim!!Të kujtoheshim pa menduar se si dhenë çfarë mënyre do të kujtoheshim!Kështu dëshironim të finalizonim 4vite së bashku... 4 vite mund e sakri-ficë për të qenë më të suksesshëm epër të ecur sigurt... 4 vite përballje

25

Art

ikuj


me teket e të tjerëve për të mos mba-jtur orë kur dëshironin ata... 4 vitemund e zell për t’ju ndihmuar atyreqë kishin më shumë nevojë... 4 vitesë bashku me udhërrëfyesit tanë -mësuesit tanë, do t’i finalizonim metë “paharrueshmet” veshjet tona,pamjet tona, e imazhin final përmesnjë nate të vetme... përmes disaorëve që do të kalonin sa hap e mbyllsytë për të lënë një vijë të gjatë e tëkuqe, në plejadën e sukseseve për 4vite!

Mbrëmja e maturësështë kurorëzimi i për-fundimit të viteve që ikalova në shkollë, tani popyes veten çka realishtjam duke kurorëzuar unë?Apo po kurorëzoj për tërinjtë që erdhën si lule eçelur, u shoqëruan melulet e vyshkura e me sytëe mi e pashë vyshkjen etyre! Apo ndoshta pokurorëzoj ato ditë ku har-ruam qëllimin e ardhjes në shkollë e ilamë profesorët me ditar në duar nëklasën e zbrazët ose më mirë doja tëdukesha më e bukura e mbrëmjessepse nuk isha argëtuar mjaft?!

E tani? Çfarë po kurorëzonim...çfarë po kurorëzoja për të madhinZot? Vyshkjen e luleve më të bukuraqë do të gjeje... zhgënjimin e profe-sorëve me ditar në duar sepse kishingjetur klasën e zbrazët, sepsenxënësit kishin ikur për t’u fotogra-fuar për pllakat.... apo se tash ështëfundi dhe kishim nevojë më shumëpër të ikur se sa për të shijuar ditët efundit në bankat që aq shumë kishinhequr prej nesh...? Kishim harruar

atë më të rëndësishmen: qëllimin eardhjes sonë në atë institucion eduka-tivo-arsimor emër ky i cili ka mbeturvetëm pjesë e emërtimit të objekteveme banka, tabela të zeza, mësues eme disa të rinj që e quajnë vetennxënës. Donim që gjithë këtë argëtimta finalizonim me një mbrëmje tëpaharrueshme, sepse pak ishim argë-tuar, sepse kishim ende nevojë përçorodi shtesë të paketuara edhe menatën e fundit së bashku! Kërkonimgjithë këto gjëra... harruam se të

gjithë kanë drejtuar sytëkah ne për të pritur dritë,rreze shprese për një tëardhme më të mirë, përnjë të ardhme ku në vendtë darkës të mos shtronimlotët e trishtimin... tëlargonin angështimin ngazemrat e prindërve tanëme frikën se çka do tëbëhej me ne... Harruamse jeta nuk mbaron mekaq, me një mbrëmje e

disa orë argëtim... në fakt në per-spektivën tjetër, për shumë kë mekaq do të mbaronte argëtimi ekënaqësia për t’ia lënë vendin dësh-përimit e humbjes në humnerën elotëve, pa ditur se çka tutje...

Po e pyesja veten... po më silleshinvërdallë gjithë këto mendime. Kthevakokën për të shikuar atë njeriun qëndërroi kahun e mendimeve të mia,që fshiu pluhurin nga sytë e mi, eshumë qetësisht sikur më tha:“Zgjohu, hap sytë! Shiko se si çdo ditëlind e perëndon... e ti fle... kërkonargëtim... kërkon shpërblim përrrugën tënde që ende është “nisur”...gëzoju dhe shfrytëzo çdo ditë deri në

Mbrëmja e maturësështë kurorëzimi i

përfundimit të viteve qëi kalova në shkollë,

tani po pyes veten çkarealisht jam dukekurorëzuar unë?

Art

ikuj

26


atomin e fundit të energjisë...gëzoju dhe falënderohu që tokapo të mban, që dielli me rrezet etij përkëdhel flokët e tu e ngro-hë edhe zemrën tënde, që qiellimban në jetë tokën e tharë meshiun që bie, që ti ende po fry-mon e po jeton e po furnizonbarkun tënd me ushqim... e mëthuaj a ka argëtim e kënaqësimë të madhe se sa të dish që kedhe një mundësi që tani e tutjet’i gëzohesh lindjes së diellit seje GJALLË... e se besueshmëriase do të presësh muzgun embrëmjes është pashmangsh-mërisht e vogël...!”

Harruam se është koha kurpara syve tanë është shfaqurudhëkryqi i të ardhmes tonë, enuk ndjehet ajo fryma e kujdesitndaj tij... nuk kemi menduar përkahun që do të marrim. Duhett’i hapim sytë e t’i bëjmë katër...të largojmë gjumin nga sytëtanë... ta largojmë koten e tëzgjohemi nga ëndrrat e absurdit,e t’i japim ngjyrim tjetër jetëssonë. Mos të lejojmë të përkun-demi në iluzione e përsiatje tëgjërave të kota, të mendojmë atëqë është kapitale, e të bëjmëbinarë të fortë që treni të mosdevijojë nga rruga që kemi nisur.Të mos lejojmë që velat e anijestonë të shqyhen nga axhamillëkue pakujdesia që kemi, mos tëlejojmë të fundoset ajo në detine paanë të jetës e të përlahet ngagrabitqarët e pamëshirshëm tëunët për të ngrënë çdo gjë që juserviret...

Në vazhdim do të shpalosimletrën e Policit dërguar njëDijetari Islam, i cili përveç

përshkrimeve të ndodhive, kishteshtuar se ato ishin bërë shkaktar krye-sor që ai t’i kthehet rrugës së Allahut.

KTHIMII FUNDIT

Muhammed Sherif

Art

ikuj

27


Në letrën e tij kishte thënë: Shikimi iaksidenteve të ndryshme dhe vikti-mat e përfshira ishin gjëra të zakon-shme në jetën time të përditshme,mirëpo një incident ishte krejtësisht indryshëm dhe dallonte nga të tjerët.

Ngjarja e parë

Unë dhe kolegu im kishim ndalurveturën në trotuarin e magjistrales,ku bisedonim për një çështje, paprit-mas, në të qindtën e sekondës, vendimori një pamje të tmerrshme, zhur-ma e dy veturave u dëgjua dhe u bënësikur të ishin një. Ne pamë pas seçfarë po ndodhte; ish një aksident ipaparë, dy vetura ishin ndeshur njërame tjetrën. Si shkak i aksidentit ishterrëshqitja e automjetit ku rezultoi nëhumbjen e drejtimit dhe më pas qepërplasur në veturën që ishte duke

ardhur në drejtim të tij. Nuk do tëkishit mundur ta përshkruani se çfarëkërdie kishte ngjarë.

Në veturën e parë gjendeshin dydjem të shtrirë për së gjati, që të dynë gjendje kritike. Me kujdes i tërho-qëm nga vetura dhe i vendosëm nëtokë në mënyrë që të kthjelleshin ngaajo përplasje e tmerrshme. Me shpe-jtësi u kthyem t’i ofronim ndihmëpronarit të veturës së dytë, mirëpo aikishte ndërruar jetë. Më pas nxituamtek dy djemtë e ri, të shtrirë krahpërkrah njëri-tjetrit, në trotuarin eautostradës. Shoku im filloi t’u për-mendte shehadetin: “La ilahe il-lAllah- Nuk ka të adhuruar me meritë përveçAllahut..” Ajo që më hutoi ish segjuhët e tyre nuk e pranonin këtëdëshmi. Në fakt ata filluan të zukatinduke kënduar disa tekste këngësh.Unë u tmerrova nga kjo pamje,

28

Art

ikuj


megjithatë shoku im kishte përvojëdhe vazhdonte në përsëritjen e she-hadetit “La Ilahe il-lAllah”. Unë qën-droja në këmbë duke parë me ngulm,pasagjeri nuk lëvizte, qëndronte sym-byllur. Asnjëherë në jetën time nukkisha parë diçka të ngjashme me atëqë sot dëshmonin sytë e mi.

Në të vërtetë, kurrë në jetën timenuk kam parë ndokënd duke ndërru-ar jetë, e aq më pak në atë mënyrëdjallëzore. Shoku im vazhdonte dukeu përmendur atyre shehadetin,mirëpo ajo nuk kish efekt, pasigumëzhima e këngëve të tyre vinteduke u zvogëluar dalëngadalë, i parivdiq, e më pas edhe i dyti. Iadorëzuan Allahut shpirtin dhe ularguan nga kjo botë. Pasi ata ndërru-an jetë, i morëm dhe i dërguam nëveturën tonë. Shoku im nuk tentontetë fliste, asnjë pëshpëritje nuk bëmëderisa i sollëm kufomat në spitalinmë të afërm.

Ngjarja e dytë

Polici iu kthye detyrës së tij tëmëparshme si polic patrullues,mirëpo një ditë prej ditësh, një aksi-dent tjetër kishte zënë vend, si rrjed-hojë, e kishte shtyrë policin t’i kthe-hej Zotit të Madhërishëm. Në letrëne tij dërguar dijetarit, thotë: Sa eçuditshme qenka kjo botë. Pasgjashtë muajve, një aksident tjetërtrafiku kish ndodhur diku tjetër. Njëdjalosh i ri drejtonte veturën e tij mematuri, mirëpo në njërin prejtuneleve që shpinin për në qytet, aiish detyruar të ndalë veturën përshkak të gomës së shfryrë të autom-jetit. Në anën e tunelit kish ndalur

veturën dhe ishte vendosur prapa sajku po ndërronte gomën. Fishkëllimae një veture të shpejtë nga mbrapa nësekondë u përplas në veturën endalur të këtij djaloshi. Pronari iveturës së ndalur kishte qenë në mestë dy veturave ku kishte mbetur ishtrirë për tokë me lëndime serioze,në fakt ai ishte në rrezik jete. Unënxitova te vendngjarja, gjithashtuedhe shoku im dhe arritëm aty. Sëbashku e bartëm djaloshin në veturëne policisë dhe telefonuam spitalin qëtë përgatiten për rastin në fjalë. Aiishte një djalë i rritur, në vitet elulëzimit, ishte një besimtar i mirë,kjo dukej edhe nga ana e jashtme etij. Derisa ne po e bartnim, ai lëviztebuzët e tij, mirëpo ishim në nxitimdhe nuk i kushtonim vëmendje seçfarë thoshte. Megjithatë, kur e ven-dosëm atë në shpinë dhe e dërguamnë veturën e policisë, kuptuam seçfarë thoshte. Përgjatë dhimbjevezemra e tij këndonte Kur’an! Ai ishteshumë i thelluar në leximin dhekëndimin e Kur’anit.

Nderimet i takojnë vetëm Allahuttë Madhërishëm, ju asnjëherë nuk dotë kishit mundur të thoshit se ky per-son ndjente dhimbje të mëdha! Gjakui skuqur kishte depërtuar në tërë rro-bat dhe ishte gjakosur në tërësi.Eshtrat e tij ishin thyer dhe dukeshinqartë në disa pjesë të trupit të tij. Methënë të vërtetën, ai dukej sikurkishte parë vdekjen me sy. Aivazhdimisht lexonte Kur’an me lex-imin e tij të veçantë, me një zë tëëmbël dhe të dhimbshëm, duke kën-duar çdo ajet të Kur’anit me njëritëm të përshtatshëm. Do të thosha

29


Art

ikuj

se asnjëherë në jetën time nuk kamdëgjuar një këndim të tillë tëKur’anit. Thashë në vete: do t’i për-mend shehadetin, pasi kështu veproikolegu im më parë. Me kureshtjedëgjonim atë zë të butë dhe të ëmbël,ndihesha sikur një s’qethje më kishtekapluar dhe qimet e duarve ishinngritur lart, papritmas, pëshpëritjete tij morën fund. Unë në heshtjeshikoja se si dora e tij u ngrit lart.Dëshmoi me gishtin e tij duke engritur në drejtim të qiellit dhe dukedëshmuar: “La ilahe il-lAllah - Nuk katë adhuruar me meritë përveçAllahut”, më pas koka e tij ra në tokëndjeshëm. Unë kërceva në ulëset eprapme te veturës që t’i verifikojduart, zemrën, dhe frymëmarrjen etij, mirëpo çdo gjë kishte marrëfund. Nuk ndalesha së vështruarigjendjen e këtij djaloshi. Një lot mera nga syri dhe e fsheha që shoku immos ta shihte. U ktheva te kolegu imdhe i thashë se djaloshi kishte ndër-ruar jetë. Ai kur dëgjoi këtë lajm iaplasi vajit zëshëm. Unë shihja shokuntim duke qarë dhe nuk munda ta kon-trolloj veten time.

Brenda në veturë mbretëronte njëatmosferë e mërzitshme nga të qarët.Arritëm në spital, nxitonim nëpërkorridoret e tij duke shpejtuar tëarrijmë në sallën e përgatitur përkëtë djalosh. I rrëfyem mjekëve,infermiereve dhe të pranishmëve seçfarë kishte ndodhur më këtë besim-tar te ri. Shumë njerëz u emocionuannga ajo që rrëfyem, disa mbetën pagojë dhe të përlotur nga ajo që panëdhe dëgjuan. Asnjeri nga të pranish-mit nuk dëshironte të largohej para

se të mësonin mbi detajet se në ç’orëdo të bëhej varrimi i tij dhe në cilinvend, kështu që ndjenin përgjegjësit’i falnin namazin këtij besimtari tëri, gjegjësisht namazin e xhenazes.Pasi hasëm në dokumentacionin e tij,stafi i spitalit i bëri një telefonatë tëshpejtë familjes se djaloshit, atas’ishin në dijeni të aksidentit. Nëtelefon u përgjigj vëllai i të ndjeritdhe u informua për atë që kish ndod-hur. Vëllai i tij na rrëfeu gjerësisht,duke thënë: Çdo të hënë, ai do tëvizitonte gjyshen e tij, e cila banontejashtë qytetit. Sa herë që ai i bëntevizitë gjyshes së tij, gjente kohë edhepër disa fëmijë të varfër, të cilët ehumbnin kohën në rrugë, dhe poashtu shpenzonte kohë edhe përjetimët. Atë e njihte i tërë qyteti,ishte një njeri që u sillte libra fetaredhe kaseta me ligjërata dhe derse tëndryshme islame. Mazda e përhimëte tij, gjithherë ishte e mbushur meoriz dhe sheqer, madje, edhe bon-bone për fëmijë, nuk harronte tësillte karamele për fëmijët që kishinnevojë. Ai asnjëherë nuk priste qëdikush ta dëshpëronte nga ai udhëtimi gjatë dhe i lodhshëm deri tek aiqytet ku banonte gjyshja e tij. Aigjithherë përgjigjej me finesë dukeshtuar se, udhëtimi i gjatë i ofrontekohë të përsëriste Kur’anin dhenjëherësh të dëgjonte ligjërata islamenga kasetat që kish në veturën e tij.Në këtë mënyrë, ai shpresonte së çdohap drejt atij qyteti, do të ketë shpër-blim nga i Madhi Allah.

Vëllezër e motra, është e vërtetë seAllahu është i Mëshirshëm dhe Falës imëkateve. Allahu i Plotfuqishëm, në

30


Art

ikuj

Kur’anin e Tij famëlartë thotë: “Dhevërtetë që Unë jam gjithnjë Falës iMadh për atë që pendohet, qëbeson (në Mua dhe nuk më vë shoknë adhurim Mua) dhe që punonmirësi e drejtësi dhe pastaj u qën-dron këtyre (deri në vdekje) (Ta –Ha, ajeti 82). Në një varg tjetërKur’anor Allahu thotë: “O populliynë! Përgjigjuni (me bindje)Thirrësit të Allahut (të Dërguarittë Allahut, Muhamedit) dhe beso-jeni atë (besoni në atë që ai kasjellë prej Allahut dhe ndiqeniatë). Ai (Allahu) do t’jua falë juvegjynahet tuaja dhe do t’ju shpëto-jë nga ndëshkimi I dhimbshëm (iXhehenemit). (El- Ahkaf, ajeti 31).

Kjo është e ngjashme me atë, kurdikush na telefonon dhe ne i përgjig-jemi thirrjes së tij, pra kjo ështëthirrja e Allahut, dhe e Muhamedit,salallahu alejhi ue selem! Ejani t’ipërgjigjemi thirrjes së Tyre. NëKur’anin Famëlartë është një ajetKur’anor, kur shejtani e lexon atë,qan dhe dëshpërohet, lexojeni këtëajet se më të vërtetë është dera elumturisë sonë në këtë dhe botëntjetër, thotë Allahu:”Dhe ata tëcilët kur kanë bërë zina(imoralitet) apo që e kanë njollo-sur veten me gjynah, e kujtojnëAllahun dhe kërkojnë falje për gjy-nahet e tyre – dhe kush mund tëfalë gjynahet përveç Allahut? –dhe nuk vazhdojnë në gabimin qëkanë bërë, kur e dinë atë. Për tëtillët shpërblimi është Falje ngaZoti i tyre dhe Kopshte me lumenjqë rrjedhin poshtë tyre për të ban-uar ndër to përgjithmonë. Sa i

shkëlqyer është ky shpërblim përpunuesit” (Ali Imran, ajeti 135- 136).

Allahu i Madhërishëm ka dërguarPejgamber dhe Libra, Ai ka dërguarQortues dhe Përkujtues, e mbi tëgjitha Allahu, zbret në qiellin e kësajdynjaje atëherë kur njerëzit janë dukefjetur, gjegjësisht në pjesën e tretë tënatës, në mënyrën më të përshtat-shme të Madhërisë së Tij. Allahu iPlotfuqishëm zbret për çdo natë, kudhe kërkon prej çdo robi të Tij: “A kandokush që më lutet mua e unë do të iapranoj lutjen (duan) e tij? A ka ndokushqë kërkon falje e unë do të ia fali atij?Pra, kjo është koha më e përshtat-shme për të falur namaz vullnetar;për të bërë ibadet, për të kërkuarfalje nga Krijuesi, i Cili pret lutjet erobit. Pra kjo është koha kurpërderisa ti fal namaz, të tjerët janëduke fjetur.

Të nderuar vëllezër e motra, ejanitë zotohemi sonte mbrëma, ta kur-disim orën dhe të zgjohemi në ora dytë mëngjesit.Të gjithë e dimë se nëseka sport special gjatë natës, apodikush ka fluturim në atë kohë,vërtet do të jenë në gjendje të qën-drojnë pa gjumë vetëm e vetëm që tëzënë fluturimin në kohën e duhur.Ejani ta kurdisim orën dhe t’i falimdy rekate për Allahun, dhe në sexhdetë kujtojmë një mëkat që kemi bërë,vetëm një, pasi rënia jote në sexhdetë qas afër Allahut, andaj dhe ta lusimAtë që të na e falë dhe të zotohemi qëmos t’i kthehemi atij mëkatiasnjëherë.

Nga gjuha angleze:Feim DRAGUSHA

31


E ARDHMJAShkruan: Besnik Pajaziti

Ardhmëria, ky nocion shumë irëndësishëm për çdo njeri tëçdo kohe, e sidomos për njeri-

un bashkëkohor meriton të trajtohet nëshumë fusha të dijes sepse është alfa dheomega e çdo veprimtarie të tij. Ajo tra-jtohet përgjithësisht si një kategoridialektike e natyrës që e shpie njeriunkah veprimtaria e përditshme mevetëdije apo pa të, ajo madje ndon-jëherë e gëzon njeriun e ndonjëherë ehidhëron, thënë shkurt është e lidhur

ngushtë me fatin e njeriut si qenie bio-psiko-sociale.

Populli ka thënë “Ç’të mbjellësh do tëkorrësh”, prandaj duhet t’i kushtojmërëndësi tejet të jashtëzakonshme kësajkategorie, sepse po gabuam sot, do tavuajmë nesër, pra e ardhmja ndërtohetsot.

S’ka dyshim që kjo kategori ka nevo-jë të trajtohet në shumë aspekte, siçthamë më lart, pra lidhet dhe është

Art

ikuj

32


Art

ikuj

bisedë shkaku për çdo njeri të çdomoshe dhe në çdo punë bën pjesë.

Ardhmëria mund të lidhet me disafenomene të kohës siç janë: transporti,shëndeti, kompjuterët, ekologjia,robotët, klonimi, por edhe sfera e bes-imit të njeriut, sepse tek e fundit këtoqë i përmendëm të lidhin vetëm në tëardhmen e kësaj bote, ndërsa besimi tëlidhë me të ardhmen edhe të botëstjetër.

E ardhmja dhe shëndeti

Këto dy fenomene të komplikuar, tëndërlidhur, e ndonjëherë kontradiktorëdhe në kontrast mes vetes duhet të tra-jtohen në nivele më të larta shkencore.Mirëpo mund të themi se shëndeti injeriut me të vërtetë është shumë i lid-hur me të ardhmen. Pa shëndet të mirënuk ke të ardhme të mirë.

Nëse shohim arritjet mjekësore,mund të themi se ardhmëria e njeriutështë përmirësuar falë tyre, përsosjes sëmjeteve mjekësore tekniko-teknologjike; mirëpo, përmbajtja joefektive e prodhimeve farmaceutike ebën ardhmërinë njerëzore të paqën-drueshme, duke e lënë shpesh në njëqorrsokak.

Këtu duhet të cekim edhe politikatbio-etike të disa shteteve, ku nëpërgjithësi bio-organizmi njerëzor nukpo i kontribuon ardhmërisë njerëzore.

E ardhmja dhe familja

Familja pa dyshim është shtylla eshoqërisë, celula dhe embrioni i saj,është themeli i një populli dhe njështeti. Këto dy nocione dhe fenomenejanë shumë të lidhur me njëri-tjetrin,

janë ngushtësisht të lidhur dhe poten-cialisht premtues për një jetë më tëmirë. Ato janë baza e një fenomeni qëquhet jetë, e pa të cilën pa dyshim s’kaardhmëri.

Familja dhe ardhmëria për njeriunmbajnë peshë të madhe, pasi pa familjetë shëndoshë dhe të qëndrueshme padyshim s’mund të ketë edhe ardhmëri,ndërsa e ardhmja është baza ku merrfrymë shoqëria dhe familja.

Si institucion shoqëror, familja ështëvlera dhe simboli i së ardhmes, vulë dheshenjë e saj domethënëse dhe thelbë-sore.

E ardhmja dhe besimi

Për njeriun bashkëkohor, besimi si njëkategori dialektike-natyrore dheshoqërore është shpirti dhe fryma e sëardhmes. Pa besim, e sidomos të shën-doshë, nuk kemi edhe ardhmëripremtuese dhe të qëndrueshme.

Njeriu pa besim është gjysmë kafshëorale natyrore, që sillet dhe jeton sipasrastit dhe unit të tij shtazarak, madje bienë një gradë edhe më të ulët sesa kaf-shët, duke bërë vepra të ndryshme, siçështë fenomeni i homoseksualizmit, qëas kafshët nuk e bëjnë.

Pra, përfundimisht besimi ështëgarantuesi më i mirë i të ardhmes në tëgjitha aspektet, si në atë individual,familjar, shoqëror dhe shtetëror.

(autori është student nëFakultetin e Evropës Jug-Lindore,

Administrim Biznesi,Tetovë)

33


Tem

aI falënderuar qoftë i Vetmi qëmeriton të adhurohet, salavatetdhe selamet qofshin mbi atë pas

të cilit nuk do të vijë i dërguar tjetërprej Allahut.

Allahu, subhanehu ve teala, na ka

njoftuar me urtësinë e krijimit tëqiejve dhe tokës, dhe krijimin e asajqë është mbi tokë, si dhe me urtësinëe krijimit të jetës dhe vdekjes.Urtësia është sprovimi i njerëzve dhexhinëve. I Lartësuari në librin e tij

Allahu nuk ka nevojë për njerëzit, atëherë,pse jemi krijuar?

Abdur Rahman b. Nasir El Ber-rak

Tem

a34


me të cilin i ka sfiduarnjerëzimin dhe botën exhinëve, thotë: “Ai ështëi cili krijoi qiejt e tokënbrenda gjashtë ditëve(fazave), e Arshi(Froni) i Tij kishte qenë(më parë) mbi ujë, qët’ju sprovojë, se cili prejjush është më vepër-mirë.” (Hud, 7);“Gjithçka që është mbi tokë, Ne ebëmë stoli të saj, për t’i provuarata, se cili prej tyre do të jetë mëvepërmirë.” (El Kehf, 7); “Ai ështëqë krijoi vdekjen dhe jetën, për t’juprovuar se cili prej jush është mëvepërmirë. Ai është Ngadhënjyesi,Mëkatfalësi.” (El Mulk, 2)

Nga ajetet e cekura u kuptua seAllahu, subhanehu ve te’ala, parim-

isht, çdo gjë ka krijuarpër të sprovuar njerëzitdhe xhinët dhe për tënxjerr në pah vepërmirëtdhe mohuesit. Këtë gjë nae vërteton edhe realiteti idukshëm, për të cilinAllahu në Kur’an pohonse të gjitha mirësitë dhefatkeqësitë e kanë urtës-inë e njëjtë, janë sprovë

për të obliguarit me detyrime fetare(el mukel-lefin). Në disa vende Allahupërdor fjalën fitneh: “Ne, në shenjësprove ju sprovojmë mevështirësi e kënaqësi, dhe juktheheni te Ne” (El Enbija, 35);“Ne i sprovuam ata që ishin paratyre, ashtu që Allahu gjithqysh dot’i dallojë ata që e thanë tëvërtetën e do t’i dallojë edhe gën-

Allahu, subhanehu veteala, na ka

njoftuar me urtësinë ekrijimit të qiejve dhetokës, dhe krijimin e

asaj që është mbi tokë,si dhe me urtësinë

e krijimit të jetës dhevdekjes.

Tem

a

35


jeshtarët.” (El Ankebut,2).

Me këtë sprovë dalinnë shesh ata që thanë tëvërtetën dhe gën-jeshtarët, besimtari dhemohuesi, fakte që Allahui di para se të zënë vendnë realitetin e dukshëm.Në një ajet të tjetër ngaKur’ani, Allahu, sub-hanehu ve te’ala, na tregon se qëllimii krijimit të njerëzve është që ata tëjenë vazhdimisht në kundërshtimedhe kështu të dallohen besimtarët dhemosbesimtarët dhe si pasojë e këtyrekundërshtimeve realizohet sprovimi injërit grup me të tjetrin: “Sikur tëdëshironte Zoti yt, do t’i bëntenjerëzit të një feje (por nuk dëshi-roi, Ai e di pse). Ata vazhdimishtjanë në kundërshtime (mes vete),Përveç atij që e mëshiroi Zoti yt. Popër këtë edhe i krijoi ata.” (Hud,118-119); “Kështu Ne i sprovojmëdisa me disa të tjerë ashtu që tëthonë: “A këta janë mes nesh qëAllahu i dhuroi? A nuk ështëAllahu më i dijshmi për ata që janëmirënjohës?!” (El En’am, 53);“Kështu pra, po sikur të dojëAllahu, Ai do të hakmerrej ndajtyre, por Ai dëshiron t’ju sprovojënjërin me tjetrin. E ata që ranëdëshmorë në rrugën e Allahut,atyre kurrsesi nuk ua humb veprat(por ua shton).” (Muhammed, 4).

I Gjithëfuqishmi, gjithashtu tregonse urtësia e luftërave që ndodhin mesbesimtarëve dhe atyre që nuk besojnëështë ndërrimi i ditëve (të fitores dhe

humbjes, të sundimit dhetë qenit i sunduar): “Ne,këto ditë i ndërrojmë (ujapim në përdorim) mesnjerëzve për t’u ditur tekAllahu ata që besuan dhepër t’i zgjedhur disa prejjush për dëshmorë (osedëshmues). Allahu nuk ido zullumqarët.” (AliImran, 140). Ajeti: “Unë

nuk i krijova xhinët dhe njerëzitpër tjetër pos që të më adhurojnë.”(Edh Dharijat, 56) kështu ështëkomentuar nga dijetarët: Që t’i urd-hëroj, ndaloj dhe të jem i adhuruari ityre. Urdhrat dhe ndalimet e Allahutkanë qenë obligimet me të cilat janëdërguar pejgamberët e tij dhe atovetvetiu janë sprovë për robërit, kri-teri i dallimit mes të mirëve dhe tëligjve. “Ne asnjë nga të dërguaritnuk e dërguam ndryshe vetëm nëgjuhën e popullit të vet, ashtu që ait’u shpjegojë atyre (në atë gjuhë).E Allahu e lë të humbur atë që do,dhe e udhëzon në rrugë të drejtëatë që do. Ai është i fuqishmi, iurti.” (Ibrahim, 4); “Allahu nukështë që t’i lë besimtarët ashtu siçjeni, pa dalluar të keqin nga i miri.Allahu nuk ju zbulon juve të fshe-htat (e të dini se ç’mbajnë në zem-rat e tyre). Por Allahu është Ai qënga të dërguarit e vet zgjedh atëqë do (e i zbulon ndonjë të fshe-htë). Prandaj, besoni Allahut dhetë dërguarit të Tij, e në i besofshitdhe nëse ruheni, atëherë ju keni njëshpërblim të madh.” (Ali Imran,179).

Allahu do që robërit e Tijta adhurojnë,

të zbatojnë obligimet eTij, ta shprehin

dashurinë që kanë përkrijuesin e tyre si dhenevojën që kanë për

Allahun.

36


Tem

aUrtësi tjetër, nga krijimi i qiejve

dhe tokës, të cilën Allahu, subhanehuve te’ala, na e tregon në Kur’an ështëqë robërit të njohin dijen e plotë tëAllahut dhe fuqinë e tij të paku-fishme: “Allahu është Ai që krijoishtatë palë qiej dhe prej tokës aqsa ata; në to zbatohet vendimi i Tijpër ta ditur ju se Allahu ka fuqipër çdo send dhe që me të vërtetëAllahu ka përfshirë çdo send medijen e vet.” (Et Talak, 12).

Allahu nuk e ka krijuar Ademin,xhinët dhe njerëzit sepse kishte nevo-jë për ta, ose sepse kishte nevojë përadhurimin e tyre. Allahu nuk ka nevo-jë as për adhurimin e melekëve, sepseështë më i pasuri dhe nuk i nevojitetasgjë. Allahu do që robërit e Tij taadhurojnë, të zbatojnë obligimet eTij, ta shprehin dashurinë që kanë përkrijuesin e tyre si dhe nevojën qëkanë për Allahun. Dobia në këto rastekthehet vetëm tek njerëzit dhexhinët, Allahu nuk ka asnjë dobi e asqë ka nevojë për adhurimin e tyre.

Në një hadith kudsij thuhet: Orobërit e Mi! Ju kurrë nuk mund të arrinitek ajo, me çka Mua dëm do të Më shkak-tonit që të Më dëmtonit, as që do të arri-ni ndonjëherë tek ajo që Mua dobi do tëMë sjellë, që të Më kontribuonit; O robërite Mi! Sikur i pari nga ju dhe i fundit ngaju dhe njerëzit nga ju dhe xhinët nga jutë ishin të devotshëm sikur zemra më edevotshme e njërit nga ju, kjo nuk do tashtonte sundimin Tim në asgjë; O robërit eMi! Sikur i pari nga ju dhe i fundit ngaju dhe njerëzit nga ju dhe xhinët nga jutë ishin të prishur si zemra më e prishur enjërit nga ju, kjo nuk do ta mungontesundimin Tim në asgjë; O robërit e Mi!

Sikur i pari nga ju dhe i fundit nga judhe njerëzit nga ju dhe xhinët nga ju tëngriheshit (qëndronit) në një vend dhedëshirat dhe lutjet Mua të m’i drejtoni,dhe Unë t’i përgjigjesha lutjes së çdon-jërit, kjo nuk do ta mungonte atë që kamUnë as aq sa që e mungon gjilpëra detinkur të futet në të. (Muslimi, 2577).

Nëse dikush pyet: Nëse e dimë qëmelekët e kanë adhuruar Allahunpara se të krijohen njerëzit, atëherëpse janë krijuar njerëzit?

Përgjigjen e kemi në ajetin vijues:“(Përkujto Muhamed) Kur Zoti ytu tha engjëjve: “Unë po krijoj (popërcaktoj) në tokë një zëvendës!”Ata thanë: “A do të vësh në të atëqë bën çrregullime dhe që derdhgjak, e ne të madhërojmë Ty melavdërimin Tënd dhe plotësisht tëadhurojmë!” Ai tha:“Unë di atë qëju nuk e dini!”. Fjala e Allahut: “Unëdi atë që ju nuk e dini!” nënkupton sekrijimi i Ademit dhe përcaktimi i tij simëkëmbës në tokë e ka urtësinë evet, edhe pse nga disa pasardhës të tijdo të ndodhin çrregullime në tokëdhe gjakderdhje.

Nga e përmendura më lart del nëshesh se si pohimi se adhurimi është ivetmi qëllim për të cilin Allahu i kakrijuar njerëzit është i mangët.Qëllime të tjera krahas adhurimit,janë edhe sprovimi i njerëzve mesprova të ndryshme, njohja e Allahut,e emrave dhe cilësive të Krijuesit tëlavdëruar. Allahut i takon dijaabsolute.

Përktheu:Talha KURTISHI

Tem

a


37

Kamata në kohërat e lashta:Koncepti i kamatës ka një histori

mjaft të lashtë; e veçanta e sajështë se shkrimet e para vërtetojnëse ajo konsiderohej e urryer dhe ekeqe. Ndoshta citati më i vjetër ishkruar për ndalimin e kamatësdhe trajtimit të saj si vepër e shëm-tuar është ajo e kohës së faraonëve;legjislacioni i faraonitBuhures nga familja e njëzet ekatërt e faraonëve.(1)

Trajtimi i kamatës si gjë e keqepërcillet edhe nga shumë filozof të

Shkruan: Alaudin Abazi

Kamatadhehistoriku i saj

Tem

a38


vjetër. Vërtetohet se teo-reticienti dhe oratori ishquar romak MarcusTullius Cicero e kishtendaluar kamatën nëshkrimet e tij. Gjithashtuedhe filozofët e vjetërgrekë si Platoni, te libri“Republika”, dheAristoteli, te“Politika”, e ndalojnëmarrjen e kamatës.(2)

Kamata në fenë Hebraike:Kamata ish e ndaluar dhe e

papranueshme edhe në fenë hebraike,sikundërse ish edhe në atë tëkrishterë. Kjo vërtetohet në librat emëhershme të shpallura si në Tevrat(Dhiata e vjetër) dhe në Ingjil (Dhiatae re). Por çifutët (hebrenjtë), pas tëdërguarit Musa (alejhi selam) e lejuanmarrjen e kamatës nga jo çifutët, dukepretenduar se pasuria e jo çifutëveështë e lejuar për ta. Dihet se besimihebre është i ndërtuar në parimin sepopulli hebre është populli i zgjedhur,prandaj ata kanë përparësi dhe vlerëndaj të gjithë popujve të tjerë. Kështuqë njerëzit e tjerë që janë jo hebrenj itrajtojnë si më të ultë, më të pavlerëdhe ata kanë të drejtë të manipulojnëme ta si të duan. Allahu i Lartësuar nëKur’an përcjell pretendimin e tyre:“Ata (Ehlu Kitabi, pasuesit e lib-rit) thoshin: “Ne nuk kemi kurr-farë përgjegjësie ndaj (pasurisë qëu marrim) të paditurve (tëtjerëve)” (Suretu Ale Imran, 75).

Ajeti tregon se si çifutët i trajtonintë tjerët që nuk ishin si ata (pra, iquanin të paditur). Edhe çifutët qëjetonin në Medinë gjatë kohës së

Muhamedit, lavdërimidhe paqja qofshin mbi të,njiheshin për intriga dhekeqpërdorime tëndryshme duke u bazuarme këtë parim të tyre.Prandaj vërtetohet se atame këtë pretendim, ialejonin vetes të manipu-lonin me çfarëdo formedhe pune për të marrë

pasuritë e të tjerëve që nuk ishinçifutë në Medinë.

Në kohën bashkëkohore vërehetedhe më qartë dominimi të cilin ekanë arritur me intriga të këtilla,derisa janë ngritur mbi shtetet më tëfuqishme të botës. Mësimet çifuterreth superioritetit të popullit të tyrendaj të tjerëve dhe trajtimi i të gjithanacionalitete tjera të jenë në shërbimtë tyre, nuk është një shpifje aporeflektim i urrejtjes ndaj tyre, porështë një realitet që mbështetet nëcitatet e shumta në Talmundin etyre.(3) Prandaj edhe reagimet dheakuzat e çifutëve (se ai që flet për këtogjëra është antisemitist) është shumë imadh, pasi i bën të identifikohen real-isht ashtu si janë. Në Talmund vërteto-het qartë se u lejohet marrja ekamatës nga jo çifutët. Allahu iLartësuar i kritikon hebrenjtë përkëtë pretendim dhe u tërheq vërejtjense për këtë i pret dënim i rëndë: “Dhepër shkak të mizorisë së atyre qëishin jahudi (hebrenj) dhe përshkak se penguan shumë ngarruga e Allahut, Ne ua ndaluam(ua bëmë haram) disa (llojeushqimesh) të mira që u ishin tëlejuara, për shkak të marrjes së

Bota e krishterë ka vazhduar për një

kohë të gjatë t'i urrejëdhe t'i diskreditojë çifutët për marrje

të kamatës.

39


Tem

a

kamatës, edhe pse e kishin tëndaluar atë, dhe ngrënies sëpasurisë së njerëzve në mënyrëtë padrejtë. Ne kemi përgatiturdënim të mundimshëm për ataqë nuk besuan prej tyre.” (Nisa,160-161). Kamata të cilën e merrninçifutët nga të tjerët ish shtesa që mer-rnin nga jo çifutët, të cilëve u jepninpasuri në hua. Kjo shtesë ish si rezul-tat i pritjes së kthimit të borxhit. Kjoformë e punës është mjaft e përhapurnë kohën bashkëkohore vetëm se janëshpikur metoda të ndryshme; edhepse emërtohen me emra të tjerë,esencën e kanë nga kjo formë e her-shme e njohur te njerëzit.

Kamata në fenë e Krishterë:Edhe në krishterim kamata trajtohet

si e ndaluar dhe e urryer. Në Dhiatëne re kemi disa citate që vërtetojnëndalimin e kamatës.(4) Gjithashtundalimin e kamatës e vërtetojnëshumë njerëz të krishterimit, sikurseToma Akuini (1225-1274); pastaj,edhe Martin Luteri (themeluesi iprotestantizmit) dhe shumë tëtjerë,(5) sa që Skopari i krishterëthekson: “Kush thotë se kamata nuk ështëmëkat llogaritet dezertor dhe ka dalë prejfesë6”, që do të thotë se ka dalë prejfesë së krishterë.

Bota e krishterë ka vazhduar për njëkohë të gjatë t’i urrejë dhe t’i diskred-itojë çifutët për marrje të kamatës.Këtë e vërteton edhe shfaqja teatrale eUilliam Shekspirit “The Merchantof Venice”, “Tregtari iVenedikut”, të cilin e ka shkruarviteve 1596-1598. Në këtë shfaqjebëhet fjalë për një çifut fajdexhi qëquhet Shylock. Karakteri i këtij per-

sonazhi çifut është mjaft diskreditues,pasi paraqitet nënçmues dhe neveritësndaj borxhliut nevojtar, të cilit i jephua me kamatë. Shekspiri me anë tëkëtij personazhi i paraqet çifutët dhenatyrën e tyre si të dhënë pas lakmisëdhe grumbullimit të pasurisë.Hebrenjtë, që nga koha e daljes sëkësaj shfaqjeje, kanë pasur ankth dhekanë zhvilluar betejë kundër saj.Madje e akuzojnë Uilliam Shekspirinsi antisemitist(7) dhe po të mos ishtevlera artistike e kësaj vepre dheshkruesit të saj, do të humbej fare ngaarkeologjia kulturore-letrare.(8)

Kjo vepër e Shekspirit është e përk-thyer edhe në gjuhën shqipe ngaSkënder Laurasi dhe është botuar ngashtëpia botuese “Mësonjëtorja e parë”në vitin 2000.

Legjislacionet e vendeve evropianekanë vazhduar ta trajtojnë kamatën sitë ndaluar deri në kohën e revolu-cionit francez të vitit 1789. Pas kësajështë lejuar kamata në borxhe me disakufizime. Ky lejim është transformuaredhe në kodifikimet ligjore tëNapoleonit, të cilat janë nxjerrë nëvitin 1804.

Pas vitit 1808 Franca përcaktoi sas-inë e kamatës 5-7% e cila lejohet tëmerret gjatë transaksioneve tregtaredhe punëve të tjera. Në Francë, nëgusht të vitit 1935 doli një ligj që për-caktoi se kush përfiton nga kamatajashtë shumave të kufizuara, llogaritetse ka shkelur kodin penal. Ndërsa nëlegjislaturën italiane, neni 644 i koditpenal pohon se, ai që punon mekamatë jashtë shumës së përcaktuarllogaritet se ka shkelur ligjin penal.(9)

Edhe në ditët tona shohim se

Tem

a40


ndërgjegjja njerëzore nuk ka arritur tëçlirohet nga urrejtja e kamatës dhekonsiderimin e saj krim, mëkat, vepëre pamoralshme, qoftë edhe nëse tedisa lejohet me disa përkufizime dhepërqindje të caktuara që i kanë vënënë transaksionet e ndryshme.

Kamata dhe Kanuni i Lek Dukagjinit:Ndonëse dihet se burimet e mirëfill-

ta të kanunit të Lek Dukagjinit janënga feja e krishterë dhe ne sqaruamqëndrimin e saktë të krishterimit tëhershëm rreth kësaj, vlen të ceket seedhe në këtë libër kamata është endaluar dhe nuk lejon që njerëzit nëmes vete të huazojnë para me kamatë.Në të thuhet:

do të thotë ashtu si të kadhënë (huadhënësi) ashtuduhet t’ia kthesh. Pra,Kanuni nuk e pranonkamatën; nëse dikush hua-zon diçka, aq ka për të kthy-er, s’ka huazime me interes.Ata që e njohin mirë këtëtekst dhe ligjet që përmbanky libër e kanë të qartë qën-drimin që ka ndaj kamatës.

Kamata në Islam:Më lart përmendëm një

historik të shkurtër rrethqëndrimit të ligjeve dhe sistemeve tëmëhershme për marrjen e kamatës.Kjo ishte me qëllim që lexuesi të kup-tojë se ndalimi i kamatës nuk ështëspecifikë e jurisprudencës Islame, siçmund ta kuptojë tani në kohënbashkëkohore, pasi për dëmin e sajflasin vetëm myslimanët.Vërtet kama-ta është trajtuar gjithmonë si vepër e

shëmtuar dhe mëkat. Kjo më së qartivërehet në mësimet hebraike dhe tëkrishtera, e posaçërisht në mësimet ekrishtera, pasi ata theksojnë se (Dhiatae re) numërohet si vazhdimësi emësimeve që i ishin dërguar profetitMusa (paqja qoftë mbi të) në Tevrat(Dhiatën e vjetër).

Por, me gjithë këto që u thanë dhe,pavarësisht se në zemrat e njerëzve nëpërgjithësi mbretëron bindja se puname kamatë nuk është e pastër,prapëseprapë të gjitha sistemet që nji-hen te njerëzit sot, nuk i kanë mbijet-uar vrullit bashkëkohor, që shkel tëgjitha normat dhe bazat e njerëzimitdhe ndërgjegjes së lirë. Të krishterët,edhe pse e dinë qartë se kjo ështëmëkat në fenë e tyre, nuk arritën t’i

bënin ballë furtunës sëtransaksioneve të shum-ta që realizohen mekamatë, kështu ata udorëzuan dhe në vendqë t’i kundërvihen, ihapën rrugën lejimit tëkamatës. Ata në fillim elejuan, duke vënëkushtëzime dhe kufiz-ime në përqindje, portani askush nga ata nukpërmend dëmin e këtijmëkati.

Në anën tjetër Islamiështë sistemi i vetëm i cili ka mbeturnë këtë betejë dhe vazhdon ta luftojëkëtë ves, edhe pse është bërë përdit-shmëri e shumë njerëzve. Fatkeqësishtkamata është e pranishme edhe te disamyslimanë, të cilët iu dorëzuan këtijvrulli bashkëkohor, që s’mëshironaskënd. E megjithatë, prapëseprapë

Në anën tjetër Islami është sistemi ivetëm i cili ka mbetur

në këtë betejë dhe vazhdon ta luftojë

këtë ves, edhe pse është bërë përditshmëri

e shumë njerëzve.


41

Tem

a

shumica e myslimanëve që kanë njo-huri dhe janë të vetëdijshëm përmësimet Islame i largohen asaj. Meqëllim që lexuesi të njoftohet rrethkamatës dhe ta kuptojë se sa është edëmshme ajo, në vazhdim të kësajteme do të flasim rreth përkufizimitdhe llojeve të kamatës, pastaj do tësjellim edhe dispozitën përkatëserreth këtyre llojeve duke u mbështe-tur në argumentet e jurisprudencësIslame.

Përkufizimi i Kamatësnë Islam:Në gjuhën arabe, kamatës i thonë

“Riba”. Ky emërtim rrjedh nga folja“reba, jerbu”, që do të thotë:“shtim, teprim dhe rritje”.

Trajtimet e fukahave rreth përku-fizimit të kamatës në aspektin termi-nologjik janë të shumta, disa janë mëgjithëpërfshirëse dhe disa të tjera mëpak. Për të mos e rënduar këtë shkrimduke përmendur përkufizime tëshumta, do ta sjellim vetëm përkufiz-imin e juristëve hanefi, i cili është mëi qartë dhe më i kuptueshëm. Atathonë: “Kamatë është ajo sasi epasurisë e cila kushtëzohet tështohet pa kompensim, gjatëtransaksioneve (këmbimeve) tëndërsjella të pasurisë mepasuri”.(10)

Në kohën bashkëkohore, krahas ter-mit “Kamatë”, përdoren edhe disaemërtime tjera, sikurse “Fajde” dhe“Interes”. Këto terma janë më tëpërdorshme në fushën e ekonomisëdhe të bankave dhe kryesisht kanë përqëllim:

1. Pjesa e shtuar të cilën ia jep hua-marrësi huadhënësit si kompensim

për pasurinë që ka huazuar, konformkushteve të caktuara(11).

2. Sasia e shtuar e kapitalit të cilin efiton si kompensim depozituesi nëbankë apo në arkat e kursimeve.

Edhe pse gjatë kontratave bankareapo lidhjeve tregtare bashkëkohorebëhet dallim në mes të kamatës dheinteresit, në aspektin e dispozitavepërkatëse rreth këtyre transaksionevenë jurisprudencën Islame nuk ka dal-lim. Në Islam nuk ka dallim dispozitanë mes kamatës, fajdesë apo interesit,por këto të gjitha janë të ndaluara(haram). Kjo është kështu qofshinkëto transaksione akte të shitblerjeveapo kontrata të huamarrjeve dhe kre-dive (borxheve).

Klasifikimi i kamatës në Islam:Pak më lart sqaruam se kamata në

kohën tonë ka disa emërtime, varë-sisht prej fushës dhe formës së kon-tratës që realizohet. Në jurispru-dencën Islame, fukahat gjatë shtjel-limeve të tyre bëjnë një ndarje tjetërtë kamatës nga ajo që njihet tek ekon-omistët. Ata theksojnë se ajo klasifiko-het në dy lloje:

a) Riba en-nesie -Kamata eshtyrjes apo vonesës.

b) Riba el-fadël - Kamata e sht-esës apo tepricës.

Në vazhdim do të paraqesim se çfarënënkuptojnë fukahat me secilin lloj.

1) Riba En-nesie (Kamata eshtyrjes apo vonesës):

Ky lloj quhet edhe “Kamata eborxhit” dhe nënkupton shtimin ekushtëzuar, të cilin e merr huadhënësinga huamarrësi për shkak të kohës qëi ka lënë në dispozicion huamarrësit tëpaguajë borxhin(12).

42


Tem

aKy lloj i kamatës ka qenë prezent

dhe shumë i përhapur tek arabët nëkohën para ardhjes së Muhamedit,salAllahu alejhi ue selem, për atë disadijetarë e kanë quajtur “Riba el-Xhahilije” do të thotë: “Kamata einjorancës”.

2 - Riba el-fadël (Kamata e sht-esës apo tepricës):

Kjo kamatë quhet edhe “Kamata etregtisë” dhe nënkupton shitjen e njëmalli që i takon mallrave të kamatësme një mall tjetër të njëjtë duke qenënjëri mall më tepër, apo shitja osekëmbimi i dy mallrave të njëjta meshtesë13.

Format e këtyre llojeve janë tëshumta e të ndryshme dhe të sqarohenkëto nevojitet një zgjerim të cilin nukdo ta bëjmë në këtë vend, shpresojmëse në ndonjë temë tjetër të veçantë dota bëjmë.

Dispozita Islame rreth kamatës:Kamata në jurisprudencën Islame

është e ndaluar (haram) e tëra, qoftësasi e madhe apo vogël dhe pa marrëparasysh në çfarëdo formë kontraterealizohet ajo. Kjo dispozitëmbështetet në tri baza thelbësore, qëjanë edhe burimet kryesore të legjis-laturës Islame. Pra bazat nga të cilatnxirret dispozita e kamatës janë:

a) Kur’ani, b) Suneti, c)Konsensusi (Ixhmai).

Kamata është nga mëkatet e mëdha(kebair) dhe llogaritet një nga shtatëmëkatet shkatërruese (elmubikat), sëbashku me shirkun, magjinë etj. (mëposhtë do të sjellim hadithin që sqaronkëtë).

Nëse njeriu e mohon ndalimin ekamatës, atëherë ai ka bërë kufër

(mosbesim), por nëse punon mekamatë duke mos e mohuar ndalimin,atëherë ai është mëkatar (fasik), i cilika shkelur njërin nga mëkatet emëdha(14).

A. Ndalimi i kamatës nëKur’an:

Dijetari i njohur hanefijShemsudin es-Serhasi në librin etij “El Mebsut” përmend pesëpërfundime të ashpra me të cilatkërcënohet njeriu që punon mekamatë(15).

1) Do të ringjallet sikurse ai qëe ka kapluar shejtani: Allahu iLartësuar thotë: “Ata që e hanëkamatën (ditën e gjykimit), nukngrihen ndryshe vetëm se singrihet ai i çmenduri nga tëprekurit e djallit. (kjo ndodhkështu) ngase thanë: “Tregtiaështë njësoj sikurse edhe kama-ta”! E Allahu e ka lejuar tregtinë,por e ka ndaluar kamatën.”(Bekare, 275).

2. Asgjësimi dhe zhdukja epasurisë: Allahu i Lartësuarthotë: “Allahu e zhduk kamatëndhe e shton lëmoshën, Allahunuk e do asnjë mohues dhemëkatar” (Bekare, 276).Nënkupton zhdukjen dhe çrrën-josjen e pasurisë, apo largimin ebereqetit, mos përmbushjen ekënaqësisë dhe mos arritjen edobisë nga ajo pasuri që fitohetme kamatë(16).

3. Shpallje luftë Allahut: Allahui Lartësuar thotë: “E në qoftë senuk e bëni këtë (nuk hiqni dorënga kamata), ta dini se do të jeninë luftë me Allahun dhe të dër-

43


Tem

a

guarin e Tij. E nëse jeni penduar,atëherë juve ju takon kryet emallit tuaj, askënd nuk dëmtoni,e as vetë nuk dëmtoheni.”(Bekare, 279).

4. Mosbesim (kufri): Allahu iLartësuar thotë: “O ju që besuat,kini frikë Allahun dhe nëse jenibesimtarë, hiqni dorë prej asajqë ka mbetur nga kamata.”(Bekare, 278).

Gjithashtu Allahu i Lartësuarthotë: “Allahu e zhduk kamatëndhe e shton lëmoshën, Allahunuk e do asnjë mohues dhemëkatar.” (Bekare, 276).

Fjala “Kef-far, mohues”, e cilaka ardhur në fund të këtij ajetido të thotë mohues i Islamit,nëse thotë se kamata është elejuar dhe “Ethim, mëkatar”,nëse e ha dhe punon mekamatë(17).

5. Përhershmëria në zjarr tëxhehenemit: Allahu i Lartësuarthotë: “E kujtdo që i vjenkëshilla nga Zoti i tij e shmangetprej kamatës, malli i tij, i fituarmë parë (para ndalimit të kamatës),është i tij dhe çështja për këtë itakon Allahut. E, kushdo që ikthehet (punës me kamatë, pasndalimit) ai do të jetë banues izjarrit, në të cilin do të qëndro-jë përgjithmonë.” (Bekare, 275).

Këto ajete të sures Bekare që upërmendën ishin vetëm disa prejajeteve që aludojnë për ndalim-in kamatës dhe se sa mëkat imadh është kjo vepër. Kemiedhe ajete tjera që vërtetojnëkëtë gjë, por do të mjaftohemi

me kaq.B. Ndalimi i Kamatës në

hadithe pejgamberike:Sa i përket thënieve të

Muhamedit, lavdërimi dhepaqja qofshin mbi të, të cilatflasin rreth kamatës janë tëshumta dhe mund të ndahen nëdy lloje:

a) Hadithe që flasin për ndal-imin, dëmin dhe rrezikun ekamatës dhe njeriut i cili merretme të.

b) Hadithe që tregojnë disaforma konkrete të shitblerjevedhe akteve të cilat përmbajnëkamatë dhe janë të ndaluara.

Ne do të përmendim vetëmdisa thënie që tregojnë dëmindhe ndalimin e kamatës:

1. Xhabiri, Allahu qoftë i kënaqurme të, thotë: “I Dërguari, lavdërimi dhepaqja e Allahut qofshi mbi të, ka mallkuaratë që e ha kamatën, ai që ushqen kamatën(e jep atë), ai që e evidencon atë si dhe ataqë janë në cilësinë e dëshmitarëve në kon-tratën ku ekziston kamata.” Dhe tha: “Tëgjithë këta janë të barabartë” (ShënonBuhariu dhe Muslimi).Të argumentu-arit e hadithit për ndalimin e kamatësështë shumë i qartë, sepse i Dërguari,lavdërimi dhe paqja qofshin mbi të,nuk mallkon për një vepër, e cila nukështë e ndaluar dhe nuk sjell mëkat.Gjithashtu ky hadith, siç shihet, i përf-shin të gjitha palët në mallkim, edheatë që e jep po edhe atë që e merr,edhe atë që e shkruan edhe atë qëdëshmon për këtë kontratë.

2. Ebu Hurejre, Allahu qoftë ikënaqur me të, transmeton se iDërguari i Allahut, salAllahu alejhi ue

Tem

a44


selem, ka thënë: “Largohuni prej shtatëmëkateve shkatërruese (rrënuese). Shokët etij i thanë: O i Dërguar i Allahut, cilatjanë këto mëkate? (Ai) Tha: ”Të bëritrival Allahut (shirku), magjia (sihri),mbytja e njeriut që e ka ndaluarAllahu me përjashtim nëse këtë ekërkon drejtësia (e fesë), keqpërdori-mi (ngrënia) i pasurisë së jetimit,ngrënia e kamatës, ikja nga fushë-beteja dhe shpifja ndaj grave tëndershme besimtare” (ShënonBuhariu dhe Muslimi).

3. Semure b. Xhundub transmetonse i Dërguari i Allahut, salAllahu alejhiue selem, ka thënë: “Kam parë natën e(Miraxhit) dy melekë. Erdhën dhe mënxorën në tokën e shenjtë. Pastaj unisëm dhe arritëm te një lum prejgjaku. Në këtë (lum) qëndronte njënjeri.Ai qëndronte në mes të lumit,e në (breg të lumit) qëndronte njëtjetër, përpara të cilit gjendeshingurë. Sa herë që njeriu në mes tëlumit rrihte të dilte, tjetri (nga bregui lumit) e gjuante me gurë në gojëdhe e kthente në vendin ku qën-dronte. Kështu vepronte sa herë qërrihte të dilte, e gjuante me gurë nëgojë dhe njeriu kthehej përsëri atyku qëndronte. Pyeta: Kush është ky?(Meleku) M’u përgjigj: Ai që gjen-det në mes të lumit është njeriu qëka ngrënë kamatën”. (ShënonBuhariu).

4. Ebu Hurejre transmeton se iDërguari i Allahut, salallahu alejhi ueselem, ka thënë: “Kamata është shtatëd-hjetë lloje mëkatesh, më e lehta është sikurnjeriu të martohet me nënën e vet(18).”(Shënon Ibn Maxheh dhe Albani ecilëson të saktë).

5 - Ibën Mes’udi transmeton prej të

Dërguarit të Allahut salallahu alejhi ueselem, se ka thënë: “Çdonjëri që merrkamatë shumë, në fund përsëri pasuria dot’i pakësohet(19)”.

C. Ndalimi i kamatës me kon-sensus (Ixhma) të myslimanëve:

Me konsensus (Ixhma) nënkuptojmëunitetin e dijetarëve islamë (muxhte-hidëve) për një dispozite sheriatikerreth një çështje të caktuar(20).Ixhmai është argument i fuqishëmlegjitim për të vërtetuar dispozitat ejurisprudencës Islame.

Duke u mbështetur në këtë,theksojmë se në ndalimin ekamatës kemi ixhma te mysli-manët. Këtë konsensus e përc-jellin një numër i dijetarëve dheata theksojnë se, edhe pse kemidisa mospajtime të thjeshtarreth disa formave të caktuara tëkamatës në përgjithësi në këtëka unanimitet (ixhma) të dije-tarët e metit(21). Për këtë vërte-tohet nga myslimanët e parë,shokët e Muhamedit, lavdërimidhe paqja qofshin mbi të, se utërhiqnin vërejtjen njerëzve qëmerreshin me tregti të mos ebënin këtë para se të mësoningjërat thelbësore që kanë tëbëjnë me tregtinë. Kjo ishte meqëllim që të mbroheshin ngatregtitë e ndaluara (haram) dhesyresh që përmbajnë kamatë.Prandaj vërtetohet se Omeri,Allahu qoftë i kënaqur me të,thoshte: “Mos të tregtoj në tre-gun tonë ai i cili nuk ka mësuar(rregullat e tregtisë),përndryshe ai do ta ngrejëkamatën (duke mos ditur)”(22).

45


Tem

a

(1) Shih: “Mexheletul BuhuthelIslamije”, vëll. 31, f. 123, punimishkencor me titull: “Talik Anit-TefrikBejnel-Faide el-Benkije Ver-Riba”, dr.Salih Elhusejin

(2) Shih temën:”Tarih Tahrimir Ribafil Alem”; gjithashtu shih: “NahveFehm Nidham Bunuk el-Islamije”Xhemaludin Atije.

(3) Shih temën “Civilizacija iKultura” cila gjendet ne internet;gjithashtu citatet e këtilla të marruranga Talmudi janë të përhapura nëshumë gjuhë, neper forume.

(4) Shih “Bibla”, psalmi 15:5 dhe nëdisa vende tjera; gjithashtu shihtemën: “Eliktisadul Muasir BidunRiba”, dr, Salah Sultan;

(5) Shih temën: “Uvod u FinansijskoTrzhishte”, dr. Dejan Sokic, fakultetiekonomik, Beograd; gjithashtu shih“Nahue Fehm Nidham Bunuk el-Islamije” Xhemaludin Atije.

(6) “Err-rriba Fi Nedheril Kanunel-Islami”, Muhamed Abdullah Draz,f.376.

(7) Edhe pse thuhet se ka qenë anë-tarë në lozhën masoniste.

(8) Për më gjerësisht rreth kësajshfaqje shih:

http://en.wikipedia.org/wiki/The_Merchant_of_Venice

(9) Shih: “Mexheletul BuhuthilIslamije”, vëll. 31, f. 123, punimishkencor me titull: “Talik Anit-TefrikBejnel-Faide el-Benkije Ver-Riba”, dr.Salih Elhusajjin.

(10) “El Bahrur-raik”, vëll.6, f.135;“Fikhul Muamelat el-Malije el-Mukarin”, dr. Alaudin Zateri, f.183.

(11) “El Muamelatel MalijelMuasire”, dr.Vehbe Zuhejli, f.240.

(12) El Muamelatel Malijel

Muasire”, dr.Vehbe Zuhejli, f.240.(13) Më gjerësisht shih “Hashijetur

Reudil Murbi”, Abdurrahman NexhdiHanbeli, vëll.4, f.493.

(14) “Fikhul Muamelat el-Malije el-Mukarin”, dr. Alaudin Zateri, f.183.

(15) Shih “El Mebsut” Es-Serhasi,vëll.12, f.109; “Fikhul Muamelat el-Malije el-Mukarin”, dr. Alaudin Zateri,f.184.



(18) Shënon Ibën Maxheh dhe Albanie cilëson të saktë.

(19) Shënon Ibën Maxheh dhehadithi cilësohet i saktë.

(20) Ixhmai ka disa definicione dhene në këtë vend nuk kemi për qëllimtrajtimin e kësaj çështjeje, prandajkemi përmendur shkurt çfarë kupto-jmë më ixhma duke mos i përmendurbrenda në definicion të gjitha kushtettë cilat duhet të plotësohen që një gjëtë konsiderohet Ixhma.

(21) “Esh-sherhul Mumti Ala ZadilMustakni”, Muhamed Ibën Uthejmin,vëll.8, f. 387; “Hashijetu RaudiMurbi”, Abdurrahman Nexhdi, vëll.4,f. 490 dhe të tjerë.

(22) Tefsir Kurtubi, vëll.3, f.352;“Fikhul Muamelat el-Malije el-Mukarin”, dr. Alaudin Zateri, f.185.

(23) Shiko “Xhamiul-Ahkamil-Kur’an” të Kurtubiut 10/ 303.

(24) Shiko "Tefsirul-Kur'anil-Adhim" 1/ 91.

(25) Shënon Tirmidhiu 5/ 253, 3049he Nesaiu 8/ 286, 5540.

(26) Shënon Muslimi 3/ 1205, 1578.(27) Shënon Buhariu 4/ 1631, 4216

dhe Muslimi 1/ 374, 525.

46


Gru

aja

dhe

fa

mil

jaNëse pyesni një nënë a është mëe lumtur tani që ka fëmijë, ajome siguri do të thotë: po. Në

gjithë botën, fëmijët janë në krye tëlistës mes gjithçka na bën të ndihemimirë. Megjithatë, disa psikologë qëanalizojnë lumturinë, shpeshherë flasinpër fakte që flasin ndryshe.

Të jesh nënë e fëmijës së vogël (sido-mos nën moshën trevjeçare) është për-vojë që ka vlerën e saj dhe na mbush mekënaqësi, por gjithashtu është përvojëqë mund të ndikojë mjaft në gatish-mërinë tonë. Ka raste kur ndiheni tëlodhur, të ndrydhur dhe hera-herës tëdëshpëruar, pohon Peter Ubel, profe-sor i mjekësisë dhe psikologjisë në uni-versitetin e Miçiganit. Ka raste kurjepeni në debate të ashpra mebashkëshortin dhe bini pre e emocion-

eve negative. Ka raste kur koha qëkaloni me kujdesin ndaj fëmijës nukështë pjesa më e mirë e ditës. Në listëne aktiviteteve që u sjellin kënaqësi,kujdesin për fëmijët nënat e vendosinmë poshtë se kënaqësia e ushqimit,ushtrimit dhe shikimit të televizionit.Këto fakte janë fryt i hulumtimit tëkryer nga universiteti i Miçiganit, i cilika përfshirë 900 gra. Nga ky hulumtimrezulton se kënaqësia që vilet ngakujdesi për fëmijët është pak më sipërkënaqësisë që vilet nga punët shtëpiake,nga puna në përgjithësi dhe nga drejti-mi i makinës. Këto të dhëna nuk mundtë mos shkaktojnë shokim te njerëzit,thotë Daniel Gilbert, profesor ipsikologjisë në Harvard dhe autori i lib-rit “të zbulosh rastësisht lumturinë”.

Si të bëhesh nënë më e lumtur- 8 mënyra si të fokusoheni në gjëra pozitive -

Robert Barnett

47


Gru

aja

dhe

fa

mil

ja

Njerëzit mendojnë që psikologëtflasin se nënat nuk i duan fëmijët e tyre.Natyrisht, më shumë se çdo gjë (pasAllahut dhe të dërguarit të Tij sh.p.)nënat i duan fëmijët e tyre. Fëmijëtsjellin me të vërtetë gëzim. Ata sjellinmomente transcendentale që ju bëjnëtë ndiheni aq të lumtur, sa që gjithë aiangazhim i madh rreth tyre duket se iavlen.

Paradoksi i lumturisëNjë nga shkaqet e prononcimeve kon-

tradiktore të nënave dhe ekspertëveështë kujtesa selektive. Kur psikologëtnë përgjithësi i pyesin nënat nëse duanqë ta kalojnë kohën e tyre me fëmijëtapo jo, pjesa dërmuese përgjigjen mepo, sepse u kujtohen çastet e kënd-shme, loja në park, leximi i ndonjëlibri...

Kur pyetja modifikohet dhe merr for-mën e pyetjes për rutinën ditore, atyreu kujtohen orët e kaluara gjatë përgatit-jes së fëmijës për gjumë, për ushqimetj. Ndoshta llogaritësja e psikologjisë sishkencë, që nuk njeh emocione, nukarrin ta shënojë intensitetin e lumturisësë prindërve kur janë me fëmijët e tyre.Sipas Gilbertit: Ka momente që për-fundimisht mund të shpallen fitues, kurnë valle është lumturia. Fatmirësishtkëto momente mund të na ndihmojnët’i kapërcejmë ndrydhjet e përditshme.Karen Reivich,bashkëpunëtore hulumtiminë Qendrën e Psikologjisëpozitive pranëUniversitetit nëPensilvani, thotë:Lumturia është diç mëtepër sesa ndjenja ethjeshtë e gëzimit, lum-

turia përfshin edhe ndjenjën e lidhsh-mërisë me diçka që është më e madhesesa ju vetë. Kur njerëzit orvaten tëarrijnë diçka të lartë, ata e përshkrua-jnë jetën e tyre si të plotë, me kuptimdhe qëllim. Lumturia nuk ështëbuzëqeshje në fytyrë, por fakt që nëfund, ju përsëri do ta kishit bërë tënjëjtën gjë (që ju jep lumturi).

Edhe ndjenja që dikush ka nevojë përjuve është ndjenjë që na bën të lumtur.Mundi i investuar do tu kthehet dhjetë-fishtë, thotë Elizabet Hauard, e ëma eRejliut dyvjeçar nga Kalifornia. Fakti qëjam bërë nënë e ka hapur një pjesë tëzemrës time për të cilën nuk kam diturse ekziston.

Sipas asaj hapi i parë për të qenë nënëmë e lumtur është të vlerësoni punënqë e kryeni si të rëndësishme. Hapetvijuese janë të gjeni metoda që atë punëta bëni sa më të këndshme. Kështu judo të ndiheni më mirë dhe do të bëheninënë më e mirë.

Reivich e jep këtë shembull: Nëse bijajuaj dyvjeçare dëshiron të pijë lëng ngagota e kuqe të cilën ju për momentinnuk mundeni ta gjeni atëherë nëse je epadisponuar mundesh të përgjigjesh mefjalën pi nga e kaltërta...por nëse men-don më pozitivisht atëherë merr njëcopë të kolazhit të kuq dhe ngjite për-reth gotës së kaltërt, kështu diçka qëmundej të shndërrohej në konflikt të

pahijshëm u shndërrua nëdiçka argëtuese. Lajmi imirë për gjithë nënat ështëky: Ju keni mundësi tëmësoni si të fokusoheni nëatë që është pozitive dhe sita bëni atë shprehi tëpërditshme. Ja si:

Hapi i parë për të qenë nënë më e lumtur

është të vlerësoni punënqë e kryeni si të

rëndësishme.

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja48


Pranoni se jeni nën presionNdoshta duket ironike, por e vërtetë

është, se jeta e nënës fillon të jetë më elehtë kur ajo kupton se të qenit nënënuk d.m.th. jetë në ngrohtësi të vazh-dueshme. Ndihmon të kuptosh, se nërregull është që ndonjëherë, të ndiheshi frustruar, i lodhur, i hidhëruar dhe indjeshëm, thotë dr. Ubel. Kjo nuk do tëthotë që ju jeni një prindër i keq. Bëhetfjalë thjeshtë për një të vërtetë nor-male.

Plotësojeni orarin e gjumitShumica e dinë se lumturia nuk blihet

me para por kush do të mundte të thotëse lumturinë e sjell gjumi i mjaftueshëmnatën. Këtë e pohon studimi i kryer ngaUniversiteti i Miçiganit. Fakti që jufitoni 60.000 dollarë në vjet nuk do t’jubëj më të lumtur ditën se sa një orëgjumi shtesë natën. Këtë e pohon autorii studimit Norbert Shvarc, profesor ipsikologjisë. Misha Sauer, nënë e Rajlitnjëvjeçar pohon se gjumi shtesë të ciline bën gjatë vikendit kur bashkëshortikujdeset për foshnjën e tyre shumë indihmon. Atëherë jam më e gatshme tëbëj diçka tjetër, si për shembull të shëtisme bijën time në park.

Rishqyrtoni prioritetet tuajaNdoshta duket e thjeshtë por një nga

gjërat kyçe për disponim të mirë ështëorganizimi i kohës që do të jetë më iplotë me veprime që i kryeni mekënaqësi. Për lumturinë me rëndësiështë se si e harxhoni kohën tuaj e joparatë thotë dr. Ubel. Nëse kenimundësi financiare e cila ju mundësonqë kohën tuaj maksimalisht ta kalonipranë familjes, bëjeni atë. Për shembulla është patjetër që çdoherë ju ta pas-

troni shtëpinë? Çfarë mendoni që ndon-jëherë të paguani dikë që t’ju ndihmojë.Nëse këtë nuk mundeni t’ia mundësonivetës atëherë mendoni sa e rregulluarduhet të jetë shtëpia juaj, a duhet qëçdo ditë t’i rregulloni krevatet, ose atëkohë mundeni ta kaloni duke vizatuarmë fëmijët tuaj. Punën jashtë shtëpisë amundeni ta kryeni për gjysmën e kohëstë cilën e keni paraparë?

RelaksohuniKoha e kaluar në veprime që ju

kënaqin, si vrapimi ose rregullimi i kop-shtit është e dashur për të gjithë. Sipaspsikologëve personat me hobi janë mëtë lumtur se njerëzit pa ndonjë hobi.Keni fatin që para juve keni mësuesin epërshtatshëm për aktivitetet e tillafëmijën tuaj. Për mua dhe ty çdo gjethdhe mizë është e njëjtë por jo edhe kurnë pyetje është një dyvjeçar thotëReivich. Filloni që gjërat t’i vëzhgoniashtu siç i shohin fëmijët, duke shikuarnë detajet më të imëta.

Instalimi i cilësive më të mira që ikeni në detyrat e edukimit të fëmijës,në shumicën e rasteve të thjeshta do t’jumundësojë të ndiheni të rëndësishëm.Një ditë njëra nënë kishte përgatitursenduiça për fëmijët e saj duke imituaremisionin Kuzhina në TV. Një punë ethjeshtë u transformua në shfaqje me tëcilën gjithë u kënaqëm. Një nënëarkitekte së bashku me djalin e saj ndër-tonin kulla prej rërës, ndërkaq nëna etij me plot emocione fliste për historinëe shtyllave. Ndoshta fëmija e saj nuk kakuptuar asgjë por dukej se si që të dytëkënaqen, thotë Reivich.

(Vazhdon...)

Nga anglishtja:Talha KURTISHI

49


Fëmija dhe të folurit e tijShkruan: Valbona KELMENDI

Në jetën praktike shpeshbëhet pyetja se kur fillon tëfolurit te fëmijët dhe si zhvillo-het?

Shumë shkencëtarë që janë marrëme të folurit e fëmijëve, shprehen setë folurit fillon në momentin kurfëmija lind. Disa thonë se lidhshmëriandërmjet dëgjimit, të folurit dhemendimit është shumë evident në

komunikimet njerëzore. Ata thonë:dëgjimi, të folurit dhe mendimi janëtë lidhur ngushtë dhe çrregullimi injërit prej këtyre tri elementevendikon shumë negativisht edhe në dytë tjerët. Pa dëgjim, nuk mund tëzhvillohet të folurit, pa të folur, poashtu, nuk mund të zhvillohet të men-duarit, dhe pa të menduar nuk mundtë zhvillohet personaliteti i njeriut.

Është i njohur nga të gjithë se fëmi-

Gru

aja

dhe

fa

mil

ja

50


Gru

aja

dhe

fa

mil

jajët zhvillimin e të folurite kalon nëpër disa faza.Lidhur me këtë shkencë-tarët e këtij lëmi thonë sefëmija fillon nga e qarja eparë e sapolindur, gugat-ja, fillimi i krijimit të tin-gujve dhe fjalëve, krijimidhe lidhja e tingujve nëfjalë dhe fjali, zgjerimi ifjalorit dhe shprehja elirë, pra, përvetësimi i tëfolurit.

Tek fëmija apo foshnja eporsalindur, të qarit eparë ka shumë rëndësi tëmadhe, sidomos përnënën e tij, sepse përmeskëtij të qari tregon se kalindur i gjallë. Ndërsa eqara e tij më vonë bëhet nga nevoja etyre sociale të themi, sepse përmes tëqarës tregon se ka uri, ka nevojë përpastrim ose ka ndonjë dhembje osenuk i përgjigjet temperatura edhomës etj.

Lidhur me këtë, të qarit e fëmijësmë së miri e kupton ndjenja e nënëssë tij në mënyrën se si qan fëmija i saj,nëna e kupton se çfarë kërkon fëmija.Për të mos i ikur qëllimit të diskutim-it, po qe se dëshirojmë që fëmija tëflasë më herët, duhet të flasim me tëqë nga dita e parë e lindjes së tij apoardhjes së tij në këtë botë. S’do tëthotë se fëmija e kupton se çfarë ithemi, por realiteti është se fëmija ekupton dashurinë dhe ngrohtësinë,sidomos ngrohtësinë prindërore.

Është këshilluese që fëmijën mos ta

lidhim me pelena kurështë i zgjuar, por të liheti lirë që të luajë lojërat eveta fëmijërore, mundë-sisht, nëna gjatë kësajkohe t’i flasë fjalë tëëmbla e të buta. Të foluritme fëmijën (beben) duhettë jetë i ngrohtë, i butë , ibuzëqeshur, i kthjellët, idashur dhe gjithnjëbashkëbisedues me të,nëna duhet të jetë e kthy-er më fytyrë nga ai, meqëllim që fëmija të shohëgojën e saj dhe mimikën efytyrës se si e lëviz nënakur i flet. E tëra kjo, sepsetë gjithë fëmijët kanënevojë për ngrohtësi dhe

dashuri, pa këto të dyja ndoshta edhevështirë rriten.

Nëse ju kushtohet vëmendje më emadhe në muajt 6-8, kur ndahet veçtë folurit e parë të fëmijëve nga ajo qëquhet gugatje dhe i mësohen fjalët epara që ai mund t’i shqiptojë në këtamuaj, p.sh. nëse shumë herë gjatëditës i shqiptohet fjala Allah në vendtë asaj mama, baba, papa etj (edhe psejanë tinguj fonetik buzorë), mendo-jmë se do ta ketë më lehtë të shqiptu-arit e kësaj fjale më vonë, madjemund të themi se me shqiptimin ekësaj fjale në fillim, do të vihen mëlehtë në binarë edhe fjalët tjera që dot’i thotë pas. Pastaj, me ta dëgjuaredhe rrethi më i gjerë familjarë ifëmijës shqiptimin e kësaj fjale ngafëmija i vogël, mendojmë se nuk do të

Pa dyshim se komunikimi me njeriun

në përgjithësi e sidomosme fëmijën ka rol të

madh në jetë, sepse patë folur nuk mund të

shprehim dashuri, porgjatë të folurit me

fëmijët duhet të kemikujdes që të flasim

gjithnjë gjuhën e pastërdhe asnjëherë të mos

flasim gjuhën e fëmijës,por ata duhet t'i

mësojmë që të flasingjuhën tonë.

51


Gru

aja

dhe

fa

mil

ja

synojnë në shumë gjëra të tjera siçndodhin në pjesën dërrmuese tëfamiljeve, por do të ndalen dhe do tëtregojnë respekt për këtë.

Pa dyshim se komunikimi me njeri-un në përgjithësi e sidomos me fëmi-jën ka rol të madh në jetë, sepse pa tëfolur nuk mund të shprehim dashuri,por gjatë të folurit me fëmijët duhettë kemi kujdes që të flasim gjithnjëgjuhën e pastër dhe asnjëherë të mosflasim gjuhën e fëmijës, por ata duhett’i mësojmë që të flasin gjuhën tonë.

Problemi është se, kjo dukuri, pratë folurit keq do të vazhdojë në tëshumtën e rasteve tërë jetën e atyrefëmijëve, pasi edhe shkrim-leximi itakon të folurit, e këtë problem fëmi-ja do ta bartë edhe në shkrim-lexim.Madje, shpesh për këtë dukuri fajëso-hen mësuesit, duke harruar se fajtorëjanë prindërit, të cilët i kanë mësuarfëmijët e tyre që të flasin e veprojnëkeq.

S’do mend se pengesa në të folurndikon keq në suksesin e fëmijëveedhe në shkollë. Ka fëmijë shumë tëzgjuar, por nga pengesa që kanë, nukjanë në gjendje që ta paraqesin dijen etyre para mësuesit, kështu që ata edhepërbuzen nga rrethi në të cilin gjen-den. Lidhur me këtë, në mënyrëshumë të veçantë specifikojmë për atafëmijë që i kanë pengesat në të folurtë lindura. Këta fëmijëve duhet tëndihmohen nga të gjithë, të mos lejo-het assesi të përqeshen nga të tjerët,por të jenë të përkrahur, sidomos ngaprindërit, dhe të ndihmohen aty kungecin si dhe me një afrim të

përkushtuar ndjenjash të binden sekjo ngecje e tyre (belbëzimi) nukështë asgjë e aq më pak turp. Pastaj,për një gjë të tillë duhet të parala-jmërohet mësuesi për “defektin” në tëfolur të fëmijës.

Jo rastësisht jemi fokusuar në këtëtemë, kurse arsyeja është se, shumicae prindërve mundohen të arsyetohense kanë edhe shumë punë të tjera,madje, kanë hallin e asaj se si t’i real-izojnë kërkesat e tjera që i duhenfëmijëve të tyre (sigurimi i ushqimit,veshmbathjes etj..), por ne themi se,krahas hallit për obligimet e tjera tëjetë hall i pa arsyetueshëm edhefjalori i fëmijës dhe edukata e tij.

Problemi tjetër është se shumëprindër mundohen që të flasin sifëmijët e tyre, duke i imituar ata(p.sh., “lota e qeles lotulohet” - rrotae qerres rrotullohet), kështu që fëmi-ja për shkak të moshës së njomë nukmund t’i artikulojë shumë tingujt,prandaj, nëse prindi ose të tjerëtflasin si fëmija, atë nuk e lejojnë përt’i mësuar artikulimet e tingujvefonetikë e që ata do ta vazhdojnë tëfolurit e gjymtë të themi, saqë tëfolurit e tyre do të jetë edhe ipakuptueshëm për rrethin ku gjen-det.

Është realitet se fëmija në disa rastetë caktuara mund ta humbasë të folu-rit e drejtë ose ta fshehë të folurit edrejtë, kjo më së shumti ka mundësitë ndodhë me lindjen e vëllait osemotrës pas tij ose të ndonjë frike qëmund t’i paraqitet, si p.sh. lufta efundit që ka lënë pasojat e saj tek

52


Gru

aja

dhe

fa

mil

jashumë fëmijë, në këtë rastthemi se, nëse fëmija fillon tahumbasë të folurit e drejtë ngaajo që ai xhelozon lindjen e vël-lait ose motrës, duhet të puno-het me atë fëmijë në mënyrëshumë të kujdesshme dhe t’iflitet vazhdimisht fjalë të miradhe bindëse se duhet ta dojëvëllain ose motrën e tij dhe seai (vëllai/motra) janë të mirëetj…

Pastaj, në lidhje me këtëështë se, fëmija më i rritur ngaimitimi i vëllait ose motrës sëtij, kur ai/ajo fillon të flasë mebelbëzimet fëmijërore, mundta humbasë të folurit e drejtë,andaj edhe kjo kërkon kujdes ejo të tejkalohet si diçkaargëtuese, siç ndodh tek shumëprindër.

Pastaj është e këshillueshmeqë me dërgimin e fëmijëve nëçerdhe, kopsht dhe parashkol-lorë të kihet një kujdes, sepseaty ka fëmijë nga rrethe dheprindër të ndryshëm e që fëmi-jët të kenë vese të cilat nukduhet t’i marrin të gjithë fëmi-jët që rrinë me ta. Kjo përarsye sepse vetë prindi është aiqë do ta vuajë pastaj në tëardhmen, sado që dikushmundohet t’ia hedhë fajinmësueses se s’ma ka edukuarfëmijën të flasë drejtë e të jetëi edukuar.

A lejohenvotimet?

Pyetje: A i lejohet një mysli-mani që jeton në një vend joislamik të marrë pjesë në zgjed-hjet parlamentare?

Përgjigje: Falënderimi absolut itakon Allahut, Zotit të botëve,lavdërimi dhe paqja e Allahut qofshinmbi të Dërguarin e Tij, Muhamedin,mbi familjen dhe shokët e tij! Çësht-ja e shtruar rrok një problematikë qëzgjidhet me ixhtihad, i nënshtrohetanalizave dhe ekuacioneve në mesinteresave të mundshme dhe dobiveqë pjesëmarrja në to mund t’u sjellëmyslimanëve dhe dëmeve që eventu-alisht mund t’u sjellë një pjesëmarrjee tillë. Kështu, nëse dobitë që mundtë vilen nga pjesëmarrja në zgjedhjejanë më shumë sesa dëmet, atëherëkjo pjesëmarrje lejohet; nëse dëmetjanë më të mëdha, nuk lejohet. Nëbazë të kësaj që u tha, dispozita e dal-jes apo mos-daljes në zgjedhje dallonsipas vendit, shteteve, sistemeve,njerëzve etj. Kështu pra, nëse në një

53


shtet pjesëmarrja e myslimanëve nëzgjedhje sjell dobi, kjo nuk përjashtonmundësinë që ato të jenë të dëmshmenë një vend tjetër. Kjo vlen edhe përkandidatët, pra, nëse disa njerëzmund të jenë të dobishëm për t’uvotuar, nuk do të thotë se syresh tëtjerë mund të cilësohen njësoj,kundër dallimeve përkatëse.Asambleja e Fikhut (JurisprudencësIslame), lidhur me këtë çështje, pra“pjesëmarrja e myslimanëve në zgjed-hje me jo myslimanët”, nxori këtëvendim:

“Falënderimi absolut i takon vetëmAllahut, lavdërimi dhe paqja e Allahut

qofshin mbi të Dërguarin e Tij të fundit,Muhamedin, mbi familjen dhe shokët etij!

Këshilli i Asamblesë së Fikhut, në sesion-in e tij të XIX, i mbajtur në selinë eLidhjes së Botës Islame, në Mekën e nderu-ar, në periudhën 22–27.10.1428h, qëpërkon me datat 3–8.11.2007, përveç tëtjerash shqyrtoi edhe çështjen e pjesëmar-rjes së myslimanëve në zgjedhje me jo mys-limanët në vendet jo islamike, temë eparashtruar nga sesioni i XVI, i mbajturnë intervalin prej 21–26.10.1422 h., qëpërkon me datat 5–10.01.2002, me qël-lim të shqyrtimit të saj në mënyrë sa mëanalitike. Pas leximit të kumtesave dhe Py

etje

p r

gji

gje

54


Pyet

je p

rg

jig

jediskutimeve të anëtarëve rreth tyre,këshilli vendosi si më poshtë:

Pjesëmarrja e myslimanëve në zgjedhjeme jo myslimanët në vendet jo islamikeështë çështjet e politikave të Sheriatit, nëtë cilat nxirret vendimi në dritën e ekua-cionit mes interesave dhe dëmeve, dhekështu, vendimi mund të ndryshojë sipaskohëve, vendeve, rrethanave etj.

Për myslimanët që gëzojnë të drejtat eqëndrimit në një vend jo mysliman lejohettë marrin pjesë në zgjedhjet parlamentaredhe të ngjashme për shkak të interesave tëshumta që arrihen nga pjesëmarrja e tyrenë zgjedhje si p.sh. paraqitja e imazhitrealist të Islamit, mbrojtja e interesave tëmyslimanëve në vendin e tyre islamik,arritja e të drejtave fetare dhe materiale tëpakicave, forcimi i rolit të tyre në pikat endikimit, bashkëpunimi me organizmat edrejtësisë për të realizuar bashkëpunim tëndërsjellë të bazuar në drejtësi në për-puthshmëri me këto kritere:

që pjesëmarrësi mysliman në ato zgjed-hje të ketë për qëllim kontributin e tij nëarritjen e interesave të myslimanëve dhelargimin e dëmeve nga ta;

që myslimanët pjesëmarrës në zgjedhjetë kenë parasysh se është më e mundshmeqë pjesëmarrja e tyre të çojë në efekte poz-itive, nga të cilat përfitojnë vetë mysli-manët e atyre vendeve duke forcuar poz-itën e tyre, paraqitjen e kërkesave të tyre teorganet vendimmarrëse dhe timonierëtqeverisës, ruajtjen e interesave të tyrefetare e materiale;

që pjesëmarrja e myslimanëve në zgjed-hje mos të rezultojë me diç që çon nëmospërfilljen e tyre të Islamit.

Tek Allahu është i tërë suksesi, lavdërimidhe shpëtimi i Allahut qofshin mbi të dër-guarin tonë Muhamedin, mbi familjen dhe

shokët e tij.”(Marrë nga:http://www.themwl.org/Fatwa)Përktheu: Muhamed DËRMAKU

Pyetje: Hoxhë i nderuar,AbduRahman b. Nasir el-Berrak, cili është vendimi i fesëpër votimet dhe pjesëmarrja nëto? Cili është vendimi për hyrjennë parlament?

Dijetari AbduRahman elBerakdha këtë përgjigje: Allahun efalënderojmë, paqja dhe bekimi qof-shin mbi Muhamedin, salallahu alejhiue selem. Votimet që mbahen nëvendet islame, pa marrë parasysh nësekanë të bëjnë me zgjedhjen e kryetar-it të shtetit, apo të deputetëve të par-lamentit, është risi mes myslimanëve,ka ardhur tek ata nga popujt jobesim-tarë, për shkak të zotërimit të tokavemyslimane prej tyre dhe për shkak seshumë myslimanëve u pëlqejnë meto-dat e jobesimtarëve, edhe pse bienndesh me logjikën dhe Fenë. Sepsepërcaktimi i delegatëve bëhet në bazamateriale, burojnë nga epshet dheinteresat njerëzore. Më pas, njëdefekt i këtyre kritereve lidhet mefaktin se kandidati për kryetar shtetinuk propozohet nga populli; popullithjesht voton kandidatin e propozuarparaprakisht. Zgjedhja bëhet në bazëtë propagandës, andaj ai që ka propa-gandë më të madhe dhe pretendimemë të mëdha, ai fiton. Ata gjatëkëtyre votimeve mbështeten në shu-micën e votës, e cila vjen nga shtresate ndryshme të popullit, duke shkaktu-ar barazi mes të mençurve dhe mend-

55


Pyet

je p

rg

jig

je

jelehtëve, dijetarëve dhe të padi-turve, burrave e grave. Pastaj,numërimi i votave nuk është i nder-shëm dhe i pastër; në to ka edhe rysh-fete, premtime e mashtrime, të cilatndikojnë jo pak. Kjo ndodh në vendete cilësuara si vende të civilizuara, të“zhvilluara” dhe “demokratike”. Nëvendet që ecin pas tyre, siç janështetet arabe dhe islamike, në zgjed-hje nuk ka as realitet, as alegori.Kryetari mbetet kryetar dhe zakon-isht votohet me 99% të votave, apomë shumë. Pos kësaj, ai që ka tëdrejtë të zgjidhet nga umeti, siinteligjentët, dijetarët, të mirët eumetit dhe ata që këshillojnë, ata që edinë interesin e umetit në fenë dhedynjanë e tyre, e në të gjitha çështjetsociale, ekonomike dhe politike, atanuk kanë gjurmë në këto votime,këta janë “të larguarit”, nuk zgjidhendhe nuk ka votë sipas tyre, ose irrethuar me një shumicë dërmueseqë ka të drejtë votimi dhe zgjedhjejenga shtresat dhe grupime tëndryshme të shoqërisë. Kështu qëështë e qartë se këto votime janëshumë larg nga cilësia e zgjedhjes sëImamit (Kalifit), siç është përcaktuarnë “rregullat e imamit” tek mysli-manët. Po ashtu, edhe kushtet e tëpropozuarve në këto zgjedhje janë nëkundërshtim me shumicën e kushtevetë pranuara tek Imami, legjitimiteti itë cilit konfirmohet me zgjedhje, siçështë përcaktuar në librat e fikhutislam. Nga kjo që thamë, është eqartë se këto votime janë risi mesmyslimanëve dhe janë të kota, orga-nizimi i tyre është haram, për shkakse është përngjasim me jobesimtarët,

mbështetet në propagandë, blerje tëvotave, pretendime të rrejshme dhenë shumicën mendjelehte, e cila ishet votat e veta, madje, ua jep votatatyre që realizojnë epshet e tyre,duke mos llogaritur aspak moralindhe fenë.

Kurse sa i përket pjesëmarrjes nëvotime dhe hyrjes në parlament, kjoështë hapësirë e ixhtihadit; nëse sjelldobi të sigurt fetare, ndihmon tëvërtetën dhe pakëson të keqen e zul-lumin, duke mos përdorur mëkat oseduke mos u mbështetur në ndonjërregull të kufrit, ose të pajtohet mendonjë vendim prej vendimeve tëtagutit, që është në kundërshtim mesheriatin, pjesëmarrja në këtë formëështë e ligjshme, duke e zbatuarajetin Kur’anor: “Andaj, sa të kenimundësi ruajuni prej dënimit tëAllahut, dëgjoni, respektoni dhejepni për të mirën tuaj, e kush iruhet lakmisë së vetvetes, të tillëtjanë të shpëtuarit”. (Et-Tegabun:16). Ai që mendon se pjesëmarrjasjell këto dobi dhe largon të këqijat,nëse kjo shoqërohet me nijet të mirë,atëherë nuk ka mëkat, e nëse mendonse pjesëmarrja e tij nuk sjell këtodobi dhe nuk garanton se nuk bie nëvepra të kota, atëherë për të s’ështëgabim nëse i shmanget tërë këtyregrupimeve dhe i këshillon për hir tëAllahut, këshillon për Pejgamberindhe mbarë myslimanët, ashtu siç kathënë Allahu, subhanehu ve teala:“Nuk është ndonjë mëkat për tëdobëtit, as për të sëmurët, e as përata që nuk kanë me çka të për-gatiten, kur janë të sinqertë ndajAllahut dhe të dërguarit të Tij, pra

Pyet

je d

he p

rg

jig

je56


për të mirët nuk ka rrugë qortimi.Allahu falë shumë, ështëmëshirues”. (Et-Teube: 91).

Kjo është ajo çka m’u lehtësua tëpërmbledh, Allahu e di më së miri.

Përktheu: Bekir HALIMI

Pyetje: Disa myslimanë qëjetojnë në vende jo islamike,dëshirojnë të dinë nëse lejohetapo jo që të marrin pjesë nëvotime; më konkretisht këtu,nëse lejohet apo jo të votojnëpër parti jo islamike. Thonë se,parti të caktuara, po të fitonin,do të mund t’i shërbenin mysli-manëve?

Dr. Muhamed Salih el-Munexhid dha këtë përgjigje:Falënderimi i takon vetëm Allahut,subhanehu ue teala. Pyetja e shtruarpërbën një nga çështjet ku fetvajandryshon sipas kohës, vendit dherastit. Lidhur me këtë çështje, nukkemi të drejtë të japim një fetva, qëdo të vlente për çdo rast. Në disaraste, nuk është e udhës që mysli-manët të marrin pjesë në votime,sidomos kjo në syresh ku myslimanëtnuk përfitojnë asgjë, apo në të tjera,ku vota e myslimanëve nuk ka ndonjëndikim te partitë e përfshira nëvotime, që do të thotë se, votuan apos’votuan, çështja nuk ndërron. Kjovlen edhe për raste të ngjashme, siçndodh në rastet kur kandidati nëvotime ka qëndrim negativ ndaj mys-limanëve, njëlloj si ai që ish para tij...

Mirëpo, ka raste kur nga votimi mundtë vijë ndonjë dobi fetare, madje,dukshëm, siç mund të jetë zvogëlimi ikonflikteve dhe dëmeve. P.sh., nësenjëri prej kandidatëve jo myslimanëtregon më pak armiqësi ndaj mysli-manëve sesa tjetri, dhe, në anëntjetër, vota e myslimanëve ndikon nërezultatin e zgjedhjeve, në këtë rastthemi se s’ka asgjë të keqe nëse voto-het. Sidoqoftë, këto çështjembështeten në rregullin e sheriatit“dëmet dhe dobitë - el-mesalihuel mefasid”. Për këtë duhet tëpyeten dijetarët, që i njohin mirëpërkufizimet e këtij rregulli. Çështjadhe rasti i atij vendi ku jetojnë atamyslimanë, ligjet e vendit, kandi-datët, rëndësia për të votuar, rezul-tatet e çështje të tilla duhet t’uparashtrohen në detaje etj. Askushs’ka të drejtë të mendojë sekush lejon votimet pajtohet dhendihmon kufrin, sepse kjobëhet për dobinë e mysli-manëve, jo për dashuri ndajkufrit dhe qafirëve. Dihet faremirë se, myslimanët u gëzuan mefitoren e romakëve ndaj persianëve.Po ashtu, u gëzuan me fitoren eNexhashiut ndaj atyre që donin t’imerrnin mbretërinë. Kjo dëshmohetqartë në librat e historisë, por ai qëmendon të mos përzihet në votime,është i lirë. Fetvaja që dhashë vlen përvotimet, ku mund të zgjidhen njerëzqë do të ndikonin për të mirën e mys-limanëve. Allahu e di më së miri.

Përktheu: Omer BERISHA

Në këtë rubrikë mirëpresim të gjitha pyetjet e juaja, ndërsa ato më interesante do të botohen.Pyetjet mund t'i dërgoni në [email protected]

57


Resulullahu salAllahu alejhi ueselem, ka thënë: “Kur të kryejndokush prej juve namazin në

xhami, le t’i caktojë një pjesë të namazit edheshtëpisë së tij ngase për shkak të atij namaz-it Allahu do t’i bëjë dritë shtëpisë së tij.”

Namazi i nafileve (namazi vullnetar)është dy lloje: i kufizuar dhe i paku-fizuar.

Të kufizuar janë sunetet e rregulltatë namazeve që ndahen në muekkede(të forta) dhe gajri muekkede (jo tëforta).

Muekkede janë 12 rekate, katërrekate para Dreke dhe dy pas saj, dypas Akshami, dy pas Jacisë dhe dy paraSabahut.

Gajri mukkede janë katër rekatet

Namazi nafile,vlera dhe llojet e tij

AbdulAdhim b. Bedevij elHALEFIJ

Ilm

iha

lli

58


para Ikindisë, dy para Akshamit dhe dypara Jacisë.

Disa sure që preferohet të lexohengjatë disa nafileve:Resulullahu salAllahu alejhi ue

selem, në sunetin e Sabahut lexontesuren Kafirunë dhe Ihlas, kurse nëherët tjera lexonte: “O ju që besuat,besoni vazhdimisht Allahut, tëDërguarit të Tij, Librit që gradual-isht ia shpalli të Dërguarit të Tij,dhe librit që e pat zbritur më parë.Kush nuk i beson Allahut, melaikevetë Tij, librave të Tij, të dërguarve tëtij dhe Ahiretit, ai ka humbur tepërlarg” (Bekare: 136), dhe në të dytin:“E kur e kuptoi Isai vendosmërinë etyre në mosbesim (dhe qëllimin që tambysin), tha: “Kush janë ndihmë-tarët e mij për në rrugë të Allahut?”Havarijjunët i thanë:“Ne jemi ndih-mëtarë të fesë së Allahut, ne ubesuam Allahut, e ti dëshmo për nese jemi myslimanë (të bindur, tëdorëzuar)!.” (Ali Imran: 52)

Vitri, vendimi i sheriatit dhe vlera e tijNamazi i Vitrit është sunet

muekkede, namaz për të cilin ka nxitëResulullahu salAllahu alejhi ue selem,.Ebu Hurejre, radijallahu anhu, thotë seResulullahu salAllahu alejhi ue selem,ka thënë: “Allahu është tek dhe e do tekun.”

Koha e namazit të vitrit fillon me për-fundimin e namazit të jacisë dhe zgjatëderi në kohën e sabahut.

Është e pëlqyer të nxitohet në faljen evitrit në fillim të natës për atë i cilifrikohet se nuk mund të ngrihet në

fund të natës, kurse ai i cili mund tëngrihet në fund të natës, është e pëlqy-er që të falet në atë kohë.

Vitri ka më së paku një rekat e më sëshumti 11 rekate, pra mund të falet 3,5, 7, 9 rekate. Nëse e falë vitrin 3rekate, atëherë preferohet të lexojësipas këtij rendi: suren A’la; Kafirundhe Ihlas, rekatë për rekatë.

Namazi i vitrit dallon nga namazettjera ngase në rekatin e fundit bëhetKUNUT. Duaja më e mirë që transme-tohet në këtë drejtim është:“ALLAHUMME IHDINI FIMENHEDEJT UE AFINI FIMEN AFEJT UETEVEL-LENI FIMEN TEVELEJT, UEBARIK LI FIMA E’ATAJT UE KINISHERRE MA KADAJT FE INNEKETAKDI UE LA JUKDA ALEJK,INNEHU LA JEDHIL-LU MENUALEJT UE LA JE’IZZU MENADEJT, TEBAREKTE RABBENA UETE’ALEJT. – O Zoti im, më bëj muaprej atyre që Ti i ke udhëzuar dhe mëbëj prej atyre që ti i ke falur, më bëj prejtë dashurve Tu, më beko mua në atë qëmë ke dhënë dhe më mbro nga dëmi iasaj që Ti ke caktuar. Vërtet, Ti je Ai iCili cakton dhe askush s’mund të cakto-jë kundër Teje asgjë. Me të vërtetë s’kamposhtje për atë të cilin Ti e do dhes’ka ndihmë për atë që është armik i Yt.I madhëruar dhe i Lartësuar je, o Zotiynë”

Namaz i i natësNamazi i natës është sunet mustehab

dhe është prej veçorive më të rëndë-sishme të të devotshmëve.Allahu thotë:“Të devotshmit janë në kopshte e

Ilm

iha

lli

59


Ilm

iha

lli

burime.Të kënaqur se kanë marrë nëdorë atë që u dha Zoti i tyre, ataedhe më parë (në dunja) ishinmirëbërës. Ata qenë të cilët pakflinin natën dhe në syfyr (kahmbarimi i natës), ata kërkonin faljepër mëkate. Dhe në pasurinë e tyrekishin përcaktuar të drejtë përlypësin dhe për të ngratin (që kanevojë, por, nuk lypë).”

Ebu Malik Esh’ariu transmeton ngaResulullahu, salAllahu alejhi ue selem, icili thoshte: “Në xhenet ka dhoma, pjesa ejashtme e tyre duket nga brenda, kurse pjesae brendshme e tyre duket nga jashtë. E kapërgatitur Allahu për atë që u jep ushqimfukarave, flet butë, vazhdimisht agjëron, dhefalë natën kur njerëzit flenë.”

Edhe më tepër e pëlqyer është gjatëRamazanit ngase Ebu Hurejre thotë seResulullahu salAllahu alejhi ue selem,nxiste me të falurit në namaz nate gjatëRamazanit duke mos urdhëruar dhethoshte: “Ai i cili fal namaz gjatëRamazanit duke besuar dhe shpresuar nëshpërblimin e Allahut, i falen mëkatet emëparshme.”

Namazi i natës fillon me një rekat emë së shumti 11, duke u bazuar nëhadithin e Aishes, radijallahu anha, ecila thoshte: “Resulullahu salAllahu ale-jhi ue selem, nuk shtonte mbi 11 rekateas në Ramazan e as jashtë Ramazanit.”

Është e pëlqyer që gjatë faljes sënamazit të natës, në Ramazan të faletme xhematë.

Namazi duhaEbu Hurejre, radijallahu anhu, thotë:

“Më porositi i dashuri Resulullahu

salAllahu alejhi ue selem, me tri gjëra. Mëporositi të agjëroj tri ditë nga çdo muaj.Tëfali dy rekate “salatu-duha” edhe të fali vit-rin para se të flejë.” (Muslimi)

Ebu Dherri thotë se ResulullahusalAllahu alejhi ue selem, ka thënë: “Përçdo nyje të trupit duhet dhënë sadaka, çdolavdërim (subhanall-lah) është sadaka, çdofalënderim (elhamdulilah) është sadaka dheçdo tahlil (la ilahe il-lallah) është sadaka,urdhërimi në të mirë është sadaka, ndaliminga e keqja është sadaka, për të gjitha këtomjaftojnë 2 rekate të namazit duha.”(Buhariu dhe Muslimi)

Namazi i duhasë më së paku ka 2rekate. Koha e këtij namazi fillon që ngamomenti kur dielli lind mirë, mëshumë se dy shtiza.

Namazi pas abdesitTransmetohet nga Ebu Hurejra, radi-

jallahu anhu, se Resulullahu salAllahualejhi ue selem, i ka thënë Bilalit, radi-jallahu anhu: “O Bilal, më trego për njëvapë që ke punuar me më shpresë në Islam, seunë vërtetë kam dëgjuar krismat e të ecurittënd në Xhenet.” Ai (Bilali) i tha: “Nukkam bërë gjë me më shpresë të vërtetësesa dy rekate që i fali pas çdo abdesi.”

Namazi IstihareËshtë pëlqyer që çdokush që do të

bëjë diç të bëjë istihare (të kërkojë tëmirën) nga Allahu, subhanehu ve teala.Siç tregohet në këtë hadith. Xhabirithotë: “Na mësonte ResulullahusalAllahu alejhi ue selem, istihare përçdo vepër ashtu siç na mësonte suret eKur’anit dhe thoshte: “Kur vendosndokush të bëjë një vepër, le t’i falë 2

Ilm

iha

lli

60


rekate jashtë fardit, pastaj le të thotë:“ALLAHUMME INNI ESTEHIRUKEBI ‘ILMIKE UE ESTAKDIRUKE BIKUDRETIKE UE ES’ELUKE MINFADLIKEL ‘ADHIM, FE INNEKETAKDIRU UE LA AKDIR, UE TA’LE-MU UE LA A’LEM, UE ENTE ‘ALA-MUL GUJUB. ALLAHUMME INKUNTE TA’LEMU ENNE HADHELEMRE HAJRUN LI FI DINI UEMEASHI UE AKIBETI EMRI UEAXHILIHI VE AXHILIHI FAKDIRHULI VE JESSIRHU LI THUMMEBARIK LI FIHI. UE IN KUNTETA’LEMU ENNE HADHEL EMRESHERRUN LI FI DINI UE MEASHIUE AKIBETI EMRI UE AXHILIHI UEAXHILIHI, FASRIFHU ANNI VES-RIFNI ANHU UAKDIR LIJELHAJRE HAJTHU KANE THUMMEERDINI BIH. – O Zoti im, me ditur-inë Tënde kërkoj mbarësi. Kërkojndihmë prej fuqisë Sate; kërkoj prejtë mirave Tua të shumta, sepse Ti kemundësi, Ti di çdo gjë kurse unë nukdi, Ti je ai që i di të fshehtat. O Zot,nëse kjo punë e imja (duke emërtuarnevojën) është e dobishme për fenëtime dhe jetën time, për kohën etashme dhe të ardhmen, ma mundëomua që të realizohet kjo, ma lehtësomua këtë dhe më beko në të. E nësekjo punë është e dëmshme për fenëdhe jetën time, për kohën e tashmedhe të ardhmen largoje këtë nga unëdhe më largo mua nga kjo e më për-cakto mirësinë kudo që të jetë dhe mëbëj të jem i kënaqur me të” “Dhe nëfund përmend veprën të cilën dëshi-ron ta bëjë”

Namazi i Kusufit (Eklipsit)Kur të nxihet Hëna dhe Dielli është

e pëlqyer të thirret për në namaztubues. Kur tubohen njerëzit në xhamifillon t’i fal imami 2 rekate në këtëformë:

Aishja, radijaLLahu anha, thotë: “Uzu Dielli në kohën e ResulullahutsalAllahu alejhi ue selem, u mblodhënnjerëzit pas tij dhe u rreshtuan.Resulullahu salAllahu alejhi ue selem,mori tekbirin fillestar, dhe lexoi leximtë gjatë, pastaj mori tekbir shkoi nëruku ku qëndroi gjatë. Pastaj u ngritnga rukuja duke thënë: “Semi’allahulimen hamideh”. Por nuk shkoi në sex-hde. Vazhdoi të lexojë gjatë, por mëshkurtë se në të parin. Pastaj mori tek-bir dhe shkoi në ruku, ku qëndroi gjatëpor më shkurtë se herën e parë. Pastajtha: “Semi’allahu limen hamide”“Rabbena lekel hama” (u ngrit ngarukuja) pastaj shkoi në sexhde. Kështuveproi edhe në rekatin e fundit.Kështu plotësoi katër rekate me katërsexhde. E doli Dielli para se të largo-het Resulullahu salAllahu alejhi ueselem, nga vendi ku fali namazin.”

Namazi Istiska – Për ShiKur të ndërpritet shiu dhe të thahet

toka, është e pëlqyer që të dilet nëmusal-la (vendfalje e madhe) për tëfalur namaz istiska. Falen dy rekate meimam. Duhet bërë lutje dhe kërkimfalje shumë. Duhet kthyer pjesën eepërme të teshës ashtu që të jetë edjathta në të majtë (mbrapsht).

Zgjodhi: Agim BEKIRI

Autor: Muhamed Xhemil Zejno

dhe palës së ndihmuar (nga Allahu) në frymë tëKur'anit dhe Sunetit

Lib

ri

61


BBotimi i parë 1993, nga bib-lioteka “El kitabu ve sunneh”,Shkup, paraardhëse e shtëpisë

botuese “Urtësia” – Shkup, e pastaj“Nun”.

Ky libër ka gjithsej 140 faqe; ështënjë nga librat që ka pasur ndikim tëmadh te të rinjtë në Maqedoni,Kosovë dhe Shqipëri, në edukimindhe arsimimin me baza të shëndoshatë Kur’anit dhe Sunetit dhe rrugës sëtë parëve tanë.

Libri në fjalë është lexuar gjerësishtedhe mes lexuesve myslimanë arabënë Lindje, pasi bëhet fjalë për një stiltë lehtë dhe të kapshëm për të gjithashtresat e popullit, e jo vetëm për

nxënësit e dijes, siç ngjet shpesh mekëtë lloj literature.

Autori ka zgjedhur si moto të këtijlibri hadithin e mirënjohur tëResulullahut, salAllahu alejhi ueselem, kur thotë: “Pasuesit e Librit qëkanë qenë para jush janë përçarë nështatëdhjetë e dy grupe, e ky umet do tëpërçahet në shtatëdhjetë e tre grupe,shtatëdhjetë e dy në Xhehenem, e një nëXhenet. Ai është xhemati”. Ibën Haxherithotë se hadithi është i mirë, i vërtetë(hasen sahih), transmetojnë Ahmedidhe të tjerët. Pastaj sqaron cilësitë ekëtij grupi, syresh që e dallojnë prejgrupeve të tjerë, si duhet ta kuptojnëakiden, fjalën la ilahe il-lallAllah; po

Prezantim i librit

Shkruan: Sedat SHABANI

Rruga e grupit të shpëtuar

Lib

ri62


ashtu, shtjellon disa nga temat me tëcilat janë kundërvënë dijetarët e ehliSunetit me bidatçitë, si p.sh,“Mëshiruesi qëndron mbi Arsh”,“përmendoret dhe vendet e shenjta”,“kremtimi i mevludit”, “Kur’aniështë për të gjallët e jo për të vdeku-rit”, “të ngriturit në këmbë nëmënyrë të palejuar”, “si duhen vizitu-ar varret” etj.

Me këto tema dhe të ngjashmeautori thyen shumë tabu dhe pro-vokon kureshtjen e lex-uesit dhe e shtyn njeriuntë mendojë dhe të fillojëtë analizojë njohuritëose praktikën e tij tëderitanishme, nësesyresh janë në përputhjeme mësimet e mirëfilltatë Islamit, apo janë pengi mësimeve të shtrem-bëruara dhe të trilluara,që janë përcjellë nëshumë vende gjeneratëpas gjenerate. Ky libër kapa dyshim bereqetin evet, pasi në botimin eparë ka gjetur përkrahje të lexuesit,ku shpesh edhe është fotokopjuar, nëmungesë të kopjeve origjinale, që dotë thotë se meritonte dhe kishtenevojë të ribotohej, e tashmë falën-derojmë Allahun që na e bëri tëmundur një ribotim të tij.

Libri është përkthyer nga BekirHalimi, gjatë kohës kur ishte studentnë universitetin e Jordanisë nëAman, ku ndiqte edhe mësimet teshejh Albani rahimehullah, në fillim-in e viteve ’90. Allahu e shpërbleftë

për mundin e dhënë. Atë kohë BekirHalimi solli edhe një libër tjetër ngai njëjti autor, “Akideja islame”, qëpati jehonë të madhe te lexuesit, siky libër që po ju paraqesim.

Muhammed Xhemil Zejno ështësirian, jeton dhe vepron në Mekë.Pas botimit të parë të librit patanderin që, së bashku me përkthyesin,të isha mysafir tre ditë, me ftesë tëautorit, në shtëpinë e tij në Azizije,ku për faktin se ishim myslimanë

shqiptarë dhe kishim kon-takte me shejh Albanin, namirëpriti me shumërespekt dhe përkushtim.Vetë Muhamed XhemilZejno e quante vetennxënës i shejh Albanit,nga leximi i librave të tij,dhe pohonte se shejhAlbani ka qenë frymëzue-si i tij në udhëzimin nëmësimet e Kur’anit dheSunetit dhe traditës sëgjeneratës së parë tëSahabëve, Allahu qoftë ikënaqur me ta.

Sakaq, vlen të përmendim se nëbotimin e dytë libri është ndrequr nëdisa gabime që haseshin në botimin eparë, sikundërse vlen po ashtu tëvëmë në pah se janë hequr disa temanga origjinali i arabishtes; duke qenëse bëhet fjalë për disa anomali dhetradita të shëmtuara që janë evidentetek arabët, kurse te ne nuk janë, epamë të udhës të mos i përkthejmëdhe botojmë në gjuhën shqipe.

Allahu i shpërbleftë të gjithë ata qëmundësuan ribotimin e këtij libri.

"Pasuesit e Librit qëkanë qenë para jush

janë përçarë në shtatëdhjetë e dy grupe,

e ky umet do të përçahet në shtatëd-

hjetë e tre grupe,shtatëdhjetë e dy në

Xhehenem, e një në Xhenet.

Ai është xhemati".

tË jetuarit mes fatit,3 tË jetuarit mes fatit, rrethanave dhe iniciativËs d erisa i shikojmë...

Documents