Table of ContentsĐôilờivềcuốnsáchTraotrảlinhhồnchoTiềnPHẦNI:TÌNHYÊU,NHỮNGLỜINÓIDỐIVÀSỰTHỨCTỈNHVĨĐẠI

Chương1:TIỀNVÀTÔI,TIỀNVÀCHÚNGTA

THỨĐƯỢCGỌILÀTIỀNTIỀNVÀTÂMHỒN:MỘTNGĂNCÁCHLỚNBÀIMÊHỒNCACỦATHÀNHCÔNGKIẾMSỐNGVÌCUỘCSỐNG

Chương2:TỚI ẤN ĐỘ: TRÁI TIM CỦANẠNĐÓI, LINH HỒN CỦA TIỀNBẠC

CUỘCĐIBỘVỚIRAMKRISHNABAJAJMẸTERESAVÀNHÀTÙCỦASỰGIÀUSANGCÁIĐÓILÀNGƯỜITHẦYCỦATÔI

PHẦNII:THIẾUVÀĐỦ:CUỘCKIẾMTÌMSỰGIÀUCÓ

Chương3:SỰTHIẾUTHỐN:LỜINÓIDỐILỚN

NHỮNGNGỘNHẬNNGUYHIỂMVỀSỰTHIẾUTHỐNNHỮNG "ÁNCHUNG THÂN"HẠNCHẾKHẢNĂNGCỦACHÚNGTABUCKMINSTERFULLERVÀTHẾGIỚIBẠN-VÀ-TÔIĐIỀUBÍẨNSAUCÁIĐÓIVÀCUỘCCHIẾNVỚICÁITHIẾU

Chương4:SỰĐẦYĐỦ:SỰTHẬTĐÁNGNGẠCNHIÊN

SỰĐẦYĐỦ:TÌMLẠISỨCMẠNHCỦANHỮNGTHỨCÓSẴN

NHỮNG NGƯỜI PHỤ NỮ Ở MICROSOFT: ĐÁNH RƠI SỰĐẦYĐỦTRONGBẬNRỘNSỰĐẦYĐỦLUÔNSẴNCÓTRƯỚCMẮTSỰĐẦYĐỦTRONGKINHDOANH

PHẦNIII:SỰĐẦYĐỦ:BASỰTHẬT

Chương5:TIỀNGIỐNGNHƯNƯỚC

THIẾU VÀ ĐỦ: LÀM THẾ NÀO ĐỂ CẢM NHẬN DÒNGCHẢY?PHÂNPHÁTVÀTÍCHLŨYTIỀNMANGTHEONĂNGLƯỢNGCỦATÂMHỒNHÀN GẮN MỘT GIA ĐÌNH: LỰA CHỌN CAN ĐẢM CỦABARBARANHẬN THỨC VỀ DÒNG CHẢY CỦA TIỀN: SỰ THẬT VỀNHỮNGNƠITIỀNĐIQUAĐỊNHHƯỚNGCHODÒNGCHẢYCỦATIỀN: SỨCMẠNHCỦANGƯỜITIÊUDÙNGĐIMUASẮMCHOCHÁUGÁI:TIẾNGGỌITHỨCTỈNHGÂYQUỸ:CÁNHCỬAMỞRADÒNGCHẢYVÀTÂMHỒNNHIỆMVỤDANGDỞCỦAMỘTTỔNGGIÁMĐỐC

Chương6:NHỮNGĐIỀUBẠNTRÂNTRỌNGSẼTĂNGTHÊMGIÁTRỊ

BẢYCONNGƯỜIVĨĐẠIĐẶT VẤN ĐỀ TÍCH CỰC: MỘT NGUYÊN LÝ THAY ĐỔITÍCHCỰCAUDREY:ĐITÌMGIÁTRỊBẢNTHÂNJAMES:LẠCLÕNG–HỒIPHỤC–VÀQUAYTRỞLẠIPHẬTHUỆ

Chương7:HỢPTÁCTẠORATHỊNHVƯỢNG

"LUẬT RỪNG" ĐÍCH THỰC: CÂN BẰNG GIỮA HỢP TÁC

VÀCẠNHTRANHĐIỀU PHIỀN TOÁI CỦA CÔNG TÁC TỪ THIỆN VÀ "BÀNTAYGIÚPĐỠ"TỪTHIỆNTOÀNTÂM:SỰĐỒNGĐIỆUCỦATIỀNBẠCVÀTÂMHỒNFAITHSTRONG:LIÊNKẾTTẠOLẬPTINHTHẦNBANGLADESH:TIỀNBẠC,LINHHỒNVÀMỘTĐẤTNƯỚCĐANGTRÊNĐÀHỒIPHỤCLỜISẤMTRUYỀNVỀĐẠIBÀNGVÀKỀNKỀN

PHẦNIV:HÃYTHAYĐỔIGIẤCMƠ

Chương8:HÃYTHAYĐỔIGIẤCMƠChương9:KIÊNĐỊNHLẬPTRƯỜNG

PHÁ VỠ SỰ IM LẶNG: TỪ DHARMAPURI ĐẾNHOLLYWOODPHÁVỠSỰIMLẶNG,THỂHIỆNLẬPTRƯỜNGHÃYĐỂNGƯỜIKHÁCPHẢILẮNGNGHEMÌNHNHỜTIỀNBẠCLÊNTIẾNGSỬ DỤNG NHỮNG LỰA CHỌN CỦA CHÚNG TA ĐỂ TỔCHỨCCUỘCSỐNGVÀTIỀNBẠCHỘITHẢOPHỤNỮBẮCKINH:TIỀNBẠC,LINHHỒNVÀLÒNGDŨNGCẢMTHAYĐỔIGIẤCMƠBẰNGCÁCHNÂNGCAOTẦMNHÌN,TIỀNBẠC,CUỘCSỐNG

Chương10:SỨCMẠNHCỦAGIAOTIẾP

TRÒCHUYỆNTẠONÊNBỐICẢNHCỦACUỘCSỐNGNẮM GIỮ CUỘC ĐỜI CHÚNG TA CÙNG VỚI TIỀN BẠC:LẮNGNGHESỰVĨĐẠI,NÓILÊNSỰTHẬT

Chương11:ĐỂLẠIDISẢNLÀSỰĐẦYĐỦ

DISẢNCỦASỰTỈNHTÁOTRƯỚCTIỀNBẠCĐỂLẠIDISẢN:KIẾNTẠOMỘTCUỘCĐỜIĐẦYĐỦ

Chương12:XUTHẾMỚI

THẾGIỚIBẠN-VÀ-TÔIVẪNĐANGHIỆNHỮUCUỘC HÀNH TRÌNH CỦA TÔI ĐẾN VỚI TIỀN BẠC VÀLINHHỒNẤUTRÙNGVÀBƯƠMBƯỚM

LINHHỒNCỦATIỀN

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com

Đôi lời về cuốn sách

"LinhhồncủaTiềnlàmộtcuốnsáchđầycảmhứngvàlôicuốn.Nósẽkhiếnbạn thayđổisuynghĩvề tiền…Mộtcuốnsáchdành tặngcho tấtcảnhữngaimongmuốngópphầnxâydựngthếgiớinàytốtđẹphơn".

–JaneGoodall,ĐạisứthiệnchíhòabìnhcủaLiênhợpquốc"Nếubạntừngbịtiềnđedọa,cảntrởhaylàmtổnthươngthìcuốnsách

nàysẽgiúpbạnhàngắnnhữngvếtthươngấy.Đâylàcuốnsáchviếtvềtiềnkhácthườngnhấtmàtôitừngđọc…"

–BácsĩRachelNaomiRemen"Vớicáchhànhvănđầythuyếtphụcvàcuốnhút,LinhhồncủaTiềnmiêu

tảcáchsửdụngtiềnnhưmộtphươngtiệngiúpchúngtahoànthànhnhữnglý tưởng cao nhất về cuộc sống, tình yêu và khámphá ý nghĩamới trongchínhcuộcsốngchúngta".

–TiếnsĩYhọcDeanOrnish"Bằngsựnhạycảmtinhtế,LinhhồncủaTiềnchỉrarằngcáchchúngta

đốixửvớibảnthânvàcáchchúngtasửdụngtiềnbạclàhaimặtcủamộtđồngtiền.LynneTwistđãtrảlạimathuậtchotiềnkhinhậnthứctiềnlàmộtdạngnănglượngmàvớichúng,tacóthểtạonênnhữngđiềukỳdiệu."

–JamesGarrison,ChủtịchDiễnđànthếgiới"Linh hồn của Tiền là tiếng chuông đánh thức dài chậm rãi cho sự

chuyểnbiếncủachúngtavàthếgiớihướngtớihòabình,hòahợpvàsựgiàucóchotấtcảmọingười".

–RobertMuller,CựuTổngthưkýLiênhợpquốc"Trongmộtquốcgiavàmộtthếgiớibịphânchiasâusắchơnbaogiờ

hếtgiữacóvàkhôngcó,nơimàmongmuốncủacáctriệuphúđượcưutiêntrướcnhữngnhucầucủa trẻemvàngườinghèo,LinhhồncủaTiềnnhắcnhởchúngtarằngkhimảimiếtchạytheotiền,bạnsẽtìmrađiềubạnthựcsựquantâmvàrằngnhữnglựachọnsẽdẫnđếnmộtconđườngmới..."

–MarianWrightEdelman,ChủtịchQuỹbảovệtrẻem"LinhhồncủaTiềnlànỗlựctiênphong,đầythấmthíacủamộtnhàgây

quỹđểbiến xãhộimangnỗi ámảnh coi tiền là thướcđogiá trị đầu tiênthànhnhữnghànhđộnglâudàivàđemlạisựmãnnguyện.Mộtcâuchuyệnđầysứcmạnhvềcuộcđấutranhvàchiếnthắngdànhchocảnhữngngườigiàucũngnhưnhữngngườinghèokhổ".

–TiếnsĩEdgarMitchell

Trao trả linh hồn cho Tiền

Trong tácphẩmAtlasShruggedxuấtbảnnăm1957vớiđề tài "Vai tròcủatrítuệtrongsựtồntạicủaconngười",AynRandđãđưaranhữngkháiniệmmớimẻvềgiátrịcủatiềnbạc:"Sựhammêtiềnbạctứclànhậnthứcđượcrằngtiềnđượclàmranhờnănglựccủaconngườivàlàphươngtiệnđểđổi lấynhữnggìxứngđángnhất...Tiềnbạc là thướcđogiá trị trí tuệ,đạođức,nănglựcvànhậnthứccủamỗiconngườivàcủacảxãhội,lànguồngốccủamọiđiềutốtđẹpkhingườitanhậnthứcđúngđắngiátrịcủanó.

Tiềnbạccóphảilànguồngốccủamọitộilỗikhông?Nếukhôngthìbảnchấtcủađồngtiềnlàgì?Đólàmộtcôngcụtraođổi,làbiểuhiệnvậtchấtcủanguyêntắcgiaodịchthươngmạicủaconngười.Trongđó,ngườitatrảgiáchogiátrịhọnhậnđược.Đókhôngphảilàcôngcụcủanhữngngườiănmàyđixinănbằngnhữnggiọtnướcmắt,cũngkhôngphảilàvũkhícủakẻcướpdùngvũlựcđểchiếmđoạttàisản,màchỉcónhữngngườibiếtlaođộngmớicókhảnănglàmrađồngtiền…

Nhưngtiềnchỉlàcôngcụ.Nócóthểđưabạnđibấtcứnơinàobạnmuốnnhưngkhôngláixethaybạn.Nógiúpbạnthỏamãnnhữngnhucầu,nhưngkhông đem lại cho bạn những nhu cầu đó. Tiền bạc không thểmua đượchạnhphúcchoconngườikhihọkhônghềbiếthạnhphúc làgì,khôngthểđemlạinhữngquytắcvềgiátrịcógiátrị,vàcũngkhôngđemlạimụcđíchkhiconngườikhôngbiếtmìnhmuốngì.Đồngtiềnkhôngthểmuatríthôngminhchokẻngốc,manglạisựthánphụcchokẻhènyếu,sựkínhtrọngchokẻbấttài…"

CólẽLinhhồncủaTiềncũngcóchungmộtgóctiếpcậnvấnđềtiềnbạcnhưthế.Đâylàcuốnsáchdạychúngravềtháiđộcưxửvớitiềnbạc,cáchkiếm tiền, tiêu tiềnvà trao tặng tiền.Tiềnmang lại sựđầyđủvềvật chấtnhưngkhôngphảilàtấtcả.Tiềnkhôngmuađượcsựđầyđủvềmặttâmhồn.

Làmột nhà hoạt động xã hội toàn cầu, người đã vận động quyên góp

được 150 triệu đô-la cho cácmục đích nhân đạo, có lẽ hơn ai hết LynneTwisthiểurõhaimặtrất tráingượcnhaucủađồngtiền.Vàcuốnsáchnàychínhlàmộtsựchiasẻtrảinghiệmtừchínhcuộcđờibà,từnhữngcuộcgặpvớinhữngngườigiàunhấtcũngnhưnghèokhónhất,từnhữngngườirấtnổitiếngnhưmẹTeresavàDalaiLamađếnnhữnganhhùngvôdanhhàngngày.Thôngquanhữngcâuchuyệncánhânđó,bàmongmuốngiúpchúngtathayđổisuynghĩthiếuthốn,thèmmuốn,vàgánhnặngbằngsuynghĩđầyđủ,tựdovàcómụcđích.

Trongmộtxãhộichạytheođồngtiền,LinhhồncủaTiềnkhiếnchúngtalùilại,trầmxuốngvàsuynghĩvềtiềnbạcvớinhữnggiátrịhạtnhân,cốtlõicủaconngười…MangtênLinhhồncủaTiềnnhưngđóthựcsựlàvềLinhhồncủachúngta…

PHẦN I:

TÌNH YÊU, NHỮNG LỜI NÓI DỐIVÀ SỰ THỨC TỈNH VĨ ĐẠI

Chương 1:

TIỀN VÀ TÔI, TIỀN VÀ CHÚNG TA

Tiềngiốngnhưnhữngchiếckhuyênsắtđượcxỏvàomũichúngta.Chúngđangkéotađếnbấtcứnơinàochúngmuốn.Chúngtađãquênmất

rằngchínhchúngtađãtạorachúng.

—MarkKinney

TạimộtngôilàngtrùphúẩnsâutrongrừngrậmAmazon,cáchbiệtvớibất cứ dấu hiệu nào ta quen gọi là văn minh tới mười ngày đường, anhChumpiWashikiatcùngbộlạcmìnhđangthựchiệnmộtcôngviệctáobạovàchưatừngcótiềnlệ:họccáchsửdụngtiền.

Mặcdùđã26tuổi,songChumpimớibắtđầutiếpxúcvớitiềncáchđâyvàinăm.Bộlạccủaanh,nhữngngườiAchuar,đãsốnghàngnghìnnămmàkhônghềbiếtđếntiền.Trongsuốtkhoảngthờigianđó,nhữngthếhệngườiAchuarđãsinhtrưởng, laođộngnuôisốnggiađình,xâydựngnhàcửa,vàduytrìcảcộngđồng–họlàmtấtcảnhữngviệcđómàkhôngcầndùngđếntiền.Họđãvàvẫnđangchungsốngrấthàihòavớinhữngyếutốảnhhưởngcótácđộngmạnhmẽnhất lêncuộcsốngcủahọ–nhữngthếlựctựnhiên,mốiquanhệgiữacácthànhviênbộlạcvàvớirừng–nhưnghọchẳnghềcó

mối liênhệnàovới tiềnbạc.Nguyên tắc cóđi có lại chính là loại tiền tệchung.Mọingườiđềuhiểurằngtấtcảcácthànhviêntronglàngsẽchiasẻvàchămsócchonhau.NếucongáicủaTantucướicontraicủaNatemthìbạnbèvàhàngxómsẽđếnvàgiúphọdựngmộtngôinhà.Khimộtanhthợsăngiếtđượcmộtconlợnlòi,cảlàngsẽcùngliênhoan.Nhữngthămtrầmcủacuộcsốngchủyếuđềudothiênnhiêngâyra.Mọitrậnchiếnnổrađềulàvìdanhdự.Chúngchẳngliêncangìđếntiềnbạccả.

Chumpilớnlêntrongmộtmôitrườngnhưthế,nhưngsốphậnđãanbài,anh thuộcvề thếhệsẽ thayđổi tấtcảnhữngđiềuđó.Vàođầunhữngnăm1970, ngườiAchuar lần đầu tiên tiếp xúc với thế giới hiện đại thông quanhữngnhàtruyềngiáo.Chỉtronghaithậpkỷ,mảnhđấtcủachaônghọtrởthànhmụctiêunhòmngócủacáccôngtydầumỏvàcáclợiíchthươngmạikhác.Khurừngrậmcónguycơbịhọphásạchđểlấygỗvàkhai thácdầudướilòngđất.Năm1995,Bill–chồngtôivàtôiđượcnhữngthủlĩnhngườiAchuarmờiđếnlàmđốitáchỗtrợhọbảovệđấtđaivàlốisốngtruyềnthốngcủanhữngngườithổdân.ChínhdịpđótôiđãgặpChumpi,mộtchàngtrai–mộtchiếnbinhAchuartrẻtuổivàthiệnnghệ.

Mộtvàinămsaucuộcgặpgỡđầutiênđó,ChumpiđượccácgiàlàngvàthủlĩnhngườiAchuarchọngửiđihọcởMỹ.AnhlàngườiAchuarđầutiênhọctiếngAnh,mộtcôngcụthiếtyếugiúpngườiAchuarcóthểthỏathuậnvềviệcbảotồnrừngvàtraođổibuônbánvớithếgiớibênngoàihiệuquả.ĐồngthờiChumpicũngbắtđầuhọcmộtthứngônngữnữacủacuộcsốngphươngTâyđươngđại:ngônngữcủatiền.Đóchínhlàvốntừthiếtyếuđểtồntạitrongmộtthếgiớihoàntoànkhácsovớithếgiớicủaanh,nơimàtiềnluônluônlàyếutốchiphối,đôikhilàyếutốchiphốiduynhất,đốivớitấtcảmọingườivàmọiviệc.

Chumpi sống cùng gia đình tôi tại nhà chúng tôi. Anh đi học tạimộttrườnggầnđóvàhọctiếngAnhrấtchămchỉ.Nhữngbàihọcvềtiềnthìđếnvớianhmọilúcmọinơinhưkhíthở.Bấtcứnơinàoanhtới,ngônngữvàýnghĩa của tiền đều tràn ngập bầu không khí, từ bảng thông báo, biển và

chươngtrìnhquảngcáochođếnthẻghigiátiềntrênnhữngchiếcbánh.Khitròchuyệnvớinhữnghọcsinhkhác,anhtìmhiểuđượcvềnhữnghyvọng,ướcmơvàviễncảnhtươnglaisaukhitốtnghiệpcủahọ,haynhưcáchhọnóilà"cuộcđờitrongthếgiớithực"–thếgiớicủatiền.AnhbắtđầunhậnracuộcsốngởMỹnghĩalàthếnào:nghĩalàhầuhếtmọithứtrongcuộcsốngvàmọilựachọncủachúngta–từđồăntaăn,quầnáotamặc,ngôinhàtaở,ngôitrườngtahọc,côngviệctalàm,tươnglaitamơước,chúngtalậpgiađìnhhayởvậy,sẽcóconhaykhông,chođếnthậmchícảvấnđềtìnhyêu–tấtcảđềuchịuảnhhưởngcủacáithứđượcgọilàtiền.

Khônglâusauđó,Chumpinhậnrarằnganhvànhữngngườiđồngbàocủamìnhđãbướcvàomốiquanhệvớitiền.Tiềnbạcđãtrởnêncóýnghĩa.NếungườiAchuarmuốnbảovệkhurừngquêhương,họsẽphảiđốimặtvớithựctếlànócógiátrịvớingườikhác,bởinócókhảnăngtạoratiền.Mộtsốbộlạckháctrongvùngbiếtđếntiềnquamộtcáchcayđắnghơn.Họđãbánquyềnsởhữuđấtđểlấytiền,sốtiềnsauđótanbiếncũngnhanhnhưkhinóđến,vàcuốicùng,họmấtđấtđai,nhàcửa,lốisống,vàcảnhữngdisảntrướckiatừnglàcủahọ.

NgườiAchuarrấtchúýđếnbàihọcnày.Họnhậnrarằngthửtháchđốivớihọchínhlàphảisửdụngsứcmạnhcủatiềnrõràngvàkiênđịnhnhằmphục vụmục đích cao nhất củamình: bảo vệ rừng và sử dụng những tàinguyêncủanóđểđảmbảo tương laibềnvữngchochínhhọvàchomuônloài.Họhiểurằngmốiquanhệmớimẻchưatừngcóvớitiềnbạcnàyphảiđượcđặtvữngchắctrênnềntảngcủanhữnggiátrịcốt lõivànhữngquyếttâmgắnbóvữngchắcnhấtvớicuộcsốngvàmảnhđấtcủahọ,nếukhông,cũngnhưnhữngngườilánggiềngkia,họsẽbịtiềnhủyhoại.Nhiệmvụkhókhănnàyđếnnayvẫncòntiếptục,nóvẫnđangthửtháchđộbềnvữngcủacácmốiquanhệcũngnhưnguyêntắccộngđồngđãtồntạilâuđờitrongnềnvănhóacủahọ.

KhingườiAchuarsốngtrongngôinhàrừngrậmcủamình,họsốngtrongsungtúcvàcómọithứhọcần.Cuộcsốngđãtiếpdiễnnhưvậytronghàng

thếkỷ,thậmchíhàngthiênniênkỷ.Nhưngchỉcầnbướcmộtbướcrakhỏirừng,đivàothếgiớicủachúngta,họkhôngthểnàotìmđượccáiăn,nơitrúngụ,hoặcsốngđượcdùchỉlàthờigianngắnmàkhôngdùngđếntiền.Dùmuốnhaykhông tiền là thứbắt buộcphải có.Việcmaymắnđược chứngkiếnvàthamgiadịplầnđầutiênngườiAchuartiếpxúcvớithếgiớicủatiềnbạcđãthôithúctôivàanhBillsuyngẫmvàđánhgiálạimốiquanhệgiữatiềnbạcvàchínhchúngtôi,vàgiữanềnvănhóacủachúngtavớitiềnbạc.

GiốngnhưChumpivànhữngngườiAchuar,tấtcảchúngtađềucómộtmốiquanhệ rõ ràngvới tiền,mặcdùđiềuđódiễn ragầnnhưvô thứcvàkhôngđượcđể tâm tới.Nóđịnhhìnhnhững trảinghiệmcủachúng tavớicuộcsống,nhữngcảmxúcsâusắcnhấtcủachúngtavềbảnthânvàvềngườikhác.Dùbạntiêuđồngđô-la,yên,rupihayđracma[1],thìtiềnluônlàmộttrongnhữngvấnđềtrungtâm,mấuchốttrongcuộcsốngcủabấtcứai.Điềunàyđúngtrongtrườnghợpcủatôi,vàcũngđúngđốivớitấtcảnhữngngườitôitừnggặp,dùhọcónhiềuhayíttiền.

Mọi người đều thích tiền, và hầu hết chúng ta đều cảm thấymộtmốiquan tâm, thậmchí lànỗi sợhãidaidẳng rằngchúng tasẽkhôngbaogiờthậtsựcóđủ,hoặccóthểgiữđủtiền.Nhiềungườitrongchúngtavờcoitiềnkhông quan trọng, hoặc nghĩ rằng không nên quan trọng hóa nó. Nhiềungườikhácsốngcôngkhaivớiquanđiểmđặtviệckiếmđượcthậtnhiềutiềnlàmmụcđíchhàngđầu.Dùsốtiềnchúngtacó,haykhôngcó,lànhiềuhayít,nỗilochúngtakhôngcóhoặcsẽkhôngcóđủluônkhiếntabứtrứtkhôngyên.Chúngtacàngcốđểcótiền,thậmchícốlờđihayvượtlêntrênnó,tiềncàngthítchặtvòngkiềmtỏalêncuộcsốngcủata.

Tiềnđãtrởthànhsânchơimàtạiđó,chúngtađánhgiákhảnăngvàgiátrịcủamìnhbằngcáchsosánhvớingườikhác.Chúngtalorằngnếukhôngrasứckiếmthêmtiềnthìcólẽchúngtasẽmấtvịtrítrongđộihoặclợithếtrong cuộc chơi.Nếukhônggiànhđược thế trận, chúng ta cảm thấymìnhđangthấtbại.Nếukhôngdẫnđầuhaychí ít làngangbằngvớingườikháctrongcuộcđuatàichính,chúngtacảmthấymìnhđangtụtlạiphíasauvàcần

nỗlựcđểbắtkịpđốithủ.Cuộcchơicólúcthậtthúvị,cólúcthậtđángsợ,nhưngrủirobaogiờcũnglớnbởitrênsânchơitiềnbạc,nếukhôngphảilàngườichiếnthắng,chúngtachỉcóthểlàkẻchiếnbại.

Thậmchíngaycảkhicuộcchơiđangthuậnlợi,chúngtavẫnthườngcảmthấymộtsựhụthẫng,mộtkhoảngcáchvờivợigiữahìnhảnhcuộcsốnglýtưởng tahằnghìnhdungvớicuộcđời thực tađang sốnghàngngày,bịđènặng dưới sức ép của những trăn trở thường nhật làm thế nào kiếm đượcnhiềutiềnhơn,muasắmnhiềuhơn,tiếtkiệmnhiềuhơn,giànhđượcnhiềuhơn,sởhữunhiềuhơn,vàtrởthànhngườiquantrọnghơn.Cóthểbạnchorằngmộttàisảnkhổnglồsẽmangđếnsựbìnhyênvàtựdo,nhưngnhữngngườigiàucó sẽ chobạnbiết sự thậtkhôngphảivậy.Đốivớihọ, cáigiáphảitrảchotròchơithìlớnhơnnhưngbảnchấttròchơithìvẫnvậy.Dùbạnlàmộtvịtổnggiámđốckiếmđược7triệuđô-lavàonămngoái,nhưngnếungườicùngchơigolfvớibạnvừađàmphánthànhcôngmộthợpđồngtrịgiá10triệuđô-la,cònbạnthìkhông,điềuđócũngđãđẩybạntụt lạiphíasautrongcuộcchơitiềnbạc.Khisốtiềnđặtcượcvàotròchơicànglớn,tacàngcónhiềuthứđểmất,vàviệcdẫnđầutrongtròchơicàngđòihỏinhiềuthứhơn.Khôngaithoátkhỏinhữngtácđộngcủatiền.Tấtcảmọingườiđềuphảiđươngđầuvớinhữngthăngtrầmvềtiềnbạctrongcuộcđờimình.

Dùxemxéttiềnbạctrêngócđộcuộcsốngcánhânhaygiađình,tạicôngsở,haytrênthựctrạngkinhtếvàpháttriểncủacảđấtnước,chúngtavẫnchỉthấyduynhấtmộtbứctranh:Tiềnchínhlàyếutốcấuthànhcósứcthôithúcmạnhmẽ,trớtrêu,kỳdiệu,bịphỉbángvàhiểulầmnhiềunhấtcủacuộcsốnghiệnđại.

THỨ ĐƯỢC GỌI LÀ TIỀN

Nếuchúngtamuốntướcbỏlớpvỏhàngnghìnnămvănhóatácđộngvàquyđịnhcáchnhìntiềnbạc,đểxemxétđếnnómộtcáchmớimẻhơn,chúngtacó thểbắtđầu từmộtsốđiểmrấtđơngiản.Tiềnkhôngphải làmộtsản

phẩm của tự nhiên.Tiền khôngmọc trên cây, cũng không rơi từ trên trờixuống.Đólàmộtphátminhcủariêngconngười.Đóhoàntoànlàsảnphẩmcủatrítuệchúngta.Chúngtatạoranó,vàrồisảnxuấtnóhàngloạt.Nólàthứvô tri vôgiác trong lịch sửkhoảng2.500-3.500nămquađãxuấthiệndướinhiềuhìnhthứckhácnhau;cólúclànhữngmiếngvỏsòhayhònđá,cólúclànhữngthỏikimloạiquý,lúclàmộtmảnhgiấyvàcókhilàmộtchớpnháy trênmànhìnhmáy tính.Ngay từđầu, tiềnđượcphátminhđểhỗ trợviệcchiasẻvàtraođổihànghóa,dịchvụgiữacáccácnhâncũngnhưcácnhómngười.Đếnnay,tiềnvẫngiữvaitròấy,nhưngdườngnhưtrongquátrìnhđó,chúngtađãtraochotiềnsứcmạnhvượtquávaitròthiếtthựcbanđầucủanó.

Giờ đây, thay vì coi tiền là thứ công cụ do chúng ta sáng tạo và điềukhiển,chúngtacoinólàmộtđiềutấtyếucủatựnhiên,mộtthếlựctaphảiđươngđầu.Thứgọilàtiền, tiềnquyướchaytiềngiấyđượcsảnxuấthàngloạtvớigiátrịbảnthânkhônglớnhơnmộtmẩugiấyviếthaytờkhăngiấyKleenex,đãtrởthànhthếlựccósứckiểmsoátlớnnhấttrongcuộcsốngcủachúngta.

Tiềnchỉmangsứcmạnhmàchúngtagánchonóvàchúngtađãgánchonómộtsứcmạnhgớmghê.Chúngtagầnnhưđãtraochonóquyềnlựctốicao.Nếuchỉnhìnvàohànhvi,chúngtasẽthấyrằngchúngtađãkhiếntiềntrở nên quan trọng hơn bản thân chúng ta và ý nghĩa hơn cuộc sống conngười.Conngườiđãlàmvàsẽcònlàmnhữngđiềukhủngkhiếpchỉvìtiền.Ngườitagiếtngườivì tiền,nôdịchngườikhácvì tiềnvàbiếnchínhmìnhthànhnôlệcủacuộcsốngtẻnhạtcũngchỉvìtheođuổiđồngtiền.

Vìtiền,loàingườisẵnlònghủyhoạiMẹTráiđất.Chúngtađãtànphárừng,ngănlấpsông,khaithácgỗđếncạnkiệt,đánhbắtcáquámứcvàlàmnhiễmđộcđấtbằngchất thải từcôngnghiệpvànôngnghiệp.Chúng tađãđẩynhiềubộphậntrongxãhộixuốngvị trí thứyếu,dồnngườinghèovàocácdựánnhàở,đểmặccáckhunhàổchuộttrongcácthànhphốhìnhthành,bóclộtnhiềuquốcgiađểcólaođộngrẻmạthơn,vàchứngkiếnsựsangã

củahàngnghìn–thựctếlàhàngtriệungười–trongđócókhôngítlànhữngngười trẻ tuổi, bị cuốn vào nạn buôn bán ma túy để kiếm tiền, làm tổnthươngngườikhácvàtừbỏchínhhyvọngcủamìnhtrongcuộcsốngtộilỗi,nôdịchhoặctùđày.Chúngtađãtiếptụcgánchođànôngvàphụnữnhữngquyềnlợikhácnhauvàkhôngbìnhđẳngđốivớitiềnvàsứcmạnhcủanó,nôdịchphụnữ,bópméonhữngtrôngđợivànghĩavụcủađànôngbằngchínhcácđặcquyềncủahọ.

Trong cuộc sống, tiền hầu nhưkhôngbaogiờ có thểmangđến tự do,niềmvuihaysựminhbạchthậtsự.Tuythế,chúngtavẫnchophéptiềnkiểmsoátcácmặtcủacuộcsốngvàthườngcoinólàthứquantrọnghàngđầukhichúngtađưaranhữngquyếtđịnhliênquantớicôngviệc,tìnhyêu,giađìnhvàtìnhbạn.Chúngtaítkhichấpnhậntuyệtđốiđiềugìngoàisứcmạnhvàquyền lực của đồng tiền, và nhữnggiả định về vị trí củamình trước tiền.Chúngtadámtháchthứccácgiảđịnhvềmọimặtkháccủađờisống:sắctộc,tôngiáo,chínhtrị,giáodục,giớitính,giađìnhvàxãhội.Nhưngkhiđứngtrướctiền,chúngtalạichấpnhậnnókhôngchỉlàthướcđogiátrịkinhtếmàcònlàcáchđánhgiátầmquantrọngvàgiátrịcủatấtcảmọingườivàmọithứkháctrênđời.Khichúngtanóivềthànhcôngtrongcuộcsống,tiềnluônluônlàthướcđođầutiênvàđôikhilàthướcđoduynhấtchúngtaviệnđến.

Trongcuộcsốngriêngtư,chúngtađềucólúctựhạthấpmình,lợidụngngườikhác,hoặcdínhlíuđếnnhữngviệctakhônglấylàmtựhàolắmchỉđểcó hoặc giữ chặt lấy tiền hay sứcmạnhmà ta tin tưởng tiền có thểmua.Chúngtađãimlặngđểtránhcácxungđộthaytácđộngbấtlợivềtàichính.Chúngtađãtựmìnhhủyhoạicácmốiquanhệkhidùngtiềnlàmcôngcụđểkiểmsoáthoặcđểtrừngphạt,đểtrốntránhhoặcmuachuộctìnhcảm,hayđểthaythếchotìnhyêu.Trongcácgiađìnhgiàucó,nhiềungườibịđầuđộcbởilòngtham,nghingờvàthamvọngđiềukhiểnngườikhác.Cuộcsốngnhiềuđặcquyềnđãtướcđicủahọnhữngcơhộiquýgiáđểtrảinghiệmnhữnggiaotiếpbình thườngcủaconngườivànhữngmốiquanhệchân thật.Cònvớinhữngngườisốngtrongthiếuthốntriềnmiên,cuộcchiếnấycóthểdễdàng

trởthànhmộtámảnhxuyênsuốt,hạthấpgiátrịcánhân,vàxóimòntiềmnăngcơbảncủamộtconngười,mộtgiađình,haythậmchícảcộngđồngvànềnvănhóa.Đốivớimộtsốngười,thiếuthốnvậtchấttrởthànhcáicớbiệnminhchoviệchọkhôngtháovát,hữuíchhoặctráchnhiệmnhưlẽrahọcóthể.

Chúng tađượcsinh ra trongnềnvănhóado tiềnnhàonặnnênvàmốiquanhệbanđầucủachúngtavớitiềnchínhlàsảnphẩmcủanềnvănhóađó,bấtkểtaởđâu–nơinghèođóitriềnmiênnhưMozambiquevàBangladesh,hay nơi thịnh vượng và sung túc như Mỹ hay Nhật Bản. Từ những trảinghiệm ban đầu ấy, chúng ta nhận thức được vị trí và sứcmạnh của tiềntronggiađình,cộngđồngvàtrongchínhcuộcsốngcủamình.Chúngtanhìnthấynhữngngườikiếmđượctiềnvànhữngngườikhôngthể.Chúngtathấynhữngđiềuchamẹchúngtasẵnsànglàmvànhữngđiềukhiếnhọdodựkhikiếmtiềnhoặckiếmnhữngthứmuađượcbằngtiền.Chúngtathấycáchthứctiềnđịnhhìnhquanđiểmcánhânvàdưluận.

TrongnềnvănhóatiêudùngmạnhmẽcủaMỹ,ngaycảnhữngđứatrẻcũngbịcuốnvàovòngxoáydữdộicủa tiền.Chúng ta trướcđây từng trảiqua,nhưngđiềuđóngàynaythậmchícòndữdộihơn.Trẻconlớnlêntrênthếgiớimàcácphươngtiệntruyềnthôngvànềnvănhóađạichúngkhôngngừngnghỉcổvũchothóitiêutiềnvàkiếmtiềnkhôngcầnđoáihoàiđếnhậuquảgâyrachoconngườihaymôitrường.Nhữnglệchlạctrongmốiquanhệcủa chúng ta với tiền nảy sinh từ những chuỗi ngày đều đặn tiếp xúc vớinhữngđiềutưởngchừngvôthưởngvôphạtấytrongmộtnềnvănhóa(coitrọng) tiền bạc. Những vấn đề tài chính cá nhân cũng như những vấn đềtrung tâmcủanềnkinh tếvàmôi trườngnhưphát triểnbềnvữngvàbìnhđẳngxãhội,rõràngđềubắtrễtừmảnhđấtcủamốiquanhệgiữachúngtavớitiềnvànềnvănhóatiềnbạc,nơichúngtasinhravàdầndầnchấpnhậnnhưmộtlẽtựnhiên.

TIỀN VÀ TÂM HỒN: MỘT NGĂN CÁCH LỚN

Đốivớiphầnlớnchúngta,mốiliênhệvớitiềnbạcchứađầymâuthuẫn,vàhànhvicủachúngtatrongnhữngvấnđềvềtàichínhthườngtráingượcvớinhữnggiátrị,quyếttâmvàlýtưởngtrongsâuthẳmmỗingười–nơitôigọi là tâmhồn.Khi nói về tâmhồn, tôi không định liên hệ đếnmột kháiniệm tôngiáo.Khi tôinóivềgiá trịgốchaynhữngquyết tâmcao thượng"củachúngta",tôikhôngcóýrằngtấtcảchúngtađềucóchungquanđiểmhaycảmgiácvềchínhtrị,tôngiáo,kinhtếhaynhữngnhucầuvàhammuốnchủđạotrongcuộcsống.Tôitintưởngrằng,sautấtcảnhữngđiềuđó,khichúng ta thẳng thắn khámphá những điều người khác yêu cầu, xui khiếnhoặcdụdỗchúngtatintưởng,haythậmchínhữngđiềuchínhchúngtalựachọnđểtintưởng,điềuquantrọngnhấtđốivớiloàingười,nhữngquyếttâmsâusắcvànhữnggiátrịgốcphổbiếnnhấtcủachúngta,chínhlàhạnhphúccủanhữngngườitayêuthương,bảnthânchúngtavàthếgiớichúngtađangsống.

Chúng ta thật sựmongmuốn cómột thế giới tươi đẹp cho tất cảmọingười. Chúng ta khôngmuốn trẻ em phải chịu đói khát. Chúng ta khôngmuốnbạolựcvàchiếntranhhoànhhànhởbấtcứnơinàotrênhànhtinhnày,kểcảnhữngchốnxaxôinhất.Chúngtakhôngmuốnđauđớn,hậnthùvàsựtrừngphạttrởthànhcôngcụtrongtaycácchínhphủhaynhàlãnhđạo.Tấtcảmọingườiđềumongmuốnmộtcuộcsốngantoàn,ổnđịnh,đầyđủvàđầyyêuthươngchomình,nhữngngườihọyêuvàngườikhác.Tấtcảchúngtađềumuốncómộthànhtinhkhỏemạnhvàcơhộiđểmọingườiđượcsốngcuộcđờilànhmạnhvàhữuích.

Tôicũngtintưởngrằngtrêntấtcảnhữngsợhãivàđaubuồn,mọingườiđềumuốnyêu thương,đượcyêu thương,và thayđổicuộcsốngcủamình.Nói về khía cạnh tinh thần, không phải vềmặt tôn giáo, tôi tin rằng conngườicũngmuốncảmnhậnsựthầnthánhnươngnáutrongmình,mốiliênhệcủachínhhọvớimọisựsốngvàđiềubíẩncủamộtcáigìđócònlớnhơnkhảnăngthấuhiểucủaconngười.Nềnvănhóatiềnbạcđãchiphốichúngtatheorấtnhiềucách,mànếuýthứchơn,chúngtasẽkhôngchọn.Nókhiến

chúng tavô tìnhbàomònvàhủyhoạinhữnggiá trịnhânbảnnhất,nhữngquyếttâmđẹpđẽnhất,vàcólúc,quaylưnglạivớicảnhữngngườichúngtayêuthương.

BÀI MÊ HỒN CA CỦA THÀNH CÔNG

Vàođầu nhữngnăm1970, khiBill, chồng tôi, bắt đầu sự nghiệp kinhdoanh,tiềnbắtđầukhẽthìthầmbàimêhồncavàotaianh.Khiđóanhcùngcáccửnhântrẻngànhquảntrịkinhdoanhcủacáctrườngkinhtếhàngđầuđượcmộtcôngtynổitiếngvàđầytriểnvọngtuyểndụng.Côngtynàyxửlýcáchợpđồngchothuêphươngtiệnvậntảivàthiếtbịmáytínhtrênquymôlớn.Công ty thu lợinhuận theophần trămgiá trịhợpđồng,vàkhiđó,nóđang bước vào thời kỳ phát triểnmạnhmẽ. Công việc làm ăn ngày càngthànhcôngvàlớnmạnh.Đếnmộtlúc,cácthànhviênbanquảntrịquyếtđịnhđặtmụctiêutrởthànhcôngtytrịgiátrênmộttỷđô-lanhanhnhấttronglịchsử.Khiấy,đólàmộtmụctiêuđầythamvọng,lôicuốnvàhoàntoànkhảthi.Tấtcảmọingười,kểcảvợchồngcủanhânviêntrongcôngty,đềuvôcùngphấnkhởi,vàdầndầnbịchínhmụctiêunàylạmdụng.ĐếngiờtôivẫncònnhớmìnhđãsungsướngthếnàokhichứngkiếnmọichuyệntiếntriểnthậttốtđẹpchoBillvàđồngnghiệpcủaanh,tôiđãnghĩkếhoạchnàythậtphithường,tôiđãkhíchlệanhấy,khôngýkiếngìkhianhấydầndầnởlạivănphòngmuộnhơn,đilàmsớmhơn,vàphảiđicôngtácngaycảlúccuốituần.

Chúng tôicóbađứacon–Zacharymột tuổi,Summerba tuổivàBillynăm tuổi. Chúng là trung tâm trong cuộc sống của chúng tôi, hay đấy làchúngtôinghĩthế.Cuộchônnhâncủachúngtôivàmốiquanhệvớiconcáilàđiềuquantrọngnhấttrênthếgiớiđốivớichúngtôi,hayđấylàchúngtôinóithế.Tuynhiên,nếuaiđóghilạihìnhảnhcuộcsốngcủachúngtôisuốtthờigianđóvàxemxétkháchquan,ngườitachắcchắnsẽthốtlên–Không,họchẳngquantâmgìđếnbọntrẻcả.Chúngởvớicôtrôngtrẻ,ngườimẹlúcnàocũngmảimêvớinhữngviệcmấtthờigianvớichồng,đimuasắmhayđigiải trí;họthậmchíkhôngtheodõiđượcnhữnggiaiđoạnquantrọngnhất

trongsựpháttriểncủaconcái,khôngởbênchúngđểkểnhữngcâuchuyệntrướckhiđingủ,hôntạmbiệthoặcđơngiảndànhthờigianđểxâydựngmốiquanhệtựnhiên.Họcóthểtrảtiềnchongườichămsóctrẻ,muađồchơivàmột căn nhà lớn, nhưng ngay cả khi họ ngồi bên con, đầu óc họ vẫn cònquay cuồng với những suy tính về việc cần làm gì tiếp theo để đạt đượcnhữngmụctiêutàichính,hayđểthểhiệnchobạnbèbiếtrằnghọbiếtcáchhưởngthụcuộcsốnggiàucóvàmớimẻ.

Chúngtôicảmthấymìnhchânthànhhysinhchoconcái,nhưngnếubạnquansáttrungthựccáchchúngtôithậtsựđãdànhthờigianvàsứclựccủamình,bạnsẽthấyrằnghànhđộngcủachúngtôikhônghềthốngnhấtvớisuynghĩ.

Chúngtôibắtgặpmìnhtrongmớhỗnđộnấyvàogiữanhữngnăm1970.Tiềnvẫnđổvàonhưnước,vàtấtcảnhữngthứchúngtôicóđượchoặcmuađược bằng tiền chỉ làm tăng hammuốn có thêm đồ đạc,mua thêm, hoặcthêmlýdođểmuanhiềuhơnnữa.Đểtránhlạchậusovớixãhội,chúngtôicảmthấymìnhcầnbiếtvềnhữngloạirượungon,vàkhilàmnhưvậy,chúngtôicầnmộthầmrượu.Chúngtôimuamộtchiếcxethểthaohợpthờitrangvà chạy rất tốt, sauđó lạimuốncó thêmmột chiếcnữa,một chiếcxegiađìnhđểchởcảnhà.Chúngtôicómộtcănnhàtuyệtvời,nhưngcólẽnhưvậyvẫnchưađủnếuthiếuchútnghệthuậtấntượng.Ngaykhichúngtôibấtđầutìmhiểuvềnghệ thuật,chúng tôimuốnmuacác tácphẩmởđẳngcấpcaohơn.Bạnbècủachúngtôibắtđầucónhữngcănnhànghỉmùahè,chonênđấycólẽsẽlàmụctiêutiếptheochúngtôiphảiđạt.Khichúngtôibắtđầumuanhữngthứquầnáođắttiềnhơn,chúngtôicầnnhữngđôigiàymớihơn,đẹphơnđicùng.Tiếpđó,áokhoáccũngphảitươngxứngvớinhữngbộcánhbên trong.Vàđồnghồcũngphảiphùhợp.Danhsáchnhữngthứcầnnângcấpcứthếkéodàivôtận.Trongcácbạnbècủachúngtôi,đinghỉtrởthànhbiểutượnghùnghồncủacuộcsốngxahoa;nếumuốnhòanhậpvớisốđông,bạncầncónhữngkỳnghỉđặcbiệt.Độtnhiên,việcláixeđếnYosemitehayđicắmtrạikhôngcònlàđủnữa.Đểđượcgọilànghỉ,ngườitaphảiđitrượt

tuyếtởSunValley,haybơithuyềnởHawaii.Điềunàykéotheođiềukhác,vàtấtcảđềucóvẻquantrọngnhưnhau.Cómộtthứgìđóđãthôithúcchúngtôiđitheo,vàchúngtôithậmchíkhôngkịpdừnglạiđểthắcmắc.Cácconchúngtôiởcùngvớicôtrôngtrẻphầnlớnthờigian.Chúnglớnlêntrongsựsungtúcvàchămsóctậntìnhnhưngthiếusựcómặtcủachamẹ.Chúngtôilà những bậc cha mẹ đầy yêu thương, nhưng vắng mặt nhiều đến nỗi tựchúngtôicũngthấykhóchịu,nhưngchúngtôivẫnđivì lúcnàochúngtôicũngthấyviệcphảiđilàquantrọng,vàbiếtrằngchúngtôisẽsớmtrởvề.

DựánXóađói−một sángkiếnquốc tếnhằm thanh toánnạnđói trêntoàn thếgiới−đã thức tỉnh tôi.Khi lầnđầunghevềquyết tâmthanh toánnạnđói,tôithấysứmệnhđóđãnóihộcảmgiácsâusắccủatôitrướcnhữngđaukhổcủaconngười.Tôivẫncònnhớkhicònlàmộtđứatrẻhạnhphúcvàthỏamãn,cólúctôinhậnraởđâuđóvẫncònnhữngngườiphảichịuđói,vàđốivớitôi,điềunàythậtvôlý.Tôirấtbuồnkhinghĩrằngcómộtđứatrẻnàođónhưtôikhôngcóđủthứcăn.Tôiđãnghĩrằngkhôngthểđểđiềuđóxảyra.Khicònnhỏ,cóthểbạncũngsuynghĩnhưvậy,sauđótiếptụcđichơi.Nhưngýnghĩđóở lại trong tôi,vàhàngchụcnămsau,khi tôingheđượcthôngđiệpcủaDựánXóađói,rằngtacóthểdùngnhữngnguồnlựcsẵncóđểquétsạchnạnđóidaidẳngtrêntoànbộhànhtinh,tiếngvọngcủanódộivào trái tim tôi và đưa tôi trở về khoảnh khắc tuổi thơ, khi tôi hiểu rằngkhôngphảiaicũngđượcchămsóc,vàtôimuốnlàmmộtđiềugìđó.Tôicảmthấymộtthôi thúcmạnhmẽvàsâusắctừtrongtâmhồnmàtôikhôngthểnàophủnhận.Khoảnhkhắcđó, tôibắtđầu táchmìnhkhỏicuộcrượtđuổivớitiền.

Giờđây,sau25năm,tôicóthểnóirằngmộttrongnhữngmónquàbấtngờkhitôithamgiaDựánXóađóilàkhiđứnglênchốnglạinạnđói,tôidầnnhậnravàphảiđốimặtvớicơnđóibêntrongchínhconngườimìnhcũngnhưvớicuộcsốngthiếuchânthậtvàkhôngphùhợpmàchúngtôivẫnsống.Khiđó,chúngtôibắtđầunỗlựccóýthứcđểhướngnhữngnguồnlựccủamình– thời gian, công sức, tiềnbạc, tài sảnvật chất tích cópđược–đến

phụcvụchokhaokhátthayđổicuộcsốngcủamình.

MặcdùBillvẫn tiếp tục làmviệcchocông ty, chúng tôibắtđầunhìnnhậnnótheomộtcáchhoàntoànkhác.Thayvìkhôngngừngkiếmtiềnhaydùngtiềnđểmuasắm,chúngtôibắtđầucoinhữngnguồnlựcmàanhấyvàđồng sự đang tạo ra là những nguồn lực có thể dùng để giúp đỡ ngườikhác.Chúngtôiủnghộtiềnbạcchonhữngngười,nhữngchươngtrìnhvàdựáncóthểgâydựngcuộcsốngtốtđẹphơnchotấtcảmọingười.Trướckiakhicònlàmộtgiáoviên,tôiđãquyếtđịnhmởmộttrườnghọcchocácbậcchamẹđãlythânvàvẫnđangđilàm.Chúngtôilôikéobạnbèvànhiềugiađìnhkhácthamgiacáchoạtđộngxâydựngcộngđồngvàgâyquỹ.Chúngtôilaovàocôngcuộcbiếnđổiđờisốngcánhânvàxãhội,thamgiacáckhóahọc,hội thảođồng thờikhuyếnkhíchngườikhác làm theo.Từmộtnhómnhỏnhữngngườicùngđangchạyđuavìthànhcôngvềtàichínhvàđịavị,chúngtôibắtđầumởrộngmốiquanhệsangmộttậphợpphongphúbạnbèvàđồngnghiệpthuộcmọihoàncảnh,vănhóavàlốisống.Nhómchúngtôingàycàngmởrộng,thuộcnhiềunềnvănhóa,nhiềubộphậnkhácnhaucủaxãhộivàhoàncảnhkinhtế.

Billvàcácđồngsựcủaanhđãthànhlậpquỹcôngty.Tấtcảchúngtôicùngđược trảinghiệmniềmvuivàsứcmạnhkhiđónggópvàđầu tư tiềncủachonhữngthứchúngtôiquantâmhơnhếtthảy,nhữngchươngtrìnhnóilênđượcquyếttâmcaocảnhấtcủachúngtôi.Chúngtôinhậnramìnhcóthểtạoranhữngthayđổiđángkểkhiđầutưtiềnbạcvàoviệcthanhtoánnạnđóivà chúng tôi đã làmnhưvậy.Chúng tôi đónggóp choDựánXóađói vàđược trảinghiệmcảmgiácđầyđủviênmãn,giúpsưởiấmvànuôidưỡngmốiquanhệcủachúngtôivớinhauvàvớitấtcảmọingười.Chúngtôinhậnrarằngcuộcchiến trướckianhằmtích lũyvànângcấpmọi thứcủachínhmìnhvàcuộcđờimìnhcũnglàmộtthứnạnđói.Chúngtôithẳngthắngiảiquyếtbằngcáchnhậnthứcđượcrằngcáichúngtôithậtsựkhaokhátlàmộtcuộcsốngcóýnghĩa.Chúngtôikhaokhátthayđổithếgiới,vàbắtđầudànhtoànbộtâmsứcđểlàmviệcđó.Mộtsốngườidồnsứclựcđểthanhtoánnạn

đói,mộtvàingườiđầutưchogiáodụchayxóanghèo,mộtsốngườikháckhônglạmdụngnữamàquaysanggiúpđỡ,chechởvànângđỡnạnnhântừngbịlạmdụng.

Thayđổitrongsuynghĩdẫnđếnnhữngchuyểnbiếntrongmốiquanhệcủachúngtôivớitiền.Khichúngtôibắtđầuđiềuchỉnhcácquyếtđịnhtàichínhcủamìnhchophùhợpvớinhữnggiátrịgốcsâusắchơnvàvớinhữngquyếttâmcaođẹpnhấtcủamình,chúngtôicảmnhậnđượcsựkhácbiệtrõrệt,khôngchỉtrongcáchchúngtôixửsựvớitiền,màtrongcảcảmgiáccủachúng tôi về tiền, về cuộc sốngvàvềbản thân.Cuối cùng, chúng tôi biếtcáchđánhgiábảnthânkhôngphảicăncứvàonhữngthứchúngtôicó,màtheonhữngthứchúngtôichođi;khôngphảidựatrênnhữnggìchúngtôitíchlũyđược,màlànhữnggìchúngtôiđãphânphátđi.

Chúngtôicũngnhậnranhữngthayđổitươngtựdiễnravớirấtnhiềubạnbè của chúng tôi.Dùhoàn cảnhkinh tế ra sao, khi họ kết nối với sự hàophóngvàquyết tâm,họđều thểhiệnmình theocáchnhưnhau.Chúng tôinhậnrarằngtuykhôngthểthayđổinềnvănhóatiềnbạc,nhưngcóthểnhìnnhậnnórõrànghơn,cóthểđưaranhữngquyếtđịnhlýtríhơnvềviệcchúngtaliênhệvớicáctìnhhuốngrasaovàxửlýchúngthếnào.Chúngtôikhôngcòncảmthấybịkìmhãmhaytùtúngbởinỗisợhãicũngnhưniềmtrôngđợivềtiềnbạc,vàcuộcchạyđuavìtiềnbắtđầuchậmlại.Vớitừngngườitrongchúngtôi,tiềnngàycàngtrởthànhconđườnggiúpthểhiệnlòngkhaokhátvàsựviênmãncủatâmhồn.

KIẾM SỐNG VÌ CUỘC SỐNG

Mỗingườitrongchúngtađềutrảiquatròchơikéocodaidẳnggiữahammuốntiềnbạcvàtiếnggọicủatâmhồn.Khichúngtaởtrongđịahạtcủatâmhồn,chúng tahànhđộngchính trực.Chúngtasâusắcvàhàophóng,dũngcảmvàquyếttâm.Chúngtanhậnragiátrịcủatìnhyêuvàtìnhbạn.Chúngtathíchthúvớinhữngcôngviệcnhỏbénhưngđượclàmtốt.Chúngtatrải

nghiệmnhữngkhoảnhkhắctrântrọngkhiởgiữathiênnhiênvàcáiđẹptựthân của nó.Chúng ta cởimở, yếu đuối và chân thành.Chúng ta dễ rungđộng,vàlònghàophónglàrấttựnhiên.Chúngtađángtincậy,đầylòngtinvớingườikhácvàbiếtthểhiệnmình.Chúngtacảmthấybìnhyêntrongtâmhồnvàtựtinrằngchúngtalàmộtphầnthiếtyếutrongmộttrảinghiệmrộnglớn,khoángđạthơn,mộtđiềugìđólớnhơnchínhbảnthânchúngta.

Khichúngtađivàolãnhđịacủatiềnbạc,dườngnhưchúngta lạcmấtconngườisâusắcvốnlàbảnchấtcủamình.Dườngnhưchúngtađộtnhiênđượcđưađếnmộtsânchơikhác,nơimọiluậtlệđềuđãthayđổi.Trongvòngkiềmtỏacủatiền,nhữngphẩmchấtđẹpđẽcủatâmhồntrởnênkhanhiếm.Chúngtatrởnênnhỏbéhơn.Chúngtavậtlộnhoặcchạyđuađể"giànhlấynhữngthứcủamình".Chúngtathườngtrởnêníchkỷ,thamlam,nhỏmọn,đángsợ,hayđộcđoán;cókhibốirối,mâuthuẫnhoặctộilỗi.Chúngtagánchobảnthândanhhiệungườichiếnthắnghoặckẻchiếnbại,mạnhmẽhaybấtlực,vàđểmặcnhữngthứnhãnmácấynhàonặnmìnhmộtcáchkhôngchínhxác,nhưthểsựgiàucóvềvậtchấtvàkhảnăngkiểmsoátsựgiàucóấythểhiệnsựưuviệtbẩmsinh,vàthiếunhữngthứđónghĩalàconngườikhông còn giá trị hay tiềm năng nữa. Mất khả năng nhận ra triển vọng,chúng ta trởnêncảnhgiácvà luônhoàinghi,giữ lấynhững thứvặtvãnh,haytrởnênbấtlựcvàtuyệtvọng.Chúngtađôikhicòncảmthấymìnhbuộcphảicưxửmâuthuẫnvớigiátrịgốccủamình,vàkhôngthểlàmkhácđược.

Điều đó dẫn đến sự chia rẽ sâu sắc trong cách sống, trong hành vi vàtrongcảmgiáccủachúngtavềtínhcáchvàsựchínhtrựccủachínhmình.Mâu thuẫn này là vết nứt có thật không chỉ khiến chúng ta bối rối trongnhữngvấnđềvềtiềnbạc;nócònkhiếnchúngtakhôngthểhòanhậpthếgiớibêntrongvớithếgiớibênngoàivàtrảinghiệmtrọnvẹnsựviênmãntrongcuộcđời,khoảnhkhắcthănghoakhichúngtathấybìnhyêntrongphútgiâycủa hiện tại, một phần của cuộc sống và cũng chính là cuộc sống. Trảinghiệmlặnglẽnàyhầunhưđãbiếnmấttrongnềnvănhóacủachúngta,bịátđibởinhữngtiếngồnvàcuộcchiếntiềnbạc.Sựchiarẽấytồntạitrongtất

cảchúngta–baogồmcảchínhtôi–vàlànguyênnhângâyranhữngtrậnchiếnácliệtnhấttrongcuộcđờiđốivớicảbạnvàtôi.

VickiRobin,trongcuốnYourMonneyorYourLife(TiềnhayCuộcsống)viếtvềnhữngngườithayvìlàmviệcđểkiếmsống,chínhxáchơn,họđang"kiếmchết",hay,trongmộtsốtrườnghợplà"kiếmgiết".Côngviệchọlàmkhôngtrọnvẹn,thậmchícòntaihạichohạnhphúccủahọvàngườikhác.Hoặccóthểhọthấyxấuhổvềcôngviệccủamình.Họcămghétnó.Họướckhôngphảilàmcôngviệcđó.Họgiảvờrằngchuyệnđóchẳngảnhhưởnggì,nhưngthậtra,tâmhồnhọ–hoặctâmhồnaiđó–đangbịgiếtdầngiếtmòn.Bịmắckẹttrongcuộcrượtđuổi,họnóirằnghọđangkiếmsốngkhithậtrahọđang"kiếmchết"hay"kiếmgiết".Nhưnghọkhôngnhậnra,hoặckhôngthểthừanhậnđiềuđó.

Bản thân tiềnbạckhônggâyrắc rối.Bản thân tiềnbạckhông tốtcũngkhôngxấu.Bảnthântiềnbạckhôngmangsứcmạnhcũngkhôngloạitrừsứcmạnh.Chínhcáchhiểuvàphảnứngcủachúngtavớitiềnmớilànguồngốcthậtsựcủanhữngđiềutaihại.Cũngchínhởđóchúngtasẽbắtgặpcơhộithậtsựđểkhámphábảnthânvàlộtxác.Nhữngcâuchuyệntôisắpchiasẻsauđâyđếntừcuộchànhtrìnhvượtquacáctháicựctừgiàucóhuyhoàngđếnnghèokhóthảmthương,vàtừnhữngngười,nhữngchốn,nhữnglụcđịacáchxađấtnướcnày.Nhưngtôicũnggặpchínhnhữngbàihọcấyhiểnhiệnngaytạinhàmình,trongnhữngvậtlộnvàlựachọnhàngngàycủachúngtavớitiềnbạc,trongnhữnghyvọng,ướcmơ,sợhãivàthấtvọngliênquantớinó.

Có thể bạn sẽ phải quan sát kỹmới nhận ra được ám ảnh về tiền bạctrongcâuchuyệncủachínhmình,nhưngchắcchắnnócóhiệndiệnvàcómangýnghĩa.Bạncóthểbắtđầukhámphásựbíẩncủatiền,vàbiếnsânchơimàtiềnđạidiệnthànhmộtchốnhoàntoànkhác.Mốiquanhệcủabạnvới tiền có thể lànơibạn thểhiệnưuđiểm, tài năng,khát vọngcaonhất,nhữngphẩmchấtsâusắcvàthâmthúynhấtcủamình.Dùchúngtalàtriệuphúhaydânthường,chúngtađềucóthểthấyhàilòngvớitiềncủamìnhvà

hàilòngvớimốiquanhệcủachúngtavớitiền.

Trongmột thế giới chuyển động xoay quanh tiền, chúng ta nhất thiếtphảithắtchặtmốiquanhệcủachúngtavớitâmhồnmìnhvàđưanóvàomốiquanhệvớitiền.Khiđó,chúngtacóthểtạoramộthoạtđộngtinhthầnmới.Chúngtacóthểtạodựngvànuôidưỡngnềnvănhóatiềnbạccủamìnhbằngtâmhồn.Mốiquanhệcủachúngtavớitiềncóthểtrởthànhnơingàyngàychúngtatrảinghiệmcáchoạtđộngtinhthầnsâusắc.

Nhữngchươngtiếptheocủacuốnsáchnàychínhlàlờimờiđươngđầuvớinhữngthửtháchvềtiềnbạc,nỗisợhãi,ámảnhvàràngbuộcvớitiền,cảsựănnăn,hốihậnvàđauđớnvìtiền;từđótasẽômtrọntấtcảđểlớnlênvàbắtđầubiếnđổibảnthân.Trongcuộcchơiấy,chúngtasẽtraochotiềntâmhồncủanó.

Chương 2:

TỚI ẤN ĐỘ: TRÁI TIM CỦA NẠN ĐÓI, LINH HỒNCỦA TIỀN BẠC

Hãylắngnghecuộcsốngcủabạn.Hãyquansátđểnhậnrabíẩnkhôncùngmànóẩnchứa.Trongnhữngchánnảnvàđauthươngcủacuộcsốngcòncócảhứngkhởivàniềmvui;hãychạmvào,hãynếmvàngửiconđườngdẫnđếntráitimlinhthiêngcòngiấukíncủanó,bởixétchocùngthìmọikhoảnhkhắcđềuquantrọng,vàbảnthâncuộcsốngcũngđãlàmộtânhuệ.

—FrederickBuechner

TrongchuyếnđiđầutiêncủatôiđếnẤnĐộ,mộtđêmnọ,tôiđứngbênbờconsôngHằngởVarnasi,vàngạcnhiênnhậnranhữngbègỗnhỏtrangtríbằnghoavàđuốc,trôiêmđềmtrêndòngnướctốisẫmmượtnhưnhung.Chúngbậpbềnh,trôngnhưnhữngcỗxerựcrỡtronglễhộicarnivalđượcthảtrôigiạt trênsông.Tôi lặngngười trướccảnhđẹpấy,và tựhỏikhôngbiếtngườitađangtổchứclễhộigìvậy–tôicũngmuốnthamgia.Tôihỏimộtngườibạn,vàanhnóivớitôinhữngbèhoađẹpđẽđóchínhlàgiànthiêuxáctheonghilễ,đưathânthểngườixấusốđangcháyxuôitheodòngđếnkhichỉcòn là trobụiannghỉbênbờsông.Tôibànghoàng,nhưngđóquả làmộtmànmởđầutươngxứngđưatôibướcvàokhámphámiềnđấtvàvănhóanơinày.

ẤnĐộlàmảnhđấtcủanhữngđiềungạcnhiên,mộtđấtnướcmàvẻđẹpphithườngsonghànhvớinhữngkhổđaungoàisứchìnhdung.Nếutrênthếgiớicómộttâmđiểmcủanạnđói,ắthẳnnóphảilàẤnĐộ.Tạiđâycónhiềungườithiếuăn,đóivàchếtđóihơnbấtcứnơinàotrêntráiđất,vàibatrămtriệungườisốngdậtdờtrêncáchèphốvàốngcốngởCalcutta,trênsamạc

cằncỗinóngbỏngởRajasthan,nơimọisựsốngđềulànhầmlẫncủatạohóa.

TôiđếnẤnĐộlầnđầuvàonăm1980,khoảngnămnămsaukhitôibắtđầusựnghiệpcủamộtnhàhoạtđộngxãhộitoàncầuvàchuyêngiagâyquỹxóađóitrênthếgiới.CôngviệcđótừngđưatôiđếnMỹ,Canada,vàChâuÂu,nhưngđólàlầnđầutôiđếnẤnĐộ.Tôimuốntìmhiểusựthậtvềnạnđóivàcáinghèoởnhữnggócđộkhốcliệtnhất.Vàquảthật,chínhởẤnĐộtôiđãkhámpháranhữngsựthậtđángngạcnhiênvềtiềnbạcvàsựgiàusang,vềbảnchấtvàtiềmnăngconngười.

CUỘC ĐI BỘ VỚI RAMKRISHNA BAJAJ

Mọi người gọi Ramkrishna Bajaj là "người con trai thứ năm củaGandhi",nhưngôngkhôngcóquanhệmáumủnàovớivịMahatmavĩđại,ngườilãnhđạophongtràođấutranhphibạođộnggiànhđộclậpchoẤnĐộtừáchđôhộcủathựcdânAnhvàocuốinhữngnăm1930.Chínhlòngtrântrọng,sựbiếtơnvàtruyềnthốngcủaẤnĐộđãmangđếnchoGandhithêmmộtngười con.Ramkrishna là conút của JamlalalBajaj, nhà tưbảncôngnghiệp lớncủaẤnĐộ,ngườiđãâm thầmhỗ trợ tài chínhchophong tràogiànhđộclập.

ChẳngmấyaitrongchúngtanghĩđếnviệcphongtràogiànhđộclậpdoGandhilãnhđạocũngcầncóngườitàitrợ,nhưngquảthậtcóngườiđãchitrảmọithứ:việcđilại,chiphísinhhoạt,nhữnghỗtrợđểGandhivànhữngngườikhácđếnđượcnơicần thiếtvàcónhữngthứhọcầnđể thúcđẩysựnghiệpgiànhđộc lập. JamlalalBajaj chính là người đó, là cái túi bagangphíasauGandhivàphongtràođộclập.Sốtiềnôngbỏrarấtlớnvàcựckỳcầnthiết.Chínhvìbiếtơnsựhàophóngđó,vàđểtiếpnốitruyềnthốngcủaẤnĐộ,GandhiđãđềnghịnhậnnuôingườiconútcủaJamlalalvàcoicậubénhư con đẻ. Gandhi đã có bốn người con, do đó, khi ông nhận nuôiRamkrishna, người Ấn Độ gọi cậu bé là "người con trai thứ năm củaGandhi".

HànhđộngcảmơnđóvềsaulạiđưađếnnhữngmaymắnmớichođấtnướcẤnĐộ,vìchínhRamkrishna lớn lên thànhmộtngười tuyệtvời.Khimườibatuổi,cậuđãlàngườilãnhđạophongtràothanhniênphibạođộngcótổchứccủaGandhi,mộttổchứcthuhúthàngnghìnthanhniên.SaunhiềunămsátcánhbênGandhi,cólúcbịchínhquyềnbỏtùhàngthángliềndochủtrương đấu tranh kêu gọi bất phục tùng và bất hợp tác trong dân chúng,Ramkrishnatrởthànhmộtnhàlãnhđạođượckínhtrọng,vàvềsaulàngườiđứngđầuđếchếcôngnghiệp–tàichínhmàchaôngđãgâydựng.TậpđoànBajaj,hayGiađìnhBajajnhưcáchgọicủangườiẤnĐộ,làmộttrongnhữngcôngty lớnnhấtnước.Với tưcách làngười lãnhđạomới,Ramkrishnađãchứng tỏkhảnăng làmviệccựckỳhiệuquảvàsựhàophóngphi thường.Ôngđãlậpnhiềuquỹhỗtrợhàngnghìndựánvìlợiíchcộngđồng.

TôicảmthấyrấtvinhdựkhiđượcRamkrishnaBajajlàmhướngdẫnviênvàcốvấntrongsuốtnhữngchuyếnđiđầutiênđếnẤnĐộ.Hiềnhậunhưmộtngườicha,ôngdạytôihiểuđấtnướccủanhữngtháicựcđốingược;giữavẻđẹptuyệtvờivàgiátrị tinhthầntinhtế,vớisựnghèokhókhốnkhổvàđènénkinhhoàng.

TôivẫncònnhớkhitôibướcxuốngmáybayởBombay,ậpvàongườitôilàmộtluồngkhôngkhínóngvàẩm.Mùicủahàngnghìnconngườichenchúctrongmộtdiệntíchhẹpdướicáinóngấyquảlàquásứcchịuđựng,ítnhấtlàđốivớiphầnlớnnhữngngườiphươngTâylầnđầutiêntiếpxúcvớiđất nước này. Hồi đó, hàng nghìn người, gồm cả những người ăn xin vànhữngđốitượngkhác,sốngởsânbayvàbênlềnhữngconđườngdẫnđếnsânbay,trêncácconphốởBombay,trênvỉahè,trướccácngưỡngcửavàgầmcầuthang–hầunhưtấtcảmọinơi.Họtậndụngbấtcứchỗtrốngnàođểđặt những chiếc nồi nhỏ dùng để nấu món bánh chapatis, ngồi xổm vâyquanhchiếcvỏhộpdùngđểnấunướng.Cóngườingủngayngoàiđườngmàkhôngcógìchechắn.Nhữngngườikhácdựngchỗtrúẩnbằnggiấy,hộpbỏđi,rácvàdâydợtrênđườngphố.Nhiềukhimộtgiađìnhsáungườihayđônghơnthếcùngchenchúctrongmộtchiếclềutạmbợnhưvậy.

Chúngtôiđibộquasânbay.Ngaykhirakhỏikhuvựcđểhànhlý,chúngtôibịnhữngngườiănmàybaovây.Họkéochúngtôi,xôđẩynhaulạigầnmongmộthànhđộngđáplại.Tôirấtsửngsốt.ĐếnngàythứbaởẤnĐộ,tôigầnnhưchoángváng.Việccôngkhai tuyênbố trên thếgiớisẽ thanh toánnạnđóitoàncầu,vàviệctrựctiếpđốimặtvớicáiđóiởẤnĐộlàhaichuyệnhoàn toànkhácnhau.Trướckia tôiđãkhôngnhậnra tầmvóccủavấnđề.Giờthìtôiđangđốidiệnvớinó.

Vào ngày thứ ba đó, tôi đi bộ dọc những con phố ở Bombay vớiRamkrishma,ngườiđànôngđượctônsùnglàhiệnthâncủaGandhi,ngườiđàn ông nổi tiếng là một nhà tư bản công nghiệp lớn, một mạnh thườngquân,mộtnhàlãnhđạotinhthầnvĩđại,mộtngườichalớn,mộttâmhồnlớn.KhichúngtôiđibộquacácconphốởBombay,tôichứngkiếnnhữngngườinhận raôngqùysụpxuốngvàhônchânông.Tôicũngchứngkiếnông lờnhững kẻ ănmày đó đi; như thể ông không hề nhìn thấy họ, như thể họkhônghềởđó.Ôngbướcquahọ,dườngnhưkhôngchútđểtâmtớicảnhngộcủahọ.

KhibạnđibộởBombay,nhất làởmộtsốkhuvựccủathànhphốnhưnơichúng tôiđangđi,bạnđúng làphảibướcquanhữngngườiđangsốngtrênhèphố.Họtiếnđến,chìađôitaytậtnguyềnxinbốthí,hoặccóthểgiơnhữngđứaconmùlòaratrướcmặtbạn,họkéoáobạnhoặcrênrỉbêncạnhbạn.ĐốivớimộtngườiphươngTâynhưtôi,cảnhtượngđóthậtchoángvángvàđauđớn,nêntôihoàntoànýthứcđượchọ.Tôikhôngthểnhậnbiếthaynghĩđếnđiềugìkhác.NhưngRamkrishnakhônghềphảnứnggì.

Họcũngkhôngxápđếnchỗôngnhưcáchhọtiếnđếntôi.Dườngnhưđãcómột thỏathuậnbất thànhvănhaymột tấmláchắnbaoquanhông.Ôngbướcquađámngườiđómàkhôngchạmvàohọ,cũngkhôngbìnhluậngì.Vàtôibànghoàngkhithấyngườiđànôngvĩđạiấy,conngườiđầylòngtrắcẩnnhưvậy,cóthểvờnhưkhôngthấyhọ.ĐólàlầnđầutiêntôinhậnramặtsángvàmặttốicủaẤnĐộ,đồngthờicảmặtsángvàmặttốitrongchínhconngườivĩđạiđó,rằngđểcóthểtiếnlên,ôngcầnphảibỏquanhữngngườiđó,

khôngliênquanđếnhọ,thậmchíkhôngthừanhậnsựcómặtcủahọ.

Cái đói và cái nghèo cùng cực còn nắm giữ những sự thật khác nữa,nhữngđiềubắtđầuđặthànhđộngcủaRamkrishnavớinhữngngườiănmàydướimộtgócnhìnkhác.MộtsựthậtđángbuồnlàănmàylàmộtngànhkinhdoanhởẤnĐộ−nhữngnướckháccũngcó,nhưngẤnĐộlàmộtvídụtiêubiểu.Chúngtakhócóthểchấpnhậnchuyệnnày,nhưngquảthậtđólàmộtngànhkinh doanhđược tổ chức chặt chẽ.Ởnhiều nơi, có nhữngông chủtheokiểumafiakhuyếnkhíchmọingườibiếnconcáihọthànhtậtnguyềnđểchúngcóthểănxinhiệuquảhơn.Hànhđộngnàyđảmbảochắcchắnrằngănxinkhôngchỉtrởthànhcôngviệcsuốtđời,màđócònlàcôngviệctruyềntừđờinàysangđờikhác.

ỞẤnĐộngàynay,hệthốnggiaicấptrongxãhộiđãlơilỏngđinhiều,nhưngvàonăm1983,nóvẫncònảnhhưởngmạnh.Nókhiếncuộcsốngnhưmộthệthốngkhépkín,trongđómộtkhibạnlàănmày,bạnkhôngthểnàothoátkhỏikiếpănmày.Nhìncuộcsốngdướigócđộđó,bạncóthểcầuxinđượcđầuthaithànhmộtngườiBà-la-mônđượcxãhộitrọngvọng,hoặcbấtkỳaikhácởkiếpsau,nhưng trongkiếpnày,bạn,concáibạn,vàconcủaconcáibạnsẽtiếptụclàmănmày.Biếtthếrồi,bạnsẽmuốnlàmcôngviệcănxincủamìnhsaochohiệuquảnhất.

Thànhcôngtrongnghềănxinphụthuộcvàoviệclàmngườikhácthấymủilòng,thươnghạihoặctộilỗiđểhọchotiền,dođó,nhữngkẻcầmđầuvàcác ông chủ sẽ dạy những người ăn xin cách làm con cái họ trông đángthươnghơn.Dướisứcépnày,đôikhibốmẹcủanhữngđứatrẻcàoráchmặtconmình,thậmchíchặttayhaychânchúng.Họlàmconemmìnhthànhtàntậtđể tăngkhảnănggâyxúcđộngvàđồng thời tăng tiềmnăngkiếm tiềntrongnghềănmày.

Ởđấtnướcmình, tôiđãnhiềulầnchứngkiếnngười ta làmtổnthươngnhauvìtiền:trongcácvụlyhôn,kiệncáo,khibóclộtlẫnnhauhaybóclộtthiênnhiên.Thậtdễdàngđểphêphánnhữnglựachọnsailầmvìtiềnấy.Giờtôicònnhậnratrướcđótôiđãluônmặcnhiênchorằngnhữngngườinghèo,

nhữngngườikhôngcótiềnđểtranhgiànhvớinhau,cólẽkhôngnằmtrongvòngxoáyấy.Tuynhiên,ởẤnĐộ,tôiđãchứngkiếnnhữnglựachọnđộcácvàtựhủyhoạibảnthânmànhữngngườinghèocũnglàmvìtiền.

Trongngànhănmàycótínhtổchứccaonày,nhữngngườikhởixướng,nhữngngườithamgiavànhữngngườiduytrìtròbấtlươngbệnhhoạnấy,dùkhôngnóira,đềulàđồnglõa.Nhữngngườichotiềnvìsửngsốthoặcthấytộilỗiđangxoadịutộilỗicủamình,vàkhiấy,họcũngthànhkẻtiếptay,vôtìnhcổvũngànhkinhdoanhtànbạoấy.Nạnnhânbikịchthậtsựlànhữngđứatrẻ.Nhucầucủanhữngngườiănxinlànhứcnhốivàcóthật,nhưngsốtiềnkiếmđượckhôngthểnàophávỡđượcvòngnghèokhóluẩnquẩn.Thựctế,tiềnchỉtiếpsứcchongànhkinhdoanhquáiácgâyrađauđớnvàhysinhchothêmnhiềuđứatrẻnữa.

Nhữngngàytiếpđómangđếnchotôihếtbàihọcnàyđếnbàihọckhác,hếtngạcnhiênnàyđếnngạcnhiênkhác,khiếnrấtnhiềuquanđiểmvềtiềnvẫninhằntrongđầutôi,nhữngđiềutôivẫnmặcnhiênthừanhậnhaynghĩrằngmìnhhiểu rõđềubịđảo lộnhoàn toàn.Những tươngphảnhoàn toànmớixuấthiệntrướcmắttôi,vềnhữngngườichúngtagọilànghèovànhữngngười chúng ta gọi là giàu.Tôi có thể thấy rằng quan điểm, niềm tin củamìnhvềngườigiàuvàngườinghèo,thiếuthốnvàxahoachỉlàmmờnhạtchứkhônghềsoisángvấnđề.

Đây làvởkịchvànhàhát củanhữngngười ănmày,một thủđoạnmànhữngngườiănmàyđóikhátdùngđểdiễnnhữngtrògâyxúcđộng,xấuhổvà tội lỗi.Tôicũngđãbịcuốnvàođó.Tôikhôngcóýrằnghọkhôngcầntiềnđểmuađồănhaychữalànhnhữngvếtthương,nhưngtrongviệcxintiềnvàchotiền,rõràngẩnchứamộtmặttốitămvàgiảdối.

Ramkrishna,ngườiđànôngvĩđạiluônnỗlựcdùngcôngviệcvàcủacảicủamìnhđểphávỡvòngnghèokhóđangbủavâyđất nướcông, đã thảnnhiênbướcquakhôngnóimột lờivềnhữngngười lê la trênmặtđấtngaytrướcmắtông.CôngtycủaRamkrishnatạoviệclàmchohàngchụcnghìnngười.ÔngởtrênnấccaonhấtcủachiếcthangđịavịxãhộiẤnĐộ,nắmgiữ

cảcôngviệckinhdoanhvàvaitròxãhộicủamìnhvớitráchnhiệmvàlòngbác ái phi thường.Chính ông làmộtmạnh thường quân vĩ đạimà nhữnggiúpđỡvàsựhàophóngcủaôngđãtrởthànhhuyềnthoại.Tôicũngnhậnrarằngđểduytrìđượctầmnhìn,mụcđíchvàvịtrítrongxãhộiđó,ôngbuộcphảitạorachomìnhmộtsựthờơnhấtđịnhkhingàyngàyđốidiệnvớicáinghèokhắckhoảitrênđường.Vàôngđãlàmvậy.

Chúngtacũngvậy.Trướctiềnbạc,tấtcảchúngtađềuphầnnàocốgắngmắtnhắmmắtmở.Cólẽchínhbởisợhãivàlolắngrằngnếubiếttrướchậuquảcủaviệcchúngtalàmđểkiếmtiền,haycủanhữnglựachọnkhitachitiêu,chúngtasẽphảiđảolộntoànbộcuộcsốngcủamình.Chẳnghạn,nếuchúngtathậtsựđểýđếnvấnđềlaođộngtrẻem,hoạtđộnggiúpchúngtahàngngàyđượcsửdụngnhữngsảnphẩmgiárẻtừnướcngoài,chúngtasẽchoángvángvàkhôngthểtiếptục.Nếuchúngtacôngnhậncáigiáthựcvềmôitrườngmàtatrảchonguồnnănglượngdườngnhưvôtậnphụcvụcuộcsốngdễchịucủamình,chúngtasẽphảithayđổithếnào?Nếuchúngtathậtsựxétđếnhậuquảcủabấtcứngànhnàothuêtalàmhoặcthỏamãnnhữngđiều tamuốnvàcần, sự thật làcó thể ta sẽbuộcphảidừng lại trongcuộcsống.Vànếuthậtsựnhìnlạiniềmtinvàgiảđịnhcủamìnhvềngườikháctrongvấnđềtiềnbạc,cóthểchúngtasẽphảimởrộngbảnthân,tráitimvàtâmhồnchonhữngngườimàtrướcđótađãkhépmình.

MẸ TERESA VÀ NHÀ TÙ CỦA SỰ GIÀU SANG

TôiđượcnuôidạynhưmộtngườitheoThiênchúagiáovàsuốtcuộcđời,MẹTeresaluônlànguồncảmhứngbấttậnđốivớitôi.Khihọcnămthứhaitrunghọc,tôiđãnghiêmtúcnghĩđếnviệctrởthànhmộttusĩ.Mặcdùcuốicùng tôi đãmở rộngđời sống tinh thần và dựđịnh sự nghiệp theo nhữnghướngkhác,MẹTeresavẫnlàhìnhmẫucóảnhhưởngnhấttrongcuộcđờitôi.Vàonhữngnăm1970khitôilấychồngvàtrởthànhmộtbàmẹtrẻ,tôibắtđầucốnghiếnhoàntoànchosựnghiệpthanhtoánnạnđóitrênthếgiới.Tôiđãnghĩrấtnhiềuvềbàvànhữngviệcbàđãlàmchonhữngngườinghèo

nhất trong những người nghèo tại những khu nhà ổ chuột ở Calcutta vànhữngnơiđóikhổkháctrênkhắpthếgiới.TronglầnđầutiênđếnẤnĐộvàcảmthấychoángvángtrướccảnhnghèokhổkinhhoàngtrướcmắtmình,tôilạinghĩvềbàvàcáchbàđãdànhcảcuộcđờibênnhữngđaukhổcủaconngười,hòanhậpvớicộngđồngnhữngngườinghèonhấttrongnhữngngườinghèo,mặcdùbànổitiếnglànhàlãnhđạogiàucóvàcótầmảnhhưởnglớnnhấttrênthếgiới.

SaunhiềuchuyếncôngtácđếnẤnĐộvàkhiđãcócảmgiácthânthuộcvớinơinày,tôiquyếtđịnhtìmđếnMẹTeresa.Tôimuốngặpbà.Ngaysauđó,tôibiếtrằngtrongnhữngngườiquencủatôiởDelhi,cómộtngườitươngđốigầngũivớiMẹTeresavàsẵnlònggiúptôiliênhệ.

Lúcđólàtháng5năm1991,tôiđangởDelhigặpgỡcácquanchứccủaNgânhàngThếgiớiđểbànbạcvềsángkiếnthanhtoánnạnđóicủachúngtôi.Mộtbuổisáng,bạntôiliênlạcvớitôivànóirằngMẹTeresacóthểgặptôitốihômđó,lúcbảygiờ.Tôivôcùngngạcnhiên.Tôikhôngthểtinmơướccảđờicủamìnhchỉvàitiếngnữasẽthànhsựthật.TôihủymộtcuộchọpvàobuổisángvàđilễởmộtnhàthờtạiNewDelhi.Tôiđếnmộthiệusáchvàchọnmuabaquyểnsáchvềbà,nghĩrằngmìnhcầnphảichuẩnbịkỹcàngtrướckhigặpbà.Tôibốirốikhôngbiếtnênnóigìvànênmặcgì.Tôigầnnhưbịcuốnvàomộtcơnlốclolắng,sợhãivàháohứctrướcvinhdựđếnvớimình. Tôi phải dự các cuộc họp không thể hủy, nhưng tôi không thể tậptrung.Tríócvàtráitimtôihoàntoànđắmchìmtrongniềmchờđợicáicơhộimàtôiđãhyvọngsuốtcuộcđời.

BạntôiđãsắpxếpmộtchiếcxeriêngvàmộtngườiláixebiếtđườngđếnnơiMẹTeresađangở.Anhsẽđếnđóntôitạikháchsạnlúcsáugiờ,đưatôiđếnkhuOldDelhi.Tạiđó, trongmộtgóc tối tămvànghèokhổcủa thànhphố,HộitruyềngiáoTừthiệnđangcưumangnhữngtrẻembịbỏrơivàmồcôidướihaituổisốngtrongTrạitrẻmồcôicủaMẹTeresa.Ngườiláixeđếnđón tôi,vàchúng tôi láixexuyênquacácconphốcủaNewDelhiđểvàokhuOldDelhi.Saukhoảng45phúttìmkiếm,chúngtôiđivàomộtconphố

nhỏ,đếnmộtchỗcómộttấmbiểngiảndịtreotrướclốivàotrênbứctườngđáchochúngtôibiếtchúngtôiđãđếnHộitruyềngiáoTừthiện–TrạitrẻmồcôiOldDelhi.Ngườiláixeđỗxetrướckhoảngsânnhỏđểchờtôi.Khitôibướclênbabậcthangđếntrướccánhcửacũkỹ,tôinhìnthấymộtđámgiấybáonhàunáttrênbậccửa.Tôidừnglại,nhặtlên.Giữađốnggiấynhàunhĩ,tôi thấymộtđứabénhỏxíu,vẫncòn thở,vẫncònsống.Đó làmộtbégáimớisinhrấtyếuớt.Tôibànghoàng,nhẹnhàngnângđứabérakhỏiđámtãbằngbáođórồicẩnthậnquấnchiếckhănquàngcủamìnhquanhbé.

Tôimởcánhcửagỗcũkỹvàbướcvàomộtcănphòngđượcchiếusángbởihaibóngđènlủnglẳngdòngxuốngtừtrầnnhà.Sànbêtôngsạchsẽđượcsơnmàuxanh.Có39chiếccũi(phải,tôiđãđếmcẩnthận),mỗichiếccómộthayhaiđứabébên trong.Trênsàncòncónhiều tấmđệm, trênđó,nhữngđứabénằmngửakêu líu ríuhayngồi chơiđùa.Ởđâyđangcó50 embéchưađếnhaituổi–giờlà51nếutínhthêmcáigóitôimớitìmthấybênbậucửa–vàâmthanhduynhấtlàtiếngbọntrẻlíuríuhoặcchơiđùa,tiếngcáctusĩvànhữngngườiphụtáthầmthìtròchuyệnvàkhẽhátvớibọntrẻvàvớinhau.

Tôitraocôbémớisinhchotusĩvừađếnchàotôi.CôđangmặcbộsariquenthuộcmàuxanhtrắngnhưMẹTeresa,vàcôcóvẻvuisướngkhiđónnhận thêmmộtsinh linhđểchămsóc.Khi tôi tựgiới thiệuvàxingặpMẹTeresa,tusĩquảnlýphòngtrẻbảorằngMẹTeresahiệnkhôngcóởđây.Bàđãvàothànhphốđểbảolãnhchohaicôgáitrẻvướngvàomạidâmrakhỏitù;MẹTeresasẽđưahọvềđâyvàhọsẽcùngchămnomnhữngđứatrẻtrongtrạimồcôinày.Tronglúcchờđợi,tôirửatay,đeomộttấmtạpdềvàthamgiacùngnhữngngườitrongphòngchămsócchonhữngđứabénày.Tôilậptứcbắtđầucôngviệc.

Đầu tiên, tôi tắmchomộtbégáinhỏbịmù.Côbéchắckhoảngmườibốnthángtuổi.Sauđó,ngườitatraochotôimộtembébathángtuổitàntật,mộtchâncủabéchỉlàmộtmẩuthịt.Tôikhekhẽháttronglúctắmtápchothânhìnhnhỏnhoi, tàntậtcủabé.Tôilúcnàocũngmủilòngtrướcnhững

ngườisacơ,đặcbiệtkhiđólànhữngđứabétàntậthayphảichịuthiệtthòitheocáchnàođó.Nơiđógiốngnhưmộtthiênđườngđốivớitôi,vàtôicảmthấytrànngậplòngbiếtơn.

Trong những câu chuyện vềMẹ Teresa, một câu thường xuyên đượcnhắcđếncủaNgười là"Nếumuốnhiểutôihãyhiểucôngviệctôi làm;tôichínhlàcôngviệccủatôi,"vàgiờtôicóthểcảmnhậnsựcómặtcủabàkhitắmchonhữngđứabénày,chochúngăn,vàyêuthươngchúng.Tôihầunhưquênđibảnthân,vàkhôngbiếtđãbaolâutrôiqua.Tôigiậtmìnhkhimộttusĩchạmvàovaitôivàbáo"MẹTeresacóthểgặpcôbâygiờ."

Tôiđượcdẫnđidọcmộthànhlang,ngangquamộtphòngnơikhoảng20nữtusĩđangcầunguyệnbuổichiều.Tôingồichờbêncửa.Trướcmắttôilàmộtcănphòngbìnhdịkhôngcógìtrangtrí.Cómộtchiếcbàngỗđơnsơvàhaichiếcghếdựavàotường.Khitôingồixuốngvàquansátcănphòngdàivàtối,mộtbóngngườinhỏbéxuấthiện.TôibiếtngayrằngđólàMẹTeresa.

Bàđiđếnphíatôitừtrongbóngtối,hìnhbóngquenthuộccủabàcònggập.Bàmỉmcườivànhưtỏasáng.Bênbà,mộtconchóLabradormàuđentrungthànhimlặngđi theo.Vậylàbàđứngđóngaytrướcmặttôi.Khôngnóinênlời,tôiqùyxuốngvàhônchiếcnhẫntrênbàntaynhỏbéxươngxẩu.Nhưbảnnăng,tôiđặtmôihônlênđôichânđixăng-đan.Bàđặtbàntaylênđầu tôimột lúc, rồi nắm lấy hai bàn tay tôi, bảo tôi đứng lên và đến bênchiếcbàncùngbà,ngồixuốngvànóichuyện.Chúngtôingồibênnhau,vàkhibắtđầucâuchuyện,tôixúcđộngđếnchảynướcmắt.Tôikểchobàrằnghìnhảnhvàquyết tâmcủabàvẫn làngọn lửa truyềncảmhứngcho tôi từtrướcđếngiờ.Tôikể tôicũngđãquyết tâmcốnghiếnhoàn toànchoviệcthanhtoánnạnđóitrênthếgiới,vàởmộtcấpđộnàođó,quyếttâmnàybắtnguồntừtấmgươngcủabàvàsựnghiệpcanđảmbàđãchọntheođuổicảđời.Tôixinbàcầunguyệnchođứacontrai20tuổicủatôiđangốm,vàmẹtôi,ngườiđangchiếnđấuvớicănbệnhungthư.Rồichúngtôibắtđầunóivềcôngviệccủatôi.

BàbiếtvềDựánXóađói,biếttôilàngườilãnhđạodựán,vàcũngbiết

rằngmộttrongnhữngtráchnhiệmcủatôilàgâyquỹ.Bànóirằnggâyquỹlàmộtcôngviệcvĩđại,vàbàngưỡngmộsựcanđảmcủa tôikhi chịu tráchnhiệmcungcấptàichínhđểthếgiớithanhtoánnạnđói.

Bàkhiêmnhườngnhậnmìnhlà"chiếcbútchìcủaChúa",vàbảocóthểnhậnratrongmắttôivàtừcôngviệccủatôirằngtôicũnglàmột"chiếcbútchìcủaChúa."Sựcôngnhậnnàykhiếntôixúcđộngsâusắc.Đốidiệnvớibà, tôi cảm thấy tìnhyêuvôđiềukiệnvàmối ràngbuộcvới toàn thếgiớimạnhmẽđếnmứctôikhôngthểkìmđượcnướcmắt.Tôinóichuyệnvớibàquanướcmắt.

Khi đang say sưa traođổi, chúng tôi bị cắt ngangbởi tiếngxôđẩyvànhữnggiọngnóioangoangvọngđếntừsảnhlớn.

Đầutiêntôingửithấymùi,rồinghethấytiếng:mộtcặpvợchồngtrungniênngườiẤnĐộ,cảhaiđềucao,to,sặcsụamùinướchoavàrõràngrấtgiàu có.Người phụ nữ đi trước, dữ tợn tiến đến chiếc bàn nhỏ chúng tôiđangngồi.Bà tađeo trên taimộtđôihoa taikimcươngvàgắnmộtchiếctrênmũi.Taybàtađầyvònggắnđáquý.Bàtatrangđiểmrấtđậm,mặcmộtbộsarimàuxanhtrắngphủđầykimtuyến,hìnhthêumàuvàngvàbạcđầyphôtrương.Bàtabéoụcịch,nhữnglằnthịtphìraởphầneotrênbộsari[2]căngchật.

Chồngbacòntolớnvàlòeloẹthơnthế.Ôngtađộimộtchiếckhănxếpgắnmộtviênngọctopazlớnởchínhgiữa,ngaytrướctrán,vàmộtchiếcáokurta trắng thêukim tuyến.Ngón taynào trênhai bàn tayông ta cũng cónhẫn.Trongcănphòngyênlặng,đốivớitôihọgiốngnhưnhữngconqủykhihọxộcvàocảnhthanhbìnhvàthânmậtcủachúngtôi.

Không hề chào hỏi tôi hayMẹ Teresa, người phụ nữ to lớn ồn ào ấnchiếcmáyảnhvàotaytôirồibàtavàchồngkéoMẹTeresarakhỏighếvàđẩybàvàosátbứctường.Sauđó,họđứngvàonhưnhữngchiếcgiásáchtolớnkệchcỡmbêncạnhMẹTeresavàyêucầuchụpmộtbứcảnh.

"Chúngtôivẫnchưachụpảnh.Chúngtôicầnmộtbứcảnh."Ngườiphụ

nữlớntiếngcàunhàu,vàrahiệuchotôichụpảnhbằngchiếcmáyảnhcủabàta.Tôigiậntímngười.VẻđẹpcủakhoảnhkhắcởbênMẹTeresatanvỡtrongnỗigiậndữcủa tôi trướcnhữngkẻxâmnhậpbất lịchsựvà lốbịch.Khitôichụpxong,ngườiphụnữcaolớnđòiMẹTeresanhìnhướngvềphíabàtađểchụpbứcthứhai.MẹTeresabịcòngởcổdotuổigiàvàbệnhloãngxương,nhưngkhônghềngầnngại,ngườiphụnữđưa tayxuốngdướicằmMẹTeresavàđẩylên.TôibànghoàngtrướccảnhngườitacóthểđốixửvớiMẹTeresanhưthế,nhưngmuốnbọnhọđicàngsớmcàngtốt,tôichụpbứcthứhai.Khiấy,ngườiphụnữgiậtlạichiếcmáyảnhrồicùngvớichồngvộivãbiếnmấtmàkhôngmộtlờicảmơnchotôihayMẹTeresa.

MẹTeresatrởlạichiếcghếvàtiếptụccâuchuyệnnhưchưacóchuyệngìxảyra, trìnhbàynốtýnghĩcủamình trongcuộcđối thoại trướcđócủachúngtôi.Nhưngtôihầunhưkhôngcònnghe thấybànóigìnữa, lòngtôitrànngậpgiậndữvàoánhậnđốivớicặpvợchồngnọ.Tôicóthểcảmthấymáuchảyrầnrậttrongmạchmáu,lòngbàntaytôiđẫmmồhôi.Đãđếnlúckếtthúccuộcgặpgỡ.Tôinóitạmbiệttrongnướcmắt.Chúngtôiômnhauvàchiatay.

Tôiđibộrangoài,quaphòngtrẻđếnchỗchiếcxeđangđợivàđithêmmộtchặngđường45phútđểtrởvềnhà.Tôitoátmồhôivàthởnặngnhọc,dượtđidượtlạitrongđầucáicảnhsỉnhụcngạonghễđángsợvừadiễnra.TôinhớlạilúcngườiphụnữtolớnđẩycằmMẹTeresalên,vàtôilạithấygiậnbừngbừng.Tôicónhữngýnghĩkinhkhủngvềbọnlỗmãngđó,vàcảmthấygiậngiữsôisụctrướcvẻgiàucókiêucăng,khóchịuvàkiêungạocủahọ.Cảngườitôicăngthẳng,vàlòngcămgiậntheomáuchạydọcngườitôi.

Suốt dọc đường, sau khoảng 15-20 phút, tôi bình tĩnh lại. Tôi xấu hổnhậnrarằngtôiđãđểmìnhđắmchìmtronghậnthùvàđịnhkiếntrướcmặtmộttrongnhữnglãnhtụtinhthầncósứctruyềncảmlớnnhấthànhtinh.TôinghĩlạivànhậnrarằngMẹTeresakhôngtỏvẻgìtrướccặpvợchồnggiàucó.Đối với bà, họ cũng là nhữngđứa con củaChúa, khôngnhiềuhơnvàcũngkhôngíthơnnhữngđứabémồcôiđượcbàcưumang.Bàđãdùngtình

yêuvàsựtôntrọngđểđốixửvớihọtrướckhibìnhthảntrởlạicâuchuyệnvớitôi.

Tôiđãluônnghĩrằngmìnhlàngườicởimởvàgiàulòngtrắcẩnvớitấtcảmọingườiởmọinơi,nhưnggiờđâytôinhậnrasựcốchấpvàranhgiớilòng trắc ẩn củamình. Tôi nhận ra định kiến xấu xí củamình, định kiếntrướcnhữngngườigiàuvàkẻmạnh.Họkhôngphải lànhữngngười cùngphíavớitôi.Họlànhữngngườitôikhôngthểômấpvàbaobọctrongvòngthươngyêucủamình.Họbấtlịchsự,xấuxívàđángxấuhổ.Tôicũngnhậnralầnđụngđộvớicặpvợchồngnàyđãchophéptôi,lầnđầutiênđốidiệnvànhậnrađịnhkiếncủamình.Trướcđótôikhôngthểhìnhdungnổisứcmạnhmàbàihọcnàysẽmangđếntrongcuộcđờitôi.

Khi tôivềđếnkháchsạnthì trờiđãkhuya,kiệtsứcvìnhữngcungbậccảmxúctừlúctôibiếtvềcuộcgặpsángsớmhômđóđếnnhữnggiâyphútgặpgỡthậtsự,vàsựcanthiệptrắngtrợn,cơngiậndữcủatôi,sauđólànhậnthứcvàsựxấuhổ.TôithắpmộtngọnnếnvàngồixuốngviếtchoMẹTeresamộtbứcthư.Tôikểchobànghemọichuyện,kểcảcơngiậndữvàlòngthùhậnkhông thểkiềmchếđốivớihaivịkháchkhôngmời.Tôi chia sẻ cảmgiácchoángvángcủamìnhkhinhậnrađịnhkiếnvàgiớihạnyêuthươngcủachínhmình,ngaycảkhiđứngtrướcmặtbà.Tôixinbàthathứvàchotôilờikhuyên.

Vàituầnsauđótôinhậnđượcthưviếttaycủabà.Trongthưbànhắcnhởtôi:Khicảđờitôiđãdànhyêuthươngchonhữngngườinghèokhó,bệnhtật,nhữngngườiốmyếu,thìtừđótôicóthểdễdàngthểhiệnmìnhvàgiúpđỡ,phụcvụngườikhác.Bànóicáivòngluẩnquẩncủanghèođóiđãđượcbànvàbiếtđếnnhiều.Cáiítrõrànghơnvàhầunhưkhôngđượccôngnhậnlàcáivòng luẩnquẩncủasựgiàucó.Người takhôngmấykhinhận racạmbẫyphíasauvẻhàonhoángcủagiàusang,nhữngnỗiđaukhổcủangườigiàu:sựcôđơn,sựtáchbiệt,sựcằncỗicủatrái tim,cáiđóivànghèokhócủatâmhồndướigánhnặngcủacải.Bànóirằngtôihầunhưkhôngdànhyêuthươngchonhữngngườimạnhvànhữngngườigiàu,màhọcũngcầnyêu thương

nhưbấtcứaikháctrêntráiđấtnày.

Bàviết: "Conhãymởrộng trái timchohọ, trở thànhngườihọc tròvàngười thầycủahọ.Hãy rộngmở tìnhyêu thươngvàbaobọchọ.Đósẽ làmộtphầnquantrọngtrongcôngviệccảđờicủacon.Đừngbỏquahọ.Họcũngthuộctráchnhiệmcủacon."

Đốivớitôi,đólàmộtbàihọcđángngạcnhiên.Tấtnhiên,nhữngngườigiàucũng làngườivàhọcónhữngmuộnphiền riêng,nhưng tôichưabaogiờcoihọlàngườicầngiúpđỡ.Giờthìtôiđãdầnhiểura.Tiềngiúphọmuađượcnhữngtiệnnghivậtchấtvàphầnnàotránhđượcnhữngbất tiện,khóchịucủacuộcsốngthườngnhật.Nhưngcũngchínhtiềnvàlốisốngxahoađãtáchhọkhỏicuộcsốngthườngnhậtsinhđộng,khỏinhữngmốiquanhệcho-nhận lành mạnh bình thường và những công việc có ích, những trảinghiệmđẹpđẽnhấtcủaconngười.Sựgiàucóthườngbópméomốiquanhệcủahọvớitiền,khoétrộnghơnkhoảngcáchgiữacuộcsốngnộitâmvàhànhvicủahọvớitiền.Lạmdụngtìnhdục,ngượcđãitâmlý,nghiệnngập,rượuchè,sốngbuôngthảvàsựtànbạolàmộtphầncủathếgiớilệchlạcphíasaunhữngkhunhà,nhữngbiệtthựkíncổngcaotườngvàcửasổxehơitốimàu.Những sựchốibỏđau lòng,nhữngvụkiện tụng, tranhchấpđểgiànhgiậtđượcnhiềutiềnhơnđãlàmchaisạnngaycảnhữngngườitronggiađìnhvàkhiếnhọquaylưnglạivớinhau.Nắmtrongtaytiềntàivàđịavịchỉkhiếntìnhhìnhcàngtrởnêntrầmtrọng,khiếnhọtrởnênthậmchínguyhiểmvàtànáchơn.

Lờikhiển tráchcủaMẹTeresavànhữngdịp tiếpxúcvớinhữngngườirấtgiàu trongkhigâyquỹsaunàydạycho tôi rằng, thậtđángngạcnhiên,tiềnbạckhôngđảmbảochongườitatránhđượcđauđớn.Tôicóthểnhậnra,khôngphảitấtcả,nhưngrấtnhiềungườiquágiàucóphảivậtlộntrongcuộcsốngvìbịcáchlyvớinhữngphẩmchấtcủatâmhồn.Họbịgiamcầmtrongnhà tùcủasựgiàucó,nơicó thừamứa tiệnnghivậtchấtnhưngsựnghèokhóvềtinhthầnvàtìnhcảmcũnglàrấtthậtvàđaulòng.Trongnhàtùđóhọkhôngthể tiếpxúcvớinhữnggiá trịcủa trái tim.Họcóthể trở thànhhiện

thânchomặttráicủatiền.Đốivớimộtsốngười,tiềnchỉlàthứvũkhítiếptaychohọlàmhạingườikhác.

Từngàynhậnđượcbức thưcủaMẹTeresa, tôiđãnguyệnsẽmởrộngtráitimvàtìnhyêuthươngchocảnhữngngườigiàucóvàquyềnlực.Làmộtchuyêngiagâyquỹquốctế,tôicónhiềucơhộiđểlàmđiềuđóvàđếngiờtôiđãnhậnrarõràngvòngluẩnquẩncủasựgiàusangvànhữngtaihạigiángxuốngnạnnhâncủanó.Bảnthântiềnkhôngđảmbảochocuộcsốngđầyđủvàquánhiềutiềnlàtrởngạiđểtiếnđếncuộcsốngấy.

CÁI ĐÓI LÀ NGƯỜI THẦY CỦA TÔI

ThờikỳđầulàmviệcchoDựánXóađói,tôilàmộttấmgươngđiểnhìnhvềsứcmạnhquyếttâmbởitrongsâuthẳmtâmhồntôibiếtnạnđóidaidẳngtrênhànhtinhnàycóthểđượcthanhtoánhoàntoàn.Đólàvịtrítôiđãđứng,vàkhibạnđứngvàovàovịtríấyđểlàmviệc,bạnsẽhànhđộngkhácsovớikhibạntinrằngnạnđóilàtấtyếu,vàcácnỗlựccủabạnchỉnhằmlàmchonó"khôngquátồitệ".Khibạnbiếtchắcchắnrằngmọiviệckhôngchỉkhácđimàcòncóthểđượcgiảiquyếttriệtđể,bạnsẽsaymêlaovàocôngviệc.Bạn sẽ khôngbăn khoănvề nhữngđiều "nếunhư".Bạn sẽ xác định là sẽ"làm thế nào".Bạn sẽ đi tìmnhững nguyên nhân gốc rễ, bạn sẽ lựa chọnkhácđi.

Saunămnămthànhcôngtrongviệcthuyếtphục,quyêngópcácnguồnlựctạiMỹvàchâuÂunhằmchốnglạinạnđói,cuốicùngtôicũngđếnẤnĐộvà lầnđầu tiênđốimặtvớiquymôcũngnhưsựphức tạpcủanạnđóitriềnmiênởđó.Tôiđãtuyệtvọng.Tôiđổbệnh.Nhưngkhôngcóđườnglui.Tôikhôngnàonói"Ồ,hiểurồi.Tôikhôngmuốnlàmcôngviệcnàynữabởivìcóvẻkhóquá".Tôikhôngbaogiờđềcậpchuyệnnày.Thayvìlùibướctrướcmộtnhiệmvụgiannan,rút luikhigặptìnhhuốngcóvẻbấtkhảthi,haythỏahiệpquyếttâmbanđầuvàbảorằnghồitrướcbạnkhôngđịnhlàmvậy,DựánXóađóitậphợpsứcmạnhchocáchoạtđộngxãhộinhờdựatrên

nguyêntắcbiếnđổicánhânvàtạođiềukiệnchocánhânkhámphábảnthân.

Tôicầnphảilàaiđểhoànthànhđượcquyếttâmtôiđãđặtra?

Tôicầnrènluyệnbảnthânthànhngườinhưthếnàođểthựchiệnđượcđiềuđó?

Tôi cần sẵn sàng huy động đến những nguồn lực nào từ bản thân tôi,đồngsựvàthếgiới?

CáchtiếpcậnđộcđáocủaDựánXóađóiphùhợpvớitôi,phảnánhcáchtiếpcậncủatôitrướccuộcsống;tôihọcđượctừkinhnghiệmcánhânrằngbạnkhôngthểthấtbạinếubạnsốngvớitầmnhìnđó.Bạnsẽtrởthànhmộtthứcôngcụmạnhmẽhơncủanhữngđiềucầnvàmuốnđểđảmbảocuộcsốngconngười.Bạnsẽ tựrèn luyệncảsựnhúnnhườngvà lòngquảcảm.Khiloạibỏsựnhỏnhencủachínhmình,đặtbảnthântrongsựchínhtrực,vàvớitayvàotâmhồnmìnhđểtìmkiếmsựvĩđại,bạnsẽthấynóluônluônởđó.

Đốivớitôi,hànhđộngđóđượcthểhiệntrongviệcgâyquỹ.Tôibiếtrằngtôicókhảnăngvàtôisẽđiquyêngópbấtcứkhoảntiềnnàođểthựchiệnchobằngđượccôngviệc.Đốivớitôi,việcgâyquỹđểxóabỏnạnđóikhôngchỉlàmột côngviệc,một sự thích thú nhất thời haymột tuyênbốmang tínhchínhtrị.Nócònthểhiệnlòngquyếttâmsâusắctrongtôi.Dođó,tôichỉcóthểthựchiệnviệcđóbằngcáchkêugọimọingườikếtnốivớitiếnggọihaykhaokhátcaocảhơntrongchínhbảnthânđểtrởthànhconngườihọmuốn,tạoranhữngbiếnđổihọmuốn,vànhậnbiếtđượcphảilàmcáchnàođểthểhiệnđiềuđóbằngtiềncủamình.Dođó,thayvìcoigâyquỹlàviệckhoanhtaychờmọingườiđónggóphaylợidụngtìnhcảmđểmoitiềncủacácnhàhảotâm,đốivớitôinótrởthànhvũđàimàtạiđótôicóthểtạoracơhộiđểmọingườigắnbóvớisựvĩđạitrongchínhbảnthânhọ.

Chính trong khía cạnh hướng tới tâm hồn của việc gây quỹ và nhữngcuộcđốithoạithântình,tôiđãkhámpháranhữngvếtthươngvàmâuthuẫnsâusắctrongcáchconngườiliênhệvớitiềnbạccủamình.Rấtnhiềungười

cảmthấyhọđãphảnbộichínhmìnhvàtrởthànhconngườihọkhôngthích.Mộtsốngườiépbảnthânlàmnhữngcôngviệckhôngýnghĩa.Nhiềungườicảmthấymìnhtrở thànhnôlệkhicócảmgiácbịnhànướcđánhthuếquámức,bịôngchủbóclột,bởigánhnặngđiềuhànhcôngviệckinhdoanhcủagiađìnhhayviệcthuêmướnngườilàm.Quanhệcủahọvớitiềnđãchết–haychínhxáchơn,đầy lo sợ.Nóẩnchứađauđớnvàcảoánhận.Nhữngthỏahiệpđaulòngcũngnhưnhữngvếttrầyxước.Ngườitabịthâmtím,bịbiếndạngtrongcuộctranhgiành.Khôngphảitấtcả,nhưngrấtnhiềungườithấybấtanvàkhóchịu,vìhọkhôngphảilàconngườitốtnhấthọcóthểtrởthànhtrongmốiquanhệvới tiền.Họkhônghềthấytựdo,dùhọcónhiềutiềnđếnđâu.

Tìnhtrạngmệtmỏinàykhôngphảidothiếulờikhuyêncủachuyêngiahaykinhnghiệmthựctiễn.Trongkhicóđầyrẫynhữngchiếnlượcquảnlýtiềnbạc,kháiniệmbiếnđổibản thânvẫncònlàmộtngườikháchlạ trongthếgiớinày.

Rõràng,khiconngườicóthểhướngtiềnbạccủamìnhvàonhữngquantâmvàquyếttâmsâusắc,tinhtếnhất,mốiquanhệcủahọvớitiềntrởthànhkhởinguồnchonhữngbiếnđổitriệtđểvàlâudài.Tiềncủahọ,dùnhiềuhayít,trởthànhchấtxúctácchosựthayđổiấy.

Khihàngngày tròchuyệnvề tiền, cáchkiếm tiền, tiêu tiềnhayđầu tưtiềnbạc,nhữngcuộcđốithoạicủachúngtatrởthànhthứánhsángmớiđểmọingườinhìnnhậnlạivềtiềnvàcuộcsốngcủamìnhtheocáchhoàntoànkháclạvàđầyhứngkhởi.Trongkhônggianđó,họcóthểcảmthấynguồnnănglượngđượcgiảiphóngkhihọcoi tiền làphươngtiện thểhiệnnhữngquyếttâmsâusắcvàtinhtếnhấtcủamình.

Đó không phải hiện tượng hiếmgặp.Nó xảy ramột cách ổn định, dùhoàn cảnh sống của con người ra sao. Số tiền người ta dùng để thể hiệnquyếttâmkhôngquantrọng.Điềuquantrọnglàhọnhìnlạimìnhtrongmốiquanhệvớitiền,thểhiệnsựchínhtrựccủatâmhồnquaphươngtiệnlàtiền,nhờvậymàđạtđượcphầnthưởngchomình.

VậylàchínhvẻđẹpvàsựkhắcnghiệtđầyấntượngcủacuộcsốngởẤnĐộcũngnhưnhữngcuộctròchuyệntrongkhigâyquỹxóađóimàdầndần,nhữngquanniệmthiếusótcủachúngtavềtiền,vềtâmhồnvàkhoảngcáchgiữachúngtrởnênrõràngtrướcmắttôi.Từđó,mộtsựthậtkhácvềtiềnvàtâm hồn con người hiển hiện lên. Tôi bắt đầu nhận ra con đường để conngườigiảiphóngbảnthânkhỏivòngxiếtchặtcủatiền,vàđiềuchỉnhđểtiềntrở thành dòng chảy nuôi dưỡng bản thân họ cũng như thế giới của họ.Nhưngviệcnàyđòihỏitaphảiđốimặtvớimộtsốđiềuthật−giảvàtrướctiênlà:lờinóidốivềsựthiếuthốn.

PHẦN II:

THIẾU VÀ ĐỦ: CUỘC KIẾM TÌMSỰ GIÀU CÓ

Chương 3:

SỰ THIẾU THỐN: LỜI NÓI DỐI LỚN

Luậtdưgiảcủatựnhiêntrànngậptoànvũtrụ,nhưngkhôngthểđiquacánhcửacủanhữngngườithiếuniềmtinvàthừagiớihạn.

—PaulZaiter

Trongnhiềunămqua,tôiđãchứngkiếncuộcđờivàcảnhngộcủanhiềungười.Trongsốđócónhữngngườisốngtrongnghèokhócùngcực;sựthiếuthốnthứcăn,nướcuống,nơiở,tựdo,cơhộiámảnhmọihoạtđộng,mọicâuchuyệncủahọ.Nhữngngườikháccóquánhiềusovớinhucầucủahọ,tínhtrênmọiphươngdiện.Họcónhiềutiền,thứcăn,xecộ,quầnáo,họchành,dịchvụ, tựdovàcơhộihơn,họcó tất cảmọi thứnhiềuhơn.Nhưng thậtngạcnhiên, trong thếgiớixahoaấy,cáccâuchuyệncũngchỉxoayquanhnhữngthứhọkhôngcóvànhữngthứhọmuốncó.Dùchúngtalàaivàcuộcsốngcủachúngtarasao,chúngtavẫnsaysưanóivềnhữngthứtacònthiếu.

Tôicũngnhậnrađiềuđóởbảnthân.Đốivớitôivàrấtnhiềungườitrongsố chúng ta, ý nghĩ đầu tiên khi ta thức dậy và bắt đầumột ngàymới là"Mìnhchưangủđủ".Suynghĩtiếptheolà"Mìnhkhôngcóđủthờigian".Dùđúnghaykhông,ýnghĩ"khôngcóđủ"tựđộngđếntrướckhichúngtakịp

suynghĩ,nghingờhayxemxétnó.Chúngtadànhphầnlớnthờigiantrongcuộcđờiđểlắngnghe,giảithích,phànnànhoặclolắngvềnhữngthứchúngtakhôngcóđủ.Takhôngcóđủthờigian.Tachưađượcnghỉngơiđầyđủ.Tachưatậpthểdụcđúngmức.Takhôngcóđủviệclàm.Takhôngkiếmđủlợinhuận.Takhôngcóđủsứcmạnh.Tathiếumôitrườngthiênnhiêntronglành.Takhôngcóđủcáckỳnghỉcuốituần.Tấtnhiên,takhôngcóđủtiền–khôngbaogiờlàđủ.Takhôngđủthonthả,khôngđủthôngminh,xinhđẹp,khỏemạnh,giỏigianghoặcthànhcônghaygiàucó–khôngbaogiờlàđủ.Thậmchítrướckhichúngtangồidậytrêngiường,trướckhiđặtchânxuốngđất,chúngtađãkhôngcóđủ,đãbịtụtlạiphíasau,đãmất,đãthiếucáigìđó.Vàkhichúngtalêngiườngđingủvàobuổitối,tríócchúngtavẫnmảimiếtxoayquanhnhững thứ chúng ta đã không có hoặc không làm trong ngày.Giấcngủbịđènặngbởinhữngýnghĩấyvàsauđó,chúngtalạithứcdậybắtđầumộtvòngquaymớiđắmchìmtrongcảmgiácthiếuthốn.

Câukinh"khôngcóđủ"lặpđilặplạicảngày,trởthànhmộtthứđượccàiđặtmặcđịnhtrongsuynghĩcủachúngtavềmọithứ, từtiềntrongtúiđếnnhữngngười tayêuhaygiá trị củachínhcuộcđời ta.Banđầunóchỉđơngiản làdấuhiệu của cuộc sốnggấpgápvànhiều thử thách;về saunó trởthànhcáicớtốicaođểtalýgiảivìsaocuộcđờitakhônghoànthiện.Nótrởthànhlýdochúngtaviệnđếnđểthanhminhvìsaotakhôngđạtđượcnhữngmục tiêu đặt ra cho bản thân, vì sao ướcmơ của ta không trở thành hiệnthực,hayvì saongườikhác làm ta thấtvọng,vì sao ta thỏahiệpsựchínhtrựccủamình,từbỏchínhmìnhhaybỏrơingườikhác.

Đâuđâucũngvậy,từtrungtâmthànhphốđếnvùngngoạiô,dùởNewYorkhayTopeka,BeverlyHillshayCalcutta.Dù tasống trongnghèonànkhốnkhóhaykhigiàucóxahoa,thậmchíkhitacórấtnhiềutiền,tàisảnvàtấtcảnhữnggìtacóthểmuốnhoặccần,chúngtatrungthànhsốngvớicảmgiácthiếuthốnnhưmộtmặcđịnhtấtnhiên.Đódườngnhưlàđiềukiệnquyđịnhchấtlượngcuộcsốngmàtakhôngmảymaynghingờ,thậmchíđôikhikhôngcầnnóira.Ngaycảkhibảnthânchúngtakhôngtrảiquathiếuthốn,

cảmgiácthiếuthốnvẫnkiểmsoátcáchtasuynghĩ,hànhđộngvàsốngtrênđời.Nóđịnhhìnhýthứcsâusắcnhấtvềbảnthân,vàtrởthànhlăngkínhđểtanhìncuộcsống.Qualăngkínhấy,nhữnghyvọng,hànhvicủachúngtacùngnhữnghậuquảkéotheosẽtrởthànhđiềmbáotrướcsựthiếuthốnvàbấtmãnmàtựnócóthểsẽtrởthànhhiệnthực.

Trạng thái tâm lý hay ám ảnh về sự thiếu thốn nằm trong chính lòngghentỵ,sựthamlam,địnhkiếnvàbấtđồngcủachúngtatrướccuộcsống,nógắnchặtvớimốiquanhệvới tiền.Trongnỗiámảnhvềsự thiếu thốn,mốiquanhệcủachúngtavớitiềnđầysợhãi,nóđẩychúngtavàocuộcchạyđuavôtậntìmkiếmnhiềuhơn,hoặckhiếntathỏahiệphòngthoátkhỏicuộcđuavànhữngkhóchịuliênquanđếntiền.Khimảimiếtchạyđuahaythỏahiệp,chúngtarờixasựhoànthiệnvàchínhtrựctựnhiêncủamình.Chúngtachốibỏtâmhồnmìnhvàngàycàngbịđẩyraxakhỏinhữnggiátrịgốcvàquyếttâmcaoquý.Tanhậnramìnhbịmắckẹttrongvòngquaycủasựcôđơnvàbấtmãn.Tabắtđầutinnhữngquảngcáovàthôngđiệpvănhóachạytheo lợinhuậnrằng tiềncó thểmuađượchạnhphúc.Tabắtđầu tìmkiếmbênngoàibảnthântanhữngyếutốcóthểgiúptatrởnênhoànthiện.Theotrựcgiác,chúngtabiếtđiềunàykhôngđúng,nhưngnềnvănhóatiềnbạcđãátđi tiếngnói thông tháicủa tâmhồn ta,và ta thấybuộcphảisăn lùngcảnhữnganủivàtiệnnghinhấtthờinhấtmuađượcbằngtiền.

Có lẽ vài người sẽ nói rằng thực tế thiếu thốn là nền tảng có thật, tựnhiênvà tấtyếuchomốiquanhệcủachúng tavới tiềnvàcácnguồn lực.Tuynhiên,cuốicùng,mọi thứđềucóquánhiều.Hơnhai trămnămtrước,vàokhoảng thờigianxảyracuộcCáchmạngMỹ,nhàkinh tếhọcvà triếthọcngườiScotlandAdamSmithchorằng"nỗlựctựnhiêncủamỗicánhânnhằmcảithiệnđiềukiệnsốngcủamình"làđộnglựcmạnhmẽhơnhếtthảytrởngại,vàtiếpđó,ôngcòntrìnhbàycácnguyêntắcnềntảngcủanềnkinhtế"thịtrườngtựdo"hiệnđại(sovớithờiđó),trongđó"bàntayvôhình"củalợiíchcánhânđượcchấpnhậnlàlựclượngđịnhhướngvàđiềutiếtmạnhmẽvàtựnhiênnhất.

Nhưnglậpluậnđótựnhiênvàchínhxácđếnđâu?Thếgiớithờiđó,thếgiớimànhàlýluậndatrắngngườichâuÂuđượcđàotạotheocáchtruyềnthống–AdamSmith–đãsinhsống,làthếgiớimàphầnlớnngườidatrắngchối bỏ những người thổ dân và da màu, coi họ là "môngmuội" và "dãman",chứkhôngđánhgiáhọlàtháovátvàthôngthái,điềumànhữngxãhội"vănminh" sau nhiều thế hệmới biết cách trân trọng.Tầng lớp người datrắngchiếmưuthếthờiđóchấpnhậnvàthựchiệnviệcphânbiệtchủngtộc,tôngiáovàgiớitính,coiđólàmộtngầmđịnhtrongđạođứcvàkinhtế.Thờiđó,lợiíchcánhânvàchủnghĩadântộcchưaýthứcđượcsựliênkếtbiệnchứnggiữacácyếutốmangtínhtoàncầu,điềumàngàynaychúngtanhậnthấy có tác động sâu sắc lên bản thân chúng ta, tài sản và sự an toàn củachúngta.Điềunàytấtyếudẫnđếnnhucầumởrộngphạmvicủalợiíchcánhânđểbaochứahạnhphúccủatấtcảmọingườiởtấtcảmọinơi.Nhữngnguyêntắcvàcấutrúckinhtếcơbảncủacáithờiđãquađódựatrênnhữnggiảđịnhthiếusótvàsuynghĩsailầmvềtựnhiên,tiềmnăngconngườivàvềbảnthântiềnbạc.

BernardLietaer, tác giả đươngđại người châuÂu, cựuquan chức caocấp củaNgân hàngTrung ươngBỉ cũng làmột trong những kiến trúc sưtrưởngcủađồngtiềnchungchâuÂu,trongcuốnsáchOfHumanWealth(SựGiàucócủaConngười)đãnóirằnglòngthamvànỗisợhãisựthiếuthốnchẳngqualàdochínhconngườitạonên;chúngkhôngtồntạitrongtựnhiên,thậmchíkhôngcótrongbảnchấtconngười.Chúngđiliềnvớihệthốngtiềntệmàchúngtagắnbó,vàchúngtađãgắnbóvớinólâuđếnnỗimặttốicủanóhầunhưtrởthànhvôhìnhtrướcmắtchúngta.Chúngtađãhọccáchcoichúnglànhữnghànhvibìnhthườngvàchínhđáng.Ôngkếtluậnrằngđúngra có thểmô tả hệ thốngkinh tế củaAdamSmith là việcphânbố các tàinguyêncóhạnthôngqualòngthamcủacánhân.Toànbộquátrìnhcủakinhtếhọc"hiệnđại"củaSmiththựctếcónguồngốctừnỗisợnguyênthủyđốivớisựthiếuthốnvàlòngtham.Côngcụthựchiện,hayquátrìnhbiếnđiềunàythànhhiệnthựcchínhlàtiền.

Khibước rakhỏicáibóngcủahệ thốngméomóvà lạchậunày,đồngthờirũbỏnhữngámảnhđiliềnvớinó,chúngtasẽkhámpháralà:Thiếuthốnchỉlàlờinóidối.Nóđộclậpvớibấtcứlượngtàinguyênthựctếnào;nólàmộthệthốnggiảđịnh,quanđiểmvàniềmtinsailầmvàkhôngđượcxemxétcẩntrọngmàtừđó,chúngtacoithếgiớilànơitaliêntụcbịđedọabởimốilokhôngthểthỏamãnđượcnhucầu.

Sẽhợplýnếugiảđịnhrằngnhữngngườicựckỳgiàucókhôngphảilosợthiếu thốn,nhưng tôiđãchứngkiến thiếu thốnvẫnđènặng lêncuộcsốngcủahọchẳngkémgìđốivớinhữngngườisốngcuộcđờibấpbênh,hầunhưkhôngthểkiếmđủtiềnđểthỏamãnnhữngnhucầuđơngiảnnhất.Cũngthậtvôlýkhinhữngngườicựckỳgiàucónghĩrằnghọkhôngcóđủ,vôlýđếnmứctôibắtđầunghingờnguồngốcmốilocủahọ.Khôngcógìtronghoàncảnh hiện tại của họ có thể lý giải cho điều đó. Tôi bắt đầu tự hỏi có lẽnhữnglolắngnàydựatrêngiảđịnhchứkhôngphảihoàncảnh.Càngxemxétnhữngýtưởngđó,càngtiếpxúcvớinhữngngườithuộcnhiềuhoàncảnh,vănhóavànguyêntắcsốngkhácnhau, tôicàngkhẳngđịnhđượcrằnggiảđịnh nền tảng của sự thiếu thốn lan tràn khắp nơi. Những chuyện hoangđườngvàngônngữcủasựthiếuthốnlàgiọngnóichủđạotronghầuhếtmọinềnvănhóa,vượtquabằngchứngvàlýlẽ,vànỗiámảnhcủasựthiếuthốntạoranhữngtháiđộvàhànhviméomó,thậmchívôlý,đặcbiệttrongcácvấnđềvềtiền.

Quanniệmvềsựthiếuthốnnàykhôngphảilàđiềuchúngtachủđịnhtạorahaycốýđưavàocuộcsốngcủamình.Nóđãởđótừtrướcchúngta,vàcólẽsẽcòn tiếp tụcbámtheovàvượt lênchínhchúng ta,duy trìnhữngngộnhậnvàngônngữtrongnềnvănhóatiềnbạccủachúngta.Tuynhiên,chúngtavẫncóthểlựachọncóthamgiavàonóhaykhông,vàcóthểchophépnóđiềukhiểncuộcsốngchúngtakhông.

NHỮNG NGỘ NHẬN NGUY HIỂM VỀ SỰ THIẾUTHỐN

Nhữngngộnhậnvàmêtínchỉcóthểtácđộngđếnngườinàotintưởngnó,nhưngmộtkhiđãđặtniềmtin,chúngtasẽbịyểmbùatuyệtđối,vàphảisốnghoàn toàn trong thếgiới tưởng tượngấy.Thiếu thốn làmộtđiềunóidối,nhưngtừđờinàysangđờikhác,nóđãđượctruyềnlạinhưmộtsựthậthiểnnhiên,vớisứcmạnhkhólòngcưỡnglại,đòihỏisựtuânthủtuyệtđốivàloạitrừmọinghingờhaythắcmắc.

Khi làmviệcvớinhữngngườicóhoàncảnhkinh tếhaynguồn lực rấtkhácnhau,tôinhậnrarằngcóthểlàmrõhệthốngniềmtinvàgiảđịnhnàycùngquanđiểmsốnggắnvớinó.Từđótacóthểlùixathêmmộtchút,giảiphóngbản thânkhỏivòngkiềmtỏacủanóvàmỗicánhân trongcuộcđờiriêngsẽ tự tìmhiểuđócóphải làcáchsốngđúngđắnhaykhông.Khi soichiếuvàonhữngámảnhvềsựthiếuthốn,chúngtasẽnhậnrabangộnhậncơbảnđãđiềukhiểnmốiquanhệcủachúngtavớitiền,ngăncảntatiếpxúcvớicuộcsốngthànhthậtvàtrọnvẹnhơn.

Ngộnhậnnguyhiểmthứnhất:Khôngcóđủ

Ngộnhậnphổbiếnnhấtvềsựthiếuthốnlàkhôngcóđủ.Khôngcóđủchotấtcảmọingười.Khôngphảiaicũngthànhcông.Sẽcóngườibịbỏlại.Cóquánhiềungười.Khôngcóđủthứcăn.Khôngcóđủnước.Khôngcóđủkhôngkhí.Khôngcóđủthờigian.Khôngcóđủtiền.

Khôngcóđủtrởthànhlýdokhiếnchúngtahạmìnhlàmnhữngviệcmàbản thân ta không thấy tự hào.Không có đủ dẫn đến nỗi sợ hãi thôi thúcchúngtacốgắngđểđảmbảorằngmình,vànhữngngườithânyêusẽkhôngrơivàokhốnkhó,bịgạtrangoàilề,haybỏlạiphíasau.

Mộtkhichúngtacoithếgiớicủamìnhlàthiếuhụt,toànbộnănglượngsốngcủachúngta,mọithứtanghĩ,mọiđiềutanóivàmọiviệctalàm–nhấtlàkhiliênquanđếntiền–đềulànhữngnỗlựcvượtquacảmgiácthiếuthốnnàyvànỗisợhãi thuangườikháchaybịgạt rangoài.Nhiệmvụđảmbảocuộcsốngchomìnhvànhữngngườithân,tùychúngtacoiđólàai,trởthànhmộttráchnhiệmvinhquang.Nếukhôngcóđủchotấtcảmọingườithìviệc

chămsócđượcbảnthânvàngườithân,thậmchíkhiđiềuđóảnhhưởngđếnngườikhác,dườngnhưlàđiềuđángtiếcnhưngtấtyếu,vàphầnnàohợplý.Nógiốngnhư trò chơi giànhghế của trẻ con.Khi số ghế ít hơn số ngườichơi,bạnphảichúýđểkhông thuacuộcvàđảmbảo rằngsaucuộcgiànhgiật,bạncóđượcmộtchiếcghế.Chúngtakhôngmuốntrởthànhkẻvôdụngđángthương,dovậytatranhđấuđểcóđượcnhiềuhơnnhữngngườikhác,taquyếttâmvượtlêntrướcphánquyếtđangtreolơlửngtrênđầu,mặcdùphánquyếtgìtacũngchưabiếtrõ.

Sựthiếuhụtvànỗisợhãiphảnánhtrongcáchtasống,nhữnghệthốngvà thểchế ta lậpnênđểkiểmsoátquyền tiếpcậnvớinhữngtàinguyên tacholàcógiátrịhoặchạnchế.Mỗingườiđềulàthànhviêntrongcộngđồngtoàncầu,nhưngđôikhidolosợ,chúngtađặtnhữnghammuốnvậtchấtcánhânlêntrênsứckhỏe,sựantoànvàhạnhphúccủangườikhácvàdântộckhác, chẳnghạnkhi cầndầu lửacủanướcngoài.Trongnhữngcộngđồngnhỏcủamình,chúngtađáplạinỗisợkhôngcóđủbằngcáchtạoranhữnghệ thốngưu ái bản thân ta hay loại trừngười khác tiếp cậnvới những tàinguyêncơbảnnhưnướcsạch, trườnghọc tốt,dịchvụchămsócsứckhỏephùhợp,haynhàởantoàn.Vàtrongchínhgiađìnhcủamình,khôngcóđủthúcgiụcchúng tamuanhiềuhơn lượng ta cần,hay thậmchí cả lượng tamuốn,khiếntacoitrọng,ưuáihaycầucạnhngườikhácđểđượcưuáitrêncơsởgiátrịcủahọđốivớitavềmặttiềnbạc.Cácphẩmchấtcủaconngườihọkhôngcóýnghĩagì.

Ngộnhậnnguyhiểmthứhai:Càngnhiềucàngtốt

Ngộ nhận tiếp theo là càng nhiều càng tốt. Chúng ta luôn cố gắng cóđượcnhiềuhơnlượnghiệncó.Đólàmộtphảnứnghợplýkhibạnsợrằngkhôngcóđủ,nhưngchínhsuynghĩnàyđãthúcđẩymộtthứvănhóacạnhtranhkhốcliệtđểtíchlũy,thuthập,vàthỏamãnlòngtham.Nhữngđiềunàylạikhiếntacàngthêmlosợvàtăngtốcchocuộcchạyđua.Khônggìtrongsốđókhiếncuộcsốngtrởnênđángquý.Thựctếlà,cuộcđuagiànhlấyphầnnhiều hơn đẩy chúng ta xa rời cơ hội trải nghiệm giá trị sâu sắc hơn của

những thứ ta kiếmđượchoặc đã có từ trước.Khi ăn quá nhanhhoặc quánhiều,chúngtakhôngthểthưởngthứcmùivịcủamónăn.Khiliêntụctậptrungvàothứtiếptheo–bộváytiếptheo,chiếcxetiếptheo,côngviệctiếptheo,kỳnghỉtiếptheo,lầnsửanhàtiếptheo–chúngtakhócóthểtrântrọngmónquàcủanhữngthứchúngtacótrongthìhiệntại.Trongmốiquanhệvớitiềnbạc,quanđiểmcàngnhiềucàngtốtlàmtakhôngthểsốnglýtrívàgiàucóhơnchỉbằngnhữngthứtahiệncó.

Càngnhiềucàngtốtlàmộtcuộcđuakhôngcóđiểmkếtthúcvàkhôngcóngườichiếnthắng.Nógiốngnhưvòngquaybánhxemàchúngtanhảylên,chạymảimiếtvàquênmấtcáchdừnglại.Cuốicùng,cuộcđuatrởthànhthứgâynghiện,vànhưvớimọichấtgâynghiệnkhác,bạngầnnhưkhông thểnàodừnglạichừngnàocònnằmtrongvòngkiểmsoátcủanó.Nhưngdùbạnđixađếnđâu,haynhanhđếnđâu,hayvượtquabaonhiêungười,bạnkhôngthểnàothắngcuộc.Trongámảnhvềsựthiếuthốn,ngaycảkhicóquánhiềuvẫnlàchưađủ.

Mộtngườikiếmđược40nghìnđô-lamộtnămsẽthấyrấtkhóhiểukhimộtngườikiếmđượcnămtriệuđô-lamộtnămtranhcãivềmứctrợcấpthôiviệc,vàđòiítnhấtmườilămtriệuđô-lanữa.Mộtsốngườicóđủcủacảiđểsốngbalầncuộcđờimìnhvẫnngàyđêmlolắngvềchuyệnmấttiềntrênthịtrường chứng khoán, bị cướp, hay lừa đảo, hay không có đủ khi về già.Trongcuộcsốngsungtúcvềvậtchấtcủahọ,bấtcứcảmgiácviênmãnthậtsựnàocũngdễdàngbịnhữngsợhãivàcăngthẳngtiềnbạclấnát.Tạisaonhữngngườikiếmđượchàngtriệuđô-langhĩrằnghọvẫncòncầnnhiềuhơnthế? Họ nghĩ rằng họ cần thêm bởi đó chính là một ngộ nhận phổ biến.Chúngtađềunghĩvậy,chonênhọcũngnghĩthế.Ngaycảnhữngngườicórấtnhiềucũngkhôngthểrờiđườngđua.Dùhoàncảnhkinhtếcủatarasao,cuộcrượtđuổiđểgiànhlấynhiềuhơnđòihỏisựchúý,vắtkiệtnănglượngvàhủyhoạidầncơhộihoànthiệncủata.Khichúngtatinrằngcónhiềuhơnsẽ tốthơn,chúng takhôngbaogiờđếnđích.Dùđangởđâu tavẫnkhôngbaogiờcóđủbởilúcnàocónhiềuhơncũngtốthơn.Nhữngngườitheođuổi

quanđiểmnày,dùýthứchayvôthức,vàaitrongchúngtacũngcómộtphầntrongđó,buộcphảisốngcuộcđờidangdở.Họđánhmấtkhảnăngdừnglại.Dođó,trongnềnvănhóathiếuthốnnày,ngaycảnhữngngườicórấtnhiềucũngkhôngthểdừngcuộcchơi.

Quanđiểmcàngnhiềucàngtốtcònkhiếnchúngtalạclốisâuhơnnữa.Nókhiếntađịnhnghĩabảnthânquathànhcôngvềtiềnbạcvànhữngthànhtíchbênngoài.Chúngtađánhgiángườikháccăncứvàoviệchọcónhữnggìvàcónhiềuchừngnào.Tabỏquanhữngmónquàtâmhồnkhôngđođếmđượcmàhọmangđếnchocuộcsống.Tấtcảnhữngbàihọc tinh thầnđềudạychúng tanhìnsâuvàobản thânđể tìm thấysựviênmãn tahằngkhaokhát,nhưngcuộcđuakhôngchotacóthờigianvàkhônggiantinhthầnnhìnlạinội tâmmình.Khi laovàocuộcđua tìmkiếmnhiều thêm,chúng tabỏquasựhoànthiệnvàđầyđủcósẵn,đangchờđượckhámphátrongbảnthân.Khicốgắngtănggiátrịtàisảncủamình,tadầnxacáchcơhộikhámphávàđàosâugiátrịtựthân.

Niềm tin rằng chúng ta phải sở hữu, và phải sở hữu nhiều hơn ngườikhác,công tykháchoặcđấtnướckhác lànguyênnhânphíasau tình trạngbạo lực, chiến tranh, thamnhũngvàbóc lột trên tráiđất.Trong tình trạngthiếuthốn,chúngtatinrằngmìnhphảicóthêm,thêmdầu, thêmđất, thêmsứcmạnhquânsự, thêmthịphần, thêmlợinhuận, thêmcổphiếu, thêmtàisản, thêm sứcmạnh, thêm tiền.Khi nỗ lực giành lấy nhiều hơn, chúng tathườngtheođuổimụcđíchcủamìnhbằngmọigiá,ngaycảkhiphảihủydiệtcảmộthaynhiềunềnvănhóavàdântộc.

Liệunhữngđấtnướckháccócầnđồănnhanh,côngviêngiảitrí,thuốclá Mỹ không, hay chính những công ty Mỹ đã khôn ngoan mở rộng thịtrườngraphạmviquốctếnhằmtănglợinhuậnbấtchấpảnhhưởnghọcóthểgâyrachonềnvănhóa,nôngnghiệp,kinhtế,sứckhỏecủacáccộngđồngsởtại, thậmchíngaycảkhicónhữngcuộcphảnđối rộngrãichống lạisựcómặtcủahọ?

Liệuchúngtacócần,haythậtsựmuốnnhữngthứphụcsứccầukỳ,máy

móccaocấpmàchúngtamangvềnhàsaucácchuyếnđimuasắmkhông,hayđóchỉlàphútbốcđồngnhấtthờiđáplạitiếnggọicủanềnvănhóatiêudùngvàsựcámdỗđềuđặnđầytínhtoáncủacácquảngcáothờitrang,thựcphẩmvàsảnphẩm tiêudùng?Liệuđứabénăm tuổicầnnhữnggìđểcảmthấyđượcyêuthương,ngoàivàimónquàchọnlựakỹcàng?Thậtrachúngtađangphụcvụ lợi íchcủaaikhi traocho trẻconnhiềuhơn lượngchúngcầnhaycóthểtrântrọng?

Khitamặcsứckiếmthêmkhôngmộtchútlưỡnglự,nóđãtiếpsứcduytrìmộtnềnkinhtế,vănhóavàlốisốngthiếubềnvững;đóchínhlànhữngthứ sẽ khiến ta phải thất vọng, khi chúng chặn đường chúng ta đến vớinhữngkhíacạnhsâusắchơn,ýnghĩahơncủacuộcsốngvàcủabảnthânta.

Ngộnhậnnguyhiểmthứba:Đólàlẽtấtnhiên

Ngộnhậnnguyhiểmthứbachínhlàsuynghĩđólàlẽtấtnhiên,vàkhôngthểnàokhácđược.Khôngcóđủchomọingười,cócàngnhiềuchắcchắnlàcàngtốt,vànhữngngườicónhiềuhơnchẳngbaogiờlàchúngta.Cuộcchơithật không công bằng, nhưng chúng ta vẫn cần tham gia, bởi đó là lẽ tấtnhiên.Thếgiớinàythậttuyệtvọng,vôích,bấtcông,vàchúngtakhôngbaogiờcóthểthoátkhỏivòngvâycủacáibẫyđãsậpxuống.

Đólàlẽtấtnhiênchỉlàmộtngộnhận,nhưngcólẽảnhhưởngcủanólạimạnhmẽ hơn cả, bởi vì bao giờ người ta cũng có thể viện dẫn các ví dụchứngminh chonó.Khimột điều gì đó đã tồn tại trong thời gian dài, vànhữngtruyềnthống,giảđịnhhoặcthóiquenđãtạoralớpvỏbọckhiếnnódịứng với thay đổi, một điều có vẻ tất nhiên và logic đó là nó sẽ mãi giữnguyênnhưnólúcnày.Chínhtạivịtríđóvàthờiđiểmđó,sựmùquáng,bịđộng,umê,vàbêndướitấtcảlàsựcamchịu,ănsâuvàocuộcsốngchúngta.Camchịukhiếntathấytuyệtvọng,vôdụngvàhoàinghi.Nócũngkhiếnta trở nên bàngquan, thậmchí cho đến phút cuối, khi thiếu thốnvật chấtđượcviệnlàmlýdogiảithíchvìsaotakhôngthựchiệnquyếttâmvàcốnghiếnnhữngthứtavốncó–thờigian,sứclựcvàsứcsángtạo–đểthayđổicuộcsống.Nókhiếntangừngchấtvấnmìnhđãthỏahiệpvớibảnthânhay

bóc lột người khác đến mức nào để kiếm được tiền trong công việc, sựnghiệp,mốiquanhệcánhânhaycơhộikinhdoanh.

Đólàlẽtấtnhiênbiệnhộcholòngtham,địnhkiến,sựtrìtrệtrongmốiquanhệcủachúngtavớitiềnvàvớiphầncònlạicủanhânloại.Trongnhiềuthếhệ,nóbảovệnạnbuônbánnôlệtạiMỹthờikỳđầu,giúpsốđôngđượchưởngưuđãicóthểxâydựngnhữngtrangtrại,thànhphố,dựnglênnhữngtậpđoànkinhdoanhvàgâydựngtàisảngiađình.Rấtnhiềutrongsốđóđếnnayvẫncòntồntại.Trongnhiềuthếhệhơnthế,nóbảovệvàcủngcốnạnphânbiệtchủngtộc,phânbiệtgiớitính,phânbiệtđốixửtrongkinhtếvàxãhộicóhệthốngvàtrắngtrợn,chốnglạinhữngdântộchoặcnhómtôngiáothiểusốkhác.Tronglịchsửvàcảngàynay,nódungdưỡngviệckinhdoanhgiandốivàchocácnhàlãnhđạochínhtrịquyềnbóclộtngườikhácđểthulợitiềnbạcchobảnthân.

Trênphạmvi toàncầu,điềungộnhậnnàygiúpnhữngngười cónhiềutiềnnhấtnắmtrongtayquyềnlựctốicao,đồngthờithấymìnhđượckhuyếnkhích,đượcquyềnlàmnhưvậy.Chẳnghạn,nướcMỹchỉchiếm4%dânsốthếgiớinhưng thải ra25%lượngônhiễmdẫnđếnhiện tượng tráiđấtấmlên.TheoGeo2000,báocáomôitrườngcủaLiênhợpquốcnăm1999,việcmộtnhómthiểusốgiàumạnhtiêudùngquámứctrongkhisốđôngcưdânsốthếgiớitiếptụcchìmtrongđóinghèolàhainguyênnhânchínhcủahiệntượngthoáihóamôitrường.Trongkhiđó,cácnướcđangpháttriểnhọctậpmôhìnhkinhtếcủachâuÂuđangđitheovếtxeđổcủacácnướcnàykhiđặtquyền lựcquámức trong tay thiểu sốgiàucó, tạo ranhững thểchếvàhệthốngxãhộiưuđãihọ,khôngthểgiảiquyếttậngốcnhữngbấtcôngcốhữuvànhữnghậuquảđốivớisứckhỏe,giáodụcvàsựan toàncủa tấtcảmọingười,ngaycảtrongcácxãhộidânchủ.

Chúng ta nói rằng ta rất buồnkhi chứngkiếnnhữngbất côngnhư thếtrênthếgiới,nhưngdườngnhưvấnđềbắtrễsâuxađếnnỗikhôngthểphábỏ.Chúngtalạinạpmìnhcholýdođiềuđólàtấtyếu,thừanhậnrằngchúngtabất lựcvàkhôngthểthayđổiđiềugì.Cùnglúcđó,chúngtađãchốibỏ

chính tiềmnăng conngười củamình, vàkhảnăng cốnghiến chomột thếgiớithịnhvượng,côngbằngvàlànhmạnh.

Điều đó là tất yếu làmột trong những thử thách khó khăn nhất khi tamuốnchuyểnbiếnmốiquanhệvớitiềnbạc,bởivìnếukhôngthểtừbỏcuộcrượtđuổi,rũbỏcảmgiácbấtlựcvàhoàinghidocuộcđuađótạora,chúngtalạiđivàongõcụt.Nếubạnkhôngsẵnsàngđốimặt,rấtkhóđểloạibỏcáicáchsuynghĩđãkhiến tabế tắc.Chúng taphảisẵnsàng từbỏquanđiểmviệcđólàđiềutấtyếu,dùchỉtrongmộtkhoảnhkhắc,đểxemxétcócơmaynàonókhôngphảilàđiềutấtyếu,haytấtyếulànókhôngnhưvậy.Chúngtahoàntoàncóthểlựachọnhànhđộngthếnàovàbiếnđổihoàncảnhrasao.

NHỮNG "ÁN CHUNG THÂN" HẠN CHẾ KHẢNĂNG CỦA CHÚNG TA

Trongbấtcứnềnvănhóanào,truyệnthầnthoạiluônmangtheonhữngbàihọcđạođức,vàcâuchuyệnthầnthoạivềsựthiếuthốnđãđểlạinhữngniềmtintruyềntừđờinàysangđờikhác,những"ánchungthân"màchúngtacoilàtrítuệdângianhaysựthậtcánhân.Khitôicònnhỏ,bàtôithườngkhuyên các cháu: "Hãy cưới người cónhiều tiền rồi tìnhyêu sẽ đến sau".Chúng tôi thường bật cười khi bà nói vậy, còn bà sẽ cười và nháy mắt,nhưngthậtsựbàtinnhưvậy.Đócũnglàđiềubàđãlàm.Khibàkếthônvàokhoảngnăm1900,bàđãcướingườiđànônggiàucónhấtđếnvớibà,vàsauđóhọccáchyêuông.Bàmuốntruyềnlạilờikhuyênnàychochúngtôi.Mặcdùchúngtôicườikhinghebànói,nhữnglờiấyvẫnghimlại trongtâmtríchúngtôi.Tấtcảcáccháugáicủabàvềsauđềuphảicốgắngđểthoátkhỏinhữngniềmtinấytrongcuộcđờinếumuốntựdolựachọnngườiyêuquanhữngphẩmchấtđẹpđẽhơnsốtiềnmặtcủacácchàng.

Trongámảnhvàngộnhậnvềsựthiếuthốn,mỗingườiđềuphảivậtlộnvớiánchungthâncủamìnhvớitiền.Đôikhinóhiệnlêntrướcchúngtaquanhữnglờikhuyêngiảndị:Đừngtiêulạmvàotiềnvốn.Nếuphảibậntâmđến

giácả,ắthẳnbạnsẽkhôngthểchitrảđược.Tiềnkhôngphảilàđồvật.Nóichuyệnvềtiềnlàkhônglịchsự.Đôikhingườitacầnphảitiêutiềnvốnthậtýnghĩa;coigiácảlàvấnđềnguyêntắcngaycảkhibạncóthừađểtrả;thẳngthắnvàcởimởvềnhữngvấnđềtiềnbạcthayvìmơhồhayquáthậntrọng.

Nhữngbảnánchungthânkhácthuộcvềcánhân,dochínhcánhântạora,vàđượcthểhiệnquacảnhữnghànhviýthứcvàvôthứcliênquanđếntiền.Trongthờikỳđầucủasựnghiệplàmchuyêngiagâyquỹ,tôihầunhưlàmviệctrêncơsởtựnguyện,vàchỉthấythoảimáikhiđixintiềnchongườikhác. Trong cuộc sống riêng, tôi bằng lòng với việc để chồng cáng đánggánhnặngtàichính,giảiphóngchotôikhỏitráchnhiệmkhókhănđó.Tuynhiên,theothờigian,tôinhậnranhữngbàihọcbấtngờcùngnhữngbảnánchungthântôiđangtạoravàhạnchếcuộcsốngcủachínhmình.Đólàtôikhôngthểmongkiếmsốngđượcbằngcôngviệccủamình,vàtôikhôngphảilàmộtthànhviênđúngnghĩa,tráchnhiệmvàhữuíchtrongđờisốngvậtchấtcủagiađìnhmình.Tôisẽvẫncốnghiếnthờigianvàsứclựccủamìnhkhôngtoan tính, tôi cũng vẫn đặt niềm tin vào chồng tôi trong vấn đề tài chính,nhưngtôicũngđãcởimởhơn,vàhọccáchtrảinghiệmsựhàilòngkhikiếmtiềnvàquảnlýtiềnbạccótráchnhiệmhơn.Đóthậtsựlàmộtmốctrưởngthànhđốivớitôi,mộtbướctiếngầnhơnđếnmốiquanhệtrungthựchơnvớitiền.

Có thể bạn cũng thấy những bản án chung thân đó có phần nào quenthuộc.Cóthểbạnđãphảilàmviệcvìtiềntronggầnhếtcuộcđời,nhưngvẫndodựkhiđềnghịtănglươngdùbạnbiếtmìnhhoàntoànxứngđáng.Cóthểbạnđãbằnglòngvớicôngviệckhôngtriểnvọngthayvìdànhthờigianvàsứclựctìmkiếmmộtcôngviệcmớihoặchọctậpđểlàmcôngviệckhác.Cóthểbạnđượcmộtkhoảnthừakế,vàbạncảmthấycóquyềnđốivớitàisảngiađình,hoặccóthểbạnthấytộilỗi.Cóthểbạntránhtínhtoánsổséchoặctrảcáchóađơnbởivìsựthậtrànhrànhcủanhữngconsốđónóilênnhữngđiềubạnkhôngmuốnnghe.Có thểbạnngạikhẳngđịnhmìnhvề tiềnbạctrongmộtmốiquanhệ,bởivìbạnsợnhữnghậuquảcó thểxảyra;có thể

nhữngnỗisợvềtàichínhhoàntoànngăncảnbạnkhẳngđịnhmình.

Hầuhết cácbảnánchung thângắnvới tiền là sảnphẩmcủa thứngônngữhạnhẹpcủasựthiếuthốntrongnềnvănhóacủachúngta.Tronglốinóiđó,từ"thànhcông"ámchỉmộtngườikiếmđượcrấtnhiềutiền.Mộtdoanhnhânthànhđạtđơngiảnlàmộtngườibiếtkiếmtiền.Đánhgiáđókhônghềtínhđếnchất lượngsảnphẩm,nơi làmviệc, thùlaochocôngnhân,phongcáchquảnlý,hayhoạtđộnghỗtrợvàđónggópchocộngđồngcủacôngty.Trongngônngữcủasựthiếuthốn,nhữngdoanhnhâncóthểtạoralợinhuậnlớnnhờbóclộthaypháttriểnkinhdoanhkhôngbềnvữngvẫnđượccoilà"thành công" hơn những người như giáo viên hay công chức nhà nước,những người thu nhập ít hơn nhưng đã làm việc để biến cộng đồng củachúngtathànhmộtnơivănminh,đầyquantâmvàthươngyêuđểsốngvàlàmviệc.

Từ"giàucó"banđầucónguồngốctừtừ"hạnhphúc",ámchỉcảnhữngkhoảntiềnlớnvàcuộcsốngdồidào,mãnnguyện.Tráilại,cóquánhiềutiềnthườngtạođiềukiệncholòngtựcaovàsựcôlậpngăncảnngườitatiếpcậnvớisựgiàucóthậtsựkhihọkếtnốivàgiaotiếpvớinhau.

Nghèo và cái nghèo mô tả những hoàn cảnh và môi trường kinh tế,nhưngnhữngtừnàylạithườngxuyênđượcsửdụngđểhạthấpnhânphẩmvàtiềmnăngcủanhữngngườicóíttiền.

Bảnán"nghệsĩchếtđói"khiếnchúngtachấpnhậnsựthậtrằngócsángtạobịđánhgiáthấptrongxãhội.Nócóýnóirằngnhữngngườikiếmsốngbằngkhảnăngsángtạođượctrảlươngrấtthấp,vànhữngngườikhácđượcquyềnbóclộthaylừađảotiềnbạccủahọvàđánhgiá thấphọvềmặtconngười.

Nhữngbảnánchungthângắnvớisựthiếuthốnnhưvậychỉlàsảnphẩmcủathứngônngữđãgắnchặtvàosuynghĩcủachúngta.Khiđó,chúngcủngcốnhữngngộnhậnvềsựthiếuthốnvàtraochotiềnbạcsứcmạnhhủydiệtkhủngkhiếp.Thôngđiệpcủacácphươngtiệntruyềnthông,quảngcáo,tiếp

thị, củabốmẹ,ôngbà,củabạnbè trànngậpcuộcsốngcủachúng ta,gắnchặtvàbắtrễsâuvàotâmtríchúngta,khiếnta tinrằngkhôngcóđủ,bạnphảigiànhlấychomình,càngnhiềucàngtốt,vàbạnbuộcphảithamdựtròchơi.

BUCKMINSTER FULLER VÀ THẾ GIỚI BẠN - VÀ -TÔI

Chínhkhinỗ lựcvàquyết tâm thanh toánnạnđói, tôibắtđầunhận ratoànbộcấutrúccủasựthiếuthốn,nhữngngộnhận,ngônngữvàánchungthânphổbiếncủanó.Tôicũngnhậnracáchnóngấmvàocuộcđờitôi,cũngnhưcuộcsốngcủabạnbèvàgiađìnhtôi,nhữngcộngsựcủatôiởcácnướcnghèonhưBangladeshvàgiàunhưPháp,AnhhayMỹ.Trongmộtdịpđặcbiệt,tôiđãchạmđếnmộtbướcngoặttrongđờikhiđượcnghebàigiảngcủamộtnhàdựđoántươnglaitheochủnghĩanhânvănvĩđại,R.Buckminster(còn gọi là "Bucky") Fuller. Trong những năm 1970, Bucky đã đi thuyếtgiảngởnhiềunơivềnhữngngộnhận trongkhoahọccơbảnđãngăncảnchúngtacócáinhìnchínhxácvềthếgiớivàkhảnăngnuôisốngcuộcđờisungtúcchotấtcảchúngta.

Sauđó,Buckytrởthànhngườibạnvàcốvấntincậycủatôi,nhưnglầnđầutiênđếnngheôngthuyếtgiảng,tôichỉbiếtrằngônglàmộttàinănggâynhiềutranhcãi–mộtnhàthiếtkế,kỹsưkiêmkiếntrúcsư–vàôngđangđithuyếttrìnhởnhiềunơitrênthếgiớiloạtbàivềIntegrityDays(NhữngngàyChính trực). Tôi tự nguyện đến dự một buổi nói chuyện của ông ở SanFrancisco. Trongmột thính phòng chứa được chừng hai nghìn người, tôingồiởhàngthứhaitừdướilên,quansátngườiđànôngnhỏbé,cótàihùngbiệnvàđầynănglượngnàydiễnthuyếthàohùngtrênsânkhấunhữnghiểubiết và khám phá của ông về cách thức hoạt động của thế giới.Những ýtưởngcủaôngkhôngchỉgâyhàohứngvàcótínhkíchthíchmàđốivớitôi,nócòncósứcmạnhthayđổihoàntoàn.

Tôibịcuốnhútvàobàinóichuyệnvànhữngđiềuđặcbiệtông tạo ra.Trongđóđiềulàmthayđổicuộcđờitôicólẽlàkhiôngnói:tronghàngthếkỷ,thậmchíhàngnghìnnăm,chúngtađãsốngvớiniềmtinrằngkhôngcóđủchotấtcảmọingười,vàchúngtaphảichiếnđấuvàgiànhgiậtđểthuthậpnhữngtàinguyênđóchomình.Cólẽđiềuđóđãđúngvàomộtthờiđiểmnàođó,hoặccũngcóthểchưabaogiờnhưvậy.Nhưngtạithờiđiểmđótronglịchsử–vàonhữngnăm1970–chúngtacókhảnănglàmđượcnhiềuhơnrấtnhiềumàchỉcầnsửdụngrấtíttàinguyên.Xéttrênphạmvicộngđồngloàingườichúngtarõràngđãđạtđếnmứccóthểđápứngđủ,thậmchíthừanhucầuđểtấtcảmọingườiởmọinơiđềuđượcsốngmộtcuộcđờilànhmạnhvàcóích.Khoảnhkhắcđóđạidiệnchomộtmốckỳdiệutrongsựpháttriểncủanềnvănminhvànhânloại.

Ôngcòntuyênbốdùđólàlúcconngườinhậnthứcđượcsựthậtcósẵn,hay đó là bước đột phá của các nền vănminh, cách hiểu nào cũng khẳngđịnhtầmquantrọngđặcbiệtcủagiâyphútđótrongquátrìnhtiếnhóa,bởinóđồngnghĩavớiviệcchúngtacóthểrờibỏthếgiớibạn-hoặc-tôi,nơichỉmộttronghaitacóthểtồntại,taphảichiếnđấu,cạnhtranhvớinhauđểtìmrakẻ thắng–đểđếnvới thếgiớibạn-và-tôi,nơi tấtcảchúng tađều thànhngườichiến thắng.Trong thếgiớiđó, tất cảchúng tacóđủ thứcăn,nướcuống,đấtđai,nhàở,cóđủtấtcảnhữngthứcơbảnđểsốngmộtcuộcđờicóíchvàmãnnguyện.

Cộtmốcnàyđãđộtngộtthayđổitròchơi,vàtheoôngtiênđoánsẽcần50năm,đểchúng tacó thểđiềuchỉnhchophùhợpvàchuyển từmôhìnhbạn-hoặc-tôisangmôhìnhbạn-và-tôi,môhìnhámchỉrằngthếgiớiđủchỗchotấtcảmọingười,vàkhôngaihaycáigìbịgạtrangoàicả.Ôngtuyênbốhệ thống tiền tệ và tài nguyên tài chính của chúng ta cũng cần được điềuchỉnhđểphảnánhsựthậtđó.Chúngtasẽcầnhàngchụcnămđểhoànthànhnhiệmvụđó,nhưngnếuvàkhiđếnđích,chúngtasẽbắtđầumộtthờikỳvàmộtthếgiớimàcáchchúngtanhậnthức,suynghĩvềbảnthânvàthếgiớitađangsốngsẽđượcbiếnđổisâusắcđếnmứchầunhưkhôngthểnhậnra.

Tuyênbốđó, tầmnhìnkhácthườngđóvàsựpháthiệntiềmnăngthayđổichínhcơsởcủamốiquanhệgiữachúngtavớinhauđãhoàntoànthuhúttôi.Nóđảo lộnhoàn toàn thếgiớicủa tôi.Tôinhớđãngồiyên lặng trongnướcmắt,nghĩvềnhữnghàmýtronglờinóicủaông.Tôiđãnghĩđâykhôngchỉ làmộtý tưởng thúvị trongmộtbàiphátbiểuuyênbác.Đó làkhoảnhkhắcnhậnthứcsâusắcvàtinhtếvềmộtđiềugìđó.Tôiđãthầmbiếtđếnnótrong trái tim từ lâu,vàchínhôngđangcất tiếngnóivềnó,mộtnhàkhoahọcđược tônsùng,mộtnhàdựđoán tương lai,ngườicókiến thứcvàkhảnăng, và người đã tiến hành nhiều nghiên cứu để củng cố suy nghĩ đó.Khoảngkhắcnhậnthứcđómãiởlạibêntôi.

HồiđóBuckycũngđanglàmviệcdựatrênmộtthếgiớiquanđangdầnthayđổi,bắtđầuhìnhthànhsauchuyếnbaycóngườiláiđầutiênđápxuốngmặt trăngcủaphihànhđoàn tàuApollo11vàomùahènăm1969.NhữngbứcảnhlịchsửngoạnmụcchụpTráiđấttừmặttrăngchophéploàingườilầnđầutiênnhìnthấytrọnvẹnhànhtinhcủamình,toànbộ"phithuyềnTráiđất"nhưcáchnóicủaBucky.Khoảnhkhắcđó,chúngtarờikhỏivịtrílàmộtphầncủahệthống,vàlùirađủxađểcóthểnhìnTráiđấtnhưmộttổngthể.Chúngtacóthểthấysựmỏngmanh,vẻđẹp,sựhoànchỉnhvàtrọnvẹntuyệtđốicủanó.Tôidámnóirằngđólàkhởiđầucủamộtxãhộitoàncầu,nhậnthứctoàncầu,nhânloạitoàncầu,vàtừđó,nhậnthứcvềnguồntàinguyêncó hạn nhưng đủ dùng của hành tinh đó cho mọi sự sống trên đó – conngười,câycốivàđộngvật–trởthànhmộtsựthậthoàntoàncóthểđốivớitôi.

Chínhtừquanđiểmnàyvềcộngđồngtoàncầu,hiểubiếtvàcảmhứngtừBuckymàtôiđãthamgiavàocôngviệcxóabỏnạnđói.

ĐIỀU BÍ ẨN SAU CÁI ĐÓI VÀ CUỘC CHIẾN VỚICÁI THIẾU

Cáiđóivàcáithiếudườngnhưcómốiliênhệrõràngvàkhôngthểlay

chuyểnđược.Saotôicóthểlàmviệchếtmìnhtrongnhữngcảnhthiếuthốncảthứcănvànướcuống,màvẫnkhăngkhăngrằngthiếuchỉlàlờinóidối?Tôichỉcóthểnóichínhhiệnthựcphũphàngvàđầyngạcnhiênmàtôitrảinghiệmđã thúc đẩy tôi đưa tầm nhìn củamình vượt quá những thứ ngaytrướcmắt.Tôiđãnỗlựcđểhiểubikịchcủanạnđói.Nókhôngphảimộtthứbệnhdịchbíẩn.Nókhôngphảidođộtbiếngenhaymột thế lực tựnhiên.Chúng ta biết cần phải làm gì khimột đứa trẻ bị đói. Chúng ta biếtmộtngườiđangchếtđóicầngì.Họcầnthứcăn.Trongbứctranhtổngthểvềtàinguyênthếgiớikhôngcóchitiếtnàogiúptôihiểutạisao1/5nhânloạibịđóivàthiếuăn.Thếgiớitrànngậpthứcăn.Hiệnnay,trênthếgiớichúngtacóquáđủthứcănchomỗingườiđượcănthêmnhiềulần.Ngườitalãngphíởkhắpnơi.Tạimộtsốnước,kểcảMỹ,ngườitatrảtiềnchonôngdânđểhọngừngtrồngtrọt.Giasúcnuôilấythịt tiêuthụnhiềutàinguyênhơnlượngnhữngngườiđóicầnđểthoátđói.

Năm1977khi tôimới bắt đầu làmviệc trongDự ánXóađói, tôi chorằngcóngườiđóibởivìngườitakhôngcóđủthứcăn.Nếuchúngtamangthứcănđếnchohọ,vấnđềsẽđượcgiảiquyết.Lậpluậncóvẻhợplý.Nhưngnếunguồnthựcphẩmcủathếgiớinắmgiữgiảiphápchonhữngngườiđói,điềugìcóthểgiảithíchchonhữngconsốthốngkêvàthựctếvềcáiđóihiểnhiệnbướngbỉnh,bikịchnhưkhôngthểgiảiquyếtđược.Tạisaothếgiớicóthừathứcănchomọingườimàmỗingày41.000người,phầnlớntrongsốđólàtrẻemdướinămtuổi,chếtvìđóivàcácnguyênnhânliênquanđếnđói?

Liệucóphảivìkhôngaiquantâm?Khinhữngđứatrẻđóikhátkêugàođòithứcăn,chúngkhôngkêugàovớitưcáchngườiBangladesh,ngườiItaliahayngườinghèocùngthànhphốvớita.Chúnglêntiếngvớitưcáchlàconngười,vàchínhbởilòngnhânđạo,chúngtacầnphảihànhđộng.Cóphảivìchúngtakhôngthểnghethấytiếngkêucứuđó,nênkhôngthểđáplạinhưmột thành viên biết quan tâm trong gia đình nhân loại? Tại sao có nhiềungườigiảmù,giảđiếctrướctiếngkêucủađứatrẻ,vàchỉkhưkhưquantâmđếnnhữngngười"củamình"–thậmchíkhichúngtađãcóthừađểchucấp

chonhữngngười"củamình"vàcảnhữngngườikhácnữa?

Nhưngnếu lòngquan tâmchính làgiảipháp, tại saonhữngđợtquyêngópthựcphẩmvàtiềntrênquymôlớncủamộtsốngườikhôngmangđếnmộtgiảipháplâudài?

Cóphảivấnđềnằmởkhókhăntrongphânphối?VậythìtạisaođồuốngcógacủaMỹcóthểtiếpcậntừngngườitrêntráiđất,chỉcáchmộttầmtay?

Cóphảitạivấnđềhậucần?VậythìtạisaonhữngquốcgiahùngmạnhnhưMỹcóthểtrangbịhậucầnđểchuyểntênlửavàbomchínhxácđếnmọimụctiêuquânsựdùnóởnơinàotrênthếgiới?

Cóphảitạichínhtrị?Cóphảitạichúngtađanghivàíchkỷđếnnỗiđểmặc đứa trẻ chết đói bởi những người lớn chúng ta bất đồng về lý tưởngchínhtrịhaykinhtế?

Điềugìđãkhiếntanghethấytiếngkêucứumàvẫnkhôngđáplạihiệuquả?

Càngtiếpxúcnhiềuvớinhữngngườiđóivànhữngngườilàmviệchayủnghộtiềnđểgiúpđỡhọ,tôicàngnhậnranguyênnhâncủanạnđóikhôngphảichỉlàthiếuthứcăn.Nguồngốccủanạnđóisâuxavàcơbảnhơnthế,bởivìkhibạnmangthứcăntừđiểmAđếnđiểmB,tuycóthểgiúpđỡnhiềungười trongmộtkhoảng thờigian, thực rabạnkhônggiảiquyếtđượcnạnđói.

Lịchsửđãdạychúngtabàihọcđó.LànsóngviệntrợchoEthiopianăm1985đãgiúpnhiềungườicócáiăntrongmộtthờigiannhưngkhôngthểgiảiquyếtnạnđóicủađấtnướcđó.Ethiopiatiếptụclàmộtđấtnướcđóinghèo.ThựcphẩmviệntrợchuyểnđếnSomaliakhinướcnàygặpkhủnghoảngnăm1993 và 1994 giúp đượcmột số người nhưng thực tế chỉ làm trầm trọngthêmtìnhtrạngbạolựcvàthamnhũngđanghoànhhành.Tươngtự,nguồnviệntrợchoBiafratrongchiếntranh,vàchoCampuchiatrongcuộckhủnghoảng, bản thân hỗ trợ ấy không có gì xấu, một số người được giúp đỡ,nhưngnókhôngthểgiảiquyếttậngốcnạnđóidaidẳngtriềnmiên.

Hếtlầnnàyđếnlầnkháctớimứcthànhthônglệ,trongnhữngđợtủnghộquymôlớnnhưthế,nguồnthựcphẩmviệntrợbịnhữngkẻmôigiớixấuxanhưngcóthếlựcđánhcắpvàbánlại.Chúnglàmgiàunhờlòngthamvànạnhốilộlantràntrêncácđấtnướckiệtquệvìchiếntranh.Bêncạnhđó,lượngthựcphẩmkhổnglồtrànvàothịtrườnglàmgiảmgiácả,khiếnnhữngngườinôngdânbảnđịacókhảnăngtrồngtrọtkhôngthểbánđượcnôngsảnbởithựcphẩmmiễnphíởkhắpnơi–ítnhấttrongmộtkhoảngthờigian,chođếnkhi cuộc tranh cướp để tích trữ và kiểm soát nguồn thực phẩm đó lắngxuống.Khôngnhữngkhôngthểgiảiquyếtvấnđề,vòngluẩnquẩncủaviệntrợ,thamnhũng,thịtrườngkhủnghoảng,vànhữngkhoảnđầutưtaihạivàonông nghiệp trở thành một phần của vấn đề. Nó tiếp tục duy trì nhữngnguyênnhângốcrễcủacơnkhủnghoảng.

Cuốicùng,ảnhhưởngxãhộicủahìnhthứcviệntrợquymôlớnnàylànhữngngườiđượcnhận,thậmchínhữngngườichỉđượcmộtphầnnàođó,càngtrởnênkhốnkhó,nghèonànhơntrướckia.Họcảmthấyyếuđuốivàvôvọngbởithấymìnhkhôngthểchucấpchobảnthân,phảingửataynhậnđồtrợcấpvàchịuơnngườingoàiđãcứuhọkhỏicảnhtúngquẫnhếtlầnnàyđếnlầnkhác.Họthấymìnhgiảmgiátrịvàyếuđuốiđi.Viễncảnhtựcungcấpđượcchomìnhthườngbịcắtđứtvàthunhỏlạibởinhữngviệchọbuộcphảilàmnếumuốnchạmđượctayvàothựcphẩm"chokhông".Hếtlầnnàyđến lần khác, khi tiền hay đồ viện trợ tràn đến các cộng đồng thông quanhữnghệthốngvốndựatrênnhữnggiảđịnhvềsựthiếuthốn,khảnănggiảmnhẹchỉnhấtthời,vànhữngngườiởcảhaiphíacho–nhậnđềuthấymìnhvôdụng.

Tôi trăntrởvớicâuhỏiđótronghàngnămtrờikhirasứckêugọimọingườithamgiathanhtoánnạnđóivàtìmkiếmnhữnggiảiphápổnđịnhchobikịchvẫnđangtiếpdiễn.Khitôitìmhiểunhữngniềmtincơbảncủamọingườiởhầuhếtmọinơi–mọihệthống,thểchế,mọiquanđiểm,baogồmcảnhữngngườiđangchịuđói–tôinhậnrarằngcónhữnggiảđịnhcơbảnđãtriệttiêugầnnhưtấtcảnỗlựcgiảiquyếtvấnđề.Tấtcảđềucóthểđượcquy

vềnhữngngộnhậnvàámảnhvềsựthiếuthốn.

Dùhoàncảnhkinhtếcủachúngtarasao:

Khi chúng ta tin rằngkhông cóđủ, rằng các tài nguyên là khanhiếm,chúngtachấpnhậnviệccóngườigiànhđượcnhữngthứhọcầnvàcóngườikhông.Từđó,chúngtahợplýhóaviệcmộtsốngườiphảichịusốphậnkhókhănhơn.

Khichúngtatinrằngcàngcónhiềucàngtốt,vàđánhđồngviệccónhiềutiềnhơnvớiviệccónhiềuphẩmchấthơn–thôngminhhơn,haycónănglựchơn–nhữngngườinhậnđượcít tàinguyênhơnbịcoilàkémthôngminh,kémtàinăng,thậmchíkémgiátrị.Chúngtacảmthấychúngtađượcphépcoithườnghọ.

Khichúngtatinrằngđólàđiềutấtyếu,chúngtathừanhậnsựvôvọng.Chúng ta tin rằng không thể giải quyết được vấn đề.Chúng ta chấp nhậnrằngtronggiađìnhnhânloại,cảnhữngngườicónhiều lẫnnhữngkẻcó ítđều không có đủ tiền, thức ăn hay trí thôngminhvà tài nguyênđể tạo ranhữnggiảipháplâudài.

Bằngcáchtháchthứcnhữnggiảđịnhvềnạnđóivàviệntrợthựcphẩmmộtcáchhệthống,DựánXóađóiđãvénlênbứcmàncủanhữngngộnhậnvềsựthiếuthốn,mởranhữngkhámphámớivàkhảnăngmới.CuốicùngDựánđãđónggópđángkểtrongcôngtácthanhtoánnạnđóibằngcáchtạođiềukiệnđểconngườitựđứngdậytrênđôichâncủamình.Trongmọihoàncảnh,đốivớicáccánhâncũngnhưđôngđảomọingười,khámphálờinóidối và ngộ nhận về sự thiếu thốn là bước đầu tiên và mạnh mẽ nhất đểchuyểnmìnhtừtuyệtvọngvàcamchịuthànhđộclậpvàtựlực.

Chúngtathườngtriếtlývềnhữngthắcmắclớnkhônglờiđáptrongcuộcsống.Đãđến lúc chúng taquan tâmđếnnhữngcâu trả lời khôngđượcaithắcmắc.Vàcâu trả lời lớnnhất,đượcchấpnhận rộng rãinhất trongnềnvănhóacủachúngtalàmốiquanhệcủachúngtavớitiền.Chínhđólànơichúngtagìngiữngọnlửavàngộnhậnvềsựthiếuthốnvớimộtcáigiárất

đắt.

Chương 4:

SỰ ĐẦY ĐỦ: SỰ THẬT ĐÁNG NGẠC NHIÊN

Khi bạn ngừng cố gắng kiếm thêm những thứ bạn không thật sự cần,nhữngđại dươngnăng lượng sẽ đượcgiải phóng.Bạn sẽ có thể tạo ra sựkhácbiệtbằngnhữngthứbạncó.Khibạntạorasựkhácbiệtbằngnhữngthứbạncó,nósẽmởrộngra.

Đã gần mười năm trôi qua kể từ lần đầu tôi gặp gỡ những thổ dânAchuarởEcuadornhưngtôivẫnnhớrõkỷniệmđó−mộttrảinghiệmhoàntoànkhácsovớilầntôichạmtráncáiđóivàcáinghèoởẤnĐộ.TrongkhurừngnhiệtđớibênnhữngngườiAchuar,tôigặpnhữngngườisốngsungtúctựnhiên.Họsốngsungtúcmàkhôngphảichiếnthắngtrongcuộcchơikinhtếkhốcliệtnào.Họsốngsungtúcmàkhôngcầnlàmaiđóchịuthiệt thòi.Họkhôngđánhbạiaitrongchuyệngìcả.Họsốngsungtúctheocáchhọởbênnhau,sốngthốngnhấtvớinhữngluậtlệbấtbiếncủathếgiớitựnhiên,nhữngluậtlệtốicaotácđộnglêntấtcảchúngta.

Nềnvănhóacủahọkhôngcóbóngdángcủatiền.Tiềnlàvậtthểlạhọchỉgặplầnđầukhihọrakhỏikhurừng.Đốivớihọ,đólàthứvậtthểkỳcục,chỉmangtínhbổsung,khôngphảilàmộtphầncuộcsốnghàngngàyhaysuynghĩcủahọ.Mặcdùkhôngcótiền,khôngcósởhữu,khôngcótíchlũycủacải,vàkhôngcóbấtcứtiệnnghinàocủacuộcsốngphươngTâynhưchúngta, họ vẫn không hề thấy thiếu thốn, không lo sợ về chuyện không có đủnhữngthứhọcần.Họkhôngchạyđuađểcónhiềuhơn,khôngcamchịuhaytin rằnghọđang sốngcuộcđờikémhơnngườikhác.Họđã sống (vàvẫnđangsống),trảinghiệmvàthểhiệnsựđầyđủ.Thayvìtìmkiếmnhiềuhơn,họtrântrọngvàquảnlýcẩnthậnnhữngthứđangcósẵn.Thựctế,hiệngiờhọ tập trung bảo vệ thứ đang ở ngay trước mắt – khu rừng – nguồn tàinguyênchotấtcảmọingười.ĐốivớingườiAchuar,giàucónghĩalàđược

nếmtrảivàchiasẻsựtrọnvẹn,phongphúcủahiệntại.

Chúngta,nhữngngườisốngtrongnềnvănhóatiềnbạc,cũngcóthểtìmthấysựthanhthảnvàtựdoấytrongchínhmôitrườngcủamìnhvàvớitiềnbạc.TôiđãhọcđượcnhiềubàihọcýnghĩavàđángngạcnhiênvềsựđầyđủvàmốiquanhệcủachúngtavớitiềntừnhữngngườicórấtíthoặcchẳnghềcótiềnnhưnhữngngườiAchuar,haynhữngngườiđangđươngđầuvớicuộcchiếndữdộinhấtđểtồntạitrongnhữnghoàncảnhtakhócóthểhìnhdung.MộttrongnhữngbàihọcấyđếntừmộtngôilànghẻolánhởSenegal.

Senegallàmộtđấtnướcnhỏvenbiển,nằmởcựcTâycủalụcđịachâuPhi.Trongsuốtthờikỳđầucủanạnbuônbánnôlệ,đâylàvùngthuộcđịagiàucócủaPháp.Lâuđàicủacácchủnôlệvớinhữngkhuhầmtốinhưnhàtùngàynayvẫncònđứngngạonghễ,trởthànhđiểmthuhútkháchdulịchvànhữngtượngđàiđầysứcgợivềconngườivàsựtànbạothờikỳđó.

PhầnlớndiệntíchđấtnướcSenegalđượcbaophủbởisamạcSahelrộnglớn,mỗinămlạiđềuđặnlấnraphíabiển.SamạcSahellàmộtmôitrườngkhắcnghiệt,khôngthânthiệnvớibấtcứsựsốngnào,kểcảcácloạicâycốivàđộngvật thíchnghivớimôi trườngsamạc.Cátởđâymịnnhưbụi,vàmangmàucamnhạt.Thứbụimịnấytrànngậpkhắpnơi,phủlêntấtcảmọithứgần samạcmột lớp cátmàuvàngnhạt: đườngphố, nhà cửa, cây cối,nhữngconđường–vàcảnhữngconngười.

Chúngtôi,18ngườicộngtácvàlãnhđạotrongDựánXóađói,đếngặpcáccưdâncủamộtngôilàngnằmsâutrongsamạc,cáchvàitiếngđồnghồđixeđểbànvềnhucầumuốntìmnguồnnướcmớihoặcmộtnơisốngmớicủahọ.Khinhữngngười láixeđưaxe lănbánh trênconđường rời thànhphốvàđisâuvàosamạc,ngườichúngtôibắtđầubịphủđầynhữnglớpcátmỏngvàmịnấy.Chúnglenvàophổichúngtôitheotừnghơithở.Càngtiếnsâumãivàonhữngcơngiómàuvàngcamtrênconđườnggậpghềnh,chúngtôicàngthấyvắngvẻbóngngười,câycốicũngnhưđộngvật.Khônglâusauđó,mắtchúngtôichẳngcònnhìnthấygìngoàivùngđấtcằncỗi.Trờinóngvàkhô,nhiệtđộlêntớihơn35˚C.Tôiđộimũvàquấnmộtchiếckhănlớn

trênmặtđểtránhhítphảicát.Khungcảnhhoangvắngđếnnỗitôikhócóthểhìnhdungcóngườisốngđượcởđây.

Chúng tôi đang đi trênmột con đường gồ ghề không lát đá. Rồi conđườngbiếnmấthútvàotrongcát.Anhláixebắtđầuđưaxeđitrênxamạcchỉdựavàolabàn.NhữngngườiláixengườiSenegalcủachúngtôithuộclòngvùngsamạcnày.Độtnhiên,người láixeđiđầuđoàndừnglạivà tắtmáy.Haingườikiacũnglàmtheo.Khilắngtainghe,chúngtôicóthểnghethấytiếngtrốngxaxavọnglại.Anhláixemỉmcười,khởiđộngchiếcxevàbắtđầuláinóvềphíatiếngtrống.Chúngtôicàngtiếngần,tiếngtrốngcàngto và rộn rã. Không lâu sau, phía chân trời, chúng tôi bắt đầu nhìn thấynhữngchấmnhỏxíuđangdichuyển.Chúngtôinghĩđólàloàivậtnàođó.Nhưngkhitiếnlạigần,chúngtôinhậnrađólànhữngđứatrẻ,hàngchụcembéchạyvềphíaxecủachúngtôi,hòhétvìphấnkích.

Vậylàchúngtôiđãđếnnơi,mộtnơikhônghềcódấuhiệucủasựsống,đượcchàođónbởinhữngđứatrẻhiếukhách,vuivẻ,tràntrềsứcsốngvàsựtrẻtrung.Nướcmắttôituônra,vàtôicóthểnhậnranhữngngườiđồnghànhcủamình cũng đang xúc động trướcmàn chào đón hân hoan này. Nhiềubóngnhỏkháccũngđanghướngvềphíachúngtôi,vàphíatrênchúng,từxachúng tôi có thểnhận rahai câybaobáp lớnđứnghiênnganggiữamênhmônghoangvắng.Câybaobáplà loàicâycóthểsốngmàhầunhưkhôngcầnnước,mangđếnbóngrâmvàchỗkhuấtgióhiếmhoichonhữngngườisốngtrongsamạc.

Phíatrướcchúngtôi,dướibónghaicâybaobáp,khoảnghơn100ngườiđang tụ tập. Những người đánh trống đứng giữa đám đông, và bên trongvòng tròn, cónhữngngườiphụnữđangnhảymúa.Khikhoảngcáchgiữachúngtôithuhẹpdần,tiếngtrốnghòavàokhôngkhímộtnguồnnănglượngsôinổi,vàmànchàođóncàngmãnhliệt.Chúngtôiđónvàiđứatrẻlênxe.Nhữngđứakhácchạydọctheoxe.Khungcảnhkhótinnàydườngnhưxuấthiệntừhưkhông.Chínhhọđây,đànông,phụnữvàtrẻem,nhảymúa,đánhtrống,vuimừng,vỗtay,vàhòhétlênnhữnglờichàomừngpháiđoànđến

thăm.

Chúngtôirakhỏixe.Hàngchụcngườiphụnữchạyvềphíachúngtôi,họmặcnhữngbộquầnáoSenegaltruyềnthốngđẹpđẽ,vớikhăntrùmđầuvàbộbouboudàibằngvảibông– loạiváydài, rộngvàsặcsỡ.Trốngvẫndồndập, trẻ conhòhét, nhữngngườiphụnữhò reovì hạnhphúc,nhữngngườiđànôngcahát.Đólàmộtcuộcchàođónxưanaytôichưatừngthấy.

Dườngnhưhọbiết tôi làngườiđứngđầu,vàhọkéotôivàogiữavòngtròn,nơinhữngngườiphụnữnhảymúaxungquanh.Tôibịcũngcuốntheo,đưangườihòacùnghọ, theonhịpđiệutựnhiênvàtựdo.Họhòreovàvỗtay.Nhữngbạnđồnghànhcủa tôi cũng thamgia,vàchúng tôi cùngnhảymúa,vỗtay,cườinói.Thờigianvàkhoảngcáchnhưdừnglại.Trờikhôngcòn khô nóng nữa, cũng không còn đầy bụi và gió nữa − tất cả đã biếnmất.Chúng tôi đượcbaobọc trongkhôngkhí lễhội tưngbừng.Chúng tôihòalàmmột.

Tiếng trống đột nhiên ngừng bặt. Đã đến lúc bắt đầu cuộc họp. Mọingườingồixuốngnềncát.Ngườitộctrưởngtựgiớithiệu,rồigiớithiệutôi.Vớisựgiúpđỡcủangườiphiêndịch,ônggiảithíchrằnglàngcủahọcáchđâyvàikm.Họđếnđểđónchúngtôivàđềurấtbiếtơnkhichúngtôiđềnghịhợptác.Ôngnóirằnghọđềulànhữngngườikhỏemạnhvàkhéoléo,rằngsamạc làngôinhà tinh thầncủahọ.Nhưnghọvà16 làngkhácởphíaĐôngđanggặpcảnhkhókhăn,khinguồnnướckhanhiếmđangdầnđẩyhọđếnchỗkhôngcònlựachọnnào.Họkhôngbiếtgìkhácngoàicuộcsốngtrênsamạcnày,họlànhữngngườiconkiêuhãnhcủavùngđấtnày,nhưnghọcũngbiếtrằngkhôngthểtiếptụcsốngnếutìnhhìnhnướcsinhhoạtkhôngđượccảithiện.

Cáchỗtrợxãhộikhôngđếnđượcvớinhữngngườiởđây,ngaycảtronglúckhủnghoảngnhất.Họmùchữvàkhôngđượctínhđếnkhiđiềutradânsố.Họthậmchíkhôngđượcthamgiabầucử.Họhầunhưkhôngcódấuấnnào đối với chính phủ. Họ là những người rất kiên cường, nhưng nhữngchiếcgiếngnôngcủahọđãcạnnước,vàhọbiếtrằnghọsẽcầnđếnmộtđiều

gìđóvượtlênkhỏisuynghĩhiệnthờicủamìnhđểcóthểvượtquamùakhôtiếptheo.

Nhữngngườinày theođạoHồi, vàkhi chúng tôi ngồibênnhau thànhmột vòng tròn để thảo luận, những người đàn ông giành toàn quyền phátbiểu.Phụnữkhôngngồiởvòngtròntrong,màxếpthànhmộtvòngtrònthứhaibênngoài,từđóhọcóthểlắngnghevàquansát,nhưnghọkhôngnóigì.Tôicóthểcảmthấysứcmạnhcủanhữngngườiphụnữngồiphíasautôi,vàcảmgiáchọchínhlàchìakhóachovấnđề.Trênmiềnđấtcằncỗimàuvàngcamnày,cóvẻkhôngthểtìmramộtgiảipháp,nhưngtháiđộ,sựkiêncườngvàphẩmgiácủanhữngngườinàylạinóilênmộtđiềukhác.Chắcchắnsẽcócáchgiảiquyết,vàchúngtôisẽcùngnhautìmra.

Sauđó,tôiyêucầuđuợcgặpriêngnhómphụnữ.ĐólàmộtđềnghịlạlùngđốivớinềnvănhóađạoHồinày,nơicácgiáosĩvà tộc trưởngđượcquyềnnóithaychotấtcả,nhưngthậtngạcnhiênlàhọcũngđãchấpthuận.Nhữngngườiphụnữtrongnhómchúngtôivànhữngngườitrongbộlạctậphợptrênmặtđấtnóngbỏngvàngồisátlạigầnnhau.Phiêndịchcủachúngtôilàmộtngườiđànông,vàcácgiáosĩchophépanhthamgia.

Trongsốnhữngngườiphụnữnày,mộtvàingười tựnhậnvai trò lãnhđạovà lên tiếngngay.Họnói rằnghọbiết rõcómộtchiếchồnướcngầmbêndướivùngnày.Họcóthểcảmthấynó;họbiếtchắcchắnnóởđó.Họcầnchúngtôigiúpđỡđểxinphépnhữngngườiđànôngđàomộtcáigiếngđủsâuđểchạmđếnnguồnnước.Nhữngngườiđànôngkhôngchophépđiềuđó,vìhọkhôngtinrằngcónướcvàcũngkhôngmuốnphụnữlàmcôngviệcđó.Theophong tụccủahọ,chỉmộtsốcôngviệcnhấtđịnhđượcgiaochophụnữ.Dệtvảivàtrồngtrọtđượcchophép.Lênkếhoạchvàđàogiếngthìkhông.

Nhữngngườiphụnữnóihùnghồn,mạnhmẽvàthuyếtphục.Tôinhậnrarằnghọbiếtrõđiềuhọbiết,vàhọđángtintưởng.Tấtcảnhữnggìhọcầnlàđượcnhữngngườiđànôngchophéphọlàmtheolinhtính.Đólàđiềuhọcầntừnguồngiúpđỡbênngoài.Đólàđiềuhọcầnchúngtôigiúp.

Tôi cảm thấymột nguồn năng lượng và quyết tâmbùng lên.Tôi nhìnxungquanh.Khôngkhínóngnhưthiêu,vovehàngnghìnconruồi.Miệngvàphổitôiđầybụicát.Bạncóthểhìnhdungnơinàythậtkhóchịu,nhưngtôinhớtôikhônghềthấykháthaykhóchịu–tôichỉcảmthấysựhiệndiệncủahyvọngvàkhảnăngởnhữngngườiphụnữđẹpvàcanđảmnày.

Khi chúng tôikhởihànhđếnvùng samạcSahel, tôiđã lo lắng sẽgặpphảinhữngngườituyệtvọng,đóikhát,ốmyếuvànghèokhó.Nhữngngườinàyrõràngcầnthứcănvànướcuốngnhưnghọkhônghề"nghèo".Họcũngkhôngcamchịu.Họhàohứng tìmcáchvượtqua thử thách,vàhọđốt lênngọn lửacủakhảnăng.Họđềuẩnchứamộtnguồnnghị lực,mộtkhobáuchứađầysựkiênnhẫnvàkhéoléo.Họmuốnsựcộngtáccủachúngtôi–họkhôngcầntàiliệu,tiềnhaythứcăn–sựtôntrọngvàcộngtácbìnhđẳnglàsựgiúpđỡchúngtôimangđến.

Saunhiềulầnnóichuyệnvớicảnhómphụnữvànhữngngườiđànông,chúngtôithỏathuậnđượcvớicácgiáosĩvàtộctrưởngrằngchúngtôisẽlàmviệc với những người phụ nữ, bởi vì chính họ đã tìm ra cách này.Do cóchúng tôi cộng tác, những người đàn ông đồng ý để phụ nữ bắt đầu đàogiếng.Trong suốtnăm tiếp theo,khimọingười cẩn thậnphânchianguồnnướccòn lại,nhữngngườiphụnữđàogiếngbằngcảnhữngcôngcụbằngtayvànhữngthứthiếtbịđơngiảnchúngtôimangđến.Họđàocàngngàycàngsâuxuốngđất,vừalàmvừacahát,đánhtrống,vàchămsócconcáichonhau,khôngbaogiờnghingờrằngcómộtnguồnnướcnằmngaybêndướihọ.

Nhữngngườiđànôngquansátcôngviệcbằngcặpmắtnghingờ,nhưngvẫnchophéptiếptụccôngviệc.Tuynhiên,nhữngngườiphụnữkhôngchútnaonúng.Họđềuchắcchắnrằngnếuhọđàoxuốngđủsâu,họsẽtìmthấynước.Vàquảvậy.Họđãđàođếnchiếchồngầmmàhọđãhìnhdungra.

Trongnhữngnămtiếpđó,nhữngngườiởđâyđãxâydựngmộthệthốngbơmvàmộtthápdựtrữnước.Khôngchỉmột,màcả17làngđềuđãcónước.Cảvùngđóthaydađổithịt.Nhữngnhómphụnữlãnhđạolàtrungtâmcủa

mọihànhđộngtrongcả17làng.Ngườitatổchứctướitiêuvàchănnuôigiacầm.Ngườitamởcáclớpdạychữvàpháttriểnngànhdệtinhoa.Mọingườiđềuphátđạtvàđónggópchođấtnước.Khigặpnhững thử tháchmới,họđươngđầuvẫnbằngnhữngphẩmchấtvàquyếttâmnhưtrước.Nhữngngườiphụ nữ giờ trở thànhmột phần được kính trọng của cộng đồng theo cáchmới, với nhiều cơ hội lãnh đạo hơn, và cả bộ lạc đều tự hào rằng chínhnhữngngườitrongsốhọ,chínhcôngsứccủahọvàmảnhđấthọsinhsốnglàchìakhóadẫnđếnsựsungtúccủamình.

SỰ ĐẦY ĐỦ: TÌM LẠI SỨC MẠNH CỦA NHỮNGTHỨ CÓ SẴN

Dùtronghoàncảnhnào,mỗingườitrongchúngtacũngđềuđượcquyềnlựa chọn lùi lại và rũbỏ ámảnhvề sự thiếu thốn.Khi làmđượcđiềuđó,chúngtasẽkhámphárasựthậtđángngạcnhiênvềsựđầyđủ.Khidùngtừ"đầyđủ",tôikhôngcóýámchỉmộtlượngcụthể."Đầyđủ"khôngphảilàhaibậctrênngưỡngnghèokhó,haymộtbậcdướingưỡnggiàucó.Nókhôngphảilàphépđovừađủhaynhiềuhơnđủ.Nókhôngphảilàmộtlượngvậtchất.Nólàmộtcảmgiác,mộtbốicảnhchúngtatạora,mộtsựtuyênbố,sựnhậnthứcrằngcóđủ,vàchúngtalàđủ.

Sựđầyđủnằmbêntrongchínhbảnthânta,vàchúngtacóthểkhơinódậy.Nólàsựýthức,sựchúý,sựlựachọnlýtríkhichúngtanghĩvềhoàncảnh.Trongmốiquanhệcủachúngtavớitiền,nólàviệcsửdụngtiềnđểthểhiệnsựchínhtrựccủabảnthân,dùngtiềnđểthểhiệngiátrị thayvìquyếtđịnhgiátrị.Sựđầyđủkhôngkêugọisốngđơngiản,giảmbớthayhạthấphyvọng.Đầyđủkhôngcónghĩalàchúngtakhôngnênphấnđấuhaythamvọng.Nólàhànhđộngtạora,phânbiệt,vànhậnthứcđượcsứcmạnh,sựtồntạicủanhữngnguồnlựccósẵnbênngoàivàbêntrongta.Nólàtrạngtháitỏatatừtâmhồn,nhắcnhởrằngnếuchúngtanhìnquanhvànhìnvàobảnthân,chúngtasẽtìmthấythứmìnhcần.Baogiờcũngcóđủ.

Khichúngtasốngtrongđầyđủ,chúngtacảmthấytựdovàchínhtrựcmộtcách tựnhiên.Chúng ta sống trongcảmgiácvềsựviênmãncủabảnthân,thayvìkhaokhátđếntuyệtvọngđượctrọnvẹn.Chúngtatựnhiêncảmnhậnđượctiếnggọichiasẻcácnguồnlựctrongcuộcsống–thờigian,tiềnbạc,trithức,sứclực,ởbấtcứmứcđộnào–đểphụcvụnhữngquyếttâmcaonhất.Trongsựđầyđủđó,vàtrongdòngchảycủanhữngnguồnlựcđến,điquavàđượctruyềnsangnhữngngườikhác,tâmhồnvànhữngquantâmtiềnbạc của chúng ta hòa trộn vào nhau, tạo ra một cuộc sống giàu có, mãnnguyệnvàýnghĩa.

Đầyđủlàmộtsựthật.Nócóthểtrởthànhmộtđiểmtựa,mộtbốicảnhgiúptạoramộtmốiquanhệhoàntoànmớivớicuộcsống,vớitiềnbạc,vàtấtcảmọi thứmà tiềncó thểmua.Tôicho rằng trong tựnhiên, trongbảnchất conngườivàcácmốiquanhệđềucóđủđểchúng ta cùng sốngmộtcuộcđờithịnhvượng,viênmãn,dùbạnlàaivàbạncóbaonhiêutàinguyên.Tôichorằngnếubạnsẵnsàngtừbỏcuộcđuatíchlũyhaygiànhgiậtthêm,và từ bỏ thế giới quan đó, bạn có thể dồn tất cả sức lực và tinh thần chonhữngthứbạnhiệncó.Khiấy,bạnsẽtìmranhữngkhobáukhôngthểtưởngtượngđược,vàsựgiàucósâusắcvàphongphúđángngạcnhiên,thậmchígâychoángváng.

Sốngtrongđầyđủ,suynghĩvềsựđầyđủvàbiếnđiềuđóthànhkhungquychiếuchocuộcsốnglàđiềucựckỳhữuíchvàquantrọngđốivớithờiđạicủachúng ta.Trongmốiquanhệđốivới tiền,chúng tacó thể tiếp tụckiếmtiền,tiếtkiệm,đầutư,chucấpchobảnthânvàgiađình.Tuynhiên,vớinhậnthứcvàsựtrântrọngmớiđốivớinhữngthứđangcósẵn,tacóthểsắpxếplạimốiquanhệđó.Khiđó,thayvìcoitàinguyêntrongcuộcsốnglàthứliêntụcgiảmbớthaythoátkhỏivòngtayta,chúngtasẽcoiđólàmộtdòngchảysựsống,làthứchúngtavinhdựđượcnắmgiữtronghiệntại.Mốiquanhệcủachúngtavới tiềnkhôngcònẩnchứasợhãimàmangnhữngcơhộituyệtvời.Sựđầyđủcóthểbiếnđổimốiquanhệcủachúngtavớitiềnbạc,vớitàinguyênvàvớichínhcuộcsống.

Tôi không định nói rằng có sẵn nguồn nước dồi dào giữa samạc haythứcănchonhữngngườiănmàyởBombay.Tôichỉcóýrằngngaycảkhinhữngnguồnlựcbênngoàilàthậtsựthiếuthốn,thìkhátvọngvàkhảnăngtựcungcấpvốnđãlàbẩmsinhvàđủđểgiúpchúngtađươngđầuvớimọikhókhăn.Khivàchỉkhichúng taquan tâmđếnnhữngnguồn lựcnội tại,chúngtamớinhậnrarõrệtsựđầyđủtrongbảnthântavàcósẵntrướcmắtta.Chúng ta có thểđươngđầuhiệuquảvàbềnbỉvớibất cứhạnchếnàotrướcmắt.Khitừbỏcuộcđuagiànhgiậtthêm,xemxétvàtrảinghiệmmộtcách lý trí những nguồn lực chúng ta đã có, chúng ta khám phá ra rằngnguồnlựccủachúngtagiàucóhơnmứcchúngta từngbiếthaytừnghìnhdung.Khiđượcnuôidưỡngbằngsựquantâm,nhữngtàisảnấylạicàngmởrộngvàlớnlên.

Điềunàyđặcbiệtđúngtrongmốiquanhệcủachúngtavớitiền,vớisứcmạnhkhitaquyếttâmmởrộngvàcủngcốtàisảncủamình.Nócàngđúngkhichúngtaquansátnhữngcuộcvậtlộnvìtiềnđangđènặnglênchúngta,vàcảmgiácthanhthảnvôbờkhitathốngnhấtđượctâmhồnvàtiền.

Cảmgiácđầyđủkhôngliênquanđếnsốtiềnbạncó.Nóchỉ liênquanđếnmốiquanhệcủabạnvớitiền.Bàihọcvĩđạimàtôihọcđượcvềcuộcđấu tranh tìmkiếmsựđầyđủ là từnhữngngườisởhữusố tiền lớnmàcảcuộcđờichúngtakhólòngthấyđược,nhưngvẫnsốngcuộcđờikhônghềmãnnguyện.Khingườitabịchoángngợptrướcsốtiềnquálớn,haybịđèbẹptrongcuộcđuatìmkiếmthêmtiền,ngườitađềukhôngthểcóđượctrảinghiệmđẹpđẽvềsựđầyđủvàtrọnvẹn.

NHỮNG NGƯỜI PHỤ NỮ Ở MICROSOFT: ĐÁNHRƠI SỰ ĐẦY ĐỦ TRONG BẬN RỘN

Năm1998, tôiđượcmờiđếnnói chuyệnvớimộtnhómnhânviêncaocấpởMicrosoft,khiđólàcôngtypháttriểnnhanhnhấtvàlàmộttrongcáccôngtythuđượcnhiềulợinhuậnnhất,nếukhôngmuốnnóilàcôngtyđứng

đầu thế giới về lợi nhuận. Tôi hào hứng và thấy vinh dự vì sẽ được nóichuyệnvớihọvềvịthếcủaphụnữtạicácnướcđangpháttriển.Khiấy,tôivừatrởvềtừHộithảoPhụnữThếgiớilầnthứtưtạiBắcKinh,tôinónglòngđượcchiasẻvớihọnhữngđiềutôihọcđượctừnhữngbảnbáocáocũngnhưnhữngcâuchuyệnxúcđộngcủanhữngngườiphụnữđếndựhộithảo.Mộtsốtrongsốhọđếntừnhữngđấtnướcnghèonàn,nơinhữngngườiphụnữphảichịuđựngnhiềuđiềutakhôngtưởngtượngnổi.

TrênchuyếnbaytừSanFranciscođếnSeattle,côngtyMicrosoftđãđặtchotôivéhạngnhất–mộtưuáisovớicácchuyếncôngtácthôngthườngcủa tôi.Khi tôi nhìn những hàng ghế tiện nghi thoảimái với những hànhkháchănmặcsang trọng, tôinhận ramìnhsắpbướcvàomột thếgiớiđặcbiệtvà sắpnóichuyệnvớinhữngngườiphụnữngàyngàysống, làmviệctrong thếgiới đó.Nhữngngười sẽđếndựbuổinói chuyện lànhữngnhânviênđứngđầu trong thứbậccủacông ty.Trướcđó tôiđãđượcgiới thiệungắngọnrằngtrungbình,thunhậpcủanhữngngườiphụnữnàyvàokhoảng10triệuđô-la,độtuổikhoảng36,vàquánửatrongsốhọđãcógiađình.Tôibiếtmìnhsắpđượctiếpxúcvớitráitimcủamộtcôngtydẫnđầuthếgiớivềlĩnhvựccôngnghệ,vàtôisắptròchuyệnvớinhữngngườihàngđầutronglĩnh vực đó, những người cũng cực kỳ giàu có và thành công trong cuộcsốngriêngkhicònrấttrẻ.

KhichiếcxehơisangtrọngđưatôiđếntrụsởcủaMicrosoft,tôitiếptụcnghĩvềhọvàcàngýthứcđượckhảnăngtạoramộtthayđổiýnghĩatrongcuộcsốngcủahọbằngcáchkếtnốihọvớinhữngngườiphụnữởnhữngnơinghèonànnhấttrênthếgiới,phầndânsốtínhbằngđơnvịhàngtrămtriệungười.Tôinghĩvềýnghĩacủasựkếtnốinàyđốivớicảhaiphía,vàsựmaymắncủatôikhiđượcđặtchânđếncảhaithếgiớiđó.

TạitrụsởrộnglớncủaMicrosoft,tôiđượchộtốngvàomộtvănphòngtrangnhã,đếnmộtphònghộithảođểdùngtràchiềuvớimộtnhómphụnữsẽđếndựbuổinóichuyệnvàobuổitối.Tôiđãyêucầutổchứccuộcgặpnhỏnàybởitôimuốntìmhiểuthêmvềhọ,nóichuyệnvớimộtvàingườiđểbiết

sauđótôicầnlàmgìđểkếtnốiđượcdễdànghơnvớinhữngngườiphụnữcócuộcsốngvàkinhnghiệmkhácthườngnày.

Khiuốngtrà,10ngườiphụnữtrẻ,năngđộngvàcựckỳtựtinchiasẻđôiđiềuvềcuộcsốnggiađìnhvàcôngviệc.Bảyngườitrongsốhọđãkếthônvàcócon.Khiđượcyêucầumôtảmộtngàybìnhthườngtrongcuộcsống,họkểchotôinghenhữnglịchtrìnhcăngthẳnggầngiốngnhau:Họthứcdậysớm,thườnglàlúc5h30hay6hsáng.Đốivớiphầnlớntrongsốhọ,bữaănduynhấtcùnggiađình,nếucó,làbữasáng.Họcóbảomẫuvàquảngiatạinhà.SáungườitrongsốhọlấychồnghiệncũngđanglàmviệctạiMicrosoft.Phần lớn họ đều nói họ cho con ăn, săn sóc vàmặcđồ cho convàobuổisáng,sauđóhoặcđểbảomẫuđưabọntrẻđếntrường,hoặctựmìnhđưaconđihọc.Sauđó,họđilàm,vàđến8hsángthìđãlênmạng.Họthườngkhôngnghỉtrưa,vàlàmviệcquagiờăntốibìnhthường,đếntận9h,đôikhilà10htối.Họ trởvềnhà, ănbữa tốimuộnvớichồng,hônchúcngủngonnhữngđứaconđangsayngủ,vàsaubữatốilạilênmạng,đôikhiđếntận1hsáng.Buổisánghômsau–vớinhiềungườinghĩalàvàitiếngđồnghồsau–họlạibắt đầumột vòngquaymới.Hầunhưmọi người đều thầmmangmột nỗinuốitiếc:Ngàyngàyhọtựhứavớimìnhsẽtrởvềnhàsớmhơn,ngủnhiềuhơn,tậpthểdụcnhiềuhơn,làmnhữngđiềucòndangdởtrongcuộcsống,vàngàyngày,họkhôngtiến thêmđượcbướcnào trongviệc thựchiệnnhữngquyếttâmấy.

Sauđó,tôihỏihọvềkỳnghỉcuốituần.HầunhưtấtcảđềulàmviệcởvănphòngvàothứBảy.Thỉnhthoảng,họnghỉlàmđểđếndựbuổikhiêuvũhoặctrậnđấubóngđácủacon,nhưngthườngthìhọởlạivănphòngđến5hay6hchiều.TôihỏitiếpvềngàyChủnhật.PhầnlớnkểrằnghọởnhàvàoChủnhật,nhưngcũngthừanhận,họbịhútvàochiếcmáytínhnhiềuhơnbấtkỳhoạtđộngnàokhác,vàthườnglênmạngítnhấtlànửangày.

Mỗingày,mỗituần,mỗitháng,họhứavớimình,vớichồngvàconlàsẽthựchiệnnốtdựántiếptheo,hoànthànhnốtcáihạntiếptheo,vàsauđósẽởnhànhiềuhơn,sẵnsàngquantâmđếnmọingườihơn,chúýchămsóccon

cáihơn,nhưngđiềunàychẳngmấykhixảyra.Họcảmthấymộtnỗiứcchếdaidẳngsaunhữnglầnthấthứa.

Phongcáchsốngvàlàmviệcnhưvậykhôngphảilàcábiệt,màrấtphổbiếntrongcácđồngnghiệpcủahọ.Tấtcảđềucónhiềutiền,cóthểchitrảchomọi loạidịchvụchămsócconcái,giađình,vàđó làđiềuhọđã làm,thườngxuyênhơnmứchọmuốnthừanhận.Họđềuthấytiếcnuối,nhưngtròchơicăngthẳnghọđangthamgiatạibộphậnđầunãonàycủacôngtyđòihỏisựtậntụytoàntâmtoànýđếnmứccôngviệcluônluônlàưutiênhàngđầucủahọ.Giađìnhchỉxếpởvịtríthứhai.Họđềuthấylúngtúngvàthấtvọngvớichínhmìnhbởinhữngthỏahiệptrongcuộcsốnggiađình.

Sauđó,tôihỏihọthêmvềcuộcsốngbênngoài,bạnbècủahọlàai,vàngoàicôngviệc,họnóinhữngcâuchuyệngì.Ngườinọtiếpngườikiachiasẻvớitôirằngcuộcsốngcủahọlàmànhìnhmáytính.Hầuhếtcáctraođổicủahọdiễnratrênmạng,vàthườngxoayquanhviệcpháttriểnphầnmềmmớihaylàmsaođểđạtcácmụctiêuvềhiệusuấtvàchấtlượng.Họhầunhưkhôngbiếtgìvề thếgiớibênngoài,dù làSeattlehaynướcMỹ,vàđươngnhiên,họkhôngbiếtđếnnhữngngườiởcácnướcđangpháttriển,hayphụnữởnhữngnơikháctrênthếgiới.Họrấthàohứngkhibiếtrằngtốiđótôisẽnóichuyệnvềnhữngngườiphụnữởcácnướcđangpháttriển,nhưngquảlàđềtàiđókhôngnằmtrongcácchủđềhọthườngnóiđếnhaycódínhlíugìtớicuộcsốnghàngngàycủahọ.Họkhôngcóthờigian,vàhọcũngkhôngcókhônggian tâmhồnđể tiếpnhậnbất cứaihaybất cứ thứgìngoàinhữngviệckhẩncấpcầnlàmngaylậptức.

Chúngtôinóichuyệnvềcủacảicủahọ.Ngoàinhữngtàisảnvậtchấtmàhọkhôngmấykhicóthờigianhưởngthụ,họcóđượcrấtítniềmvuitừsốtiềnhọkiếmđược.Rấtítngườitrongsốhọchongườikháctiền,vàhầunhưkhôngaicóthờigianđinghỉ.Tiềnbạccủahọvàviệcdùngtiềnđểmuacácdịchvụchămsócconcáivànhàcửa,chỉkhiếnhọlàmviệcvấtvảhơnvàlâuhơn.Nókhôngmanglạitựdohaysứcsốngnhưhọtừnghyvọngvàcólúcmongchờ.Lờihứacủahọđốivớichínhmìnhlàmộtngàynàođó,điềuđósẽ

thànhsựthật.Mộtngàynàođó,họsẽnghỉhưuvàsốnghạnhphúcmãimãi.

Tốihômđó,khoảngmộttrămphụnữđếndựbữatốidànhchonhânviêncaocấp.Trướctiên,RianeEisler,nhàsửhọc,tácgiảcuốnTheChaliceandtheBlade:OurHistory,OurFuture (Chiếc cốc vàLưỡi dao:Lịch sử củachúngta,Tươnglaicủachúngta)nóivềmộtnghìnnămquatronglịchsửcủaphụnữ,nhữngtìmhiểubàđãviếttrongcuốnsách.Bàmôtảcáimàbàgọi làmôhình thống trịhànhđộng, theođóđànôngvànhữngnguyên tắcđànôngtruyềnthốngchiếmưuthế,vàsựkhácbiệtgiữamôhìnhđóvớicáibàgọilàmôhìnhhợptác,đặctrưngbởinhữngnguyêntắcnữgiớitronghợptácvàcộngtác.Tiếpđóđếnlượttôi.

TiếpnốicâuchuyệntừgócđộlịchsửvànghiêncứuuyênbáccủaEisler,bài nói chuyện của tôi tập trung vào những chi tiết trong cuộc sống hàngngàyvà trảinghiệmcủanhữngngườiphụnữsốngtrongnhữnghoàncảnhkhốnkhónhưởSenegalhayBangladesh.CũngnhưnhữngngườiphụnữởMicrosoft,họlàmviệcvấtvả,16-18tiếngmộtngày;cảđờichỉxoayquanhchuyệnchucấpđượcchoconcái,giađình,vàcácmốiquanhệcủahọvớinhaunângđỡ,giúphọtồntạitrongcuộcsốngkhắcnghiệt.NhữngngườiphụnữởMicrosoft thích thúđượcbiết rằnghọnằm trong1%phụnữ trên thếgiớicóquyềnlựachọnvàđượcsửdụngnguồntàichínhtheoýmìnhđểxâydựngcuộc sốngcủagiađình.Tôiđềnghịhọnghĩđếnmột tỷphụnữvẫnsốngbằngsốtiềnhaiđếnnămđô-lamộtngày.

Tôichiasẻvớihọnhữngđiều tôibiếtvàchứngkiếnvềquyết tâmcủanhữngngườiphụnữởcácnướcđangpháttriểnđốivớigiađìnhhọ,nhữngbàihátvàđiệunhảyđãtruyềnsứcsốngchohọ,khảnăngbaobọcchoconcáicủahọ,khôngchỉtrongvấtvảmàcảtrongniềmtrântrọngcuộcsốngvàtìnhyêu thương.Tôi kể chohọnghevềnhữngvất vảghêgớmmàhọđãvượtquatrongcuộcsống,vềnhữngvùidập,cáchlyvànôdịchmàhọphảitrải qua, và về sự can đảmmà họ đã dựa vào để sống. Tôi cũng kể rằngnhữngngườiphụnữnàyluôntrântrọngvàbiếtơnnhữngthứgiảndịhọcó,rằngnhữngmốiquanhệphongphú,đẹpđẽmàhọchiasẻđượcsinhra từ

nhucầu.Trongnhữnghoàncảnhkhắcnghiệt,mọithứđềuphảihướngvàocộngđồng.Tấtcảđềuphảidànhđểquantâm,chămsócchonhau,hợptác,giúpđỡnhau,vàđảmbảorằngtấtcảmọingườiđềucócơhội.Trongmốiliênkếtvàquantâmấy,nhữngngườiphụnữkhôngchỉtồntạimàcòncảmnhậnđượcsựgiàucóthậtsựcủamình.

Nhữngngườiphụnữthànhđạttrongcuộcnóichuyệnđáplạibằngnhữngsuytưchânthànhvềcuộcsốngcủamình,vềviệchammuốnthăngtiếntrongcôngviệcnhưconngựabấtkhamcóthểbuộchọphảitrảcáigiákhôngthểhìnhdunghoặcchấpnhậnmộtcáchýthức–nhữngthờigianđãmất,nhữngtrảinghiệmkhôngthểthaythếtrongthờigianđầucủacuộcsốnggiađình,haynhữngmốiquanhệýnghĩavớiconngười,cuộcsốngquanhhọ,vàhơnthếnữa.Nhiềungườidườngnhưcảmnhậnđượchọđangbỏlỡcơhộisốngthậtsự.

Tôikhôngđịnhkhuyếnkhíchhọrờicôngtyhaylàmbấtcứgìkhác.Tôichỉmuốnhọkếtnốivàhiểunhữngngườichịemcủahọkhắpnơi trên thếgiới.Tuynhiên,cuộcnóichuyệnvềnhữngngườiphụnữsống trongkhắcnghiệt, thùhằnvà sựquan tâmchúng tôidànhchohọ làcơhộiđểnhữngnhânviêncấpcaonàylùilạimộtbướcvànhìnlạicuộcđuahọđãthamgiamỗingày,đồngthờisuynghẫmvềviệcliệuhọcómuốntiếptụclaovàođómùquángvàtuyệtđốinhưtrướcnữahaykhông.

Thờigianngừnglạiđểsuyngẫmrấtquantrọngđốivớinhữngngườiphụnữđó.Tronglúcấy,họcóthểngừngcuộcđuamùquángtìmkiếmthêm–thêmtiền,thêmđịavịtrongcôngty,thêmthànhcông–vànhậnranhữnggìhọđãphảichịuđựngtrongvòngsiếtchặtcủanólêncuộcsống.Thờigianđócũngchophéphọhồitưởnglạinhữnglầnhọthấythậtsựmãnnguyệntrongcôngviệc,giađình,niềmtựhàovềtàinăng,vềthànhcôngcủabảnthân,vàcôngtyđãkhẳngđịnhcũngnhưcôngnhậnhọlànhữngnhàlãnhđạo.Đốivớihọ,cảmgiácmãnnguyệnvềgiađìnhvàsựnghiệp làmột trảinghiệmhoàntoànmới.

Tôinhớmìnhđãđứngtrướcmặthọ,lặngngườinhìnnhữngkhuônmặt

bừngsángcảmgiácmãnnguyện.Tôivẫnnhớnétvuimừngcủahọkhitôimờihọtìmmộtngườibạnngaytrongbuổinóichuyệnvàdànhchútthờigianchiasẻvớinhauvềnhữngđiềuhọtrântrọngvàbiếtơntronggiađìnhmình,trongnhữngmốiquanhệtạinơilàmviệchayởnhà.Trànngậpcănphònglàcảmgiácvềsựhài lòngviênmãnkhihọlầnlượtđứngdậyvàchiasẻsuynghĩvềsựtrọnvẹnvàđầyđủtrongcuộcđờivàcảmgiácấyđãbiếnmấtrasaokhihọmảimiếttrongcuộcđuađểgiànhthêmmọithứ.

Nhữngngườiphụnữnàyđãởđỉnhcaotrongcuộcchơisựnghiệpvàđờisốnggiađình,nhưngchínhcuộcchơiđóđãcướpđicảmgiácchiến thắnghaymãnnguyện,vàluậtcủacuộcchơidựatrênámảnhvềsựthiếuthốn:họphải cóđượcnhiềuhơn,nhiềuhơnvẫnkhôngbaogiờ làđủ, và cuộcđuakhôngbaogiờcóđiểmdừng.Từcâuchuyệncủahọ,tôinhậnrarằngkhitahứavớimìnhđếnmộtlúcnàođótasẽdừnglại,chínhlờihứađólàmộtphầnảotưởngvàngụybiệnmùquángkhiếntatiếptụccuộcchơi,thêmmộtvòngnữa,thêmmộtlượtnữa,thêmmộtthứgìđótùybạngọi.Tôicũngnhậnravẻđẹpvàsứcmạnhkhitatạoramộtmôitrườngmàbạncóthểrũbỏámảnhvềsựthiếuthốn,dùchỉtrongmộtkhoảnhkhắc,vànhậnrarằngnóchỉlàmộtámảnh,khônghơn.Nókhôngphảilàquyluật,khôngphảilàvôvọng.Nókhôngphải là tấtyếu.Tôihọcđược rằngngaycảnhữngngườibị cuốnđimãnh liệtnhất trongvòngxoáycủanóvẫncó thểdừngvànhìn lại.Hànhđộngđó,dùtrongmộttíchtắc,cũngcóthểtácđộngsâusắcvàlâudàilêncáchconngườitiếptụccuộcsốngcủamình.

Trongnhữngnămsauđó,vàingườitrongsốhọviếtthưchotôi,kểrằnghọđangnghỉviệcvàchiasẻvớitôinhữnghiểubiếtvàtrảinghiệmsauquyếtđịnhđó.Mộtvàingườikháckểrằnghọđãsắpxếplạicôngviệccủamình,vàcơbảnvẫnsốngnhưtrướckia,nhưngnhìnnóqualăngkínhcủasựviênmãnvàbiếtơn,thaychosựsợhãi,cạnhtranhvàtồntạimờnhạt.Mộtvàingườikhácthamgiavàgắnbóvớicáchoạtđộngxãhội,điđếnnhữngnướcđangpháttriểnvớigiađìnhtrongkỳnghỉ.Mộtsốkháctìmđượcniềmvuikhiđónggópvàđầutưtiềnchocáchoạtđộngtừthiệnđểthanhtoánnạnđói,

xóanghèohaynhữngbấtcôngtrắngtrợn.MộtsốđãchuyểnsanglàmviệcchoQuỹBill vàMelinda khi đómới thành lập, và hiện nay làmột trongnhữngquỹlớnvàmangtínhđộtphánhấttrênthếgiới.

Cuộc gặp gỡ tối hôm đó là một kỷ niệm tôi không thể quên. Nhữngngườiphụnữấycó rấtnhiều;khôngchỉ tiềnbạccủacải,màcảnăng lựcquantâmvàkếtnốisâusắcmàtrướcđóhầunhưbịbỏquênhoàntoàntrongcuộcsốngvộivãxahoa.Khaokhátdànhchocácmốiquanhệ,chogiađình,chonhữngngườiphụnữphảichịu thiệt thòi,hayđơngiảnhơn,khaokháttạorakhácbiệtlàbiểuhiệnmạnhmẽcủanguồnnănglượngtâmhồnvàkhảnăngnằmtrongmỗichúngta.Tốihômđó,khobáuthứctỉnhcủahọđãtrànngậptráitimtôi.

SỰ ĐẦY ĐỦ LUÔN SẴN CÓ TRƯỚC MẮT

Thế nào là đủ?Mỗi người trong số chúng ta có định nghĩa của riêngmình,nhưnghiếmkhichúngtađểchomìnhcảmnhậnđiềuđó.Baogiờlàlúcchúngtathấyhạnhphúctrọnvẹn,đâulànơichúngtacómọithứchúngtamuốnvàcần,khôngthừabấtcứthứgì?Hầunhưkhôngaicóthểnhớrađãcólúcnàotrongcuộcđờitacảmnhậnđượcđiềuđó.NhưnhữngngườiphụnữởMicrosoft,chúngtathườngvộivãvượtquamốcđủ,nhưthểnókhônghềở đó.Tiếp đó sẽ đến lúc có nhiều hơnmức ta cần trở thànhmột gánhnặng. Chúng ta được bù đắp quá nhiều, nhồi nhét quá nhiều, ngập trongnhữngthứquánhiều,tìmkiếmsựmãnnguyệnbằngcáchcốgắngnhiềuhơn.Chúngtakhôngthểtìmthấycảmgiácmìnhkhaokhátkhilaovàocuộcđuatìmkiếmsựviênmãnhaygiànhthêmbấtcứthứgì.

Mỗi người chúng ta thông quamối quan hệ với tiền, với nhau và vớicuộcsốngcóthểgiànhlạicảmgiácđầyđủ,trọnvẹnchomình.Chúngtacóthểtìmlạisựviênmãnvàmãnnguyện.Ngườithầyvĩđạinhấtvềsựđầyđủchínhlàthiênnhiênvànhữngquyluậttựnhiêncủatráiđất–nhữngthứluậtkhông cần bổ sung sửa đổi hay tranh cãi trong Thượng nghị viện. Đó là

nhữngluậtchúngtaphảituântheo,dùtacócôngnhậnhaykhông.

DanaMeadows,nhàmôitrườnghọcvĩđạiđãnóirằngmộttrongnhữngđịnh luật cơbảnnhất của tráiđất làđịnh luậtvề sựvừađủ.Bà từngviết,thiênnhiênnóirằngchúngta"cóquánhiều,khônghơn.Quánhiềuđất.Quánhiềunước.Quánhiềuánhnắng.Tấtcảmọithứsinhratrêntráiđấtlớnlênđếnmứcphùhợpthìdừnglại.Hànhtinhnàykhônglớnlên,nóchỉtốtlên.Nhữngsinhvậtsốngtrênđóhọctập,trưởngthành,sinhsôi,tiếnhóa,tạoranhữngvẻđẹp,điềumớimẻvàsựphứctạpphithường,nhưngvẫnchỉtrongnhữnggiớihạntuyệtđối".

Nhữngvídụcủatựnhiêncómặtởmọilúc,mọinơi,dạytanhữngbàihọccầnthiếtđểtạorađộtphátrongmốiquanhệvớicuộcsống,đểnótrởnênbềnvững.Đặcđiểmcủasựđầyđủchophépchúngtabiếnnềnvănhóakhôngbềnvữngthànhbềnvững.

Liệu trongmốiquanhệcủachúng tavới tiềnvàcácnguồn lực,với tưcáchcánhânvàcộngđồng,chúngtacóthểrũbỏmặcđịnhrằngcáigìcàngcónhiềucàngtốt?Liệuchúngtacóthểnhậnrarằngtốthơnkhôngphảinhờcónhiềuhơn,mànhờđàosâuhơncảmgiácvớinhữngthứcósẵn?Thayvìđịnhnghĩatrưởngthànhbằngnhữngtiêuchíbênngoài,bằngthuthậpvàtíchlũy thêmtiềnhay tài sản, liệu tacó thểđịnhnghĩa trưởng thành làbiếtvàtrântrọngnhữngtàisảntađangnắmtrongtay?

Tôichorằngsựđầyđủrấtchínhxác.Vừađủlàđiểmbạncóthểđạtđếnvàlưulại.Chúngtathườngnghĩrằng"dưdả"mớilàvạchđíchmàchúngtahướngđếnvàsẽnhậnra.Tuynhiên,đólàkháiniệmkhôngthểnàonắmgiữđượcnếuchúngtanghĩsẽtìmđượcnókhitacóthứgìđórấtnhiều.Sựdưdảthựcthụlàđiềuthậtsựtồntại;nósinhratừcảmgiácđầyđủ,trongtrảinghiệmvềvẻđẹpvàsựviênmãncủanó.Dưdảlàsựthậtcủatựnhiên.Luậtcơbảncủatựnhiênviếtrằngcóđủvàcóhạn.Sựcóhạncủanókhôngphảilàđiềuđáng longại,nó tạoramộtmốiquanhệchínhxáchơn,đòihỏisựtrântrọngvàkhảnăngquảnlýnhữngtàinguyênđóbằngýthứcrằngchúngrấtquýgiá,trongviệctạoranhữngđiềutốtnhấtchonhiềungườinhất.Tôi

có thể nhận ra trong những phong trào bảo vệmôi trường hiện nay, nếumuốnđạtđếnsựbềnvững, tacầnnhận thứcvàkhẳngđịnh rằngchúng tathậtsựcócáichúngtacần–khôngphảitàinguyênđangbiếnmấtvàchúngtaphảitiếtkiệmbởinóđanghaohụtdầnđi–màlàchúngtacócáichúngtacầnchínhxácởmứcchúngtacầntới.Dođó,chúngtaphảisửdụngchúngđểtạorasựkhácbiệt.Chúngtaphảibiếtrằngnguồnlựclàcóhạnvàquýgiá,nhưngnóluôncóđủ.

Quanđiểmnàythốngnhấtvớicácquyluậtcủatựnhiên,kéotheomộthệthống nguyên tắc và giả địnhmới cho nền văn hóa tiền bạcmới.Nó dạychúng ta cáchquản lý tiềnchứkhôngphải tíchcóp tiền.Nódạychúng tacáchsửdụngtiềnbạckhônngoanvàhiệuquảđểphảnánhnhữngtàisảntâmhồn,thayvìtrìnhdiễnkhoatrươngcáctàisảnvậtchất.Khilàmnhưvậy,dùbạn làmột tỷphúngườiMỹhaymộtnôngdânGuatemala,mộtngườimẹđộcthânởtrungtâmthànhphốhaymộtnhàquảnlýbậctrungthuộctầnglớptrunglưu,cảmgiácđầyđủvàviệcquảnlýđầytrântrọngnguồntàichínhvàcácnguồnlựckhácsẽmởrộngcánhcửadẫnđếnhạnhphúcviênmãn.Sẽchẳngcósựhysinh–màchỉcósựhàilòng.

Sốngđầyđủchophépchúngtatrảinghiệmkhảnăngvàgiớihạntựdocánhân.Trongkhinhữngngộnhậnvềsựthiếuthốnquyđịnhcáchnhìnthếgiớilàkhôngcóđủ,càngcónhiềucàngtốtvàđólàquyluật.Sựthậtvềsựđầy đủ khẳng định rằng có đủ cho tất cả mọi người. Nhận thức đó khởinguồnchosựchiasẻ,sựhợptácvàcốnghiến.

Có thể cách kiểm soát cuộc sống và thế giới của chúng ta không chophéptacảmnhậnnhữngđiềuđóvàomọilúc,nhưngsựthậtlàcóđủvàbấtcứsựdưdảhaygiàucóthậtsựnàođềubắtnguồntừnhậnthứcvềsựđầyđủvàsựđảmbảorằngcóđủ.NhưBuckminsterFullerđãtuyênbốvàonhữngnăm1970,đâylàthếgiớidànhchotấtcảmọingười,khôngai,khôngcáigìbịbỏrơi,vàchúngtacósứcmạnhcũngnhưtàinguyênđểxâydựngthếgiớibạn-và-tôithaychothếgiớibạn-hoặc-tôi.Cóđủchotấtcảmọingười.Tuynhiên,đểcóđượccảmgiácvừađủ,bạnphảisẵnlòngtừbỏ–từbỏcảcuộc

đờigắnliềnvớinhữngbàihọcvànhữnglờinóidốivềsựthiếuthốn.

TrongcâuchuyệndângianthờihiệnđạiHershelvàyêutinhHannukahcủaErikKimmel,mộtđámyêutinhđộcácđịnhphábuổilễkỷniệmcủamộtngôi làngnhỏ,nhưngHershelkhônngoanđã lần lượtđánh lừa tấtcả.Khigặpmộtconyêutinhthamlam,Hershelđưachonómộtbìnhdưamuối.Khiconyêutinhthòtayvàobìnhvànắmmộtnắmđầy,nótứcđiênlênvìthấybàntaymìnhđãbịkẹtchặttrongchiếcbình.Quátứctốivìbịbẫy,nódồncơnthịnhnộvàoHershel.Cuốicùng,anhnói:"Micómuốntachỉcáchphávỡlờinguyềnkhông?"

"Có!"Conyêutinhhétlên."Takhôngthểchịuđượcnữarồi!"

"Hãy thảnắmdưa ra."Hershel trả lời. "Chính lòng thamcủami là lờinguyềngiamcầmmi."

Tấtnhiênchúngtakhôngphảibọnyêutinhácqủydạidộtvàthamlamđó,nhưngsựsợhãi trướcsựthiếuthốnđãkhiếnchúngtacốhếtsứcdangtayômchặtcàngnhiềucàngtốt,vàlạitiếptụcníulấynhiềuhơnnữa.Chừngnàochúngtacònbámlấyniềmlosợấy,chúngtavẫncònbịnógiamhãm,bàntayđầycủacải,nhưngtráitimđầysợhãivàkhôngtrọnvẹn.Khichúngta từ bỏ nỗi sợ hãi và những cố gắng không điều kiện để tìmkiếmnhiềuthêm,chúngtađãtựgiảiphóngbảnthânkhỏinhàtù.Chúngtacóthểdừnglạiđểsuyxétxemtađangsốngrasaovớinhữngthứtacó,vàliệutiềncóphụcvụnhữngquyếttâmcaonhấtcủatahaykhông.

Khichúngtangừngcốgắngtìmkiếmthêmnhữngthứtakhôngthậtsựcần,chúngtacũngtựgiảiphóngmộtnguồnnănglượngmãnhmẽđãbịcầmtù trong suốt cuộc đua.Chúng ta có thể tập trung và phân phối lại nguồnnănglượngvàsựquantâmcủamìnhđể trân trọngnhữngtàisảntađãcó,nhữngthứđangởsẵnbênta,vàtạorathayđổibằngnhữngtàinguyênấy.Khôngchỉnhậnra,màtacòntạorathayđổibằngnhữngthứchúngtađãcó.Khibạntạorathayđổibằngthứbạncó,nósẽtựmìnhlớnlên.

AnneMorrowLindberghhiểuđượcđặcđiểmtinhtếcủasựvừađủkhi

bàviếttrongcuốnsáchGiftfromtheSea(MónquàcủaBiểncả):

Người takhôngthểnàonhặthếtnhữngvỏsò,vỏốcđẹp trênbãibiển.Ngườitachỉcóthểnhặtđượcmộtít,vàchúngcàngđẹpnếuchúngchỉcóít.Mộtchiếcvỏốc sẽấn tượnghơnbachiếc...Mỗi lầnchỉmột... chỉgiữ lạinhữngmảnhhoànhảo,khôngnhấtthiếtlàmộtmảnhhiếm,nhưngmộtmảnhhoànhảoloạiđó.Mộtchiếcđặcbiệtbởivẻđẹpcủachínhnó,đượckhônggian bao bọc giống nhưmột ốc đảo.Chính bởi vì nó có hạn trong khônggian,vẻđẹpcủanócàngrạngrỡ.Chỉ trongkhônggiannhữngsựkiện,đồvậtvàconngườimớilàđộcnhấtvàquantrọng,vàdođó,mớiđẹp.

Trongsuốtnhiềunămlàmcôngviệcgâyquỹ,tôiđãlàmviệcvàtiếpxúcvớinhiềungười,dùđó lànhữngngườiđượcgọi làgiàucó, trung lưuhaylamlũ,họcũngđềuđượcnếmtrảicảmgiácviênmãnvàđầyđủkhidùngnhữngnguồnlựchọcó,ởbấtcứmứcđộnào,đểtạorathayđổi.Khihọsửdụngnhữngthứhọcóđểthựchiệnnhữnglýtưởng,quyếttâmcaonhấtvàthể hiện nhữnggiá trị sâu sắc nhất, trải nghiệmvề sự giàu có thật sự củachínhhọtựmởrộngra.

SỰ ĐẦY ĐỦ TRONG KINH DOANH

Trướckiatôithườngchorằngthếgiớikinhdoanhrấtxavờiđốivớitôivàcôngviệccủatôi.Mặcdù,tôicảmthấynhữngnguyêntắcvềsựđầyđủvẫnđúngvàcógiátrịtrongcôngviệckinhdoanhcũngnhưtrongviệclàmtừthiện,đềxuấtcácsángkiếnkinhtế–xãhộitoàncầu,hayđơngiảnlàthayđổibảnthân.Thếgiớikinhdoanhngàynaycònxacáchhơn.Khigâyquỹ,tôihầunhưchỉlàmviệcvớicánhân,ítkhitiếpcậnvớicáccôngtyhaycácquỹdocôngtyhỗtrợ.Conđườngchúngtôiđikhônggặpnhau.

Tôicũngnhậnrarằngkhiviệckinhdoanhvàsứcmạnhcủanóđượcđặttrênnềnmónglànhữngnguyêntắcvềsựđầyđủ,nósẽthànhcôngvàlớnmạnhmộtcáchbềnvững.Đồngthời,nhữngthấtbạigầnđâynhưEnronlàbằngchứnghùnghồnrằngkhikinhdoanhdựatrêntưduyíchkỷ,bịámảnh

bởisựthiếuthốn,nóchỉgâyrabấtổnvềtàichính,sựmấtbềnvững,mặcdùnhữnglợiíchtứcthờicóthểrấtcao.

Trongkhiviếtcuốnsáchnày,tôicũngnhậnrarấtnhiềutrongsốnhữngngườikhuyếnkhíchvàđộngviên tôi viết lànhữngdoanhnhân thànhđạt,nhữngbộóckinhdoanhvàlãnhđạohàngđầutrênthếgiới.Mộtsốlàtỷphú,triệu phú, và những người khác thì rất được kính trọng bởi sự thông tháitrongkinhdoanh,kinhtếvàtiềnbạc.Cuộcsốngcủachúngtôigặpgỡnhaubênngoàiđịahạtcủachuyệnkinhdoanh,nhờnhữngsởthíchchungvớitưcáchlàcácnhàhoạtđộngxãhộivàcácnhàtừthiện.Tôibiếthọvớitưcáchlàbạnbèvàđồngnghiệptronghoàncảnhđó.

Trongsuốtnhiềunăm,đôikhivớitưcáchcốvấn,vàphầnlớnthờigianlàngườiquansát, tôiđãchứngkiếnnhữngthànhcôngphi thườngcủacáccôngty,nơisựđầyđủđượccoilànguyêntắchàngđầu,tạođiềukiệnđểsửdụnghiệuquảvà sáng tạo cácnguồn lực, kết hợp tráchnhiệmxãhội vớiquyếttâmsâusắcpháttriểndịchvụvàchấtlượng.NhữngcôngtyđócóởNhậtBản,Anh,ThụyĐiển,Đức,Mỹvànhữngmôi trườngđầy tính cạnhtranhkhácnữa.Họkhôngtừbỏmụctiêulợinhuậnhayquyếttâmtăngthịphần.Họchỉđơngiảnđặtsongsongviệctheođuổimụctiêuvớiýthứcvềđạo đức kinh doanh khi phát triển sản phẩm, sản xuất, định giá, thuê laođộng,quảnlývàchămsóckháchhàng.

PaulDolan,chủtịchcủacôngtyFetzerVineyardsvàWinerythuộcthếhệ thứ tư trongmột gia đình sản xuất rượu.Ông yêu tha thiết ngành làmrượu,mảnhđất,vàthếgiớicủaẩmthựcvàrượu.Ônglàmộtdoanhnhânđặcbiệt,mộtnhàlãnhđạotiênphongtrongviệcnghiêncứunhữngphươngphápsảnxuấtbềnvữngchocôngtyvàngànhhoạtđộngcủamình,đồngthờiôngcũnglàmộtnhàtừthiệnnăngđộng,mộtngườihợptácvớichúngtôitrongcôngtácbảovệrừng.

Mộtlần,Paulmờicảnhómchúngtôi,tấtcảcộngtácviênnhưôngtrongdựánbảovệ rừngnhiệtđớicủaLiênminhPachamama,đến thămông tạiFetzerVineyardsởHopland,California.Ôngmuốnchỉchochúngtôinhững

thayđổikỳdiệuđangdiễnratrongcôngtycủamình–nhữngthayđổigiờâmthầmxuấthiệntrongtoànngànhsảnxuấtrượuởMỹ.

Paulvàcácđồngsựđãxácđịnhvịtrícủamìnhtrongmốiquanhệvớitiềnbạcbằngsựminhbạch tuyệtvời,với tưcách làmộtcông tycó tráchnhiệmvới xãhội và thuđượcnhiều lợi nhuận.Tuyênbốvề sứmệnh củacôngtynêurõtấtcảcácquyếttâmấy:

Chúngtôilàcôngtytrồng,sảnxuất,tiếpthịloạirượuvangchấtlượngvàgiátrịhàngđầuvớiýthứccaovềmôitrườngvàxãhội.

Làmviệchòahợp và tôn trọng tâmhồn conngười, chúng tôi camkếtchiasẻthôngtinvềthúvuithưởngthứcrượuvàcácmónăntrongmộtlốisốngđiềuđộvàcótráchnhiệm.

Chúngtôicốnghiếnhếtmìnhđểliêntụcpháttriểnđộingũnhânlựcvàcôngviệckinhdoanhcủamình.

SứmệnhnàyđangđượcthựchiệnnghiêmtúctrênmọicentimetvuôngmặtbằngsảnxuấtdoFetzersởhữuvàbởi từngconngười làmviệcởđó.CôngtyFetzertrởthànhmộtcơsởbềnvữngvềmặtmôitrường,trồngnhotheophươngpháphữucơ,chứngminhchongànhkinhdoanhđórằngthuốctrừsâu,chấthóahọcvàviệcbiếnđổiđấtbằngcácphươngphápkhôngtựnhiênlàkhôngcầnthiết,thậmchíkhôngthểtồntạilâudài.

Ởnhữngruộng trướckianhiềuchuột,người ta làmtổchocú.Cúgiúphạn chế số lượng chuộtởmức tựnhiên, đồng thời tạo ra khung cảnhđẹptrongvùngkhi chúngbay lượnvà làm tổ.Bất cứkhinàocómột loài côntrùnggâyhạixuấthiện,Fetzerlạitạomôitrườngmờimọcnhữngloàithiênđịchcủachúngđến.

Vớinhữngkhíacạnhkháctrongviệckinhdoanh,côngtyđềuquantâmđếntínhantoànvàbềnvữngmôitrường.Từviệclàmvàbảoquảnrượuchođếnnhữngđộixetảivàxekéochạyđiệndùngđểdichuyểnquanhcáckhuruộng,côngtynỗlựcđểvậnhànhhòahợpvớimôitrường.Trongtừngbướccủaquátrìnhđưarượura thị trường,Paulvàđồngsựluônchúýđảmbảo

bềnvữngvềmặtmôitrườngvàtôntrọngtráiđất.Chínhnhữngđiềuđógiúptạoranhữngloạirượutuyệthảohơn,ngonhơnvàđặcsắchơn.Tìnhyêucủaôngđốivớiđất,vớiconngười,vớingànhsảnxuấtvàcamkếttráchnhiệmcũngnhưmốiquan tâmđếnsựđiềuđộcủangườisửdụngrượuđã truyềncảmhứngchotấtcảchúngtôi.Tinhthầnmàôngdùngđểlãnhđạocôngtythật đáng kinh ngạc, và điều đángquýhơnnữa chính việc ông quyết tâmchứngminhsựđầyđủcủađấtđai,câycối,độngvật,côntrùngvàvòngtuầnhoàntrọnvẹncủatựnhiênnếunóđượctôntrọng,quantâmvàhiểuđúng.

Cuốicùng,điềuthậtsựthuyếtphụcđượccácđồngsự,cácđốithủcạnhtranh của ông và thế giới là việc phát triển lợi nhuận của công ty FetzerVineyards.Nhữngvườnnhotrở thànhxứsở thần tiênđể thựchànhnhữnghoạtđộngbềnvữngvềmặtmôitrường.Đồngthời,rượuđạtchấtlượngtuyệthảo,vàlợinhuậncủacôngtymỗinămđềuđạtvàvượtmứcmongđợi.HiệngiờPaulquyếttâmsửdụngnhữngloạirượuhàngđầuvàcáchoạtđộngkinhdoanhlợinhuậncaocủamìnhlàmvídụđểbiếnđổitoànbộngànhlàmrượuởMỹvàtrênthếgiới.

Khigặpgỡngườiđànônghiềnlànhvàtốtbụngnày,tôicóthểnhậnrasựtrântrọngcủaôngvớinhữngnguyêntắcvềsựđầyđủ.Ôngđangchứngminhrằngtrongkinhdoanh,nhữngnguyêntắcnàyvàlợinhuậncóthểsonghành.

Nhữngcôngtycótráchnhiệmvớixãhộigiờcóởkhắpnơitrênthếgiới.Chúng tạo ra các bước đột phá, thể hiện những cách làmmới vừa có thểkiếm tiền một cách đáng tự hào, vừa tránh khai thác quá mức nguồn tàinguyênkhông thể thay thếcủa thếgiới.HãngnướcquảOdwallaJuice,đồdùng ngoài trời Patagonia, kemBen& Jerry, công ty điện thoạiWorkingAssets, hãng Body Shop, Esprit, Interface Carpet – bên cạnh hàng loạtnhữngtêntuổikhác.ĐầutưcótráchnhiệmvớixãhộilàlĩnhvựcđầutưpháttriểnnhanhnhấttạiMỹ.Dùởnơinào,mọingườiđềucócơhộiphùhợpđểsống trongđầyđủ,để lựachọncóý thứcnhữngsảnphẩmvàdịchvụ trântrọngcácnguồntàinguyênvàtônvinhgiátrịcủasựvừađủ.

Phải chăng sự thật đáng ngạc nhiên, mang tính khai phá của thời đạichúng tachính làmốiquanhệcủachúng tavới tiềnđượcđặt trênmộthệthốnggiảđịnhđượcchấpnhậnvàtintưởngtuyệtđối,nhưngthậtrachúngđềulànhữngngộnhậnvàlừadối,khiếnchúngtađánhmấtsựhàilòngvàviênmãnmàtatìmkiếmtrongđời?Phảichăngđểbỏlạinềnkinhtếvàvănhóakhôngbềnvững,mộtgiaiđoạnđángsợtrongsựtiếnhóacủavănminh,chúngtasẽphảiđốimặtvàchấpnhậnsựthậtđángngạcnhiênrằngluôncóđủ,chúngtacóđủ,chúngtalàđủ,vàrằngnhữngđiềuđóluônđúngtrongmọihoàncảnh?

Trongnhữngchương tiếp theo,chúng ta sẽ thiết lậpnhữngnguyên tắccủasựđầyđủvàtiếndầntớimộtcuộcsốngdựatrênsựđầyđủ.Trongbốicảnhđó,chúngtasẽxemxéttiềntừmộtgócđộkhác,coitiềnnhưmộtdòngchảy,nhưnước,thayvìnhưmộtlượngtĩnhtạinhữngthứmàtacầntíchlũy.Chúngtasẽtìmhiểusứcmạnhcủayếutốthậtsựkhiếnmọithứtăngthêmgiátrị–độsâusắc,chấtlượngvàsựviênmãn–thôngquanhữnghànhđộngvàkhảnăngtrântrọng.Chúngtasẽtìmhiểucáchthứcnhữngnguồnlựchiệncó,khiđượcliênkếtbằngsứclaođộng,sẽtạoramộtnguồngốcmớicủasựthịnhvượngnhưthếnào.Vàchúngtasẽnhậnthấynhữngnguyêntắcvàsựthậtvềsựđầyđủthốngnhấtvớicácquyluậtcủathếgiớitựnhiêncũngnhưbản năng sâu sắc của chính con người, và tại sao chúng có thể trở thànhnhữngnguyêntắchàngđầucủathờiđạichúngta.

PHẦN III:

SỰ ĐẦY ĐỦ: BA SỰ THẬT

Chương 5:

TIỀN GIỐNG NHƯ NƯỚC

Tiềnlàmộtdòngchảy,mộtthứphươngtiện,mộtđườngdẫnchonhữngthiệnýcủachúngta.Tiềnmangtheotinhthầncủatâmhồn.

TôigặpGertrude tạimộtnhà thờởHarlem,vàchính từGertrude,mộtngười phụnữmàphần lớnmọi người coi là tươngđối nghèo,mà tôi họcđượcnhữngbàihọcquýgiánhấtvề tiềnbạc.ChínhnhờGertrude tôihọcđượcrằngtiềngiốngnhưdòngnước.

Đólàvàonăm1978,tôicònrấttrẻvàđãbắtđầuthamgiagâyquỹchoDựánXóađói.MộtsốngườiđứngđầuđịaphươngnhờtôitổchứcmộtsựkiệngâyquỹtạikhuHarlem.Tôikhôngchắcđócóphảilàmộtýkiếnhayhaykhông,nhưngngườitađãngỏlời,vàtôiđồngýsẽđếnvàomộttốithứTư.Sauđó,tôinhậnđượcmộtcuộcđiệnthoạimờiđếngặpmặtvớimộtvịtổnggiámđốcmột công ty thựcphẩm lớnởChicagovàobuổi sáng cùngngày thứ Tư đó. Đó làmột công ty nổi tiếng,một người khổng lồ trongngànhthựcphẩm,vàmặcdùthờigiansẽrấtsítsaokhiphảibaytừChicagovềNewYork,tôiquyếttâmcómặttạicảhaicuộchẹn.

Saukhiđãgiảiquyếtxongvấnđềsắpxếplịchtrình,tôitiếptụcxửlýcácvấnđềquantrọngkhác.Tôibắtđầuhìnhdungvềcuộcgặpvớivịtổnggiámđốcđó,cólẽđâylàngườicótiềmnăngủnghộtàichínhlớnnhấttôi từnggặp.Điềulậptứckhiếntôilolắngkhôngyênlànênmặcgìđây.Tôicầnxây

dựnghìnhảnhmìnhnhưthếnào?Liệutrangphụccủatôicógâyấntượngtiêucựckhôngmongđợinàođóvàđểảnhhưởngđếnnhiệmvụcủatôihaykhông?Tôi tự chấtvấnmìnhnhữngđiều thườngkhôngbaogiờxuấthiệntrongđầu.Tôicảmthấycáchtôiđếnvớicuộcgặpnàyrấtkhóchịu,thậtlạlùngđốivớitôi.Vàcảmgiácđócànglúccàngtệđi.

TôivẫncóthểnhớlạicảmgiáccủamìnhkhibướcvàochiếcthangmáytrongtòanhàđóởChicago.Đólàmộttòanhàchọctrờikiêuhãnh,vàbạnkhôngthểnàođếnvănphòngcủacôngtynếuchỉdùngmộtchiếcthangmáy.Bạnsẽphảidùngđếnvàicái,đitừdãynàysangdãykhác.Cànglêncao,tôicànglolắng,vàbắtđầutoátmồhôi.Cànglêncao,tôicàngcảmthấymìnhbịcáchlyvớiphầncònlạicủathếgiới.Thậmchíđặcđiểmkhôngkhívàâmthanhcũngthayđổi,chođếnkhikhônggiantrởnênyênlặngvàđầytrangnghiêm.Tôithấynhưmìnhđanghànhhươnglênđỉnhmộtngọnnúithiêng.Khôngkhícóvẻloãng,vàtôithấyhơichóngmặt.

Tôikhôngđượcchobiếtnhiềuchi tiếtvề lầnđónggópnày,nhưng tôiđượcthôngbáorằnggầnđâycôngtythựcphẩmnàyđãphảichịumộtsốtaitiếng–họbịpháthiệnđãgâyramộtsốđiềuxấu,khiếnhìnhảnhcủacôngtybịảnhhưởng.NhữngngườilãnhđạocôngtycảmthấyrằngủnghộtiềnchoDựánXóađói, thểhiệnsựủnghộđốivớiviệc thanh toánnạnđóicó thểgiúpxâydựnglạihìnhảnhcủacôngty.

Tôiđượcđưađếnvănphòngcủa tổnggiámđốc.Ông tađangngồi tạibàn,tôingồixuốngđốidiệnvớiông.Phíasauôngtalàkhungcửakínhcaotừ sàn lênđến tận trầnnhà,bày ramột cảnh tượngngoạnmụccủađườngchântrờithànhphố,nhưngánhđènchiếuhắttừphíasaukhiếntôihầunhưkhôngthểnhìnrõmặtôngta.Tôichỉcó15,dođó,tôinhanhchóngtrìnhbàyvềsứmệnh,côngviệccủa tổchứcvànhững thử tháchkhi thanh toánnạnđói trên thếgiới.Tôinóivềsựcanđảmcủanhữngngười thiếuđói,vàsựcộngtácmàtấtcảchúngtôiđềucầnđểcủngcốquyếttâmtáobạocủahọ,đểcungcấp thứcănchohọvàconcáimình,đồng thờixâydựngnhữngđiềukiện cần thiết đảmbảomột cuộc sống lànhmạnhvàhữu ích.Saukhinói

xong,tôiđưarayêucầucủamình.Vịgiámđốcmởngănkéobànlàmviệc,lấyramộttờsécviếtsẵnsốtiền50.000đô-la,vàđưaquabànchotôi.

Rõràngôngtamuốntôiđikhỏicàngnhanhcàngtốt.Câuchuyệnhờihợtvàgiọngnóicủaôngtachotôibiếtrằngôngtakhôngthậtsựquantâmtớicôngviệccủachúngtôi,việckếtnốivớinhữngngườithiếuthốntàinguyên,hayviệctạorabấtcứsựkhácbiệtnàotrongcôngtácxóađói.Đóđơngiảnchỉlàmộtnướcđichiếnlược.Ôngtamuốngiảmnhẹtộilỗivàsựxấuhổbởinhữnglỗilầmmàcôngtyđãgâyra.Vàôngtamuốncôngtyđượctiếngtốttrêncácphươngtiệntruyềnthông.Nếuchỉnóivềkhíacạnhtàichính,đólàmộtgiaodịchđơngiản:ôngtađưachotôitờséc50.000đô-lađểmualạicơhộisửachữadanhtiếngchocôngty.Nhưngkhiôngtađẩytờsécvềphíatôi,tôicảmthấytộilỗicủacôngtyđangtiếntớiphíamìnhcùngvớisốtiềnđó.Ôngtatraochotôisốtiềnvàtộilỗicủacôngty.

Cuộcgặpgỡcủachúng tôi lúng túngvụngvề,nhưng tôi làmộtngườigâyquỹ,mộtngườimớivàonghề,vàtôicònphảibắtmộtchuyếnbay.Tôicầmlấy tờséc,bỏvào túixách.Tôicảmơnông ta,vàgầnnhư trong tìnhtrạngmụmịđầuóc,tôiquaylạiđiquamêcungphòngtrongphòngngoàivàđixuốnghàngdãythangmáy.

Khiđixuống,tôicómộtcảmgiáclạlùngtrongbụng–vàtôibiếtkhôngphảitạiđithangmáy.Tôikhônghềthấyvui,mặcdùlẽratôiphảivuilắm.Tờsécnàymangsốtiềnlớnnhấttôitừngnhậnđượctừmộtngườiủnghộ,vàtôibiếtrằngtấtcảmọingườitrongDựánXóađóisẽsửngsốtvuisướng.Nhưngtôicũngcảmthấymìnhđãnhậncả tội lỗicủacông tycùngvớisốtiền.Tôixuốngtầngthangmáycuốicùng,vàgọimộtchiếctaxiđểđếnsânbay,khônghềcảmthấyyênổn,nhưngcũngkhôngbiếtnênlàmgìkhác.

TôiđếnNewYorkgiữamộtcơnmưadữdộivàđếnkhuHarlem,tớimộtnhà thờcũ.Tôibướcxuốngnhữngbậc thangdẫnxuống tầnghầm,nơicókhoảng75ngườiđang tụ tậpdựbuổigâyquỹ.Khungcảnhhoàn toàn tráingượcvớivănphòngtrêntầngmáimàtôivừarờikhỏicáchđâyvàitiếng.Trờiđangmưa,cănphòngdộtkhắpnơi.Xôchậuđượcđặtkhắpphíangoài,

hứngnhữnggiọtnướcđangrơixuống.Tiếngmưaxốixảbênngoài,vàtiếnglanhcanhkhinhữnggiọtnướctừtrêntườngvàtrầnnhàrơixuốnglàmnhạcnền cho cuộc gặp. Tôi cảm thấy nhẹ nhõm và tỉnh táo, thấy dự cuộc gặpđôngngườithếnàydễchịuhơntrongvănphòngcôngty.Tôicũngnhậnrarằngmìnhlàngườidatrắngduynhấtởđó,vàchiếcváylụatôiđãchọnđểgâyấntượngtốttrướcvịtổnggiámđốcgiờcóphầnkệchcỡmvàkhôngphùhợp.Tôinhìnxuốngnhữngngườiđếndự,vàbiết rằnghọkhôngcónhiềutiềnđểủnghộ.TôinóivớihọvềquyếttâmcủaDựánXóađóiởchâuPhi,vìtôinghĩđiềunàysẽgầngũivớicuộcsốngvàtàisảncủahọhơncả.Khiđếnlúcphảikêugọiđónggóp,bàn tay tôi toátmồhôi.Tôibắtđầubănkhoănkhônghiểulàmnhưvậycóđúngkhông.Tôitiếptục,đưarakêugọi,vàcănphònghoàntoànrơivàoyênlặng.

Saumộtkhoảngyênlặngdài,mộtngườiphụnữđứngdậy.Bàđangngồiởlốiđimộthànggầncuối.Bàgần70tuổi,máitócmàuxámchẻngôigiữa,quấn lại thànhmột búi tóc nhỏ.Khi đứng dậy, bà đứng thẳng, cao,mảnhkhảnhvàkiêuhãnh.

"Côgái,"bànói,"TêntôilàGertrudevàtôithíchnhữngđiềucôvừanói,tôicũngthíchcô.Hiệngiờ,tôikhôngcósổghisécnàocả,vàcũngkhôngcóthẻtíndụng.Đốivớitôi,tiềngiốngnhưnước.Đốivớimộtsốngười,tiềnàoạttuônvàocuộcsốngcủahọnhưdòngsôngdữdội.Tiềnđếncuộcsốngcủatôinhưmộtvòinướcnhỏgiọt.Nhưngtôimuốnnótiếptụcđượcchảyđi,đểnógiúpđượcnhiềunhấtchonhiềungườinhất.Tôicoinólàquyềnvàtráchnhiệmcủamình.Đócũng làniềmvuinữa.Tôi có50đô-la trongvíkiếmđượckhigiặtđồthuêchomộtphụnữdatrắng,vàtôimuốntraonóchocô."

Bàđiquacácdãyghế,đưachotôi50đô-la.Cócảtờnămđô-la,mườiđô-lavàmộtđô-la.Rồibàômtôithậtchặt.Khibàquaylạichỗmình,nhữngngườikhácbắtđầutiếnđếnvàquyêngóptiềnbằngnhữngtờmộtđô-la,nămđô-la,mườiđô-lavàhaimươiđô-la.Tôixúcđộngđếnnỗitôibậtkhóc.Tôikhôngthểcầmhếtchỗtiềnđótrongtay,chonêntôimởtúixách,đặtnólênbànđểmọingườibỏtiềnvào.Nhữnggiâyphútấy,khimọingườilầnlượt

tiếnđếntặngtiền,mangkhôngkhícủamộtnghilễ.Tôicảmnhậnđượcsựchính trực và tình yêu thương. Số tiền chúng tôi quyên góp được – có lẽkhoảng500đô-la là cùng–đốivới tôiquýgiáhơnbất cứ thứgì tôi từngthấy.Tôinhậnraởđáychiếctúiđó,bêndướitấtcảnhữngtờtiềnlẻ,làtờséc50.000đô-la.Khitôinhìnthấynó,tôicũngnhậnrarằng50đô-lacủabàGertrudeđốivớitôiquýgiáhơn,vàsẽgiúpchoviệcxóađóinhiềuhơntấmsécmangsốtiềnnhiềugấpmộtnghìnlầnấy.

SốtiềntôinhậnđượctừGertrudemangnănglượngcủaquyếttâmthayđổi–dấuấncủa tâmhồnbà–vàkhi tôinhận số tiền, tôi thấyniềmcảmhứng,sựmớimẻtruyềnsangmìnhquahànhđộngthểhiệnsựchínhtrựcvàthiệnýcủabà.Tôicảmthấynhữngnguyêntắcvàchươngtrìnhcủatổchứctôiđangtheođuổiđượckhẳngđịnh,khôngchỉbởi50đô-lacủabà,màbởiđónggópvềmặt tinh thầnbàmangđến.Số tiền củaGertrudeđến từ tâmhồn,khôngphảitừmộttàikhoảnngânhàng,vàkhôngđượcdùngđểgiảmnhẹtộilỗihaymualấysựngưỡngmộ.Bàđãmangtiêuchuẩnđóđếnchomọingườitrongcănphòngngàyhômđó.Tôicảmthấysốtiềnhọđónggóplànhững"đồngtiềnýnghĩa".Lượngtiềnchínhxác,vànhữngthứnócóthểmuađượckhôngquantrọngbằngsứcmạnhcủatiềnkhinóđiliềnvớimụcđích,thiệnývànănglượngtâmhồn.BàGertrudedạytôirằngsứcmạnhcủatiềnthậtsựđếntừmụcđíchvàsựchínhtrựckhichúngtatraotặng.Mónquàcủabàthậttuyệtvời,vàsựminhbạchcủabàgiúptôitìmthấysựminhbạchcủachínhtôi.

Ngàyhômsau, tôigửi trả tấmséc50.000chocôngty thựcphẩm, thấynhẹnhõmkhi cảm thấy tôi đanggửi trả tội lỗi và sựxấuhổmànómangtheo.Tôithấynhưtrútđượcmộtgánhnặng.Cùngvớitờséc,tôigửimộtbứcthưkhuyênôngtổnggiámđốchãytìmđếnmộttổchứcmàcôngtythấygắnbó,vàcảmơnôngtavìđãnghĩđếnchúngtôi.Tôikhôngnhậnđượchồiâmnàotừôngtalúcđó,nhưngnhiềunămsau,ôngtaliênlạclạivớitôi,vàbiếncuộcgiaodịchlúngtúngđầutiênthànhkhởiđầuchomộtcáikếtđẹpđẽmàtôisẽchiasẻởphầncuốichươngnày.

THIẾU VÀ ĐỦ: LÀM THẾ NÀO ĐỂ CẢM NHẬNDÒNG CHẢY?

Gertrude đã dạy tôi rằng tiền giống như là nước. Tiền chảy qua cuộcsốngcủatấtcảchúngta,đôikhigiốngnhưmộtdòngsôngcuồncuộn,đôilúcnhưmộtvòinướcnhỏgiọt.Khinóchảy,nócó thể thanh lọc, tẩy rửa,nuôidưỡngvàhồisinh.Nhưngkhinóbịgiamhãm,bịngưnglạiquálâu,nócóthểthànhnướctùđọngvàđộchạiđốivớinhữngngườiđanggiữhaytíchtrữnó.

Giốngnhưnước, tiền làmộtphương tiệnchuyênchở.Nócó thểmangnguồnnănglượngmaymắn,khảnăng,vàthiệný,nócóthểmangsựkiểmsoát, chiphốihay tội lỗi.Nócó thể làdòngchảy, làphương tiệncủa tìnhyêu,đườngdẫnchonhữngquyết tâm,cũngcóthểmangtheođauđớnhaynhững điều tai hại. Chúng ta có thể bị chìm ngập trong tiền và chết đuốitrongsự thừamứaấy.Khichúng tađắpđậpngăndòngchảyđómộtcáchkhông cần thiết, chúng ta gạt nó ra khỏi vòng tuần hoàn tự nhiên khiếnnhữngngườikhácbịảnhhưởng.

Trongsuynghĩtheochiềuhướngthiếuthốn,tiềnkhônggiốngnhưmộtdòngchảy,mànhưmộtlượngtĩnh,mộtthứgìđócầntíchtrữvàgiữchặtlấycàngnhiềucàngtốt.Chúngtađogiátrịcủabảnthânbằnggiátrịtàisản,vàluônluôncàngnhiềucàngtốt.Bấtcứsụtgiảmnàotrênbảngcânđốikếtoáncủatađượccoilàmộtmấtmátkhiếntamấtđigiátrị.

Đứngởgócđộcủasựđầyđủ,sựvậnđộngcủatiềnvàovàrakhỏicuộcsốngcủachúngtatrởnêntựnhiên.Chúngtacóthểnhậnradòngchảyđólàlànhmạnhvàđúngđắn.Tađểdòngchuyểnđộngđódiễnratựnhiênthayvìlolắnghayrasứctíchtrữ.Trongsựđầyđủ,chúngtanhậnravàtrântrọnggiátrịcủatiềnđểlàmnhữngđiềutốt–sứcmạnhcủachúngtakhilàmviệctốtbằngtiền.Chúngtacóthểtrảinghiệmsựviênmãnkhihướngdòngchảyđótheonhữnglýtưởngvàquyếttâmcaonhấtcủamình.Khichúngtanhìn

nhậnthếgiớimìnhđangsốnglàmộtchỉnhthểcóđủ,chúngtalàđủđểbiếnthếgiớinàythànhmộtnơiđẹpđẽchotấtcảmọingườiởmọinơi,trongđókhôngaibịgạtrangoài,thìtiềnsẽmangnguồnnănglượngđó,sảnsinhracácmốiquanhệvàhợptáckhiếnmọingườiđềucảmnhậnđượcnănglựcvàgiátrịcủamình,bấtkểhoàncảnhkinhtếcủahọrasao.

MẹTeresakhôngbaogiờdựtrữtiềnmặt.Khitôiđếnthămbàởtrạitrẻmồcôi củabàởẤnĐộ, tôihỏibà có lờikhuyêngìđốivớiviệcgâyquỹkhông.Bàtrảlờirằngcáchgâyquỹcủabàlàcầunguyện,vàChúaluônluônmangđếnchobànhững thứbàcần,khônghơnkhôngkém.Bàđiềuhànhcôngviệcmàkhôngcầndựtrữtiềnbạc,tintưởngrằngChúaluônmangđếnđủ,vàtrongnhữngviệcbàđãtrảiqua,điềuđóluônđúng.Bàđiềuhànhhơn400trungtâmở102nướctrênthếgiới,vàtấtcảtổchứcấydườngnhưluôncóchínhxácnhữngthứhọcần.Khôngthừa,khôngnhiềuhơn.Nhưngcũngkhôngíthơn.

Phầnlớnchúngtakhôngthểhìnhdungcuộcsốngnhưvậy,vàtôicũngkhôngkhuyênchúng ta làm theo.Nhưngnếubiết rằngMẹTeresađã lãnhđạothànhcôngnhữnghoạtđộngtrịgiáhàngtriệuđô-latheocáchđó,cóthểbạnsẽnhìntiềnvàdòngchảycủanóvớimộtconmắtkhác.

PHÂN PHÁT VÀ TÍCH LŨY

Nhiềunăm trước, JoanHolmes, người đồng sự và cố vấn của tôi, chủtịchDựánXóađói,nhắcnhởnhữngngườiủnghộtiền"hãychomọingườibiếtđếnvìnhữnggìanhchođi,khôngphảinhữnggìanhtíchlũyđược."Tôikhôngbaogiờquênđượcnhữnglờiđó,vàbắtđầuýthứchơnvềnhữngcáchthứchaythóiquencủamọingười,vànhữngảnhhưởngtrongcuộcsốngcủahọ–baogồmcuộcsốngcủachínhtôi.

Trongnhữnghệthốngkinhtếnguyênthủy,nguyêntắctrungtâmlàsựbềnvữngvàđầyđủ.Trân trọngviệcchiasẻ, sắpxếpvàphânphátmới làcáchsống,chứkhôngphảitíchluỹ.Kháiniệm"củachung"vàsựđảmbảo

chotấtcảmọingườisửdụnglàxuhướngchínhthayvìsởhữucánhânvàtàisảnriêng.Trongnhữngnềnvănhóađó,mọithứđượcchuyểnvàchiasẻtừngườinàysangngườikhác,traoqua,nhậnlại,vàchuyểntiếp,chúngliêntụctăngthêmgiátrị.

Nhữngngộnhậnvềsựthiếuthốntrongnềnvănhóađạichúngvàtrithứcđạichúngthúcđẩymọingườinỗlựcsởhữu,lưugiữ,thuthậpvàtíchlũy.Trongbốicảnhcủasựđầyđủ,sựtíchlũyvượtquámứcđủlàmngưngtrệdòngchảycủatàinguyên,khiếnchúngkhôngthểphụcvụchonhữnglợiíchcaonhất.Thậttrớtrêu,nỗisợthiếuthốikhiếnngườitatíchlũyđếnmứcthừamứa,chỉkhiếnchogiátrịcủanhữngthứtacógiảmđi.Chúngtabịđènặngbởinhữngthứcóthừa,nólàmtắcnghẽnsuynghĩvàcuộcsốngcủachúngta.Chúngtabịgắnchặtvàotàisảncủamình,vàtheocáchnàođó,bắtđầunghĩrằng cái chúng ta có quyết định con người chúng ta.Càng ngày chúng tacàng khó chia sẻ với người khác, bởi khi những tài sản có thừa giảm đi,chúng ta cảm thấy chính giá trị củamìnhmất bớt, và buộc phải thu thậpnhiềuhơnnữa.

Sựgiàucóhayhạnhphúcthậtsựkhôngthểtìmthấytrênbảngcânđốikếtoán,dùkhốitàisảnvậtchấtchúngtatíchlũyđượclớnđếnđâu.Sựgiàucóxuấthiệnkhichúngtachiasẻvàtraotặng,phânphát,chămsócvàủnghộcácdựán,nhữngconngườivàmụcđíchmàchúngtatintưởngvàquantâm,bằngnhữngnguồnlựcđếnvàđiquacuộcsốngchúngta.Tíchlũycóchừngmực,tiếtkiệmtiền,làmộtphầnđểđảmbảohoàncảnhkinhtếcánhân.Tuynhiên,khiviệctíchlũycảntrởchúngtasửdụngtiềncóýnghĩavàphụcvụcuộcsống,tiềntrởthànhmụcđíchtốicao,mộtcảntrởtrênconđườngđiđếnhạnhphúc.

Giốngnhưdòngmáuphải chảyđến tất cảmọi nơi trên cơ thể để conngườisốngkhỏemạnh,tiềnsẽcóíchkhinóđượcvậnđộngvàlưuchuyển,đượcphânphát,chiasẻ,địnhhướngvàđầutưphụcvụcuộcsống.Khidòngmáuchậmlạivàbịngừnghaytắcnghẽnởđâuđó,cơthểtrởnênốmyếu.Khidòngnướcchảychậmlạivàbịứđọng,nótrởnênđộchại.Tíchlũyvà

giữchặt lấylượngtiềnlớncóthểdẫnđếnảnhhưởngđộchại tươngtựlêncuộcsốngcủachúngta.

NhưGertrudeđã thểhiện thật rõ ràng, tiềnchảyquacuộcsốngcủabàkhôngphảilàmộtlượngcóhạn,khôngcầnđượctíchlũyđểtăngđếnmộtmứclớnhơn.Tiềnchỉđếntheocáchbàcóthểnhậnnóvàcóthểhướngnóđitheo nhữngquyết tâmvà giá trị cao nhất của bà.Khi chúng ta coi tiền làdòng chảy qua cuộc đời mình và qua thế giới, chúng ta nhận ra rằng nókhôngthậtsựthuộcvềai;hoặcchúngtacóthểnóinóthuộcvềtấtcảmọingười.Tráchnhiệmcủachúngtalàđểnguồntàinguyênđóchảytựdotrênthếgiớigiốngnhưdòngnước,phụcvụchonhiềungườinhấtvànhữngmụcđíchcaonhất.

Cóthểnóimộtnhàgâyquỹvĩđạilàmộtngườitrunggianhỗtrợvòngluânchuyểnnănglượngthiêngliêngcủatiền,giúpmọingườisửdụngdòngtiềnchảyvàocuộcsốngcủahọtheocáchhữuíchnhất,thốngnhấtvớikhátvọngvàhyvọngcủahọdànhchonhânloại.Cóthểnóicốvấntàichínhtuyệtvờinhấtthậtsựlàngườicóthểtruyềncảmhứngchokháchhànglàmtheomình–đầutưtiềnsaochocốnghiếnđượcnhiềunhấtchomộtcuộcsốngýnghĩa,trọnvẹn.Cóthểnóitrongcuộcđờimìnhmỗichúngtađềucócơhộiquảnlýdòngchảycủatiền,dùnhiềuhayít.

ỞHaiti,cómộtcâunói:"Nếubạncómộtmiếngbánhvàbạnăncả,bạnsẽthấytrốngrỗng.Nếubạncómộtmiếngbánh,vàchiachongườikhácmộtnửa,bạnsẽvừathấynovừađầyđủ."Nhữngngườihạnhphúcvàvuivẻnhấtmà tôi biết là những người biết thể hiện mình bằng cách chuyển nhữngnguồn lựccủahọ,baogồmtiềnbạc,khihọcó,đểphụcvụquyết tâmcaonhất của họ. Thế giới của họ làmột nơi họ cảm thấy giàu có khi chia sẻnhữngthứhọcó,khitraotặng,phânphátvàthểhiệnmìnhchânthựcbằngsốtiềnhọđặtvàodòngchảy.

TIỀN MANG THEO NĂNG LƯỢNG CỦA TÂM HỒN

Như Gertrude đã mô tả, tiền giống như dòng chảy, và bà tự hào khichuyểnnóđiđể"giúpđượcnhiềuđiềunhấtchonhiềungườinhất."Đốivớimỗichúngta,tiềndùnhiềuhayítđềulàphươngtiệnchuyênchởchonănglượngvàthiệný.

Nhiềucánhânvàgiađìnhcórấtíttàinguyênvậtchất,cũngnhưnhiềungườigiàucóvôkểđãđưadòngchảytiềnbạccủamìnhhướngđếnnhữngnguyênnhânvàquyếttâmkhiếntráitimhọphảicấtlêntiếnghát.Tiềncủahọcũngmangthứnănglượngtươivuiấyphụcvụcuộcsống,tuônchảyrathếgiớivàtạoranhữngkhácbiệt.Nhữngngườinàykhônglolắngđánhmấtnhữngthứhọcó,haysợrằngkhôngcóvàkhôngbaogiờcóđủ.Họđangtrảinghiệmniềmhạnhphúckhicóđượctàinguyên,sựtrântrọngvànhậnthứcrằnghọđangcóchínhxácnhữngthứhọcần,hoặcthậmchínhiềuhơnmứchọcần.Họđangtậptrungbiếntiềnthànhphươngtiện,thànhbiểuhiệncủalòngbiếtơnvàthiệný.Nhữngngườithôngtháinhưhọđãtàitrợđểtạoramộtsốthểchếxãhộiquantrọngvànhiềubiếnđổikỳdiệutrênthếgiới,mặcdùrấtnhiềutrongsốđólànhữngngườisốngcuộcđờichậtvật.

Tôicũngđãcócơhộilàmviệcgắnbóvớinhữnggiađìnhvàcánhânsởhữusốtàisảnkhổnglồ,vàrấtnhiềungườiphảichịutổnthươngdonhữngcủacảiấygâyra.Tráivớisuynghĩcủachúngta,rấtnhiềungườisốngtrongcảnh khá giả cũng phải sống chung với sự trống trải. Khi của cải và đặcquyềnlànhữngyếutốchiếmưuthế,khitiềnquyếtđịnhcuộcsốngvàtínhcách,nỗisợhãiđánhmấtnóthườngrấtsâusắc.Conngườicưxửbịđộngđểbảo vệmình và thường tuyệt vọng giữ chặt lấy tiền, cố gắng giành đượcthêmcàngnhiều càng tốt.Đồng thời, sửdụngnhữnggìhọ có làmphươngtiệnthỏamãnnhucầuhoặcđiềukhiểnngườikhác.Cuộcsốngtrởthànhmộttròchơimàhọphải thắngbằngbấtcứgiánào.Số tiềnhọkiểmsoátcàngtăngkhảnănghọchinhphục,hạthấpvàhãmhạingườikhác,đểhọcóthểduytrìvịtríởtrênnhữngđỉnhcao.Mốiquanhệcủahọvớingườikháccóthểbịchaisạnbởinhữngtoantínhvànghingờ,bởinhữngmâuthuẫnnộitạiđauđớnvànhữngcuộctranhgiànhquyềnlực.Nạnnghiệnrượuvàlạmdụng

chất kích thích lan tràn trong những gia đình được coi là thuộc "xã hộithượnglưucủanhữnggiađìnhdanhgiá".Sựphảnbộilòngtinvàtìnhcảmcánhânxuấthiệntrongnhữngvụlạmdụngtìnhdụcvàbạohànhtronggiađình.Nhữnggiađìnhgiàucónàykhônghềxalạvớinhữngvụlạmdụngxảoquyệtnhấtdochínhvănhóatiềnbạccổxuý.

HÀN GẮN MỘT GIA ĐÌNH: LỰA CHỌN CAN ĐẢMCỦA BARBARA

Rất nhiều lần tôi đã chứngkiếnmọi người trao tiền đi, đồng thời giảiphóngbảnthânkhỏichiếcbẫycủasựtíchlũyvàhammuốn,mởracánhcửamớiđể trảinghiệmcuộcsống:sựcốnghiến.Barbara làmộtngườiphụnữgần 70 tuổi, thế hệ thừa kế thứ năm củamột gia đình dòng dõi tại NewEngland.Nhữngcủacảiấyđãtácđộngđếngiađìnhbànhiềuđếnnỗikhôngaitronghayngoàigiađìnhcócảmgiácgìvềgiađìnhngoàiđốngcủacảicủanó.Đãtừrấtlâu,họsốngtrongsựmẫumựckhiêmnhườngcủamộtgiađình"danhgiá",khônggiốngcuộcsốnghàonhoángphôtrươngnhưnhữngtiêuchuẩnhiệnnayvềsựgiàucó.Cácthànhviêntronggiađìnhtồntạiđểphụcvụsốcủacảihọcó,bảovệnó,đạidiệnchonó,vàsửdụngnóđểnângcaođịavịnổibậtvàkhôngcóvếtnhơcủagiađình trongconmắtmọingười.Khilựachọnquầnáo,trườnghọc,bạnbè,vàthậmchícảchuyệnhônnhân,họđềuphảichiềutheocủacảigiađìnhvànhữngthànhviênlàmchủnó.Giátrịcủamỗi thànhviên tronggiađìnhđượcđịnhđoạtdựavàovị trícủahọtrênbậc thangquyền lực, uy thế, vàquyềnkiểm soát khối tài sản củagiađình.

ĐốivớiBarbaravàhaingườichịcủabà, số tài sản thừakếnàyđã trởthànhmộtlờinguyền,làmnảysinhtậtnghiệnrượutronggiađình,khiếncảmộtthếhệmấtkhảnăngtrởthànhnhữngbậcchamẹcótráchnhiệm,chorađờicảmộtthếhệnhữngđứatrẻgiàucóvàlệchlạc.

Khi tôi gặpBarbara vào đầu những năm 1990, bà đang quyết tâm cai

rượu,đồngthờicốgắnggiúpbangườiconlớnđốimặtvớichứngnghiệnvànhữngvấnđềkháccủachúng.Dướisứcépcủagiađìnhphảigiữchặtlấysốcủacải,vàkhôngđượchoangphí,Barbaravàhọhàngcủabàhầunhưkhôngchođiđồngtiềnnào.Thayvàođó,tiềnđượcdùngđểđốiphóvớinhữngcơnkhủnghoảngliênmiênxảyraphíasauvẻngoàidanhgiá.Nhữngthảmhọacánhânvàtàichínhthườngxuyênxảyđếnvớirấtnhiềungườihọhàngcủabàvànhữngđứaconlớncủachínhbà.Bàchứngkiếntiềncủagiađìnhbịtiêuphívàcạnkệtvàonhữngthứkhiếnbàđauđớn,rútkiệtkhôngchỉcủacảimàcảtinhthầncủabà.

LầnđầuchúngtôinóichuyệnvớinhaulàkhiBarbaraquantâmđếnviệcủnghộtiềnchoDựánXóađói.Trongcuộctròchuyện,bànóivềkhaokhátmangđếnýnghĩachocuộcsốngvàhyvọngrằngtiềnbạccủabàsẽtrởnênýnghĩahơnđốivớithếgiới.Bàẩndanhtronglầnủnghộđầutiên,biếtrằnggiađìnhsẽnổigiậnbởihọ luôncoisố tiềnđó là"củahọ".Tuynhiên,khiquyếttâmvàlònghàophónglớnlên,bàmạnhdạnthôngbáochocácthànhviêngiađìnhvềhoạtđộngvànhữngkhoảntiềnủnghộcủamình.Đúngnhưbàđãhìnhdung,họrấttứcgiận–nhưngchỉlàlúcđầu.Sauđó,bàđãchủđộng lôi kéo họ trực tiếp tham gia,mời họ làm đối tác với những ngườikhôngquákháchọnhưngđangphảichậtvậtđểtựchucấptrongnhữnghoàncảnhkhókhăn.

Dầndầntừngngườimột,concáibàvànhữngthànhviênkháctronggiađìnhcũngrờibỏcuộcsốngíchkỷ,đếnvớithếgiớirộnglớnhơncủanhữngtrảinghiệmđượctạodựngtừsựhợptácchânthành.Khihợptáckhônghềvụ lợi vớingườikhác, khi trở thànhnhữngđối táchữu ích, hiệuquả,đầynănglựcđểtạorasựkhácbiệt,họbắtđầunhậnthứcvềmìnhkhácđi.Biếnchuyển trong cuộc sống cá nhân và tình hình của gia đình thật đáng ngạcnhiên.Barbarađãthayđổithànhcôngnănglượngvàdòngchảycủatiền.Bàđãđầutưtiềnvớithiệnýhàngắnvàxâydựngmộtgiađìnhlànhmạnh–giađìnhcủachínhbàvàcủanhữngngườikhác.Tiềnđãđưanguồnnănglượngđóvàsứcmạnhhàngắnđóvàomộtchutrìnhtuầnhoàn.

NHẬN THỨC VỀ DÒNG CHẢY CỦA TIỀN: SỰTHẬT VỀ NHỮNG NƠI TIỀN ĐI QUA

Bạn có nhận thức được dòng chảy của tiền trong cuộc sống củamìnhkhông?Bạncóquantâmđếnviệclàmthếnàotiềnđếnvớibạnkhông?Bạncóphânpháttiềncủamìnhtheocáchcóýthứckhông?Khibạnnhậnradòngchảycủatiềntrongcuộcđờibạn,nótraochobạnsứcmạnhnhìnthấuvịtrícủabạntrongmốiquanhệvớitiềnvànơibạnmuốnđếnvớisốtiềnđó.

Nếubạnmuốn thấymộtbức tranh rõ ràngvềnhữngưu tiêncủamìnhtrongcuộcsống,vềviệcbạnlàai,vàbạnquantâmđếnđiềugì,hãyxemlạicuốnsổséc,thẻtíndụng,vàbáocáongânhàng.Khiđó,bạncóthểnhậnradòng chảy của tiền trên giấy trắng mực đen. Có thể tiền đang chảy vàonhữngcửahàngbánxehơihayquầnáo,cóthểdànhchoviệchọchànhhayđidulịch.

Dòngchảycủatiềnđếnvớibạnvàrờikhỏibạnđểphụcvụnhữngmụcđíchkháckhôngđộc lậpvớicuộcsốngcủabạn.Cóphải tiềnđếnvớibạnquacôngviệc,cácmốiquanhệ,haynhờnhữngcủacảicósẵnmang theonănglượngcủanhữngquyếttâmvàgiátrịcókhảnăngnuôidưỡngvàsinhsôi?Haynóđếnvớibạnquanhữngcôngviệcvàcácmốiquanhệlạmdụngvàbóclộtbảnthânbạn,ngườikháchoặcmôitrườngthiênnhiên?Kiếmtiềnkhông lànhmạnhcó thểhủyhoạicuộcsốngcủabạn.Cáchchúng takiếmtiềnvàtiêutiềntácđộng,ảnhhưởngvàtạorakhácbiệt.Việcđưanhậnthứcđóvàomối quanhệ của bạn với tiền, và điều chỉnh dòng chảyđó làmộtnhiệmvụcanđảm,quantrọngvàđầysứcmạnh.

Muốnnhậnthứcđượcdòngchảyđó,chúngtacầnnghiêncứuchứđừngđổlỗi.Chúngtacóthểchứngkiếncáchtiềnđếnvớichúngta,cáchchúngtatiêutiền,tiếtkiệmtiền,đầutư,haymangtiềnchongườikhác.Vàtrongsứmệnhcánhântìmrasựthậtvềtiềnbạcnày,chúngtabắtđầucoidòngchảycủatiềnlàbiểuhiệnchogiátrịchúngta.Đôikhiđiềubạnkhámphárathốngnhấtvớiconngườimàbạnnghĩmìnhđangsống,đôikhikhôngphảivậy.

Khiđiềuchúngtakhámpháthấykhônggiốngnhưhìnhdung,đólàcơhộiđểtaxemxétlạidòngchảy,cáchtađangchủđộngkiểmsoátvàđịnhhướngnó.Dùtốthayxấu,khibạnnhậnradòngchảy,nóchophépbạntựnhậnthứcvàđưaranhữnglựachọnsángsuốtgiúphướngviệcchitiêuthốngnhấtvớitầmnhìncủabạnvềbảnthânvànhữngquyếttâmcaonhấtcủamình.

ĐỊNH HƯỚNG CHO DÒNG CHẢY CỦA TIỀN:SỨC MẠNH CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG

Không cần phải tiêu đi toàn bộ gia sản tamới định hướng được dòngchảycủa tiềnvào thếgiớibằngsứcmạnhcủaquyết tâmvàsựchính trực.Trongnhữngnămcộng tác vớiBarbara, vàhàngnghìnngười ủnghộ tiềnkhác, tôi đãnhìn thấy sứcmạnhbiếnđổi của tiềndùnhiềuhay ít.Với tưcáchcánhân,mỗingườichúng ta traocho tiềnsứcmạnhsinhsôinàykhichúngtađưathiệnývàonhữnglựachọnbìnhthườngnhất.Chúngtacóthểtraotặngtiềncóýthứcchonhữngdựán,chươngtrình,côngtyvàngườibánhàng ta kính trọng và tin tưởng, thậm chí coi đóng thuế là biểu hiện củaquyếttâmvàsựđầutưcủamìnhvớitưcáchlàmộtcôngdân.

Chúng tacónhiềusứcmạnhhơn ta tưởngđểhướngnhững tàinguyênvật chất củamình vào việc hỗ trợ, củng cố và thể hiện những điều ta tintưởng.Cần có lòng can đảmđể định hướngdòng chảy này.Khi chúng tachọnlựa,chúngtađầutưvàothếgiớitheocáchchúngtaquansátnó.Chúngta có thể lựachọnbằng lý trí, chẳnghạn, cónên tiêu tiềnmuanhững sảnphẩmhaytrògiảitríbạolựcvàgâyhạichotâmhồnconcáita,haynênđầutưvàonhữnghoạtđộnglàmphongphútrảinghiệmcủachúng,củngcốlòngtrântrọngcủachúng.Chúngtacóthểquyếtđịnhcónêntinvẻhàonhoángcủathànhcôngvàphongcách,haydùngtiềnnuôidưỡngcuộcsốngtâmhồn.Chúng ta có thể sử dụng sức mạnh tuyệt vời của tiền bạc để hỗ trợ chonhữngcôngtymàsảnphẩmvàconngườicủahọtạoraniềmhạnhphúcchoconcáivàcộngđồngcủachúngta.Chúngtacũngcóthểtrởnênbếtắckhi

dùngtiềnđểmuathêmcủacải,vànhậnrarằngnhữngthứtađangtíchlũycuốicùngchỉlàgánhnặng,chônvùichúngtatrongsựthừamứa,làmchậtchộicănnhàcủata,vàrồikếtthúcvòngđờitrongmộtbãirác.Tôibiếtbởichínhtôiđãlàmnhưthế.

ĐI MUA SẮM CHO CHÁU GÁI: TIẾNG GỌI THỨCTỈNH

Khiđứacháuđầutiêncủatôi,Ayah,rađờivàonăm1999,tôirấtsungsướngđượclênchứcbànội.Tôinónglòngchờđếnlúcđượcđisắmsửachocháu.Mọi cửa hàng đồ trẻ sơ sinh,mọi quảng cáo đều bám lấy trí tưởngtượngcủa tôi, đưa tôi vào thếgiới củanhữngvật báumàuhồngxinhđẹpdànhchocôcháugái.Khiconbéđượcbathángtuổi,condâutôiHalimavàtôiquyếtđịnhđimuađồtrẻsơsinhchoconbé.TấtcảnhữngthứquàquầnáotrẻsơsinhcủaAyahbắtđầuchật;đãđếnlúcmuathêmnhữngthứmới.Dolịchlàmviệctrongtuầnrấtkín,chúngtôidựđịnhđimuasắmvàocuốituần,khichúngtôicóthểdànhtrọnmộtngàychocôngviệcấy.ChúngtôisẽgặpnhauởmộttrungtâmmuasắmlớnởhạtMarin,cáchnhàkhoảngnửatiếng đi xe. Halima đi từ Oakland đến cùng với con bé, và con gái tôi,SummersẽđitừnhàởSausalito.Bangườiphụnữvàmộtđứabécon–điềunàyhứahẹnmộtchuyếnmuasắmấntượng.

Khitôivừarờinhà,điệnthoạireo,vàđólàcontrai tôiZachar,bốcủaAyah.Tôicó thểnhậnraquagiọngnói rằngnósắpnóivới tôiđiềugìđónghiêmtúc."Mẹơi!"nónói,"conbiếtmẹsắpđimuasắmvớiHalima.Conmuốnnóivớimẹrằngbọnconrấtcoitrọngchuyệnmuachocongáinhữngthứđượcsảnxuấttheonhữngcáchchúngconthấyhàilòng."

Sauđó,nóliệtkêtênnhữngcửahàngnókhôngmuốnchúngtôiđếnmuađồ.MộthệthốngsiêuthịquốcgiarấtđượcưachuộngbịpháthiệnsửdụnglaođộngtrẻemởIndonesia.Mộtcửahàngbáchhóađượcngưỡngmộkháckhông có quy định chống lại thuốc nhuộm độc hại. Zachary và Hailma

khôngmuốntiềncủamìnhrơivàotúinhữngcôngtyđó.

Zachary tiếp tục, nhẹnhàngnhưngkiênquyết, yêucầu tôi khôngmuachoAyahnhiềuhơnmứcconbécần–chúngkhôngmuốnbắtđầumộtlốisốnghoangphí.Nóyêucầutôichỉmuahàngtừnhữngcửahànghoặchãngsảnxuấttuânthủquytrìnhsảnxuấttựnhiên,bềnvữngvàcôngbằngtrongsửdụnglaođộng.NóvàHalimamuốnnhữngthứchúngmua–vànhữngthứtôimuachocongáichúng–thốngnhấtvớinhữnggiátrịcủachúng.Nótiếptụckểtênmộtvàicửahàngchúngtôicóthểtìmthấynhữngloạisảnphẩmđó.

Tôivẫncònnhớtôiđãhoàntoànbấtngờbởicuộcnóichuyệnđó.Nhữnglờicontraitôinóikhônghềgiốngbứctranhmuasắmtưngbừngmàtôiđangtưởngtượngtrongđầu.Trướcđótôichưatừngnghĩnhưthếvềchuyệnmuaquầnáochocháugái.Cáchtôinuôinấng,dạydỗ,cáchtôinhìnnhậnvàởbênđứabémớisinhnàyhoàntoànbịchiphốibởinhữnggiọngnóicấtlêntừnềnvănhóacủatôivàquákhứgiađìnhtôi.Tôiđãkhôngnhậnrarằngmìnhhoàn toànbị cuốnvàođó.Tôi đã tin tưởngvàonhững trò phùphiếmcủangànhtiếpthịcoinhữngngườibàlàkháchhàngmụctiêu.Tôiđãhoàntoànbịdắtmũi.Chínhtôi,mộtnhàhoạtđộngxãhội,ngườinỗlựclàmviệcđểngừngnạnbóclộtlaođộngtrẻemởcácnướcđangpháttriểnvàlàmsạchmôitrường,vậymàhoàntoànkhôngnhậnrarằngtôiluônsẵnsàngmuabấtcứthứgìchocháumình,khôngđểtâmthứđóđếntừđâu,ailàmranó,nóđượclàmrathếnào,vàbấtchấphậuquảnàođếntừhànhđộngđó.

Tôicũngnhậnrarằngnếukhôngđượcnhắcnhở,chắctôisẽmuanhiềuhơnmứccháutôicần.Lúcấy,diễuquađầutôilànhữngchuỗibấttậncácbộváyhồng,giàydép,mũ,vàcuộcdiễuhànhvônghĩalýấyđộtngộtdừnglạibởicuộcnóichuyệnvớicontraitôi.Tôibiếtlànóđúng.CảHalimacũngđãchuyểnđến tôi thôngđiệpấy trongnhữngcuộcnóichuyện trướcđây.Thếnhưng việc mua sắm bốc đồng thật dễ dàng, khiến những thói quen củangườikháchhàng thông thái trong tôiphải lùibước.Tấtcảnhững lần tậphuấntôiđãdự,tấtcảnhữnglầnchứngkiếnsựđộcácvàbóclộtởchâuÁ,tất

cảquyếttâmcủatôi,đãtanbiếntrongniềmhânhoanvĩđạicủasựkiệnđimuasắmchocháugái.Phảinhờđếncuộcgọiđánhthứccủacontraitôimớinhậnrarằngtôichưabaogiờmanghếtnhữngbàihọcđãhọcđượcápdụngvàocuộcsống thực.Khôngphảicuộcsốngcủachính tôi,khôngphảihiệngiờ.

Mặttôiđỏbừng,nhưngtôirấtbiếtơn.Tôihứasẽtôntrọngyêucầucủacontrai.Tôigặpcongáivàcondâuởtrungtâmmuasắm,vàchúngtôiđichọnmuađồvớimộtýthứctôichưatừngbiếttrướcđây.Chúngtôiđọccácnhãnmác.Chúngtôihỏinhiềuđiều.Chúngtôi tìmhiểuvềcác loạisợivànguồngốccácvậtliệu.Chúngtôichọnnhữngcửahàngmàmọingườibiếtnhữngngườithợthủcôngđãlàmrasảnphẩm,vàchúngtôichỉmuađúngsốquầnáocầnthiếtchovàithángtớicủaAyahbénhỏ.

Khichúngtôikếtthúc,tôikhôngcòncảmthấybịđedọabởicáidườngnhưlàgiớihạnchotâmhồnmuasắmcủatôi.Tôirấtvuisướng!Niềmvuivìđãmuachocháugáitôinhữngđồvậtđángyêu,thậmchícàngtuyệtvờihơnbởisựhàilòngkhitôiđãdùngtiềncủamìnhchonhữngcôngtyvànhữngngườithợthủcôngđãđanchiếckhănhaykhâunhữngchiếcchăn.Tôithấydễchịukhitrảtiềnchonhữngnhânviêncửahàng,cảmơnhọvềsựphụcvụchuđáovàtậntình.Chúngtôikếtthúcchuyếnmuasắmvớimộtcảmgiáchài lòng và trọn vẹn. Chúng tôi khôngmua nhiều hơnmức Ayah có thểdùng,màchỉmộtlượngquầnáovàđồdùngtrẻemcầnchovàithángtớicủaconbé.Thậtmãnnguyệnkhitađiềuchỉnhdòngtiềnvàđầutưbằnggiátrịcủachínhmình,phânphátnóchonhữngngườivànhữngnơichúngtathấyyêumến.

GÂY QUỸ: CÁNH CỬA MỞ RA DÒNG CHẢY VÀTÂM HỒN

Tôiyêucôngviệcvậnđộngmọingườiủnghộtiền.Tôi luôncảmthấyđượcthôithúclàmviệc,khôngphảibởiđólàmộtnhiệmvụđángsợhaymột

épbuộcnặngnề.Gâyquỹlàmộtcôngviệcvấtvả,nhưngtôicũngtinrằngđócònlàmộtcôngviệcthiêngliêng.Nómangđếncơmaymạnhmẽđểđốithoạithânmậtvớingườikhácvềbảnchấtcủanhữngquyếttâmvàgiátrịcaonhấtcủahọ.Nhữngcuộctròchuyệnnàychophéphọđưadòngtiềnchảyquacuộcđờihọhướngđếnnhữngquyếttâmđẹpđẽđó.Việcgâyquỹthựcrachỉlàvấnđềvềdòngchảy:giảiphóngnó,mờigọinó,địnhhướngnó,vàchophépmọingườitrảinghiệmbảnthântrongsựnuôidưỡngmátlànhcủanó,dùhọđangởđâu.

Trongkhikêugọiủnghộởkhắpnơitrênthếgiới,tôinhậnrarằngconngườiởmọinơiđềumuốnđónggóptiềncủamìnhđểtạorasựđổithaytrênthếgiới–dùhọchỉcóvàiđồngrupiẤnĐộ,vàiđồngkwachacủaZambia,haykhihọcóhàngtriệuyên,hàngtrămnghìnđô-la.Trênhết,họmuốnđưatiềncủamìnhvàodòngchảy.Làm từ thiệnởbất cứcấpđộnàochophépngườitakếtnốilạivớimốiquanhệvớitiền.Trongcáchoạtđộngtừthiện,chúng ta có thể tìmđến tâmhồncủa tiền: tiềnvới tư cách làphương tiệnchuyênchởthiệný,tiềnvớitưcáchlànguồnnănglượng,tiềnlàcơhộiđểnuôidưỡngnhữngthứchúngtaquantâmnhất.

Khichúngtaởtrongđịahạtcủatiền,chúngtahòatrộndòngtiềnchảyquacuộcsốngvớinguồnnănglượngấy.Mốiquanhệsâusắcnàytựnólạisảnsinhramộtdòngchảymàtôigọilànhữngđồngtiềnýnghĩa,thứtiềncósứcmạnhđángngạcnhiên.Mặcdùtôiítkhigâyquỹtạicáccôngtyvàquỹtàichính,tôibiếtrằngcuốicùngnhữngquyếtđịnhđưaratừcáctổchứcấylàdoconngười,vàkhiconngườiđược liênkếtbằng tâmhồnvàsựchânthành, nhữngquyết tâmhọ thựchiệnbằng tiền có thể, và thật sự, sẽ nuôidưỡngthếgiới.

Ngoài maymắn được tiếp xúc thânmật và đầy cảm hứng với nhữngngườikhácvới tưcách làmộtngườigâyquỹ, tôicũngđãchứngkiếnmọingườitìmthấysựgiàusang.Nóinhưvậyýtôilàhọđượccảmnhậnsựgiàucó,trongnhiềutrườnghợp,đólàlầnđầutiên.Điềunàyđúngcảvớinhữngngườinghèo,cũngnhưvớicáctỷphútrênthếgiới.Cảmgiácvềsựgiàucó

thậtsựđếntừviệcchiasẻ,thểhiệnrằngbạncóđủ,vàbạnlàđủ.ĐoạntríchtuyệtđẹpcủanhàthơẤnĐộRabindranathTagoređãthểhiệncảmgiácvềsựsungtúcđó:

Tôisốngởphíatối

củaconđườngvàquansát

khuvườncủanhữngngườihàngxóm

phíabênkia

khoemìnhdướinắng

Tôithấymìnhnghèonàn,vàtôiđi

từnhànàysangnhàkhácvớicơnđóicồncào

Ngườitacàngvứtchotôinhiều

từđốngcủacảivôtâm

càngkhiếntôinhìnrõ

chiếcbátănxincủamình.

Chođếnmộtbuổisángtôibịđánhthức

khicửanhàthìnhlìnhmở

emđãđếnvà

xintôibốthí.

Tôituyệtvọngmởtoang

lồngngựcvàgiậtmình

tìmthấykhobáucủachínhtôi.

Việcgâyquỹđãchotôicơhộiđượcđứngtrongdòngchảyđó,cảtrongnhữngdòngsôngvànhữngvòinướcnhỏgiọtcủatiềnbạc,giúphướngnóđếngiảiquyếtnhữngnhucầuvàkhaokhátsâusắcnhấtcủacuộcsốngtrêntráiđất.Xóabỏnạnđói.Tăngcườngsứckhỏevàxóamùchữ.Chămsóctrẻem.Sănsócnhữngngườiốmyếu.Bảovệ tráiđất,vàquản lýkhônngoannguồn tài nguyên thiên nhiên. Tạo ra những cộng đồng lànhmạnh, thịnh

vượngđảmbảochocuộcsốngkhắpnơitrênthếgiới.

Rấtnhiềungườinhưtôicoicôngviệcnày làsứmệnhcảđời.Luôncónhữngtổchứctạoracáchệthốnghỗtrợđểdòngchảycủatiềnbạcvàlòngquyếttâmđitừnơinàyđếnnơikhácrồiquaytrởlại.Nhưngcuốicùng,tấtcảmọingười–bạn, tôi,bạnbècủabạn,vàhàngxómcủabạn,ngườiđànôngxếp hàngphía trước bạn trong cửa hàng tạp hóa, người phụ nữ trongchiếcxeđingayphíasaubạn–tấtcảchúngtađềunằmtrongdòngchảycủatiềnvàcócơhộiđịnhhướngchonó.Mỗingườichúngtađềucóthểkhámphátrongdòngchảycủanósựsungtúccủachínhmình,sựthịnhvượngcủachínhmình,cảmgiáccóđủvàsựgiàucócủachínhmình.

NHIỆM VỤ DANG DỞ CỦA MỘT TỔNG GIÁM ĐỐC

TôikhôngbaogiờquênđượcGertrude.Kỷniệmvềbà luônởbên tôimỗilầntôilàmcôngtácgâyquỹkểtừcáiđêmnăm1978khibàchiasẻvớitôitrongnhàthờởHarlem.Nhữngbàihọctôinhậnđượctừbàvẫntiếptụctoátlênýnghĩatheonhữngcáchtôikhôngthểhìnhdungtrướcđược.Ngàyhômđóđãthayđổicuộcsốngcủatôi,bấtkểkếtcụcvềsaurasao,nhưngvàinăm sau,mộtmảnh khác của ngày hôm đó đã cómột cái kết đáng ngạcnhiên.

Dự ánXóa đói đã phát triển thànhmột tổ chức lớn và có ảnh hưởng.Thànhtíchcủachúngtôidầylên theotừngtháng, từngnăm.Nămhaysáunămsaucuộcgặpgỡvụngvềcủa tôiởChicagovớivị tổnggiámđốccủacôngtythựcphẩmvàquyếtđịnhtrảlạitấmsécsauchuyếnđiđếnHarlem,tôinhậnđượcmộtláthưtừông.Ôngđãnghỉhưuvànhậnmộtgóitrợcấphưuchovịtrídẫndắtcôngtytrướcđây.Trongbứcthư,ôngchiasẻrằngôngđangsốngtrongcảnhxahoavượtquánhucầucủamình.Ôngnóirằngcuộcgặpgỡcủachúngtôinhiềunămtrướclẽrađãdễdàngrơivàoquênlãngnếukhôngcóláthưvàviệctrảlạisốtiềnthậtlạlùngcủatôi.Khinghỉhưu,ôngnhìn lại cả sựnghiệpdài rực rỡcủamình.Điều làmôngdaydứt chính là

cuộcgặpcủachúngtôivàtấmséc50.000đô-lagửitrảlạikèmtheoláthưgiảithíchrằngchúngtôicầntìmnhữngđốitácgắnbó.ÔngcoiđólàkhoảnhkhắcảnhhưởngsâusắckhitấtcảnhữngluậtlệcủanướcMỹkinhdoanhmàôngđãthuộclòng–rằngbấtcứvàtấtcảđiềugìbạnlàmđềulàvìlợinhuận–tấtcảnhữngluậtlệđóđãbịphávỡkhimộtngườibênngoàithếgiớicủaôngtrảlạisốtiềncủacôngty.

Khi nghỉ hưu và ngẫmnghĩ lại những giây phút ý nghĩa, ông nhận rarằngthậtsựôngrấtmuốntạoramộtsựthayđổitrongcôngtácthanhtoánnạnđói.Ôngcũngmuốntiềncủamìnhgópphầnvàohoạtđộngấy.Giờđâyôngnhậnramìnhhoàn toàncó thểđónggóp theocáchýnghĩađểxóabỏnạnđói.Vậylàtừchínhtàisảncủamình,vàđểkhẳngđịnhquyếttâmcủamình,ôngđónggópvớitưcáchcánhânchoDựánXóađóivượtquánhiềulầnsốtiền50.000đô-latừngbịtrảlại.Ônglàmthếdothôithúctừtâmhồn,ôngnói,đốivớiông,đólàcảmgiáchoànthànhđiềugìđócòndangdở.Đólàcáchônghoànthànhnhiệmvụcủamình.

Đốivớitôi,tôisẽkhôngbaogiờquênđượccảmgiáckhimởbứcthưđó,thấytấmsécvànhậnramộtlầnnữasứcmạnhcủatiềnkhinóđượcđikèmvớithiệný,sựchínhtrựcvàthốngnhấtvớitâmhồn.Đólàmộtchiếnthắng!MộtchiếnthắngcủaGertrude,mộtchiếnthắngcủaviệcgâyquỹ,vàchiếnthắngcủangườiđànôngđãlêntiếngbằnglònghàophóngtuyệtvờivềmộtsựkiệnnângtầmchocuộcsốngcủaông.

Dùbạncónhiềuhayíttiền,khibạnđiềuchỉnhdòngchảyấyvớithiệnýbạnsẽcảmthấymìnhgiàucó.Bạnthấyhứngthúvàmạnhmẽkhidùngtiềncủamìnhđểthểhiệnbảnthân,khôngchỉlàphảnứngtrướcnềnkinhtếthịtrường,màcònthểhiệnconngườibạn.Khibạnđểtiềnchảyđếnnhữngthứbạnquan tâm,cuộcsốngcủabạnbừngsáng.Đóchính làsứmệnh thậtsựcủatiền.

Chương 6:

NHỮNG ĐIỀU BẠN TRÂN TRỌNG SẼ TĂNGTHÊM GIÁ TRỊ

Trongcuộcsốngđầyđủviênmãn,biếttrântrọnglàmộttháiđộẩnchứađầysứcmạnh,cókhảnăngtạoranhữnggiátrịmớikhichúngtaýthứcđượcgiátrịcủanhữngthứchúngtađangcó.

Nhữngđiềubạncoi trọngsẽ tănggiá trị.Điềunàyđúng trongnềnvănhóatiềnbạccủachúngta,khimộtngôinhàtrongmơnằmtrênmộtkhuđấttrongmơsẽtănggiátừnămnàyquanămkhác.Điềunàyđúngtrongcácmốiquanhệcánhâncủachúngta,khilòngtrântrọngđốivớiphẩmchấtđặcbiệtcủamộtaiđócóthểkhiếnhọtỏasángngaytrướcmắtchúngta.Điềunàyđúng trongkinhdoanh,khicamkếtcủacông tyđốivớinhânviênsẽ thúcđẩylòngtựhàovàsựphấnđấutrongcôngviệc.Vàhànhđộngtuyđơngiảnnhưngẩnchứađầysứcmạnhnàygiúppháttriểnsựtựdo,sứcsángtạo,vàcuốicùnglàcảnhữngthànhcôngmàchúngtađượctrảinghiệm,đặcbiệtlàtrongmốiquanhệvớitiền.Sựtrântrọngchínhlàtráitimcủasựsungtúc.

Trong bối cảnh của sự sung túc, biết trân trọng trở thànhmột thái độmạnhmẽ,kiênquyết, có thể tạo ranhữnggiá trịmớikhi chúng taý thứcđượcgiátrịcủanhữngthứchúngtađangcó.Sựquantâmcủachúngtamởrộngvàlàmgiàuthêmtrảinghiệmcủachúngtađốivớibấtcứđiềugìtrướcmắt.

Chúngtacócơhộitậptrungsựchúývàocáchnhìnnhậntiềnbạc,vàkhilàmnhưvậy,chúngtasẽđượctăngthêmsứcmạnh.Nótrởthànhhiệnthâncủachúngtavàmụcđíchcủachúngta.Khichúngtađểlòngghentỵ,đốkỵ,oánhậnvàsựtrảthùtrởthànhtâmđiểmcủasựchúývàmụcđích,chúngtatrởthànhnhữngngườighentỵ,đốkỵ,hờnoánvàđầythùhậnvớichínhtiền

củamình.Khichúýđếnsựsángtạo,lòngcanđảmvàsựchínhtrực,chúngtatrởthànhhiệnthâncủanhữngphẩmchấtđótrongbấtcứviệcgìchúngtalàmtrongmốiquanhệvớitiền.

Khibạntậptrungvàonhữngthứcònthiếuthốnhaykhanhiếm–trongcuộcsống,côngviệc,tạigiađình,haytrongkhuphốcủabạn–chúngsẽtrởthànhmụcđíchduynhấtcủabạn.Đólàbàihátmàbạncấtlên,làtầmnhìnmàbạnhướngđến.Bạnđắmchìmtrongsựthiếuthốnvàmongngóng,kéotheocảnhữngngườikhácvàotrongcùngtrảinghiệmđó.Nếubạnchúýđếnnhữngrắcrốivàđổvỡdotiềnbạchaysựthiếuthốngâyra,nghĩrằngkhôngcóđủ,càngcónhiềucàngtốt,hayđólàđiềutấtyếu,khiấy lý trícủabạncũngchỉdừnglạiởđó.Nhữngýnghĩvànỗisợnàynảysinhtừviệcbạnchúýđếnchúng,vàchúnghoàntoàncóthểxâmchiếmtoànbộcuộcsốngcủabạn.Dùbạncóbaonhiêutiền,sẽkhôngbaogiờlàđủ.Tiềnkhôngbaogiờcóthểmangđếnchobạnsựbìnhyênthậtsựtrongtâmhồn.Bạnsẽchỉcàngmởrộngsựhiệndiệnvàsứcmạnhcủasự thiếu thốnvàkhiếnnósiếtchặthơnvòngkiềmtỏathếgiớicủabạn.

Nếubạnhướngsựtậptrungvàokhảnăngchămlochobảnthânvàchogiađình,đồngthờiđónggópcóýnghĩađốivớicuộcsốngcủanhữngngườikhác,trảinghiệmcủabạnvềnhữngcáimìnhcósẽđượcnuôidưỡngvàngàymộtlớnlên.Ngaycảtrongnhữnghoàncảnhkhókhăn,nếubạncóthểtrântrọngkhảnăngđươngđầu,họctậpvàtrưởngthànhtừhoàncảnh,bạncóthểtạoranhữnggiátrịkhôngaicóthểhìnhdungnổi.Khibạntrântrọng,trảinghiệmcủabạnvềsựgiàucósẽlớnlên.

Chúngtacóthểdùngsựtrântrọngcủamình–sựchúývàchủđịnhcóýthức–đểtăngcườngquyềnlàmchủcủamìnhvớitiềnbạc,biếnmốiquanhệcủachúngtavớitiềnthànhmộtkhônggianmở,chàođónsựpháttriểnvàsựtựdo.Đólàsựthật,vàtôiđãhọcđượcnótừnhữngngườichúngtacoilànghèo.Tôiđãhọcbàihọcđóởrấtnhiềuvùngtrênthếgiới–nhữngnơihầunhư không có nước hay thức ăn, và không thể giải thích nổi tại saomọingườiđềucóthểtồntại.

BẢY CON NGƯỜI VĨ ĐẠI

BangladeshlàmộtquốcgiachâuÁcótrên130triệudânsốngtrênmộtdiệntíchrộngngangvớibangIowa.Đóđãtừnglàmộtmảnhđấtgiàucóvớinhữngkhurừngrậmnhiệtđới,thảmđộngthựcvậtphongphú,vàmộtkhotàngtàinguyênthiênnhiên.Vàonhữngnăm1900,cáccánhrừngbịtànphátrơtrụiđểphụcvụcholợiíchcủanướcngoài,nhữngngườimauchóngđếnrồilạiđi.Vùngđấtnàykiệtquệbởichiếntranhvànhữnghậuquảcủachínhsáchđấtđaikémhiệuquả.Khi lớpcâycốivà thảm thựcvậtđã từngpháttriểnmạnhbịmấtđi,nhữngcơnlũtheomùacànggâyranhữngthiệthạilớnhơnchođấtvàngườinơiđây.ĐượcLiênhợpquốcxếplànướcnghèothứhaitrênthếgiớivàocuốinhữngnăm1970,Bangladeshđãđónnhậnmộtcơnlũkhác–cơnlũviệntrợ.Trongmộtkhoảngthờigianngắn,nướcnàyhầunhưphụthuộchoàntoànvàoviệntrợtừbênngoài.Bangladeshbắtđầunổitiếngtoàncầulànghèotúngvàvôvọng,làmộtchiếcbátănxinkhổnglồ,vàngaytrênđấtnướcnày,ngườidâncũngbắtđầunhìnnhậnchínhmìnhtheocáchđó.Họtinrằngmìnhlànhữngngườivôvọng,vôích,phảiphụthuộcvàongườikhácnếumuốntồntại.

Dầndần,ởnhiềunơi, làngmạcvàcáccộngđồngtanrã.Nhữngngườitrongcác lànggầnquậnSylhetcũngbắtđầubuôngxuôi.Họbànnhaurờikhỏivùngvàtìmkếsinhnhaiởnơikhác,hoặccửnhữngngườiđànôngđếncácthànhphố,thịtrấnlớnhơnđểtìmviệclàmsốngquangày,rồigửitiềnvềnhàđểchucấpchogiađìnhđangtrongcơnbầnhàn.

SylhetnằmởvùngđồinúiphíaBắccủaBangladesh,vừađủcaoráođểtránhđượcnhữngđợt lụthàngnămnhấnchìmcáckhuvựcđất thấpxungquanh.Vùngđồinúikhôcằn từ lâuđãbịbiến thànhvươngquốccủamộtloạicâydạiđầygai,mọcthànhbụi,chỉchorasảnphẩmduynhấtlàmộtloạiquảđộc.Cácbụicâyđankenvàonhauthànhmộtbứctườngkhổnglồ,dày,nguyhiểmvàkhôngthểvượtqua.Cảkhuvựcumtùmđãđượcquyđịnhlàđấtchínhphủ,vànôngdânđịaphươngkhôngđượcphépcanhtáctrênđó.

Nhưng loài cây độcmọc thành từng bụi rậm ấy vẫn tiếp tục tràn sang cảnhữngmảnhđấtnhỏmàdânlàngvẫntrồngtrọt;xâmlấnđấtcủacâytrồngvàđầuđộccảvùngđất.

Trongnhiềuthếhệ,nhữngngườidântronglàngđãcốgắngduytrìcuộcsốngtạmbợnhờtrồngtrọttrênnhữngkhoảnhđấtnhỏđượcnhànướccấp.Tuynhiên,ngaycảđiềuđónaycũng trở thànhmộtnhiệmvụbấtkhả thi.Nhữngngườitrẻphảiđiănxintrênđườnghoặcăncắpvặt.Tộiphạmởmứccaochưatừngthấy.Vậylànhữngngườidânlàngđãtừbỏnhữngmảnhđấtcằncỗivàkémmàumỡcủamình,sẵnsàngchonhữngbướcđiquyết liệt.Rấtnhiềungườichuẩnbịrờibỏlàng,đưagiađìnhđếnnơikhác,hoặctừbỏhyvọngđoàn tụgiađình, cửnhữngngườiđànôngđếnnơikhác tìmviệclàm.Những cuộc trò chuyệngiữa nhữngngười dân làng chỉ xoanh quanhnhữngchuyệnkhẩncấpvàthựcdụng.Ngườitacóthểchuyểnđếnđâusinhsống,hoặccửnhữngngườiđànôngđếnnơinào,đểcóthểtrồngtrọthoặckiếmtiềnđủđểchucấpchogiađình.NgườitacònbànđếnchuyệnxinviệntrợtàichínhcủaMỹđểcóthểmuathựcphẩmvàcácloạihànghóakhácmàchẳnghềphảidốcsứclaođộng.Họđãbuôngxuôi.Họmệtmỏivàcamchịu.Họcảmthấygiảiphápchắchẳnnằmởnơinàođókhác,mộtngườinàođókhác.Họcảmthấykhôngthểtựmìnhtìmranó.

Chínhvàokhoảngthờigiannày,DựánXóađóibắtđầuhoạtđộngmạnhở Bangladesh. Trước đó đã có rất nhiều tổ chức cứu trợ độc lập ởBangladesh, thựchiệnnhữngcôngviệccanđảmvàcósứcđộngviên lớn.Tuy nhiên, làm thế nào để cải thiện tình hình bền vững là sáng kiến củachínhnhữngngườiBangladesh.Ngânhàngnổitiếnghiệnnay,Grameen,doTiếnsĩMuhammedYunussánglập,đưaramộtchươngtrìnhtíndụngvimô,cấpnhữngkhoảnvốnkinhdoanhnhỏchophépnhữngngườiphụnữnghèotúngnhưngchămchỉlàmlụngđượcvay.CònBRAClàmộtsángkiếnpháttriểnnôngthôndonhàlãnhđạongườiBangladeshFaisalAbedđềxuấtra.Sángkiếnđãgặtháiđượcthànhcôngđángkểtạitrongkhinhữngngườibênngoàithiếuamhiểuvềngườidânnơiđâyđãthấtbại.

Những thành công và kinh nghiệm thu được tại các vùng khác khiếnchúng tôi càng tin tưởng rằngchìakhóamở ra cánhcửacủa sựphát triểnnằm trong tay chính những người Bangladesh, và rằng viện trợ của bênngoàikhôngnhữngkhôngthểđưahọvàovịtrílàmchủtươnglaicủachínhmình,màchỉdầnbiếnhọthànhnhữngkẻănxin–mộtcáchhệthốngvàtrênphươngdiệntâmlý.

Ởgiaiđoạnđầutrongquátrìnhxâydựngvàcủngcốmốihợptáchiệuquả,chúngtôicùngnhautìmkiểukỹvềnềnvănhóaBangladesh,tháiđộvàniềmtincủahọvềchínhbảnthân,sựcamchịuvàtuyệtvọngcủahọ.Dầndầnchúngtôinhậnthấysaumộtthờigiandàiphụthuộcvàoviệntrợ,nhữngngườinàyđãmấtcảmgiácvềnănglựccủachínhmìnhvàniềmtinrằngđấtnướccủahọcó thể thànhcông.Trongcáccuộcgặpcủachúng tôi, nhữnglãnhđạongườiBangladeshtintưởngrằnghọchỉthiếumộtthứ;nếucónóhọsẽtrởnênđộclậpvàtựchucấpđượcchobảnthân.Thứđólàniềmtinvàothếmạnhvàkhảnăngcủachínhhọ.DựánXóađói,vớitưcáchlàđốitác,quyếttâmxâydựngmộtchươngtrìnhnhằmgiúpnhữngngườiBangladeshkếtnốiđượcvớitầmnhìnvềchínhmìnhvàđấtnướcmình,nhậnthứcđượcnhững tài sản họ đang có và những chiến lược cần thiết để biến ý tưởngthànhhànhđộng.Từquyếttâmvàsựhợptácđó,chúngtôitổchứcHộithảoTầmnhìn,QuyếttâmvàHànhđộng.Nókêugọinhữngngườithamgiacùngthựchiệnmột loạt cáchoạt động thảo luậnnhómvà tưởng tượngđểhìnhdungramộtnướcBangladeshđộclập,tựcường:mộtđấtnướcthịnhvượng,lànhmạnhmàtrướcđâyhọđãchiếnđấuđểgiànhđộclập.

TạiBangladesh,docóquáđôngngười,khibạntổchứcbấtcứcuộchộihọpnào,cóthểhàngtrăm,thậmchíhàngnghìnngườisẽcómặt.Mọingườithườngtậptrungởcáccôngviênhayquảngtrường.ỞthủđôDhakacómộtcông viên công cộng dễ dàng chứa đượcmột nghìn người, hay thậm chínhiềuhơnthế.ĐólàchỗchúngtôitổchứcmộtsốbuổiHộithảoTầmnhìn,QuyếttâmvàHànhđộngđầutiên.Chúngtôiquảngbávềcuộcgặp.Vàothờiđiểmbắtđầuhộithảo,cảcôngviênchậtkínngười.Bạncóthểhìnhdung,đó

khôngphảilàmộtnơixinhđẹpvớinhữngthảmcỏxanhrờnđểnghỉngơi.Đólàmộtcôngviênhầunhưkhôngcómộtngọncỏnào,laliệttrênmặtđấtlàhàngtrămconngườinhỏbé,nâusạm,đẹpđẽsátbênnhau,rấtnhiềutrẻsơsinhvà trẻemnhỏ.Mọingười thuộcmọi lứa tuổingồichămchúvàngậpngừnglắngnghe,mongsẽtìmrađiềugìđócóíchchomình.

Chương trìnhbắtđầubằngmộtchút âmnhạc,mộtvàiphầngiới thiệungắngọn,nhữnglờiphátbiểuđầycảmhứngcủanhữngngườilãnhđạocộngđồngvàmộtsốhoạtđộngtươngtácbanđầuđểtậptrungnănglượngvàsứcchú ý của đám đông vào nhiệm vụ trước mắt. Sau đó chúng tôi bắt đầuchươngtrình,yêucầutấtcảmọingườinhắmmắtlạivàhìnhdungvềhìnhảnhcủamộtđấtnướcBangladeshđộclậptựchủ.

Bangladeshsẽthếnàonếunólàmộtđấtnướcxuấtkhẩunhữngthứhànghóachấtlượngsốmộtcủamình?Đấtnướcnàysẽthếnàokhinótrởnênnổitiếngvềnghệthuật,âmnhạcvàthơca?Sẽthếnàonếunólàmộtthànhviênhữuíchtrongcộngđồngtoàncầu,thayvìlàcáibátănxinkhổnglồchuyênnhậnviệntrợ?SẽthếnàonếunhữngngườilãnhđạoBangladesh,baogồmcảphụnữ,đànôngvàthanhniênsẽđónggóptíchcựcchoxãhội?HìnhảnhvềBangladeshkhiđósẽnhưthếnào?

Banđầu,mọingườingồivaikềvaiyênlặng,mắtnhắm,mặtkhôngbiểulộchútcảmxúcnào.Sựimlặngtrànngậpđámđông,cảbiểnngườivẫnimlìm,mắtnhắm,chìmtrongsuynghĩ.Sauvàiphút,tôinhậnranướcmắtgiàngiụatrênkhuônmặtmộtngườiđànông,rồimộtngườitiếptheo,vàtiếptheonữa.Mọingườivẫnngồiyênvớiđôimắtnhắmchặt,nhưnghọlặnglẽkhóc.Rồisauđó,khôngchỉlàbahaybốn,mườihayhaimươikhuônmặtướtnhòanướcmắt. Trong đám đông hơnmột nghìn người, hàng trăm người đangkhóc.Dườngnhưchưabaogiờtrongđờihọtừnghìnhdungđấtnướchọcóthểtạorakhácbiệtchonhữngđấtnướckhác,cóthểtrởthànhmộtđấtnướcnổibật,đượcngưỡngmộ,cóvaitròđộcnhấttrongcộngđồngthếgiới.Đólàmộtsuynghĩmớimẻvàtáobạo.

Khichúngtôikếtthúchoạtđộngsuyngẫmnày,vàmọingườichiasẻvới

nhaunhữnghìnhảnhhọđãthấyvềlàngxóm,giađình,trườnghọc,nhàcửa,côngviệc,concái,cháuchắthọ,tầmnhìntrởnênphongphúvàchânthực,sốngđộngvàvuivẻ.Mộttươnglaimớiđượckhaisinh.

Trongphầntiếptheocủabuổihộithảo,nhữngngườithamgiađượckêugọihãycamkếtcốnghiếnchotầmnhìncủamình.Họđượcyêucầukhôngchỉhìnhdung,màsẽcamkếtbiếnhìnhảnhđóthànhsựthật.Bạncóthểthấyhọrũbỏlolắngvàsợhãi,rờibỏcảmgiácthiếuthốnvàtiếntớisựsángtạocủachínhmìnhvàgắnbóvớinó.Trongbàitậpđó,bạncóthểthấytưthếvàvẻmặtmọingườithayđổi.Họdườngnhưtrởnênmạnhmẽrõrệt.Cảmgiácquyếttâmvàquảquyếtlantừngườinàysangngườikhác,vàđiềutưởngnhưkhôngthểtrởthànhkhảthi.Cuốicùng,họchiathànhtừngnhómnhỏ,hợptácvàlênkếhoạchhànhđộnglàmđểbiếntầmnhìnthànhhiệnthực.Nhữnghànhđộngnàycầnthựctế,cụthểởtừngđịaphương,khảthi,thốngnhấtvớinhữngquyết tâmmớicủahọvàphụcvụcho tầmnhìncủahọ.Mọingườidườngnhưbắtđầucoibảnthân,giađình,làngxómvàđấtnướclànhữngcáthểđầynăng lực, tháovát,vàmạnhmẽ–độc lậpvà tựchucấpđượcchomình.

Khônglâusauđó,nhữnghộithảonhưvậyđượctiếptụctổchức,mộtsốởcácthànhphố,nhữnglầnkhácởcáclàng,cólầnchỉtrongphạmvicácgiađình.Chủnhậthàngtuần,hộithảovẫnđượctổchứcchohàngnghìnngườitạiquảngtrườngởDhaka.

TìnhcờtrongmộtchuyếnđiđếnDhaka,mộttrongnhữngvịtrưởnglàngởvùngSylhetđãthamdựmộtbuổiHộithảoTầmnhìn,QuyếttâmvàHànhđộng.Anh tên làZilu.Lúcđóanhđang tới thămmộtngườihọhàngsốngtrong thànhphố, và người anhhọ này đãmời anh cùngđến côngviên đểxembuổihộithảonóivềvấnđềgì.NhưngZilukhôngmuốnđi,anhmuốnbànvớingườianhhọvềchuyệnđưagiađìnhmìnhrờikhulàngtiêuđiềuởSylhetvềởvớianhta,hyvọngmìnhcóthểtìmviệclàmtrongthànhphốvàchohọcơhộiđổiđời.NhưngngườianhhọcuốicùngcũngthuyếtphụcđượcZilu,thếlàhọcùngđếndựhộithảo.

Ziluhoàntoànbịcuốnhútvàobuổihộithảovàbởisựtỉnhngộvềchínhquyếttâmcủaanhđốivớilàngvàcộngđồngquanhmình.AnhởlạiDhakathêmbangày,thamgiamộtkhóahọcđểchínhmìnhtrởthànhngườitổchứchộithảo.Sauđó,cùngvớinhữngthứhọcđượcvàtầmnhìnmới,anhtrởlạiSylhet.

Trởvềnhà,anhtậphợpsáungườibạnthânnhấtvàtruyềnlạitinhthầnbuổihộithảochohọ.Giờđâyhọcóchungmộttầmnhìnvàquyếttâmpháttriểncácnguồnlựcthiênnhiênvàconngườitrênchínhquêhươnghọ.Bảyngười đàn ông đưa ra ý tưởng và lên kế hoạch thực hiệnmột dự án kinhdoanhnôngnghiệpmớiđưacảvùngthoátkhỏinghèokhó,tiếntớiđộclậpvàcuốicùnglà thịnhvượng.Họgọiđó làDựánChowtee:BướctiếnTáobạohướngtớiTựlập.

TôiđếnSylhet chỉbốn tháng sau,vào tháng4năm1994, cùngvới17ngườiđồnghànhvàcũnglànhữngnhàquyêngópchủchốtchoDựánXóađói.Ziluđãmờichúngtôiđếnđểchỉnhữngtiếnbộmàanhvàcácbạnđãtạoratrongvùng,cảmơnnhữngđónggópchúngtôimangđếnchođấtnướcanhvà đồng bào anh. Zilu cùng sáu người bạn, những người chúng tôi gọi lànhómBảyNgườiVĩđại,đãkểchochúngtôicâuchuyệnvềsựthaydađổithịtcủavùng,rồichỉchochúngtôithấynhữngthànhquảđó.

ZiluchiasẻvớichúngtôianhđãtrởvềtừbuổihộithảoởDhakarasaovàongàytháng12đó.Anhđãcócảmhứngnhìnnhữngtàinguyênmàanhvàmọingườiởđâyđangcóvớimộtconmắtkhác.Anhquyếttâmthúcđẩymộttầmnhìn,mộtquyếttâmvàmộtkếhoạchhànhđộng.Khisáungườibạncủaanhcùngchiasẻquyếttâmnày,bướctiếptheocủahọlàxemxétnhữngtàinguyênhọđangcónhưngbịbỏsót.Tạiđó,ởrìangôilànglàvùngđấtcủa chính phủ bị bỏ hoang cằn cỗi,mọc đầy những bụi gai dại độc. Bảyngườiđànôngđếngặpcácquanchứcchínhphủvàxinphépphábỏgần7hacâydạixâmlấnđấtđaicủahọ.Sauđó,họvậnđộngmọingườitrongcộngđồngđểcótiềnmuacácthiếtbịvànguyênvậtliệucầnthiết.Mọingườisansẻphầntiếtkiệmnghèonàncủamìnhđểủnghộchosángkiếnnày.Những

ngườiđànôngđãquyêngópđượcsốtiềncầnthiết,trịgiáhàngnghìntaka–lúcđótươngđươngkhoảng750đô-la.Cuốicùng,họtựmìnhtổchứcmộtphiênbảncủaHộithảotầmnhìn,Quyết tâmvàHànhđộngcho600ngườitrongngôilàngcó18nghìnngười.

Sáu trămconngườiđóbắtđầu làmviệc,xâymộtconđườngven theođườngrìacủavùngđất,vàbắtđầuphádỡcâydại.Ấntượngvớitầmnhìn,mụcđíchvàquyếttâmrõràngcủahọ,chínhphủtraochohọthêm40hađểtrồngtrọt.Họđàotạonhữngthanhniêntrướcđóphảiđiănxinhoặcphạmtộilàmcôngviệctrồngtrọt.Họđàotạonhữngngườiphụnữnghèokhócùngcực,rấtnhiều trongsốđóđangởgóa,cùngthamgia trồngtrọt.Trongkhidọndẹpvùngđất,họrấtngạcnhiênvìđãkhámpháramộtchiếchồtrướcđókhôngđượcbiếtđến,vàmộtdòngsuốinhỏđầycá.

Cảkhuvựcnàygiờđâyđangđượckhaithác,chămbón,giúpcungcấpthứcăn,tômcá,đàotạonghềvàmanglạiviệclàmchohàngtrămngười.Cả18nghìnngườiquanhvùnggầnđócũngđượchưởnglợitừhoạtđộngnày.Mộtvùngtrướckiatanhoangvìnghèođóibắtđầucóthểtựđứngvững,vàdầndầnkhấmkhálên.Tỷlệtộiphạmgiảmđángngạcnhiêntới70%.

ChúngtôiđingangquacácthửaruộngcùngvớiZiluvàsáuthànhviêncònlại trongnhómBảyNgườiVĩđại,đếnthămkhunuôicávàkhuruộngthựchành.Chúngtôikinhngạctrướccuộcsốngsungtúc,niềmvuivàthànhcông củamọi người ở đây.Khi bướcbênhọ tôi nhận ra rằnghọ đã hoànthànhkỳcôngnàymàhầunhưkhôngcầnsựgiúpđỡnàotừbênngoài.Họđãcótấtcảmọithứmìnhcần–đấtđai,nguồnnước,trítuệ,sứckhỏe,vàkhảnăngkếtnốitấtcảyếutốđóvớinhau–nhữngthứhọđãđánhmấtkhingửataynhậnviệntrợdànhcho"ThếgiớithứBa",khichìmđắmtrongsựtuyệtvọngvàbấtlựcmàchínhnguồnviệntrợấyđãgiántiếpkhơigợira.Mộtkhihọđược truyềncảmhứngđểnhìnnhậnbản thândướimộtánhsángkhác,thấymìnhđủmạnhmẽ, sáng tạovàđủnăng lực,quyết tâmcủahọkhôngcònbịhạnchếnữa.Thànhcônglàđiềutấtyếu.

Khinhìnnhữngthửaruộngtrướckialàrừngvàbụirậmkhôngthểvượt

qua,tôinghĩvềcuộcsốngcủachínhchúngta,vànhữngthứcâydạibaophủlênnhữngmảnhđấtmơướccủachúngta,thứđãtạmthờicảntrởtầmnhìncủatâmhồnta,hoặckhảnăngnhìnnhậncủata.Trongthếgiớicủahọ,đólàkhurừngvànhữngthôngđiệprắcrốigắnvớiviệntrợ,bảovớihọrằnghọkhôngcóđủ,họnghèotúngvàkhôngcókhảnăngtựgiúpđỡbảnthân.Họđãtinđiềuđó,vàmộtkhicòngiữniềmtinấy,họkhôngthểnhậnranhữngtàinguyênởngay trướcmắtmình.Mộtkhihọđãdồnsựchúývàochínhnhững tàinguyênbên trongvôhạncủamình,những tàinguyênbênngoàibấtngờhiệnrachohọsửdụng.Họbắtđầunhậnrarằngnhữngthứhọcầnđãởsẵnđótừlâu.

TôikhôngbaogiờquênBảyNgườiVĩđại.Khibạnbịđènặngbởitâmlýthuacuộcnhưhọđã từngchịu,khảnăngmơướcvà tưởng tượngcủabạncũngbịđèbẹp.Nódườngnhưđãchết.Khitôithấymìnhmòmẫutìmkiếmnhữngthứbênngoàitầmtayvới,tôilạinghethấylờihọâmvangtrongđầumình,vàbiếtrằngnếutôicóthểnhìnlạitừtrongmình,tiếpcậnvàtrântrọngnhữngthứcósẵn,khiđósứcmạnh,côngdụngvàsựmaymắnchúngmangđếnsẽlớnlênvàpháttriểnrựcrỡ.

ĐẶT VẤN ĐỀ TÍCH CỰC: MỘT NGUYÊN LÝ THAYĐỔI TÍCH CỰC

Sứcmạnhcủasựtôntrọngđãđượccôngnhậnlàmộttrongnhữngchìakhóadẫnđếnthànhcôngvềmặttổchức,chodùlàởmộtcộngđồngnhữngngườilàmnôngnghiệp,mộtnhómcáccôngnhânnhàmáy,mộtcôngtyvớihàngnghìnnhânviên,haychỉlàmộtnhómnhỏcáctìnhnguyệnviênđanglàmviệctrongcùngmộtdựánphụcvụxãhội.

David L.Cooperrider,DianaWhitney, cùng với nhóm các nhà nghiêncứuvàtưvấntrênlĩnhvựcnguyênlýtổchứcvàpháttriểnconngườicủahọ,đãđặtrakháiniệm"đặtvấnđềtíchcực"nhưmộtkiểumẫuvềmặthìnhthứcđưađếnsựthayđổi.Trongcuốnsáchcủahọ,ĐặtvấnđềTíchcực:Đánhgiá

lạiTổchứccủaconNgườihướngđếnmộtNguyênlýThayđổiTíchcực,họkhuyênchúngtanênchuyểnhướngsựtậptrungcủamìnhtừ"giảiquyếtvấnđề"sangtìmkiếm,xácđịnhnguồnlựcsẵncótrongmộttậpthểconngườiđểkhuấyđộng,pháthuyvàduytrìnhữngthayđổitíchcực.

Họđặtvấnđề: làmsaođểcáchànhđộngcủachúng taxoayquanhsựthayđổitrởnênkhácđiđược,nếuchúngtakhởiđầuvớimộtgiảthiếtlà"cáctổchức,vớivaitròlànhữngtrungtâmtrongcácmốiquanhệcủaconngười,luôn"sốngđộng"vớikhảnăngpháttriểnkhônghạnchế"?

Trongkhiđặtvấnđềtheohướngtíchcực,chúngta"tìmkiếmnhữngưuđiểmnổitrộinhấtcủamọingười,nhữngtổchứcmàhọthuộcvề,vàcảthếgiớixungquanhhọ".Đặtvấnđềtíchcựcliênquanđếnviệc"tìmkiếmmộtcáchcóhệthốngđiềuđãmanglại"sứcsống"chomộthệthốngsốngkhinóđangtrongthờikỳsốngđộngnhất,hiệuquảnhất,vàcónhiềukhảnăngpháttriểnnhấttrênkhíacạnhkinhtế,môitrườngvàconngười".Họnói,hãytìmxemcáigìhoạtđộnghiệuquảhơnlàtìmxemcáigìkhông,và"thayvìphủđịnh,chỉ tríchvàmổxẻxoáyốc,nêndànhchỗchokhámphá,mơướcvànhữngkếhoạchmới."

Trênkhíacạnhtiềnbạc,cuộcđờicủachúngtachủyếuxoayquanhcácgiảđịnhliênquanđếncácvấnđềdotìnhtrạngkhanhiếmgâyra,quanhmổxẻxoáyốcvàcuốicùnglàcáccuộcrượtđuổinhữnggiảiphápnằmngoàitầmvớicủachúngta.Thayvàođó,nếubạncóthểdồnsựtậptrungvàtháiđộtrântrọngcủamìnhvàonhữnggìhiệncó,thìbạnsẽđượctrảinghiệmsựsungmãn trànđầyđanghiệnhữu.Tậnhưởngsựviênmãn, làýnghĩacủađờingười.Bạnvạchraviễncảnhkhảquanđóvàkêugọimọingườikháccùngđến tậnhưởng.Khiđạt đến cảmgiácviênmãnđầyđủđó,mọikhíacạnh trongcuộcsốngcủabạnđều làmột thứ tàisảncủabạncóđượcnhờkhảnăngkiểmsoátchúng,họchỏitừchúngvàtạoramộtđiềugìđóýnghĩatừchúng.Điềubạntrântrọngvàcáchthứcbạnđiềukhiểnsựchúýcủamìnhsẽquyếtđịnhchấtlượngcuộcsốngcủabạn.

Mỗingườitrongsốchúngtađềucósứcmạnhcủasựtrântrọngnày,bất

kểlúcnàovàởbấtcứnơiđâu.Đấtnướccủabạn,nềnvănhóacủabạncóthểkhácxasovớiđấtnướcvànềnvănhóaBangladesh,nhưngnhữngcảmgiácnhưloâu,sợhãi,buôngxuôihaytuyệtvọngmàđôikhichúngtaphảitrảinghiệmtrongkhiphảigiảiquyếtcácvấnđềliênquanđếntiềnbạcthìcóthểlạigiốngnhau.Trongkhitrântrọnggiátrịđíchthựccủabảnthânvànhữnggìchúngtahiệncó,tacóthểnhìnnhậnlạicáctriểnvọng,vạchramộttầmnhìn,đặtraquyếttâmvàhànhđộngtheoquyếttâmđó.

AUDREY: ĐI TÌM GIÁ TRỊ BẢN THÂN

Audreylàmộtphụnữởđộtuổi42,dànhtrọnthờigianởnhàlàmcôngviệcnội trợvàchămsóchaiđứacongáinhỏ,khichịđưađơnlydịngườichồngngượcđãivàbộibạccủamình.Họđãkếthônđượcgần20năm,vàdoáplựctừchồng,Audreyđãtừbỏviệctheohọccaohọcvàmộtsựnghiệpnghệthuậtđầytriểnvọngđểtrởthànhmộtbànộitrợdànhtrọnthờigiantạinhà. Vào những thời điểm khác nhau trong suốt những năm tháng đó,Audreyđãdồnhếttâmhuyếtvàogiấcmơ–mởmộtdoanhnghiệpthiếtkếquầnáochotrẻemcủariêngmình–nhưngchịđãbịchồngvàgiađìnhnhàchồngcanngăn.Họnóichịkhôngđủkhônngoanđểlàmđiềuđó,vàchịđãtinhọ.

Chồngchịsinhravàlớnlêntrongmộtgiađìnhgiàucó,tiềnbạcdưdả,nhưnganhtađãlợidụngnhữngkẽhởpháplýđểngănngườivợkhỏikhốitàisảncủamình.

Trongquátrìnhtiếnhànhcácthủtụclyhôn,chịcảmthấytổnthươngsaumỗi cuộcdànxếpcácđiềukhoảncayđắngvớingười chồnghờhữngcủamình.Vếtthươngcàngbịkhoétsâubởinhữnglờigợinhớcủaanhta–giờđượcthểhiệnbằngnhữngnhữngkhoảntiềnbèobọt–rằngđốivớianhta,quãngđờivàquãngthờigianmàchịđãcốnghiếnchocuộcsốngvợchồngcủahọlàvôgiátrị."Tôichẳnghềcóchútgiátrị"làcâuthầnchúcủatiềnbạc,làcáiánchungthânđãđeođuổichịsuốtcuộchônnhâncủamình,và

giờđâynó là thôngđiệpchính thức,đượcviếtbằngthứngônngữpháplýcủathủtụcdànxếplyhôn.

Ngàyquangày,hếtphiêntòanàyđếnphiêntòakhác,chịngàycàngtrởnêntrầmcảm,giậndữvàcảmthấybịlừadối.Giấcmơhạnhphúcgiađìnhtanvỡ,vàkhoảntiềnlythânmàlẽrachịphảiđượcnhậnđãkhôngcòn.Chịtrởnênbiquanchánnảnvềkhảnăngkiếmviệccủamình.

Nhữngnỗisợhãilớnnhấtcủachịhiệnhữungàymộtrõ.Chuyệngìsẽxảyranếuchịkhôngkiếmđủtiềnđểmuamộtcănhộvàchămsócbọntrẻ?Chuyệngìsẽxảyranếuchịtỏralàmộtngườivôdụngvàvôcôngrồinghềnhưchồngchịvẫnluônđaynghiến?Ámảnhbởinỗisợhãivàhoàinghibảnthân, chịđãkhông thểvượtquađượcnhữnghình ảnhhãi hùng trongquákhứđể tưởng tượng ramột tương lai tốt đẹphơnchomìnhvànhữngđứacon.Suốtmộtthờigiandàichịđãtêliệtđivìsựtứcgiậnvànỗilothấtbại.

TôiđãgặpAudreyvàothờiđiểmchịbịkhủnghoảngvềdanhdựcũngnhưtiềnbạcấy.Chúngtôiđãcốgắngđánhgiálạimốiquanhệvớitiềnbạccủachịquamộtlăngkínhkhácđểcóthểgiúpchịhồiphục.

Chúng tôi chuyển hướng cuộc đối thoại của mình đến việc xác địnhnhững tài sản thật sự của Audrey: những kỹ năng và biệt tài của chị ấy,nhữnghyvọngvàướcmơcủachị,nhữngnguồnlựcmàchịcótrongcácmốiquanhệgiađìnhvàbèbạn.Saurấtnhiềunămcảmthấybảnthânvôdụng,Audreyđãrấtkhókhănđểcóthểnhậnralàmìnhcóbấtkỳmộtthứtàisảngiátrịnào.

ChúngtôiđãbắtđầubằngcáchliệtkêranhữngngườimàAudreybiếtsẽluôndànhchochịnhững tìnhcảmvàsự tôn trọng,nhữngngười tin tưởngchị.Chínhnhữngngườiđócũngtàisảncógiátrịcủachị.Chịkểđếnhaicôcongáinhỏcủamình,chúngyêuthươngnhaukhônghềvụlợi.Chịnhắcđếnchamẹvànhữngngườianhemtraicủamình,nhữngngườikhôngthểgiúpđỡchịđượcnhiềuvềmặtvậtchất,nhưnglạilànguồnđộngviêntinhthầnrấtlớnchochị.Tiếpđến,chịnghĩtớinhữngngườibạncũthânthiếtvàđángtin

tưởngnhấtcủamình,vàsauđólàđếnnhữngngườibạnmớiquengầnđây,vàýnghĩacủahọđốivớiđờisốngtìnhcảmcủachị.Nhữngmốiquanhệnàykhônghềdựavàotiềnbạclàmphươngtiệngắnkết,màthayvàođólàtìnhyêuthươngvàsựkínhtrọng.

Chịlầnlượtkểtêntừngngười–khoảng20ngườitấtcả–vàsauđótôiyêucầuchịliệtkêranhữngphẩmchấtcủachịmàhọđãtừngđánhgiácao.Chịbậtcười,rồilạitậptrungngayvàonhớlạinhữnggìbạnbèđãtừngkhenngợimình.Giốngnhưtôi,họcũngnghĩrằngchịlàmộtngườithôngminh,sángtạo,hàohiệp,nhiệttình,quyếttâmvàcóóchàihướcnhạybén.

Chúngtôiđãxácđịnhnhữngphẩmchấtnàycònquýbáuvàvôtậnhơnhếtthảymọithứtàisảnvàtiềnbạcmàchịcó.Đâylànhữngthứtàisảnmàcónhữngngườiphảiphấnđấucảđờimớicóđược,vàkhôngthểmuađượcbằngtiền.Trongkhiđó,Audreyđãcósẵntấtcả!

KhichúngtôingồinóichuyệnvàAudreybắtđầutậptrungnóivềnhữngmốiquanhệbèbạnnày,nhữngđứctínhvànguồnlựcvậtchấtcủachị,cảhaichúng tôi đềubắt đầu cảm thấymột sự thayđổi trong conngười chị.Chịngồihơithẳnglưnglên;nhữngnétưutưbiếnmấtvàgiọngnóitrởnêntựtinhơn.Chịđãmiêutảlạisựthayđổitrongcảmnhậncủamìnhlúcđó,tươngứngvớinhữngthửtháchnảysinh.Nỗisợhãilắngxuống.Ngaylúcđóchịđãcảmthấytựtinvàítđòihỏihơnchodùchịvẫncòncầnrấtnhiềuthứ,vàchịkhôngnảnlòngtrướchoàncảnhlúcđó,chodùkhiđóvẫncònđầythửthách.Tuycònvươngvấnmộtchútnỗisợ,nhưngchịđãcảmthấyvữngtinhơnrấtnhiều,nhờvàonềntảngcácnguồnlựccủabảnthânvànhữnglờinhậnxéttíchcựccủangườikhác.

Tôinói:"Bâygiờchịhãytưởngtượngđếnthờiđiểm25nămsaunày."

Chịbậtcười:"Lúcđóthìtôiđã70tuổirồi!"

"Vậyhãytưởngtượnglàchịđã70tuổi,hãynghĩvềnhữngđứacongáicủachị,cólẽkhiđóchúngđãlấychồngcả,chịđãcónhữngđứacháu,vàkhiđóchịđangởtrongmộtgiaiđoạntuyệtvờicủacuộcđời,chịđãhàngắn

đượcnhữngvếtthươngcủaquákhứvàcóthểquaylạinhìnvàđánhgiá.Chịđãlàmthếnàođểvượtquađượckhoảngthờigianngaysaukhilyhôn?Chịđãtạođiềukiệnhỗtrợchoconcáimìnhnhưthếnào?Điềugìđãkhiếnchịvượtquađượcnhữngnămđầutiênđó?"

Audreychợtlặngđi,rồibắtđầunóihơingậpngừngởđoạnđầu:"Tôiđãkhôngđểnỗisợhãicảnbướcmình.Tôiđãrấtsợ,nhưngtôivẫncứđitới.Tôitinvàobảnthân."

"Vàchịsẽkểđiềugìchocáccháucủamìnhvềviệclàmthếnàomàchịcóthểvượtquađượcgiaiđoạnkhókhănvềtiềnbạcđó?Điềugìlàbướcđộtphákhiếnchochịcóđượcsựsungtúcvừađủ?"

Chịấylạidừnglạimộtchút,nhưthểđểlắngnghegiọngnóicủachínhmình,mộtAudreygiàdặn,chínchắnhơn,vọngvềtừtươnglai.Sauđó,lầnnày, chị trả lời bằngmột giọng nóimạnhmẽ, dứt khoát: "Tôi không còntrôngchờaiđónóichotôibiếtphảilàmgìnữa.Tôinhậnramìnhcầnphảithửlàmmộtsốthứvàcứthếtôichỉtậptrungvàothựchiện.Tôihọccáchđặtniềmtinvàochínhmình.Trướcđây,tôiđãdànhtrọntâmtrícủamìnhđểtintưởngmột người đàn ông, thì nay tôi chỉ dànhmột phần tư số đó để tintưởngvàobảnthân,trongkhigiảiphóngbaphầntưsứclựccònlạivàocácviệckhácnhaubêncạnhlàmviệckiếmsống.Tôinghĩphụnữnêntheodõimìnhđãdànhbaonhiêusứclựcchocácmốiquanhệ,vàrồichủđộngdànhrachỉmộtphầntưtrongsốđóchoviệccủngcốmốiquanhệvớibảnthân,vànhờđóhọcóthểtiếnxađượcnhưtôiđãtừnglàm."

"Vàchịđãlàmgìđểkiếmsống?Cóđiềugìđộtpháchăng?"

Audreylạitạmngừngmộtchút,rồitrảlờiyếuớt:"Mỗikhitôinghĩvềđiềuđó,tôilạithấysợhãivàkhôngmuốnnghĩtiếpnữa."Nhưngsauđóchịđãcốgắngtậptrungđểmườngtượngratươnglai:"Tôiđãmởcôngtythiếtkếquầnáochotrẻemvànógiúptôisốngquangày–nóchophépchúngtôitiếptụctiếnbước."

Chúngtôiđãnóichuyệnvềnhữngkhátkhaocủachịmuốndựngnênmột

phươngtiệnkiếmsốngthựcthụdựatrênnhữngtàinăngvàniềmđammê,mộtđiềukhácbiệthoàntoànsovớicốgắngkiếmđủtiềnđểtrangtrảitiềnthuênhà,haylàmănchụpgiậtnhưcáchngườichồngtrướcđâycủachịvàbốmẹ anh ta vẫn thường làm.Chỉ trong khuôn khổ cuộc nói chuyện củachúngtôi,chịđãcóthểlùilạivàquansátxemmìnhđãhaotổnbaonhiêusứclựcvàonhữngnỗilosợvềchuyệntiềnbạccủamình,vàvàomộttâmlýđinhninhrằngchịsẽkhôngthểnàokiếmđượcđủtiềnđểnuôisốngcảbamẹcon.Chínhchịđãtựtrảlờichomình:Nếuchịcóthểgiảiphóngtấtcảsức lực bị trói chặt vào những lo âu, sợ hãi, và tập trung chúng vào cácnguồn lực, sựquyết tâmvà các chiến lược củamìnhđể cóđượcmột tầmnhìn,chịtinchắclàmìnhsẽđiđếnthànhcông.

Trong những tháng sau đó,Audrey thường xuyên thông báo tình hìnhcủamìnhchotôi.Cùngvớisựtựtincủabảnthânvàsựđộngviênngàycàngtích cực của gia đình và bè bạn, Audrey đã bắt đầu tập trung chú ý vàonhữngkỹnăngthếmạnhcủamìnhvàbướcđầuhọccáchtựmởmộtdoanhnghiệp.

Mộtbuổitối,chịđãthamgiavàomộtcuộchộinghịchuyênđềvềphụnữtrongmôitrườngdoanhnghiệp,vàngaylậptứctiếpcậnđượcvớivôvànđịachỉliênhệ,vớicáctổchứchỗtrợcácdoanhnghiệpnhỏ.Cácbuổihộithảovềngaychínhnhữngvấnđềmàchịmuốnhọchỏiđểcóthểmởmộtdoanhnghiệpchoriêngmình.Chịđãnhanhchóngthamgiavàomộtchươngtrìnhtưvấn,trongđónhữngnữdoanhnhânthànhđạttrongcộngđồngkèmcặpvàcốvấn chonhữngphụnữnhư chị.Chị thamgia nhiềukhóahọchơn, tìmhiểu về dòng luân chuyển tiền tệ trong kinh doanh và học cách quản lýchúngcóhiệuquả.Điđếnđâucũngvậy,mỗikhichịmangmộtmẫuthiếtkếquầnáotrẻemmớirađểgiới thiệuchobạnbè, làsẽcóaiđó,mặcdùchỉđangđingangqua,muốnmuachúng.Nhữngngườikhách lạnàyđềucảmthấythíchthútrướcnhữngsảnphẩmvàtầmnhìncủaAudrey,điềuđócàngkhiếnchịcảmthấyphấnkhích.

Dầndần,Audreynghiêncứuđếncácvấnđềvềsảnxuấtvàbánhàngcho

côngtymơướccủamình,chỉnhlạicácmẫuthiếtkếsảnphẩm,vàvạchramộtkếhoạchkinhdoanh.Nhữngngườimàchịgặptrongquátrìnhchuẩnbịnàyđềucảmthấyấntượngbởisựsángtạo,nhiệttìnhvàóckinhdoanhnhạybéncủachị,nhờđóchịđãcóthểkiếmđượcmộtsốviệclàmthêmtrongkhivẫnấpủkếhoạchcủamình.Cùngvớiviệcngàycàngtậptrungchúýđếntạolậpmộtdoanhnghiệpchomình,phạmvicácmốiquanhệbạnbèvàkinhdoanhcủachịcũngđượcmởrộngvàlại tạođàchonhữngnỗlựcđãđượctruyềncảmhứngcủachị.

Cùngvớithờigian,mốiquanhệgiữachịvàtiềnbạcđãthayđổi.Thayvìsốngtrongnỗisợhãi trướcnó,hoặctrongnỗi losợkhôngcóđủtiềnluônthườngtrực,chịđãsốngcẩntrọngvớinhữnggìmìnhcó,vàtậptrungvàoviệclậpramộtdoanhnghiệpcóthểđứngvữngvàlàmnhữnggìmìnhyêuthích.Đãcómộtbướcngoặttrongmốiquanhệgiữachịvàtiềnbạc.Chịđãkhông còn làmột nạn nhân, haymột kẻ chịu ơn thụ động đối với ngườichồngcủamình,khôngcònsợhãihaygiậndữvìbịruồngbỏ.Giờđây,chịđãnhậnrakhảnăngkiếmsốngthậtsựcủabảnthân,vàgiátrịđíchthựccủacon ngườimình –một doanh nhân sáng tạo và phát đạt trong kinh doanhcũngnhư trongcuộcsống.Chịđãđặt ramộtcamkết trongkếhoạchkinhdoanhcủamìnhlàsẽtrởthànhmộtnguồnlựchỗtrợchonhữngngườiphụnữkhác,bằngcáchmanglạiviệclàmnhưmayvá,sảnxuấtvàbáncácsảnphẩmcủacôngty.

Cũngcócảnhữngngàythánggiannanvấtvả,nhưngmỗikhiAudreytậptrungchúýcủamình,dùchỉtronggiâylát,vàonhữngkhíacạnhdùchỉnhỏnhặtnhấttrongsựsungtúccủamình,chịlạilấylạiđượcsứcmạnhvàlòngcanđảm,thậmchílàtậnhưởngđượccảniềmvui,trongnhữnggiâyphútđó.Mỗilầnnhưthếchịđềucóthểtìmđượcsựcanđảmcầnthiếtđểcóthểtiếptụcvươnlên;khôngquánhiều,nhưngvừađủ–nhưchịvừacườivừanóisauđó.Thậmchícònđángngạcnhiênhơn,mỗikhichị sẵnsàngđi tiếpbướcnữatrênconđườngthựchiệncáckếhoạchcủamình,maymắnlạimỉmcườivớichịvàchị lại tìmđượcchínhxácnhữnggìmìnhcần–địachỉ liên lạc

phùhợp,xưởngthiếtkếphùhợp,nhàcungcấpvật tưphùhợpvàcácnhàđầutưphùhợp.Chođếncuốinămsauđó,Audreyđãkhai trươngcôngtycủamìnhvàbắttayvàomộtkhởiđầuđầyhứahẹn.Từnhữngmảnhvụnnátcủamộtcuộcđờiéole,chịđãtạoramộtkiệttác.

JAMES: LẠC LÕNG – HỒI PHỤC – VÀ QUAY TRỞLẠI

CóthểrấtdễchorằngtoànbộcuộcnóichuyệnvềsựtrântrọngvàsungtúcnàylàdànhchonhữngđốitượngnhưchịAudreyhayBảyNgườiVĩđại,nhữngngườichẳngcómấy tài sản trong tayđếnnỗihọphảihọccáchcoitrọngngaycảnhững thứ ítỏimàhọcó,nếukhôngsẽbịnhấnchìm trongtuyệtvọng.Thếnhưng,nócũngđúngvớicảnhữngngườicócuộcsốngvậtchấtdưdả.Họcónguycơ,vàthườnglànhưvậy,bịlạclõngtrongđốngcủacảicủamình,chìmngậpvớinhữngnhàcửa,xehơivàcácvậtdụngkhác,đếnnỗihọđánhmấtđicảýnghĩacủacuộcsốngnộitâmhaybấtcứýnghĩanàongoàitiềnbạc.MẹTêrêsađãcólầnnhắctớimộtđiềugọilà"sựnghèonàncùngcựccủatâmhồn"cótácđộngmạnhmẽđếnnhữngngườigiàucó,MẹcũngđãnóisựnghèonànvềtâmhồnởMỹthìcùngcựchơnbấtkỳsựnghèonànnàomàMẹđãtừngthấyởbấtkỳnơinàokháctrênthếgiớinày.

Jamesbiếtnơiđóvàsựnghèonàncùngcựcvềtâmhồnđó.AnhlớnlêntạimộtthịtrấnnhỏởbangMissouri,nơigiađìnhanhnắmgiữngànhkinhtếchínhyếucủathịtrấn.Têngiađìnhlàlờinguyềnđốivớianh–bấtcứaibiếtđếncáitênđóthìđềubiếtrằnganhgiàucóvàsẽkhôngbaogiờcầnphảilàmviệc,vàhọmặcnhiênchorằnganh làmộtđứaconnhàgiàuhưhỏng.Họghentỵvàkhinhmiệtanh.

Jamescómộttráitimvĩđạivàmuốnđượccôngnhậnlàmộtthànhviênđónggóptíchcựcchoxãhội,nhưnganhlạinhậnthấycáitênanhmangvàkhoảngiatàikhổnglồanhsởhữulàmộtgánhnặngkhủngkhiếp,ngăncảnanh quan hệ bình thường với những con người khác và với thế giới xung

quanh.Anhbựcbội,thậmchíghétbỏcáitêncủagiađìnhvàkhoảngiatài–gánhnặngcủamình.Anhcảmthấycầnphảithoátrakhỏimôitrườngmìnhđangsốngđểcóthểtìmragiátrịđíchthựccủaconngườimình,cơbảnlàđểchứngminhbản thân.Sự trống rỗng trong lòng anhngày càng rõ, và anhluônbịdằnvặtbởinhữngcảmgiáchổthẹn,bấtlựcvàtộilỗi.

Chúngtôiđãgặpnhaukhicònởđạihọcvàmặcdùbâygiờ tôicó thểnhìnvàhồitưởnglạinỗiđaumàanhđãtừngphảitrảiqua,thìngaylúcđótôilạikhôngnhậnrađiềuđó.Lúcđó,vớitôi,anhchỉlàmộtngườibạncùnglớp,cùnghọc,cùngvuichơinhưbaongườibạnkhác.

Tôiđãliênlạclạivớianhvàomộtvàinămsauđótạinhàcủamộtngườibạncủachúngtôi.Mặcdùtrôngcógiàdặnhơnđôichútsovớituổi,anhvẫnthanhlịchvàđẹptrainhưthờisinhviên.Mộtvàihômsau,anhmờitôiđiăntrưa, chỉ nói rằng anh ấy cần một số lời khuyên. Anh đã kể cho tôi câuchuyệncủamình. James làmộtngườinghiện rượu.Lúcđó, anhđãcóhaiđứaconvàđangtiếnhànhlyhônlầnthứhai.Anhcóđủtiềnđểsốngmộtcuộcsốnggiàusangđếncuốiđời,nhưnganhlạicảmthấylạclõngvàbuồnbực,losợrằngmọingườisẽbiếtđượcrằngcuộcđờicủamìnhđangtrongtìnhtrạngthêthảm.Anhmuốnthayđổi,nhưngkhôngbiếtphảilàmthếnào.

Giốngnhưhầuhếtcácmốiquanhệtrongcuộcđờianh,mốiquanhệgiữaJames với tiền bạc đầy rẫy nhữngđau khổ, xungđột, thất vọngvà nhữngđiềuthiếurõràng.Nhữngvấnđềtìnhcảmsâukínvàđãbịlãngquêntừlâuđãđeođuổi,hủyhoạianhtừthuởấuthơcànglàmchocảquãngđờibịbỏbêcủaanhtrởnêntệhơn.Tiềmlựckinhtếsẵncócủagiađìnhđãchophépanhgiảiquyếtmauchóngnhữngthờiđiểmkhókhăntronghônnhân,giađình,tìnhbạnvàngaychínhcuộcsống.Chưatừnglàmgìđángkểđểtựkiếmtiền,Jamesluôngiấukínmộtbímậtcayđắnglàanhluôntựhoàinghisâusắcbảnthân.Anhcảm thấymìnhvôgiá trị, ngoại trừchínhkhoảngia tàimàanhchánghét.Anhcóđủtiềnđểlàmmọithứ,nhưngcuộcđờicủaanhtrởnênchẳnggìhơnlàmộtôchữngàycàngrắmrối,phứctạp,cheđậyđằngsaunólà thói rượuchèbê tha, nhữngmốiquanhệ chẳngđiđếnđâu, nhữngmối

quenbiếtbạnbènguỵtạo,vàcảmgiáchoàntoànvôdụng.

Anhlàmộtngườibiếtquantâm,mộtngườimuốnlàmđiềuthiệnchomọingười,muốnsốngmộtcuộcđờicốnghiếncóýnghĩa.Anhướccó thểbắtđầulạitừđầu,nhưnglạicảmthấybịkẹtgiữamộtbênlàđốngtàisảnkếchxùcủamìnhvàmộtbênlànhữngthấtbạicánhân.

Chúngtôibắtđầuthườngxuyênnóichuyệnvớinhau,vàtrongkhiJamesbắtđầucôngcuộchàngắnchậmchạpvàvấtvảnhữngmốiquanhệcủaanhvớinhữngngườixungquanh,chúngtôitậptrungvàomốiquanhệcủaanhvới tiềnbạc.Anhđổ lỗimọi vấnđề củamình lên cái tên củagia đìnhvàđốnggiatàimàgiađìnhtrôngchờanhcaiquản.Anhđãtrútramọisựgiậndữ,buồnbực,cảvềnhữngcuộchônnhânđổvỡcủaanh,vàcảvềnhữngngườimàanhcảmthấychỉ luônlànhữngkẻcơhộiđãbướcvàocuộcđờimình.Cùngvớithờigian,nhucầuđổlỗichotiềnbạcvàquákhứcủaanhấyđãdầntanbiến.Anhđãbắtđầunóiđếnmẫungườimàanhmuốnvươntới.

Cuộcđờicủaanhsẽrasaonếuanhsống thựcvớiướcmơsâukíncủamình?Liệumốiquanhệcủaanhvớinhữngđứaconvànhữngngườivợcũsẽkhácđinhư thếnàokhianhbắtđầucưxửvớihọ thậtchính trực,côngbằng,baogồmcảnhữngđiềukhoảnphânchiatàisảnlyhôn?Bêncạnhtráchnhiệmchămsócnhữngđứacon, cònnhữngcamkếtnào to táthơnkhuấyđộngtâmtríanh?Anhmuốntạorasựkhácbiệtnàonữachothếgiớinày?

MườngtượngramộtcuộcsốngmàanhcóthểyêuthươngđãgiúpchoJameskhámpháranhữngkhảnăngmớivàcóđượcnhữngtrảinghiệmmớivềbản thân.Khi chúng ta tập trungvàoviễncảnhđó,nócũnggiốngnhưchúngta thổivàomộtcục thanhồngnhỏnhoi trênchiếcbếp lửađãnguộilạnh.Nhữngvậnhộimớiđượcnhennhómlên,vàcácýtưởngcụthểbắtđầuđược định hình. Anh cảm thấymột tình cảm gắn kết đặc biệt với nhữngthanhniêntrẻđangphảicậtlựcxoaysởvớicuộcsống,vàanhmuốncùnglàmviệcvớihọ.Anhđãtìnhnguyệnvàolàmtạimộttrườnghọcđịaphương,vàcùngvớiviệchiểubiếtnhiềuhơnvềnhữngtrẻemthiểunăngtrítuệ,anhđãkhámphárabiệt tài làmviệcvớinhữngđối tượngnàycủamình.Càng

làm việc nhiều với các học sinh, giáo viên của trường và các giáo viênchuyênvềmảnggiáodụcđặcbiệt,nhữngngườiđóngvaitròhỗtrợđặcbiệttrongcáclớphọc,anhcàngthấuhiểuhơnsựphứctạptrongnhucầucủatrẻem,vànhữngnỗlựcgiảiquyếtcácvấnđềphứctạpđó.

Nhữngkhoảntiềnđãtừnglàgánhnặngtrongsuốtcuộcđờicủaanhgiờđâylạitrởthànhmộtnguồnlựcdànhđểhỗtrợchocáctổchứcquantâmđếncácđốitượngtrẻemcóhoàncảnhđặcbiệt.Anhcũngđãđứngralàmngườitài trợchocácngôi trường trongcộngđồngcủamình,đểmang lại lợi íchchotấtcảtrẻem.Tuổithơcayđắngcủaanhđãtrởthànhmộtthứtàisảnchophépanhcócáchtiếpcậncảmthông,nhạybénhơnđốivớinhữngđứatrẻmàanhtiếpxúc.Sựhỗnđộntrongcuộcđờitrắctrởcủaanhdầnyêntĩnhtrởlại,vàanhthậmchícònbắtđầucoitrọngquãngthờigianhỗnloạnấyvìnólàconđườngdẫnanhtừmộtgiaiđoạnrốirenvàkhủnghoảngđếnmộtgiaiđoạncóýnghĩavàtoạinguyện.

Nhữngngườiconđãcùngthamgiavớianhtrongcôngviệctìnhnguyệncủamình,vàbởilàmộtôngbốđộcthân,thamgiahoạtđộngmớimẻnàyvớinhữngđứaconđãgiúphâmnóngmốiquanhệcủahọ:họtrởnêntôntrọngnhauhơn.SựchămchỉvàcốnghiếncủaJamesđốivớingôitrườngvàcáchọcsinh,vớinhữngđứaconcủaanh,đãkhôngchỉcứuvớtcuộcđờicủarấtnhiềuđứatrẻ,màngaychínhcảcuộcđờianhnữa.Đốngtiềncóvẻnhưlàmộtlờinguyềnbấylâunayđãtrởthànhmộtcôngcụđểanhđầutưvàomộtcuộcsốngmới,đầysựcốnghiếnvàđầyýnghĩa.

NhàthơRainerMariaRilkeđãviết:

Tôiyêunhữnggiâyphútđentốicủacuộcđời,

khinhữngcảmnhậncủatôirơivàosâuthẳm.

Tôiđãthấytrongchúng,nhưtrongnhữngbứcthưxưa,

Mộtmảnhđờiriêngtôiđãtừngtrảiqua,

Vànayđãtrởnênbaolavàmạnhmẽnhưnhữnghuyềnthoại.

Khiđótôibiếtrằngvẫncòntrongtôi

Nơiẩnchứachomộtcuộcđờithứhai,baola,vôcùng,vôtận.

Đã đến lúc James bắt đầumột cuộc đời thứ hai bao la và vô tận củamình.

PHẬT HUỆ

ĐứcPhậtđãdạycácmônđệcủamìnhrằngbấtkểđiềugìmàhọchúýtới,yêu thương, trân trọng, lắngnghevàủnghộđềusẽnảynở trongcuộcđờicủahọvàtrongthếgiớicủahọ.Ngàivícuộcđờicủamỗiconngườinhưmộtkhuvườn–mộtkhuvườncầnánhnắng,dinhdưỡngvànguồnnướcđểcóthểmọclênxanhtốt.Trongkhuvườnđócónhữnghạtgiốngcủasựcảmthông,thathứ,tìnhyêu,sựgắnkếtvàlòngcanđảm,tấtcảnhữngphẩmchấtlàmnênvàkhíchlệchúngta.Cùngvớinhữnghạtgiốngđó,trongcùngmộtkhuvườn,lànhữnghạtgiốngcủasựghenghét,đốkỵ,báooán,bạolựcvàtất cả những gì chết chóc và đau đớn.Những hạt giống này cùng vô vànnhữnghạtgiốngkháctươngtựnhưthếcùngtồntạitrongmộtkhuvườn.

Chỉnhữnghạtgiốngnàochúngtachúýtớimớicóthểpháttriểnđược.Sựchúýcủachúngtacũnggiốngnhưnướcvàánhnắng.Nhữnghạtgiốngchúngtagieotrồngsẽpháttriểnvàngậptrànkhuvườn.Nếuchúngtaquyếtđịnhtậptrungsựchúýđếnnhữnghạtgiốngcủasựthiếuthốn–nhưgiànhgiật,tíchcóp,thamlamvôđộ,cùngtấtcảnhữnggìnảysinhratừnhữnghạtgiốngđó–thìthiếuthốnchínhlàthứsẽtrànngậpcuộcsốngvàthếgiớicủachúngta.Nếunhưchúngtachămsócnhữnghạtgiốngcủasựsungtúcbằngsựchúýcủamình,vàdùngtiềnbạccủamìnhnhưnướcđểtướichúngvớinhữngmụcđíchthánhthiện,thìchúngtasẽđượcthuhoạchnhữngvụmùacâytráibộithu.

BảyNgườiVĩđại,nhữngngườiBangladesh,AudreyvàcảJameschẳnghềlàngoạilệ.Nhưngđốivớimỗingườitrongsốhọ,sứcmạnhcủasựtrântrọngchophéphọmởrộngvàđàosâunhững trảinghiệmcủamìnhvềsựgiàucóvàgiátrịbảnthânđíchthực.Trongbốicảnhcủasựsungtúc,mỗi

ngườitrongsốhọđềutìmrasựtựdotrongmốiquanhệvớitiềnbạchoặccác vấn đề liên quan đến tiền bạc. Trong quá trình đó, họ tự tìm ra conđườngdẫnđếnthịnhvượngchobảnthân.Đốivớibấtkỳai, trênmảnhđấtmàumỡcủasựtrântrọng,nhữngtriểnvọngmớibénrễ,vànósẽpháttriểnkhôngngừngdướiánhsángtrườngtồnlàsựquantâmcủachúngta.

Chương 7:

HỢP TÁC TẠO RA THỊNH VƯỢNG

Chẳnghềtồntạicáichúngtahaygọilàngườigiàuvàkẻnghèo.Tấtcảchúngtađềulànhữngngườigiàucóvàtàisảncủachúngtarấtđadạng.Nhờcó sựnhiệmmàu củaquá trìnhhợp tác, chúng ta trở thànhnhữngđối tácbìnhđẳng;chúngtatạorasựvẹntoànvàđầyđủchotấtcảmọingười.

ĐólàmộtbuổitốithứSáu.Tôicảmthấyrấtmệtmỏisausuốtcảngàyphảidựmộtcuộchọp.TôiđangtrênđườngtừSausalitovềSanFranciscothìđộtnhiênchiếcphanhxebịhỏngsaukhivừachạyquacâycầuCổngVàngquá lênđượcvàidãyphố.Tôiđànhphảiđánhxevào trạmxănggầnnhất.Người nhân viên ở đó không thể chữa được chiếc phanh, nên đã phải chỉđườngchotôiđếntrạmsửaôtôgầnđó.Tôiláixechầmchậmdọctheoconphốmộtđoạnngắn,trongkhichiếcphanhvẫnhỏng,vàkhinhìnthấytrạmsửaxeđó,tôiđãbiếtmìnhkhônggặpmay.Lúcđóđãlàhơn7giờtối,tấtcảcáccửađềuđóngvàđènbêntrongđềuđãtắt,duychỉcómộttiasángmờnhạtlọtquakhecửasổcủagara.Tuyệtvọng,tôivẫncốtiếnlạivàghémắtnhìnquakhecửa,hyvọngtìmđượcmộtngườithợsửaxesẵnsànggiúpđỡ.Nhưngkhông,tôithấymộtbữatiệc,vớikhoảng30-40ngườithamdự,đangdiễnrabêntrongđó.Mọithiếtbịmáymócđềuđượcdồnvàophíatường,tạoramộtkhoảngtrốngởphíagiữa,nơihọđặtmộtchiếcđànpianôlớnvàkiểucáchtrênnềnximăngxámxịt,bêncạnhnhữngđènđómvàvậtdụngtrangtríchobuổitiệc.Bữatiệcđangrấthuyênnáo,trongkhichiếcpianôthìchỉnằmđóimlìm.Tôimạnhdạnbướcvào,vàgặpngayRico,ngườichủgarasửachữanày,trêntayđangcầmmộtlysâmbanh.Tôihỏiôngtaxemliệucóaitrongsốhọcóthểgiúptôichăng.Tôiđãnàinỉôngrằngtôisẵnsàngtrảbaonhiêutiềncũngđượcnếucóaiđósửaxehộtôiđểgiúptôicóthểvềnhà.

Rico cười và nói: "Không thể được đâu, buổi tiệc tùng của chúng tôi

đangđếnhồi cao trào."Nhưng sauđóôngnói đùa: "Chiếcđànpianô củachúngtôiđểđómàchẳngcóaichơicả,nếucôcóthểchơiđượcnóthìchúngtôisẽsửaxechocô."Tấtcảmọingườiđềucườiồlên,nhưngtôiđãchơichohọnghe thật.Tôiđãchơi trongsuốtgầnmột tiếngđồnghồ,vàdođómộtngườithợđãsửachiếcphanhgiúptôingaygiữađámđôngháthò,nhảymúavàcườinóihuyênnáonày.Chữaxong,họchophéptôilênđườngvềnhà,vàquyếtkhôngnhậnsốtiềntôigửi, trongkhivẫnmảimêchúctụngchotìnhbạnmớinảynởgiữachúngtôi.Tôiláixevềnhàantoàn–tôikhôngcònmệtmỏivàkiệtsứcnữamàngượclại,rấthồhởivàphấnchấn.Tôiđãxuấthiệnvàmanglạichínhxácthứmàhọcần,vàhọcũngmangđếnchínhxácthứtôicần.Cuộcgặpgỡcủachúngtôingậptrànniềmvuicủaduyênsốvàsựmãnnguyệnrằngchúngtôihoàntoàncóthểgiúpđỡlẫnnhau.

Hợp tác và hỗ trợ lẫn nhau là những việc hết sức tự nhiên.Tuy nhiên,trongthếgiớimàchúngtađangsống,sựcạnhtranhvànỗilosợthiếuthốnthườngkhôngchochúng tacó thểdễdàngnhậnranhữngphương thứcđểcùng chung sống như thế này.Trongmột thế giới theo kiểu bạn-hoặc-tôi,hợptácvàhỗtrợlẫnnhauchẳngcóchỗđứng.Ngượclại,thếgiớibạn-và-tôithìcótrànngậpnhữngngườibạn,nhữngđốitác,sựsẻchiavàgiúpđỡlẫnnhau.Trongthếgiớiđó,nhữngnguồnlựccủachúngtakhôngchỉlàđủ,màthậmchícònlàvôhạn.Khichúngtatỉnhtáonhìnnhậncuộcsốngthườngnhật dưới lăngkính sẻ chia vàgiúpđỡnày, chúng ta sẽ cònkhámphá rađượcnhữngphépnhiệmmàuvàsựthịnhvượngđanglẩnkhuấtđóđâychờđợichúngta.

Nhữngmốiliênhệdựatrênquanđiểmthiếuthốn–rằnghiệntachưacóđủ,rằngcàngnhiềucàngtốt,hayđólàđiềutấtyếu–chodùcólúctỏrabềnchắcđếnđâuđichăngnữa,thìtựthânnócũngđãchứađựngvôvànhạnchế.Dựatrênmộtnềntảngthiếuthựctế,chúngchỉlàmthuhẹpcơhộitồntạivàpháttriểncủachúngtamàthôi.Nhữngloạiliênkếtthậtsựbảovệvàgiúpchúngtatrụvữngđềubắtrễtừsựđầyđủ,đadạng,sựsẻchiavàgiúpđỡlẫnnhau.Chúngtađạtđếnsựđầyđủvàthịnhvượngbềnvữngkhichúngtacoi

nguồnlựccủamìnhnhưmộtdòngnướccầnphảichiasẻcùngmọingười,khichúngtatậptrunghếtsứcvàoviệctạorasựkhácbiệtvớitấtcảnhữnggìchúngtacó,vàkhichúngtahợptácvớinhữngngườikháctheonhữngcáchsẽkhiếnchotrảinghiệmđóđượcvươnsâuvàmởrộngthêm.

Tiệc"potluck",dùngchungxecộ,cùngtụtậpvuichơi,laođộng–nhữnghoạt động chia sẻ với mọi người như thế này sẽ làm cho cuộc sống củachúngtaphongphúvàýnghĩahơnrấtnhiềusovớinhữnggìchúngtacóthểtưởngtượngra,vàhơnhẳnnhữnggìtiềnbạcsẽhoặccóthểmanglại.Hợptácđảmbảochochúngtasựviênmãnđầyđủ.Bạncóthểnhậnthấyđiềuđóquacácmốiliênhệbénrễvàosựđầyđủ:tínhđadạng,sángtạo,nềntảngkiếnthứcvàkinhnghiệmcủatấtcảmọithànhviênđềuđượccoitrọngnhưnhau,vàchophépchúngtacóthểchiêmnghiệmbảnthânnhưnhữngthànhviên tíchcực thamgiavàomộtquá trìnhhiệuquảvàmang lại lợi ích.Sựhợp tác trở thànhmộtvòng tuầnhoànmàquađó,mọinỗ lực,mọi sự tậptrung,vàcácnguồnlựccủasựđầyđủđượclưuchuyểnvàliêntụcđượclàmmới.Sựthậtnềntảngcủasựhợptácđólàchúngtaluôncóđủvàphảitìmcáchtậndụngvàkếthợpmọithứlạivớinhaukhônngoan.

Hãythửnhớlạimộtmốicộngtáchiệuquảmàbạnđãtừngthamgia,vàcáchthứcmàviệcgiảiquyếtcácvấnđềđãlàmbạnnhậnthứcđượcrõhơnvềbảnthân,đánhgiácaovàtôntrọngcácđốitáccủabạnhơn.Hãynghĩđếnsựphóngkhoángvàcởimởmàbạnvàcácđốitáccủabạncầncóđểcóthểlàmđượcnhưvậy.Hãynghĩđếncảmgiácmãnnguyệnmàcáckếtquảđạtđượcđãmanglạimộtcáchtổngthể,vànhữngtrảinghiệmvềsựgiàucóthậtsựdonhữngthànhquảmanglại.

Quátrìnhhỗtrợlẫnnhaugiúpchúngtanhậnranhữngmónquàtặngđộcnhấtmàmỗingườitrongsốchúngtamanglại.Nócũnggiốngnhưhơithởcủachúngta–chúngtakhônglấynhiềuhơnchúngtathậtsựcần.Chúngtathởrađúngmộtlượngcầnphảithởra.Nhưthếlàvừađủ,chínhxácvàhợplý.Thừanhận,giúpđỡvàlàmchonhautỏasángtrongnhữngmốiquanhệtươnghỗchínhlàkhaipháranhữngkhotàngtolớnvàgiàucómàchúngta

cóthểcoilànghiễmnhiên.Mộtmốiquanhệtươnghỗhộitụđầyđủcảniềmvuivàsựtươngtrợlẫnnhau:tôiluônởbênbạnvàbạncũngluônởbêncạnhtôi.

Làmộtnhàhoạtđộngxãhộivàgâyquỹchocáchoạtđộnglấysựđầyđủlàmnềntảng,vàluôncốgắngsốngtheophươngchâmđó,gầnnhưmọingàytôiđềunhìnthấysứcmạnhcủasựhợptácxóabỏnhữngkhoảngcáchvềđộtuổi,chủngtộc,giớitính,tôngiáo,dântộcvàkinhtế-xãhộithườngxuyênchiarẽchúngta.Tacóthểnhậnthấyrõlợiíchcủasựhợptáctrongnhữngcâuchuyệnvềsựhồiphụcđángnể,nhưcủavùngSylhetởBangladesh,haycủa những người phụ nữ cùng góp sức đào giếng ở một ngôi làng tạiSenegal, hoặc của rất nhiều người khác nữa, khi mà những cuộc vật lộnthườngtrựcdaidẳngđãđượcbiếnthànhnhữngthànhcôngvangdội.Nhữngchiếnthắngâmthầmhơn,đôilúclàtrongcâmlặng,cũngđãdiễnratrongthâm tâmnhữngngườingàyngàyphảivật lộnvới cái nghèohayvớimộtcuộcsốngvậtchấtxahoa.Trongnhữnghoàncảnhđó,sựhợptácđãdẫnđếntựkhámphá,pháttriểncánhân,đếnsựtựhồiphục,vàmộttrảinghiệmvềsựđầyđủmàtrướcđâykhôngthểvươntới,mộtniềmhạnhphúcmàtiềnbạckhôngthểmanglại.Trongmốiquanhệcủachúngtavớitiềnbạc,sựhợptácgiảiphóngchúngtakhỏicuộcđuổibắtvôtậnđểcóđượcnhiềutàisảnhơn,đểcảmthấymìnhcóđầyđủ,vàsựhợptácnàytrởthànhmộtcơhộiđểtạorasựkhácbiệtbằngnhữnggìchúngtacó.Nóđặttiềnbạcvàođúngvịtrícủamình,chỉgiốngnhưmộttrongnhiềuloạinguồnlựccógiámàchúngtacóthểđónggópkhicần.Hơnnữa,nógiúpchotiềnbạcđượclưuthông,đểdùtiềnbạc của chúng ta chảy thành sông, thành suối hay chỉ là nhữngmạchnướcnhỏ,thìchúngcũngđềucóthểmanglạinhiềulợiíchnhấtchonhiềungườinhất–trongđócócảchínhchúngta!

TRACY:CHIASẺNGUỒNLỰCVÀSỰGIÀUCÓ

Một trongnhữngngườibạn thân thiếtvàđángyêunhấtcủa tôi làmộtngườiphụnữtênlàTracy.Chịđãphảitrảiquarấtnhiềusónggiótrongđời,tuyvậy,chịluôncóchínhxácnhữngthứchịcầnchobảnthânvàchonhững

đứaconcủamình.Trongmọilúc,chịđềutìmthấysựgiàucóvàmàunhiệmcủasựhợptác,vàtôivẫnluôncảmđộngtrướcnhữngnguyêntắcvềsựđầyđủmàchịluôntheođuổi.

Tracy có hai đứa con và sống trong một khu dân cư nhỏ miền BắcCalifornia.Chịđãlydịchồngtừcuốinhữngnăm1980.Khingườichồngrađi,Tracynghĩrằngcuộcsốngcủachịvậylàđãchấmhết.Chịcórấtíttiền,khôngcóchồng,vàcóhaiđứaconnhỏcùngvớimộttráitimtannát.

Ẩnsâutronglòng,Tracyluônthầmmongđượcsốngtrongcácnềnvănhóakhác.Khicuộchônnhântanvỡ,chịquyếtđịnhdọnđếnmộtnơinàođó,thậtxađểcóthểổnđịnhtâmtrí,đểsuynghĩcởimởhơnvềtươnglaicủamìnhvànhữngđứacon.ChịđãthamgialàmmộtsốviệcchoDựánXóađóiởNhậtBảnvàđãkếtthânđượcvớimộtđồngnghiệpsốngởđó.AnhtênlàHiroshiOhuchi,mộtgiáosưngườiNhậtgiảngdạytạiĐạihọcTamagawa.HiroshivàvợlàngườiMỹcủamìnhtênlàJanetđãcóbađứacon:mộtđứamườihaituổi,mộtđứamườivàmộtđứalêntám;congáicủaTraceylàSagelúcđólênbảy,còncontraiSebastiancủachịlênnăm.

TraceyviếtthưchoJanetvàHiroshiđểkểchohọvềsựtuyệtvọngcủamìnhsaucuộclyhôn,vàkhátvọngđếnmộtnơinàođókhácđểcóthểsuynghĩcẩntrọngvềtìnhhìnhcủabảnthân.Janetđãngaylậptứcmờichịcùngcácconđếnnhàmình trongđợtnghỉđông.GiađìnhOhuchi sốngbiệt lậpdưới chânnúiPhúSĩ, khôngdùng tới tivi và tự dạy học cho các con củamìnhtạinhà.GiađìnhOhuchiđãmởrộngvòngtaychàođónTracyvàhaiđứaconcủachị,vànhiệttìnhgiúphọhòanhậpvàovớinếpsốngcủamình.Nămđứatrẻnhanhchóngkếtthânvớinhau.

Trongsuốtkỳnghỉđó,mỗimộtngàymớiđềumanglạinhữngniềmvuilẫn tiếng cười cho tìnhbạn củahọ, cũngnhư sự trân trọngđối với nhữngmónquàcủanhau.Traceycóbiệttàitổchứcgiađình,chuẩnbịnhữngbữaănthịnhsoạnvuivẻ,vàtạoranhữngkhoảnhkhắcthưgiãntậnhưởngchocảnhà.Đếncuốikỳnghỉđông,đếnlúcmàTraceyvàhaiđứaconlẽrasẽquayvềMỹnhưđãdựđịnh,mộtkhảnăngmới chợtmở ra.Với cuộc sốnggia

đình hạnh phúc trước đây đã lui vào dĩ vãng, Tracey nói: "Tôi không thểhiểu được tại sao chúng tôi lại phải quay trở lạiMỹ" và Janet đã đáp lạingay: "Chẳngai nói là chị phải trởvề cả... chúng tôi rấtmuốnchịvà cáccháuở lại!"Từchínhgiâyphútmừngvuiđó,mộtmónquàmàbâygiờaitrongsốbọnhọcũnggọilàmột"mónquàmườibốntháng"đãxuấthiện–mộtmónquàcủatráchnhiệm,tìnhbạnvàtìnhcảmgiađìnhdànhchocảhaibên.

Tracey,trướcđâytừnglàgiáoviên,ởnhàchămsócvàdạyhọcchocảnămđứatrẻ,nấunướngvàđónggópcácýtưởngsángtạođểduytrìnềnnếpgiađình,tổchứccáchoạtđộnggiảitríchocảbangườilớnvànămđứatrẻcon.Đồng thời,chịcũng làmviệcbán thờigianchoDựánXóađói,cùngtụngkinhniệmPhậtvớiHiroshi,hátcácbàidâncacổvớiJanetvàbọntrẻ.Dần dần chị đã có thể tự chữa lành vết thương lòng củamình trongmôitrườngđầytìnhthươngyêucủagiađìnhOhuchi.

NhàOhuchiđãmanglạihơiấm,sựthoảimáivàniềmvuimàTracyvàcác con chị cần đến sau khi gia đình họ tan vỡ. Trong khi đó, gia đìnhOhuchicũngphảiđốimặtvớicănbệnhhiểmnghèocủacôcongáinhỏcủamình.NhờsựcómặthàngngàycủaTraceyvàcácconchị,vàcảtrongđámtangcủacôgáinhỏ,nỗiđaucủagiađìnhOhuchinhưđượcvơiđiphầnnàovàcó thểvượtquađược.Tất cảmọingườiđềucóđượcchínhxác thứhọcần,bằngcáchcùnghỗtrợlẫnnhauvàmởrộngtấmlòngchonhau,họđãtìmthấymộtmôitrườngđầyđủ,viênmãn.NhàOhuchicảmthấyhạnhphúckhicóthểchiasẻcănnhàvàcuộcsốnggiađìnhvớinhữngngườibạncủahọ.Traceythìtìmđượcthờigianvàđịađiểmlýtưởngđểhồiphụctinhthần,đồng thờiđể cùngviếtmột cuốn sáchvới cô congái, và làmnhữngcôngviệccóíchcùngDựánXóađói.Nămđứatrẻtronggiađìnhghépnàyđượclớn lên trongmộtmôi trườngphongphúvàýnghĩa hơnnhiều sovới khichúngsốngriêngbiệtởhaigiađình.

Mỗigiađìnhmanglạinhữnggìhọcóvàothờiđiểmđó:nhàOhuchicósựổnđịnh,mộtnguồnthunhậpđềuđặn,cùngvớimộtcănnhàấmcúngvà

rộngrãiđủchocảđạigiađình.Tracyvàcácconchịmanglạisứcsống,tiếngcườivàsựsángtạo,tấtcảthốngnhấttrênmộtnềntảngtinhthầnvàkỷluật.Cảhaigiađìnhđãphảiđốimặtvớinhữnggiaiđoạnkhókhănnhấtvềtìnhcảmtrongcuộcđời,vàhọđãtìmthấytìnhyêuvàsứcmạnhtrongnhau.

KhiTracyvàcácconchịcuốicùngcũng trởvềMỹ,chịđãkể lạichomộtvàingườibạnvềniềmhạnhphúcvànhữnglợiíchcủaviệcsốngchungtrongmộtđạigiađìnhmanglại.Vàhọ,cùngvớihaiđứaconcủamìnhquyếtđịnhsẽthửcùngchungsốngdướimộtmáinhànhưvậy.Họcùngnhautìmđượcmộtcănnhà–mộtnơiđángyêumàcảhaigiađìnhđềukhôngthểtựmìnhmuanổi–ởmộtđịađiểmgầnnhữngtrườnghọctốtvànhiềusânchơingoàitrờichobọntrẻ.Docặpvợchồngngườibạnđilàmbênngoài,Traceymuốncómộtcôngviệcchophépchịcóthểtrởvềnhàsaugiờtantrườngcủabốnđứatrẻlúcđócònđanghọctiểuhọc.Tracykhámphárarằngmìnhcóbiệttàiphỏngvấnvàviếtlách,vìvậychịđãbắtđầucôngviệcviếtláchtựdo, chuyênviết lại chuyệnđời của các cụ già chogia đình họ.Côngviệcdiễn ra thuận lợi,vàhaigiađìnhđãchungsống thuậnhòavớinhau trongsuốt11năm.Tracygiờđãcóthểtựkiếmsốngbằngcôngviệcmìnhưathích,trongkhicácconchịđượcgiáodụcchuđáovàđượchưởngmộtmôitrườngấmáp,hạnhphúccủađạigiađình.MặcdùthunhậpcủaTracykhôngphảiloạicaosovớimặtbằngxãhộiMỹ(khoảng35nghìnđô-lamộtnăm),chịvàcácconkhônghềthiếuthốnmộtthứgì.

Hành trìnhbắtđầubằngnỗi tuyệtvọngcủaTracy trướcsựsụpđổcủacuộchônnhân,cùngnỗisợhãicủachịvềtiềnbạcvàvềkhảnăngchucấpchocáccon,cuốicùngđãtrởthànhmộtconđườngdẫnđếncuộcsốnghạnhphúc,đượcsẻchiacùngbạnbèvàgiađìnhthânthích.Đếnlượtcácbạncủachị,họcảmthấymaymắnkhicócơhộiđượcchiasẻcuộcsốngcủamìnhvớiTracyvàcácconcủachị.

Tracysống trongbốicảnhcủasựđầyđủ.Từđó,chịđủvữngvàngvềtâm lýđểvừa trởnên rộng lượng–đónggópmọi thứ trongkhảnăngcủamìnhmàkhôngsợbịmấtđi–vàvừaâmthầmtintưởngvàosựđáptrảcủa

mọingườixungquanh.ChịđãkểchotôirằngchịđãđitheolờikhuyêncủaMẹTêrêsa:"hãy làmviệcnhưthể tấtcảmọi thứđangtrôngchờvàocôngviệcđó,vàhãyđểnhữngthứcònlạichoChúatrờiđịnhđoạt."ChínhTraceylàmộtnguồncảmhứngvô tận,bởichịđãgiúpchínhmìnhvàcácconcóđượcmộttâmlýđộcđáovềsự"đầyđủ"màgiờđâyđãtrởnênquáxalạđốivớinềnvănhóacủachúngta.Chínhtừđó,cóđủvàthậtsựđủ,chịđãđượcgặt hái thành quả của sự hợp tác – phép nhiệmmàu của sự tương trợ lẫnnhau.Những đứa con chị được phát triển lànhmạnh trên nền tảng nhữngmónquàcủachínhmình,vànhấtđịnhsẽsửdụngnhữngmónquàđóđểthayđổithếgiới.

"LUẬT RỪNG" ĐÍCH THỰC: CÂN BẰNG GIỮAHỢP TÁC VÀ CẠNH TRANH

CácnhàlýluậnkhoahọcvàlýthuyếtkinhtếcủathếkỷXIXđãdựngnênmộthìnhảnh thếgiới tựnhiênđầykhắcnghiệt.Họđãmô tả sựcạnhtranhvềthứcănvàcáctàinguyênkháclàđiềutấtyếuvàlàđộnglựcthúcđẩy,quađóThiênnhiênởtrạngtháicânbằng,đồngthờichophépchỉmộtsốloàithíchnghinhấtđượctồntại.NhàkinhtếchínhtrịThomasMalthusđãcho rằng nạn đói kém, bệnh dịch, tình trạng nghèo khó và chiến tranh lànhữngtaiươngthầnbíđượctạorađểkiểmsoátsựbùngnổdânsố.CharlesDarwinthậmchícònchorằng"chỉkẻthíchnghinhấtmớitồntại,"vàcạnhtranhđểcóđượcnhữngnguồntàinguyênkhanhiếmlànềntảngchosựtiếnhóacủacácloài.Ngượclại,vớimôhìnhchorằngThiênnhiênvềbảnchấtlàcạnhtranhkhốcliệt,tànbạo,nhữngnghiêncứugầnđâyđãsoisángvaitròđặc biệt quan trọng của sự hợp tác, tương hỗ, cộng sinh trong thế giới tựnhiên–vàmộtbứctranhchânthựchơnvềcuộcsống.

Chỉcầnnhìnquatổngsảnlượnglươngthựcvàdânsốthếgiớicũngđủcho chúng ta biết rằng có đủ lương thực cho tất cảmọi người, nhưng cónhữngyếutốkháckhiếnchomộtbộphậndâncưđượccungcấpthừamứa

trongkhimộtbộphậnkhácthìlạisuydinhdưỡngvàchếtvìthiếuăn.Nhữngnạnđóikinhniênkhôngphảilà"giảiphápcủaTựnhiên"nhằmgiớihạndânsốhaycảithiệnmộtgiốngloàinàocả.Trênthựctế,vấnđềnằmởlỗhổngtrongcácbộmáychínhphủ,chínhtrịvàcáchệthốngkinhtếdochínhchúngtagâydựngnênnhiềuhơnlàởThiênnhiên.

Ýkiếnchorằngsựthiếuthốnvàcạnhtranhlàconđườngtấtyếucủatựnhiênđãkhôngcònđượcchấpnhậnmặcnhiênnữa.NhàsinhhọctiếnhóacóuytínElisabetSahtourisnhậnxétrằngThiênnhiênnuôinấngsựhợptácvà tương hỗ.Bà ấy nói cạnh tranh quả thực có tồn tại trongThiên nhiên,nhưng nó cũng có những hạn chế củamình, và luật sinh tồn thật sự cuốicùnglạilàsựhợptác.

Thiênnhiêntự thểhiệnmìnhquasựcânbằngvà tínhmụcđích.Thiênnhiênnảynởtrongsựđầyđủ.Mộtconsưtửchỉkiếmđủlượngmồimànócần,khônghơn.Mộtconsưtửkhoẻmạnhkhôngthảsứctànsátbừabãi.Nóchỉmuốn và kiếm vừa đủ.Các loài động thực vật khác nhau cùng chungsống,mỗiloàimanglạimộtđiềuthiếtyếutạonênmộtmôitrườngcânbằngđểduytrìsựsốngchomuônloài.Sahtourisvànhữngngườikháccũngnhậnxétrằngđốinghịchvớixuhướngcạnhtranhmàluậnđiểm"chỉkẻthíchnghinhấtmớitồntại"đưađếncáchmôtảxácthựchơncóthểlà"chỉkẻbiếthợptácmớitồntại".Theokinhnghiệmcủatôi,sựthựcnàyđãđượcchứngminhhùnghồntrongcáckhurừngnhiệtđới,nơimàquamỗibướcbạnlạikhámphárađượcmốiliênhệqualạitinhtếvàphongphúgiữatấtcảcácloài.

NhàmôitrườnghọcđãquácốDonella(Dana)Meadows,ngườibạnvàcũng làngườiđồngnghiệpmà tôi đã cùng làmviệc trongDựánXóađóitronghơn20năm,trongcuốnTheLimitstoGrowth(NhữngGiớihạnchosựPháttriển)và trongcáctácphẩmkhác,đãđưaranhữngdẫnchứngthuyếtphụcchocáchhiểusángtỏhơnvềthếgiớitựnhiênnày.Quacáctácphẩmcũngnhưlốisốngcủacô,côđãđưađếncáinhìntỉmỉvềsự"đầyđủ"–mộtđiềuthậtsựtồntạivàđãgiúpchosựsốngcóthểnảynởtrênhànhtinhnày.

Đối lập những giả định kinh tế với những quy luật hiển nhiên đó của

Thiênnhiên,côđãtừngviết:trongkhicácđịnhluậtkinhtếhọcthúcđẩycácđiềukiệncủasự thiếu thốnbằngmộtgiảđịnhrằngchúngtaphải tiêu thụ,sảnxuất,cạnhtranhvàthốngtrịngàycàngnhiềuhơnnữa,nhanhhơnnữa.Thiênnhiênkhiởtrạngtháicânbằngthìchophépsựcạnhtranhvàhợptáccùngtồntại;sựtạothành,sảnxuấtvàtiêuthụtrongmộtlịchtrìnhnhấtđịnhthểhiện tươngứngcácchukỳsinhra, lớn lênvàchếtđicủa tựnhiên.Côviết:

Kinhtếhọcnóirằng:Hãycạnhtranh.Chỉbằngcáchđặtmìnhtrướcmộtđối thủxứng tầm,bạnmớicó thể trởnênhiệuquả.Phần thưởngchoviệccạnhtranhthànhcônglàsựpháttriển.Bạnsẽnuốtgọncácđốithủkhác,lầnlượttừngngườimột,vànhờđó,bạnsẽcàngtíchluỹthêmđượcnhiềunguồnlựcđểtiếptụcquátrìnhbànhtrướngđó.

Tựnhiênnóirằng:cạnhtranhư,cũngđược,nhưngbạnphảibiếtgiớihạnsựcạnh tranhcủamìnhởđâu.Đừng trở thànhkẻhủydiệt.Hãychỉ lấyđinhữnggìbạncần.Hãyđểlạichocácđốithủcủamìnhnhữnggìđủđểsống.Nếu có thể, hãy hợp tác thay vì cạnh tranh. Hãy kết hợp, xây dựng nênnhữngnềntảngvữngchắcchonhữnggiốngloàinhỏbéhơnxuấthiện.Hãychiasẻnguồnthứcănvàlãnhthổvớinhau.Mộtsốnhữngđiềutuyệtvờinảysinhra từcạnhtranh,sốkhác thì lạinảyra từsựhợptác.Bạnkhôngphảiđangsốngtrongmộtcuộcchiến,màlàmộtcộngđồng.

Nếuchúngtasẵnsàngcởimởhơnvàđánhgiálạinhữngcáchnhìnnhậntrướcđây,chúngtasẽnhậnrarằngthiênnhiêndạychotarấtnhiềubàihọckhácnữa,giúptatrởnênsángsuốthơnvàbiếtcáchcưxửtrongcácvấnđềliên quan đến tiền bạc. Ví dụ, một nghiên cứu gần đây đã nói phản ứng"chiếnđấuhayrútchạy"trướcmộtmốiđedọahoặctrướcnỗisợnàođómàđãtừlâuđượccoilàphảnứngtựnhiêncủaconngười,thìchỉlàđặctrưngcủanamgiớimàthôi.Phảnứngđặctrưngcủanữgiớiđốivớimộtmốiđedọađólàliênkếtvàhợptácvớinhữngngườikhác.Dựatrênmộtloạtnhữngkhámphákhoahọcđãđượcchứngminh,chúngtabắtđầunhậnrasựthậtlớnlaohơnnàycủathếgiớitựnhiên.Cạnhtranhvàxungđộtlàmộtbộphận

cấu thành không thể phủ nhận của giới Tự nhiên, nhưng lại không chiếmphầnnổitrộitheonhưlýgiảicủanhữngngườibiệnminhrằngsựthamlamvàbạotàncủaconngườilànhữnghiệntượngtựnhiên.Đólàmộtquanniệmsailầm,hoặccóthểlàmộtsựlợidụng,khiviệndẫntựnhiênralàmẩndụhaykiểumẫuchocáchànhvicủaconngườitrongkhichỉtậptrungvàoduynhấtmộtkhíacạnhcủanó–sựcạnhtranhvàhungbạo–nhằmđịnhhìnhramộtthếgiớichỉcónhữngkẻthắngcuộchaythuacuộc,vàđểchorằngđólàđiềutựnhiên.

TấtnhiênthếgiớiTựnhiêncũngbaohàmcảnhữngxungđột–mộtsốđộng vật hoang dã sẽ chiến đấu đến chết để giành sự thống trị, để giànhquyềngiaophối,thứcănvàlãnhthổ.Nhưngthậmchíngaytrongcộngđồngcác loàivật,đócũngchỉ làmột trongsốvôvàncáchànhvi,màrấtnhiềutrong số đó được đặc trưng bởi sự săn sóc, khámphá, hay chia sẻ nhữngthôngtinliênquanđếnnguồnthứcăn,nướcuốnghoặckẻthù.

Thếgiớitựnhiênkhônghềtáchbiệtkhỏichúngta,chúngtalàmộtphần,vàmangtrọnvẹntấtcảnhữngsựphứctạpcủatựnhiên.Làmộtphầncủagiớitựnhiên,chúngtacóthểchấpnhậnrằngsựsợhãivàcáchànhvihungbạolàtựnhiên,nhưngchỉlànhữnghànhviquákhíchnhấttrongbốicảnhrộnglớnhơncủamộtmốiquanhệhợptác,cộngsinhđảmbảochosựsốngnảynở.Vìvậy,việcchúngtalấycảmhứngtừnhữnghànhvihoặchìnhảnhhướngsinhđó làhoàn toànhợp lý– thậmchícònhơncảvậy–bởichínhnhững loại quanhệđó, nhữngphẩmchấthànhvi đóđem lại nhữngvídụtuyệtvờinhấtđểxâydựngnênmộtmốiquanhệ tíchcựcvới tiềnbạc,đểduytrìsựtồntạicủaloàingười,vàvìmộttươnglaibềnvữnghơnchoTráiđấtcủachúngta.

ĐIỀU PHIỀN TOÁI CỦA CÔNG TÁC TỪ THIỆN VÀ"BÀN TAY GIÚP ĐỠ"

Cómộtcâuchâmngôn:"Nếubạnđếnđểgiúptôi,thìbạnđangchỉlãng

phíthờigianmàthôi,cònnếubạnđếnvớitôivìchínhsựgiảithoátcủabạnđượcràngbuộcvớitôi,thìchúngtahãycùnghợptác."

Làmộtngườigâyquỹ,tôiđiềuphối,tổchứccácmốihợptácvàđãthậtsự dấn thân rất sâu vào thế giới cho-và-nhận của công tác từ thiện. Tuynhiên,ngượclạivớinhữnggìtốtđẹp,thánhthiệnmàchúngtathườngthấy,tôicũngđãnhìnthấyđượcnhữngmặttốităm,giandốitrongcôngtácnày.Thậtkhómàtưởngtượngđượctạisaotừthiệnlạicóthểcómặttốivàgiantrá,nhưngđâylàsựthật.

TôibắtgặpmặttốicủacôngtácnàyrấtnhiềunămvềtrướctạiChicago,khitôiđãnhậntấmséctrịgiá50.000đô-latừvịtổnggiámđốccủamộtcôngtythựcphẩm,rồimãivềsaumớipháthiệnrađólàkhoảntiềntộilỗi,mộtmóntiềnnhằmlấpliếmmộtsốlỗihớhênhtrongkhâutiếpthịcủahọ.TôicòngặpđiềuđóởBombay,nơinhữngngườiănmàyhiểnnhiên là sẽ sẵnsànggâytậtnguyềnchoconcáimìnhchỉđểnàiépnhữngngườikháchdulịchchohọtiền,vànhữngđồngtiềnhọkiếmđượcbằngcáchnàychỉcànglàmchosựlạmdụngđótáidiễn,vàcuốicùngtạonênmộtvòngluẩnquẩncủacuộcđờiănxin.Tôicũngđãthấyđiềuđótrongcáchmànhữngngườigiàucólàmtừthiệnđểđánhbónghìnhảnhcủamìnhtrướccôngchúng,hoặcsửdụngtiềnbạcđểthuhútsựchúýhoặclợidụngnhữngngườiđangtrongcơncùngquẫn.Nócònxuấthiệntrongcáicáchmộtsốnhữngtổchức,nhữngchươngtrìnhvàmộtsốcánhânnépmìnhđểbợđỡnhằmmoimóctiềnbạchoặcânhuệcủanhữngngườigiàu.

Mặt tối cũngbộc lộ ra tạinhữngđấtnướckhókhăn,nơinhững lượngtiềnvàlươngthựcviệntrợkhổnglồrốtcuộclạirơivàotaynhữngquanchứcthamô,càngtạođiềukiệnchohọcủngcốsựbóclộtcủamìnhđốivớinhữngngười nghèo đang phải vật lộn với khó khăn, hoặc những nơi mà nhữngngườinhậnviện trợ lại trởnên lệ thuộcvàocácnguồnnày.Thậmchí,nócũngxuấthiệnngaytrongnhữnghoạtđộngnhânđạovẫnluôndiễnrahàngngày, khi người cho và người nhận chẳng muốn dính dáng gì đến nhau:ngườichonhưmuốngiải thoát tiềnbạckhỏi taymìnhdomặccảmtội lỗi.

Tiềnđượcchuyểntừtayngườicósangchongườikhôngcó,điềunàycàngtôđậmthêmquanniệmsailầmrằngchỉcóbên"có"vàbên"khôngcó",thayvìlàhaibênsởhữucácnguồnlựckhácnhau,gặpgỡvàtraođổichúngvớinhauđểcảhaicùngcólợi.

Một dấu tích đau đớn của công tác từ thiện phóng tay và thiếu địnhhướngcóthểđượcthấyrõởEthiopiakhitôicònởđóvàođầunhữngnăm1990.Sáunămtrướcđó,chươngtrìnhgâyquỹtrêntruyềnhìnhlớnnhấtthờibấygiờ,LiveAidđãđượctổchức,vàđãthànhcôngtrongviệcthuhútsựchúýcủadưluậnthếgiớiđốivớinạnđóithảmkhốcdiễnravàonăm1984tạiThunglũngVựcthẳmởEthiopia.Hàngtriệuđô-latiềnviệntrợvàlươngthực đã được chuyển đến để đẩy lui sự chết chóc. Ethiopia và người dânnướcnàyđãlọtvàotâmđiểmdưluậnthếgiớitrongvòngvàituần.Hìnhảnhnhữngkhuônmặthốchác,đóikém,gầymònđượcphátsóngđiđãlàmrungđộngcontimcủacácnướcpháttriểnđếnmứclànsóngđónggóptừthiệnđãồạtdồnđến,trànngậpcáctổchứcđangnỗlựcđẩyluinạnđóivàcứutrợdânchúng.

Mặcdùsố tiềnđóđãmanglạinhiềuđiềucó íchvàcứusốngđượcrấtnhiềungười,nhưngkhitôitrởlạiđóvàosáunămsau,tôivẫnbắtgặpnhữngngườicònđangở trênbờvựccủacáichết,nhữngngườiđãđánhmấtđiýthứctựlựcvàvẫntrôngchờthếgiớiđếncứuhọlầnnữa.Giờđây,khôngcònnhữngdòngchữlớntrêncácphươngtiệntruyềnthôngcũngnhưcácchươngtrìnhphátsóngtrêntivi,họchìmđắmtrongbấtlựcvàtuyệtvọng,trongkhicộngđồngquốctếđãchuyểnsanggiảiquyếtnhữngcuộckhủnghoảngởnơikhác.Đãcónhữngbuổinóichuyệnvềsự"mấthứngthúcủanhữngnhàtừthiện"vànguồnđónggópđãsuygiảmđếngầnnhưconsốkhông.

Trongnhữngtuầnlàmtừthiệnđó,dườngnhưthếgiớicácnướcgiàucóđãlàmvậyđểxoadịusựbấtancủabảnthânvềtìnhhìnhlúcbấygiờhơnlàthậtsựgiảiquyếtvấnđềchoEthiopia.Vìvậyngaykhitìnhhìnhđãtrởnênbớtcăng thẳng,sựchúýcũngnhư tiềnbạcđãkéođinơikhác.Mặtkhác,ngườidânEthiopiacũngđãbiếtđượcrằnghọcầnphải tiếp tụcgiơnhững

đứabéđangchếtđóilêntrướcốngkínhtruyềnhìnhthìmớicóthểthuhútđượcsựchúýmàhọđặcbiệtcầntới,đểcóthểkhiếnchotiềnvàhàngviệntrợlại tiếptụcđổvềphíahọ.CũnggiốngnhưtrườnghợpnhữngngườiănxincótổchứctạiBombayđã tìmcáchđểmoimóccủabốthí.Tôibắtđầuthấymốiquanhệgiữacácđốitượngchovànhậntừthiệnởđây,dựatrêncơsởcủasựthươnghạivàcảmthôngcho"nhữngngườinghèokhó",giốngnhưmộtdạnglạmdụngsựnghèođóikhiếnchotấtcảcácbênliênquanđềutrởnênsuyđồi.

Tôiđãnhiềulầnchứngkiếncáigiácủamặttốinàytrongquátrìnhhoạtđộngcủamìnhởcácnướcđangpháttriển.Tôiđãgặpnhiềungườicònrấtnặngtưtưởnglệthuộc.Tôiđãthấyhậuquảcủaviệcnhậnthứckhôngđúngđắnvềcôngtáctừthiệnởkhắpnơi trênthếgiới, thậtsựnóđãlenlỏivàonhiềutổchức,nhiềugiađình,vàvàocácmốiquanhệgiữacácquốcgia,nơimàngườita"giúpđỡ"nhautheokiểurấtgiatrưởng–từtrênxuống–vànóđãtạorasựlệthuộcvànhữngngườibịlệthuộc,thayvìkhíchlệsựtựlựcvàmộtmốiliênhệtươngthuộctíchcực.Nólàmchotấtcảmọingườitrởnêntầmthường.

Dù làgiữacácquốcgiavớinhau,haygiữanhữngkhuônkhổnhỏhơnnhư cộng đồng hoặc gia đình, khi những người quyên tiền tự coimình lànhữngngườirataycứugiúpnhântừ,thìnhững"ngườinhậntiền"sẽkhôngthểtựtạorachomìnhýthứcvềsựtựlựchaygiátrịbảnthân.Nhữngngườira tay cứu giúp đã bỏ lỡmột trải nghiệm đầy tính nhân văn về sự tươngthuộctíchcực,cònnhữngngườinhậntiềnthườngtựcảmthấymìnhlàngườivôdụng,thayvìlàmộtđốitáccóíchmàhọcóthểtrởthành.Khôngcócáchnàođểnhữngngườigiàucóthểthậtsựthayđổibấtcứđiềugìnếunhưthiếuđisựnhiệthuyếtvàquyếttâmcủanhữngđốitácthậtsựbiếtcầnphảilàmgì.Chỉkhingườitanhậnrasựthựcđó,đềcaovàđưanóvàoápdụngvàotrongcácmốihợptáccủamìnhthìhọmớicóthểxâydựngđượcnhữnggiátrịlợiíchtrườngtồn.Thiếuvắngđiquyếttâmđươngđầuvớithửtháchnhưnhữngthànhviên trongmộtcộngđồng, thì công tác từ thiện sẽkhônggiảiquyết

đượcvấnđềgì,màsẽchỉgiúpchúngtatạmthờilảngtránhđượcchúng.Xãhộiđãdạychochúngtacáchđưatayragiúpđỡvànhậnlấygiúpđỡ,trongkhi,trênthựctế,điềuthậtsựcầnlàsựhợptáctoàntâmtoàný.

Cósựkhácbiệtmàchúngtacầnlàmrõgiữacôngtáctừthiệnvàsựđoànkếtmàchúngtabắtgặpphảitrongquátrìnhhợptác.TadHargrave,mộtđiềuphốiviêncủatổchứcThanhniênvìMôitrườngLànhmạnh(YES),đãdiễngiảiđiềunàythậttinhtế:

Từthiệnchỉthậtsựýnghĩanếunóđượcđặttrênnềntảngcủasựđoànkết...Trongkhitừthiệncóthểgiúpđỡnhữngconngườiđangbịkếtánbởithể chế xã hội, thì sự đoàn kết buộc chính thể chế đó phải bị kết án.Nókhông chỉmang đến những nguồn lực,mà nó còn tích cực thay đổi ngaychínhcác thểchếmàđãphânphốicácnguồnlựcmộtcáchbấtbìnhđẳng,bóc lột ngườinàyđểphụcvụngườikhác.Trongkhiđó, đoànkết lại nói:"Tôikhôngmuốnhưởnglợitừmộtthểchếbấtcông."...Sựđoànkếtrađờilànhờchúngtahiểurằngchúngtađềucóliênkếtvớinhau,vìvậyquanniệm"chúngta"chốnglại"chúngnó"làhếtsứcsailầm.

TỪ THIỆN TOÀN TÂM: SỰ ĐỒNG ĐIỆU CỦA TIỀNBẠC VÀ TÂM HỒN

Nếucómộtsựbấtngờnàođóchàođóntôitrongsựnghiệpgâyquỹthìắthẳnnóphảilàđiều:cónhữngngườilàmtừthiệnvĩđạivànhiệthuyếtnhấttrênthếgiớilạikhôngphảilànhữngngườicónhiềutiền.Mộtsốkhácthìlạicótiền,córấtnhiều,vàthậmchívôcùngnhiềutiền.ThựcsựthìởMỹhaynhữngnơikháctrênthếgiới,nhữngngườilàmcôngănlươngbìnhthườngcũngđónggópnhiềuchocôngtáctừthiệnnhưnhữngngườigiàucóhaynổitiếng.TheonhưBáocáothườngniênvềHoạtđộngTừthiệnởMỹ,vàonăm2000hơn200tỷđô-laMỹđãđượcchuyểnđếnchokhuvựcphilợinhuận,vàtrongsốđóchỉ5%làdocáctậpđoànđónggóp,7%làcủacácquỹhỗtrợ,88%đếntừcáccánhân.Phầnlớncáckhoảnđónggópvàsựhàophónglà

củacáccánhân,và trongsốhọ thì75%lànhữngngườicó thunhậpdưới150.000đô-lamộtnăm.

Sựhàophóngcủanhữngngườidânởcácnướcnơimànạnnghèođóicònhoànhhànhthìthậtđángkinhngạc.VídụởchâuPhi,nhữngngườidânsốngởcácngôilàngvùngnôngthôn,cũnggiốngnhưnhữngnơikháctrênthếgiới,phảidựavàonhauvàvàosựđoànkếtcủangaychínhcộngđồngmìnhsinhsốngđểcó thể tạoranhữngđiềukỳdiệu.Vídụ,đốivớinhữngngôilàngởchâuPhihayởMêxicô,đểcóthểtạocơhộihọclênđạihọcchomộtthiếuniên,họđãphảicùngnhaulàmbấtcứthứgìđểcóthểbiếnđiềuđóthànhsựthực.HoặchọcũngsẽdồnchungnguồnlựcđểcửmộtđạidiệnđihộithảotạiMỹhaychâuÂu.TôinhớcómộtcậuthiếuniênđãđượccửđếnmộthộithảocủaDựánXóađóiđượctổchứctạiĐức,nhờsựchungsứccủa300ngườidânsốngtrongcùngmộtngôilàngởNigieriavớicậu,vàtoànbộtêntuổicủahọsaunàyđềuđãđượccậubékểratườngtận.

Nhữngconngườiđókhôngphảilànhữngngườimàchúngtacóthểgọilàgiàucóvềtiềnbạc,màhọchỉcómộtchúttiềndànhdụmđểquyêngópkhicócơhộiđượcgiúpđỡmộtngườinàođótrongcộngđồnghayđạigiađìnhcủahọ.Cáccộngđồngtôngiáohaytínngưỡngcóthểlànhữngnơimàởđó,việcchungsứcđónggópnhưvậyđãtrởthànhcáchđểmọingườibàytỏtìnhyêuthươnghoặcsựhỗtrợlẫnnhau.

Khi chúng ta nghĩ về công tác từ thiện, dường như nó thường là việcdànhchonhữngngườigiàu;nhưng tôi thì lại thấy tấtcảnhữnghànhđộnghàohiệp,nhânhậuvàđầytínhsẻchiaấyđềulàhoạtđộngtừthiện,vàtấtcảchúngtađềucóthểthamgiavàomọilúc.

Mộttrongnhữnglầmtưởngkhácđólànhữngngườicónguồnlựcđangbốthíchonhữngngườikhôngcó.Nhưngthườngthìđókhôngphải làconđường hiệu quả.Con đường thật sự hiệu quả là khi tất cảmọi người đềucùngđónggópnhữngtàisảnhaynguồnlựcđểhiệnthựchóamộttầmnhìnchung.Mộtsốnguồnlựcđólàtiền.Mộtsốlàmồhôicôngsức.Mộtsốlạilàsựcốnghiếnvànhiệttìnhthựchiệnđiềumàmọingườiđềuđangmongchờ.

Bấtkểhọcóthểđónggópnhữnggì,sựcốnghiếncủamỗingườiđềucógiátrịngangnhau.Khichúng ta từbỏviệcquáchú trọngđếnvai tròcủa tiềnbạchơnbấtcứthứgìkhác,chúngtasẽnhìnthấymọingườiđềuđangsởhữuvàđónggópnhữngthứtàisảnnhấtđịnh.Tấtcảmọingườiđềuđangởtrongcùngmộtconthuyềnvàphấnđấuvìmộttầmnhìnchung.Đólàkhimọithứdiễnratrơntrunhất,làkhitiềnbạcchỉlàmộttrongsốnhữngcáchđểcùngđónggóp,vàlàmộtthứmàmộtsốngườicóđểchiasẻ.

TrongmộtchuyếncôngtácđếnEthiopiachoDựánXóađói,tôiđãcùngđivớimộtsốngườiphụnữkhácđến làngLallibela,nơimàcómộtnhómnhữngngườiphụnữgiàmuốngặpchúngtôiđểbànbạcvềmộtdựánmàhọđangsuytính.Đólàmộtvùngđấtvôcùngkhắcnghiệt,khácxavớimộtnơimàchúngtacóthểcoilàmảnhđấtmàumỡchobấtkỳcôngviệclàmănnào.Phầnlớnmọingườiđềusẽchênhữngngườiphụnữnàylàgiàvànghèokhổ,nhưngchúngtôiđãcùngnhaungồixếpthànhvòngtròntrênnềnđấtcứng,16ngườiphụnữchúngtôiđãsẵnsàngchungsứctưduyvàhànhđộngđểbiếnmộtđiềugìđó thànhsự thực.Một số trongchúng tôiđến từ thếgiớigiàucócủanướcMỹ.Mộtsốthìsinhravàlớnlêntạimảnhđấtcằncỗinày,vàcũngchắcchắnlàsẽyênnghỉtạichínhnơiđây.

NhữngngườiphụnữEthiopiagiàhơnchúngtôirấtnhiều,họởđộtuổi60-70,mộtsốlànhữnggóaphụvàkhôngcònconđườngnàođểkiếmsống.Họmong ước sẽmở đượcmột quán nước bên cạnh con đườngmà nhiềungười nông dân thường đi qua, mang theo hàng hóa đến chợ của làngLallibela.Quánnướcđósẽlàmónquàcóíchchonhữngkháchbộhànhmệtmỏi, và là nguồn kiếm sống cho những người phụ nữ này.Họmuốn làmviệc,nhưngsứchọ lạiyếu,không thể tiếp tục làmruộngđượcnữa,khôngthểđiđếnbấtcứkhuchợnàokhác,dovậyphảilàmgìđóchophéphọcóthểsốngyênổnởmộtnơi.

Thiếtkếchoquánnướccủahọkháđơngiản,vàhọđãbắtđầuxâyngôinhàhìnhtrònchỉcómộtphòngbằngnhữngcànhcâygãyhaycáccâygỗđãchếttìmđượcởxungquanh.Họđãxâyđượcquánnướcđóhoàntoànbằng

những vật liệu kiếmđược tại địa phương, nhưng những thứ họ không thểkiếmđượclàbộấmchén,đĩađựngchén,nhữngthứlàmchonóthậtsựtrởthành một quán nước chứ không phải chỉ là một chỗ nghỉ chân. Vì vậy,nhómchúng tôiđãchianhaumuanhữngvậtdụngcần thiếtđóchodựánnày.Chúng tôicũng lậpramộtquỹnhonhỏđể trang trảicácchiphíhoạtđộngbanđầuchoquánnước,baogồmviệcmuacácvậtdụngvànguyênliệucầnthiếttừmộtthànhphốgầnnhấtvề.Việcnàysẽđượctiếnhànhđịnhkỳnhờmộtngườiphụnữtrẻlàmcôngtácxãhội,sẵnsàngđảmbảonguồncungcấpnguyênvậtliệuchoquánnướccủachúngtôi.Côấyđónggópsứctrẻvàsựnhiệttình.Chúngtôithìhỗtrợvềmặttàichính,mộtviệcchúngtôirấtsẵnsàngthamgia.Đólàmộtsựhợptáchoànhảo,vàtôivẫnnhớlúcđótôiđãnghĩ rằngmỗi người chúng tôi đã đóng góp phần củamình vàomột bứctranh tổng thể, để cùng tạo ra một thứ kỳ diệu. Thực sự, đó là một trảinghiệmtuyệtvờivàđángnhớ.Khôngphải làchúng tôiđãcho tiềnnhữngngườiphụnữ"giàcỗivànghèođói"này.Tấtcảchúngtôihợptácvìnhữngngườiphụnữnàyvàtấtcảnhữngngườiđichợquaconđườngnày–vàvìkhátvọngmuốntạorasựkhácbiệtcủamình.

Trongbốicảnhcủasựđầyđủ,hoạtđộngtừthiệnvàgiúpđỡđãtrởthànhminhchứnghiểnhiệncho sự tương thuộc.Toàn tâm từ thiện sẽ chophépngườitađónggópcảsựgiàucócủamình,khôngchỉvớiýnghĩatiềnbạc,màcònlàcảthiệnchícủamình.Chúngsẽtrởnên"bấtdibấtdịch"trongmộttươnglaimới,dùđólàviệccảithiệncơsởvậtchấtchomộtngôitrườngtạiđịaphương,haybãibỏvũkhíhạtnhântrêntoànthếgiới,haylànângcaovịthếchonhữngngườiphụnữIndonesiađinữa.Trongquátrìnhtoàntâmtoànýđiềuchỉnhnguồntiềnlưuthông,họđãđầutưtâmhồnmìnhvàocùngvớitiềnbạc,tậnhưởngvàđồngthờibàytỏsựđầyđủviênmãn.Tôigọiđâylàsựđầutư"thựcthụ"vànóchẳnghềtạoramộtngườinhậncụthểnào.Nólàcơhộichochúngta,nhữngngườicùngsốngtrongmộtgiađìnhnhânloại,chiasẻvớinhautấtcảnhữngnguồnlực,đồngthời làmộtphầncuộcsốngcủachúngta.Trongbốicảnhđó,nhữngngườiđầutưtiềnbạcsẽđượctrải

nghiệmcảmgiácđầyđủ,cảmgiáclàmìnhcótiềmlựcvàkhảnăngđểchiasẻ.

Họbắttayvớinhữngngườiđangtrựctiếplàmviệcđểcảitạocơsởhạtầngtrườnghọc,haybảotồnmộtkhurừngnhiệtđới,haynhữngngườilàmviệc trong các ngôi làng ở Indonesia đểmở các lớp xóamù chữ, các lớpkhuyếnnônghoặccũngcóthểlàkỹnănggiảngdạy.Sựhợptácnàyđượcdựatrêncơsởbìnhđẳngnhằmhiệnthựchóamộttầmnhìnchungcủatấtcảcácbên.Tất cảmọingườiđềuchia sẻ sựgiàucócủamình– thứmàmọingườicảmthấy làsựđầyđủ,viênmãnvà thịnhvượngtrongcôngviệcvàtrongcuộcsốngcủamình.

Conngườiphảiluôngiangtayrộngmở,đểđónnhậncũngnhưchođi,vàđểcảmnhậnnhữngconngườikhác.Conngườiphảimởrộngtráitimđểđónnhận,đểchođivàcảmnhậnnhữngtráitimkhác.Sựcởimởvàtươnghỗđó,hình ảnh đôi tay và trái tim rộngmở đó, không chỉ kết nối chúng ta vớinhữngngườikhác,màcònvớicảmgiácmãnnguyệnvàđầyđủ trong tâmhồnmình.

FAITH STRONG: LIÊN KẾT TẠO LẬP TINH THẦN

FaithStrongđãngoài60 tuổikhibàquyếtđịnh thôngquacông tác từthiệnđểbiếnkhoảngiatàithừakếcủamìnhthànhkhoảnđầutưchocáchoạtđộnghợptáctrênthếgiớinhằmcảithiệnytếvàcôngbằngxãhội,đặcbiệtlàchonhữngphụnữsốngtrongcácnềnvănhóadonamgiớithốngtrị.Khibắtđầu làmviệcchoDựánXóađói,bàngàycàng thích thúvớiviệcđấutranhđòinângcaoquyềnlợichonhữngngườiphụnữđanglàmviệcđểkiếntạoranhữngcộngđồngtự lực trongnhữngmôi trườngđầythửtháchnày.TrongmộtchuyếncôngtáctớiSenegalđểgặpcácđốitácngườiTâyPhi,tạimộtbuổilễhộidiễnratrongmộtngôilàng,bàđãkếtthânvàbắttayhợptácđượcvớitámngườiphụnữSenegal,nhữngngườimongmuốnxâydựngnênmộtchươngtrìnhvitíndụngchochínhmìnhvàchonămngôilànglâncận.

Nguồnlựchọđónggópchomốihợptácnàymỗingườimộtkhác.Mộttrongsốhọcótưchấtđểlãnhđạonhóm.Mộtngườikhácthìrấtgiỏixửlýcácconsốkếtoán.Ngườithứbathìcótàiănnóivàquảngcáorấtkhéoléo,khiếnchongườitalúcnàocũngmuốnbắtchướctheonhữnggìcôlàm.Mộtngườikhácthìlạirấtgiỏitrongkhoảnlưutrữbảoquảnlươngthựctrongmôitrường khắc nghiệt nơi đây. Faith thì có khả năng chu cấp nguồn lực tàichínhchonhóm.Dođócảchínngườiphụnữ,baogồmcảFaith,đãthốngnhấtđượctầmnhìnchunglàsẽgâydựngnênmộtquỹvitíndụngnhằmhỗtrợmọiphụnữởcảnămngôilàng.Chươngtrìnhnàysẽchophéphọcóthểbắtđầumởdịchvụ lưu trữbảoquản thứcănvàmột trang trạigiacầmđểkiếmtiềnnuôigiađìnhvàcảithiệncuộcsốngcủatấtcảmọingười.

Cũnggiốngnhưkếhoạchmởquánnướccủachúngtôi,Faithđãmangđếnnguồnlựcmàbàcó,trongkhinhữngngườiphụnữkiađónggópnhữngnguồn lực củahọ, và tất cảbọnhọ cùngchung sứcđểhiện thựcmột tầmnhìnchung.Vịthếcủatấtcảmọingườiđềuđãđượcnângcao.Khôngailà"người nhận" cả.Mỗimột người đều được trân trọng vìmón quàmà họmanglại.Đólàvaitròcủatiềnbạctronghoạtđộngtừthiệnkiểumớinày.

Từ thiện không phải chỉ dành riêng cho những người giàu có, nhữngngườicảmthấymìnhhàohiệp,hayănnănhối lỗi,hayđángxấuhổchỉvìmìnhcónhiềutiềnhơnsovớinhucầubảnthân,hoặcchobấtkỳnhữngaicóýđịnhđánhbóngbảnthânbằngcáchthamgiađónggóptừthiện.Thếgiớiđãtiếnxahơnthế,đãđếnlúcchúngtatừbỏhìnhthứctừthiệnkiểutruyềnthốngvà thayvàođóhãygâydựngnênnhữngmốihợp tácmàởđó, tầmnhìnchungđượchiệnthựchóathôngquasựđoànkếtvàkếthợpcủacácyếutốvềsựhiểubiết,đónggópthờigianvàcôngsứclaođộng,cùngvớinguồnlựctàichính.NhữngmốihợptácnàyvốnđãtồntạidướidạngcáctổchứcnhưDựánXóađói,TổchứcvìHòabình,TổchứcCứutrợTrẻem,HộiKếhoạchhóaGiađình,TổchứcHỗtrợGiacư,QuỹHỗtrợPháttriểnBắc-NamKatalysis, Ngân hàng dành cho Người nghèo Grameen, Liên minhPachamamaởtrongcáccộngđồng,dựánvàchươngtrìnhtrênkhắpthếgiới.

Mỗingườivớinhữnghoàncảnhkhácnhauđãmangđếnnhữngnguồnlựccủamìnhđểcùngtạoranhữnggiảipháp.Đâylàhướngđimớichocôngtáctừthiện:chungsứcđónggópvàphụcvụ.Khibạnđượcởnơiấy,môitrườngấy,mọivấnđềsẽtanbiếnvànhữngđiềunhiệmmàusẽxảyra.

BANGLADESH: TIỀN BẠC, LINH HỒN VÀ MỘTĐẤT NƯỚC ĐANG TRÊN ĐÀ HỒI PHỤC

CâuchuyệnvềBảyNgườiVĩđạichothấysứcmạnhcủamộtmốihợptáctrongđómộttổchứcđãvạchratầmnhìnmới,đăngcaicácbuổihộithảovàđàotạovềnănglựclãnhđạo,giúpchonhữngnhàlãnhđạovàhoạtđộngxãhội của cộngđồngcơ sở có thểhồiphụckhảnăngcủamình.Nóimộtcáchđơngiảnnhất,nhữngbuổihộithảonàymangmọingườilạigầnnhauhơnđểcùngvạchra tầmnhìnvềmộtđấtnướcBangladeshcóthểtựđứngvững trênđôichâncủamình,mộtđấtnướcBangladeshcókhảnăngđónggópchocộngđồngthếgiới–mộtđấtnướckhôngcầnđếncủabốthí;mộtđấtnướcmàmọicôngdânđềucóthểđónggóptàitrívàsứclực;mộtdântộccótácphongcôngnghiệpvàcóócsángtạo;mộtdântộcvớinềnvănhọcnghệ thuật riêng;một quốc gia có thể tự hào đóngmột vai trò bình đẳngtrongLiênhiệpquốc.

TìnhhìnhBangladeshđãcảithiệnđángkểtrongvòng20nămqua.Giờđây họ cómột tầm nhìn vững tin vào tương lai, một quyết tâm dồnmọinguồnlựctrongnướcvàochosựnghiệppháttriểnnày,vàmộtnỗlựctiếptụcđónggópcácnguồnlựcvàđẩymạnhhợptácthôngquarấtnhiềutổchứcquốctế,nhữngtổchứcđónggópngượctrởlạibằngnhữngnguồnlựckhác.Trongmộtkhoảng thờigianngắnđãdiễnra rấtnhiều thayđổi.Ngàynay,trungbìnhmỗiphụnữchỉcótừbađếnbốnđứaconthayvìtámhaymườiđứanhư trướcđây.Thunhậpbìnhquânđã tănggấpđôi.Các tổ chứcphichínhphủvàcácsángkiếnphát triểnkinh tếđộc lậpnằm trongsốnhữngphong tràocấpcơsởhoạtđộnghiệuquảnhất trên thếgiới trongcông tác

xóađóigiảmnghèo.

Đờisốngxãhộicủaquốcgianàygiờđâyđãxuấthiệncảchủđềthơca–đólàmộtđấtnướccủanhữngnhàthơ,vànhữngtácphẩmcủahọlànguồngốccủaniềmtựhàodântộc.Trongcácquánănvàcáckhuchợ,đọcthơđãtrởthànhhoạtđộngtâmđiểmthuhútđámđôngởnhữngnơinày,vàngàycàngnhiềucáctácphẩmthơcủaBangladeshđượcdịchvàxuấtbảnrabằngcácthứtiếngkhác.Thời trangvàvảivóccủaBangladeshgiờđãxuấthiệntrêntoàncầu.

SựchuyểnmìnhcủaBangladeshvẫncòntiếp tục,vớinhữngthửtháchlớnlaocònởphíatrước,nhưngdùsaothìhọcũngđãđạtđượcnhữngthànhtựuđángkể.Rấtnhiềungườiđãtìmlạiđượctinhthầntựlựccủamình,vàđãnhậnravaitrònganghàngcủamìnhtrongcácmốihợptác,thayvìlàvịtríthấphèncủanhữngngườiđixinvàchờđượccứutrợ.Họthấyđượcmìnhlàchủnhâncủaquátrìnhpháttriểnđangdiễnra,vàphốihợpcóhiệuquảvớinhữngđối tácmang lạinhữngnguồnlựckhácnhauchoquá trìnhhợp tác.Họđãchủđộngchọnlựaviệcngừngcốgắngkêugọithêmnhiềuviệntrợ,thayvàođó,cốgắngdồnsứclựccủamìnhvàoviệcxácđịnhnănglựcbảnthânvàpháthuyhơnnữanhữngtiềmlựcnày.Họđangnhậnlấytráchnhiệmvàvaitròlãnhđạotrongnhữngmốihợptácrộngrãivớicácđốitáctrênthếgiới.

TrướcmộtcuộchọptạiBangladeshvàonăm1991màtôiđãthamdựítlâu,ngàithủtướngđãcómộtphátbiểukhơigợilênnhiềuthảoluậnsôinổitrênđườngphốcũngnhưtrongnghịtrường.Ngàiđãnóiđầytựhàovềdântộcmình:"Khôngphảichúngtacó120triệucáimiệngđểnuôi,màlà240triệubàn taysẵnsàng laođộng.Thứchúng tacó là240 triệuconmắtsẵnsàngđónchàomộtthếgiớimới.Thứchúngtacólà240triệucáitaiđểlắngnghelẫnnhau."

Ngắmnhìnđấtnướcmìnhvànhậnravẻđẹpcủanó,ngàiđãnói:"Chúngta lànhững thi sĩ, chúng ta lànhữngngười thợdệtvải, chúng ta lànhữngnhạc sĩ, chúng ta là những trí thức, và chúng ta có thể đẩy lùi thiên tai.

Chúngtanằmtrongsốnhữngdântộcsángtạovàquậtcườngnhấttrênthếgiới.Chúngtakhôngcầntừthiện.Thứchúngtacầnlàquanhệđốitác."

Thôngquahàngvạnmốihợptáccấpđộtổchứcvàhàngtriệumốiquanhệhợptáccánhân,Bangladeshđangthểhiệnvàcủngcốthêmsứcmạnhvàtìnhhìnhổnđịnhcủamình,nóđangtrởthànhmộtthànhviêncốnghiếntíchcựcchocộngđồngthếgiới.

LỜI SẤM TRUYỀN VỀ ĐẠI BÀNG VÀ KỀN KỀN

TrongđợtcôngtáccủachúngtôivớinhữngngườithổdânAchuar,họđãkểchochúngtôirằngsựliênkếtgiữachúngtôivớihọđãđượcdựbáotrướctừlâubởimộtlờisấmtruyềntrongtruyềnthuyếtcủahọvềquátrìnhhợptácđểsinhtồn,đượcgọilàLờisấmtruyềnvềĐạibàngvàKềnkền.Hàngnghìnnămtrướcđây,cácthầyphùthủyvàgiàlàngtrênkhắplụcđịaNamMỹđãnóirằngvàothờiđiểmđầucủaPachakutithứnăm(mộtPachakutilàmộtchukỳthờigiankéodài500năm)–thờiđạimàchúngtađangsốngngàynay–sẽdiễnramộtsựtáihợpgiữahaidântộctừlâuđãbịchiacắt–"dântộcĐạibàng"và"dântộcKềnkền."

Câuchuyệnsấmtruyềnkểrằnglúckhởithủytrênthếgiớichỉcómộttộcngười, nhưng về sau, họ phân ra thành hai nhánh phát triển theo hai conđườngkhácnhau.Dân tộcĐạibàng thì rất thôngminhvàhamthíchkhoahọc.CòndântộcKềnkềnthìlạicótrựcgiácnhanhnhạyvàsốnggầngũivớithiênnhiên.

Câuchuyện tiếp tụckể rằngđến thờikỳhộingộgiữahaidân tộcnày,dântộcĐạibàng–dântộccủatríócvàsựthôngminh,củakhiếuthẩmmỹvàkhảnăngnhậnthức–sẽđạtđếnđỉnhcaotrongquátrìnhkhaiphánhữngtrithứckhoahọc,côngnghệ,sángtạoranhữngcôngcụ,loạihìnhnghệthuậtcấpcao,vàđạtđếntrìnhđộbậc thầyvềkiếnthiết,xâydựng.DântộcĐạibàngthậmchísẽcònpháttriểncácloạicôngcụvàcôngnghệđểmởmangtríóc,vàhọsẽtạoranhữngphépmàukỳdiệuvềkỹthuật,đạtđếnsứcmạnh

vàtrìnhđộkhôngthểtưởngtượngra.NhữngthànhtựurựcrỡcủadântộcĐạibàngsẽmanglạinhữngnguồnlợivậtchấtgiàucóchonhữngvịlãnhtụcủathếgiớiĐạibàng.Cùnglúcđó,đờisốngtinhthầncủahọthìlạitrởnênnghèonànđếncùngcực,thậmchícònđẩyhọđếnnguycơdiệtvong.

Cùngthờiđạiđó,dântộcKềnkền–dântộccủatráitim,củatinhthần,củacácgiácquanvàcủanhữngmốiliênhệsâuthẳmvớithếgiớitựnhiên–sẽtrởnênvôcùngpháttriểnvềcáckhảnăngtrựcgiáccủamình.Họ(nhữngngười thổdân)sẽđạtđếnđỉnhcaotrongviệcchiếmlĩnhcáctri thứcuyênthâmcổxưa,sựhiểubiếtvàmốiliênhệgầngũivớithếgiớitựnhiên,vớicácchutrìnhtuầnhoànvĩđạicủathếgiới,mốiliênhệvớicáclinhhồn,vớithếgiớicácloàiđộngvậtcỏcây,vàkhảnăngdichuyểnxuyênthấunhữngmiềntâmlinhmàhọđangsống.Cùnglúc,họlạinghèonànvàkhaokhátcóđượcnhữngkiến thứcgiúphọcó thểphát triển sinh sôi trong thếgiớivậtchất,vàhọsẽgặpnhữngbấtlợikhigiaotiếpvớithếgiớivậtchấtcủadântộcĐạibàng,theochiềuhướngcóthểđẩyhọđếnnguycơdiệtvong.

RõrànglànềnvănminhphươngTâycủachúngtađạidiệnchodântộcĐạibàng.NhữngdântộcbảnđịatrênthếgiớilàdântộcKềnkền.

Lờisấmphánrằngvàothờiđiểmnàytronglịchsửnhânloại,dântộcĐạibàngvàdântộcKềnkềnsẽtáihợp.Nhớrằnghọđãtừnglàmộtdântộc,họkếtnốilạivớinhau,nhớrằnghọcóchungnguồngốc,họchiasẻkiếnthứcvàtrítuệ,vàcứurỗilẫnnhau.ĐạibàngvàKềnkềnsẽlạicùngbaytrêncùngmộtbầutrời,sátcánhbênnhau,vàthếgiớisẽtrởlạitrạngtháicânbằngsaumộtgiaiđoạngầnđiđếndiệtvong.CảĐạibànglẫnKềnkềnđềusẽkhôngthểsốngsótmàkhôngcósựhợptácnày,vàtừcuộctáihợpcủahaidântộcnày,mộtnhậnthứcmớisẽnổilên,tônvinhdântộcĐạibàngvìđãcónhữngthành tựuđángkểvề tríóc, trongkhi tônvinhdân tộcKềnkềnvềnhữnghiểubiếtuyênthâmvềngọnnguồntráitim.Cùngnhau–vàchỉkhisátcánhcùngnhau–họmớicóthểđẩyluiđượcmốiđedọavàxâydựngmộttươnglaivữngbềnchocảhaidântộc.

TrongchuyếncôngtáccủachúngtôivớingườiAchuar,tôicũngđãthấy

phépmàuhiểnhiện,chẳnghềsuysuyểncủasựhợptác.Bill,chồngtôi,đãtrởnênsâusắc,giàucóhơnvớitưcáchlàmộtdoanhnhâncủathếgiớihiệnđại,giờđâylạikếthợpthêmcảnhữngđặctínhsâusắcvềsựtươnghỗ,vềnhữngbíẩncủatráitimmàđãluônlàtrungtâmtronglốisốngcủanhữngđối tácbảnđịacủachúng tôi.Tôicũngcảm thấysứcmạnhcủamìnhnhưnhânlên,vàsựthiếuthốnvơiđikhitôicốgắngnắmbắtvàthấuhiểunhữngquyluậtcủathếgiớitựnhiênvàđưanóvàotrongtâmhồnmình.Chúngtôithấyhọvẫngìngiữvàpháttriểnthêmsứcmạnhtrựcgiáccủamình,trongkhitrởnênsángsuốtvàhiểubiếthơnkhidấnthânvàocuộcsốnghiệnđại,tự bổ sung thêm những kỹ năng và phẩm chất cần thiết để có thể đi đếnthànhcôngtrongthếgiớimớimàhọsinhsống.

Sựmởrộngvàđàosâuvềýnghĩacủamốiliênkếtnày,cũngnhưnhữngnămhoạtđộngtrêncácvấnđềliênquanđếnđóinghèohaygiàucóđãchỉchotôithấysựhợptácvàcảnhữngnhánhconcủanó–sựtươnghỗ,sựhợptác,đoànkết,liênkết–đềutuônchảytừthượngnguồncủasựđầyđủ.Ngaybâygiờ,chínhtạinơiđây,mọithứđềuđầyđủ.Chúngtalàmột,cácnguồnlựccủachúngtalàvôhạn.

Lờisấmtruyềncổxưanàylàmộtbàihọcvôgiávàsẽmãinguyêngiátrịcùngvớithờigianchocuộcsốngcủachúngtangàynay,thậmchíngaycảkhichúngtasốngởnhữngđấtnước"đạibàng,"nơikhoahọc,côngnghệvàcủacảivậtchấtđã trở thànhnhữngyếu tốquyếtđịnh.CâuchuyệnvềĐạibàngvàKềnkềnlàmộtcâuchuyệnngụngôncủathờihiệnđại, làmộtsựgợinhớrằnghợptáclàmộtphầnthiếtyếutrongcâuchuyệnvềloàingườichúngta,làsựthậtvềsựđầyđủ,vàlàchìakhóadẫnđếnmộttươnglaithịnhvượngvàbềnvữngchotấtcảchúngta.

PHẦN IV:

HÃY THAY ĐỔI GIẤC MƠ

Chương 8:

HÃY THAY ĐỔI GIẤC MƠ

Khichúngtamơthấyđiềugìđó,nghĩalànótồntại.Tôitinrằngmọithứchúngtanghĩđếnhaycảmnhậnthấyđềuchỉlànhậnthức:rằngcuộcsốngcủachúngta–dùlàcánhânhaycộngđồng–cũngđềuđượcrènđúctheokhuônnhậnthứcđó:vàrằngnếuchúngtamuốnthayđổi,chúngtaphải

thayđổinhậnthức.Khichúngtadồntâmsứcchomộtgiấcmơkhác,thựctạisẽđượcbiếnđổi.Đểtạorađượcmộtthếgiớimới,trướchếtchúngtaphải

thayđổigiấcmơ.

—JohnPerkins,

TheWorldIsAsYouDreamIt

Kểtừnăm1995,tôivàBillđãđisâuvàolàmviệcvớingườidânAchuarởEcuador,mộtnềnvănhóathổdâncổxưavẫncònnguyênvẹnvàpháttriểnhưngthịnhmàtrướcđâychúngtôikhôngdámmơướcđượccộngtáccùng–nhưngtrênthựctế,chínhmộtgiấcmơvàmộtngườibạnđãmangchúngtôilạigầnnhau.

Năm1994tôiđếnGuatemalavớiJohnPerkins,mộtnhàviếtsách,mộtnhàhoạtđộngmôitrường,mộtngườibạn,ngườiđãcóhơn30nămlàmviệcvớinhữngthầyphùthủyNamMỹ.JohnđưachúngtôiđếnEcuadortronglần

đầu tiênchúng tôiđặt chânđến rừngnhiệtđớiAmazon,vàgiới thiệuchochúngtôinhữngnhânvậtchủchốtmàchúngtôisẽbắtđầu làmviệccùngkhi lập raLiênminhPachamama– hay chính xác hơn, khi ngườiAchuar"khámphá"rachúngtôithôngquanhữnglầncốgắngbắtliênlạcvớichúngtôi.

ChuyếnđicủatôivàJohnđếnGuatemalađãdiễnragần10nămtrước.Tôivàanhdẫnđầumộtđoànnhữngnhàhảotâmvàcácnhàhoạtđộngmôitrường đến gặp những người Maya bản địa sống trên khu vực đồi núiTotonicapan.Trongchuyếnđi,mộtnhómnhỏ trongsốchúng tôiđãcócơhộithamdựvàomộtgiấcmơnghilễvớimộtthầyphùthủyđượcsùngkínhởnơiđây.Chặngdừngchânđặcbiệtnàytrongsuốtchuyếnđiquảlàmộtcơhộihiếmcó,bởilýdolịchsửđểlạiđãkhiếnchocácvịthủlĩnhcủanhữngngười thổdân trởnên e dè trướcnhữngngười da trắngnhư chúng tôi, vàthường thì thầy phù thủy sẽ không ra gặpmặt chúng tôi. Nhưng John đãthuyếtphụcđượcôngđồngý tiếpđónchúng tôi,nhờvào lòng tinvà tìnhhữunghịđãđượcxâyđắpquabathậpkỷgiữahọ.

Tốihômđóchúngtôitụtậpởnơithầyphùthủyđãchuẩnbịbuổilễ.Ôngniềmnởđónchàochúngtôivàmờichúngtôibướcvàomộtvòngtrònđểbắtđầuchuyếnduhànhkhácthường,mộtkiểuduhànhvàonộitâmtrongtrạngtháimơmộngdo thầyphù thủy tạora.Tronghầuhếtcácnềnvănhóa thổdân,giấcmơlàcôngcụliênlạchữuhiệu;mọingườithảoluậnnhữnggiấcmơvớinhauvàcốgắngluậngiảiýnghĩacủachúng.Họthườngthamkhảocácgiấcmơcủamìnhtrướckhicónhữngquyếtđịnhquantrọng,vàhọcoigiấcmơlàmộtphươngtiệnđểgiaotiếpnhữngkhátvọng,nhữngýđịnhcủamình,vàcũngđểquảngbábảnthân.

Đólà lầnđầutiêntôi thamgiavàomộtnghi thứcphùthủy.Khitôiđểchomìnhchìmvàotrạngtháimộngmịđó,tôiđãcóđượcmộttrảinghiệmđángkể.Tronggiấcmơcủatôi,tôiđãbiếnthànhmộtconchimlớnvàthấymìnhbayquanhữngvạt rừngbạt ngànxanh thẳm.Khinhìnxuống tôi đãthấynhữngkhuônmặtkỳquáitrồilêntừnhữngcánhrừngphíadướivàbay

về phía tôi.Đó là khuônmặt của những người đàn ông, được tô vẽ bằngnhữnghọatiếthìnhhọc,họđộinhữngmũlôngchimvàngvàđỏ.Khihọtrôivềphíatôi,vàsauđóquaytrởlạiphíanhữngcánhrừng,cóvẻnhưhọđãsửdụngmộtthứngônngữlạlẫmmàtôichưahềbiết.Giấcmơrõràngvàsốngđộng, ám ảnh và đẹp đẽ. Sau đó, tôi chợt nghe thấy một tiếng trống vàchoàngtỉnh.

Thầyphùthủyđãđánhlêntiếngtrốngđó,vàkhimọingườitrongđoànđượcđánhthứcdậytừtrongtâmtưởngcủamình,ôngđãmờichúngtôichiasẻnhữnggìđãnghevànhìnthấytronggiấcmơ.Lầnlượttừngngườichúngtôikểlại,mộtsốcũngcómơcònmộtsốlạikhôngthấygìcả.Thườngnhữngngườiđãmơthìđềuthấymìnhbiếnthànhmộtloàiđộngvậtnàođó–mộtconsóihaymộtchúbướm.Mộtsốngườithìchỉđơnthuầnlàngủthiếpđimàthôi.Mộtsốngườiđãnhìnthấynhữngcảnhtượngrấtsốngđộng.Mộtsốthìlạimờnhạt.Hìnhảnhtôinhìnthấythìrấtrõnét,vàtôiđãchiasẻnóchomọingười.ThầyphủthủyvàJohnnóirằngnhữnghìnhảnhmàmọingườinhìnthấynày,đặcbiệtlàcủatôi,rấtcóthểlàmộtcuộcliênlạc,nhưnghọđãkhôngsuyngẫmgìnhiềuvềnguồngốccủanhữngtínhiệuđó.Vàocuốibuổilễ, tất cảchúng tôi trởvềchỗngủvà tôiđãhồi tưởng lạinónhưmột trảinghiệmmạnhmẽvàkỳlạ,nhưngtôikhôngthấynócómộtýnghĩacụthểnào.

Chúng tôikết thúcchuyếnđivà tôi trởvềnhà, trởvềMỹvàvớicôngviệccủamìnhởDựánXóađói,nhưngnhữnghìnhảnhtronggiấcmơcứliêntụchiệnvề,thỉnhthoảngtronglúcngủthậmchíngaycảlúcthức.HaituầnsaukhitừGuatemalatrởvềtôilạiđiGhana,TâyPhiđểdựmộtcuộchọp;nhữnghìnhảnhđólạitiếptụchiệnvề.Saukhiquaytrởvềnhàmộtlầnnữa,giấcmơvẫntiếptụclặplại,đếnđộchúngđãtrởthànhmộtdấuấnlêncuộcđờitôi.Nhữnghìnhảnhđóthậtđẹp,nhưngcũngthậtdaidẳng.

TôiđãkểlạiđiềunàychoJohnvàanhnóirằngtrongbốicảnhcủacácnghilễphùthủyvàcủanềnvănhóagiấcmơ,thìnhữnghìnhảnhtrongmơlàrấtquan trọng.Anhcũngđãnhậnranhữngchi tiếtdo tôimô tảvềnhững

họatiếtvẽmặtvànhữngchiếcmũlôngchimtronggiấcmơcóthểchínhlàcủa những người Shuar và Achuar sống ở vùng rừng Amazon thuộcEcuador.AnhđãtừnglàmviệcvớinhữngngườiShuartrongnhiềunămvàhiểurấtrõvềhọ.Tuynhiên,ngườiAchuarthìlạilàmộtsắcdânsốngbiệtlập,ítliênlạcvớibênngoài,nhưnganhcũngđãtìmhiểuđượcrằnghọđangchuẩnbịthửđiềuđó.JohnđãchiasẻvớitôivềnhữngcuộctròchuyệnvớinhữngchiếnbinhAchuarsốngtậnsâutrongkhurừngnhiệtđớiAmazon,màđâylànhữngbướcđầutiêncủahọnhằm"mờigọi"nhữngconngườicủathếgiớihiệnđạiđếnvớimình.

Cũng tương tự như Lời sấm truyền cổ xưa về Đại bàng và Kền kền,nhữngngườiAchuarcóthểthấythôngquanhữnggiấcmơtiêntricủamìnhrằngviệctiếpxúcvớithếgiớihiệnđạilàkhôngthểtránhkhỏi.Điềuđósẽđếndùhọmuốnhaykhôngvàokhoảngnăm2000.Nósẽdiễnrarấtđángsợvà nguyhiểm.Đượcgiấcmơdựbáo trước, họ đã quyết định đối đầu vớiđiềumàhọ sợnhất, đó là tiếpxúcvới thếgiới hiệnđại, nhưng theo cáchthuận lợichohọ,đó là trước tiênsẽ tiếpxúcvớinhữngngườimàhọcảmthấy có thể tin tưởng. Họmuốn bắt đầu tìm hiểu về thế giới hiện đại đểchuẩnbịđốiphótrướcvớinhữngmốiliênhệthiếuthiệnchíkhichúngxuấthiện.Đểlàmvậy,họđãbắttayvớimộtngườiEcuadormàhọtintưởngtênlàDaniel,họđãcùngdựngnênmộtcănchòi tronglãnhthổcủamình,nơinhữngconngườicủathếgiớihiệnđại–nhữngngườiĐạibàng–cóthểđếnvàtiếpxúcvớihọ–nhữngngườiKềnkền–vàkhurừngnhiệtđớicònrấtnguyênsơcủamình.

ChínhDaniel,ngườibạn,ngườiđồngnghiệplâunămcủaJohn,đãmờiJohn,vàrồiJohnlạimờitôi,đứngratổchứcbuổigặpgỡgiữanhữngconngườicủathếgiớichúngtavớicácvịthủlĩnhngườiAchuar.Lúcđó,tôicònđangngậpchìmvớicôngviệccủasángkiếnxóađói.Tôiphảiđicôngtácliên tục đến khu vực châu Phi cận Sahara,ẤnĐộ,Bangladesh, cũng nhưphảigâyquỹvàlàmviệcvớicácnhânviênvàtìnhnguyệnviênởchâuÁ,châuÚc,châuÂuvàtrênkhắpnướcMỹ.Tôichẳngcóthờigianđểbậntâm

tớicácvấnđềcủakhuvựcMỹLatinhvàNamMỹnày.TrướcđâytôichưatừngđếnNamMỹ,mặcdù,tôicũngbiếtđượcđôiđiềuvềnạnphárừngvàsựmongmanhcủanhữngkhurừngnhiệtđớiởnơiđây.Tôicũngvuimừngkhibiếtrằngcòncónhữngngườikhácnữavẫnđanghoạtđộngđểđốiphóvớinhữngvấnđềnày.Tôithậtsựlàđãquábận.

Tuy nhiên, khi lờimời này, hay thật sự là "tiếng gọi" này, cất lên từnhữngngườithổdânsốngẩnsâutrongrừngAmazon,đólàtiếnggọimàtôikhôngthểcưỡnglại.ChínhvìvậyJohnvàtôiđãhỗtrợtổchứcramộtnhóm12 con người của thế giới hiện đại để đến gặp những thủ lĩnh của ngườiAchuar. Nhóm gồm toàn những người có phẩm chất đạo đức rất đángngưỡngmộvàvôcùngchínhtrực–nhữngngườicótráitimrộngmở,mỗingườitrongsốhọcũngđềucóvịthếnhấtđịnhtrênthếgiớitronglĩnhvựccủamình,vàmộtsốngườicũnghiểuđược tầmquan trọngcủa rừngnhiệtđới đối với sự phát triển bền vững củamuôn loài.Đó là những người đủkhiêmtốnđểcóthểtiếpthusựthôngtháicủanhữngngườithổdân,nhữngngườibiếtcáchtôntrọngcáchthứccủacácthầyphùthủycũngnhưlốisốngcủangườiAchuar.

ĐượcJohnvàDanielhướngdẫn,đoànchúngtôiđếnEcuadorvàbắtđầuhành trìnhcủamình từ thủđôQuito,đixuyênquaThung lũngcủanhữngNgọnnúilửa,đixuôixuốngsườnphíaĐôngcủadãyAndes,băngquahẻmsôngPistazađểbắtđầuđặtchânlênbồnđịaAmazonrộnglớn,trảidàimãiratậnphíađông,phủkíncảchâulục.Sauchuyếnbaytrênmộtchiếcphicơquânsựnhỏvàhạcánhxuốngmộtđườngbăngnhỏnệnđấtnằmlọt thỏmgiữarừngrậm,chúngtôiđisâuhơnvàotrungtâmkhurừngvàcuốicùnglàvàođếnlãnhthổcủangườiAchuarnhờbaytrênmộtchiếcphicơthậmchícònnhỏhơncảchiếc trước.Chúng tôihạcánhởmộtđườngbăngnệnđấtkhác,hoàntoànbiệtlậpkhỏithếgiớivănminh.

Chínhởnơiđó,tronglãnhthổcủangườiAchuar,chúngtôiđãgặpđượccácvịthủlĩnhcủahọ,điềunàyđãlàmthayđổicảcuộcđờitôi.Sốnggiữakhurừngnhiệtđớingậptrànsựsốngvàvẻđẹpnàylànhữngngườithổdân

sơnvẽlênkhắpkhuônmặt,đầuđộinhữngchiếcmũlôngchimvàngvàđỏmàtôinhậnralàđãthấytrongmơ.Trônghọnhưvừađếntừmộtthờikỳxaxưa, nhưnghọ cũngkhôngkémphần tiếnhóavàphức tạp, theo cách củariênghọ,nhưtấtcảchúngta.

Họmongmuốnchúngtôihợptácđểgiúphọcóthểhiểuđượcvềthếgiớihiệnđại,nhằmchuẩnbịđươngđầuvớinhữngmốiđedọamàhọđãđượcbáomộngtrước.Họmuốnchúngtôihỗtrợtrongviệctổchứcvàcủngcốbộmáychínhquyền liênhiệp.Họnhờchúng tôi thiết lậpmộtvănphòngđạidiệnở thị trấnPuyonằmở rìa củakhu rừng,nơimàcác liênhiệp thổdânAmazonkháccũngđãmởvănphòngcủamìnhđểtiếpxúcvớithếgiớibênngoài.Chúngtôiđồngýgiúphọlàmđiềunày.Billvàtôinhậntráchnhiệmduytrìmốiquanhệmớinày,vàcùngvớinhữngthànhviênkhácchúngtôiđãxâydựngmộtnguồnquỹđểđảmbảotrangtrảichocácchitiêucủavănphòngcủangườiAchuarởPuyotrongvònghainămsauđó.Trongvòngbảynăm tiếp theo,mối quanhệnàyđã chiếm trọn cả cuộcđời của chúng tôi.Mặcdù,tôivẫnrấtbậnrộnvớicuộcchiếnchốnglạinạnđóitrênthếgiớivàđãdựđịnhtheođuổicôngviệcnàyđếncuốiđời,nhưngcôngviệcmớimẻnàythậtsựlàmộtbướcchuyểnhướngđộtngộttrongkếhoạchcủatôi,vànócầnphảiđược tôn trọng.Nókhôngnằm trongkếhoạchcủa tôi, nhưng rõràngnólàmộtphầnsốmệnhcủatôi.

LúcđóBillcũngvôcùngbậnrộnvớicôngviệccủamình,vàanhcũngthật sựsữngsờvìbướcngoặtkhông thể lường trướcđượcnày trongcuộcđờicủachúngtôi.Nhưnganhcũngchấpnhậnnó,vìnhậnrarằngđólàmộtphầnđịnhmệnhcủamình.CuộcgặpgỡnàyđãđặtnềnmóngchoLiênminhPachamama. Pachamama có nghĩa làĐấtMẹ hoặcMẹVũ trụ trong tiếngQuichua,thứngônngữcủavùngnúiAndes,vàcóthểđượcrấtnhiềudântộckhácnhautrongkhắpvùngAmazonhiểutheonguyênnghĩa.Ngàynay,dựánnàyđãbaogồmrấtnhiềunhữngnhómthổdânsinhsốngxungquanhlãnhthổcủangườiAchuar,vàtrởthànhtâmđiểmtrongcuộcsốngcủachúngtôi.

Achuar làmộtnềnvănhóagiấcmơcổxưa.Cácgiấcmơ là tâmđiểm

trongcáchcảmnhậnthếgiớicủahọ,làkênhcungcấpthôngtinvàtrithức,vìvậyhọrấtcoitrọngcácgiấcmơ.Họcoinhữnggiấcmơlàmộtphầntrọngyếu trong lốisốngcủamình.Tôichưa từngquáchú trọngđếnnhữnggiấcmơcủamìnhvàchẳngthểghinhớđượcchúng.Nhưngtronglầntrảinghiệmđặcbiệtnày,giấcmơđầutiênvàrấtsốngđộngđócómộtsứcmạnhtolớn,vàtôicóthểthấyrõràngrằng,hếtlầnnàytớilầnkhác,khinhiềusựviệccứnốitiếpnhauxảyra,nólàmộtphầnquantrọngtrongcuộcsốngcủatôivàtôicầnphảiđểtâmđến.

ChophépnềnvănhóagiấcmơkỳlạnàythấmdầnvàotronglốisốngcủachúngtôiđãgiúphìnhthànhnênmộtsựýthứcvàmộtmốiquanhệhợptáchiệuquảtrênkhắpvùngnàycủarừngAmazon.Lànhữngđốitác,chúngtôiđang tìmkiếmnhữngbướcđộtpháđểdẫn tới sựbềnvững.Tương laimàchúngtôimơthấy,thứđangdầntrởthànhhiệnthực,làmộttươnglaimàởđónhữngkhurừngnguyênsơnàyđượcbảovệ,cònnhữngngườithổdân,nhữngngườicanhgiữtựnhiêncủacáckhurừngnày,sẽđượctôntrọngvìtrítuệvàtầmnhìncủamình.Trongquátrìnhhợptácvớicácnhómthổdânnàyvàcác tổchứckhác,chúng tôiđãdấn thânvàocácchươngtrìnhvàdựángiúpchuyểnhóacácmốiđedọatrướcđâythànhnhữngcơhộiđểcáctrithứccổxưavàtầmnhìnxatrôngrộngcủanhữngngườithổdâncóthểchophéptấtcảchúngtanhìnrađượcnhữngconđườngmớidẫnđếnổnđịnhbềnvữngtrêntoànthếgiới.

Nềnvănhóacủachúngtakhôngdạychúngtacoitrọngnhữnggiấcmơ.Tuythế,tôilạinhớđếnbàidiễnvănTôicómộtgiấcmơcủaMartinLutherKing,vàthựctếrằngthậmchíngaytạinướcMỹ,sứcmạnhcủamộtgiấcmơđượcchiasẻrộngrãicóthểthayđổingaycảhiệnthựcvữngchắcnhất.Giấcmơlàchấtxúctácchosựthayđổi,trướctiênlàởngườimơthấynó,vàsauđólàởchínhgiấcmơđượcchiasẻ.

JohnPerkinsđứngđầutổchứcHiệphộiThayđổiGiấcmơ.TrongnhiềunămtiếpxúcvớinhữngdântộcthổdânAmazon,họđãhếtlầnnàyđếnlầnkháckểchoanhrằngnhiệmvụcủaanhlà"thayđổigiấcmơ"củathếgiới

hiệnđại.Các thầyphù thủyvàgià làng thổdân,nhữngngườimàJohnđãcùngnghiêncứuvàkhámphátrongnhiềunăm,dạyanhrằng"thếgiớichínhnhưlàbạnmơthấy".Giấcmơmàchúngtathấytrongthếgiớihiệnđại, làmộtgiấcmơcóđượcnhiềuhơnnữa–nhiềunhàmáyhơn,nhiều công tyhơn,nhiềuđườngcaotốchơn,nhiềunhàởhơn,nhiềutiềnhơn,nhiềunhàcaotầnghơn,nhiềuôtôhơn,vàtấtcảmọithứđềuphảinhiềuhơn.Nhữngvịphùthủyvàgià làngsángsuốtnàyđãchỉrarằnggiấcmơđóđãtrởthànhmộtcơnácmộngquétquavàhủyhoạitoànbộtráiđấtvĩđạicủachúngta.

Trongnhững lần tiếpxúcvới ngườiAchuarởEcuador và cácdân tộcbảnđịakhác,nhữngngườimàbâygiờchúngtôicũngđãbắtđầucộngtác,vẫnchỉcómột thôngđiệpduynhất:"Hãy thayđổigiấcmơ".Họnói rằngchúngta thậtsựsẽkhôngthểthayđổicáchoạtđộnghàngngàycủamình,bởi gốc rễ của chúngnằmởnhữnggiấcmơcủa chúng ta về tương lai vàchúngtasẽ luônhànhđộngnhấtquán theocácgiấcmơđó.Tuynhiên,họnóirằngngaychínhnhữnggiấcmơcũngcóthểđượcthayđổichỉtrongvòngmột thếhệ,vàbâygiờ là lúcđể làmnhữngviệcsẽgiúpchúngta thayđổigiấcmơ.

Tôiđãnghiêncứukỹvềbảnchấtvànguồngốccácgiấcmơcủachúngta.Tôinhậnrachúngtaphảimơlại,phảihọccáchđặtvấnđềđốivớigiấcmơluônmuốnnhiềuhơnnữa,vàbắtđầutạoramộtgiấcmơvàmộttươnglainhấtquánvớisựtrântrọngvànângniucủachúngtađốivớicuộcsống.Thayđổigiấcmơcóthểlànhìnthếgiớivớiconmắthoàntoànkhác–giốngnhưnhữngngườithổdânvẫnlàm.Họnhìnthấymộtthếgiớihoàntoànđầyđủ,sốngđộngvớinhữnglinhhồn,mộtthếgiớibíẩn,nhạycảmvàsángtạo–luônluônsảnsinhrasựsốngvàtựhồisinhchomìnhtrongmộtsựhàihòa,thôngquanhữngnguồnlựcvôcùngphongphúđadạngluôntácđộngqualại,tươnghỗlẫnnhaunhờvàosựbíẩncủacuộcsống.Họthấyconngườilàmộtphầncủasựbíẩntolớnấy,vàmỗingườiđềucómộtkhảnăngsángtạo,hợptácvàđónggópvôhạn.

Trướcđây,thếgiớimàchúngtanhìnthấycólẽlàmộtthếgiớimàtrong

đónhữngnguồnlựccốđịnhvàhạnchếđangsuygiảmrấtnhanhchóng,đếnnỗichúngtaphảicạnhtranhbằngmọigiáđểcóthểtồntạivàvươnlên.Từcáchnhìnnhậnvàcáchhiểuđó,từgiấcmơđó,chúngtađiềuhànhthếgiớitheocáchmàngàycàngcóítngườigiànhđượcmộtcơhộichiếnthắngthậtsự.Chúngtacốgắngtriệttiêumọiđốithủ.Chúngtalàmhaomònsựgiàucóthựcthụcủamình, tàinăngvàkhảnăngsángtạocủatấtcảmọingười,sựgiàucóluôntồntạitrongmỗicơthểsống.

Hiểnnhiênlàthếgiớiquanmáymóc,thuầntuývậtchấtnàylàhạnhẹpvà thiếuchínhxác.Cácnhàkhoahọcvà triếthọcđangnhận racáchnhìnkháchquanvềhiệnthựclàchưatrọnvẹn–hiệnthựcchủquanđólàmộtquátrìnhđộng,khôngthểtiênđoántrước,vôcùngsángtạo,luônluônthayđổivàbíẩnkhônlường.

Nhữngngườithổdânsống,hítthởvàdấnthânvàomộtthếgiớinhưvậy.Họcómộtgiấcmơđượcrútratừtrảinghiệmrấtsốngđộngvềthựctếđó.Trongkhimờigọichúngtathayđổigiấcmơcủamình,họcóthểđangmáchbảochúngtahãybừngtỉnhkhỏigiấcmơđangthúcđẩycáchànhđộngcủamình–mộtgiấcmơmàthựcralàmộtcơnmêmannguyhiểm,mộtgiấcmơdiễnratựđộng:mộtgiấcmơcủasựtíchluỹkhôngngừng,bấtchấpnhữngnguồnlựccốđịnhvàhạnchế,mộtgiấcmơmàtrongđómọisựphát triểnđềulàtốtđẹp,bấtchấpnhữngtrảgiácủaconngườivàcủamôitrường.Họcó lẽ làđangbảochúng tahãynhìnxemcơnmêmanhay làgiấcmơkiađangảnhhưởngnhưthếnàođếnchúngtavàthếgiớimàtađangsống,đếncácloàiđộngthựcvật,bầutrời,nguồnnước.

Họcólẽlàđangmờimọcchúngta,vannàichúngtahãynhìnlạixemcóphảinhữnggìchúngtacầnđềuđãcósẵncảrồihaykhông.Gandhiđãtừngnói:"Cóđủchonhucầucủachúng tanhưngkhôngđủcho lòng thamcủachúngta."

TôikhôngcóýđịnhlýtưởnghóanềnvănhóaAchuarhaycácnềnvănhóathổdânkhác.Tronglịchsử,vàngaycảkhichúngtôiđượcmờiđếnđểgặpgỡhọ,ngườiAchuarvốnđãrấtnổi tiếnglànhữngchiếnbinhđặcbiệt

thiệnchiến.Trongnềnvănhóacủahọ,họchiếnđấuvìdanhdựchứkhôngphảivìvậtchất,nhưngkhôngthểphủnhậnđượcrằngcáctộcngườithổdânlánggiềngphảitránhxahọcũngvìthứdanhtiếngđángsợđó.

Cóthểlờisấmtruyềncổxưacũnglàmộtsựloxa,thúcđẩyhọcuốicùngcũngphảivươnrabênngoàitìmcáchtiếpxúcvớimộtnềnvănhóahiệnđạiđểcứulấycáccánhrừngnhiệtđới.Trênthựctếlàmanghọđếnvớimộtcơhộimớicóđượcsựnođủ,thôngquamốiquanhệvớitiềnbạcvàthôngquatrảinghiệmmớivềsựhợptácthayvìsốngbiệtlập.Cơhộinày,bắtrễtừcácnguyênlýcủasựđầyđủ,đãmờigọihọtựgâydựngchomìnhmộtvaitrònhưnhữngnhàlãnhđạo,thayvìlànhữngchiếnbinh,nhữngnhânvậttrungtâmtrongcáiđãtrởthànhmộtphongtràotoàncầu.Trongkhihọđãchiasẻlờisấmtruyềncủamìnhvớichúngtavàthúcgiụcchúngtathayđổigiấcmơcủamình,rõrànglờisấmtruyềnmàhọsùngkínhcùngvớisựhợptácmớimẻnàycũngđãthậtsựlàmthayđổigiấcmơcủahọ.Vấnđềhọquantâmbâygiờlàsắpxếpmốiquanhệvớitiềnbạcđểphụcvụchonhữngmụctiêutốicaocủamìnhvớitưcáchlànhữngngườibảovệnhữngcánhrừngnhiệtđớidàydặnkinhnghiệmvàđầytráchnhiệm, lànhữngnhàlãnhđạotrongquátrìnhxâydựngmộtcộngđồngtoàncầubềnvững.

NhưBuckminsterFuller từngnói: "Tất cảmọi người đều cómộtmónquàhoànhảođểtặngchothếgiới–vànếumỗingườitrongchúngtađượcgiảiphóngđểcó thểmangđếnmónquàđộcđáocủamình, thếgiớisẽ trởnênhàihòatuyệtđối.".Nhưnhữngngườithổdânđãnóithôngqualờisấmtiêntricủahọvềsựhợptáctoàncầuvìsựsinhtồn,chúngtacầnphảinhớvềnhau,phảithốngnhất,khăngkhítvớinhau,chiasẻchonhaunhữngmónquàcủamình,và rồi thếgiới tựnhiên sẽ trởnêncânbằng.Khôngai trong sốchúngtamuốnconcháumìnhphảisốngtrongmộtthếgiớibạn-hoặc-tôi,nơimàchúngsẽphảichiếnđấuđểsinhtồn.Chúngtamuốnchúngđượctựdo,sốngtrongsựhàihòavàgiữacácmốihợptác,trongsựtrântrọngcuộcsốngvàcácnguồnlựcmàđềulàtàisảnchungcủatấtcảchúngta.Tấtcảchúngtađềumuốnmộtthếgiớibạn-và-tôi.

Khichúngtacóđủcanđảmđểbuônggiấcmơmàchúngtađangcóra–giấcmơ,độnglực,cơnmêphảicónhiềuhơnnữa–thìchúngtasẽcóchỗđểtạoramộtgiấcmơkhác,mộtgiấcmơtrongđóchúngtatôntrọngvàgìngiữnhữnggìmìnhđangcó.Trongbốicảnhđó,trongviễncảnhvềmộtmốiquanhệkiểumớivớicuộcsống,sựhàihòavàsángtạocủatựnhiênắtsẽnảynở.

Cácchươngtiếptheosẽđềcậpđếnnhữngcáchthứcnhìnnhậnvàđánhgiálạithếgiớiquanhbạntừquanđiểmdựatrênsựđầyđủ.Cácchươngnàysẽ bàn về cách mơ lại và tái tạo lại thế giới, sử dụng tiền bạc như mộtphương thứcđểnhân rộng tìnhyêu thươngvà thểhiệncamkết.Chúngsẽchotabiếtnhữngkhíacạnhđộcđáocủaviệcsốngmộtcuộcđờiđầyđủ.

Chương 9:

KIÊN ĐỊNH LẬP TRƯỜNG

"Cótrọngtâmgiúpconngườiđứngvững."

—ManuelElizalde

Hơn2nghìnnămtrước,nhàtoánhọcArchimedesđãnói:"Hãychotôimộtđiểmtựa,tôisẽbẩycảtráiđấtlên."Tôimuốnnóirằngkhichúngtatìmthấymộtđiểmtựa,chúngtacóthểdichuyểnđượccảthếgiới–thếgiớicủacácý tưởngvànhữngconngườihoạtđộngdựa trênchúng.Kiênđịnhvớiđiểmtựa–haylậptrườngcủamình–chínhlàcáchsốngdựavàobảnchấtthựccủaconngườimình.Khibạnsốngcó lập trường,nósẽmang lạichobạnsứcmạnhvàlýtrí.Bạnsẽtìmthấyvịtrícủamìnhtrongvũtrụ,vàbạnsẽcókhảnăngdichuyểncảthếgiới.

Tiềnbạccómộtmốiquanhệđanxenhòaquyệnvớimọikhíacạnhtrongcuộcsốngcủachúngta.Nókhăngkhítđếnnỗikhichúngtaquyếttâmthayđổicuộcsốngcủamình,điềuđósẽtácđộngcóhệthốnglênmốiquanhệcủachúngtavớitiềnbạc.Haykhitaquyếttâmthayđổimốiquanhệcủamìnhvớitiềnbạc,thìđiềunàysẽtácđộngngượctrởlạicóhệthốnglêntoànbộcáckhíacạnhkháctrongcuộcsốngcủachúngta.

Trongmộtnềnvănhóatiêuthụcủachúngta,nơimàgiátrịkinhtếcủamọingườivàmọivậtlàđềtàinổibật,thìcầncómộtsựdũngcảmnhấtđịnhđểđứnglêntạoranhữngthayđổi.Nhữngxuhướngchínhcủaxãhộikhôngủnghộchocácgiátrịnàokháchơnlàcácgiátrịvềtàichính,khônggiúptathấuhiểuvàxácđịnhđượcgiá trịcủasựđầyđủ,khônggiúptađánhthứcđượccảmnhậnvềsựđầyđủviênmãntrongthếgiớiquanhta,vànhìnnhậnxemđiềugìđangđónchờchúngtatrongtươnglai.Đểmộtquanđiểmnhư

vậy có thể trụ vững thì cần đếnmột nỗ lực thật sự, nhưngmột khi nó đãđứngvững,nósẽmởrachochúngtanhữngcáchnhìnnhậnvànhữngcáchsốngmớimẻ, những thứ sẽmang lại cho chúng ta sự tự do và sứcmạnhđángngạcnhiênđốivớitiềnbạcvàcuộcsốngcủamình.

PHÁ VỠ SỰ IM LẶNG: TỪ DHARMAPURI ĐẾNHOLLYWOOD

Năm1986,trongvòng48giờ,tôiđãđitừsựngạcnhiêntộtđộtrongmộtcuộcgặpmặt ởmột ngôi làng hẻo lánhởẤnĐộ chođếnmột bữa ăn tốithịnhsoạnởBeverlyHillstrênđườngtrởvềnhà.Nógiúptôinhậnrađượcchúng tabất lực ra sao trướcvòngkìmkẹpđầyhủydiệt củanềnvănhóatruyềnthốngxungquanhvấnđềtiềnbạc,vàcầncóđiềugìđểphávỡvòngkìmkẹpđó,chodùbạnlàaivàởđâuđinữa,vàcuốicùnglàsứcmạnhcủaviệcthểhiệnlậptrường.

ỞbangTamilNadu,miềnNamẤnĐộ,trongmộtchuyếncôngtácchoDựánXóađói,tôivàmộtsốđồngnghiệpđãđượcmờigặpmộtnhómphụnữđến từmộtngôi làngởDharmapuri,một trongnhữngvùngnghèonhấtẤnĐộ.Ởđó,quâyquầndướinhữnglùmcâysubabul,chúngtôiđãđượckểchonghenhữngbíẩnkhủngkhiếpvànhữnggánhnặngusầu,tủihổvàtộilỗimànhữngngườiphụnữnàyphảigánhchịu.Ởvùngnày,tụclệgiếtcácbégáisơsinhdiễnrathườngxuyên.Phụnữchẳngcómấygiátrịtrongxãhội,vàhọphảisốngmộtcuộcđờinô lệvàchịunhiềuđàyđọa.Thậtđángbuồn,sinhcongáinghĩalàsaunàygiađìnhsẽphảichuẩnbịmộtkhoảnhồimônkhổnglồkhicôgáiđi lấychồng.Việcnàycóthể,vàthườnglàmlụnbạinhữnggiađìnhnghèokhó.

Vìvậy,nhữngôngbốbàmẹtươnglaiđềucầumongcócontrai.Nhữngngườiphụnữsinhracongáithườngbịđánhđập,cònnhữngđứabéthìbịchínhnhữngngườiphụnữgiếtchếtngaysaukhivừađượcsinhra.Nhữngngườichồng thìnhụcmạvợmìnhnếusinhcongái,vàcòn từphíanhững

ngườiphụnữ,theohọthìcuộcđờicủamộtbégáivôcùngkhủngkhiếp,vànósẽtrởthànhmộtgánhnặngtàichínhchogiađình,bởivậygiếtchúngđilạilànhânđạohơn.Hủtụcnàykhôngđượcnhắcđếncôngkhai,nhưngnómặc nhiên được lặng lẽ chấp thuận và tiếp tay bởi những người đàn ôngcũngnhưphụnữtronglàng.

Cókhoảng16phụnữđãđếngặp tôi vàbốnngười đồngnghiệpkhác.Mỗingườitrongsốhọđãtừngtựtaygiếtchếtítnhấtmộtngườicongáicủamình,vàcũngđãtừnggiúpnhữngngườiphụnữkháclàmđiềuđángghêsợđó.Trongbuổigặpgỡnóichuyệnthânmậtvàtrongbímậtnày,lầnđầutiênhọkểlạinhữngtrảinghiệmkhủngkhiếpkhitựtaygiếtnhữngbégái,vàgiãibàykhátkhaotộtđộmuốnđượcchữalànhvếtthươngsaunhữngchấnđộngtâmlýđó.Họmuốncứugiúpnhữngbàmẹvànhữngbégáikhácthoátkhỏithảmkịchnày.Ởđóbênchúngtôi,nhữngngườiphụnữđếntừbênkiathếgiới,họđãphávỡsựimlặngvốnkéodàitừrấtlâu.Họđãcóthểcôngkhaikhócthươngchonhữngđứatrẻmàhọđãgiết.Họthankhócvàrềnrĩ.Chúngtôiđãphảiômchầmlấynhauvànứcnở.Chứngkiếnnỗiđaucủahọlàđiềugầnnhưkhôngthểchịuđựngđượcvớichúngtôi.

Sauđó,vừasụtsùihọvừachiasẻchochúngtôibiếtrằnghọmuốnđoànkếtlạiđểquyếttâmđấutranhchogiátrịcủacuộcsốngvàcủacácbégái.Họquyếttâmtựmìnhchấmdứtnhữnghủtụckinhkhủngnàyvàtrợgiúpnhữngngườiphụnữkháclàmtheo.Họnhậnthấyrằngsinhmạngcủamộtbégáigiátrịhơnnhiềusovớikhoảnhồimônsaunàyphảitrả,hơnnữanhữnghànhđộngđóđãkhiếnhọphảitrảgiábằngchínhsinhmạngcủacongáimìnhvàcủachínhmình.

Nhữngngườiphụnữbắtđầutựhứarằnghọsẽđánhdấuphútgiâymàcáivòngluẩnquẩnnàykếtthúc.Họsẽthathứchochínhmình,vàcầuxinChúatrờicùnglinhhồnnhữngđứacongáicủahọthathứ,vàhọsẽkhôngbaogiờgiúpmộtngườiphụnữnàokhácgiếtconmìnhnữa.Ngoàira,nếuhọnghe thấycóngườiphụnữnàocóýđịnhgiếtcongáimình,họsẽ làmmọithứđểthuyếtphụcngườiphụnữấytừbỏýđịnhkhủngkhiếpđó.

Tôiđãcảmthấysữngsờbởinhữnglờithútộicủahọ,đauxélòngvìsựânhậncủahọ,vàrấtcảmkíchtrướclòngcanđảmcủahọ.Họsẽlàthếhệnhữngngườiphụnữphávỡsựimlặngcủacảvùngnày,đứnglênvìgiátrịcủachínhmìnhvàcongáimình.Họsẽ là thếhệ sẽchấmdứthủ tụcchếtchócnày.

Sauđóhọđãnóimộtđiềulàmtôixúcđộngsâusắc,mặcdùtôiđãkhôngnhậnrađiềuđóchotới tậnmộtvàingàysau.Họnóihọđãkhôngthểtiếnnhữngbướcdũngcảmnàynếukhôngcó "nhữngđôimắtvàđôi tai ngoàicuộc"củachúngtôi.Trướcđóhọđãmuốnphávỡsựimlặngnày,nhưnghọcảmthấybấtlựckhihọcònđangsinhsốngtrongmộtnềnvănhóachorằngcácbégái cầnphải bị giết chết cònnhữngngười phụnữ cầnphải giữ imlặng.Giờ đây họ tìm thấy sứcmạnh quyết tâm củamình.Việc chúng tôichứngkiếnquyết tâmấycànglàmchonótrởnênsắtđáhơn.Họthềlàsẽchấmdứttụclệhồimônkhủngkhiếp,mộttruyềnthốngđãkhiếnchocuộcđờingườiphụnữtrởthànhmộtmónnợkểtừkhihọđượcsinhra.Họthềsẽbắtđầutiếnnhữngbướcmàhọcholàkhókhănnhất–nóichuyệntrựctiếpvớinhữngngườiđànông.

Ngồigiữanhữngngườiphụnữnàyvàlắngnghecâuchuyệncủahọ,tôibắtđầunhậnthấyvìsaomànhữngvụgiếtchócnàylạiđượcdungthứ,thậmchílàchấpnhận.Từtrongthâmtâm,họđãbiếtrằngđâylàđiềusaitrái.Giờđâyhọđãnhậnratáchạicủatụclệhồimônđãbópméonhậnthứccủahọvềgiátrịcủangaychínhcuộcsốngnhưthếnào.Bằngcáchphântíchrạchròitruyềnthốngđượcmặcnhiêncôngnhậnnày,họđãbắtđầuchặngđườngdàigiảiphóngmìnhkhỏivòngkìmkẹpđó.

Saumộtvàingàyvàrấtnhiềugiờtròchuyệnthânmật,họđãhỏitôixemliệucóđiềugìtrongnềnvănhóacủatôilàmngậptràntâmtrítôihaykhông.Đứngtừgócngườitrântrọngvàsuytônsựsốngcủachúngta,tôiđãchiasẻvớihọcảmgiácthậtsựkhóchịuvớiviệcchủđềbạolựcxuấthiệnnhannhảntrên các phương tiện thông tin đại chúng khắp nướcMỹ, đặc biệt là trênphimảnhvàtruyềnhình.TôiđãnóirằngởMỹ,chúngtadườngnhưnhắm

mắtnhắmmũitạoranhữnghìnhảnhbạolựcnhằmphụcvụchonhữngthóigiải trí bẩn thỉu và vô vị nhất có thể tưởng tượng ra – tất cả đều vì tiền.Nhữnghìnhảnhvàthôngđiệpkhủngkhiếpnàygiờđâyđãđượcxuấtkhẩurakhắpthếgiới,xuấtpháttừchỉmộtnhómrấtítnhữngngườiđầyquyềnlựctrongngànhgiải trícủaNewYorkvàHollywood.Có lẽchỉchưađầymộtnghìnngườilàtácgiảcủacácchươngtrìnhvàhìnhảnhbạolựcnày,nhưngsốlượngtiềnđổvàongànhcôngnghiệpnàythìnhiềukhôngkểxiết,vàsựthèmkhátlợinhuậnthìluôncùngsánhbướcvớinhucầungàymộtlớncủatoànxãhộimuốnđượcxemnhữnghìnhảnhbạolựcvàtànphá.

Họnóivới tôi rằnghọhiểuđiềuđó,vàhọsẽđứngvềphía tôinếu tôidámnóilênđiềunàytrướccảđấtnướcvànềnvănhóacủatôi.Họđãnhìnthẳngvàomắttôivànóivớitôirằnghãynhớmộtđiềulàkhiđóhọsẽđếnbêntôi,khíchlệtôikhitôinóilênđiềuđó.

Chỉtrongvòngvàigiờsaukhitrởvềnhà,quyếttâmcủatôiđãđượcthửthách.Tôiđãphảivộivàngquaytrởvềđểdựmộtbuổigặpgỡ–ăntốitạimộtcănnhàsangtrọngởBeverlyHills.Hômđótôiđượcxếpngồicạnhmộtđạodiễntàinăngvớimộtloạtnhữngbộphimnổitiếnggắnliềnvớitêntuổicủa ông.Chỉ ngay trước chuyếnđi tớiẤnĐộ, tôi cũngđã xemmột đoạnphimgiớithiệuvềbộphimsắpđượckhởichiếucủaông,vànóthậtkhủngkhiếp.Đólàmộtbộphimvôcùngbạolực,hoàntoànkhácsovớichấtlượngnhữngbộphimđãgiúptạodựngnêntêntuổichoông.Chúngtôitròchuyệnmộtchútvềcáccôngviệchiệnthờicủamình,vàcuốicùngtôiđãmạnhdạnhỏiôngấycâuhỏiđãluônkhiếntôiphảitrăntrở.Bộphimbạolựckiaquảlàmộtsựchệchhướngsovớinhữngtácphẩmtrướcđâycủaông,vàvìthếlàmphainhạthìnhảnhmộtngườiđạodiễn tàibacủaông.Tại saoôngđãsảnxuấtbộphimnày?

Ôngđã trả lời, lýdo làcó thểdễdàng thuđượcnhiều tiền từbộphimnày.Ôngkhônglấylàmtựhàovìbộphimnày,nhưngbộphimmanglạimộtsốtiềnnhiềukhôngthểtưởngtượngnổitrongkhiôngchỉphảiđầutưmộtchútthờigianvàtàinăngmàthôi.Đóquảlàmộtlờimờihấpdẫnkhómàtừ

chối.Lýdonàykhôngphảilàmộtđiềugìđótộilỗihayđángbấtngờ,đặcbiệt là trongnềnvănhóacủaHollywood.Trên thực tế, trongnềnvănhóaHollywood,đó làđiềuđượcmặcnhiêncôngnhận.Vấnđềvềnộidungvôtráchnhiệm,khônglànhmạnhvàthậmchílàsuyđồi,vànhữngảnhhưởngcủanólêntoànthếgiớikhôngphải làchủđềđượcbàntới trongnềncôngnghiệpphimảnhgiảitrínày.Tiềnbạcđóngvịtrítốicaoởnơiđây,đếnnỗinótrởthànhlýdolýgiảiđượcđộngcơcủatấtcảmọingườikhihọcầnlàmbấtcứđiềugìđó,thậmchílànhữngđiềuđingượclạivớilươngtâmcủahọ.

TôivẫnnghĩvềnhữngngườiphụnữẤnĐộmàtôiđãchiataymớichỉ48giờtrướcđó,vàvềlờinhậnxétcủahọrằngcuộctròchuyệncủachúngtôi–"nhữngđôimắtvàđôitaingoàicuộc"củachúngtôi–đãgiúphọtìmlại được lương tâmmình và lòng can đảm để sống thật với những giá trịthầm kín nhất củamình.Giờ đây, khi đã quay trở về nhà, đang ngồi đâytrongmột bữa tối thịnh soạn và đàmđạo về những bộ phimdở tệmà lạiđượctrảnhiềutiền,tôiđãphảiđốimặtvớisứcmạnhcủanềnvănhóatrọngtiềnbạccủachúngtatrongviệclàmchúngtamờmắtvàlươngtâmchúngtaphảinhượngbộtheoyêucầucủanó.

Đểkháchquannhậnrasựđiênrồcủamộtnềnvănhóakháclàđiềudễdàng.Nhưngkhôngdễdànggìđểcóthểnhìnnhậnnềnvănhóacủachínhchúngta–nềnvănhóatrọngtiềnbạc–vànhữnghànhvicủachúngtatrướctiềnbạccũngkháchquannhưvậy.Chúngtabịnềnvănhóanàyvâyquanh,giăngbẫy,cũnggiốngnhưnhữngngườiphụnữẤnĐộ trongnềnvănhóacủahọ.Trongmôitrườngvàbốicảnhcủahọ,họkhôngbịcoilàđiênrồkhigiếtnhữngđứaconcủamình.Họhoàntoànlàmtheonhữnggiátrịvănhóabaobọcquanhmình,cũnggiốngnhưvịđạodiễntàibanàyhoàntoànđồngbộvớinhữnggiá trịvănhóaxungquanhông,với tưcáchlàmộtđạodiễnnổitiếng,ngườicóthểkiếmđượchàngtriệuđô-lachỉtrongvòngvàituầnbỏrathựchiệnmộtbộphimbạolựcvàrácrưởi.

Trongkhinóichuyện,tôikểchoôngnghecâuchuyệnvềnhữngngườiphụnữẤnĐộ,vàkhuyếnkhíchôngnhậnrađượcnét tươngđồng.Tôiđã

chiasẻvớiôngquyếttâmđãđượcđánhthứctrongviệcchấtvấnnhữngsuynghĩvàtháiđộđãđượcmặcnhiêncôngnhậnvềtiềnbạctrongnềnvănhóacủachúngta,màchúngcóthểdẫnđếnnhữnghànhđộnghạthấpvàhủyhoạigiátrịcủasựsống.Tôikhíchlệôngcùnglàmnhưvậy.Chúngtôiđãcómộtcuộctròchuyệnsâusắcvềvấnđềnày.Đólàbướckhởiđầu.

Tôikhôngthểbiếtđượccuộcđốithoạinàycóýnghĩanhưthếnàođốivớiôngnhưngđốivớitôinólàphútgiâykhimàsựimlặngtuyệtđốixungquanhnềnvănhóatrọngtiềnbạcđộchạicủachúngta trởnênđộtngộtrõràngvàđauđớn.Tôiđãbiếtviệcmìnhphávỡsựimlặngđólàbướcđầutiêncủaviệcphábỏsựkìmkẹpcủanólêncuộcđời tôi,vàcólẽ làcủanhữngngườikhácnữa.

PHÁ VỠ SỰ IM LẶNG, THỂ HIỆN LẬP TRƯỜNG

Sứcmạnhthầmlặngcủanềnvănhóatrọngtiềnbạccóảnhhưởngnhưnhaulêntấtcảchúngta.Đólàmộttrongnhữngphầnkhónhậnbiếtvàtừbỏnhấttrongcuộcsốngcủachúngta.Chúngtanhượngbộ,tựlàmtổnthươngchínhmình,đôi lúckhôngcóđiểmdừng,đôi lúc lạigạtbỏsựdèdặtsangmộtbên,cốgắnglýgiảicáchànhđộngcủachúngtalàchấpnhậnđược,vàthậmchílàhợplý.Chúngtacằnnhằn,nhưngchúngtakhônghềchấtvấn.Chúngtakêuthan,nhưngchúngtakhônghềphảnđốihaytừchối.Chúngtacảm thấy bịmắc kẹt và chẳngmấy vui vẻ, nhưng hiếm khi chúng ta tiếnnhữngbướctớiviệcgiảiphóngbảnthân.

NhữngngườiphụnữẤnĐộởDharmapuriđãphảiđốimặtvớimộtcuộcchiếnngượcdòngđầycamgođểngănchặntụcgiếthạitrẻem,vàtháchthứcđồngthờixóabỏtruyềnthốnghồimôn.Đólàmộtquyếttâmchắcchắnsẽphảichịunhữnglờichếgiễucủarấtnhiềuphụnữkhác,vànhữnghậuquảvôcùngkhắcnghiệttừnhữngngườiđànôngtronglàng.Họđãhànhđộngvớilòngcanđảmhiếmthấy.Sựvùnglênvìsựsốngchonhữngđứacongáicủahọcũngchínhlàchobảnthânhọ.Sựvùnglênvìchínhmìnhcủahọcũng

chínhlàsựvùnglênvìsựthiêngliêngcủamọisựsốngcũngnhưphẩmgiáconngười.

Vớikinhnghiệmlàmộtnhàgâyquỹ,cũngnhưlàmviệctronglĩnhvựchỗtrợtiềnbạcvàcácnguồnlựckhác,tôiđãnhiềulầnnhậnthấyrằngmộtquyết tâmchân chính, bắt rễ từ sựđầyđủ, luônđáng tin cậy, luônhướngsinh,luônvangdội,vàthậtkhótinluônluônthànhcông.Khichúngtakiênđịnhđượctheomộtquanđiểmthểhiệnquyếttâmcủatâmhồnmình,nósẽđượctruyềnthêmsứcmạnhtừsựcanđảmcủatráitim.Mộtngườidámđứnglênthểhiệnlậptrườngcủamìnhsẽbiếnđổitừviệcchỉ"cómộtquanđiểm"cho tới khámphá ra "khảnăngnhìnnhận"hay là khảnăngnhìnxa trôngrộng.Khichúng tađứng lên thểhiện lập trường,chúng ta sẽcóđược tầmnhìnsâusắc.

ỞDharmapuri, sự trỗidậycủanhữngngườiphụnữđã tạo ramộtbầukhôngkhírõràngvàchânthậttrongcuộcđờicủahọ,vàsựthứctỉnhnàyđãlanrakhắpgiađìnhhọ,nhữngngôilàngcủahọ,khuvựccủahọ,vàcảquốcgiacủahọ.Mộtquyếttâmchânchínhcũngliêntụctạoranhữngnguồnlựcđểduytrìchínhnóvàthườnglàtheonhữngcáchđángngạcnhiên,vàthậmchígầnnhưlàbíẩn.Saukhiđứnglênthểhiệnlậptrườngcủamìnhvànóilênsựthật,nhữngngườiphụnữnàyđộtnhiêntìmthấyđồngminhởkhắpmọinơi.

MộtcặpvợchồngnọlàhaingôisaođiệnảnhnổitiếngnhấtởẤnĐộ–đãngheđượcnhữngthôngtinvềchiếndịchchấmdứttụcgiếthạinhữngbégáiởDharmapuriđãngỏýmuốngiúpđỡ.Họđãquaymộtđoạnphimquảngcáophụcvụcôngchúng,đượctrìnhchiếutrướcmỗibuổichiếutạirạpchiếuphimởDharmapurivàtrênkhắpcảbangTamilNadu,nơicódânsốlênđến55 triệungười, vàphimảnh cókhảnăngvươn tớimọi ngócngách.Đoạnphimngắnnàykhéoléokểvềsựrađờicủađứacongáihọ,cùngvớiniềmvui cũng như sự hân hoan của họ chào đón đứa bé đến với thế giới này.Đoạnphimthểhiệnniềmvuisướngkhicómộtbégáibướcvàocuộcđờihọ,sựhồihộpcủaviệcđảmbảochocôbéđượchưởngmộtnềngiáodục tốt

nhất,vànhữngthànhquảdocôbéđạtđượckhihọnuôidưỡngvàđùmbọccôbé.Đoạnphimminhhọamónquàmàngườicongáimanglạikhichamẹvềgià,vàgiátrịtuyệtđốicủanhữngngườiphụnữcũngnhưcácbégáitrongxãhộiẤnĐộ.Đoạnphimnàyđượcchiếunhiềulầntạicácrạpchiếuphim,mangđếnmộtlăngkínhmớimàquađócóthểnhìnnhậngiátrịvàsựđónggópcủanhữngngườiphụnữtrongxãhộicủahọ.

Sauđólạicómộtcasĩnổitiếngbiếttớichiếndịchnày,vàcôđãviếtlờivà thuâmmộtbàihátcangợigiá trịcủanhữngcôcongái–về tầmquantrọngcủahọđốivớitươnglaivàsựpháttriểnlànhmạnhcủađấtnước,vàtạisaocáccôbéđềulàtráitimvàtâmhồncủamọigiađìnhvàmọingôilàng.Bàihátnàytrởthànhmộthiệntượngvànóphổbiếntớimứcmọingườiđềubiết lờibàihát,vàsẽ lẩmnhẩmhát theomỗikhihọnghe thấynó,quađócàng củng cố thêmnhữngniềm tinmớimẻnàybằng chínhgiọnghát củamình.

Cácnhàbáobắt đầuđăng tin về chiếndịchđịa phươngnày, và thôngđiệpmới này bắt đầu bén rễ trên các phương tiện thông tin đại chúng vàtrongcáccuộc tròchuyệnngoàiđườngphố.Chẳngbao lâusaumọingườitrongvùngđềuđãhiểuđượcrằngthờithếđãthayđổi,vàrằngnhữngngườiphụnữvàcácbégáiđềuđángđượcchàođónnhưnhữngconngườicógiátrị,vàlànhữngthànhviênquantrọngcủaxãhội.

Ngàynay,tụclệchuẩnbịcủahồimônkhicongáiđilấychồng–tụclệđãkhiếnbaongười sợkhôngdámsinhcongái–đãkhôngcònđượcmặcnhiêncôngnhậnnữa.Nóđãđượctháchthứcvàchấtvấncôngkhai,vàcòncócảmộtphongtràomạnhmẽ,cótổchứcđấutranhnhằmbãibỏnó.Phụnữđangtrởthànhnhữngngườikiếmcơmquantrọngtronggiađình,đónggópđángkểchothunhậpcủagiađình,cácngànhnghềthủcôngvàchotoànthểxãhội.Phụnữđangthamgiavàobộmáynhànước,vàđangbướclêncácvịtrílãnhđạo.Lậptrườngmàmộtnhómnhỏnhữngngườiphụnữđãtạodựngnênhơn12nămtrướcdưới táncâysubabilđangthayđổichínhcuộcsốngcủamọingườidântrongkhuvựcnày.

Đólàđiềutấtyếunhưnglạidối trá.Tụchồimônvàgiếtcácbégáisẽvẫnlàđiềutấtyếumộtkhimọingườivẫncònbuôngxuôitrướccâuchuyệnhuyễnhoặcđó.Nhữngngườiphụnữđã thu lấycanđảmđểphávỡsự imlặngđóđãlàmmộtđiềugìđấyvừaquantrọngvừadũngcảm,thứmàvẫntồntạisẵncótrongmỗichúngtatrongmốiquanhệcủamìnhvớitiềnbạc.Đoạntròchuyệncủatôivớiôngđạodiễnnổitiếngkialàbướckhởiđầuđểphávỡsựimlặngcủatôitrướcsựthamlamvàlạmdụngcủanềnvănhóatrọng tiềnbạccủachúng ta,ởHollywoodvànhữngnơikhácnữa trên thếgiới.

HÃY ĐỂ NGƯỜI KHÁC PHẢI LẮNG NGHE MÌNHNHỜ TIỀN BẠC LÊN TIẾNG

Ởchínhđấtnướcchúngta,trongchínhcộngđồngcủachúngta,giađìnhcủachúngta,cuộchônnhâncủachúngta,trongnhữngmốiquanhệbèbạnvàthậmchíngaytrongsâuthẳmtráitimvàkhốióccủachúngta,tađềurấtcóthểsẽphảiđốimặtvớisựnghihoặcvàthậmchílàbấtđồngkhiđitìmmộtconđườngkhácchomốiquanhệvớitiềnbạc.

Córấtnhiềucáchđểphávỡsựimlặngvàbắttayvàohànhđộng,nhưnghànhđộngtrựctiếpvớitiềnbạccủachúngtalàmộthànhđộngluônsẵncóvàrấtquyếtliệttrongchínhmỗiconngười.Mộtsốngườitrongchúngtacóthểchuyểnhóasựtậptrungcủamìnhvàoviệcđónggóphàophónghơnchocác tổchức thựchiệnnhữngcôngviệcmàchúng tamuốnủnghộ.Mộtsốchúngtarấtcẩntrọngtrongviệcsửdụngtiềnbạccóđạođức,quađóchúngtacóthểcắtđứtnguồntiềnchảytớinhữngngườivànhữngsảnphẩmlàmgiảmgiátrịcủacuộcsống.Mộtsốngườitrongchúngtalạicóthểcốnghiếnthôngquacáchoạtđộngcôngích,hoặccácláphiếuủnghộcáckhoảnchicótráchnhiệmđốivớitoànthểxãhộicủachínhphủ,trêncáclĩnhvựcnhưytế,giáodụcvàanninh.

Chodùlựachọnconđườngnào,chúngtađềuthểhiệnchínhmìnhbằng

cáchmangtiềnrathếgiới,vàđikèmvớimỗiđồngtiềnđóđềulàsứclựcvàlươngtâmcủachúngta.Thếgiớiquanvềsựkhanhiếmvàsựhammuốncó"nhiềuhơnnữa"đãphảibuônglỏngdầnvòngkìmkẹpcủanó,vàchúngtabắtđầuđitheonhữnglựachọnkhácnhau.Tiềnbạctrởthànhmộtốngdẫn,mộtconđườngđểthểhiệnnhữnglýtưởngcaocảnhấtcủachúngta.Tiềntrởthànhphương tiệncủa tìnhyêuvàquyết tâmcủachúng ta, thểhiệnrõnétnhấtbảnchấtthựcconngườicủata,hơnlàphươngtiệncủasựtiêuthụđượcthúcđẩybởi sự thiếuhụt, trống trảivà sựcámdỗcủacác thôngđiệpbênngoài.

Mộttrongnhữngđộnglựctolớncủatiềnbạcđólàchúngtạochỗđứngvữngchắcchochúngta,vàchongaycảnhữngquyếttâmcủachúngtanữa,làmchochúngtrởnênthậtsựhiệnhữutrênthếgiớinày.Chúngtacóthểhyvọngxâydựngđượcnhữngngôi trườngkhang tranghơn,mộtmôi trườngxanhsạchhơn,vàhòabìnhchotoànthếgiới;thậmchíchúngtacóthểlàmcáccôngtáctìnhnguyện,nhưngkhichúngtađặttiềnbạcdướinhữngýđịnhđó,chúngtasẽtrởnênthậtsựnghiêmtúcvớicácvấnđềnày.Tiềnbạclàmộtcôngcụtuyệtvờiđểchuyểnhóaýđịnhtrởthànhhiệnthực,tầmnhìntrởthànhkếtquả.

Khibạnsốngtrongsựđầyđủvàbạnđứnglênđấutranhvìmộtđiềugìđó,nghĩa làbạnđangmở trái timmình ravàcả trái timcủanhữngngườixungquanhbạn.Vàkhibạnlàmđiềuđó,bạnsẽtạoratầmnhìn,tạorahiệnthực,vànuôidưỡngnóchođếnkhimọitrởngạicuốicùngsẽđềutanbiếnđi. Mahatma Gandhi, Martin Luther King, Elizabeth Cady Stanton, MẹTêrêsa– trongsuốt lịchsửđãcónhữngngườikhônghềđượcbầu lênhayđượcgiaoquyền lực, hay sinh rađể thừakếquyền lực,màhọvẫn có tácđộng làm thay đổi tiến trình các sự kiện trong lịch sử loài người nhờ sứcmạnh lập trườngcủahọ–khôngchỉ lànhữngnhà lãnhđạohayxuấthiệntrướccôngchúng,màcònlàvôsốnhữngconngườikhác,nhữngngườithểhiện lập trường cùng với tiền bạc củamình thông qua các hoạt động tẩychay,đónggóp,hoặcmuanhữngmónhàngquyêngópchocáchoạtđộngxã

hội.

KhôngainghĩMartinLutherKinglàmộtnhàgâyquỹ,nhưngquyếttâmđấutranhchoquyềnlợicủatấtcảmọingườicủaôngđãthuhúthàngtriệuđô-lachocáchoạtđộngvìquyềncôngdânởđấtnướcnày.MẹTêrêsađãthuhútđượchàngchụctriệuđô-laquyêngóptừmọingườitrênkhắpthếgiới,nhữngngườicảmđộngtrướcnỗlựccủamẹnhằmkếtnốinhữngướcmongcủachínhhọđếnvớiviệctạonênmộtsựkhácbiệt,vàkhẳngđịnhđiềuđóvớichínhtiềnbạccủahọ.Sứcmạnhnàyđềucótrongtấtcảchúngta:tấtcảmọingườiởtấtcảcácthờikỳtrongtấtcảcáclĩnhvựccủađờisốngvàtrongmọichươngcủalịchsử.Nhữngngườicóíthaykhôngcóđồngnàocũngđềucókhảnăngđiềuchỉnhhướnglưuchuyểncủatiềnbạcvàcácnguồnlựctheonhữngcáchcóýnghĩakhôngkémgìnhữngngườicónhiềutiềnhơnhọrấtnhiều. Chỉ đơn thuần với hành động kiên quyết giữ vững lập trường củamình,họđãmởđườngvà tạorabốicảnhgiao tiếpchonhữngngườikháctiếpbướctiếnlênvàlêntiếng.

SỬ DỤNG NHỮNG LỰA CHỌN CỦA CHÚNG TAĐỂ TỔ CHỨC CUỘC SỐNG VÀ TIỀN BẠC

Tôibiếtrằngtrongcuộcsốngcủamìnhđãcónhữnglầntôiđãnghĩrằngtôikhôngcóđủmộtthứgìđóđểcóthểthậmchílàtiếnnhữngbướcđầutiênnhằmthựchiệnmộtkếhoạchvĩđạinàođó.Thìnhthoảng"thứgìđó"làtiền.Cólúcnólạilàthờigian,vàcólúcnólàsựsẵnsàngtinrằngtôi,chínhtôi,cóthểtạoramộthiệuquảnàođó.

Khi lần đầu quyết tâm theo đuổi hoạt động xóa đói, tôi đã nghĩmìnhkhôngthểthamgiahiệuquảđượcbởicòncóbađứacon,mộtngườichồngvàhàngđốngnhữngtrởngạiđanghiệnhữu.Nhưngkhitôithậtsựlắngnghelòngmìnhvàchophépchínhmìnhcảmnhậntiếnggọicủathếgiớivànhữnggìtôicóđểđónggóp,tôiđãdấnthânvàođiềuđó,giảiphóngbảnthântôiđếnvớiđiềuđó,vàchophépnóđịnhhìnhcuộcsốngcủatôi.Tấtcảmọilựa

chọnvềtiềnbạccủatôi, từđầutưchođếnđónggópchi tiêuvàtiếtkiệm,đềuđượcquyếtđịnhdựatrênquyếttâmđó.Tấtcảmọithứđềulàhìnhthứcthểhiệnrabênngoàicủaquyếttâmmàchúngtađãđịnh.Nóithếkhôngcónghĩa là không có những giây phút hồi hộp và thách thức, nhưng khi đó,cũng như bây giờ, khi chúng ta tìm lại quyết tâm sâu lắng của mình vànhữnggìchúngtamuốnđấutranh,tấtcảmọithứrồisẽtrôichảytrởlại,vàchúngtasẽnhậnthấyđượcmộtcảmgiáctựdo.

Liệubạncó thểnhớđược(trướckhinhững tấmthẻ tíndụngxuấthiệntrongcuộcđờibạn)niềmvuicủaviệcgiànhdụmtiềnđểmuamộtmónđồgìđóbạnthậtsựcầnhaykhông?Khicònlàmộtđứatrẻ,cóthểđólàmónđồchơimàbạntựchọnlấy.Saunày,đócóthểlàchiếcxeôtôhoặccănnhàđầutiênmàbạnmuađược.Hoặc có lẽnó làmộtmónquàđặcbiệt dành tặngngườinàođó.Vớiquyếttâmcóýthứcđó,cứmỗikhibạnbỏquacơhộiđểtiêutiềnvàomộtthứgìđókhác,sựtiếcnuốisẽdễdàngbịlấnátbởisựvuithúnhờquyếttâmcủabạnvàcảmgiácthỏamãnrằngtađãtiếntớirấtgầnngàycóđược/đạtđượcthứđó.

Hầuhếtchúngtanghĩrằngtựdocónghĩalàgiữchocácphươngánlựachọncủachúngtaởtrạngtháimở,luônluônsẵnsàngphảnứng,vàthườngthìchiến lượcnàychỉ tạm thờimang lạichobạnmộtchútkhônggianmàthôi.Tuynhiên,cuốicùngviệcgiữchocácphươngáncủamìnhởtrạngtháimởvĩnhviễnsẽlạitrởthànhnhàtùcủachínhnó.Bạnsẽkhôngbaogiờcóthểlựachọn.Bạnsẽkhôngbaogiờcóthểyêuđược.Bạnsẽkhôngbaogiờcó thểcướiđược.Bạnsẽkhôngbaogiờcó thể tìmđượcviệc làm.Bạnsẽkhôngbaogiờcóthểthậtsựkhámphárasốphậncủamình,bởibạnkhôngdámgiànhtoàntâmtoànýchonó.

Nếunhưbạnnhìnlạinhữngtrảinghiệmvềsựtựdotrongcuộcđờimình,rấtcóthểđókhôngphảilànhữnglúcmàbạncânnhắcgiữacácphươngánkhácnhau,haycânnhắcđểchắcchắnkhôngđưaramộtquyếtđịnhsailầmnào.Màđólàkhibạnđượcthểhiệnhếtmình.Đólàkhibạn lựachọnhếtmình,khibạnbiếtrằngbạnđangởđúngchỗmàbạncầnphảicómặt,khicó

lẽlàbạncảmthấymộtđiềugìđócótínhđịnhmệnh.Đólàkhichúngtatựdovàđược thểhiệnmình,vàvuivẻ cũngnhưbìnhyên trongnhiềuhoàncảnh–khi chúng ta lựachọnchúng.Chúng tamangsự tựdođóvàomốiquanhệ củamìnhvới tiềnbạc, khi chúng ta tập trungvào sựđầyđủ, khichọncáchquýtrọngnhữngnguồnlựcsẵncó,khicảmnhậnsựtuônchảycủachúngquacuộcđờichúngta,vàkhitasửdụngchúngđểtạorasựkhácbiệt.

Trải nghiệm phối hợp tiền bạc và linh hồn này đều có sẵn trongmỗichúngta,thậmchítrongnhữnggiaodịchnhỏnhặtvàbuồntẻnhấtliênquanđến tiền, hoặc trong các lựa chọnkhácmà chúng ta thực hiện hàngngày,điềugiúpchochúngtadầnthoátkhỏivòngkìmkẹpcủatiềnbạc.ChínhsứcmạnhvôsongcủacáchđươngđầuvớitiềnbạcvàcuộcđờiđóđãnổilênvàomộtngàyởBắcKinh,trongmộthộithảoquốctếcủanhữngngườinóichunglàcóíttiềnnhất,vàcóíthoặctuyệtđốikhôngcósựkiểmsoátđốivớitiền:nhữngngườiphụnữ.

HỘI THẢO PHỤ NỮ BẮC KINH: TIỀN BẠC, LINHHỒN VÀ LÒNG DŨNG CẢM

Vàonăm1995,tôiđãhòamìnhvàohơn50.000phụnữđếntừkhắpnơitrênthếgiớitềtựuvềBắcKinhđểthamdựHộithảolầnthứTưvềPhụnữcủaLiênhợpquốc.HộithảoPhụnữBắcKinh,saunàyđượcgọinhưvậy,làmột hoạt động có tầm ảnh hưởng lâu dài. Tôi đã rất kinh ngạc trước khảnăngcủanhữngngườiphụnữđếntừrấtnhiềunơitrênthếgiớivìhọđãcóthểthuthậpđủnguồnlựcđểcómặttạiđây,vàđãsửdụngnhữngnguồnlựcđótheonhữngcáchchophéphọcóthểnóilênýkiếncủamìnhchotoànthếgiớinghethấy.Bạncóthểcảmnhậnđượcsứcmạnhcủalòngquyếttâmcủahọ.

Tạisânbay,trongmộtbiểnphụnữđếnthamdựhộithảo,từnhữngkiểudáng,chấtliệuvàhọatiếttrangtríquầnáo,tôicóthểchỉrarằngcórấtnhiềungườikhôngthuộctầnglớpgiàucótạiđấtnướccủahọ.Từkinhnghiệmcủa

mìnhởnhữngđấtnướcđó,tôibiếtrằngnhữngngườiđólànhữngngườicórấtíttiền,vậymàhọđãtiếnhànhmộtchuyếnđitốnkémhàngnghìnđô-lađểcómặttạimộtcuộchọpmàắthẳnphảicórấtnhiềuýnghĩađốivớihọ.Tôibiếtnhữngngườinàykhôngthểtrangtrảinổichochuyếnđicủahọ.Nóchiếmđếnhainămtiềnlươngcủahọ.Vàhọđềuđếntừnhữngnơimàphụnữbịápbứcnặngnềvàtrảlươngrẻmạt,vậythì tạisaohọcóthểđếnđóđược?Họđãxoaysởtiềnbạcnhưthếnàođểcóthểđếnđượcnơiđây?

Câutrảlờinằmởtrongcâuchuyệncủamỗingườiphụnữvềlậptrườngmàhọđãchọnlựachocuộcsốngcủamình.MộttrongnhữngphiênhọpcảmđộngnhấtđượcgọilàTòaánNhânquyền.Đólàkhoảngthờigiandànhchonhữnglờilênáncáchànhđộngviphạmnhânquyềnđốichốnglạiphụnữ,vàphụnữđứnglênđểchứngkiến,vàchiasẻnhữngcâuchuyệncủamình.Cănphòngchứakhoảng500người,đãchậtkín.Tôiđãrấtmaymắnmớilọtđượcvàotrong.Đámđôngphụnữrấtrộnrã,náonhiệtnàycứlặngđisaumỗilầncómộtngườiphụnữđếnlượtmìnhtiếnvềphíabụcphátbiểu, trịnhtrọngtuyênthệvàkểlạinhữnggìmàcôấyđãphảitrảiqua.

NgườiphụnữđầutiênkểlạicâuchuyệncủamìnhlàmộtphụnữngườiMayalàmnôngđếntừGuatemala.Trôngcônhỏnhắn,nhưngkhônghềnhỏbé,trênngườimặcbộquầnáokiểuGuatemalađẹpđẽvàsặcsỡ.CănphònglặngđikhicôđượcnhữngngườichịemMayakhácđỡlênbụcphátbiểu.Côđãbịgâythươngtậtvàdườngnhưđangtrongcơnđauđớn.Đôimắttôinhòalệ trướccảkhicôbắtđầuphátbiểu.Rõrànglàmộtđiềugìđóquantrọngđangđến.

CôchiasẻlạicâuchuyệncủamìnhvớichấtgiọngnhẹnhàngbằngtiếngTâyBanNha,sauđóđượcdịchratiếngAnh,rằngcôvàchồngmìnhcóvớinhau11đứacon.Mộtngàynọ,quânđộiđếntrangtrạicủacôđểtìmchồngvàhaingườicontraicảcủacô,nhữngngườithamgiavàocuộcnổidậycủanhữngngườiAnhđiêng.Bangườiđóđangchạy trốn,nhưngcôkhôngbiếthọởđâu,vàcôđãnóivớinhữngtênlínhrằngcôkhôngbiếthiệnhọđangởđâu.Vì thếnhững tên línhbắtđầumộtmànhànhhạ thâmhiểm, trướchết

bằngcáchlầnlượtgiết từngconvật trongtrangtrạicủacô.Côđãnhắcđinhắc lại, khẩn thiết van nài họ rằng cô khôngbiết gì hết, cô khônghề cóthôngtinvềhọ.Nhữngtênlínhtừchốicâutrảlờicủacô.Chúnggiếtnhữngconlợn,rồinhữngconchó,vàrồiđếnnhữngconbòsữacủacô.

Saukhigiếthếtcácconvậtcủacô,chúngdọalàsẽgiếtnhữngđứaconcủa cô. Cô thét lên và khóc lóc, van nài rằng cô không biết gì về ngườichồngvàhaingườicontrailớn–họkhôngđểlạithôngtinvềvịtríẩnnáucủamìnhchínhvìhọbiếtrằngnếucôcốnóidốivềnó,cảgiađìnhsẽlâmvàohoàncảnhhiểmnghèohơn.Côvanxinnhững tên línhchấmdứtviệcgiếtchóc.Chúngđãkhôngdừng lại.Chúngđãgiết từngđứa trẻmộtngaytrướcmắtcô.Côđangchoconbú,vàchúngđãgiằngđứabérakhỏivòngtaycô,cắthaibênngựccôvàsauđógiếtcảđứabé.Chúnggiếtchócvàđốtphámọithứtrongtrangtrại,chỉđểlạicôcùngnhữngvếtthươngtrênmình.

Chúngtôilắngnghetrongyênlặngvàbànghoàng,khicôấyhồitưởnglạicuộctấncôngmanrợđó.Côkhôngbaogiờcònthấychồngvàhaicontraiquayvềnữa.Khủnghoảng,thươngtậtvàcôđơn,côbắtđầuquátrìnhtrịthươngchocơthể,nhưngcônhậnrarằngchữalànhtráitimvàtâmhồnthìcònkhókhănhơnthế.Từtrongsâuthẳmnỗibuồnđaucủamình,mộtýnghĩbắtđầuđịnhhìnhtrongđầucô,nómangmộthạtgiốngcủasựhyvọng.Ýnghĩđólànhữngngườiphụnữsẽlàchìakhóađểchấmdứtbạolực:nhữngngườiphụnữgiốngnhưcô, từngngườiphụnữmộtcũngnhư toàn thểnữgiới.Côtrởnênquyếttâmhơn,mongmuốnnhữngngườiphụnữkháclắngnghecâuchuyệncủamình,đưanóđếnvớinhữngnơimànócóýnghĩavàcósứcmạnh.

CôbiếtđếnHộithảoPhụnữBắcKinh,cuộcgặpgỡlớnnhấttronglịchsửcủanữgiới,vàcôbiếtrằngmìnhphảicómặtởđó.Côvẫncòntrangtrạicủamình,vìvậycôđãbánnó,bántấtcảtàisảncủamình,tấtcảmọithứ.Sauđócôấyđãthugomtấtcảmọithứcònlạivàvaytiềnnhữngngườihọhàngcònlạitrongđạigiađìnhcủamình.

CôgomlạichỉvừađủsốtiềnđểmuavémáybaytớiBắcKinh.Không

đủtiềnđểởlạikháchsạnhayănuống,hoặcthậmchílàbaytrởvềnước;chỉđủchocôđếnđóvàđứngralàmchứng.Côđãkểchochúngtôitoànbộcâuchuyện,từngsựthậtmột,côđãbiếncâuchuyệnkhủngkhiếpnàythànhmộtsựđónggóp.Côcũngchobiếtrằngmìnhđãbánmọithứvàkhôngcònchúttiềnnàonữa,nhưngcôbiếtrằngnếucóchếtngaylúcđó,thìcuộcđờicủacôcũngvẫncóýnghĩabởinhữngngườiphụnữcóquyếttâmvàlòngnhiệttìnhsẽlắngnghecâuchuyệncủacôấyvàsửdụngnóvàotrongcôngcuộcxâydựnghòabìnhcủahọ,sửdụngnónhưmộtcôngcụdẹptancácthếlựcbạotànvàápbứctrênkhắpthếgiới.Cănphòngchậtkín500ngườiphụnữlắngnghevàkhẽgạtnướcmắt.

NgườiphụnữtiếptheođếntừBosnia.Năm1995đấtnướcnàyđangnằmtrong giai đoạn cao trào của cuộc nội chiến, vàmột trong những công cụđượcsửdụngcóhệthốngchomụcđíchchiếntranhlàđànôngtrongquânđội của cả hai phía đi cưỡng hiếp những người phụ nữ của phe đối địch,nhằm"gieomầmmốngcủakẻđịchvàotronghọ."Chỉvài thángtrướcđó,ngườiphụnữnàyđãbịcưỡngbức.Nhữngngườilínhđốiphươngđãtróicôvàomộtcâycọcchôngiữasân,giếtchếtchồngvàcontraicô,sauđóbắtđầulàmnhụccô.Chỉtrongkhoảngthờigian10ngàysauđó,côđãbịcưỡngbứckhoảng15lần.Cômiêutảlạikỹcàngtừngchitiếtghêrợnđếnrùngmình.Côđãtảlạitừngngườiđànôngmột,nhữngngườitrànđầycămghétvàthùhận,đãlầnlượtcưỡngbứccônhưthếnào.

Sau khi mang thai, cô đã rút hết tiền để đến với hội thảo và kể câuchuyệncủamình.Cômuốnđượcnghe,muốnđượctốcáotìnhtrạngbạolựcvàcômuốnsửdụngchínhdiễnđànnàyđểkhơidậymộttuyêncáochung.Côđãhứavớinhữngngườiphụnữởđólàsẽnuôinấngđứaconcủakẻthùtànbạonày,vớimộttìnhyêuvôđiềukiện.Côhứasẽyêuthươngđứatrẻđãđếnvớicôtrongtìnhhuốngvôcùnghãihùngđó,vàtìmcáchđểnócóthểlớnlênmàkhôngphảichịucảnhchiếntranh,khiđóhaimẹconcôsẽhiếndângcuộcđờimìnhđấutranhvìhòabìnhvàchấmdứtcáccuộcchiếntranhbiệnminhchosựbạotànnhưvậy.Ởđoạncuốilờilàmchứngcủacô,cảhội

trườngđã rấtxúcđộng.Rấtnhiềungười chúng tôiđãkhóc,một sốngườitưởngnhưkhôngcòncó thểnghe thêmcâuchuyệnnàođượcnữa.Nhưngvẫncònnữa.

NgườiphụnữthứbalàmộtnạnnhâncủatụcthiêucôdâuđếntừẤnĐộ.Côcũnggiốngnhưngườiphụnữtrướcđó,cầnphảiđượcđỡlênbụcphátbiểu.Mặtcôbịbiếndạngđếnnỗikhôngthểnhậnrađâulàmiệngcủacôchođếntậnkhicôbắtđầukểtruyện.Vàituầntrướcđó,côđãbịhỏathiêuởNewDelhi.Chồngvàmẹchồngcủacôđãđổdầuhỏalênngườicôvàtróicôvàomộtcâycọc,tấtcảchỉvìtranhchấpvềkhoảntiềnhồimôn.Côđãtrốnthoátvềvớigiađình.Họđãchămsócchocô,nhưngdobịbỏngquánặng,nênaicũngbiếtrằngcôsẽchẳngcònsốngđượcbaolâunữa.Côbắtđầumộtcuộcđấutranhpháplýchốnglạinhữngngườiđãngượcđãicô,vàsauđócôđãbiết được về hội thảo sắp được tổ chức ởTrungQuốc này.Cô biếtmìnhthuộcvềnơinày,vàđãbắtđầumộthànhtrìnhdàiđểđếnđượcnơiđây,vàđểchết tạihội thảonày.CôkểvớichúngtôirằngcôđãmangtấmthândịdạngvàđầynhữngvếtbỏngcủamìnhđếnBắcKinh"bởitôibiếtrằngnếutôichếtởđây,cáichếtcủatôisẽtrởnênýnghĩa."Vàthựctếcôđãquađờiởđó.

Nhữngngườiphụnữvớirấtnhiềunỗiđau,rấtnhiềuràocản,vàvôcùngíttiềnnàyđãsửdụngmọithứhọcó.Sựcanđảmvàsứcmạnhcủamình,vàgomgópmọiđồngbạccuốicùngcủamìnhđểcốgắngtheođuổiquyếttâmđấutranhvìhòabình,chấmdứtchiếntranhvàbạolực.Saubacâuchuyệnnày,nhữngngườingồidướiđãquyêngópxâydựngmộtnguồnquỹnhằmhỗtrợchobangườiphụnữkia.VớingườiphụnữGuatemala,chúngtôiđãtìmchocômộtchỗđểở,dịchvụytếđểchămsócchocô,vàmộtkhoảntiềnđểcóthểquaytrởvềnhà.ĐốivớingườiphụnữđếntừBosnia,chúngtôiđãlậpramộtquỹgiáodụcchođứaconcủachị,vàmộtnguồnquỹdàihạnđểhỗtrợchocảhaingười.NgườiphụnữẤnĐộbỏngquánặngnênkhông thểchữachạykhỏi,nênchúngtôiđãcốgắngchămsócchocôấytậntìnhnhấtcóthểchođếnkhicôấyquađờihaituầnsauđóởBắcKinh.

Nhữngngườiphụnữnàyđãcốnghiếnhếtmình,cảtiềnbạcvàlinhhồn,khôngmảymaytoantínhvụlợi,đểkiênđịnhvớiquyếttâmcủamình,đểđổilại thì nguyệnvọng củahọđãđượcđềnđáp, vànhiệmvụđãhoàn thành.Tiếngnóicủahọđãđượcnghethấy.Câuchuyệncủahọđãđượckể.Nhữngđónggópcủahọđãcó tácđộng lênhàngnghìnngườicómặt tạicuộchộithảoởBắcKinhđó,vàhàngnghìnnhữngngườikhácnữatrêntoànthếgiới,bởichúngtôiđãchiasẻnhữnggìmắtthấytainghevàongàyhômđó.Bênngoàisứcmạnhcủachínhnhữngcâuchuyện, lòngcanđảmvàtàixoaysởcủanhữngngườiphụnữnàytrongviệcthuvénnguồnlựcđểnóilênýkiếnbản thân làmộtminhchứngchosứcmạnh tiềmẩn trongmỗichúng ta, làcôngcụđể chúng ta theođuổinhững lý tưởng tối cao củamìnhvà tạo ranhững cơ hội để thu hút tiền bạc nhằm hỗ trợ cho những sự nghiệp ấy.Nhữngcốnghiếnvềmặttiềnbạccủahọ,vàcủachúngtôicũngkhôngnhiều,nhưngchúngđãrấtcóíchtrongviệchỗtrợchonhữngquyếttâmcủachúngtôi.

TạiBắcKinh,tôiđãthấysứcmạnhtàichínhcóthểđếnvớibạnkhibạnđứnglênvớimộtquyếttâm.Quyếttâmnàythuhútcácnguồnlựcđểtựhỗtrợchonó,vàbạntrởthànhcôngcụcủasựquyếttâmđó.TrướcsựcómặtcủanhữngngườiphụnữphithườngnàytạiBắcKinh,nhữngngườiđếntừnhữngnơivànhữnghoàncảnhbịápbứcthườngxuyênvàkhắcnghiệtnhất,tôiđã thấynhữngngườinhư tôivànhữngngườiởmọinơikhác,vàomọithời đại đều cómột sứcmạnh giống nhau để hành động theo những cáchnhằmtheođuổinhữnglýtưởngtốicaocủamình,vànhờđó,chúngtatạoranhữngcơhộiđểthuhúttiềnbạcnhằmhỗtrợchonhữngsựnghiệpấy.

THAY ĐỔI GIẤC MƠ BẰNG CÁCH NÂNG CAOTẦM NHÌN, TIỀN BẠC, CUỘC SỐNG

Dùbạncóđểýhaykhông,mỗingàybạnthậtsựđềutạoramộttácđộngvớinhữnglựachọncủamìnhvềviệcmìnhsẽsốngvàphânbổcácnguồnlực

rasao.Nếu"tiềnnóilêntấtcả"thìnóphảiđượcnóilênbằngtiếngnóicủachúngta.Mỗiquyếtđịnhvềtàichínhmàbạnđưaralàmộttuyênbốhùnghồn rằng thật sựbạn là aivàbạnquan tâmđếnđiềugì.Khibạnxácđịnhđượclậptrườngcủamìnhvàđểđồngtiềnphảnánhnó,nósẽgiúpbạncủngcốthêmcảmnhậnvềgiátrịbảnthân.

Bạnkhôngcầnphải thayđổisựnghiệp,phảicáchmạnghóacôngviệccủamình,haymangtheocảgiađìnhđếnmộtnơinàođókhácđểcóthểtỏrõlậptrườngcủamình.Bạnthểhiệnquanđiểmcủamìnhthôngquacáchbạnkiếmtiền,lựachọncôngviệcphùhợpvớicácgiátrịcủamình.Bạnthểhiệnquanđiểmcủamìnhthôngquacáchsửdụngtiềnbạcđểchucấplươngthực,quầnáo,nhàởhaygiáodụcchogiađìnhmình.Nócũngcóthểđượcbộclộthôngquasốtiềnbạndùngđểgiúpđỡnhữngngườikháctrongcộngđồngcủamìnhhoặc rộnghơnnữa, thôngqua cáckho cứuđói, hoặcnhàở chonhữngngườiphụnữbịđánhđập,trẻemcóhoàncảnhkhókhăn,hoặcnhữngngườivôgiacư.Nócũngcóthểđượcbộclộthôngquasốtiềnbạndùngđểnângcaosứcsángtạovàtựthểhiệnmìnhcủabạn,hoặctựbồidưỡngmìnhbằngnhữngcáchkhácthôngquacáclớphọc,sáchvở,âmnhạc.Nócũngcóthểlàthôngquasốtiềnbạndùngđểmuasắm,hỗtrợcáccôngtyđãsảnxuấtra chúng. Nó cũng có thể là thông qua số tiền bạn đóng góp cho các sựnghiệpđấutranhtạiđịaphương,trêncảnướchaytrêntoànthếgiớimàđãtruyềncảmhứngchobạn,vàcũngcóthểlànhữngcơhộimàbạnmanglạichonhữngngườikhácđểcũnglàmnhưvậy.Nếunhưbạnlàmộtngườichủlaođộng,đócóthểlàsốtiềnbạnđầutưvàocácnguồnlựcđểbiếnnơilàmviệccủabạnthànhmộtnơimànhữngngườilaođộngvàquảnlýcómọithứhọcầnđểthểhiệnhếttàinăngcủamình.

Mỗichúngtađềucósứcmạnhđểtổchứccuộcsốngsaocholậptrườngvềtiềnbạc,vàmọiviệctrongcuộcsốngdínhdángtớitiềnbạccủachúngtalàmộtsự thểhiệnngaybâygiờ,mỗingày,mỗituầnnhữnggiá trịcốt lõicủachúng ta, chứ không phải làmột sự thể hiện vàomộtngàynàođó, nămtới,hoặc khitôinghỉhưu hay khitôicóđầyđủ. Trong từng khoảnh khắc của mỗi

ngày,córấtnhiềucơhộiđểtacóthểthểhiệndấuấncánhânvàsựsángtạocủamình,trongviệcđónggópchotầmnhìncủachúngtachochínhchúngta,chogiađình,cộngđồng,thànhphốhaythếgiớicủachúngta.Khichúngtanhậnthứcrõđượcđiềunàyvàápdụngvàoviệc lựachọncáchsửdụngtiềnbạcvànguồnlực–tiềnbạc,thờigianhaytàinăng–đểđứnglênvìmộtđiềugìđóchúngtatintưởng,chúngtasẽsốngsót.Chúngtabịchoángngợpbởitínhmụcđíchtrongmọihànhđộngnhỏnhặtnhất,vàmộtcảmgiácvềsứcmạnhvànănglượngsẽmởratrongcuộcđờicủachúngta.

Chodùbảnnăngnàokêugọibạnhànhđộng, tôicũngkhuyênbạnnênđứng lênvớimột lập trườngkiênquyết.Hãy táchmình rakhỏixuhướngđangthắngthế,vàsửdụngcơhộimàmỗichúngtađềucóđểđàosâuhơncácgiátrịcủamìnhvàtrởnênquyếttâmhơntrongviệcsốngdựatrêncácgiátrịđóvàthểhiệnchúngkỹcàng.Mỗingườichúngtađềucóthểlêntiếngvìsựđầyđủnhưlàmộtcáchsốngvàcáchquanhệvớitiềnbạc–cũngnhưquanhệvớinhau.Dùbạncólàmđiềuđóvớimộtđô-lahaylàmộttriệuđô-la,dùbạnlàmộtngườinôngdânGuatemalahaymộtngườinôngdânchâuPhi,mộtngườiđượcthừahưởngcảgiatàihaymộtngườithợgiặt,mộtluậtsư,mộtcôngnhânnhàmáy,mộtbácsĩ,mộtnghệsĩ,mộtthưký,mộtngườilàmbánhhaymộtchủngânhàng,bạnđềucókhảnăngsửdụngtiềnbạccủamìnhđểphávỡsự imlặngđã luônbảovệchonềnvănhóa trọngtiềnbạcđầytínhhủydiệt,thúcđẩybởisựthiếuthốn,vàđứnglênvìcácgiátrịnhânđạocaocảhơn.Tiềnbạcchuyênchởsứcmạnhvàýđịnhmàchúngtagửigắmchonó.Hãybanchonóđiểmtựacủabạn.Hãygiúpsứcnóđểthayđổigiấcmơ.

Chương 10:

SỨC MẠNH CỦA GIAO TIẾP

Từngữkhônggắnmáclênnhữngthứvốnđãtồntạitừtrước.Từngữgiốngnhưcondaocủanhữngngườithợđiêukhắc:Chúnggiảiphóngý

tưởng,vậtthểrakhỏicáivôhìnhbênngoài.Khimộtngườicấtlêntiếngnói,khôngphảichỉcótiếngnóicủangườiđóbắtđầuhìnhthành,màngaycả

điềumàanhtanóiđếncũngvậy.

—ChâmngôncủangườiInuit

Mộtngàyvàonăm1987,thịtrườngchứngkhoángặpphảimộtcúsốcmàsau này được gọi là "Ngày thứHaiĐen tối". Giống như rất nhiều ngườikhác,tôivàanhBillđãđầutưrấtnhiềuvàothịtrườngchứngkhoán,vàchỉtrongvòngvàigiờ,trongđúngmộtngàyđó,chúngtôiđãmấtđimộtsốtiềnvôcùnglớn.Khicáckênhtintrêntiviđềuồạtchuyểnsangdồndậpđưatinvềcuộckhủnghoảngtàichínhnày,mộtbầukhôngkhísợhãitrànngậpkhắpnơi.NgườitalosợmộtcuộcĐạiKhủnghoảnggiốngnhưnhữngnăm1930sẽquaytrởlại.Giờđâylàlúcchúngtaphảichứngkiếnsựbấtanvềtàichínhcủamình.Thực sự là khủngkhiếp đối với nhữngngười đã thua lỗ nhữngmóntiềnkhổnglồđánggiácảmộtgiatài,vànhữngngườicónguycơmấtviệclàmnếunhưcôngtycủahọbịphásảnhoặcbuộcphảisathảihànghoạtcôngnhânđểcóthểtrụđượcquacơnkhủnghoảngkinhtếnày.Giốngnhiềungườikhác,tôivàanhBillđãngồidánvàotrướcmànhìnhtiviđểtheodõibảntintrênmọikênhthờisựsuốtcảbuổichiềuvàbuổitối,xemcácđoạnphỏngvấnnhữngngườicócôngtybịphásản,nhữngngườiđãbịthiệthạihàngtriệuđô-la,nhữngnhàlãnhđạotrêncáclĩnhvựcthươngmại,kinhtếvàchínhtrịnóilênnhữngmốilongạilớnnhấtcủahọ.

Khichúngtôicònđangchìmđắmtrongsợhãi,mộtđiềukhácthườngđã

xảyra.Chúngtôirờimắtkhỏimànhìnhtivivàbắtđầutròchuyệnvớinhauliệurằngsựkiệnnàycóthểtácđộngnhưthếnàođếngiađìnhcủachúngtôi.Tronglúcnóichuyện,chúngtôiđãnhậnrarằng"câuchuyệnvềtiềnbạc"đóchỉlàmộtphầncủacâuchuyệnlớnhơnđượcgọilàthịtrườngchứngkhoán,và nó thật sự có ảnh hưởng đến số tiềnmà chúng tôi sở hữu.Nhưng câuchuyệnđókhôngcótácđộnggìtớinhữngsuynghĩ,tìnhcảmchúngtôidànhchonhau.Chúngtôivẫnyêuthươnglẫnnhau.Cuộcsốngcủachúngtôivẫnyênổn.Concáichúngtôicũngkhôngcógìthayđổi,vẫnlàbathanhniêntrẻtrung,đẹpđẽđangdầntrởthànhnhữngconngườichuẩnmực.Sứckhoẻcủachúng tôi vẫn sungmãn, và chúng tôi cảm thấy cuộc sống củamình thậttuyệtvời.

Chúngtôithấyrằngcáccâuchuyệnđangđượcbàntánrộngrãitrongxãhộichỉquanhquẩnvềviệcnhữngconsốđangsụtgiảmgiátrị,vànhữngcâuchuyệnkiểunàycóthểhủyhoạicuộcsốngcủachúngtôinếucứđểmặcnhưvậy;chúngtôicóthểsalầyvàocâuchuyện,bịnólàmchobựcbội,lolắnghaysợhãi.Chúngtôicóthểsẽbịrơivàovòngxoáyđó,vòngxoáyxuấthiệnởmọinơiquanhchúngtôivàothờikhắcngàyhômđó,nhưngchúngtôiđãnhìnvàomắtnhauvàthềquyếtkhôngđểđiềuđóxảyra.Chúngtôisẽtranhthủ tình hình thị trường chứng khoán lúc đó để biến nó thànhmột cơ hộikiểmkêlạinhữngtàisảntinhthầnquýgiámàchúngtôicoilàcốtlõithựcthụcủasựgiàucó,củacuộcsốngvàcủahạnhphúc.

Không phải chúng tôi không lo ngại về tương lai tài chính củamình.Nhưngnhữngsựkiệndiễnratrênthịtrườngchứngkhoánngàyhômđóđãchochúngtôicơhộithuậnlợiđượctrảinghiệmkhoảnhkhắctrongđóchúngtôi có thể chiêm nghiệm vẻ đẹp cuộc sống củamình theo cách chúng tôichưatừnglàmtrongmộtthờigiankhálâu.Tôivẫncònnhớchúngtôiđãxúcđộngnhưthếnàokhinhậnrasựthịnhvượngthựcthụcủamìnhchínhlàtìnhcảm,sựsungtúcvàviênmãncủacảgiađình.Chúngtôisaysưatrongtìnhcảmấy.

Tuynhiên,cuộckhủnghoảngvẫntiếpdiễn,vàxungquanhchúngtôi,bất

kểlàbạnđangnóichuyệnvớiaihayvàothờiđiểmnàotrongngàyđinữa,câuchuyệnvẫnchỉxoayquanhnỗisợhãi,tứcgiận,vềnhữngkhoảntiềnđãmất,vànhữnggiấcmơbịtanvỡ.Chúngtôiđãquyếtđịnhchuyểnđềtàinóichuyện và nhữngmối quan tâm của chúng tôi sang hướng khác để tạo ranhữngkhoảnhkhắcrấtyênbìnhchochínhmình.Chúngtôisẽchiasẻnóvớinhữngngườixungquanhvàcốgắnggợiranhữngcâuchuyệntươngtựcóthểchophéphọ trởnên thanh thảnnhưchúng tôi.Vớimỗingườibạngọiđiệnđến,chúngtôiđềucốgắngnóichuyệnđểdẹptannỗisợhãivàgiậndữcủahọ,rồisauđóláisangcác"câuchuyệnkhác"–vềgiátrịcủatìnhyêuvànhữngmốiquanhệvẫntồntạiởđóvớichúngtagiữavòngtaygiađìnhvàbèbạn,vềnhữngnguồnnộilựcchưahề–vàkhôngthểbịthuyêngiảmbởisựtrồisụtcủathịtrườngchứngkhoán.Tấtnhiên,chúngtôivẫncònthấybấtantrướcnhữnghậuquảvềtàichínhcònngổnngangởđó,nhưngchúngtôiđãquyếttâmlàsẽkhônghoảngsợhaybịámảnhbởiđiềuđó.

TôilạinhớđếnmộttừtiếngHán,màtùythuộcvàongữcảnh,cóthểđịnhnghĩa"rủiro"là"mốinguyhiểm"hoặc"cơhội"[NguyCơ–危機].Chúngtôinhậnrarằng,mặcdùthịtrườngchứngkhoánsẽtiếptụcchukỳhoạtđộngvốncócủanó,khi chúng ta loạibỏnhữngcâuchuyệnvềnỗi sợhãihoặcgiậndữ,và tạo ramột câuchuyệnkhác tập trungvàonhững tài sản trongcuộcsốngcủachúngta–thìkhiđónỗisợhãicủachúngtasẽlắngxuống.Khichúngtatiếpcậncácvấnđềmàkhôngvươngvấngìvềsựsợhãihayhồihộp loâu, ta sẽ thoátkhỏi sựkìmkẹpcủa"sự rủi ro";còn"mốinguyhiểm"thậtsựsẽchuyểnhóathànhcơhội.

Trongnhữngngàyvànhữngtuầntiếptheođó,chúngtôivàmộtsốbạnbèvẫncốgắngtiếptụcduytrìnhữngcâuchuyệnvềsựtrântrọngnày,vẫnchútrọngnângniunhữngtàisảnvôgiácủamình–giađình,bạnbèvàcôngviệc, đồng thời chuyên tâm làmviệcđể tạo ramột sựkhácbiệtmỗingàytrongcuộcsốngcủachúngtôi.Chúngtôikhôngbaogiờcóthểthuhồilạisốtiềnđãmấtvàongàyhômđónữa,nhưngchúngtôinhanhchónglấylạiđượcsự tự tin và lạc quanvào tương lai.Chúng tôi đã có thể suy nghĩ rõ ràng

mạchlạc,trongkhilèoláiquanhữngtrởngạitàichínhđầythửthách.Saunày,khinhìnlại,chúngtôinhậnrarằngsựhồiphụccủamìnhbắtđầungaykhichúngtôichuyểnhướngcâuchuyệnvàsauđólàsựchúýcủamìnhtừnhữngthiệthạisangnhữngtàisảncònlạicủachúngtôi,cảvềtàichínhlẫncácphươngdiệnkhác.Đốivớichúngtôi,trảinghiệmkhủnghoảnggắnliềnvới"NgàythứHaiĐentối"chỉkéodàitrongvàigiờđồnghồcủamộtngày.Đốivớinhữngngườivẫncònkẹtlạitrongcâuchuyệnvềcuộckhủnghoảng–vàmộtsốthìđãkhôngbaogiờcóthểthoátrakhỏinó–thìtrảinghiệmvềsựmấtmátvàsợhãivẫncòntiếptụcdaidẳng,vàquathờigianlàmkiệtquệkhôngchỉsốtiềndựtrữcònlạicủahọ,màcòncảtìnhcảm,vàthậmchílàcảýchícủahọ.

TRÒ CHUYỆN TẠO NÊN BỐI CẢNH CỦA CUỘCSỐNG

Chúngtanghĩrằngchúngtasốngtrênthếgiớinày.Chúngtanghĩrằngchúng ta sống trongmột tập hợp các hoàn cảnh, nhưng thực ra là không.Chúngtasốngtrongcâuchuyệncủachúngtavềthếgiớivàcâuchuyệncủachúngtavềcáchoàncảnhđó.Khichúngtađangtrongmộtcâuchuyệnvềsựsợhãivàkhủnghoảng,vềsựgiậndữvàbáothù,vềsựghenghét,kèncựa,đốkỵ, thìđóchính là thếgiớimà tađangsống.Nếunhưchúng tađangởtrongmộtcâuchuyệnvềcáckhảnăng,mộtcâuchuyệnvềlòngbiếtơnvàtrântrọngnhữnggìđangxuấthiệnngaytrướcmắtta,thìđóchínhlàthếgiớimàtađangsống.Trướcđâytôithườngnghĩrằngnhữngtừngữchúngtanóirađơngiảnlàsựthểhiệnrabênngoàicủanhữngsuynghĩ.Kinhnghiệmđãchỉ cho tôi thấy rằngbên cạnhđó, những từ chúng tanói ra cũng tạonênnhữngsuynghĩvàkinhnghiệmcủachúngta,vàthậmchílàcảthếgiớicủachúng ta.Câuchuyệnmàchúng tađối thoạivớichínhmìnhvàvớinhữngngườikhác–nhữngsuynghĩthuhútđượcsựchúýcủachúngta–cómộtsứcmạnhto lớnđốivớinhữngcảmnhậncủachúngta,nhữngtrảinghiệmcủachúngtavàthếgiớiquancủachúngtavàokhoảnhkhắcấy.

Sựthiếuthốnlộdiệnthôngquanhữngtừnhưkhôngbaogiờđủ, trốngvắng,sợhãi,hoàinghi,ghentỵ, thamlam,cạnhtranh,chiarẽ,cụcbộ,xétnét,ganhđua,quyềnbính,kiểmsoát,bậnrộn,sinhtồn,nhữngsựgiàucóbềngoài.Trongcâuchuyệnvềsựthiếuthốn,chúngtađánhgiá,sosánhvàchỉtrích;chúngtagắnmácchongườithắngvàkẻthua.Chúngtakhuyếnkhíchsựpháttriểnvềsốlượngvàsựdưthừa.Chúngtachỉtậptrungxoayquanhnhữngnỗikhaokhát,trôngđợivàthấtvọng.Chúngtađánhgiábảnthânlàgiỏihơnhaykémhơnngườikhác.Chúng tađể tiềnbạcđịnhnghĩamình,hơnlàtựmìnhđịnhnghĩabảnthânthôngquanhữngcáchthứcsâusắchơnvàthểhiệnnhữngphẩmchấtđóquatiềnbạccủachúngta.

Sựđầyđủtựkhẳngđịnhthôngquanhữngtừnhưbiếtơn,thỏamãn,yêuthương,tintưởng,tôntrọng,đónggóp,lòngtin,lòngtrắcẩn,hòađồng,trọnvẹn,quyếttâm,chấpnhận,hợptác,tráchnhiệm,bềnbỉ,vànhữngsựgiàucóbêntrong.Trongcâuchuyệnđitìmsựđầyđủchúngtathừanhậnnhữnggìđanghiệndiện,trântrọnggiátrịcủanó,vàvạchramộttầmnhìnđểcóthểsửdụngnónhằmtạorasựkhácbiệt.Chúngtaghinhận,khẳngđịnhvàấpủ.Chúngtacangợiphẩmchấthơnlàsốlượng.Chúngtacoitrọngtínhchínhtrực,khảnăngvàtàixoaysở.Chúngtađịnhnghĩatiềnbạccủamìnhbằngsứclựcvàmụcđíchcủamình.

Sựkhácbiệt giữahai nhóm từvựngnàyvà sức ảnhhưởngcủa chúnggiốngnhưhaikhíacạnhvừađầycảmhứngvừarấtkhóchịu,thểhiệntrongphản ứng của cả nướcMỹ trước sự kiện tấn công khủng bố vào ngày 11tháng9năm2001.NgaysaucuộctấncôngvàoTrungtâmThươngmạithếgiới,Lầunămgóc,vàmộtchiếcmáybaythứtưđâmxuốngPennsylvania,trongkhôngkhíhoảngloạnvàđaubuồnđó,nhữngphảnứngcaocả,rộnglượngvàđồngcảmcủatấtcảmọingườixuấthiệntrànngậptrêncácphươngtiệnthôngtinđạichúngvàcáccâuchuyệnxungquanhchúngta.

Ngàynối tiếpngày,chúng tôiđượcnghekểnhữngcâuchuyện,khôngchỉlàvềnhữngngườiđãthiệtmạngtrongcuộctấncônghayhysinhtrongcácnỗlựcgiảicứungàyhômđó,màcònlàvềhàngtrămvàsauđólàhàng

nghìnngườitiếptụcđứngrathểhiệnsựquantâmcủamìnhbằngmọicáchcóthểnhưviếtthư,cầunguyện,quyêngóplươngthực,quầnáo,vàtiềnbạcchogiađìnhcácnạnnhânvàchocácnhânviêncứuhộ.TôicònnhớđãđiđếnngânhàngmáugầnnhàởSanFrancisco,vàthấyhàngloạtnhữngngườitìnhnguyệnhiếnmáuđangxếphàngởđó.Khi chúng tôi đứng chờ tronghàng,mọingườitròchuyệnvớinhau,chiasẻcúsốcvàkhátkhaođượcđónggópbằngmộtcáchcóýnghĩa.Tấtcảmọingườivàtấtcảmọicâuchuyệnđềuxoayquanhviệcliệutấtcảchúngtôicóthểgiúpđỡnhưthếnào.

Trongnhữngtuầnđầutiênđó,chúngtôiđềunhưthểđãrơixuốngvựcthẳm,vựcthẳmcủatráitimvàtâmhồn.Trongxãhội,câuchuyệncủamọingười thể hiện những giá trị và hành vi đẹp đẽ nhất qua những ví dụ vềnhữngnhânviêncứuhộ,sựủnghộvàtìnhthươngyêumànhândânthếgiớidànhchonhândânMỹ,vànguyệnvọngcủatấtcảcôngdânMỹmuốnđượcgiúpsức,hiếnmáu,hoặcquyêngóptiền.Mọingườiđãmởtấmlòngmìnhbằngrấtnhiềucách.Họbàytỏsựtrântrọngđốivớigiađìnhvẫnđượcbìnhyêncủamình, trongkhikhócthươngchonhữngaiđãmấtđinhữngngườithân yêu. Họ gác bỏ những khác biệt về tôn giáo của mình và cùng cầunguyệnchungtrongcáccuộctậphợpđatôngiáo.Sựcảmthôngvàlongạicho những người dân Afghanistan đang phải chịu sự cai trị hà khắc củanhữngkẻhồigiáocựcđoanđộtnhiêntrỗidậy–đặcbiệtlàvớinhữngngườiphụnữvàtrẻem,nhữngngườibịkiểmsoátđặcbiệtgắtgao.Ngườitađãtổchứcnhữngbuổithắpnếncầunguyện,cầunguyệnbanđêm,vàtấtcảchúngtôiđềucảmthấyđượckếtnốivớinhaubởilòngkhoandungvàđồngcảm.

Chỉvàituầnsauđó,khitâmlýkhủnghoảngcủangườidânlanrộngvàbắtđầudẫnđếnsuythoáikinhtế,đặcbiệtlàtrongngànhbánlẻ,TổngthốngGeorgeW.Bushđãxuấthiện trên truyềnhìnhkêugọinhândânMỹgiúpvựclạinềnkinhtếbằngcáchquaylạivớicôngviệc–côngviệctiêutiền.Đimuasắmđượctunghônhưlàbiểuhiệncủalòngyêunước,làcáchđểchonhữngkẻkhủngbố thấy rằngchúngkhông thểpháhoạiđượcnềnkinh tếMỹ,chủnghĩatiêuthụcủangườiMỹ,tinhthầnMỹ,haylốisốngMỹ.

Tôinhớnhữngngàysaubàiphátbiểucủangàitổngthống,banđầuthìmọingườicònedè,lúngtúngkhitạmgáclạicáccâuchuyệnvềnhữngnỗiđau,lòngkhoandungvàđồngcảm.Sauđó,câuchuyệnđãbắtđầuchuyểnhướng,vớichỉmộtchútlưỡnglự,sangmộtchủđềmới.Chỉtrongvòngvàingày,cácnhómphóngviênbáochívàtiviđãcómặtởkhắpcáctrungtâmmuasắmđểphỏngvấnnhữngngườibánhàng−nhưnhữngngườichiếnsĩtrênmặttrậnthươngmại–mớimẻvàthểhiệnlòngyêunước.Doanhsốbánlẻđượcđưa tinđềuđặnhơn,vớicácdòng títchạyđăng tảicácconsốđótheocáicáchnhưthểnóilênrằngmuasắmcácmặthàngbánlẻlàmộtbiệnpháp cứu cánh cho nền kinh tế quốc gia sau cuộc tấn công của những kẻkhủngbố.Nhữngcâuchuyệnvềnhữngconngườivànhữnghoạtđộngcộngđồngliênquanđếncácphảnứngcótínhchấtsuyngẫmhoặctâmlinhđềubịthaythếbằngcáccâuchuyệnvềnềnkinhtếvàcácbộphimănkháchnhấttrongtuần.Lặpđilặplại,nhữngngườiđượcphỏngvấnởcáctrungtâmmuasắmtrởthànhnhữngphátngônviêndocácphươngtiệntruyềnthôngdựnglênchotấtcảchúngta,họchobiếtquyếttâmđimuasắmvàchitiêuđểthểhiệnlàhọ"khôngsốngtrongsợhãi."

NhữngngườitrăntrởvớinhữngcâuhỏisâuxahơnvềlốihànhxửcủanướcMỹtrênchiếntrườngquốctếthìkhôngđượcchúýnhiều,vàngaycảvấnđềlàmthếnàođểsửdụngtiềnbạcvàsứcmạnhcủachúngtatrongviệcđẩymạnhhợptácvàhòabìnhhữunghịvớicácquốcgiakháccũngvậy.Câuchuyệnkia,câuchuyệnmàchỉvừamớibắtđầuđượcnóiđếntrướcbàiphátbiểucủatổngthống,đãđộtnhiênbịgạtsangmộtbên.Nhưcósựdànxếpsẵn,sựchúýcủacôngchúngđượcchuyểntừbuồnđau,chiasẻvàtựsoixétsangvấnđề tiêu thụvà tích luỹ.Mộtcâuchuyệncó tínhphòngbịvà lảngtránhđãđượcbắtđầu.Trọngtâmcủanókhônggìkhácngoàitiền.

LácờMỹgiờđâyđượcxuấthiệndướimọihìnhthứccóthểdùngđểtiếpthị,từđiệnthoạidiđộng,chođếnđồlót,chođếncácnhãnmácdánởđuôixevàbaobìthựcphẩm.LúcđótôiđangcómộtbàithuyếttrìnhởCanada,rồiquay trởvềMỹ.Khibăngquađườngbiêngiới, tôinhớ làđã thấymột

biểnquảngcáokhổnglồtrênđótrưnghìnhlácờ,lácờmàthườnglàmchotôicảmthấytựhào,nhưngtrongbứctranhnày,lácờcómộtsốchiếcquainhonhỏgắnvàođónhưmộtchiếcgiỏhàngkhổnglồ,vàkèmvớinólàdòngchữ:"NướcMỹmởcửachàođónkinhdoanh."

Nóđã trở thànhcâuchuyệncủangàymới,mà trongđócácgiá trịMỹchuyểnđổitừcácphẩmchấtcôngdânvàphẩmchấtcánhânsangdòngxoáytiêuthụvàkinhtế; từcácgiá trịnhânbảnsanggiá trị tiêuthụ.Sựchuyểnhướngđánhđồnglòngyêunướcvớichủnghĩatiêuthụnàyquảlàđãdiễnrađặcbiệtkhôngđúnglúcbởinóđãlàmgiánđoạnđộtngộtkhôngkhíusầucủacảmộtđấtnước.Hiệntrườngcủacácvụtấncôngcònđangngổnngang,gần4.000 người thiệtmạng, không tìm thấy thi thể.VậymànướcMỹđãchuyểnsangtiêu tiềnnhưlàmộtcáchđểgiữthểdiện,cứunềnkinhtế,vàcứucảquốcgia.Trênthựctếđiềunàyđãkhẳngđịnhnhữnghìnhảnhkhuônmẫuvềnhững"ngườiMỹxấuxí"nhưlànhữngkẻnôngcạn,nhữngkẻsùngbáitiêuthụvậtchấtmànhữngkẻkhủngbốđãdùngđểlýgiảichosựthùhậncủachúng.

Tôikhôngphảnđốiviệcmuasắm.Tôikhôngphảnđốinhữngngườikinhdoanhhaybánlẻ.Đólàmộtphầnrấtsốngđộngtrongcuộcsốngcủachúngta,nhưngnókhôngphải làbảnchấtcủachúng ta.Nókhông làmchomộtconngườihaymộtquốcgia trởnênvĩđại.Nósẽkhônggiúpchomộtđấtnướccó thểhồiphụcsaumộtcuộc tấncônghoặcmột thảmkịchđãkhiếnchohàngnghìnngườiphảibỏmạng.Nócũngthậmchíkhôngthểcứucánhmộtnềnkinhtếtựhủydiệtphảidựavàosựtăngtrưởngthamlamvôđộvàthiếubềnvững.Vànósẽkhônggiúpchinhphụcđượcsựnểtrọngcủanhữngdântộcvàquốcgiatiêuthụíthơntrênkhắpthếgiới.

Nếuchúngtacoicâuchuyệncủacảmộtquốcgiađónhưmộttấmgươngphảnánhmốiquanhệvớitiềnbạccủachúngta,tasẽthấyrằngtronggiâyphútkhủnghoảngđó,phảnứngtựnhiêncủachúngtađãtoátlênsựđầyđủ.Độtnhiênchúngtađềuđượckếtnốivớinhau.Chúngtacóthừađểchiasẻ:tiềnbạcđểđónggóp,máuđểhiếntặng.Tráitimcủachúngtarộngmở.Mọi

ngườiđổvềtừkhắpmọinơiđểcùnglàmviệcgiúpđỡlẫnnhau.Cảđấtnướccũngnhưcảthếgiớitiếnđếnđểgiúpđỡvàchữatrịvếtthương.Câuchuyệnnàyđãtạoramộtthếgiớibạn-và-tôi,mộtthếgiớicókhảnănghỗtrợvàthểhiệnmốiquanhệrộnglượngvàtheochiềuhướngcólợivớitiềnbạc.

Sauđócâuchuyệncủacảquốcgianàychuyểnsangđặtnhữngmốilovềkinhtế,chitiêuvàmuasắmvàolàmtrọngtâm,vàngaylậptứcchúngtabịkìmkẹptrongsựthiếuthốnvềtinhthần.Nhữngthôngđiệpnhưthếvẫnlàchưađủ,càngnhiềucàngtốt,vàđólàđiềutấtyếuđãtiêmnhiễmvàotrongcâuchuyệncủacảxãhội.Thếgiớibạn-và-tôiđãbiếnmất, thayvàođó làmộtthếgiớibạn-hoặc-tôi.

Sựsợhãithiếuthốn–khôngcóđủcáchoạtđộngkinhtế,khôngcóđủsựkínhtrọngcầncóvớitưcáchlàmộtsiêucườngquốc,anninhnộiđịakhôngđủvữngchắc–đãtrởthànhlýdođểsửdụngtiềnbạccủachúngtamộtcáchphòngbị,loâu,thậmchílàphilý,nhưmộtmànthểhiệnsứcmạnhkinhtếvàquânsự,cũngnhưsựđoànkếtchínhtrị.Chínhcâuchuyệnnàyđãbảovệchomộtphảnứngquânsựhungbạovàđenẹtnhữngaicóýđịnhgiảiquyếtvấnđềcóýnghĩahơnthôngquacáchoạtđộnghợptácngoạigiaovàhoạtđộngnhânđạo.ĐâylàcâuchuyệnđãdẫnđếnviệcđịnhnghĩanhữngngườihàngxómcủanướcMỹchúng ta thànhhainhómlà"ủnghộchúng tahaychốnglạichúngta".Nókhôngchừakhoảngtrốngnàochonhữngbấtđồngchínhkiếncónguyêndohợplý,vànócàngkhuếchđạinỗisợhãivànhucầuphảibáo thù lênnhữngnướcđượccoi lànằmtrong"trụcmaquỷ".Đâylàcâuchuyệnđượcbàyranhằmdọnchỗchomộtcuộcchiếntranh.

BăngquađườngbiêngiớivớiCanada,tôinhớlàđãthấylácờ-giỏhàngđóvàcảmthấythấtvọngtràntrềđếnnỗiphảiviếtmộtbàibìnhluậnvềnó.Sauđó,bàiviếtnàycũngđãđượcđăngtải.Trongnhữngngàytiếptheo,khicơnbãomuasắmđanghoànhhànhvàchủnghĩa tiêu thụnhanhchóngthếchỗchonhữngcâuchuyệnvềcácgiátrịnhânđạosâusắcnhưngthầmlặnghơn,tôiđãrấtbuồnkhiviếtmộtbàibáomàkhôngbaogiờcóthểhoànthànhnó.Sứcmạnhcủacâuchuyệnthúcđẩybởisựthiếuthốnlớnkhiếntôikhông

tiếnthêmđượcbướcnào.Bíẩnđólàđiềutấtyếu,làmộtlýlẽđanhthépthậtsựkhónhằnđốivớitôi.Tôinhớlàđãcảmthấytuyệtvọngkhimuốnngườikháclắngnghe.Vàtôiđãphảiđầuhàng.

Khoảngthờigianđó,tôicólịchhẹngặpvới12đồngnghiệpđếntừmộtnhóm có tên gọi là LiênminhXu thếmới,một nhóm đối thoại bao gồmnhữngnhàhoạtđộngxãhộicóuytín,nhữngngườiđãhoặcđangdẫndắtcácphong trào và tổ chức quyết tâm kiến tạo một lối sống công bằng, thịnhvượngvàbềnvững.Chúngtôiđãhẹngặpnhautrongkhoảnghaingày,vàtronghaingàyhộihọpđó, tôicũngnhưtấtcảmọingườiđềucảmthấynónhưlàmộtliềuthuốcbổ.

Chúngtôithừanhậnsựchuyểnhướngđángthấtvọngtrongcâuchuyệncủacảđấtnướctừlònghàophóngvàđồngcảmsangsợhãi,bấtổn,giậndữ,báothùvàchiếntranh,vàquyếtđịnhlàsẽlàmmọiđiềucóthểđểgiúplèoláicâuchuyệnsangmộtchiềuhướngnhânbảnhơn.Giảiphápgiảndịnhấtcủachúngtôiđólàbắtđầugửiđimộtloạtcácbứcthưđiệntửmờigọimọingườikếtnốilạivớinhữngphẩmchấttốtđẹphơntrongchínhconngườihọvànhữngngườikhác,hơnlàcảmthấylạclõngtrongnỗisợhãivàchủnghĩatiêuthụlệchlạc.Mộtsốbứcthưđềcậptrựctiếpđếnnhữngvấnđềnghiêmtúc đang đốimặt với cả quốc gia, và những trăn trởmà sẽ có thể tạo ranhữngphảnứnghiệuquảhơnlàmộtlờikêugọiratrận.Vớinhữngngàylễcủatháng12đanggầnkề,chúngtôicũngchiasẻvớinhữngngườimàchúngtôi biết là đang tham gia vào những hoạt động có thể gọi là một "cuộcchuyển biến về quà tặng" vĩ đại. Họ đang chuyển từ việc mua quà sangquyêngóptiềnbạcvàthờigian,từtiêutiềnvàonhữngmónquàtặngsangdànhdụmthờigianbênngườithân,từviệcthểhiệntheonhữnglốimònsangthểhiệnnhữngmốiliênhệsâuđậmhơn.

Chúngtôiđãgửicácbứcthưđếndanhsáchcácbạnbè,đồngnghiệpvànhữngngườikhác,cáccánhânhoặctổchức,vàkêugọihọtiếptụcchuyểnnhữngbức thưđó đi, và ghi thêmvàonhững thôngđiệp của riênghọ, đểgiúpchonhữngtìnhcảmtrầmlắng,phithươngmạivàchínchắnhơnnàycó

mộtchỗđứngquantrọnghơntrongcâuchuyệncủacôngchúng.Chúngtôiđãlậpramộttrangwebgiúpchomọingườicóthểchiasẻnhữngcâuchuyệncủamìnhcùngcácýtưởngthayđổiquàtặng.

Từngaytronglúcsoạnnhữngbứcthưnày,chúngtôicảmthấynhưmìnhđangđượclàmmớilại.Khicácbứcthưbắtđầuđếnđượcvớinhữngngườikhác,vàchúngtôibắtđầukếtnốiđượcvớivàitrămngườiđầutiên,rồiđếnhàng nghìn người, cómột điều rõ ràng là nhiều, rất nhiều người háo hứcmuốnđượcquaylạivớimộtcâuchuyệnvềsựđầyđủ,kếtnối,vàsẻchiamàcóthểgiúpchomọitiếngnóiđềuđượcđàosâuvàmởrộnghơn.

Mỗimột thôngđiệpđều làmộtminhchứngcho thấy,dù trongbấtkỳhoàn cảnh hay câu chuyện nào, luôn có một lòng khao khát ngấm ngầmvươntớisựkếtnốivàđầyđủ.TốcđộlantruyềnđángkinhngạccủachiếndịchgửithưquaInternetlàmộtđiềunhắcnhởđếnsựhiệndiệncủamộtthứđượcgọilà"lànsóngngầm"nhữngconngườisuynghĩ,nhìnnhậnvàđánhgiádựavàobốicảnhcủasựđầyđủ.Họmuốnthấynhữngkhoảntiền thuếcủamình,cáckhoảnchitiêu,vàcáckhoảntiềnviệntrợnhânđạophảiđượcchivàonhữnghoạtđộnggiúpđẩymạnhmộtlốisốngbềnvững,côngbằng,xâydựngnềnhòabìnhthếgiới,chứkhôngphảilàvàosựkiệtquệ,trảthùvàxâydựnglựclượngquânsự.Tôilạiđượcnhắcnhởrằngthậtquantrọngbiếtbaokhinhữngngườinằmởlànsóngngầmnhưchúngtanổilênvànóiraýkiếncủamình,nhằmtạonênmộtcâuchuyệnvềsựđầyđủvàmờigọinhữngngườikháccùnglàmtheo.

Sựkiệnlịchsửtrọngđạinày,cùngvớicuộcchiếnkéotheosauđó,đãđặtramốiquantâmđếnrấtnhiềuvấnđề,baogồmcảmốiquanhệgiữatiềnbạcvớichúngta,với tưcáchlàmộtđấtnướchoặcnhữngcánhân.NỗisợkhôngcóđủdầumỏcủachúngtalàđộnglựcthúcđẩyphầnlớncácchínhsáchquốcgiavàchiếnlượcquânsựcủachúngtatạikhuvựcTrungĐông.Làmộtquốcgia,chúngtatỏraluônsẵnsàngvàsẵnlònggâychiếnvìlợiíchdầumỏ,thậmchíđếnmứcđộlàsáthạinhữngconngườivôtội,hơnlàsẵnsànghạnchếmứcsửdụngnhiênliệuhóathạchcủamìnhvàsựlệthuộccủa

mìnhvàodầumỏnướcngoài.LòngthamvôđộnàyđãlàmnướcMỹtrởnênmùquángvàvônhânđạođốivớithếgiới,vàhậuquảcủatháiđộnàylàrấtnghiêm trọng.Đã đến lúc phải nói lên sự thật và phải tự xemxét lại bảnthân.Khi chúng ta nhận thấy được giá trị đích thực của thị hiếu tiêu dùngtrongcảnướcMỹ,vàhìnhảnhcủanướcMỹtrongconmắtphầnlớncộngđồngthếgiớilànhữngkẻchỉbiếttiêuxài,kiêucăngvàthamlam.Chúngtacó thể kiên định theo một lập trường, thay đổi giấc mơ, và chuyển câuchuyệnsangsựđầyđủ.

NẮM GIỮ CUỘC ĐỜI CHÚNG TA CÙNG VỚI TIỀNBẠC: LẮNG NGHE SỰ VĨ ĐẠI, NÓI LÊN SỰ THẬT

Trừkhingủ,tôidànhphầnlớnthờigiancủamìnhchonhữngcâuchuyệnliênquanđếntiềnbạc.Mặcdù,cácdựánvàcácnguồnngânsáchthườngcóquymôtoàncầu,phầnlớnnhữngcâuchuyệnđólà tấmgươngphảnchiếunhữngcâuchuyệnthảoluậnthườnggặphàngngàyxoayquanhvấnđềtiềnbạc–vấnđềvềhậucần–cânnhắcxembaonhiêutiềnlàđủđểthựchiệnmộtcôngviệc, sẽhuyđộngnó từđâu,ai sẽquản lýnó,vànósẽđượcsửdụngnhư thếnàođểhoàn thànhcôngviệcđặt ra.Tuycóvẻgiốngnhữngcôngviệc thườngngày tẻ nhạt, những câu hỏi và câu chuyệnnày dẫn dắtchúngtađếnmộtsựthật,mộtđiềuhưcấuẩnsâunhất,mộtsựlừadốicheđậykhéo léonhấtmàchúng ta thườngkểvề tiềnbạcvàmốiquanhệcủachúngtavớitiền.

Trongsuốtđợtthịtrườngchứngkhoántrầmlắngvàonăm2003,mộtsốnhữngquỹhỗtrợtầmcỡhàngđầunướcMỹbắtđầugiảmhỗtrợcủamìnhđốivớicáccơquanvàtổchứcthựchiệncáccôngviệcquantrọngtrongcácchươngtrìnhhỗtrợcácgiađìnhvàtrẻem,bảovệmôitrườngvàsứckhoẻcộngđồng,giáodụcvàanninhcôngcộng.Đặcbiệt,vàomộttuầnnọ,phòngkháchcủatôiđãtrởnênkhôngkhácgìmộtnơicôngcộngkhicácnhânviêngâyquỹ cũngnhưnhânviên của các tổ chức phát triển xã hội của hết cơ

quannàyđếncơquankhác–tấtcảđềucóuytínvàmộthệthốngquảnlýtốt–raravàovào,đểthôngbáovềcácsựcốtồitệmàcácquỹcủahọđộtngộtgặpphải.

Trongcộngđồnghoạtđộngtừthiện,dễhiểulàcácquỹtàitrợđềurấtlolắngvềtìnhkinhtếvàsựsụtgiảmlợitứctừcácdanhmụcđầutưcủamình.Tuynhiên,trongrấtnhiềutrườnghợp,cácquỹđềucótiềmlựctàichínhrấtmạnh,nắmtrongtayhàngtriệu,thậmchílàhàngtrămtriệuđô-lavàcókhicònnhiềuhơnthế,đólàđiềukiệnđểduytrìmộtnềntảngvữngchắcchocáchoạtđộngvàcáckhoảnhỗtrợ.Họđãcắtbớtlượngtiềntàitrợnhưlàmộtbướcphòngbịsớmvềmặttàichính.Nhữngkhoảncắtgiảmnàycótácđộngtaihạiđếncáctổchứcphilợinhuậnvàđếnkhảnăngduytrìcáchoạtđộngởtạiđịaphươngcũngnhưtrêntoànthếgiới.

Trongnhững tháng tiếp theo, các tổ chứcphải chậtvật lái câu chuyệncủahọtheohướnglàmthếnàođểcóthểlàmđượcnhiềuviệchơnchỉvớiíttiềnbỏrahơn.Cùnglúcđó,mộtsốquỹbắtđầuđánhgiáthậntrọngcácmốiưutiên–mộthệquảcủaviệccắtgiảm.Liệucóphảimụcđíchtốicaocủahọlànhữngkhoảnlợinhuậnđầythamvọng,ngaycảkhinhữngmụctiêuđóđòihỏiphảicắtgiảmcáckhoảnhỗtrợchocáchoạtđộngquantrọng?Haytronghoàncảnhnhưthếnày,liệucóphùhợphơnkhôngkhicácquỹtiếptụctàitrợchocáchoạtđộngđạidiệnchonhữngsứmạngtừthiệnđãđượchọtuyênbốtừtrướcđó,khihọthuxếpcácvấnđềchitiêutàichínhvàmụctiêutươnglaitrongnộibộtổchứccótráchnhiệmđểtôntrọngcamkếtđó?Nhữngcâuchuyệnnàylạidẫnđếnnhữngvấnđềkhácvềbảnchấtcủacáckhoảnđầutưcủahọ,vàliệudanhmụcđầutưcủahọcóphảilàyếutốthểhiệnchânthựccácgiátrịcủaquỹtàitrợcủahọhaykhông?Liệucóphùhợpkhôngkhiđầutưvàthulợitừngànhcôngnghiệpthuốclákhisứmạngcủaquỹtàitrợđólàbảovệsứckhoẻcộngđồng?

Quátrìnhbànluậnvềnhữngvấnđềnàyđốivớicảhaiphía, làmộtcơhộiđểtựnhìnnhậnlạibảnthân,mộtsựmờigọitrởnênthànhkhẩnvàrànhmạchvềcácđộngcơ,mụcđích,ưutiênvàcảcamkết.Đólàmộtlờikêugọi

loại bỏ câu chuyệnvề sự thiếu thốn cũngnhư các hànhvi phòngngừa bịđộngmànóđòihỏi,vàthayvàođólàchuyểnsangcâuchuyệnvềsựđầyđủ,vẫnluôncóđủvàthếlàđủđểchúngtavượtquathửthách.

Câuchuyệnvề sựđầyđủmở rộngcâu chuyệnvề tiềnbạcvàngaycảnhữngphẩmchấtcủatâmhồncũngcóthểnhậpcuộc.Chúngtôiđãkhôngchỉđịnhlắngnghelẫnnhau,màcòncảsựvĩđạicủanhau–sựvĩđạiđikèmvới tiền bạc. Chúng ta có thể quan sát chínhmình và lắng nghe cáchmàchúngtatiếnhànhđốithoạivàđưaracácquyếtđịnhvềtiềnbạc.Chúngtacóthểtựhỏilòngmìnhrằngmìnhmuốntrởthànhngườinhưthếnàotrongthờikhắcấy,vớisố tiềnmìnhđangcó; rằngchúng tacần trở thànhngườinhưthếnàođểcóthểlàmđượcnhiềuđiềucóíchchonhiềungườinhất.

Câu chuyện về sự đầy đủ đã luôn nằm trong tâm điểm của mọi câuchuyệnthànhcôngmàtôiđãtừngchứngkiến,chodùnódiễnraởmộtngôilàngcòngặpvôvànkhókhăncủaSenegal,hoặctrongcuộcđấutranhhaynhữnglựachọncủanhữngngườiởgầnchúngtahơn.KhiBảyNgườiVĩđạikêugọichuyểnhướngcâuchuyệntrongngôilàngcủahọ–camchịuthấtbạihaybỏlàngrađi–sangcácýtưởngsángtạođểcảithiệncuộcsốngởmảnhđấtnơiđây,thứđầutiênnảynởrađólàmộtcảmhứngvềkhảnăngvànănglựcconngười.Từđómớiphátsinhranhữngchiếnlược,nhữnghànhđộngquyếtđoán,vàcuốicùnglàsựthànhcông.Nhữngngườikhác,nhữngngườivượtlênđượckhỏicáccuộclydị,haycácthấtbạitrênphươngdiệncánhâncũngnhưtiềnbạc,nhữngngườivẫntiếptụcchiếnđấuvìmộtcuộcsốngtốtđẹphơn,thườngnóivớitôirằngbướcngoặtcủahọxuấthiệnngayvàolúchọcó thểchuyểnhướngsự tập trungvàcâuchuyệncủamìnhkhỏisựđauđớn,mấtmátvàokhoảnhkhắcđó,vàbắtđầutậptrungcácnguồnlựcnộitạicủahọ,xemxétnghiêmtúcvềcácvậnhộimới.

TrongcuốnEthicsfortheNewMillennium(ĐạođứcchoThiênniênkỷmới)củamình,ĐứcĐạtLaiLạtMađãchiasẻchochúngtavềsựthôngtuệcủa nhà hiền triết Ấn Độ Shantiveda, người đã từng quan sát thấy rằng"chúngtakhôngcóhyvọngtìmđượcđủdathuộcđểphủlêntoànbộmặtđất

nhằmbảovệbànchânchúngtakhỏinhữngcáigai,vàtrênthựctếlàchúngtakhôngcầnlàmvậy.Códathuộcđểchehếtlòngbànchâncủachúngtalàđủ."

Chúngtakhôngthểluônluônthayđổimọihoàncảnhxungquanhmình,nhưngchúngtacóthểlựachọncâuchuyệnmàchúngtanóiđến.Trongmộtthếgiớiđầynhữnggainhọn,mộtnềnvănhóamàmọi câuchuyệnđềubịchoángngợpbởinhữngđiềuchưacóđủ,càngnhiềucàngtốt,vàtựnhiênnóphảithế,chúngtakhôngcólựachọnnàokháclàphảibướcđitrênthếgiớiđó,nhưngchúng ta có thểbọcđôibànchânmình lạibằngnhững tấmda.Không hề phù nhận hay cố tình lờ đi những thứ đang thật sự có vấn đề,chúngtavẫncóthểchuyểnsựtậptrungcủamìnhvàonhữngkhíacạnhcủacuộcsốngmàởđóchúngtapháttriểnvàthịnhvượng,vàbiếncâuchuyệnđó thànhbối cảnh cho chuyếnduhành của chúng ta.Chúng ta có thể lựachọntừngữcủamìnhvàtạoranhững"câuchâmngônvềcuộcsống"mớimẻ,cótácdụngđiềuchỉnhmốiquanhệvớitiềnbạccủachúngta.

Điều thử thách đối với tôi khi khámphá ra đó là sự thiếu thốn những"câuchâmngônvềcuộcsống"khinóiđếnvấnđềtiềnbạc,sựthiếuthốncáccấu trúcvà cụm từ ăn sâuvào trongniềm tin của tôi vàđãđược tôi chấpnhậntrongnhiềunămtrờikhônghềbiếtđến,chúngtácđộnglêncuộcsốngcủatôivớitiềnbạc.Đốimặtvớichúng,đánhgiálạigiátrịcủachúng,vàviếtlạichúngchochânthựchơnlàmộtbướcđihiệuquả,tuykhôngphảilúcnàocũngdễdàng,vàthườnggợimởranhữngthayđổisâusắc.

Tiềnbạclànguyênnhânsâuxacủamọivấnđềliênquanđếnbìnhđẳnggiớiởbấtkỳnơiđâubạnđểmắttới.Tôiđượcsinhraởmộtthờikỳvàtrongmộtgiađìnhmàmọingườiđềuchorằngchỉđànôngmớicóquyềnđikiếmtiền,cònphụnữthìkhông.Vàonhữngnăm1950,mộtngườiphụnữthànhđạtlàmộtđiềuhiếmthấy,vàmặcdùđiềunàyđãtrởnênphổbiếnhơntrongxã hội ngày nay, đối với những người thuộc thế hệ của tôi thì đó vẫn lànhữngtrườnghợpngoạilệvàchúngtôivẫnthấyđôichútbấtngờ.

Nhữngngườiphụnữtrẻhiệnnaycómộtquanđiểmđượcrútratừkinh

nghiệmcủachínhbảnthânhọvềkhảnăngkiếmtiềncủanhữngngườibạncùngtranglứa,haynhữngngườiphụnữmàhọbiếthoặcthấyxungquanhmình.Họkhônghềthấylạlẫmtrướcviệckiếmvàquảnlýtiềnbạc,nhưngnềnvănhóacủachúngtavẫnđặtranhữngtiêuchuẩnkhácnhautrongcâuchuyệnvềtiềnbạctrongcuộcsốngcủanamgiớivàcủanữgiới.Mộtcáchâmthầmhaylộliễu,câuhỏinảysinhralà:Ngườiphụnữđãphảiđánhđổinhữngthứgì–cuộcsốnghônnhân,giađình,concái,tráchnhiệmnuôidạyconcái,haynhữngphẩmhạnhcơbảnnhất–đểtrởnênthànhđạtvềmặttàichính?Nhữngcâuhỏinày có thểdànhchobất kỳ ai đối vớinhữngquyếtđịnhliênquanđếntiềnbạccủahọ,nhưngphụnữthươngbịđểývềchuyệnnàyhơn làđànông,nhữngngười thường tôvẽchomốiquanhệcủamìnhvớitiềnbạc,vàvớinhữngngườiđànôngkhácvềvấnđềtiềnbạc,trongmộtlớp vỏ bọc hào nhoáng. Hậu quả được thể hiện ra trong các chi tiết củanhữngcuộcchuyệntròhàngngày.

Trongchínhcuộc sốngcủa tôi, cómộtvấnđề thực tế là tôihoàn toàntrông cậyvào chồng trongviệckiếm tiềnvàquyết định chi tiêu tronggiađình, cònmình thì cốgắngkhôngdâydưagìđếnnó.Vấnđềmàsựphâncôngnàyđemđếnkhôngphảilàởtàixoaysởvềmặttiềnbạccủachồngtôi,màlànhữnglýdomàtôiđưarađểcốgắngtránhphảiđốimặtvớivấnđềtiềnbạchayvớichồngtôitrongcácvấnđềliênquantớitiềnbạc.Tôicóthểcốlýgiảirằnganhấygiỏikhoảnnàyhơntôi,hoặcđólàcáchphâncôngviệcnhàcủachúngtôi,nhưngnếutôithậtsựthànhthựcvềviệcđó,tôibiếtrằngcòncónhữngvấnđềtìnhcảmtrongcáchphâncôngtráchnhiệmnàymàcònchưađượcnóiravàcânnhắctới.

Khoảnđónggóptiềnbạcđầutiênmàtôitừngmanglại,đãđếnvớitôitừmộtdịphếtsứcbấtngờ.ĐólàvàolúcBillvẫnđangkiếmtiềnchogiađình,vàchúngtôivẫnsốngthậtđầyđủ,thoảimái.Lúcđó,tôichưacónhiềukinhnghiệmtrongcôngviệcgâyquỹ,nhưngđãtrởthànhmộtđiềuphốiviênchomộtbuổihọpnhonhỏđểlênchiếnlượcgâyquỹchoDựánXóađói.Chúngtôiđãmờikhoảng40người,vàmộtdoanhnhânđángkínhtênLeonardchủ

trì cuộchọp.Saukhi chúng tôi giải quyết cácvấnđề liênquanđến chiếnlượcgâyquỹ,tôibiếtđãđếnlúckêugọinhữngngườithamdựđónggóptiềnbạc,vàtôiđãrahiệuchoLeonard.Tôiđãrấtngạcnhiênkhiôngấybảotôingồixuốngvànhậpvàonhómkháchmời.

Leonardbắtđầuphátranhữngthưmờiquyêngóp.Tôiđãnghĩđếncôngthiếtkếnhữngláthưđócủamình–đếnviệcchúngtrôngvôcùngbắtmắtthếnào–khônghềcómộtlỗichínhtảnàohết!Vàsauđótúibútchìđượcchuyềnquanhchomọingười,vàđóchínhlànhữngcâybútchìdochínhtaytôigọt,cóđủchotấtcảmọingười–mọiviệcdiễnratrôichảy,vàtôiđãcảmthấyrấttuyệtvời!SauđóchínhLeonardđãđưachotôimộtláthưmời,vàtôiđãsữngsờmộtchút.Dùsaothìlúcđótôicũngvẫnchỉlàmộtbàmẹtrẻvàcómột cơhội tuyệtvờiđược làmviệcchoDựánXóađói, nhưng tiềncôngtôinhậnđượcthìchảđánglàbao,vàbởivậytôicũngkhôngnghĩ làmìnhcómộtđồngnàocả.

Ởnhà,tôicómộtkhoảntrợcấpnhỏdànhchoviệcmuasắmthựcphẩmvàcácvậtdụnggiađình,chămsócconcái,nhưngvềcơbảnthìphầntiềndànhchochitiêucánhâncủatôitrongngânsáchcủacảgiađìnhkhálàítỏi,vàtôiđãcảmthấykhólòngmàcamkếtquyêngópchỉvớisốtiềnđó.Đólàtiềncủacảgiađình–khôngchỉcủariêngtôi–vàtôichẳnghềcảmthấydễdàngkhiphảimangsốtiềnđóracamkết.Nhưngtheotráitimmáchbảo,tôiđãcamkếtquyêngóp2.000đô-la,vàtôiđãviếtsốtiềnđóxuốngláthư,khiđótôithấytrànngậpcảmxúc–phải,mặcdùlànósẽrấtkhókhăn,nhưngnócũnglàmộtlờituyênbốthựcthụcủatôiđốivớicamkếtcủamình,vàtôisẽchỉphảisắpxếplạimộtsốviệcchitiêutronggiađìnhvàcáckhoảnkhácđểlàmđượcđiềuđó.Vìthếtôiđãchợtcảmthấymộtniềmphấnkhởivàsứcmạnhdâng tràokhiđặtbútkývàobức thưmờivớicamkếtsẽquyêngóp2.000đô-la.Đólàbướcđầutiêntôibắtđầuthểhiệntưthếcủamìnhvớitiềnbạctrênvaitròcánhânnhất.Tôibiếtlàchúngtôisẽtìmracáchđểthựchiệncamkếtđó.

Tôilênxeđểđivềnhàvàgầnnhưlàđãkhôngthểhòavàodòngxekhi

chợtrơivàomộtcơnhoảngsợtộtđộ.Tôiđãlàmcáigìvậy?Tôikhôngbiếtphảilàmthếnàođểcóđượcsốtiềnđócả.Vàtôisẽnóithếnàovớichồngmìnhđây?Tôi cảm thấymìnhđãđiquágiớihạn.Làmsao tôi có thểbàochữađượcchoviệccamkếtquyêngópsốtiềnđómàkhôngbànquatrướcvớianhấy?Tôinhậnthấyrõràngsựbấtlựccủamình–giốngnhưmộtsựkhiêmnhườngkiểutrẻcontrướcmặtngườichủgiađình–vàcảsựlolắng,bấtanxungquanhvấnđềtiềnbạcnày,vàlàmsaođểtôicóthểthanhminhvớichồngmình,vàanhấysẽxửsựnhưthếnào.CuốicùngthìhóaraBilllạirấtủnghộcôngviệcgâyquỹcủatôivàmộtcamkếtchắcchắnhơnvềcácnguồnlựccủagiađình.Nhưngtrướckhitôibiếtđượcđiềuđóthìthậtsựtôiđãrấtlolắng.

Sựviệcnàytưởngchừngrấtvụnvặt,nhưngcâuchuyệnxoayquanhtiềnbạccủacảhaichúngtôilúcđóđãtrànngậpnhữngchâmngônvềcuộcsống,tôithìthểhiệnmộttruyềnthốnglàkhôngmuốndínhdánggìvàmộttháiđộphụ thuộc, trong khiBill thì thể hiệnmột quan điểm truyền thống của sựquảnlývàkiểmsoát.Chứcnăngvàsứcmạnhđốivớitiềnbạccủađànôngvàphụnữởmọinơi, trên cả thếgiới đềudiễn ranhưvậy, nhưmộtquanniệmmặcnhiênđượcthừanhận,nhưmộtđiềugìđómàchúngtangạikhuấyđộngđếnvìlosợhậuquả.

Trênkhắpthếgiới,phụnữđảmđươngnhữngcôngviệckhổnglồ:chămsócconcái,nấuăn,nuôidưỡngcảgiađình,trôngcoinhàcửa,bêncạnhviệctheođuổinhữngsựnghiệpvấtvảvàđòihỏihysinhnhiềuthứ.Đặcbiệtlàởnhữngnướckémpháttriểnhơn,nhữngđónggópcủangườiphụnữlàkhôngthểđongđếmđược,họlàmnhữngcôngviệckhôngđượcthừanhận,khôngđượctrảcôngbằngtiềnbạc,vàthậmchícònkhôngbaogiờđượccoilàmộtbộ phận cấu thành của nền kinh tế. Chỉ tính riêng khu vực châu Phi cậnSahara,85%nôngdânsảnxuất ra lương thực làphụnữ,nhưngcôngviệccủahọthìkhôngđượcthừanhận.Chúngkhôngđượcquyragiátrịtiềnbạc.

Ởcácnướcpháttriểnhơn,sựbấtbìnhđẳnggiớitínhtrongcôngsởxoayquanhvấnđềtiềnbạcnổilênrõnétvàđángkinhngạc.Tươngtự,trongcác

vụdànxếplyhôn,tháiđộđốivớicáccôngviệctruyềnthốngcủangườiphụnữ,nhưchămsócdạydỗconcái,vàcâuhỏitạisaohọlạichỉđượctrảcôngvôcùngítỏi,bấtchấpvaitròthiếtyếucủahọtrongnềnvănhóacủachúngta,tấtcảđềuthểhiệnmộtsựbấtbìnhđẳngrõnét.Nóđượcthểhiệnratrênquymôtolớn,rõnétnhấtởchỗtrongkhicáctổchứchoạtđộngvìphúclợicộngđồngthìluônbịthiếuhụtnguồnđầutư,trongkhicáchoạtđộngcôngnghiệpvàquânsựlạiđượcđầutưkhôngtiếctiền.

Nhữngbấtcậpvềvấnđềbìnhđẳnggiớicũngnhưtiềnbạctồntạiởquymôrấtlớntrêntoànthếgiới,nhưngchúngbắtnguồnngaytạichínhnhữngcănnhà,nhữnggiađìnhcủachúngta,trongchínhtráitimcủachúngta,nơimàsựbấtlựcchiphốimọicảmxúcvềtiềnbạccủachúngta.Chỉchođếnkhinhữngvấnđềsâuxaxungquanhtiềnbạcđượchòagiải–giữamộtngườiphụnữvàmộtngườiđànông,vàgiữatấtcảphụnữvớitấtcảđànông–thìtiềnsẽcònđôilúctrởthànhnhữngđiểmmù,hoặcnhữngcănnguyêngâybấtđồngtrongmốiquanhệcủachúngtavớitiềnbạcvàvớilẫnnhau,từnhữngmốiquanhệriêngtưthânmậtnhấtchotớinhữngmốiquanhệxãhộirộngrãinhất,vàcảcácchínhsáchxãhộinữa.

Chúngtađềucónhữngcâuchâmngônvềcuộcsốngănsâuvàoniềmtinvàthếgiớiquancủachúngta.Tahoàntoàncóthểviếtchúngravàthiếtlậplạimộtcáchcóýthứccácphảnứngcủamình,đểchúngchứađựngnhữngcảmhứngchúngtacầncónhằmcủngcốvịtrícủamìnhxungquanhvấnđềtiềnbạc:

Tiền bạc giống như dòng nước.Chúng có thể là phương tiện thể hiệncamkết,cũngcóthểlàphươngtiệntruyềntảitìnhyêuthương.

Tiềnbạcdịchchuyểnhướngđếnnhữngquyếttâmcaocảnhấtcủachúngta,bồiđắpchothếgiớicủachúngtavàngaychínhchúngta.

Nhữnggìbạnnângniusẽtrởnêngiátrị.

Khibạntạonênmộtsựthayđổivớinhữnggìmìnhcó,nósẽpháttriểnmởrộnglên.

Hợptáctạonênthịnhvượng.

Sựsungtúc thựcthụbắtnguồntừsựđầyđủ;khôngbaogiờđếntừsựnhiềuhơn.

Tiềnbạcchứađựngýđịnhcủachúngta.Nếuchúngtasửdụngnóngaythẳng,nósẽtiếptụcđưasựngaythẳngđitiếp.

Hãyýthứcvềdòngchảycủatiềnbạc–hãycótráchnhiệmvớidònglưuchuyểntiềnbạccủabạntrênthếgiới.

Hãyđểlinhhồnđiềukhiểntiềnbạcvàhãyđểtiềnbạcthểhiệnlinhhồncủabạn.

Hãytiếpcậnnhữngtàisảncủamình–khôngchỉlàtiềnbạcmàcòncảtínhcáchlẫnkhảnăng,cácmốiquanhệvàcảnhữngnguồnlựcphitàichínhkháccủabạn.

Mỗichúngtađềucókhảnăngchuyểnhướng,thayđổivàtạoranhữngcâuchuyệnđịnhhìnhnênthựctrạngcủabảnthân.Chúngtahoàntoànnắmgiữ chìa khóa và đường hướng của những câu chuyện này. Khi chúng tanghe,nóivàphảnứngdựatrênbốicảnhcủasựđầyđủ,chúngtasẽtiếpcậnđượcmộtsự tựdovàsứcmạnhhoàn toànmớimẻ trongmốiquanhệcủachúngtađốivớitiềnbạcvàcuộcsống.

Chương 11:

ĐỂ LẠI DI SẢN LÀ SỰ ĐẦY ĐỦ

Cuộcđờibạnsốngchínhlàdisảnbạnđểlại.

Vàotháng5nămmẹtôi87tuổi,bàbịchẩnđoánmắcungthưgiaiđoạncuối.Cácbácsĩnóibàchỉcònsốngđượcvàithángnữa,vàbàbiếtđiềuđólàsựthực.Bàquyếtđịnhdànhquãngthờigiancònlạiđểtậnhưởngtừnggiâyphútcủahiệntại,trântrọngcănnhà,khuvườn,giađìnhmình,vànhữngnơivànhữngconngườithânquen,yêudấutrongcuộcđời.

Nhữngngườiconđãtrưởngthànhcủabà,cảbốnchúngtôiđềusốngxacănnhàcủabàởPalmSprings,nhưngvẫnthườngxuyênluitớithămhỏibà.Tấtcảchúngtôiđềulầnlượtđếnsốngchungvớibà,nhưngcuốicùng, tôiquyếtđịnhđếnvàởlạivớibàtrongmộtthờigiandài,đểgiúpbànhẹnhàngtiếntớinhữnggiờphútcuốicùngcủađờimình.Tôithấyviệccùngvớimẹmình đốimặt với những giờ phút cuối cùng của bà làmột cơ hội cómộtkhônghaichocảhaichúngtôi,chogiađìnhtôi,nhằmtiếntớimộtmốiquanhệsâusắchơnhẳntrướcđâygiữamỗingườichúngtôi.Rấtnhiềunămtrướcđây,ngaytrướcsinhnhậtlầnthứ13củatôi,chatôiđãđộttửtrongmộtcơnđau timkhiđangngủ.Trướcđóôngkhônghềốmđauhaybệnh tậtgì,vàôngvẫncònrấttrẻởđộtuổi51.Nhưngmộtbuổitốinọ,tấtcảchúngtôiđingủ,rồicùngthứcdậyvàosánghômsau,chỉngoạitrừôngấy.Đólàmộtcúsốcvàmấtmáttinhthầnquálớnlaođốivớitấtcảchúngtôi.

Vìthế,đượcbiếtmìnhcóthểchiasẻnhữngtuầnvàthángcuốiđờicủamẹlàmộthạnhphúclớnlaođốivớitôi.Hơnthế,đólàcơhộiđểtôiđàosâutrảinghiệmcủamìnhvềýnghĩacủacuộcsống,vàcáichết.Đókhôngchỉlàmộtmấtmátđộtngột,màcònlàmộtđiểmkếtthúcđangdầntiếnđến,làmchotrảinghiệmvềsựsốngcủachúngtathănghoavàsắcbénhơn.

Trongnhữngngàyvàtuầncuốicùngđó,chúngtôidànhhànggiờđểnóichuyệnvềcuộcsống,vàvềcuộcđờicủabà.Chúngtôihồitưởnglạibàđãcómộtcuộcđờiphongphúnhư thếnào,cùngôn lạinhữngkỷniệmhạnhphúc,nhữngmónquà,nhữngnỗiđauđớn,vấtvả,thấtvọng,nuốitiếcvàcảnhững lỗi lầm,cùngsuyngẫmvề tầmquan trọngcủanhữngkýứcấykhingườitađãđiđếnđoạncuốicuộcđời.Nhữngkýứcvàvếtthươngđauđớnđócóvẻnhưvẫnluôntươimớitrongbà,chodùbaonămđãtrôiqua,vàthậtdễdàngđểgợi lạichúng.Tuynhiên,nhữngniềmhạnhphúc,những thànhtựu,nhữngkhoảnhkhắcvinhquang,đómớilànhữnggìmàbàthậtsựmuốndànhthờigiannghĩđến.Vìvậy,chúngtôiđãdànhhẳnmộttuầnchỉđểlàmđiềuđó.Bàmuốnhoànthiệncuộcđờimìnhbằngcáchlụclạikýứcvàmangrakểchomọingườivềnhữngtrảinghiệmđãbịlãngquêntừlâugiữabaobộnbềcôngviệchàngngày.

Mộthôm,chúngtôichuyểnsangvấnđềtiềnbạctrongcuộcsốngcủabà.Thờigianđó,mẹtôivẫncóthểtựngồiđượctrênghếvàđibộquanhvớimộtchiếcgậy.Chúngtôingồingoàihiênnhàtrongmộtngàynắngđẹpdễchịu,tậnhưởngnhững làngiónhẹmangđếnnhữngmùihương thanhkhiếtcủakhuvườnvớinhững loàihoađangnở rộ.Chợtmẹ tôibắtđầukể lại rằngtrướckiabàđãtừnglàmộtnhàgâyquỹthànhcông,vàgiờbàrấttựhàovìtôiđãnốinghiệpcủabà.Bànóirằngcôngviệcgâyquỹcủahaichúngtôichẳnghềgiốngnhau,bởikhiđóvàbâygiờđãlàhaithờiđạihoàntoànkhácbiệt.Khiđó,nhữngngườiphụnữgiàucóởmộtchừngmựcnhấtđịnhđềulàm từ thiệngầnnhư làvìbắtbuộc.Bàkể,đốivớimộtsốngười, "làm từthiện" làđểnângcaovị thếxãhộicủamình.Bàcũng thừanhậnrằngbảnthâncũngcóđộngcơđó,nhưngkhihồitưởnglại,bàthấyrằngnhữngcơhộicốnghiến,đónggópthờigianvàcôngsứcđểtổchứcvàgâyquỹlànhữngtrảinghiệmđẹpđẽvàquantrọngnhấttrongsuốtcuộcđờibà.

Bàvẫnnhớnhưindựángâyquỹđầutiêncủamình.Lúcđóbàcònlàmộtngườivợ,ngườimẹtrẻởđộtuổi30,sốngtạiEvanston,Illinois.Bànhậnnhiệmvụ gây quỹ chomột tổ chức từ thiện tại địa phương.Đó làmột tổ

chứccủacộngđồng,bốtrínuôinấngvàchămsóccáctrẻemmồcôihoặcbịbỏrơivàtìmkiếmchamẹnuôichochúng.

Giờ đây, khoảng nửa thế kỷ sau, bà vẫn nhớ như in cảm giác khi bàquyết tâmquyêngópchođược25.000đô-lađểmởrộngtòanhàchămsóctrẻvàkhuvănphònglàmviệccủatổchức.Đólàmộtmụctiêulớn,gầnnhưbấtkhảthiđốivớitổchứccủabàlúcđó.Trongkhiđó,mẹtôivẫncònrấttrẻ,thiếukinhnghiệm,vàchẳnghềbiếtphảilàmthếnào.Nhưngdùsaothìcũngcầnphảicóaiđóđứngranhậntráchnhiệm,vàmẹtôiđãlàmvậy.

Mẹtôicùngvớinhómcủabàđãthựchiệnmọidựáncóthểđểkiếmđủsốtiềnđó.Họtổchứcbánbánhgâyquỹ,quyêngópquầnáocũ,vàcảcácchuyếnthămthúcáckhuvườn.Họthựchiệnmộtloạtcácsựkiệngâyquỹquymônhonhỏnốitiếpnhau.

Thờiđó,ngườitakhônghaykêugọicáccánhânđónggóptiềnbạctrựctiếpnhưbâygiờ,nhưngnhữnghoạtđộngkể trêncũngmanglạiđượcmộtkhoảnđángkể.Khigầnđếnhạnchótcủađợtquyêngóp,họchỉcòncáchmục tiêu củamình 5.000 đô-la nữa.Mẹ tôi kể, lúc đó, bà cảm thấy kiếmđượcsốtiền5.000đô-lacònlạilàmộttráchnhiệmcánhân.Chínhkhiđó,bàmớithậtsựđếnvớicôngtácgâyquỹvớimộttráitimhoàntoàntrongsáng,bởibànhậnrarằngcórấtnhiềucặpvợchồngđãtừngnhậnconởtrungtâmnày,vàsẽsẵnlòngquyêngópnếuđượcbiếtrằngsốtiềnhọđónggópcóthểgiúpcáccặpvợchồngkháccóđượcmaymắnnhưhọ.Vớicáinhìnđó,bàđãlậpmộtdanhsáchcáccặpvợchồngnhậnconnuôivàgọiđếnhẹngặpvớitừnggiađình.Bàkêuhọủnghộtiền.Mỗinhàmộtít,250đô-la,500đô-lavàhọđãquyêngópđếnkhiđủ tiền.Vậy làbằngcáchnày,bàđã tựkêugọiquyên góp được 5.000 đô-la, cuối cùng, cả đợt họ đã thu được tất cả là26.133đô-la.

Mẹtôiđãkểrằngđợtgâyquỹđóđãdạychobàbiếtởđâumọingườicũngmuốn tạo nên nhữngđiều khác biệt.Mọi người đềumuốnmột cuộcsốngvuikhoẻvàcóíchchochínhmìnhvàcảnhữngngườikhác,vàquyêngóptiềnbạclàmộttrongnhữngcáchhiệuquảvàkỳdiệunhấtmàchúngta

cóthểdùngđểtạorasựkhácbiệt.Bànóirằngmỗimộtcuộcgặpgỡvớicácgiađìnhđóđềulàmộtcuộctròchuyệnthântình,đángnhớ,vàbàhiểurằngđềnghịcủabàlàmộtmónquàđốivớihọ.

Chúng tôi đã ngồi nói chuyện và suy ngẫm về những gia đình đã cónhữngthayđổinhờđợtgâyquỹđó,cảnhữnggiađìnhđãquyêngóptiềnvàcảnhữnggiađìnhsaunàyđếnnhậnconnuôiởkhunhàmới,tấtcảhọđềuđượchưởnglợiđếntrọnđời.Sauđó,chúngtôinhậnranhữngđứatrẻkhiđóđượcnhậnrakhỏitrungtâmgiờđâycũngđềukhoảng50tuổicảrồi.Họđãđượcnhậnvềvànuôidưỡngbởinhữnggiađìnhyêuthươngvàmongmuốncóhọ.Chínhnhữngđứatrẻđógiờđâycũngrấtcóthểđãcóconvàrấtnhiềungườiđã có cháu, vàhàngbao thếhệ sẽđượcnối tiếpnhau sinh ra trongnhữnggiađìnhtrànngậptìnhyêuthươngđó.Chúngtôirấtđỗingạcnhiênkhinhậnrarằngkhoảntiền26.133đô-lamàmẹtôiđãquyêngópđượctừthủơnàovẫncòncóýnghĩaquantrọngđốivớicuộcsốngcủanhữngngườiđócùngconcháucủahọ.Khibạngâyquỹvìnhữngquyếttâmcaocảnhấtcủamình–vínhưđốivớimẹtôi,đólàquyếttâmgiúpnhữngđứatrẻmồcôitrởnênđượcyêuthươngvàchămsóc–nhữngnguồnlựctàichínhđósẽcòntiếp tụcmangđếnnhữngvụmùakhôngbaogiờcạnkiệt,cũngnhưnhữngmụcđíchcaocảcủasốtiềnđó.Chúngtôinghĩvềnhữngembéđượcnhậnnuôisauđợtgâyquỹđó,từcơsởmớixâyđó.Mẹtôicoimỗiđứatrẻđólàmộtphầndisảnmàmẹtôiđãgiúptrungtâmđểlạichođời.Chúngtôiđềurất xúcđộngvới ý nghĩ đó, vàvới sứcmạnh có thể thayđổi thếgiới củanhữngđồngtiềntừthiện.

Trongmộtcâuchuyệnkhác,bàđãhồitưởnglạitấtcảnhữngđợtgâyquỹlớnmàmình đã tổ chức: những chiến dịch vận động tài trợ cho viện bảotàng, cho một tổ chức nhận trẻ mồ côi quốc tế, một buổi hòa nhạc giaohưởngcủađịaphương,câulạcbộchocáccậubé,câulạcbộchocáccôbé,mộtchươngtrìnhphúclợichonhữngngườiMỹdađỏởmiềnTây–nơibàsốnghiệnnay,mộthọcviệnchongườimù,nơicưtrúchocácloàiđộngvật,mộttrungtâmxóamùchữ,trungtâmchămsócnhữngngườiđanggầnđấtxa

trờimànayvẫnđangcửcácnhânviêncủamìnhđếnchămsócbà,mộttrạinghiêncứusinhthái,mộtdựánbiếnmộtsốvùngsamạcthànhnhữngmôitrườngsinhthái tựnhiênthuậnlợichosựsống,mộttrạixâydựngcácconđườngdẫnlênnúiquacáckhuvựchoangdã.Khibàliệtkêhếtdựánnàyđếndựánkhác,tổchứcnàyđếntổchứckhác,bànhậnrarằngcólẽmìnhđãgâyđượchàng triệuđô-la tiềnquỹ từ thiện,giúphàng triệungười trởnênhạnhphúcvàcòngiúpíchchonhiềungườikhác.

Số tiền đó,mặc dù đã được sử dụng hết từ lâu, nhưng bằng rất nhiềucách vẫn còn phát huy tác dụng và thậm chí còn giúp ích cho cả bà nữa.Nhữngconđườngmònxuyênquacáckhuvựchoangdãđangđượccáccháubàsửdụng,nhữngnhânviênchămsócngườihấphốithìđangphụcvụbàvàcảgiađìnhcủabà,tiềnbạcvàlònghàophóngmàbàđãđemđếnchocộngđồnggiốngnhưnhữngkhoảnđầutưgiờđâymanglạinhiềulợiíchchobà.Nhữngkhoản tiềnđósẽcònpháthuy tácdụngmãimãi,khôngbaogiờbịcạnkiệt,màliêntụcmangđếnlợiíchchotấtcảmọingười.Đólàmộtnhậnthứcấntượngvàlàkhoảnhkhắcsâulắngđốivớicảhaichúngtôi.

Mộtvàingàysaumẹtôinóibàmuốngửilờicảmơnđếnnhữngngườiởquanhkhuphốcóvaitròquantrọngtrongcuộcsốnghàngngàycủabà,đặcbiệt lànhữngngườiđã thậtsự tốtbụngvà tử tếvớibà.Bàcoinhữngmốiquanhệđólànhữngkhobáuvôgiá,vàbàmuốnhọbiếtbàquýtrọnghọnhưthếnào.BàlôiracuốndanhbạđiệnthoạivàtìmđếnmụcNhữngtrangvàng.Bànhờtôigọiđếntiệmgiặtlà.Tôibấmsốrồichuyểnmáychobà,bàđãhỏigặpôngquảnlý.Saumộtvàigiâycôthưkýchuyểnmáychoôngquảnlý,vàmẹtôibắtđầunói:

"ÔngKenà, tôiTenneyđây!Tôichỉcònsốngđượcđếnkhoảngthángchínnàynữathôi,vàtôiđangnóichuyệnvớicongáivềtấtcảnhữngngườiđãlàmchochặngđườngcuốicùngnàycủacuộcđờitôitrởnênthậtlàđặcbiệt.Ôngđãgiúpgiặtđồchotôitrongsuốt20nămqua,vàtôicảmthấyđãđượcôngvàcácnhânviêncủatiệmquantâmvàgiúpđỡrấtnhiều.Tôirấtquýtrọngông,vàtôimuốnôngbiếtrằngkhimộtngườigiàđivàkhôngthể

tự chăm sóc được nhiều cho bản thân, những người hàng xóm cung cấpnhữngdịchvụthiếtyếunhưthếnàytrởthànhnhữngngườiquantrọngtrongcuộcsốngcủangườiđó.Tôimongôngcóthểthuxếpthờigianđếndựđámtangcủatôi,vàxinhãyngồiởdãyghếđằngsaugiađìnhtôi.Tôimuốnônggửiđịachỉvàsốđiện thoạichocongái tôiđểnócó thểmờiông tớiđámtangkhiđếnlúc."

BàđãnóichuyệnvớiMaryvàSusan,nhânviêncủatiệmgiặtlàđó,vànóivớihọnhữngđiềutươngtự,nhưngđisâuhơnởmộtsốchitiếtvềviệcbàquý trọnghọđếnnhư thếnào.Sauđó,bàgọiđếnxưởngsửaxevànóichuyệnvớingườithợđãchămsócxecủabà.Chúngtôigọiđếnquầydượcphẩm,chocậubégiaohàng,chocônhânviênquầymỹphẩmởcửahàngbàưathích.Chúngtôigọiđếnnhàhàngưathíchcủabà,mộtnhàhàngnhỏkiểuPháp,đểbànóichuyệnvớinhữngngườichủnhàhàngvàvớiMartine,côphụcvụbànyêuthíchcủabà.Bàđãnóivớihọrằngthậtđặcbiệtkhiđượcquenbiếtvớihọcũngnhưđượchọquantâmtửtế.Chúngtôigọiđiệnđếnchongườithợcắttóc,chuyêngiamátxatrịliệu,vàngườithợcắtmóngtaycủabà.Chúngtôigọichonhữngngườiđãmangthựcphẩmđếnchobà.

Mỗicuộcnóichuyệnđềurấtcảmđộng.Mọingườiđềungạcnhiên.Họkhôngquennghengườikháccảmơncôngviệccủahọ,đặcbiệtlàvớimộtngườiđanggầnđấtxatrời.Tôiđãghilạitênvàđịachỉcủatấtcảmọingườiđểcóthểmờihọđếnđámtangcủabàkhiđếnlúc.

Sauđó.chúngtôichuyểnsangphânchiamộtphầnsốtiềncònlạicủabàchotấtcả11đứacháuvàbađứachắtcủabà.Dùsốtiềnkhôngnhiều,nhưngbàmuốnchiachomỗiđứathậtsớmđểchúngcóthểkểchobànghechúngmuốnsửdụngsốtiềnđónhưthếnào,đểbàcóthểđượccùngsẻchianiềmvuiđóvớichúng.

Chúngtôithắpvàingọnnếnvàbắtđầu.Chúngtôitậphợpcácbứcảnhtrong cả nhà lại, và lần lượt đặt từng bức ảnh trướcmặt bà khi bà kể lạinhững phẩm chất và chặng đường đời đặc biệt của từng đứa.Đôimắt bànhòalệkhibàvừangắmnhữngbứcảnhcủanhữngđứacháuvàbàytỏbà

yêutừngđứađếnnhườngnào,chúngđặcbiệtrasao,vàrằngmỗiđứabọnchúnglàmộtmónquàchocuộcđờibà.Sauđóbàviếtmộttấmthiệp,mộttấmséc,sauđóchúngtôichochúngvàochungmộtphongbìđểchuẩnbịgửiđi.Mỗiphongbìđómấtđếnnửatiếngđểchuẩnbị;với11đứacháuvàbađứachắtcủabà,chúng tôiphảimấtkhoảngbangàymới làmxong.Đó lànhữngngàyđẹpđẽnhấttrongđờimẹtôi.Bàtậptrungcaođộvàxúcđộngđếnmứcnótrànngậptâmtríbà,vàbàphảinghỉtrướckhitiếptụcvớicôngviệcvàongàyhômsau.

Cuốicùng,saukhitấtcảmọingườitrongnhàđềuđãđượcghinhậnvànhớđến,bàbắtđầuquaylạivớinhữngkỷniệmkhác,baogồmnhữngtrảinghiệmthểhiệncáitâmmàbàluôngìngiữtrongvấnđềtiềnbạcquasuốtngầnấynăm.Bànhớlạicáctổchứctừthiệnvàdịchvụcộngđồngmàbàđãđónggóp,nhớđếnnhữnglầnbàchomọingườivaynhữngkhoảntiềnđángkểngaycảkhibiếtrằnghọsẽkhôngtrảlại.Bàcảmthấyrằngnhữngkhoảntiềnđóđãđượcsửdụngđúngcách,bởivậychẳngcógìđángphiền lòng.Chúnglàmchobàcảmthấymãnnguyện,hạnhphúc,vàhài lòngvớicuộcđờimình.Đólàmộtcuộcđờimàbàcảmthấylàđãsốngtốt.

Vàotuầnlễsauđóchúngtôitínhtoánmọichiphícầnthiếtđểchămsócbàtrongmộtvàithángtớivàtrangtrảichochínhđámtangcủabà,đểđảmbảokhôngphảilàmphiềnđếnaikhác.

Cuốiđờimình,mẹtôikhôngcònnhiềutiền.Nhưngbàlạirấttựhàovìđiềuđó.GeorgeBernardShawtừngnói:"Tôimuốnđượcvắtkiệtsứclựclúccuốiđờimình."Mẹtôilàđạidiệntiêubiểucholốisuynghĩđó.Bànóirằngbànhậnramìnhđãsửdụnghếtsứclựcvànguồnlựctàichínhmàmìnhđượcbantặng.Bàđãđượctậndụngtriệtđểtheocáchtốtnhất.Sứcsốngvàcủacảivậtchấtcủabàđãđượcsửdụnghếttheocáchtốtnhất.Cuốicùngbàsửdụngtoànbộphầncònlạiđểkỷniệm,vinhdanhvàthểhiệntìnhyêuthươngvớimọingười.

Tấtnhiên,mẹtôicũngphảichịuđựngnhữngngàykhủngkhiếp;nhữngngàyđauđớn,nhữngngàybuồnbựcvàgiậndữ,nhưngcuối cùng,khibà

quađời,cuộcđờibàđãthậtsựtrọnvẹn.Tôinhớlàmìnhđãnghĩrằng,Chúaơi,đóquảlàmộtcáikết,mộtcuộcđời!Vàvàonhữngtuầncuốicùngđó,bàđã làmcho tôi thấm thíavề sứcmạnhvĩnhcửucủanhữngđồng tiềnmaymắn,nhữngđồngtiềnđượcđịnhhướngbởisựchínhtrực,nhữngdựtínhvàsứcmạnhtrườngtồncủatìnhyêuthương.Đólàmộtphẩncủadisảnvĩđạimàbàđểlại.

Tôinhớsaulúcmẹtôimấtvàiphút,tôibướcvàocănphòngđặtthithểcủabà.Tôi có thể cảm thấy linhhồncủabàđã rời đi; sinh lực củabàđãkhôngcònlưulạitrongthânthểđónữa.Tuynhiên,tôivẫncócảmgiácrõnétvềsựhiệnhữucủabàtrongcănphòng,sứclựccủabà,sứcmạnhcủabà,sự rộng lượngvà tìnhyêu thươngcủabà.Chúngvẫnởđó.Tôi cảmnhậnđược rõ ràngđóchính làdi sảncủachúng ta:nhữngdự tínhmàchúng tabiến thành sự thực trên cõi đời này thông qua hành động của mình, quanhữnggiaotiếpchúngtagặp,quacáccuộcnóichuyệnchúngtatạora,quanhữngmốiquanhệchúngtamaymắncóđược,vàquanhữngcáchchúngtathểhiệntìnhyêuthương.Thôngquacôngcụtuyệtvớilàtiềnbạc,chúngtacóthểnóilênchúngtalàaivàchạmvàothếgiới.

Khichúngtôicómặttrongđámtang,ngoàinhữngngườitronggiađìnhvàbạnbèthânthiếtcòncótấtcảnhữngngườichúngtôiđãgọiđiện–ngườithợgiặtlà,ngườithợcơkhí,ngườiđầubếpvàcôphụcvụbàn,cậubégiaohàng,tấtcảmọingườiđềuđến.Đólànhữngngườiđãcungcấpnhữngdịchvụmàmẹ tôiđãphảibỏ tiền ramuanhưnghọcũngcảm thấygắnbó thathiếtvớicuộcđờibàbởibàđãchohọđượcbướcvào.

Bàđãdànhchohọsựquýtrọngvàbiếtơnvôhạn,vàtôibiếtrằngnóvẫncònđọnglạichođếntậnbâygiờtrongcuộcsốngcủahọ.Mẹtôiđãgópphầnlàmcuộcđờihọ rạng rỡ lênbằng lòngquan tâmkhigọinhữngcuộcđiệnthoạirấtgiảndịđó.Nhữngđứacháucủabàthìđượcbantặngnhữngmóntiềnnhỏmàbàđãdànhchochúngkhicònsống,vàbàđãrấtthíchthúkhiđượcnghechúngkểvềnhữngdựđịnhsửdụngtiền.Đãnhiềunămtrôiquakểtừkhibàmất,nhưngtiềnbạccủabà, tìnhyêuthươngcủabàvẫnvàsẽ

còntiếptụchiệndiệnnhiềunămnữa.

Disảncủamẹtôiđểlạimộtphầnlàsựtônvinhlốiứngxửcủabàtrướccácvấnđềvề tiềnbạc,vàmộtnhận thứcrõràngvềsựviênmãn trọnvẹntrongcuộcsống.Quanhữnghoạtđộnggâyquỹhỗtrợnhữngngườimàbàcảmthấycôngviệccủahọlàquantrọng,quanhữngdisảnbàđểlạichoconcháutronggiađình,vàsựquýtrọngbàdànhchonhữngngườivốnchỉbiếtđếnbànhưmộtngườikháchbìnhthườngtrongkhuphố,bàđãkhiếntôingộrasựkhácbiệttolớnmàmộtngườicóthểtạoratrongcuộcsốngcủamọingười.Đólàsựhồitưởnglạinhữngkhoảnhkhắckếtnốithôngquatiềnbạccủachúngta,cólẽlàsâuđậmhơnrấtnhiềusovớichúngtatưởng;vànhữngkhoảnhkhắcchúngtahànhđộngtheosựmáchbảotừtráitim;chínhnhữngkhiđó,tiềnbạccủachúngtathểhiệncontimcủachúngta–khobáuthậtsựcủachúngta.Bàkhôngphảilàmộtbàhoànggiàucó;màchỉlàmộtngườiđóng góp nhiệt tâm và hào phóng vì cuộc sống và công việc của nhữngngườikhác,nhữngngườimàbàsănsócbằngchínhthờigian,sứclựcvàtiềnbạccủamình,từkhibàcònlàmộtphụnữtrẻđếnkhibàquađời.

DI SẢN CỦA SỰ TỈNH TÁO TRƯỚC TIỀN BẠC

Tấtcảmọingườichúngtađềumuốnđểlạidisảnlàmộtgiađìnhmạnhkhoẻ,nhữngđứacongiỏigiang,mộttráiđấtsốngđộngvàbềnvững.Disảntrườngtồnnhấtchúngtađểlạikhôngphảilànhữngthứchúngtabỏlạisaukhimất,mà làở cách chúng taứngxử, đặcbiệt là cách chúng taứngxửtrướccácvấnđềvềtiềnbạc.

Bạnmuốnđểlạidisảngì?Dùbạnlàmộtngườinghèohaymộtnhàtỷphú,bạnđềutạorasựkhácbiệt.Bạnđềuđểlạimộtdisản.Tạoramộtsựkhácbiệtbằngtiềnbạckhôngcónghĩalàbạnphảicóthậtnhiềutiềnbạc,trởthànhmộtngườinổitiếng,haymộtnhàlàmluật,xuấthiệntrênchươngtrìnhOprah,hayhiếntặngtiềnbạcchotrườngđạihọcưathíchcủamình.Chúngtađểlạimộtdisảncủasựđầyđủ–haythiếuthốn–bằngnhiềucách,nhưng

đặcbiệtlàthôngquamốiquanhệvớitiềnbạc.Chúngtacóthểphungphí,tíchtrữvàhaygiữkhưkhư,hoặcsẻchia,phânphát,đónggópvàsửdụngchúngcóýthức.

Tôiđãluônnghĩrằng,aiđókhilớnlênđượcthừahưởngmộtđốngtiềnbạcthìquảlàdiễmphúclớn–khôngbaogiờphảilolắng,quantâmđếntiềnbạchaythậmchílànghĩđếntiềnbạc,ngoạitrừviệcbiếtrằngbạncócảnúitiền.Điềungộnhậncàngnhiềucàngtốtquảlàmạnhmẽđếnmứctakhócóthểtinrằngcónhiềuhơnđôikhilạithậtphiềntoái.Tuynhiên,thựctếlạikểchotamộtcâuchuyệnkhác,vàtôiđãnghevànhìnthấynóhếtlầnnàyđếnlầnkháckhiđượctiếpxúcvàlàmviệcvớinhữngngườiởtrongcâuchuyệnđó.

Tạimộthộithảogầnđây,mộtphụnữ26tuổi,vớimáitócvàngvàmộtkhuônmặt rất trẻ trung,đãchia sẻvới tôivàmộtnhómnhỏnhữngngườiđượchưởng thừakếkhác, rằngcôđãphảivanxinchamìnhđừngchocônhiềutiền,tuyvậychacôvẫngửichocô30triệuđô-langayvàotuầnđó.Côcảmthấybịđốngtiềnđèbẹp,hoảngsợtrướctráchnhiệmsẽphảigánhvác,thấybốirối,ảonão,vàlolắngrằngmọingườisẽpháthiệnravàsẽcămghéthaylợidụngcô.Côngviệcmàchacôđãlàmđểkiếmtiềnđãpháhoạitoànbộgiađìnhcô,gâychiarẽnhữngngườianhchịem,khiếnchamẹcôlyhônvàtạoranhữngsựghenghétđốkỵmàcôkhônghềmuốndínhdángđến.Côcảmthấytộilỗivànhữngcảmgiáctồitệkhácđãđènéncôcùngvớisốtiềnđó,vàcôkhólòngchịuđựngđược.

Có lẽ chúng ta sẽ sốckhi thấy sựbi đát vàbuồn thảm thườngđi kèmnhữnggiatàikếchxùđượcđểlạiđó.Tấtnhiên,làcónhữngngoạilệ,đólànhữngngườiđãlàmviệccầnmẫnđểchốnglạicáctáchạimàsựđặcquyềnvà giàu có thừa thãi mang lại. Tuy nhiên, trái với những điều chúng tathườngtưởngtượng,nhữnggiatàithừakếkếchxùkhôngphảibaogiờcũnglànhữngdisảnđángmơước.

Ởnhữngđấtnướcvànhữngcộngđồngthiếuthốntiềnbạc,cũngnhưđốivớinhữngngườicoitrọngtiềntháiquá,thìđiềutaihạinhấttrongmốiquan

hệvớitiềnbạclàđểlạidisảnmộttâmhồnnghèonànmànósẽkhiếnngườitatinrằngtiềnbạcxácđịnhhọlàaivàhọcóthểtrởthànhngườinhưthếnàotrongcuộc sống.Trongcảnhữngxãhộigiàuvànghèo, chúng tađềubiếtrằngnhữngngườicóthểtồntạivàpháttriểnlànhữngngườibiếttậndụngtừnhữngnguồnlựckhác,sâusắchơn,đểxâyđắpnênnhữngcuộcđờiýnghĩa.

ĐỂ LẠI DI SẢN: KIẾN TẠO MỘT CUỘC ĐỜI ĐẦYĐỦ

KhitôivàBillnhậnrarằngchúngtôiđanglạctrongbàimêhồncacủathànhcông–khiconchúngtôicònnhỏ–chúngtôikhôngchỉbỏlỡnhiềuniềmvuisẵncótrongcuộcsống,bằngcáchdạychonhữngđứaconưatìmhiểu,khámphá củamình từnhững thứnhỏnhặt, đơngiảnnhất; thậmchíchúngtôiđãnêumộttấmgươngxấuchochúng.Trongkhimảimêvớiviệckiếmtiền,gâyấn tượngvớingườikhác,cốgắngđạtđượcnhững thứbiểutrưngchosựthànhđạt,vàdồnsựtậptrungcũngnhưchúýcủamìnhvàosứcmạnhnghiễmnhiên của tiềnbạc, chúng tôi đãvô tìnhgửiđếnnhữngđứacon của mình thông điệp về những điều quan trọng đối với một người"trưởngthành".

NếunhưkhôngcóBuckminsterFullervàDựánXóađói, thìchúngtôivẫnmãi sống trong sự lầm lạc đó, nhưng chúng tôi đã hết sứcmaymắn.Chúngtôiđãcóthểtựxácđịnhlạiđượcbảnthân,trởnêncoitrọngviệctạorasựkhácbiệthơnviệctạoramộtgiatài.

Ở thờiđiểmbản lềnày,Buckyđóngvai trò rất quan trọng trongcuộcsốngvàcôngviệccủatôi.Vàomộtbuổitốichúngtôiđãrấtvinhdựđượcmờianhđếnăntốitạinhàchúngtôi.Bađứacontôilúcđómớilênsáu,támvàmườituổi.Tôi,BillvàBuckycùnglũtrẻngồiquâyquanhbànăn.Buckythườngđượcngườitagọi là"VịchagiàcủaTươnglai"vàthật là thúvị–mộtmónquàýnghĩa–khiđượcthấyanhngồiđóvớilũtrẻcủachúngtôi,cùng chia sẻ một bữa tối thân mật, giản dị do chúng tôi tự nấu. Chợt

Summer, cô congái tám tuổi của tôi, bỗngnóimộtđiềugì đó rất sâu sắctheocáchmàbọntrẻconvẫnthườnglàm,nóilênmộtsựthậtsâuthẳmbằnghiểubiếtngây thơcủamình.Lờinhậnxétcủacôbé làmngỡngàngcảbangườilớnbênchiếcbànăn–cảtôi,BillvàBucky–chúngtôichợtđưamắtnhìnnhau,xúcđộngthậtsựbởisựthôngtháitrẻcon.

SauđóBuckyđãnóiramộtđiềukhiếnchocuộcsốngvàmốiquanhệvớitiềnbạccủatôithayđổimãimãi.AnhđãnóivớitôivàBill,"Hãynhớ,concái củacácbạnchính lànhữngbậc tiềnbối củacácbạnxét theo thờigiancủavũ trụ.Chúngđãbướcvàomột thếgiớiphức tạpvà tiếnbộhơnnhiềusovớinhữnggìcácbạnhaytôicóthểbiết.Chúngtachỉcóthểquansátvũtrụđóquađôimắtcủachúng."

Coicácconcủamìnhlànhững"bậctiềnbốitheothờigiancủavũtrụ"quảlàmộtsuynghĩvừalạlẫmvừahứngkhởiđốivớitôi.Tấtcảnhữngsựkiệnthenchốtvàcáctiếnbộcôngnghệcủathờiđạingàynay,nhữngthứlôicuốnchúngta thìđềuđã làquákhứđốivớiconcáichúngta, làmảnhđấtdướichânchúng,ươmmầmchonhữngướcmơvànỗ lựcvĩđạinhất theonhữngcáchmàchúngtachẳngthểtưởngtượngra.Nhưngconcáichúngtathìcóthểlàmvậyvàthậtsựđãlàmvậy.Điềuđócónghĩalàgì,khichúngđượcthừahưởngmộtthếgiớinơimànhữngchiếcmáytính,phươngtiệnđilạivàcôngnghệtốcđộcaođãkhiến"cộngđồngthếgiới"khôngcònlàmộtkháiniệmtrừutượngnữa,màlàmộtthựctạihiểnhiệntrướcmắt?Điềuđócónghĩalàgì,khichúngđượclớnlêntrongmộtthếgiớinơimàsựđầyđủlànghiễmnhiên,nơimàsựrộnglượngvàhợptáclànhữngđiềukiệnchủđạocủaconngười?

Tôithấylũtrẻđangđịnhhướngchochúngtôicũnggiốngnhưchúngtôiđangđịnhhướngchochúng,tấtnhiênlàtheomộtcáchkhác,vàmặcdùtôivẫn luôn biết rằng chúng tôi học hỏi được rất nhiều điều từ các con củamình.Tôi chưabaogiờ từngnhận ra sự thực sâu sắcnàyvềmốiquanhệgiữanhữngngườichúngtôi.Nóđãthayđổinhậnthứccủatôivềmọithứvàtôibắtđầudựavàochúng–những"bậctiềnbốivũtrụ"–đểnắmbắtlấymột

thếgiớiquanvừađậmchấttươnglai,vừachínhxácvàtiếnbộ.

Lắng nghe chúng chính là khẳng định bản năng tự nhiên và tôn trọngnhữnghiểubiếttựnhiêncủachúngđểkhiếnnópháttriểnhơnnữavàmanglạilợiích.Tôinhậnthấyrõràngrằngkhichúngtadànhchoconcáimìnhsựtôntrọng,chúngsẽđàosâuhơnsựthôngtháitựnhiêncủamìnhvàtrởnênvữngvànghơntrướcnhữngngộnhậnvềsựthiếuthốn,trướcnhữngcơnkhátcóthêmtiềnbạc,thêmđồdùngnhưmộttràolưuthươngmạivàvănhóa.Disảnmàchúngcầntađểlạikhôngphảilàtiền,màlàmộtlốisốngcóthểlàmchochúngtrởnênsángtạo,bềnbỉvàđượcthểhiệnhếtmìnhtrướcthếgiớidùsốtiềnchúngcólànhiềuhayít,vàbấtkểcácnguồnlựckháctuônchảyquacuộcđờichúngrasao.

Trong những năm đầu củaDự ánXóa đói, căn nhà của chúng tôi trởthànhnơi trúchânchorấtnhiềungười.ĐólànơinghỉchânkhibạnbètôiđếnthămSanFrancisco,nhưngđócònlànơimộtngườibạncủatôiđếnnghỉngơisauvụlydị;nơimộtngườikháchồiphụcsứckhoẻsaumộtquãngthờigianvậtlộnvớibệnhungthư.MỗikhicácnhânviêncủaDựánXóađóiđếntừcácquốcgiakhácnhưEthiopiahayẤnĐộ,họsẽđếnởnhàtôimộtvàituần.Tôinhớ làcôLalita,giámđốccủachúng tôi từẤnĐộđến,đãsốngtrong phòng làm việc, còn những đồng nghiệp của cô,Naji và Shalini thìdùngcănphòngdànhchokhách,trongkhiđó,HiroshivàJanetđếntừNhậtBản thì ở phòng chơi game dưới tầng hầm, còn Tunde Fafunwa đến từNigieriathìngủtrongmộtchiếctúingủđặtdướichiếcđànpianô.Concáitôilớnlêntrongmôitrườngmàconngườiởcácnềnvănhóakhácnhauliêntụcđếnrồiđi,chiasẻthờigian,bữaănvànhữngphútgiâyvuivẻvớigiađìnhtôi,biếtvàthểhiệnrarằngchúngtôiluôncóđủđểsẻchiavớibấtkỳaiđangvàsẽđến.

Việc chia sẻ này đôi khi cũnghơi quámứcđối với chúng, nhưng chophépchúngtrảinghiệmsựgiàucóthậtsựkhiluôncóđủnguồnlựcđểchiasẻvớibấtkỳaicầnđếnởvớichúngtôi.Điềunàyđãlàmchocuộcsốngcủachúngtôigiàucóhơnrấtnhiều.Nhữnggìbạnchiasẻchínhlànhữnggìbạn

củngcốthêm,vànhữnggìbạnsẻchiasẽtồntạimãimãinhưmộtdisảnthựcthụcủabạn.

Đâychínhlàdisảnmàchúngtacónguycơđánhmất–lũtrẻcủachúngtacũngcónguycơđánhmất–trongmôitrườngthươngmạibaobọcchúngtừkhisinhra.Trongngànhquảngcáovàtiếpthịmàngườitamệnhdanhlà"từchiếcnôiđếnnấmmộ,"cómộtchiếndịchđượctínhtoáncặnkẽnhắmđếnnhữngđứatrẻvớitưcáchlànhữngkháchàngtiềmnăngngaytừnhữngkhoảnhkhắcđầuđời,gieorắcnhữngmầmmốngdốitrácủasựthiếuthốn,vàcủngcốthêmngộnhậnvềcáigọilàcàngnhiềucàngtốt.

Trungtâmgiấcmơmỹkiểumới,mộttổchứchoạtđộngxãhộivàđịnhhướngngười tiêudùngcóuy tínđã từngviết rằng"trẻemngàynayđượctiếp xúc với nhiều loại quảng cáo trên tivi, ngoài đường phố, trong cửahàng,...cácnhàlàmquảngcáođangcôngkhai thuhút trẻemtrênquymôchưa từng thấy,đổxôđixâydựngniềm tinvào thươnghiệungay từgiâyphútđứatrẻđủkhảnăngphânbiệtlô-gôcủacáccôngtyvớinhauhaynhạilạinhữngcâuquảngcáo.Cácnhàlàmquảngcáongàynaynhắmtới lũtrẻbởichúnglànơihọsẽgieotrồnghạtgiốngcủachủnghĩađạitiêuthụ."

Trongmộtnềnvănhóatiêuthụ,thươngmạivàluônnáonhiệtnày,thậtkhóđểcóthểnuôilớnlũtrẻconvàdạychochúngnhậnrađượckháiniệmvềsựđầyđủítđượcthừanhậnnày,mặcdùđóchínhlạilàđiềusẽmanglạichochúngnhữngchiếcchìakhóadẫnđếnmộtcuộcsốnghạnhphúcvàthỏamãn.Trẻconthìbẩmsinhđãrấttòmòvàưakhámphá;thếgiớichínhlànơichúng tậnhưởngniềmvuivàkhámphácáccơhội.Chúngphát triển lànhmạnhtrongtìnhyêuthươngvàsựbaobọccủachúngta,vàmangđếnchochúng tamộtmón quà, chính là niềm vui của chúng, tính hiếu động củachúngvàcảmnhậnbẩmsinhvềcáckhảnăngcủachúng.

Làmthếnàochúngtacóthểđịnhhướngchoconcáimìnhcóđượcmộtmốiquanhệchân thựcvới tiềnbạc,khimànềnvănhóa tiêu thụ thúcđẩychúngmuốnvàmuanhữngthứchúngkhôngthậtsựcần?Làmsaođểchúngtacóthểtruyềnchochúngsứcmạnhđểcóthểsốngchínhtrựctrướcnhững

cámdỗđó?Chúngtacóthểgiáodụcchúngvềsựsailạcvànhữngngộnhậnvềsựthiếuthốn,vàtacóthểxâydựngmộtbốicảnhchosựđầyđủ.TrungtâmGiấcmơMỹkiểuMớiđãđưaracácgợiýrấtthựctếsauđây:

HãygiúpconbạnhiểuđượcrằngmọisảnphẩmđềuđượclàmtừnhữngvậtliệukhaitháctừTráiđất,vànhữngsảnphẩmvậtchấtđókhôngtựnhiênmàbiếnmấtkhichúngđượcnémvàobãirác.

Hãy dạy cho con bạn biết điều gì xảy ra với những phế liệu đó. Khichúngtatiêuthụhàngđốngcácsảnphẩmtừnhựa,cácsảnphẩmđượcđónggóikỹcànghaydễvỡ,chúngtađangđểlạigánhnặngchocácthếhệtươnglai.

HãytìmracácnguồntàinguyênđểtạoracácsảnphẩmthânthiệnvớiTráiđất,bềnvững,đượclàmtừcácloạivật liệucóthểphânhủysinhhọchaycácvậtliệutáichế.

Hãylàmgươngchoconbạn.Tránhmuasắmtùyhứng.HãyhạnchếtiêuthụcácsảnphẩmkhiếnTráiđấtkiệtquệ.

Hãychỉchoconbạnnhữngcuốnsáchvàcácnguồn thông tinkhácđểcủngcốthêmnhữngthôngđiệpnày.

Hãyđểchúngbiết rằngcơn lốc tiêuxài,nợnần, tích luỹcủacảibằngmọigiá làmộtphầnkhông lànhmạnh trongnềnvănhóacủachúng ta,vàchúngkhôngnênđểbịcuốnvàovòngxoáyđó.Haychochúngbiếtrằngcónhữnglúcnhữngtiếnggọiđósẽrấtkhócưỡnglại,nhưngchúngphảimạnhmẽhơnnhữngtiếnggọiđó.

Hãycôngkhaixemxétlạicáchứngxửtrướcnhữngđồngtiềnchảyquacuộcđờibạnđểđánhgiáxemcáchànhđộngcủabạncótạođiềukiệnthuậnlợichomộtlốisốnglànhmạnh,bềnvữngchotấtcảmọingườihaykhông.Hãymờicácconbạnthamgiavàoquátrìnhcânnhắc,suyngẫmvàquyếtđịnhliênquanđếntiềnbạcvàmờichúngcùngđónggópýkiến.

Điềugiátrịvàhữudụnghơnbấtkỳsốtiềnnàochínhlàviệcđểlạichoconcáichúngtamộtmốiquanhệlànhmạnhvớitiềnbạc.Hãygiúpchúng

hiểurằngtiềnđếnrồiđi,rằngđólàđiềunênkhuyếnkhích,vàrằngđólàmộtniềmhạnhphúckhicóthểđịnhhướngchodòngchảycủatiềnbạcđểhỗtrợchonhữngquyếttâmcaocảnhấtcủachúng.Hãygiúpchúnghiểu,thểhiệnrõnétquangaychínhcuộcđờibạn,rằngchỉcầnbạntrântrọngnhữngnguồnlựcnội tạicủamình, làbạnđãcóđủnhữnggìcần thiếtđểđươngđầuvớinhững thử tháchcủahoàncảnhbênngoài.Hãygiúpchúng trảinghiệmsựgiàucóthựcthụ,nhữngnétđẹpvàanlànhcủamộtcuộcsốngtrànngậpsựkếtnốigiữangườivàngười,trànngậpnhữngđịnhhướngđầycảmhứng,sẻchiavàđầytráchnhiệm,thayvìchỉtíchluỹcủacảitiềnbạcvôđộ.

MộtbàithơSufirấtđượcưathíchdoHazratInayatKhansángtácmanglạichochúngtamộtcáinhìnhữuích:

TôixinNgườisứcmạnh

Ngườichotôithửthách

Đểrènsứccủamình.

TôixinNgườitrítuệ

Ngườichotôikhókhăn

Đểtìmcáchvượtqua.

TôixinNgườigiàusang

Ngườichotôisứckhoẻ

Đểlaođộnghếtmình.

TôixinNgườicanđảm

Ngườichotôihiểmnguy

Đểquyếtchívượtqua.

TôixinNgườitìnhyêu

Ngườichotôibiếtđến

Nhữngconngườikhốnkhổ

Đểhếtlòngcưumang.

TôixinNgườiđặcân

Ngườichotôicơhội

Đểvượtlênchínhmình.

TôikhôngđượcNgườiban

Nhữnggìmàmìnhmuốn

Nhưngtôiđãnhậnđược

Mọithứmàmìnhcần.

Disảnchúngtađểlạitrướchếtlàởnhàvàchogiađìnhdùchúngtacóconcáihaykhông,nhưngnócũngmởrộngđếnmôitrườnglàmviệcvàkinhdoanh.Ởđóchúngtacócơhộithaythếcáchệthốngdựatrênsựthiếuthốn,nhữngyếutốthúcđẩytâmlýkiếmlợinhuậnbằngmọigiá,bằngcáccôngviệckinhdoanh,quản lývàcác triết lýkinh tếxâydựng trênnền tảngcủacácnguyênlývàhoạtđộngcủasựbềnvững.

TạicôngtysảnxuấtrượunhoFetzerVineyards,Paulvàcácđồngnghiệpcủamìnhđãápdụngcáccôngđoạnsảnxuất thânthiệnvớimôi trườngvàvớiTráiđấtvàoviệctạoranhữngloạirượuhảohạng.Cácloạirượucủaanhđoạtrấtnhiềugiảithưởngvàcôngtycủaanhthìđanglàmăncólãivàpháttriển thịnhvượng, trongkhi tạoramộtmôhìnhsảnxuất rượu thươngmạikiểumớichotoànthếgiới.Tầmnhìncũngnhưhànhđộngcủacánhânanhvớitưcáchlàmộtlãnhđạodoanhnghiệpđangđểlạimộtdisảncủasựđầyđủvàthịnhvượngchochínhngànhsảnxuấtrượuvàchotấtcảnhữngngườiđangtiếpbướctheoanh.

Rấtnhiềudoanhnhâncũngnhưnhữngngườikhác trongquá trình tiếpcậncôngviệccánhâncủamìnhcũngđangvậndụngnhữngnguyêntắcnày.Cuốicùng,tínhbềnvữnglàmộtlờikhẳngđịnhđảmbảosựđầyđủchotấtcảmọingườiởmọinơitrênthếgiớivàchotấtcảcácthếhệvềsau.Nhữngngộnhậnvềsựthiếuthốnlàmộtdisảnđãlùivàodĩvãngtừlâu.Quyếtđịnhlựachọnconđườngpháttriểnbềnvữnglàmộtphầncủaviệcđểlạimộtdisảncủasựđầyđủ trongquá trìnhkinhdoanh,khi thựchiệnnghĩavụ làmcha

mẹ,haykhilãnhđạomộttậpthểnàođó,vàchínhdisảnđóđangtíchcựcthayđổithếgiớicủachúngtamỗingày.

Những thứchúng tamuasắm,đầu tưhayđónggópcó thể tạonên thếgiới của chúng ta. Những nguyên tắc về sự đầy đủ kết nối chúng ta vớinhững sự thật sâu thẳm hơn và các giá trị sâu lắng hơn để gieo cấymộttươnglaihạnhphúc,tựdovàtựchủngaytrướcnhữngtruyệnthầnthoạivềsựkhanhiếmvàthiếuthốn.

Nhàkhoahọc–tươnglaihọcWillisHarmanđãtừngnói:"Xãhộimangđếntínhchínhdanhvàcũngcóthểmangnóđi".

Chúngtacóthểrútratínhchínhdanhtừngộnhậnvềsựkhanhiếm.

Dùchúngtacónhiềuhayíttiền,chúngtaluôncóthểsửdụngtiềnbạccủamìnhđểtônvinhcuộcsống,thayvìcốtranhgiànhđểcóđượcnhiềutiềnhơnvàbịámảnhbởisốtiềnchợtđếnvàchợtrờikhỏicuộcđờichúngta.

Chúngtacó thể từbỏsựkhanhiếmđểđếnvớisựđầyđủ,ngừngthanvãnđểbắtđầuquyết tâm,và thôiganhghétđốkỵđểmở lòngchonhữngbiếtơn.

Chúng ta có thể tậndụng lập trườngcủamình, sứcmạnhcủaviệcđốithoạivàsựtậptrungcóchủđíchvàocácdisảncủamình,đểthayđổigiấcmơ.

Chương 12:

XU THẾ MỚI

Đâuđâysesẽnhữngtiếngđộng,tiếngnhữngconngườiđangthứctỉnh:thứctỉnhđểthấynhữngtriểnvọngcủathếgiớitrongthờiđiểmchuyểngiaonhạycảm,thứctỉnhtheotiếnggọicủatổtiênvàcủacácthếhệtươnglai,

tiếnggọithứctỉnh.

—LiênminhXuthếmới

Chiếc taxi từVerona lao nhanh giữa những dòng xe, vượt những dãytường đá cổ và băng qua các cổng ra vào thành phố. Chỉ trong vài phútchúngtôiđãbỏlạisựnáonhiệt,hốihảcủaphốphườngItaliađểđếnvớilànhơithởthơmmùiđấtcủamiềnđồngquê,mentheonhữngconđườngdốc,hẹp,ngoằnngoèonốinhữngngôilàngtuyệtđẹpcủavùngđồinúiItaliađểđếnvớimộtkhutrúẩncáchđóhaigiờxechạytạiCadine,mộtthịtrấnnhỏvùng cao, náu mình giữa những dãy núi. Bầu trời nhuộmmột mầu xanhthẫm.Nhữngdãynúinổibậttrênnềntrờitrongvắt.Khitôiđếnnơivàbắtđầugặpgỡcácbạnđồngsựmới,lòngtôidấylêncảmgiácháohức,mongchờmột sựkiệnđặcbiệt to lớnnàođó sắpdiễn ra.Chúng tôi đếnđểnóichuyệnvớiĐứcĐạtLaiLạtMa.

Đó là thời điểm đầu mùa hè năm 2001, khi tôi được mời tham dựSynthesisDialogue(CuộcĐốithoạiTâmgiao),nơihộitụcủa30người,tấtcả đều là những nhà hoạt động xã hội toàn cầu, lãnh tụ tôn giáo, nhữngchuyêngiatâmlinh.Cuộcgặpgỡnàynhằmgắnkếtchúngtôivớinhau,vớiĐứcNgàivàvớithựctrạngcủathếgiới.

Bamươithànhviênthamgiađềulànhữngnhàlãnhđạoởcấpquốctếvàcảđịaphương,đếntừkhắpnơitrênthếgiới,vớicùngmộtcamkếtcốnghiến

chotiềmnăngvànănglựctinhthầncủaconngười.Mỗingườitrongsốhọđềuthamgiaởmộtkhíacạnhnàođótrongcôngcuộcxóabỏnhữngbấtcôngvàkhổđaumàconngườiphảichịuđựng.Họ lànhữngchiếnsĩchiếnđấudướichiếnhào,đốimặtvớichiếntranh,đóinghèo,bạolựcvàsựápbức,cónhững lúcởquymôvôcùng to lớn.Đãcónhững thànhviênphảichịu tùđầy,tratấnmàvẫnkiêntrìvàquyếttâmhơnbaogiờhếtnhằmtạoratiếnbộ,đổithay.Ởgiữanhữngconngườinàytôicảmthấymìnhthậtbénhỏ.

ChúngtôigặpmặtnhauvàingàytrướckhiĐứcNgàitới.Chúngtôicùngnhau chia sẻ những câu chuyện về đờimình và cùng tĩnh tâm suy ngẫm.Chúngtôicùngtảnbộtrênnúivàcùngcấtlêntiếnghát.Giữachúngtôiđãhình thànhmộtmối tâmgiao sâu sắc khiếnmỗi người đều tôn trọng, yêuthươnglẫnnhau,vàchođếnthờiđiểmmàĐứcĐạtLaiLạtMacùngcácnhàsưvàhọcgiảxứTâyTạngtớithìchúngtôiđãcóthểcùnglàmviệcvàtròchuyệnvớinhauthậthàihòa,hiệuquả.

TrướckhiĐứcNgài tới,cuộcgặpcủachúngtôiđãvôcùngsôinổivàhữuích.Tuynhiên,khiNgàicùngsựhiệndiện"linhthiêng"củamìnhthamgiavàocuộcđối thoại,mọi thứđượcnâng lênmộtnấc thangmới.Dườngnhư,mỗi chúng tôi đều táchmình ra khỏi "câu chuyện" cá nhân hay "tấnkịch đời" của bản thân để chứng kiến cả thế giới, thay vì cứ lún sâu vàonhữngvấnđềcònđangbứcxúccủanó.Trongcuộcnóichuyện,chúngtôikhôngđềcập lướtquacácvấnđề thếsự,màđi sâunhìnnhậnchúng toànvẹn.ĐứcNgàiđãkểvềsựápbức tànnhẫnvàbi thảmmàngườidâncủaNgàiphảichịuđựngdướichínhquyềnTrungQuốc,vànhữngđòntratấntànbạo giáng lên những người Tây Tạng còn lại trong lãnh thổ Tây Tạng –TrungQuốc.CâuchuyệnvềlầnthoátchếttrongngàncântreosợitóckhỏiquânTrungQuốckhicòn làmột thiếuniêncủangàichúng tôi ai cũngđãbiết.ĐứcNgàilàngườikhôngxalạvớigiankhổ,ápbức,bấtcôngvàđauđớn.

Tuynhiên,điềuhiệnlênrõnéttrongnhữngcuộchộithoạicủachúngtôichínhlàsựtâmgiao,mộtsựđồngtâmrằngthếgiớicủachúngtađangthức

tỉnh, rằng xu thế đang xoay chiều. Chúng tôi cảm nhận và thấy đằng saunhữngthốngkêđángbáođộngvềsựxuốngcấpcủamôitrường,sựleothangcủachiếntranh,bạolực,sựchàđạplênnhânquyền,sựhoànhhànhcủađạidịchAIDScùngnhiềubệnhdịchkhác,vàsựkhổcựccủacảnhnghèonàntràn lan, tậnsâu trongnền tảng,mộtđiềugìđóvôcùngcănbảnđangcựamình thayđổi.Nhữnggiảđịnhcũvàsai lệchđangdầnđược loạibỏ, thayvàođólàmộtnănglựctinhthần,mộtlànsóngxúccảmvàbiếnđổitinhthầnđangsụcsôikhắpnơi,thậmchícònmạnhmẽhơn,kiênđịnhhơn,vàvữngchắchơncảnhữngthửtháchchúngtađangphảiđốimặt.

Mặcdùmỗingười trongchúng tôigọiđiềunàybằngmộtcái tênkhácnhau,chúngtôihiểurằngtấtcảđềucùngnóitớimộtkháiniệm.Đốivớitôi,đólàđiểmkhởiđầuchosựtanrãcủasựthiếuthốntrongcáithếgiớibạn-hoặc-tôimànótạora,mộtthếgiớicóthểhủydiệtchúngtatrongmốiquanhệvớitiềnbạc.Đólàdấuhiệutanrãcủasựtrìtrệgâyrabởisựthiếuthốn,củanhữnghiểulầmtaihạivềchânlý,vềsựngaythẳngcủacuộcsống,mànómanglại,cùngvớinhữngtiềnđềbấtổncủanó.Chúngtôicùngnhấttrírằngcómộtviễncảnhđangngàycàngrõrệtđểthếchỗchothếgiớikia;đólàcáithếgiớibạn-và-tôimàBuckminsterFullerđãtiênđoántừnhiềunămtrước.Đólànơibạnvàtôicùngsốngtrongbốicảnhvàchânlývềsựđầyđủ,sựđầyđủđíchthựcchotấtcảmọingườiởkhắpmọinơi;mộtthếgiớidànhchotấtcảchúngta,nơikhôngaihoặcđiềugìbịgạtrarìa;mộtthếgiớitrongđó tìnhđoànkết thế chân cho sựbố thí,một thếgiới nơimàướcmơcủangườinàykhôngphải là taihọacủangườikhác,màướcmơ làcho tấtcảmọingười;một thếgiớinơichúngta tôn trọngvà tuân theo"uylực"sángsuốtvànhântừcủaTựnhiên;mộtthếgiớinơitìnhyêutiềnbạcđượcchuyểnthànhcáchsửdùngtiềnbạcđểthểhiệntìnhyêu.

Chúng tôi ngồi thành vòng tròn trong khi Đức Ngài lắng nghe từngngườimột,vàNgàiđàmđạovớichúngtôi,cùngchúngtôinghiềnngẫmlạibảnchấtnhữngmốicamkếtcủamỗingười trongbốicảnhhiệnnay.Ngàinóiđếnkhátkhaocủa toànnhân loạiđượchạnhphúcvàkhôngphải chịu

khổđau,vàrằngmộtcuộcsốnghợpvớiluânthườngđạolýsẽtrởthànhmộtcuộcsốngtrọnvẹnđíchthực.Trongmốiquanhệcủachúngtavớitiềnbạc,Ngàinóirằngnếuchúngtamangtheomìnhquanniệmlinhthiêngvềsựđầyđủ,chúngtasẽtạonênmộtmốiquanhệđíchthựcvàhợpluânthườngđạolýđốivới tiềnbạc,khiđómốiquanhệnày sẽnảynở,phát triểnvà tựnhânrộnggiátrịcủanó.

Với sự hiện diện củaĐứcNgài trong cuộc đối thoại của tôi cùng cácđồngsự,tôiđãnhậnthấyđiềumàtôichưatừngthấy.Tôicảmnhậnđượcnó,hoàntoàntheobảnnăng,theotựnhiên,mộtxúccảmsâulắng.Tôilạinhớđếnmột câu châm ngôn của Teilhard deChardin được biết từ nhiều nămtrước:"Chúngtakhôngphảilànhữngconngườivớitrảinghiệmtinhthần,màlànhữngthựcthểtinhthầnvớitrảinghiệmcủaconngười."

ĐốidiệnvớiĐứcĐạtLaiLạtMa,tôicảmnhậnđượcmìnhnhưmộtthựcthểtinhthần,đangcónhữngtrảinghiệmconngười.Cuộcgặpgỡkín,vàbảnthânĐứcĐạtLaiLạtMađãtạonênmộtkhônggianvậtchất,tinhthầnvàtrítuệđemđếnsựkhaisángvàsuyngẫm.Hiệnlênrõnéttừcuộctâmgiaođólànhữngtrảinghiệmsâusắchơn, tuyệtvờihơnvềchânlý,vàsựhồisinhcủa những cam kết. Bài học sâu sắc trong những ngày ngắn ngủi đó vẫnthườnghiệnvềtrongtâmtrítôi,vàgiờđâylạicàngrõnétkhitôisuyngẫmvềnhững trải nghiệmconngười trong chúng ta, và rằngmột trongnhữngyếutốđặctrưng,rõnétnhấtkhidấnthânvàotrảinghiệmconngườichínhlàcuộcvậtlộn,tháchthức,vàtươngtáccủachúngtavớitiềnbạc.Nhưbaolầntrước,tôilạithấy,vàlầnnàythìcàngrõnéthơn,rằngtiền–cáivũđàicủacuộcsốngluônluônlôikéovàhấpdẫnconngười–cóthểtrởthànhđồngminhlớnnhấtcủachúngtatrongquátrìnhbiếnđổibảnthânvàbiếnđổicáithếgiớimàchúngtađangsống.

Tiềncómặtởkhắpnơi,vượtquamọibiêngiới,ngônngữvànềnvănhóa. Tiền, cũng như nước, tuôn chảy róc rách trên các tầng bậc của cuộcsống.Chứađựngtrongnócóthểlàtìnhyêuhoặcnỗisợcủaconngười.Nócóthểnhấnchìmconngườitrongcảmgiácmêmuộicủaquyềnlực.Nócó

thểấpủvànuôidưỡngnhữngnguyêntắccủasựtựdo,tínhcộngđồng,vàsựchia sẻ.Tiềnmộtmặtkhẳngđịnh,mặtkia lạihạ thấphoặchủyhoạicuộcsống.Nókhôngxấumàcũngkhôngtốt;nóchỉlàmộtcôngcụ.Chúngtađãphátminhranó,vàtuynóthuộcvềlĩnhvựctrảinghiệmcủaconngười,nócóthểđượcsửdụngdướisựdẫnđườngchỉlốicủanhữngkhaokhátvàmêsaytrongtâmhồnta.

THẾ GIỚI BẠN-VÀ-TÔI VẪN ĐANG HIỆN HỮU

Đólàvàocuốinhữngnăm1970khitôiđượcngheBuckministerFullermôtảtầmnhìncủaôngvềmộtthếgiớibạn-và-tôi,nơitấtcảchúngtađềubiếtvàsốngvớisựthựcrằngcóđủchotấtcảmọingười,vàkhôngailàbịbỏrơi.Vàothờiđiểmđó,đâylàmộtmongđợirấtđỗithựctế,bởinhưôngđãchỉra,thậtsựđãcóđủlươngthực,tàinguyênđểđảmbảosựsốngchotấtcảmọingười.Tháchthứcởđây,theoông,chínhlàtấtcảcácthểchếvàhệthốngcủachúngta–cảvềchínhtrị,quảnlýnhànước,ytế,giáodục,kinhtế,vàđặcbiệtlàhệthốngtiềntệ–đãđượcxâydựngdựatrênquanniệmvềsựthiếuthốn,rằngthếgiớinàykhôngcóđủchotấtcảmọingườivàsẽcóaiđóphảibịgạtrarìa.

Buckyđãtiênđoánrằngsẽphảimấttừ25-35nămđểnhữnghệthốngvàthểchếlệchlạcdựatrênquanniệmvềsựthiếuthốn–cáimôhìnhthếgiớiquanbạn-hoặc-tôiđó–sụpđổ.Ôngcảnhbáorằngquátrìnhnàysẽgâyxáotrộn,rốiloạn,thậmchígâybiếnđộnglớn,nhưngmộtkhisựbiếnđổihoàntất,thìmộtthếgiớimớisẽbắtđầuxuấthiện:mộtthếgiớinơichúngtatrântrọngsựđầyđủ,sángsuốtbảotồnvàgiữgìn,nơichúngtasốngtrongmôitrườngcủasựsungtúc,đầyđủchotấtcảmọingười–mộtthếgiớicủabạn-và-tôi.

Đây làmộtkhoảng thờigianbiếnđộngđáng sợ,và tiềndườngnhư lànguyênnhâncủahầuhếtcáccuộcxungđột, thảmhọa,hoặckhủnghoảngtrênthếgiớicũngnhưtrongmọimặtcủacuộcsốngcủachúngta.Đólàmột

quãngthờigianđặcbiệtcăngthẳngvàđầytháchthứctrongcuộcsốngchúngtavớitiềnbạc.Chúngtalolắngsẽbịthấtnghiệpvàkhôngkiếmđượcviệclàmmới trongmột thị trườngviệc làmngày càng thu nhỏ lại vàmột nềnkinhtếsuythoái.Chúngtalokhôngbiếtmìnhcóđủtiềnđểduytrìmộtgiađình,hoặcnuôinấng,giáodụcconcáinhưmongmuốn,vàđểandưỡngtuổigiàhaykhông.Chúngtalolắngkhiđấtnướcphungphísứcngườivàcủacảivàochiếntranh.Mộtmặt,chúngtabấtanvềnạnkhủngbốluôncậnkề,vàmặt khác lại lo lắng về chi phí leo thang chóng mặt dành cho việc tăngcườngcácbiệnphápanninhxuấthiệnngàycàngnhiềuởmọingõngách,trongkhichẳngphảiaicũngcảmthấyantoànhơn.

Trênnhiềukhíacạnhtìnhhìnhxấuhơnnhữnggìchúngtamuốnnghĩtới:nạnkhủngbố,chiếntranh,bạolực,trảđũa,vànhữngđòntrừngphạtdiễnratrênkhắpthếgiới,nhiềugiốngloàiđangtrênđàtuyệtchủngvớitốcđộchưatừngthấy,việcsửdụngnhiênliệuhóathạchlàmmấtđisựcânbằngnhiệtđộtoàncầu;khoảngcáchrõrệtgiữanhữngngườinắmtrongtaytàinguyêndưdậtvớinhữngngườicórấtíthoặckhôngcódườngnhưđangngàycàngrộngra;tệthamnhũngvàlòngthamngàycàngtrởnêngaygắtvàphổbiến,ngaycảđốivớinhữngngườivốnđãcókhôngbiếtbaonhiêulàtiềnbạc,củacải,quyềnlựcvàđịavị.

Nhưngđồng thời, tình hình cũng tốt hơnnhữnggì chúng ta có thể hyvọng.Hàngtrămtriệungườivẫnđangmiệtmàilàmviệc,họnhìnranhữngtháchthứcvàgiảiquyếtchúngtrênmọicấpđộ.Đãcóvôsốnhữngtổchứcvàsángkiếnđượcđưaratrênthếgiớinhằmgiảiquyếtnhữngnhucầucơbảncủatoànnhânloạivàthếgiới.Hoạtđộngcủacáctổchứcdânsựvàcôngdânởcácnướctrênkhắpthếgiớiđangngàycàngmạnhmẽ,rõnét,vàtíchcựchơn bao giờ hết.Mạng Internet trong chớpmắt kết nối hàng tỷ người, vàchúngtađangtậndụngsựliênkếtnàyhiệuquảvàthiếtthực,tạoranhữngmốihợptácvàcộngtácchưatừngthấy.Sựbùngnổphươngtiệngiaotiếpnàyđãthứctỉnhmốiliênhệgầngũi,tựnhiêntrongchúngtavàgiúpchúngtaýthứcđượcrằngchúngtacóliênhệvớinhau.Nócũnggópphầntạođiều

kiệnchonhữngcuộcđối thoại toàncầuvềnhữngvấnđềquan trọngđangảnhhưởngđếntấtcảchúngta.Ýthứcvànhậnbiếtvềvấnđềsinhtháithấmdầnvàomỗiquốcgia,thônlàng,thểchế,vàdântộctrênthếgiới.

Chúngtađangdầnýthứcđượcvềvấnđềnhânquyềnvàbìnhđẳnggiới,đặcbiệt làvềquyền lợivà sự trỗidậycủanữgiới, cũngnhưý thứcđượcrằngtiếngnóicùngvớisựlãnhđạocủaphụnữcũnglàmộtloạinguồnlựcđángkểtrongmọikhíacạnhcủađờisốngxãhội.Hơnhaiphầnbadânsốthếgiới sốngdướicácchính thểdânchủ;điềunàyđãmang lại chomột tỷ lệngười lớnchưa từng thấy trong lịchsửnhân loại–baogồmcảphụnữvànhữngngườidamầu–mộtcơhộiđượcnóilêntiếngnóiquyếtđịnhtươnglaicủachínhmình.

Sựlantỏacủalànsóngnănglựctinhthầntrênkhắpthếgiớiđãgópphầnlàmtăngthêmsựhiệnhữucủakhíacạnhtâmlinhtrongđờisốnghàngngàycủaconngười,ởnơilàmviệc,tronggiađình,vàcảtrongnhữngcuộcđàmđạomangtínhtrítuệởbấtkểnhữngnơinàoconngườicòntrăntrởvềcáchsống,cáchlàmngười.Cáccộngđồngtôngiáocũngngàycàngnhậnthấyrõhơnmónquàmàsựphongphúmanglại,vàdầnchuyểnsangtôntrọngcáctôngiáokhác.LiênminhPachamamacùngnhiềucộngtácviênvàtổchứckhácđangtíchcựcbảovệnhữngkhuđấtrừngnhiệtđớinguyênsinhcùngnhữngngườidânsinhsốngnơiđây;nhờđótiếngnóicủanhữngngườidânbảnđịađãtrởthànhmộtthứtiếngnóicótrọnglượng,mangnhữngtrithứccổxưađượcbắtnguồntừnhữngquyluậttựnhiênđếnvớinhữnghộinghịvàhộiđồngcủacácnhàhoạchđịnhchiếnlượctoàncầu.

Các loại thuốc thay thếhoặcbổ trợngày càngphổbiếnvàđược chấpnhậntrênđấtMỹ,mởranhữngtầmnhìnmới,khácsovớiphươngphápchữabệnhtruyềnthốngtrênkhắpthểgiới.Tạinhiềunước,nhữnghìnhthứctiềntệ bổ trợ, từ hàng đổi hàng cho đến hình thức trao đổi tài nguyên kinh tếphức tạp hơn, đã giúp con người chia sẻ với nhaumà không cần đến hệthốngtiềntệtruyềnthống.

Cách đây 25 năm,Dự ánXóa đói cùng triết lý của nó đã từng bị chế

nhạo, nay lại trở thànhmột kiểumẫu cho các nhà hảo tâm cũng như cácchươngtrìnhkiểumớithúcđẩysựtựlựccánhsinhởconngười,giúpchohọtrởthànhnhữngngườicókhảnăngquyếtđịnhtiếntrìnhpháttriểncủachínhmình.Consốthốngkêthươngtâmvềsốlượngngườichếtđóivàonăm1977là41.000ngườimộtngày–nayđãgiảmđimộtnửa,chỉcòndưới20.000ngườimộtngày,vàconsốđóđangtiếptụcgiảmxuốngngaycảkhidânsốthếgiớiđangtănglên.Mộtsựtiếntriểnđangdiễnra.

NhữngcôngtykhaithácdầulớnnhưShellvàBritishPetroleumđãđổitênthànhcác"côngtynănglượng"vàxácđịnhrằnghọsẽngừngkhaithácnănglượnghóathạchvàhoàntoànchuyểnsanglĩnhvựcnănglượngtáisinhtrongvòng30nămtới.

NhữngtổchứchoạtđộngxãhộitầmcỡquốctếmớirađờinhưHãytrảtựdocho trẻem,Thanhniênvìmôi trường trongsạch,Nhữngngười tiênphongvì thayđổi,cùnghàng trăm tổchứckhácđangkhích lệvà tạocảmhứngchonhữngngườitrẻtuổitrênkhắpthếgiớiđónnhậnmộtcáchtưduymới, năng lực lãnh đạomới, nhằm giải quyết những thách thức chúng tađangđốimặt.

Như Paul Ray và Sherry Anderson đã chỉ ra trong cuốn sách TheCulturalCreatives(Nhữngngườisángtạovănhóa):Nămmươitriệungườicóthểthayđổithếgiớinhưthếnào,hàngtriệungười"đãđónnhậnmộtthếgiớiquanhoàntoànmới…mộtbướctiếnlớntrongnềnvănminhcủachúngta.Thayđổithếgiớiquanđồngnghĩavớithayđổinhữnggìchúngtacholàsựthực…thayđổigiátrị,nhữngđiềuưutiêncơbảntrongcuộcsốngchúngta;thayđổivềlốisống,vềcáchchúngtasửdụngthờigianvàtiềnbạc;vàthayđổivềphươngkếsinhnhai,cáchmàchúngtakiếmtiềnngaytừđầu."

Giaiđoạnnàykhôngchỉcósựthayđổi.Đâylàgiaiđoạncủasựbiếnđổi,vàbiếnđổiđếnkhôngphảitừsựthiểuthốnmàlàtrênnềntảngcủanhữngkhảnăng,tráchnhiệm,vàsựđầyđủ.TheonhưnhàbảnthểhọcchiếnlượcWernerErhard,mộtngườinhìnxa trongrộng, thì"Sựbiếnđổikhôngphủđịnhnhữnggìđitrước;chínhxáchơn,nólàmnhữngđiềunàytrởnêntrọn

vẹn.Tạonênbốicảnhmộtthếgiớidànhchotấtcảmọingườikhôngchỉlàmộtbướctiếntronglịchsửnhânloại;đóchínhlàbốicảnhmàtừđólịchsửcủachúngtatrởnêncónghĩa."

TrongcuộcĐốithoạiTâmgiaovớiĐứcĐạtLaiLạtMa,nhờcuộcđàmđạovềnhữngtrởngạivàtháchthức,cơhộivàkhảnăngchúngtôisẽđốimặttrênnhữngnẻođườngkhácnhaucủamỗingười,màbảnchấtcôngcuộccủachúngtôi–củatấtcảmọingườiởkhắpmọinơi–dầntrởnênsángtỏ.Nhưmộtđồngsựcủatôiđãnói,nhiệmvụcủathếhệchúngtalàtiễnđưacáichếtcủanhữnghệthốngvàthểchếcũkhôngcònvữngchắcvàbàđỡchosựrađờicủanhữnghệthốngmớivànhữngtrạngtháitồntạimớivữngchắchơn.Tiễnđưanhữnghệ thốngđã tới hạnvàkhôngvững chắcởđâykhông cónghĩalàgiếtchếtchúng,màđúnghơnlàchứngkiếnsựtanrãcủachúngvớimột lòng cảm thương và tình thương yêu, để sau đó cũng với một tìnhthươngyêuvàlòngthươngcảmtiếptụclàbàđỡchosựrađờivàpháttriểncủanhững thểchế,hệ thống,bốicảnh,vàbộmáycókhảnăng truyềnsứcmạnhvàkhẳngđịnhnhữngphươngthứctồntạivữngchắc.Nhữngphươngthứcnàydựatrênnềntảngcủasựthấuhiểuvàchânlývềmộtthếgiớiđầyđủ,nơimàconngườiaiaicũngcóthểpháttriển,khôngphảihysinhmộtsốngườinàyvìmộtsốngườikhác,màlàtấtcảhợptácvàhỗtrợlẫnnhau.Mốiquanhệcủachúngtavớitiềncóthểtrởthànhđiểmkhởiđầuchosựbiếnđổicủamỗichúngta.Chúngtacùngmộtlúccóthểhàihòatiềnbạcvàlinhhồn,và "cùng tồn tại tích cực" với tiền bạc, nhưAlan Slifka, một nhà đầu tưchuyênnghiệp,nhàhảotâm,vàcũnglàmộtngườibạncủatôiđãnói:"Vấnđềởđâylàviệchàihòanhữngtàisảnvôhìnhvớinhữngtàisảnhữuhình.Chúngtasẽmởranhữngcơhộiđểsửdụngtiềnhoàntoànkhácnếucóđủdũngkhíđểnhìnnhậnnhữngkhảnăng."

CUỘC HÀNH TRÌNH CỦA TÔI ĐẾN VỚI TIỀN BẠCVÀ LINH HỒN

Trongquátrìnhthựchiệnmộtcamkếtlớnhơnmàtôinghĩmìnhcóthểlàmđược,côngviệcvậnđộngquỹvàhoạtđộngxãhộiđãđưatôiđixavàrộngkhắpcácnẻođườngvănhóa,đồngthờicũngđưatôitrởvềsuyngẫmmốiquanhệcủamìnhvớicuộcsống.Trongđó,mốiquanhệcủatôivớitiềnbạc, và với những con người cũng đang phải giải quyếtmối quan hệ củachínhhọvớitiềnbạc,chínhlànơitôinghiệmrachânlýcủađồngtiền.Cuộcvậtlộncủatấtcảchúngtavớitiềnbạclàmtôicảmđộng.Tôinhậnrarằngvũđàinàynơichúngtađốimặtvớithựctếnghiệtngãcủacuộcsốngcóthểtrởthànhnơichúngtahìnhthànhmộtthóiquentinhthần,trongđóchúngtasửdụngđồngtiềntrongtaymìnhnhưmộtcôngcụchothiệnývàsựchínhtrựctrongta.

ĐónggópđầutiêncủatôichoDựánXóađóiđãgiúpsắpxếplạithứtựnhữngưutiêntrongđờitôi.Đờisốngtiềnbạccủatôitừđóbắtđầucósựliênkếtvớitâmhồnvàýthứcvềcáitôisâusắctrongconngườitôi.Tôibắtđầucảmnhậnđượcmộtsựsungtúckhônghềgắnvớitiềnbạchayvậtchất.Tôicóthểcảmnhậnsựgắnkếtnàytrongchínhbảnthân,vàtôiđãđạtđượcđiềuđóthôngquacáchsửdụngtiềncủamình.Đóchínhlàkhởiđiểmchomộtxuthếmới trong tôi. Thật đáng ngạc nhiên rằng tiền, vậtmà cả tôi và nhiềungườikhácnữadùngđểtíchlũysựgiàucó,manglạisựkiệtquệ,vàđểtôvẽchobảnthântrởnênquantrọnghơnbằngcáctácphẩmnghệthuậthaycácloạirượuhạngsang,haynhữngthứđạiloạinhưvậy,cuốicùnglạitrởthànhthứcôngcụđểquađótôithểhiệntìnhyêucủamìnhdànhchomọingười,vàsựkhẳngđịnhcủatôiđốivớicuộcsống,đểchiasẻnhữngmơướcsâukínnhất trong tôi.Mộtkhicôngcụđó,phương tiệnđồng tiềnđó,hàihòavớilinhhồntrongtôi,thìniềmvuisướng,cũngnhưsựphồnvinhvàđầyđủsẽnởrộ.Điềunàykhôngđếntừbảnthânnhữngđồngtiền,màtừcôngcụcủalinhhồntrongmỗichúngta.

Điềunàyđúngvớitấtcảmọingười:khôngchỉởcấpđộcánhânmàcònởcấpđộgiađình,cấpđộnềnvănhóa,vàthậmchícònhơnnữa.Nângđồngtiềnlênsánhbướccùnglinhhồn,cùngvớinhữngmơướcvàkhátvọngsâu

thẳmtrongta,chínhlàngọnnguồncủasựsungtúcbềnlâu.Nhưvậy,tiềnnênđượcsửdụngđểkếtnốichúngtavớicuộcsống,thayvìtrởthànhcôngcụchiarẽchúngta.Sựsungtúcnàysẵncótrongmỗingườichúngta,dùlàngười nắm trong tay lượng tài nguyên lớn lao hay nhữngngười không cóhoặccórấtíttàinguyêntrongtay.

Sửdụngđồngtiềnnhưmộtcáchthểhiệntrựctiếpýthứcvềcáitôisâusắcnhất làmộtđiềukỳdiệutiếpthêmsứcmạnhchota.Tuynhiên,đểđạtđượcđiềunày thìcầnphải rasứcnỗ lực,vàchínhbản thân tôicũngđangtíchcựcphấnđấu.Tôivẫnphungphítiềnbạc.Tôivẫnthườngbịxoáyvàocácvấnđềthayvìtìmcáchgiảiquyếtchúng.Tôiphấnkhíchvìtiềnvàcũngnảnlòngvìtiền,tôitrởnênbựcbộivàmâuthuẫncũngvìnhữngvấnđềliênquanđếntiền.Nhưngtôichiasẻđiềunàyvớibạnđọcbởitôitinrằngnóvôcùnghữuíchvàquantrọngtrongthờiđạicủachúngta.Tôithấyngàycàngnhiềungườitrongchúngtađangnhậnranhữngmụcđíchcaocảhơn,đangtrăntrởvớithựctrạngcuộcsốnghơn.Cuốnsáchnàyrađờicũngnhằmđónggópvàoquátrìnhđãvàđangdiễnrakhắpnơiđó.

Bìnhtâmvàýthứcvềsựđầyđủkhôngcónghĩalàbácbỏnhucầutolớncủahàngtriệungườidânhayphầnlớnxãhội.Hàngngàytôivẫnlàmviệctrongthếgiớinghiệtngãđó.Tuynhiên,thấuhiểucănbảnvềsựđầyđủđãgiúp tôi đốimặt với không những các thách thức, trở ngạimà còn với cảcuộcsốngcủachính tôi,vàmởracho tôinhữngmốiquanhệmới,nhữngkhảnăngmớimọilúc,mọinơi.

Vì vậy, tôi chia sẻ điều này như một cách mà mỗi người, mỗi ngày,chúngtađềucóthểápdụngtrongvấnđềtiềnbạc,vấnđềcótầmảnhhưởnglênmọimốiquanhệkhác,dùđólàvớicha,mẹ,vợ,chồng,cô,bác,bạnbè,hayđồngnghiệp.Tiềnkhôngbaogiờthậtsựvắngbóng,vàchúngtacóthểsửdụngnónhưmộttấmgươnggiúptathấuhiểutalàaivàtasốngvìđiềugì.

Tôicũngxinmờibạnhãysốngmộtcuộcđờicởimởhơn–đểthấyđượcrằngkhichúng tahoàn toànchú tâmvàonhữnggìmìnhđangcóvà từbỏ

việctíchlũythêmthậtnhiều,chúngtasẽcótrongtầmtaymộtcuộcsốngýnghĩahơnlàchỉ"nhận"và"sởhữu".Mọingườiđềumuốnmộtcuộcsốngtốtđẹpkhôngchỉcho riêngmình.Họmuốnmộtcuộcsống tốtđẹpcho tấtcảmọingười,vàmộtkhichúngtanhậnrathậtsựlàcóđủ,chúngtasẽmởrakhảnăngđó.Nótrởthànhkếtquảtấtyếucủaviệcchuyểnđổibốicảnh.Nóđãhiệunghiệmđốivớitôi,vàbảnthântôiđãthấynóhiệunghiệmđốivớirấtnhiềungườitrênkhắpthếgiới.

ẤU TRÙNG VÀ BƯƠM BƯỚM

Cuộc vật lộn của chúng ta xoay quanh tiền bạc, và tất cả những căngthẳng,sợhãivàsựthừathãitháiquámànóđemlạiđềucónhữngnéttươngđồngvớitựnhiên.NhàsinhvậthọctiếnhóaElisabetSahtourisnóirằngấutrùngbướm,ởmộtgiaiđoạntrongvòngđờicủanó,trởnênphàmăn,hunghãn,ngấunghiếnmọithứtrongtầmmắtvàtầmvới.Vàothờiđiểmnàytrongquátrìnhtiếnhóa,ấutrùngbướmcóthểănmộtlượngthứcănlớngấphàngtrămlầntrọnglượngcơthểcủanó,vàcàngănnhiềuthìnócàngtrởnênbéovàchậmchạp.Cũngvào thờiđiểmphát triển tháiquáđó, trongcơ thểấutrùngbướmnhữngtếbàothànhtrùngbắtđầuhoạtđộng.Tếbàothànhtrùnglàloạitếbàochuyênbiệt,vàcósốlượngrấtít,nhưngkhiliênkếtvớinhauchúng lại trở thànhnhữnggenđiềukhiểnquá trìnhbiến thái của ấu trùngbướm.Tạimột điểmnàođó tronggiai đoạnphàmăn của ấu trùngbướm,nhữngtếbàothànhtrùngnàythúcđẩyquátrìnhbiếnấutrùngbướmthành"chấtsúpdinhdưỡng"màtừđónhữngtếbàothànhtrùngtạonênsựthầnkỳcủaloàibướm.

Lầnđầuđượcnghekểvềphépẩndụấutrùngbươmbướmnàytôiđãrấtthíchthúvìnóđemlạichotôimộtcáinhìnvềthếgiớitheođúngbảnchất,kểcảtìnhtrạngthamlamvôđộ,nhưmộtgiaiđoạncủasựtiếnhóa.Đâylàmột ẩn dụ thật hợp lý cho thời đại của chúng ta.Khi tôi thấy những conngười tàigiỏi, tận tìnhvàđầynăng lựcsáng tạo laođộngdướinhiềuhìnhthức nhằm phục hồi và vun đắp cho thế giới, trong gia đình, trong cộng

đồng,vànhữngtổchứcbềnvữngởkhắpnơitrênTráiđất,tôithấynhữngtếbàothànhtrùngcủachínhquátrìnhbiếnđổicủachúngta.Đóchínhlàchúngta,nhữngngườinhưtôivànhữngngườinhưbạn,nhữngnhânvậtchínhđãxuất hiện trongnhững câu chuyệnmà tôi chia sẻ trong cuốn sách này, vànhữngngườihiểurõgiátrịcủachúng,nhữngngườimởranhữngconđườngmới,nhìnranhữngkhảnăngmới.

Sựsụpđổcủanhữngcấutrúckhôngbềnvữngtrongthươngmại,kinhtế,chính trị, và chính thể – sự sụp đổ của những công ty như WorldCom,Enron,vàTycotrongnhữngnămgầnđây–vàsựkhámphánhữngvụthamnhũngcótổchứccóthểlàđiểmkhởiđầuchogiaiđoạnấutrùngbướmháuăntrởthành"chấtsúpdinhdưỡng"màtừđósựkỳdiệucủaloàibướmvụtlớnlên.

Trongthếgiớicủavôvànhỗnđộnvàmâuthuẫn,bạolựcvàtrảthùânoán, tôi tin rằng vẫn có hàng triệu người đang gánh trên vai trách nhiệmkhôngchỉvớisựthayđổimàvớicảsựbiếnđổi,sựbiếnđổikỳdiệucủaloàibướm.Chúngtatuythuộcvềthiểusố,nhưngchúngtacómặtởkhắpnơi,vàchúngtagắnkếtvớinhauởbấtkỳđâu,dùlàSenegal,Ethiopia,EcuadorhayAfghanistan;dù làPháp,ThụyĐiển,NhậtBản,hayĐức; Iowa,Michigan,NewYork,hayCalifornia–vàthậmchílàHollywood;ởtrongnhữngngànhnghề thật hàonhoánghay chỉ đời thườngbìnhdị giúp cho cuộc sốngvậnhànhtrơntrumỗingày.Chúngtalà"xuthếẩn".Chúngtalànhữnggenđiềukhiểncơthểsốngnày.Nếuchúngtatiếptụcliênkếtvớinhau,chúngtacóthểtạoratừấutrùngbướmphàmănđósựkỳdiệucủaloàibướm.

Tôitháchthứcbạnsửdụngtiềnbạccủamình,từngđồng,từngxu,từngvụmuabán,từngđơnvịcổphầnhaytráiphiếu,đểlêntiếngchosựbiếnđổinày.

Tôitháchthứcbạnsửdụngnhữngđồngtiềnchảyvàocuộcsốngmình–vànóchắcchắnsẽchảyvàocuộcsốngcủamỗichúngta–đểthểhiệnchânlývàbốicảnhcủasựđầyđủ.

Tôitháchthứcbạnsửdụngnhữngtàinguyênchảyvàocuộcsốngmìnhđểphụcvụchonhữngcamkếtvàlýtưởngtốicaocủabạn,nhữngđiềumàbạnsẵnsàngđấutranhbảovệ.

Tôi thách thức bạn nhìn nhận tiền bạc với niềm tin chung rằng tất cảchúng tađềucó tráchnhiệmsửdụngđồng tiềnsaochonónuôidưỡngvàtiếp sức cho ta, cho toàn bộ sự sống, cho cả hành tinh và chomọi thế hệtươnglai.

Tôitháchthứcbạnhòaquyệntiềnbạccủamìnhvớilinhhồn–linhhồncủachínhbạn–vàđểnóđạidiệnchobảnthânbạn,chotìnhyêu,tráitim,lờinóivànhâncáchcủabạn.

Ebookmiễnphítại:www.Sachvui.Com