TABACAKACAKA NI BULACOVID-19 IVAKASALA ENA VEISIGA - LOTULEVU, KA 26 NI MAJI, 2020

Esa tauri rawa ena gauna oqo ni lima (5) na kisi ni mate tauvi COVID-19 sa vakadeitaki e Viti. Na Matanitu ena soli vakasala ena gauna totolo duadua ke dua na veisau.

O ira na lesu mai vavalagi kei ira era vakasalataki mai na Tabacakacaka ni Bula e dodonu mera na vakatikitikitaki ira me 14 na siga ka vakadikeva tiko na ivakatakilakila ni COVID-19 (tuburi katakata, vuvu, mosi ni itilotilo kei na taqa ni icegu).

O ira kece na itokani voleka ni tamata esa vakadeitaki ni tauvi ira na COVID-19 e dodonu mera vakatikitikitaki ena nodra vale me 14 na siga ni oti nodra veitaratara kei koya e tauvimate.

O ira na sotavi ira vakavoleka na tamata era sa tauvi ira na COVID-19 era dodonu me ra vakatikitiki ena nodra vale me yacova ni oti 14 na siga nodra sota kei tauvi mate.

Ni dua e sa vakatikitikitaki e vale o ya kenai balebale mo tiko sara ga e vale me 14 na siga. Sega ni rawa ni lako i cakacaka, vuli, se dua na vanua e tuba, se sitoa, vale ni kana. Kakua ni vakatara me ra veisiko yani na tamata ena gauna oqo. Na veivakatikitikitaki e dua na gauna ni galili, ka sa dodonu mo cavuikalawa mo sema tikoga vei ira na nomu itokani, daulomani ena talivoni, monalivaliva se ivola mata ka me ra nanuma ni rua (2) na macawa na kena balavu.

Kevaka o gadreva mo veitosoyaki kina nomu vale mo vakatikitikitaki (me vakasabolotaki na nomu gole mai na rara ni waqavuka), mo vakayagataka edua na motoka vakaitaukei me vaka na nomu motoka, ka vakalailaitaka na levu ni kena ni veidewavi vei na so tale.

Ke vaka e sega ni rawa oqo ia vakayagataka na sala ni veilakoyaki ni lewenivanua raraba, taxi se veivuke sauma vata na vodovodo ka tarova na veitaratara kei na so na lewenivanua (vakai ira na pasidia, draiva, daucakacaka),vu/suru ena ilobi ni ligamu ka savata na ligamu ni bera se oti na nomu veilakoyaki.

Sega ni gadrevi mo dara e dua na i ubi ni mata se mask ena gauna o tiko kina e loma ni vale, ia kevaka o sa vakila na ivakatakilakila ni mate-taka ka o tiko kei ira eso tale. Na ivakatakilakila levu oya na vu, suru, mosi ni tilotilo, taqaya kei na taqa ni cegu

Cava meu cakava meú taqomaki au kina mai na COVID-19?•Savata na ligamu ena veigauna ena sovu kei na wai se dua na wainimate ni sava ni liga.•Kakua ni tara na matamu,ucu kei na gusu.•Vakamatautaka na veiyawaki me rauta ni 2 na mita mai veiiko kei ira na tamata eso.•Ubia na gusumu ena dua na tavoi pepa se ilobi ni ligamu ena gauna o suru se vu kina.•Kakua ni kasivi, se veiwasei bilo lailo, bilo ni gunu se tavako.•Kakua ni vakadewa na tukutuku lasu kei na veilasutaki baleta na COVID-19. Vakayagataka na sala ni vakau itukutuku ni tabana ni bula ena monalivaliva (www.health.gov.fj/) se ivola ni mata ni tabana ni bula se ena monalivaliva ni WHO (www.who.int).

Kevaka o se qai lesu mai vavalagi se o veitaratara kei na dua e kilai ni tauvi koya tiko na COVID-19 ka sa laki vakavuna na katakata ni yagomu, na nomu vuvu, dredre se taqa ni nomu icegu qiri sara yani vakatotolo ki na dua vei ira na naba sa toka oqori era.

Kevaka o via raica e dua na vuniwai, yalo vinaka qiri taumada eliu kina dua vei ira na naba oqo ni bera ni o lako yani kina de o laki vakatakava tale vei ira na tiko mai kina.

iWasewase e Loma 2219905iWasewase ena Tokalau 2219906iWasewase ena Muaira 2219907iWasewase ena Vualiku 2219908

Tarova, kua ni vakadewataka. Tikoga e vale!Na nomu vakatikitikitaki iko tikoga e vale e sala uasivi duadua ni nomu tarova na dewa ni manumanu ni mate. Kevaka o tara mai e dua na tauvimate.

Na’ home quarantine’ e kena ibalebalena nomu tikoga e vale.

E sega ni dodonu mera sikovi iko yanina nomu itokani kei ira na tamata maina taudaku ni matavuvale ena loma ni14 na siga.

Veika mo cakava kei na ka mo kua ni cakava ni vakatikitikitaki iko tiko e vale

CAKAVA: KUA NI CAKAVA:Tiko vakatikitiki ena rumu tani mai vei ira na lewe ni vuvale. Me kua ni dua nomu vulagi.

Ni lai cakacaka, muri vuli, vuli se univesiti.

Vakacegu, gunu wai ka kania na kakana bulabula

Ni lako ki cakacaka se ki lotu

Veitaratara vei ira na lewe ni nomu vuvale ena mona livaliva, qiri kei na text

Ni vodo taxi, basi, se dua tale nana sala ni veitosoyaki ni lewenivanua.

Dikeva tiko nomu bula baleta na ivakatakilakila ni matetaka me vaka:

- tuburi katakata na yagomu - vu mamaca kei na mosi ni itilotilo.

- dredre se taqa ni icegu

Ni vakaitavi ena dua na soqo se qito,soqo ni vuvale, se vakamau.

Ni wasea vata na kakana, gunu, iyaya ni kana, bilo ni yaqona kei ira tale eso.

Ke kune vei iko na ivakatakilakila ni matetaka qiriti iratou na tabana ni bula o dau qaravi kina. E ratou na vakasalataki iko ena vei ka mo cakava.

Lako kina suoermarket, vale ni kana, makete se kina veivanua tale eso.