tablo referans pou anviwònman fizik/syans latÈ ......the university of the state of new york •...

16
Enèji tèmik ki fòme pandan fizyon an . . . . . . . . . 334 J/g Enèji tèmik ki degaje pandan konjelasyon . . . . . . 334 J/g Enèji tèmik ki fòme pandan vaporizasyon . . . . . 2260 J/g Enèji tèmik ki degaje pandan kondansasyon . . . 2260 J/g Dansite a 3.98°C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.0 g/mL EDISYON 2011 Ou dwe sèvi ak edisyon Tablo Referans Syans Latè sa a nan salklas la apati ane akademik 2011–12. Premye egzamen ki pral lakòz ou itilize tablo sa yo se Egzamen Regents Janvye 2012 nan Anviwònman Fizik/Syans Latè. The University of the State of New York • THE STATE EDUCATION DEPARTMENT • Albany, New York 12234 • www.nysed.gov Tablo Referans pou Anviwònman Fizik/SYANS LATÈ Ekwasyon IZOTÒP RADYOAKTIF DEZENTEGRASYON DEMI-VI (ane) Kabòn-14 Potasyòm-40 Iranyòm-238 Ribidyòm-87 C 14 K 40 U 238 Rb 87 N 14 Pb 206 Sr 87 5.7 × 10 3 1.3 × 10 9 4.5 × 10 9 4.9 × 10 10 Ar 40 Ca 40 Chalè Espesifik Materyèl Komen Done sou Dezentegrasyon Radyo-aktif Pwopriyete Dlo Konpozisyon Chimik an Mwayèn Kwout Latè, Idwosfè, ak Twoposfè MATERYÈL CHALÈ ESPESIFIK (Joul/gram • °C) Dlo likid 4.18 Dlo solid (glas) 2.11 Vapè dlo 2.00 Lè sèk 1.01 Bazalt 0.84 Granit 0.79 0.45 Kuiv 0.38 Plon 0.13 ELEMAN (senbòl) KWOUT IDWOSFÈ TWOPOSFÈ Pousantaj dapre mas Pousantaj dapre volim Pousantaj dapre volim Pousantaj dapre volim Oksijèn (O) 46.10 94.04 33.0 21.0 Silikòn (Si) 28.20 0.88 Aliminyòm (Al) 8.23 0.48 Fè (Fe) 5.63 0.49 Kalsyòm (Ca) 4.15 1.18 Sodyòm (Na) 2.36 1.11 Mayezyòm (Mg) 2.33 0.33 Potasyòm (K) 2.09 1.42 Azòt (N) 78.0 Idwojèn (H) 66.0 Lòt 0.91 0.07 1.0 1.0 Eurypterus remipes Eta New York HAITIAN CREOLE EDITION — PHYSICAL SETTING / EARTH SCIENCE REFERENCE TABLES — 2011 EDITION

Upload: others

Post on 04-Feb-2021

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • Enèji tèmik ki fòme pandan fizyon an . . . . . . . . . 334 J/g

    Enèji tèmik ki degaje pandan konjelasyon . . . . . . 334 J/g

    Enèji tèmik ki fòme pandan vaporizasyon . . . . . 2260 J/g

    Enèji tèmik ki degaje pandan kondansasyon . . . 2260 J/g

    Dansite a 3.98°C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.0 g/mL

    EDISYON 2011Ou dwe sèvi ak edisyon Tablo Referans Syans Latè sa a nan salklas la apatiane akademik 2011–12. Premye egzamen ki pral lakòz ou itilize tablo sa yose Egzamen Regents Janvye 2012 nan Anviwònman Fizik/Syans Latè.

    The University of the State of New York • THE STATE EDUCATION DEPARTMENT • Albany, New York 12234 • www.nysed.gov

    Tablo Referans pouAnviwònman Fizik/SYANS LATÈ

    Ekwasyon

    IZOTÒP RADYOAKTIF

    DEZENTEGRASYON DEMI-VI (ane)

    Kabòn-14

    Potasyòm-40

    Iranyòm-238

    Ribidyòm-87

    C14

    K40

    U238

    Rb87

    N14

    Pb206

    Sr87

    5.7 × 103

    1.3 × 109

    4.5 × 109

    4.9 × 1010

    Ar40

    Ca40

    Chalè Espesifik Materyèl KomenDone sou Dezentegrasyon Radyo-aktif

    Pwopriyete Dlo

    Konpozisyon Chimik an Mwayèn Kwout Latè, Idwosfè, ak Twoposfè

    MATERYÈL CHALÈ ESPESIFIK(Joul/gram • °C)

    Dlo likid 4.18

    Dlo solid (glas) 2.11

    Vapè dlo 2.00

    Lè sèk 1.01

    Bazalt 0.84

    Granit 0.79

    Fè 0.45

    Kuiv 0.38

    Plon 0.13

    ELEMAN(senbòl)

    KWOUT IDWOSFÈ TWOPOSFÈPousantaj dapre mas Pousantaj dapre volim Pousantaj dapre volim Pousantaj dapre volim

    Oksijèn (O) 46.10 94.04 33.0 21.0

    Silikòn (Si) 28.20 0.88

    Aliminyòm (Al) 8.23 0.48

    Fè (Fe) 5.63 0.49

    Kalsyòm (Ca) 4.15 1.18

    Sodyòm (Na) 2.36 1.11

    Mayezyòm (Mg) 2.33 0.33

    Potasyòm (K) 2.09 1.42

    Azòt (N) 78.0

    Idwojèn (H) 66.0

    Lòt 0.91 0.07 1.0 1.0

    Eurypterus remipes

    Eta New York

    HA

    ITIA

    N C

    RE

    OL

    E E

    DIT

    ION

    — P

    HY

    SIC

    AL

    SE

    TT

    ING

    / E

    AR

    TH

    SC

    IEN

    CE

    RE

    FE

    RE

    NC

    E T

    AB

    LE

    S —

    201

    1 E

    DIT

    ION

  • Haitian Creole Edition — Physical Setting/Earth Science Reference Tables — 2011 Edition 2

  • elev

    asyo

    n 1

    75 m

    LA

    K

    43

    °

    79

    °7

    77

    °

    44

    °

    76

    °

    45

    °75

    °7

    73

    ° 45

    °

    44

    ° 43

    °

    42

    °

    73

    °7

    2°4

    73

    °40

    °30

    '7

    3°3

    0'

    74

    °

    41

    °

    75

    °

    76

    °7

    78

    °7

    42

    °

    elev

    asyo

    n 7

    5 m

    LAK

    ON

    TA

    RIO

    JAM

    ES

    TO

    WN

    BU

    FFA

    LO

    EL

    MIR

    A

    ITH

    AC

    A BIN

    GH

    AM

    TO

    NM

    ÒN

    SL

    IDE

    KIN

    GS

    TO

    N

    VIL

    NE

    W Y

    OR

    K

    CH

    IT N

    IAG

    AR

    AR

    OC

    HE

    ST

    ER

    SY

    RA

    CU

    SE

    UT

    ICA

    OS

    WE

    GO

    OL

    D F

    OR

    GE

    VERMONT

    PL

    AT

    TS

    BU

    RG

    H

    N M

    AR

    CY

    MA

    SS

    EN

    A

    Rivy

    è St

    . Law

    renc

    e

    Rivyè

    Hudson

    Riv

    yèM

    oh

    aw

    k

    Susq

    ueha

    nna

    Riv

    LAK

    CONNECTICUT

    NEW

    JE

    RSE

    Y

    PE

    NN

    SY

    LV

    AN

    IA

    LAK

    OS

    EY

    AN

    AT

    LAN

    TIK

    Mil

    Kilo

    mèt

    Rivyè

    Gene

    see

    LON

    G IS

    LAN

    DR

    IVE

    R H

    EA

    D

    Hudson

    Rivyè

    WA

    TE

    RT

    OW

    N

    050

    4030

    2010

    080

    6040

    20

    MASSACHUSETTS

    41

    °

    AL

    BA

    NY

    ER

    IE

    DETW

    ALO

    NG

    ISLA

    ND

    CHAMPL

    AIN

    RivyèNiagara

    Rivy

    è Delaware

    FIN

    GE

    R Y

    O

    Haitian Creole Edition — Physical Setting/Earth Science Reference Tables — 2011 Edition 3

    Jeyo

    loji

    Sou

    bas

    man

    Jen

    eral

    Eta

    New

    Yor

    kki

    mod

    ifye

    nan

    AN

    T JE

    YO

    LO

    JIK

    NE

    W Y

    OR

    K S

    TAT

    E M

    USE

    UM

    1989

    PE

    RY

    ÒD

    JE

    YO

    LO

    JIK

    AK

    TA

    N N

    AN

    NE

    W Y

    OR

    K

    KRET

    ASE

    ak P

    LEYI

    STO

    SÈN

    (Tan

    ) gw

    oupe

    men

    pa

    solid

    rive

    nan

    gw

    oupe

    men

    sol

    id n

    an g

    ravy

    e, s

    ab, a

    k aj

    il

    DÈN

    YE a

    k PR

    EMYE

    kon

    glom

    era,

    grè

    sab

    wou

    j, w

    òch

    mar

    ne w

    ouj,

    baza

    lt, a

    k dy

    abaz

    TR

    IYAZ

    IK a

    k JI

    RAS

    IK (P

    alis

    ades

    Sill)

    PEN

    NSY

    LVAN

    IAN

    ak

    MIS

    SISS

    IPPI

    AN k

    ongl

    omer

    a, g

    rè s

    ab a

    k w

    òch

    Lim

    on

    DEN

    OVY

    ENw

    òch

    limon

    , wòc

    h m

    arne

    grè

    sab

    ak

    kong

    lom

    era

    SILI

    RYEN

    SILI

    RYEN

    geny

    en to

    u sè

    l, jip

    s, a

    k em

    atit.

    ÒD

    OVI

    SYEN

    ka

    lkè,

    wòc

    h lim

    on, w

    òch

    mar

    ne g

    rè s

    ab a

    k do

    lost

    one

    KAN

    BRIY

    EN

    KAN

    BRIY

    EN a

    k PR

    EMYE

    ÒD

    OVI

    SYEN

    grè

    sab

    ak

    dolo

    ston

    e lè

    s R

    ivyè

    Hud

    son

    ki c

    hanj

    e na

    n m

    etam

    òfis

    ant

    yon

    faso

    n ki

    mod

    ere

    a ek

    strè

    mKA

    NBR

    IYEN

    ak

    ÒD

    OVI

    SYEN

    kw

    ats,

    dol

    osto

    ne, m

    ab a

    k ch

    ist

    (ki p

    a di

    fera

    n)ek

    strè

    mem

    an m

    etam

    òfoz

    gen

    lada

    n l s

    e pò

    syon

    sek

    ans

    Taco

    nic

    ak k

    onpl

    èks

    Cor

    tland

    tSE

    KAN

    S TA

    CO

    NIC

    grè

    sab

    , wòc

    h m

    arne

    ak

    adw

    azde

    lejè

    a e

    kstrè

    m w

    òch

    KAN

    BRIY

    EN y

    o si

    bi m

    etam

    òfis

    jisk

    a la

    j MIT

    AN Ò

    DO

    VISY

    ENM

    ITAN

    PW

    OTE

    WO

    ZOYI

    K gn

    eiss

    es, k

    wat

    zit a

    k m

    abLi

    y yo

    se

    tand

    ans

    estri

    kti k

    i dev

    lope

    .M

    ITAN

    PW

    OTE

    WO

    ZOYI

    K W

    òch

    Anor

    thos

    itic

    } }

    }} }Orijin sedimantè dominan Wòch ki chanje

    fòm

    nan

    met

    amòf

    is

    dom

    inan

    Wòc

    h ki

    cha

    nje

    fòm

    nan

    met

    amòf

    is(m

    etam

    òfis

    rejy

    onal

    ape

    prè

    1,00

    0 m

    .y.a.

    )

  • Haitian Creole Edition — Physical Setting/Earth Science Reference Tables — 2011 Edition 4

  • Haitian Creole Edition — Physical Setting/Earth Science Reference Tables — 2011 Edition 5

    Pw

    en C

    hoA

    way

    i

    Kre

    vas

    San

    And

    reas

    Pla

    k Ju

    ande

    Fuc

    a

    Pla

    kF

    ilipi

    n

    Pw

    en C

    hoY

    ello

    wst

    one

    Pla

    k A

    mer

    ikdi

    Pla

    kA

    frik

    enP

    lak

    Coc

    os

    Plak Kar

    ayib

    la

    Pw

    en

    Cho

    Zile

    Can

    ary

    Pla

    kA

    mer

    ikdi

    Sid

    Pw

    en C

    hoG

    alap

    agos

    Pla

    kN

    azca

    Pla

    kA

    ntak

    tik

    Pla

    k E

    ndye

    n-O

    stra

    lyen

    Pla

    kP

    asif

    ikP

    lak

    Fiji

    Pla

    k A

    ntak

    tik

    Plak

    Arabi

    Pla

    k E

    razy

    enP

    lak

    Era

    zyen

    Pw

    enC

    ho Iz

    lann

    Chèn

    Sid

    wès

    Lend

    Pla

    kSk

    otia

    Pla

    k Sa

    ndw

    ich

    Pw

    en C

    hoZ

    ile E

    aste

    rP

    wen

    Cho

    St.

    Hel

    ena

    Pw

    en C

    hoB

    ouve

    t

    Lej

    ann

    T: S

    e pa

    tout

    pw

    en c

    ho m

    anto

    ,

    pla

    k, a

    k fw

    onty

    è ki

    end

    ike

    Fw

    onty

    è pl

    ak k

    onpl

    èks

    osw

    a pa

    sèt

    enM

    ouvm

    an r

    elat

    if na

    nfw

    onty

    è pl

    ak y

    oP

    wen

    cho

    Man

    toP

    lak

    Fw

    onty

    è di

    vèja

    n (p

    lak

    fwon

    tyè

    divè

    jan

    touj

    ou k

    waz

    e ak

    òz d

    e kr

    evas

    ki

    tran

    sfòm

    e to

    utol

    on o

    mily

    e os

    eyan

    an)

    Pla

    k fw

    onty

    è ko

    nvèj

    an(z

    òn s

    ibdi

    ksyo

    n)

    plak

    an

    sibd

    iksy

    on

    plak

    sip

    eryè

    Pla

    k fw

    onty

    è tr

    ansf

    òme

    (fay

    tran

    sfòm

    ant)

    Pla

    k T

    ekto

    nik

    Pw

    en C

    hoT

    asm

    an

    Chèn

    Sid

    ès

    Len

    d

    Tranc

    he M

    aryana

    Tranche

    Tonga

    Tra

    nche

    Ale

    utia

    n

    Chèn

    Pasifik Lès

    Tran

    che Pewou-Chili

    Chèn Omilye-Atlantik

    Chèn

    Milye

    -Atlan

    tik

    Krevas Afrik Orya

    ntal

    Chè

    n omily

    e-endyen

  • Haitian Creole Edition — Physical Setting/Earth Science Reference Tables — 2011 Edition 6

    Sik Wòch nan Kwout Latè

    Plan pou Idantifikasyon Wòch Inye

    Relasyon ant Gwosè Patikilak Vitès Dlo ki pote yo ale

  • Haitian Creole Edition — Physical Setting/Earth Science Reference Tables — 2011 Edition 7

    WÒCH SEDIMANTÈ KI FÒME NAN TÈ KI PA ÒGANIK

    KONPOZISYONTEKSTI GWOSÈ GRENN KÒMANTÈ NON WÒCH YO SENBÒL

    KONPOZISYONTEKSTI GWOSÈ GRENN KÒMANTÈ NON WÒCH YO SENBÒL

    Fragman awondi

    Fragman angilèPifò kwats, fèldspa, ak mineral ajil; kapab genyen ti mòso lòt wòch ak mineral

    Ti wòch, pave ak/oswa gwo gwo wòch ki antre nan sab, limon, ak/oswa ajil

    Klastik (an fragman)

    Grenn trè fen

    Konpak; kapab fann fasil

    Konglomera

    Breccia

    WÒCH SEDIMANTÈ KI FÒME SOU PLAN CHIMIK AK/OSWA ÒGANIK

    Kristalen

    Alit

    Jips

    Dolomit

    Kalsit

    Kabòn

    Kristal ki soti nan presipite chimik ak evaporit

    Wòch sèl

    Jips wòch

    Dolostone

    Kalkè

    Chabon bitim

    . . . . .. . . .

    Sab (0.006 a 0.2 cm)

    Limon (0.0004 a 0.006 cm)

    Ajil (mwens pase 0.0004 cm)

    Grè sab

    Wòch limon

    Wòch marne

    Fen rive sou gwo

    Kristal fen a kristal

    gwo gren

    Trè trè fen pou rive nan trè trè gwo

    Presipite orijin fragman kokiy orijin byolojik oswa simante

    rès plant konprese

    . . . . .. . . .

    Byoklastik

    Kristalen oswa byoklastik

    FE

    YT

    E

    Fen

    Fen a

    mwayèn

    Mwayèn a gwo gren

    Rejyonal (Ogmantasyon

    chalè ak presyon)

    Metamòfis wòch marne kalite enferyè

    Kristal mika lamelè ki vizib nan metamòfis ajil oswa fèldspa

    Metamòfis kalite siperyè; mineral ki separe an mak

    Adwaz

    Chist

    Gneiss

    KALITE METAMÒFIS

    ALI

    YM

    AN

    MIN

    ER

    AL

    KO

    UC

    H

    SO

    U

    KO

    UC

    H

    Sifas folyasyon Phyllite

    GR

    EN

    AP

    IWO

    KS

    ÈN

    LD

    SP

    A

    AN

    FIB

    ÒLMIK

    AK

    WA

    TS

    Hornfels

    KI P

    A F

    EY

    TE

    Metamòfis grè sab kwats

    Metamòfis kalkè oswa dolostone

    Ti wòch yo kapab defòme oswa detire

    Metakonglomera

    Kwatzit

    Mab

    Gwogren

    Fen a

    gwogren

    Kwats

    Kalsit ak/oswa dolomit

    Plizyè mineral

    Kontak (chalè)

    Divès kalite wòch ki chanje nan chalè ki toupre magma/lav

    Plizyè mineralFen

    Chabon antrasitRejyonal Metamòfis chabon bitimKabònFen

    KONPOZISYONTEKSTI GWOSÈ GRENN KÒMANTÈ NON WÒCH YO SENBÒL

    Rejyonal oswa kontak

    Plan pou Idantifikasyon Wòch Metamòfik

    Plan pou Idantifikasyon Wòch Sedimantè

  • Haitian Creole Edition — Physical Setting/Earth Science Reference Tables — 2011 Edition 8

    PLEYISTOSÈNPLIYOSÈNMIYOSÈN

    OLIGOSÈN

    EYOSÈN

    PALEYOSÈN

    DÈNYE

    PREMYE

    DÈNYEMITAN

    PREMYE

    DÈNYE

    MITANPREMYEDÈNYEMITAN

    PREMYE

    DÈNYE

    MITAN

    PREMYE

    DÈNYE

    MITAN

    PREMYE

    DÈNYE

    PREMYE

    DÈNYE

    MITAN

    PREMYE

    DÈNYE

    MITAN

    PREMYE

    PREMYEDÈNYE

    ISTWA JEYOLOJIK

    ElliptocephalaCryptolithus

    Phacops Hexameroceras ManticocerasEucalyptocrinus

    CtenocrinusTetragraptus

    Dicellograptus EurypterusStylonurus

    B LA EC D G HF I J NK M

    CentrocerasValcouroceras Coelophysis

    (Fosil karakteristik yo pa trase selon echèl la)

    Nan TanEon

    FA

    NE

    WO

    -Z

    OY

    IKP

    RE

    KA

    NB

    YE

    NA

    KE

    YE

    NP

    WO

    TE

    WO

    ZO

    YI

    K

    DÈNYE

    DÈNYE

    MITAN

    MITAN

    PREMYE

    PREMYE

    0

    500

    1000

    2000

    3000

    4000

    4600

    Sa genyen plizyèmilyon ane

    SENOZOYIK

    MEZOZOYIK

    PALEOZOYIK

    KWATÈNÈ

    NEYOJÈN

    PALEYOJÈN

    KRETASE

    JIRASIK

    TRIYASIK

    PÈMYEN

    KA

    BO

    NIF

    È

    DEVONYEN

    Peryòd Epòk Lavi sou Latè

    SILIRYEN

    ÒDOVISYEN

    KANBRIYEN

    580

    488

    444

    416

    318

    299

    200

    146

    Sa genyen plizyè milyon ane

    Achiv Wòchnan Eta

    New York

    PENSILVANYEN

    OLOSÈN

    65.5

    251

    1.85.3

    0.010

    23.033.9

    MISISIPYEN

    Imen, mastodont, mamout

    55.8

    Gwo mamifè kanivòAnpil mamifè patiraj

    Zèb ki te la anvan

    Plizyè gwoup mamifè modènDisparisyon an mas dinozò, amonoyid, ak plizyè plant tèrès

    Plant-a-flè ki te la anvanDivès kalite pwason ki genyen zo

    Zwazo ki te la anvan

    Mamifè ki te la anvan

    Disparisyon an mas anpil òganis tèrès ak òganis maren (ak tribolit yo tou)

    Reptil ki tankou mamifè

    Anpil reptil

    Gwo forè ki fòme chabon

    Anpil anfibiAnpil gwo pye bwa ak kal avèk plant bwa ki donnen grenn (plant vaskilè); reptil ki te la anvan yo

    359Anfibi ak grenn plant ki te la anvanDisparisyon plizyè òganis maren

    Premye forè LatèAmonoyid ak reken ki te la anvanAnpil pwason

    Ensèk ki te la anvanPlant ak bèt tèrès ki te la anvan

    Anpil eripterid

    Envètebre dominanPremye resif koral sou Latè

    Fòn Bigès (divès òganis kò mou)Pwason ki te la anvan

    Trilobit ki te la anvan542

    Anpil estwomatolit

    Fòn Edyakara (premye òganis maren milti-selilè ki genyen kò mou)

    Disparisyon òganis maren primitif

    Premye òganis kirepwoduiseksyèlman

    Wòch yo konnen ki pi ansyen

    Estimasyon tan pou orijinLatè ak sistèm solè

    Sediman

    Soubasman

    Anpil dinozò ak amonoyid

    Dinozò ki te la anvan

    Gwo divèsite fòm lavi ki genyen kokiy

    1300

    Prèv kabòn byolojik

    Estwomatolit ki te laanvan yo Mikwo-fosilki pi ansyen

    Oksijèn oseyanik syano-bakteri yopwodui melanjeavèk fè pou fòmekouch oksid fè nanfon oseyan an.

    Oksijèn oseyanik kòmanse antre

    nan atmosfè a

  • Haitian Creole Edition — Physical Setting/Earth Science Reference Tables — 2011 Edition 9

    Owojenèz Grenville: metamòfis soubasman ki ekspoze kounye nan Adirondacks ak Mòn Hudson

    Avans ak rekil dènye glas kontinantal

    Sab ak ajil ki anba Long Island ak Staten Island kifè depo sou kòt Oseyan Atlantik la

    Monte an dòm rejyon Adirondack kòmanse

    Antre Rebò Miray Falèz Apik

    Anbouchi Inisyal Oseyan AtlantikAmerik di Nò ak Lafrik separe

    Panje kòmanse separe

    Dèlta Catskill fòmeEwozyon Montay Akadyen

    Owojenèz Akadyen ki fòme akòzkolizyon Amerik di Nò ak Avalonak fèmti rès pati Oseyan lapetis

    Depo sèl ak jips ki nan basen evaporit

    Ewozyon Montay Taconic yo; dèlta Queenston fòme

    Owojenèz Takonyen ki fòme akòz fèmtipati lwès Oseyan lapetis ak kolizyon antAmerik di Nò ak ak zile vòlkanik

    Depo jeneral sou pifò New York toutolon kòt Oseyan lapetis

    Distansyon kontinantal ak anbouchi inisyal Oseyan lapetisEwozyon Montay Grenville

    PW

    AS

    ON

    PL

    AK

    OD

    ÈMC

    B

    A

    S

    E

    D

    F G

    H

    I

    J

    K

    L

    O

    N

    M P

    Q

    T

    U

    V

    R

    W

    X

    Y

    Z

    ETA NEW YORK

    MastodontBalèn Blan

    CooksoniaBotriyolepis

    Maclurites EospiriferMucrospiriferAneurophyton

    KondòPyebwa Naples CystiphyllumLichenaria Pleurodictyum

    PO RQ S T U V W X Y Z

    Platyceras

    Distribisyon Tan Fosil yo(ak fosil enpòtan New York yo) Evènman Jeyolojik

    Enpòtan nan New YorkDediksyon sou Pozisyon

    Mas tè ki sou Latè

    BR

    AK

    YO

    D

    GA

    ST

    WO

    DKO

    RA

    Y

    KR

    INO

    YÏD

    AM

    ON

    OY

    ÏD

    PL

    AN

    T V

    AS

    KIL

    È

    TR

    ILO

    BIT

    NO

    TIL

    OY

    ID

    Sant chak sèk ki make ak yon lèt endike tan ki estime pou egzistansyon fosil karakteristik espesifik (sètadi Fosil ki te viv nan fen Kòmansman Epòk Kanbriyen).

    ZW

    AZ

    O

    B

    M

    A

    E

    C

    D

    G

    H

    F

    I

    J

    L

    K

    N

    P

    Q

    T

    U

    V

    W

    X

    Y

    Z

    R

    A

    Owojenèz Alejenyen ki fòmeakòz kolizyon Amerik di Nò akLafrik tou transfòme kòt la, poufòme Panje

    sa genyen 119 milyon ane

    DIN

    OZ

    Ò

    MA

    MIF

    È

    GR

    AP

    TO

    LIT

    ER

    IPT

    ER

    ID

    sa genyen 359 milyon ane

    sa genyen 458 milyon ane

    sa genyen 232 milyon ane

    sa genyen 59 milyon ane

    O S

  • Haitian Creole Edition — Physical Setting/Earth Science Reference Tables — 2011 Edition 10

    Dediksyon ki fèt sou Pwopriyete Andedan Latè

  • Haitian Creole Edition — Physical Setting/Earth Science Reference Tables — 2011 Edition 11

    Tan Vwayaj Onn P ak Onn S Tranblemanntè

  • 1– 33– 28– 24– 21–18–14–12–10– 7– 5– 3–11468

    10121416192123252729

    2

    – 36– 28– 22–18–14–12– 8– 6– 3–11368

    111315171921232527

    0– 20–18–16–14–12–10– 8– 6– 4– 2

    02468

    1012141618202224262830

    – 20–18–16–14–12–10– 8– 6– 4– 2

    02468

    1012141618202224262830

    3

    – 29– 22–17–13– 9– 6– 4–11469

    1113151720222426

    4

    – 29– 20–15–11– 7– 4– 2

    1469

    11141618202224

    5

    – 24–17–11– 7– 5– 2

    1479

    121416182123

    6

    –19–13– 9– 5– 2

    147

    101214171921

    7

    – 21–14– 9– 5– 2

    147

    1012151719

    8

    –14– 9– 5–1248

    10131618

    9

    – 28–16–10– 6– 2

    258

    111416

    10

    –17–10– 5–2369

    1114

    11

    –17–10– 5–1269

    12

    12

    –19–10– 5–137

    10

    13

    –19–10– 5

    048

    14

    –19–10– 4

    15

    15

    –18– 9– 3

    1

    12840485561667173777981838586878888899091919292929393

    2

    1123334148545863677072747678798081828384858686

    0100100100100100100100100100100100100100100100100100100100100100100100100100100

    – 20–18–16–14–12–10– 8– 6– 4– 2

    02468

    1012141618202224262830

    3

    1320323745515659626567697172747576777879

    4

    112028364246515457606264666869707172

    5

    111202735394348505456586062646566

    6

    61422283338414548515355575961

    7

    10172428333740444649515355

    8

    61319252933364042454749

    9

    410162126303336394244

    10

    28

    1419232730343639

    11

    17

    12172125283134

    12

    16

    111520232629

    13

    51014182125

    14

    49

    131720

    15

    49

    1216

    Diferans Ant Tanperati Bilb Imid ak Tanperati Bilb Sèk (C°)

    Diferans Ant Tanperati Bilb Imid ak Tanperati Bilb Sèk (C°)Tanpera tiBilb Sech

    (°C)

    Tanpera tiBilb Sèk

    (°C)

    Tanperati Kondansasyon (°C)

    Imidite Relatif (%)

    Haitian Creole Edition — Physical Setting/Earth Science Reference Tables — 2011 Edition 12

  • Tanperati

    Dlo ap bouyi

    Tanperati chanm

    Dlo ap konjle

    Yon atmosfè

    Presyon

    *Hg = mèki

    miliba(mb)

    pous(pous Hg*)Kèlven(K)

    Sèlsiyis(°C)

    Farennayt(°F)

    Haitian Creole Edition — Physical Setting/Earth Science Reference Tables — 2011 Edition 13

    Lejann pou Senbòl Kat Metewolojik

    Lapli vèglasant

    Labrim

    Lapli

    BwouyaNèj

    Grèl Gwo lapliLorajFarinay

    Nèj fonn

    Bouya ak lafimen

    Gwo nèj

    Mas lè

    Ak aktik kontinantalPk polè kontinantalTk twopikal kontinantalTm twopikal maritimPm polè maritim

    Frèt

    Tyèd

    Imobil

    Okli

    Tanperati prezan Fwon Siklòn

    Toubiyon

    196+19/

    .25

    28

    27

    12

    Estasyon Modèl Eksplikasyon pou Estasyon Akèy

    30.701040.0

    1036.0

    1032.0

    1028.0

    1024.0

    1020.0

    1016.0

    1012.0

    1008.0

    1004.0

    1000.0

    996.0

    992.0

    988.0

    984.0

    980.0

    976.0

    972.0

    968.0

    30.60

    30.50

    30.40

    30.30

    30.20

    30.10

    30.00

    29.90

    29.80

    29.70

    29.60

    29.50

    29.40

    29.30

    29.20

    29.10

    29.00

    28.90

    28.80

    28.70

    28.60

    28.50

    220

    200

    180

    160

    140

    120

    100

    80

    60

    40

    20

    0

    –20

    –40

    –60

    110

    100

    90

    80

    70

    60

    50

    40

    30

    20

    10

    0

    –10

    –20

    –30

    –40

    –50

    380

    370

    360

    350

    340

    330

    320

    310

    300

    290

    280

    270

    260

    250

    240

    230

    220

  • Espèk Elektwomayetik

    Nivo Lanmè

    Alt

    itid

    Tanperati Zòn yo

    Mezopoz

    Mezosfè

    Estrapopoz

    Estratosfè

    Twoposfè

    –100° 0° 100°–90° –55° 15°

    Presyon (atm)

    Tanperati (°C)

    Konsantrasyon (g/m3)

    Presyon Atmosferik

    0 20 40

    Vapè dlo

    km mi

    Tèmosfè (pwolonje nan 600 km)

    0 1.0

    40 25

    80 50

    120 75

    160 100

    0 0

    Twopopoz

    Haitian Creole Edition — Physical Setting/Earth Science Reference Tables — 2011 Edition 14

    Senti Van ak Imidite Planetè nan Twoposfè

    Desen ki adwat la montre pozisyon sent kitoupre tan yon ekinòks. Pozisyon yochanje enpe avèk chanjman latitid reyonvètikal Solèy la. Nan Emisfè Nò, senti yochanje nan direksyon nò nan sezon leteepi yo chanje nan direksyon sid nan sezonlivè.

    (Pa trase selon echèl la)

    Pwopriyete kiChwazi nan

    Atmosfè Latè

  • Haitian Creole Edition — Physical Setting/Earth Science Reference Tables — 2011 Edition 15

    Done sou Sistèm Solè

    Objè Selès Distans Mwayenparapò ak Solèy la

    (milyon km)

    Peryòd Revolisyon(j=jou)(a=ane)

    Peryòd Wotasyon nan Ekwatè a

    EksantrisiteÒbit

    Dyamèt Ekwatoryal

    (km)

    Mas(Latè = 1)

    Dansite(g/cm3)

    SOLÈY — — 27 j — 1,392,000 333,000.00 1.4

    MÈKI 57.9 88 j 59 j 0.206 4,879 0.06 5.4

    VENIS 108.2 224.7 j 243 j 0.007 12,104 0.82 5.2

    LATÈ 149.6 365.26 j 23 h 56 min 4 s 0.017 12,756 1.00 5.5

    MAS 227.9 687 j 24 h 37 min 23 s 0.093 6,794 0.11 3.9

    JIPITÈ 778.4 11.9 a 9 h 50 min 30 s 0.048 142,984 317.83 1.3

    SATIN 1,426.7 29.5 a 10 h 14 min 0.054 120,536 95.16 0.7

    IRANIS 2,871.0 84.0 a 17 h 14 min 0.047 51,118 14.54 1.3

    NEPTIN 4,498.3 164.8 a 16 h 0.009 49,528 17.15 1.8

    LALIN LATÈ 149.6(0.386 de LATÈ)

    27.3 j 27.3 j 0.055 3,476 0.01 3.3

    Karakteristik Etwal yo(Non an italik yo gen pou wè ak etwal yo reprezante )

    (Etap yo endike sekans jeneral devlopman etwal)

    Koulè

    Tanperati Sifas (K)

    0.0001

    0.001

    0.01

    0.1

    1

    10

    100

    1,000

    10,000

    100,000

    1,000,000L

    imin

    ozi

    te(R

    itm y

    on e

    twal

    em

    èt e

    nèji

    para

    pò a

    k S

    olèy

    la)

    20,000 10,000 8,000 6,000 4,000 3,000

    Ble Ble kouri sou blan Blan Jòn

    2,000

    WoujOranj

    Sirius

    Spica

    Polaris

    Rigel

    Deneb Betegeuse

    SIPÈJEYAN(Etap entèmedyè)

    (Etap entèmedyè)JEYAN

    Barnard’s Star

    Proxima Centauri

    Pollux

    Alpha Centauri

    Aldebaran

    Solèy

    Procyon B Ti Etwal

    GwoGwoEtwal

    NÈN BLANCH(Dènye etap)

    SEKANS PRENSIPAL

    (Premye etap)

    40 Eridani B

    30,000

  • 1–2 � ajan a gri rè nwa,sansasyon grès min kreyon, librifyan C Grafit

    2.5 � ajan metalikrè gri-nwa, klivaj kibik,

    dansite = 7.6 g/cm3 minrè plon, batri PbS Galèn

    5.5–6.5 � nwa a ajan rè nwa, mayetik minrè fè, asye Fe3O4 Mayetit

    6.5 � jòn kuivre rè vèt-nwa, (pirit) minrè souf FeS2 Fo lò

    5.5 – 6.5oswa 1 �

    ajan metalik oswa wouj tè rè bren-wouj minrè fè, bijou Fe2O3 Ematit

    1 � blan a vèt sansasyon grès seramik, papye Mg3Si4O10(OH)2 Talk

    2 � jòn a anb rè blan-jòn asid silfirik S Silfi

    2 �blan a woz oswa gri ki grate fasil avèk zong

    plat pari, panno sèch CaSO4•2H2O Jips selenit

    2–2.5 �san koulè pou

    vin jòn fleksib an kouch mens penti, twati KAl3Si3O10(OH)2 Mika moskovit

    2.5 �san koulè pou

    vin blan klivaj kibik, gou saleaditif alimantè,

    fè glas fonn NaCl Alit

    2.5–3 �nwa a

    mawon fonse fleksib an kouch mensmateryo

    konstwiksyonK(Mg,Fe)3

    AlSi3O10(OH)2Mika Biotit

    3 �san koulè

    oswa varyabti boul ki gen asid, klivaj wonboyedral siman, lacho CaCO3 Kalsit

    3.5 �san koulè

    oswa varyabti boul ki gen asid

    lè yo an poud pyè konstwiksyon CaMg(CO3)2 Dolomit

    4 �san koulè

    oswa varyab klive nan 4 direksyon asid fliyoridrik CaF2 Fliyorin

    5–6 � nwa a vèt fonse klive nan 2 direksyon a 90°koleksyon

    mineral, bijou(Ca,Na) (Mg,Fe,Al)

    (Si,Al)2O6Piwoksèn

    (ojit anjeneral)

    5.5 � nwa a vèt fonse klive a 56° ak 124°koleksyon

    mineral, bijouCaNa(Mg,Fe)4 (Al,Fe,Ti)3

    Si6O22(O,OH)2

    Anfibòl(ònblend anjeneral)

    6 � blan a woz klive nan 2 direksyon a 90° seramik a glas KAlSi3O8Fèldspa potasik

    (òtoklaz anjeneral)

    6 � blan a griklive nan 2 direksyon,

    estriyasyon vizib seramik a glas (Na,Ca)AlSi3O8 Fèldspa plajyoklaz

    6.5 �vèt a gri

    oswa mawon anjeneral vèt pal ak granile brik fou, bijou (Fe,Mg)2SiO4 Olivin

    7 �san koulè

    oswa varyabekla lis, kapab fòme

    kristal egzagonal vè, bijou, elektwonik SiO2 Kwats

    6.5–7.5 � wouj fonse a vètobsève souvan kòm grenn lis woujnan wòch metamòfik Eta New York

    bijou (wòch presye Eta New York), abrazif Fe3Al2Si3O12 Grena

    Haitian Creole Edition — Physical Setting/Earth Science Reference Tables — 2011 Edition 16

    KOULÈ KARAKTERISTIKEKLA DITE KOMEN DISTENGE ITILIZASYON (YO) KONPOZISYON* NON MINERAL

    Ekla

    ki p

    a m

    etal

    ik

    *Senbòl chimik: Al = aliminyòm Cl = klò H = idwojèn Na = sodyòm S = silfi C = kabòn F = fliyò K = potasyòm O = oksijèn Si = silikònCa = kalsyòm Fe = fè Mg = mayezyòm Pb = plon Ti = titàn

    � = fòm dominan kasaj

    Ekla

    met

    alik

    Youn

    os

    wa

    Lòt

    FRAK

    TI

    CLIV

    AJ

    Pwopriyete Mineral Komen

    /ColorImageDict > /JPEG2000ColorACSImageDict > /JPEG2000ColorImageDict > /AntiAliasGrayImages false /CropGrayImages true /GrayImageMinResolution 300 /GrayImageMinResolutionPolicy /OK /DownsampleGrayImages true /GrayImageDownsampleType /Bicubic /GrayImageResolution 300 /GrayImageDepth -1 /GrayImageMinDownsampleDepth 2 /GrayImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeGrayImages false /GrayImageFilter /DCTEncode /AutoFilterGrayImages true /GrayImageAutoFilterStrategy /JPEG /GrayACSImageDict > /GrayImageDict > /JPEG2000GrayACSImageDict > /JPEG2000GrayImageDict > /AntiAliasMonoImages false /CropMonoImages true /MonoImageMinResolution 1200 /MonoImageMinResolutionPolicy /OK /DownsampleMonoImages true /MonoImageDownsampleType /Bicubic /MonoImageResolution 1200 /MonoImageDepth -1 /MonoImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeMonoImages true /MonoImageFilter /CCITTFaxEncode /MonoImageDict > /AllowPSXObjects true /CheckCompliance [ /None ] /PDFX1aCheck false /PDFX3Check false /PDFXCompliantPDFOnly false /PDFXNoTrimBoxError true /PDFXTrimBoxToMediaBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXSetBleedBoxToMediaBox true /PDFXBleedBoxToTrimBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXOutputIntentProfile (None) /PDFXOutputConditionIdentifier () /PDFXOutputCondition () /PDFXRegistryName () /PDFXTrapped /False

    /Description > /Namespace [ (Adobe) (Common) (1.0) ] /OtherNamespaces [ > /FormElements false /GenerateStructure false /IncludeBookmarks false /IncludeHyperlinks false /IncludeInteractive false /IncludeLayers false /IncludeProfiles false /MultimediaHandling /UseObjectSettings /Namespace [ (Adobe) (CreativeSuite) (2.0) ] /PDFXOutputIntentProfileSelector /DocumentCMYK /PreserveEditing true /UntaggedCMYKHandling /LeaveUntagged /UntaggedRGBHandling /UseDocumentProfile /UseDocumentBleed false >> ]>> setdistillerparams> setpagedevice