tài liệu giáo dục môi trường cho học sinh lớp 4

TAØI LIEÄUGIAÙO DUÏC MOÂI TRÖÔØNG

LÔÙP 4

Döï aùn PARC - Vöôøn Quoác gia Yok Ñoân

Chöông trình Giaùo duïc Moâi tröôøng

Buoân Ñoân 2003

(Taøi lieäu löu haønh noäi boä)

Soâng Sreâpoâk

VÖÔØN QUOÁC GIA YOK ÑOÂNChöông trình Giaùo duïc Moâi tröôøng – LÔÙP 4

Lôøi caûm ôn !

Chóng t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n Côc KiÓm l©m thuéc Bé N«ng

nghiÖp & Ph¸t triÓn N«ng th«n, ñy ban Nh©n d©n tØnh Dak Lak, V−ên Quèc

gia Yok §«n, ñy ban Nh©n d©n HuyÖn Bu«n §«n, Phßng Gi¸o dôc §µo t¹ohuyÖn Bu«n §«n ®· gióp ®ì chóng t«i trong qu¸ tr×nh biªn so¹n tµi liÖu nµy.

Cho phÐp chóng t«i göi lêi c¶m ¬n ®Õn Ban l·nh ®¹o vµ çn bé c«ngnh©n viªn thuéc çc tæ chøc ®· trùc tiÕp céng t¸c gióp ®ì chóng t«i trong suètqu¸ tr×nh chuÈn bÞ vµ biªn so¹n tµi liÖu nµy: Dù ¸n PARC Yok §«n; PhßngKü thuËt, H¹t kiÓm l©m vµ Ban Du lÞch V−ên Quèc gia Yok §«n, Dù ¸n PARCBa BÓ/Na Hang, Tr−êng TiÓu häc Y Jót, Tr−êng TiÓu häc NguyÔn ThÞ MinhKhai, Tr−êng TiÓu häc NguyÔn Du, Tr−êng Trung häc C¬ së Vâ ThÞ S¸u,Tr−êng Trung häc C¬ cë Lª Hång Phong

Chóng t«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n çc çn bé, chuyªn gia, t− vÊn cñaDù ¸n PARC Yok §«n ®· cho phÐp chóng t«i sö dông kÕt qu¶ nghiªn cøu khoahäc cña quÝ vÞ ®Ó phôc vô cho viÖc biªn so¹n tµi liÖu nµy.

Chóng t«i còng mong muèn ®−îc c¶m ¬n tÊt c¶ çc ç nh©n vµ tæ chøc®· tham gia ®ãng gãp ý kiÕn còng nh− cung cÊp tµi liÖu tham kh¶o trong qu¸tr×nh viÕt tµi liÖu nµy, bao gåm: Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn Liªn HiÖp Quèc(UNDP), Quü B¶o tån Thiªn nhiªn Hoang d· (WWF). V−ên Quèc gia Çt Tiªn.

Ch−¬ng tr×nh Gi¸o dôc M«i tr−êngDù ¸n PARC - V−ên Quèc gia Yok §«n


MUÏC LUÏC

BAØI 1 : CAÙC THAØNH PHAÀN CUÛA ÑAÁT Trang 5- Muïc ñíchI. GIÔÙI THIEÄU CHUNG 5II. HOAÏT ÑOÄNG 6III. TOÙM TAÉT 7IV. CAÂU HOÛI BAØI TAÄP 7V. BAØI ÑOÏC THAM KHAÛO 7

BAØI 2 : QUAN TAÂM VAØ BAÛO VEÄ ÑOÄNG VAÄT HOANG DAÕ Trang 8- Muïc ñíchI. GIÔÙI THIEÄU CHUNG 8II. HOAÏT ÑOÄNG 8III. TOÙM TAÉT 10IV. CAÂU HOÛI BAØI TAÄP 10V. BAØI ÑOÏC THAM KHAÛO 11

BAØI 3 : VAI TROØ VAØ CAÙC MOÁI ÑE DOÏA TÔÙI VÖÔØN QUOÁC GIA YOK ÑOÂN Trang 12

I. GIÔÙI THIEÄU 12II. HOAÏT ÑOÄNG 12III. TOÙM TAÉT 13IV. BAØI TAÄP 13V. BAØI THAM KHAÛO 14

BAØI 4 : XOÙI MOØN ÑAÁT Trang 15- Muïc ñíchI. GIÔÙI THIEÄU CHUNG 15II. HOAÏT ÑOÄNG 16III. TOÙM TAÉT 17IV. BAØI TAÄP 17V. PHAÀN THAM KHAÛO 18

BAØI 5 : TROÀNG CAÂY NHÖ THEÁ NAØO Trang 17- Muïc ñíchI. GIÔÙI THIEÄU 19II. HOAÏT ÑOÄNG 19III. TOÙM TAÉT 21IV. BAØI TAÄP 21V. PHAÀN THAM KHAÛO 21


BAØI 6 : NHU CAÀU SOÁNG CUÛA THÖÏC VAÄT Trang 23- Muïc ñíchI. GIÔÙI THIEÄU CHUNG 23II. HOAÏT ÑOÄNG 23III. TOÙM TAÉT 25IV. BAØI TAÄP VEÀ NHAØ 25V. HOAÏT ÑOÄNG NGOAÏI KHOÙA 25

BAØI 7 : NHU CAÀU SOÁNG CUÛA ÑOÄNG VAÄT Trang 28- Muïc ñíchI. GIÔÙI THIEÄU CHUNG 28II. HOAÏT ÑOÄNG 28III. TOÙM TAÉT 29IV. BAØI TAÄP VEÀ NHAØ 30V. HOAÏT ÑOÄNG NGOAÏI KHOÙA 30

BAØI 8 : TÌM HIEÅU LOAØI BOØ SAÙT Trang 31- Muïc ñíchI. GIÔÙI THIEÄU 31II. HOAÏT ÑOÄNG 31III. TOÙM TAÉT 33IV. BAØI TAÄP VEÀ NHAØ 33

BAØI 9 : VOØNG TUAÀN HOAØN CUÛA NÖÔÙC Trang 34- Muïc ñíchI. GIÔÙI THIEÄU 34II. HOAÏT ÑOÄNG 34III. TOÙM TAÉT 35IV. BAØI TAÄP VEÀ NHAØ 35V. BAØI ÑOÏC THAM KHAÛO 36


Bµi sè 1 :

Çc thµnh phÇn cña ®Êt

môc ®Ých- Gióp häc sinh t×m hiÓu s¬ l−îc vÒ çc thµnh phÇn trong ®Êt.

- N©ng cao ý thøc b¶o vÖ m«i tr−êng n¬i çc em häc sinh.

- Thùc hµnh mét sè ho¹t ®éng b¶o vÖ m«i tr−êng.

I - Giíi thiÖu chung

1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®Êt.

Çc nhµ khoa häc ®· chøng minh ®−îc r»ng ®Êt ®−îc h×nh thµnh khi ®¸bÞ bµo mßn, phong hãa bëi çc ®iÒu kiÖn tù nhiªn, gi¶i phãng çc chÊt kho¸ngmµ c©y cá cã thÓ sö dông lµm chÊt dinh d−ìng nu«i c¬ thÓ. VÝ dô: Rong rªuvµ ®Þa y cã thÓ sèng trªn çc hßn ®¸ tr¬ träi kh«ng cã ®Êt. Khi thùc vËt chÕt ®ichóng môc ra vµ t¹o thµnh mét líp mïn trªn ®¸ vµ ®©y lµ sù khëi ®Çu cña viÖch×nh thµnh ®Êt. Çc ®éng vËt nhá sèng trong ®Êt nh− giun dÕ trén çc chÊt nµylªn vµ chÝnh chóng sÏ bæ sung thµnh phÇn cho ®Êt khi chóng chÕt ®i. Cø nh−thÕ sau mét thêi gian dµi sÏ h×nh thµnh mét líp ®Êt hçn hîp dµy bao gåm rÊtnhiÒu çc lo¹i chÊt kho¸ng vµ x¸c ®éng thùc vËt chÕt. §©y chÝnh lµ qu¸ tr×nhh×nh thµnh ®Êt.

2. Thµnh phÇn ®Êt.

Cã rÊt nhiÒu lo¹i ®Êt kh¸c nhau, thËm chÝ ®Êt ë hai khu ®Êt gÇn nhaucòng cã thµnh phÇn ®Êt rÊt kh¸c nhau. §iÒu nµy gi¶i thÝch r»ng ®Êt lµ mét m«itr−êng rÊt phøc t¹p vµ chØ cÇn mét sù kh¸c biÖt nhá vÒ ®iÒu kiÖn ngo¹i c¶nhcòng dÉn ®Õn sù kh¸c biÖt lín vÒ thµnh phÇn cña ®Êt.

Chöông trình Giaùo duïc Moâi tröôøng 51


II - Ho¹t ®éng

1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®Êt.

(Gi¸o viªn gîi ý cho häc sinh th¶o luËn sau ®ã ®óc kÕt l¹i theo ý sau).

- §Êt ®−îc h×nh thµnh tõ ®¸ vµ çc chÊt kh¸c sau khi ®· tr¶i qua çcqu¸ tr×nh phong hãa bëi çc ®iÒu kiÖn tù nhiªn. (N¾ng, m−a, ®é Èm,nhiÖt ®é...)

- Khi thùc vËt chÕt ®i, chóng môc ra vµ t¹o thµnh mét líp mïn trªn ®¸vµ ®©y lµ sù khëi ®Çu cña viÖc h×nh thµnh ®Êt.

- Çc ®éng vËt gióp cho viÖc pha trén çc chÊt trong ®Êt vµ bæ sungthµnh phÇn cho ®Êt khi chóng chÕt ®i.

2. Thµnh phÇn ®Êt.

(Gi¸o viªn dïng s¬ ®å sau ®Ó h−íng dÉn cho çc em häc sinh vÒ çcthµnh phÇn trong ®Êt. Gi¸o viªn cã thÓ dïng gi¸o cô trùc quan vµ çc gîiý ®Ó gióp çc em th¶o luËn).

Chóng ta cã thÓ chia tÊt c¶ nh÷ng thµnh phÇn trªn thµnh 3 nhãm chÝnh:

Thµnh phÇn kh«ng sèng Thµnh phÇn sèng Thµnh phÇn x¸c chÕt

Kh«ng khÝ C«n trïng vµ giun L¸ c©y rông

N−íc NÊm RÔ, th©n, cµnh c©y chÕt

§¸ vµ chÊt kho¸ng Vi khuÈn X¸c chÕt ®éng vËt

§Êt

Çt N−íc

Giun

Bé phËn çcloµi

X¸c ®éngvËt chÕt

X¸c thùcvËt chÕt

L«ng loµi vËt

C«n trïng

§¸H¹t c©y

Chöông trình Giaùo duïc Moâi tröôøng6


III - Tãm t¾t

§Êt ®−îc h×nh thµnh bëi qu¸ tr×nh phong hãa ®¸ d−íi t¸c®éng cña ®iÒu kiÖn tù nhiªn nh−: N¾ng, m−a vµ nhiÖt ®é... §Êt®−îc cÊu t¹o bëi ba thµnh phÇn chÝnh: Çc thµnh phÇn kh«ng sèng(nh− chÊt kho¸ng, n−íc vµ kh«ng khÝ), çc thµnh phÇn ®· chÕt (l¸c©y rông, x¸c sinh vËt chÕt) vµ çc thµnh phÇn sèng (nh− giun, c«ntrïng vµ vi khuÈn). §Êt chÞu ¶nh h−ëng cña sinh vËt sinh sèngtrªn vµ trong lßng nã trong ®ã cã con ng−êi.

IV - c©u hái vµ bµi tËp1. §¸, thùc vËt, cã vai trß nh− thÕ nµo trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh cña ®Êt.2. KÓ tªn ba çch thùc vËt b¶o vÖ ®Êt.

3. §iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu kh«ng cã thùc vËt.

V - BµI §äc Tham kh¶o

TÇm quan träng cña ®Êt§Êt lµ n¬i c©y cèi vµ mét sè loµi ®éng vËt sinh sèng. C©y trång kh«ng thÓ

mäc ®−îc trªn ®Êt c»n cçi (kh«ng mµu mì). Kh«ng cã ®Êt th× sÏ kh«ng cã c©yvµ nÕu kh«ng cã c©y th× sÏ kh«ng cã bãng m¸t, kh«ng cã çc lo¹i thuèc quý,kh«ng cã cñi ®un, kh«ng cã nguyªn liÖu cho x©y dùng vµ kh«ng cã ®éng vËt.Qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®Êt diÔn ra trong mét thêi gian dµi vµ ®−îc t¹o thµnh bëi:Çc chÊt kho¸ng (t¹o bëi líp ®¸ d−íi lßng ®Êt) vµ çc chÊt h÷u c¬ (t¹o bëi çcbé phËn cña c©y chÕt). Çc líp ®¸ d−íi lßng ®Êt th−êng bÞ bµo mßn bëi m−avµ t¹o ra çc chÊt kho¸ng cho ®Êt. Khi thùc vËt chÕt, chóng sÏ bÞ thèi r÷a vµtrë thµnh chÊt mïn cho ®Êt mµu mì. Çc loµi ®éng vËt nhá sinh sèng tronglßng ®Êt gióp ph©n hñy çc chÊt h÷u c¬ (l¸, th©n, cµnh...) trë thµnh mïn.Ngoµi viÖc cung cÊp çc chÊt h÷u c¬ cho ®Êt, thùc vËt cßn gióp ®Êt tr¸nh bÞxãi mßn bëi m−a. T¸n c©y ®ãng vai trß nh− mét m¸i nhµ lµm gi¶m tèc ®é cñah¹t m−a r¬i xuèng ®Êt. RÔ c©y gióp n−íc m−a ngÊm vµo ®Êt, ng¨n c¶n sù t¹othµnh çc dßng ch¶y trªn mÆt ®Êt cuèn tr«i líp ®Êt mµu mì.

NÕu kh«ng cã c©y, sÏ kh«ng cã çc chÊt h÷u c¬ bæ sung, ®Êt trë nªnkÐm mµu mì, c»n cçi. §Êt kh«ng ®−îc c©y b¶o vÖ khi m−a xuèng, n−íc m−ar¬i xuèng ®Êt víi tèc ®é m¹nh, cµy xíi líp ®Êt mïn lªn. N−íc m−a sÏ kh«ngngÊm xuèng ®Êt mµ t¹o thµnh çc dßng ch¶y trªn bÒ mÆt ®Êt. Khi kh«ng cãc©y c¶n çc dßng ch¶y nµy chóng sÏ cuèn ®i tÊt c¶ líp ®Êt bÒ mÆt. §iÒu nµygäi lµ sù xãi mßn.



Bµi sè 2 :

Quan t©m vµ b¶o vÖ®éng vËt hoang d·

Môc ®Ých

- Gióp çc em häc sinh t×m hiÓu kh¸i niÖm ban ®Çu vÒ ®éng vËt -hoang d· vµ vai trß cña chóng.

- N©ng cao lßng yªu mÕn vµ ý thøc b¶o vÖ thiªn nhiªn n¬i çc em häcsinh.


§éng vËt hoang d· lµ çc loµi ®éng vËt sèng trong tù nhiªn, kh«ng chÞusù chi phèi cña con ng−êi trong qu¸ tr×nh sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn (ch−a ®−îcthuÇn hãa). §éng vËt hoang d·, dï lµ çc loµi nhá bÐ hay to lín còng cã vaitrß rÊt quan träng ®èi víi con ng−êi. VÝ dô: Loµi kiÕn gióp lµm cho ®Êt t¬ixèp, loµi ong, b−ím gióp cho viÖc thô phÊn cña hoa, loµi chim ¨n s©u bä giópb¶o vÖ mïa mµng. Mét sè loµi gióp cho con ng−êi dù b¸o ®−îc thêi tiÕt, lµmthuèc ch÷a bÖnh, phôc vô cho viÖc nghiªn cøu khoa häc... ChÝnh v× ®éng vËthoang d· cã vai trß quan träng ®èi víi con ng−êi nªn chóng ta h·y gãp phÇnb¶o vÖ chóng.

II - Ho¹t ®éng

Gi¸o viªn gi¶i thÝch cho häc sinh vÒ kh¸i niÖm "§éng vËt hoang d·" vµcho çc em th¶o luËn ®Ó t×m hiÓu thªm vÒ vai trß cña chóng ®èi víi con ng−êi.

1. Kh¸i niÖm vÒ ®éng vËt hoang d·.

§éng vËt hoang d· lµ çc loµi ®éng vËt sèng trong tù nhiªn, kh«ng chÞusù chi phèi cña con ng−êi trong qu¸ tr×nh sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn (ch−a ®−îcthuÇn hãa). Gi¸o viªn gi¶i thÝch vµ gióp häc sinh so s¸nh:



Ho¹t ®éng §éng vËt hoang d· §éng vËt nu«i

N¬i tró Èn Tù lµm tæ, ®µo hang ë trong chuång, lång,hang do con ng−êi lµm

Thøc ¨n Tù s¨n måi, kiÕm ¨n Do con ng−êi ch¨n th¶,cung cÊp thøc ¨n.

Sinh s¶n Tù nhiªn kh«ng cã sù t¸c ®énggióp ®ì cña con ng−êi

Cã sù t¸c ®éng gióp ®ì cñacon ng−êi

Khi bÞbÖnh Tù t×m c©y thuèc trong tù nhiªn Cã sù gióp ®ì ch¨m sãc

cña con ng−êi

Khi chÕt X¸c ph©n hñy trong tù nhiªn Con ng−êi mang ch«n haylµm thÞt.

2. Vai trß cña ®éng vËt hoang d· ®èi víi con ng−êi vµ thiªn nhiªn.

(Gi¸o viªn cho häc sinh lµm viÖc theo nhãm, t×m xem çc loµi ®éng vËthoang d· nµo gióp cho çc viÖc sau):

STT Néi dung Tªn loµi cã Ých

1 Lµm xèp ®Êt Giun, kiÕn...

2 B¾t s©u bä, chuét g©y h¹i chomïa mµng

Chim, Õch nh¸i, r¾n...

3 Gióp cho viÖc thô phÊn Chim, ong...

4 Gióp con ng−êi dù b¸o thêi tiÕt Chuån chuån, cãc...

5 Cung cÊp thøc ¨n T«m, ç ngoµi ®ång, s«ng biÓn...

Ngoµi ra, rÊt nhiÒu loµi ®éng vËt hoang d· ®−îc con ng−êi sö dông trongviÖc nghiªn cøu khoa häc, trÞ bÖnh...

(Gi¸o viªn cã thÓ nªu tªn mét sè loµi ®éng vËt hoang d· vµ hái çc em vÒnh÷ng lîi Ých mµ çc loµi nµy cã thÓ mang l¹i).



3. Çc t¸c ®éng cã h¹i ®Õn çc loµi ®éng vËt hoang d·.

HiÖn nay, çc loµi ®éng vËt hoang d· ®ang n»m trong t×nh tr¹ng bÞ ®e däanghiªm träng bëi nhiÒu nguyªn nh©n trong ®ã cã çc nguyªn nh©n do conng−êi g©y ra nh− : (Gi¸o viªn gîi ý cho çc em th¶o luËn).

S¨n b¾t çc loµi ®éng vËt hoang d· b»ng çc ph−¬ng tiÖn hñy diÖtnh− b¾t ç b»ng ®iÖn lµ chÕt trøng, ç con, t«m tÐp...

S¨n b¾t çc loµi chim, thó quý hiÕm vÒ nu«i lµm c¶nh, lµm vËt trangtrÝ trong nhµ.

Phun thuèc trõ s©u, x¶ r¸c lµm ¶nh h−ëng ®Õn nguån n−íc.

Ph¸ rõng lµm mÊt n¬i c− ngô sinh sèng cña çc loµi ®éng vËt hoang d·.

4. Em cã thÓ lµm g× ®Ó gãp phÇn b¶o vÖ ®éng vËt hoang d·.

Kh«ng tham gia s¨n b¾t, mua b¸n çc loµi ®éng vËt hoang d· bÞ cÊm.

Kh«ng x¶ r¸c bõa b·i, ph¸ tæ chim, chÆt ph¸ c©y rõng, (NhÊt lµ rõngmíi trång) ®Ó b¶o vÖ n¬i c− ngô vµ nguån n−íc uèng cho ®éng vËt.

Kh«ng ®¸nh b¾t ç b»ng çc ph−¬ng tiÖn hñy diÖt (®iÖn, thuèc sóng).

Tham gia çc phong trµo cæ vò cho viÖc b¶o vÖ ®éng vËt hoang d·.

III - Tãm T¾t

§éng vËt hoang d· lµ çc loµi ®éng vËt sèng trong tù nhiªnmang ®Æc tÝnh hoang d·, kh«ng chÞu sù chi phèi cña con ng−êitrong qu¸ tr×nh sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn.

§éng vËt hoang d· cã vai trß quan träng trong cuéc sèng cñacon ng−êi vµ thiªn nhiªn. Chóng ta h·y cïng nhau b¶o vÖ chóng.

IV - C©u hái vµ bµi tËp1. ThÕ nµo lµ ®éng vËt hoang d· ?

2. B¹n sÏ lµm g× khi nh×n thÊy çc loµi ®éng vËt hoang d· bÞ b¾t vµ ®emb¸n?

3. B¹n h·y t×m sù kh¸c nhau gi÷a vËt nu«i vµ ®éng vËt hoang d·.

4. H·y viÕt mét c©u chuyÖn kÓ vÒ mét viÖc lµm tèt cña em hoÆc métng−êi nµo ®ã nh»m môc ®Ých b¶o vÖ çc loµi ®éng vËt hoang d·.



V - Bµi §äc tham kh¶o

Ngµy x−a bªn Trung Quèc cã mét «ng vua rÊt tham lam. ¤ng t×m ®ñ mäiçch ®Ó ng−êi d©n ph¶i ®ãng thuÕ cho triÒu ®×nh thËt nhiÒu. Mét ngµy nä, khinghe bän nÞnh thÇn bÈm b¸o r»ng lóa ngoµi ®ång ®· chÝn vµng vµ mïa thuho¹ch gÇn ®Õn, «ng ta liÒn c¶i trang ®Ó ®i ra ®ång nh−ng kh«ng ph¶i ®Ó th¨mthÇn d©n cña m×nh mµ ®Ó ®−îc tËn m¾t ng¾m nh×n nh÷ng h¹t lóa ãng vµng mµng−êi n«ng d©n s¾p ph¶i cèng nép cho «ng ta. Trong lóc ®ang ng¾m nh×nnh÷ng b«ng lóa vµng trÜu h¹t vµ liªn t−ëng ®Õn viÖc t¨ng thuÕ, më réng kholóa cña triÒu ®×nh, «ng vua tham lam nh×n thÊy mét ®µn chim sÎ sµ xuèngruéng lóa. ¤ng hái mét ng−êi n«ng d©n “Loµi chim nµy ¨n g× ?”. Ng−êi n«ngd©n thËt thµ tr¶ lêi: “Chim sÎ ¨n s©u bä vµ çc h¹t lóa” Nghe thÕ «ng vua thamlam liÒn tÝnh to¸n. Mçi ngµy mét con chim sÎ ¨n hÕt 10 h¹t lóa, mét n¨m sÏ ¨nhÕt 3.650 h¹t t−¬ng ®−¬ng 3 c©n lóa. VËy 1 triÖu con chim sÎ ¨n hÕt 3 triÖuc©n thãc. ¤ng ta nghÜ tiÕp” ThÕ t¹i sao ta kh«ng b¾t bän n«ng d©n hµng n¨mph¶i b¾t cho ta 1 triÖu con chim sÎ vµ hµng n¨m nép thªm cho ta 3 triÖu c©nthãc, ta sÏ cho qu©n lÝnh cña ta ¨n thÞt chim sÎ thay c¬m vËy lµ ta võa ®ì tènl−¬ng thùc mµ l¹i cã thªm nhiÒu lóa trong kho”. NghÜ lµ lµm, tªn vua thamlam liÒn ra lÖnh cho bän tham quan b¾t d©n chóng trong vßng 3 th¸ng ph¶i b¾tnép cho h¾n 1 triÖu con chim sÎ.

Ngay mïa lóa tiÕp theo, s©u bä xuÊt hiÖn nhiÒu v« kÓ vµ ph¸ ho¹i hÕtmïa mµng, ng−êi d©n l©m vµo c¶nh tóng ®ãi. Tªn vua tham lam kh«ng nh÷ngkh«ng xuÊt lóa trong kho ®Ó cøu d©n mµ cßn ra lÖnh cho bän gian thÇn ®µn ¸pd©n chóng d· man. Qu¸ uÊt øc tr−íc tªn vua b¹o ng−îc vµ tham lam, ng−êid©n ®· ®oµn kÕt næi dËy ®¸nh ®æ triÒu ®×nh vµ giÕt chÕt h¾n.

- Çc em cã biÕt t¹i sao s©u bä xuÊt hiÖn nhiÒu v« sè kÓ vµ ph¸ho¹i mïa mµng hay kh«ng ?

- T¹i sao ng−êi d©n ë ®Þa ph−¬ng kh«ng t×m çch b¾t hÕt nh÷ngcon chim sÎ sµ xuèng ¨n lóa mµ chØ lµm h×nh ném vµ g©y tiÕng ®éng®Ó xua ®uæi chóng ?



Bµi sè 3 :

Vai trß vµ çc mèi ®e däatíi v−ên quèc gia yok ®«n

I - giíi thiÖu

V−ên Quèc gia Yok §«n cã nhiÒu gi¸ trÞ vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ ®ad¹ng sinh häc. Trong V−ên cã nhiÒu loµi gç quÝ nh− DÇu ®ång, C¨m xe, CÈmLiªn. §Æc biÖt, ®©y lµ n¬i tån t¹i kiÓu rõng ®iÓn h×nh cña T©y Nguyªn: Rõngkhép. Çc loµi ®éng vËt trong V−ên rÊt ®a d¹ng vµ phong phó, trong sè çcloµi ®éng vËt ë ®©y cã nhiÒu loµi quÝ hiÕm. Ngoµi çc gi¸ trÞ vÒ tµi nguyªnthiªn nhiªn, V−ên Quèc gia Yok §«n cßn cã gi¸ trÞ trong viÖc b¶o vÖ vïng®Çu nguån s«ng Srªp«k, c¶i thiÖn m«i tr−êng, ng¨n ngõa h¹n h¸n vµ h¹n chÕlò lôt. HiÖn nay V−ên Quèc gia Yok §«n ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu mèi ®edäa do chÝnh con ng−êi g©y ra.

Ii - Ho¹t ®éng

1. Çc gi¸ trÞ cña V−ên Quèc gia Yok §«n.

a) Çc gi¸ trÞ vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn.

(Gi¸o viªn ®Æt c©u hái cho häc sinh th¶o luËn vµ t×m ra tªn çc loµi ®éngthùc vËt).

• Trong V−ên Quèc gia Yok §«n cã nhiÒu loµi thùc vËt trong ®ã cãnhiÒu loµi c©y quý nh− : C¨m xe, DÇu ®ång, B»ng l¨ng, CÈm Liªn... Ngoµira cßn cã nhiÒu loµi thùc vËt cã thÓ dïng lµm thuèc trÞ bÖnh.

• Trong V−ên cã rÊt nhiÒu loµi ®éng vËt, trong ®ã cã h¬n 70 loµi thó,loµi chim quý hiÕm.

Çc loµi thó lín: Voi ch©u ¸, Mang lín, Bß Tãt, Nai Cµ Tong...

Çc loµi chim quý: Chim C«ng, Giµ §Éy, Hång Hoµng...

Çc loµi bß s¸t: Kú ®µ v©n, Ç sÊu n−íc ngät...

Ngoµi ra cßn cã nhiÒu loµi l−ìng c− vµ c«n trïng.



b. Çc gi¸ trÞ vÒ phßng hé vµ b¶o vÖ m«i tr−êng.

HÖ thèng rõng cña V−ên Quèc gia Yok §«n cã gi¸ trÞ trong viÖc:

• B¶o vÖ vïng ®Çu nguån cña S«ng Sªrªp«k.

• Gióp ng¨n chÆn vµ h¹n chÕ lò lôt, xãi mßn ®Êt.

• §iÒu hßa khÝ hËu, c©n b»ng sinh th¸i.

2. Çc mèi ®e däa.

(Gi¸o viªn cho häc sinh th¶o luËn vÒ çc mèi ®e däa tíi V−ên Quèc giaYok §«n. Sau ®ã tãm t¾t l¹i theo ý sau).

HiÖn nay, V−ên Quèc gia Yok §«n ®ang ph¶i ®èi mÆt víi nhiÒu mèi ®edäa do con ng−êi g©y ra. Næi bËt trong sè ®ã lµ:

• N¹n ph¸ rõng lÊy gç.

• N¹n s¨n b¾t tr¸i phÐp çc loµi thó trong rõng, ®Æc biÖt lµ çc loµi quý hiÕm.

• Ch¸y rõng do con ng−êi ®èt cá, ®èt tæ ong...

• ¤ nhiÔm nguån n−íc do x¶ r¸c, lò lôt, xãi mßn ®Êt...

V−ên Quèc gia Yok §«n bÞ ®e däa, tµn ph¸ kh«ng chØ g©y ra nh÷ng hËuqu¶ kh«ng tèt cho çc loµi ®éng thùc vËt sèng trong rõng mµ cßn g©y ¶nhh−ëng nghiªm träng ®Õn cuéc sèng cña c− d©n ®Þa ph−¬ng. (NhiÖt ®é t¨ngcao, nguån n−íc c¹n kiÖt, vµ bÞ « nhiÔm, lò lôt vµ h¹n h¸n x¶y ra th−êngxuyªn h¬n.

III - Tãm t¾t

V−ên Quèc gia Yok §«n ®−îc xem lµ “B¶o tµng thiªn nhiªn”.Trong V−ên cã nhiÒu loµi ®éng, thùc vËt quý hiÕm. Ngoµi çc gi¸ trÞvÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn. V−ên Quèc gia Yok §«n cßn cã chøc n¨ngc¶i thiÖn m«i tr−êng, ng¨n ngõa h¹n h¸n, lò lôt. Chóng ta h·y thamgia vµo viÖc b¶o vÖ V−ên Quèc gia, ng¨n ngõa çc mèi ®e däa ®Õnçc gi¸ trÞ cña V−ên.

IV - Bµi tËp1. Em h·y nªu tªn cña 3 ngän nói vµ 3 con suèi trong VQG Yok §«n.2. Em h·y nªu çc mèi ®e däa chÝnh tíi VQG Yok §«n.3. Em h·y kÓ tªn 5 loµi thó sèng trong VQG Yok §«n vµ h·y vÏ h×nh

mét con trong sè chóng.



V - Bµi tham kh¶o

V−ên Quèc gia Yok §«nVQG Yok §«n ®−îc thµnh lËp vµo n¨m 1992 víi chøc n¨ng vµ nhiÖm vô

b¶o vÖ c¶nh quan vµ hÖ sinh th¸i rõng khép ®iÓn h×nh cña khu vùc §«ngD−¬ng. §©y lµ n¬i c− tró cña loµi voi Ch©u ¸ vµ nhiÒu loµi chim, thó quýhiÕm. Víi vai trß quan träng nh− thÕ nªn vµo n¨m 2002 ChÝnh phñ ViÖt NamquyÕt ®Þnh më réng diÖn tÝch VQG Yok §«n lªn 115.545 ha, t¨ng gÊp ®«i sovíi diÖn tÝch ban ®Çu vµ trë thµnh VQG lín nhÊt ViÖt Nam.

Sù hßa lÉn ®an xen gi÷a çc th¶m rõng th−êng xanh vµ rõng khép ®· t¹ocho VQG Yok §«n thµnh mét m«i tr−êng sèng c¶nh vËt ®Æc tr−ng vµ hÕt søcquan träng ®èi víi çc loµi sinh vËt. HiÖn nay V−ên Quèc gia Yok §«n lµ n¬ic− tró quan träng cho mét sè loµi thó lín, ®Æc biÖt lµ Bß rõng, Bß tãt, VoiCh©u ¸, Hæ, B¸o, KhØ, Sãi ®á, MÌo vµng vµ nhiÒu loµi chim quÝ kh¸c.

VQG Yok §«n n»m tr¶i dµi trªn d¶i ®Êt phÝa T©y - Nam thuéc Khu vùcT©y Nguyªn. §©y lµ n¬i giao l−u cña nhiÒu nÒn v¨n hãa d©n téc ®−îc h×nhthµnh bëi sù hßa quyÖn hµi hßa gi÷a con ng−êi vµ thiªn nhiªn trong dßng ch¶ycña thêi gian, víi sù héi tô cña15 céng ®ång çc d©n téc kh¸c nhau VQG Yok§«n ®−îc xem lµ n¬i ph¶n ¸nh sinh ®éng cho sù ®a d¹ng vµ ®Æc s¾c cña çcnÒn v¨n hãa trªn vïng ®Êt T©y Nguyªn.

Næi bËt nhÊt trong çc nÐt v¨n hãa chÝnh lµ truyÒn thèng, phong tôc tËpqu¸n cña céng ®ång çc d©n téc gåm ng−êi M’N«ng, Ng−êi Lao, Ng−êi £§ª... ChÝnh truyÒn thèng s¨n b¾t vµ thuÇn d−ìng voi ®· lµm cho hä ®−îc biÕt®Õn trªn kh¾p çc miÒn ®Êt n−íc. Víi ®éi voi ®«ng ®óc ®· ®−îc thuÇn d−ìng,vµo çc dÞp lÔ héi lín trong n¨m ng−êi d©n ®Þa ph−¬ng th−êng tæ chøc çc LÔhéi ®ua voi truyÒn thèng rÊt sinh ®éng vµ hÊp dÉn. Bªn c¹nh çc nÐt v¨n ho¸truyÒn thèng cña c− d©n ®Þa ph−¬ng lµ çc nÐt v¨n hãa cña céng ®ång c− d©nmíi gåm d©n téc Tµy, M−êng ®Õn tõ çc tØnh phÝa B¾c.

§Õn ®©y, dÉu chØ lµ mét chuyÕn tham quan trong ngµy, du kh¸ch còng cãthÓ c¶m nhËn ®−îc sù ®a d¹ng vÒ v¨n hãa víi nhiÒu thæ ng÷, phong tôc tËpqu¸n; sù ®oµn kÕt g¾n bã gi÷a çc céng ®ång c− d©n; Sù cëi më, th©n thiÖn, vµhiÕu kh¸ch.



Bµi sè 4 :

XãI MßN §ÊTMôc ®Ých

- Gióp çc em häc sinh hiÓu ®−îc thÕ nµo lµ xãi mßn ®Êt.- Nguyªn nh©n g©y ra xãi mßn ®Êt.- Çc biÖn ph¸p chèng xãi mßn ®Êt.

I - Giíi thiÖu chung1. §Êt vµ vai trß cña ®Êt.

§Êt lµ phÇn che phñ bÒ mÆt cña tr¸i ®Êt. RÔ c©y hót n−íc vµ chÊt dinhd−ìng tõ ®Êt ®Ó nu«i c©y, gióp c©y sinh tr−ëng, ra hoa, kÕt tr¸i, t¹o ra nguånl−¬ng thùc nu«i sèng con ng−êi vµ çc loµi sinh vËt.

2. Xãi mßn ®Êt.

Líp ®Êt bÒ mÆt cung cÊp nhiÒu chÊt dinh d−ìng nhÊt cho c©y nh−ng líp®Êt nµy rÊt máng nªn nÕu chóng ta kh«ng b¶o vÖ, líp ®Êt nµy rÊt dÔ bÞ röa tr«ido m−a vµ giã b·o, g©y nªn xãi mßn ®Êt.

Xãi mßn ®Êt th−êng x¶y ra ë çc vïng s−ên ®åi vµ triÒn nói do ®Êt cã ®édèc cao. Khi ®Êt bÞ xãi mßn, líp ®Êt mµu mì trªn bÒ mÆt bÞ röa tr«i, nªn lóa,ng« vµ çc lo¹i c©y vµ hoa mµu ®−îc trång ë ®ã kh«ng cho n¨ng xuÊt cao. ënh÷ng vïng ®Êt bÞ xãi mßn nhiÒu, ®é mµu mì cña ®Êt bÞ c¹n kiÖt, c©y kh«ngthÓ sèng ®−îc. Nguy h¹i h¬n, nÕu m−a giã kÐo dµi g©y s¹t lë ®Êt, ®æ nhµ, chÕtng−êi, chÕt gia sóc, ph¸ hñy tµi s¶n vµ mïa mµng.

Cã nhiÒu nguyªn nh©n g©y xãi mßn ®Êt.

Do ch¸y rõng vµ con ng−êi chÆt ph¸ rõng ®Ó lÊy cñi, gç, hoÆc lµmn−¬ng rÉy, nªn diÖn tÝch c©y xanh vµ rõng gi¶m, kh«ng lµm gi¶m ®−îc tèc ®écña n−íc vµ giã khi m−a b·o x¶y ra nªn ®Êt dÔ bÞ xãi mßn.

C©y xanh vµ rõng, ®Æc biÖt lµ ë vïng s−ên ®åi, triÒn nói, hay ven s«ngsuèi cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc chèng xãi mßn vµ h¹n chÕ lò lôt: RÔc©y gióp gi÷ chÆt ®Êt quanh gèc c©y nªn gióp ®Êt kh«ng bÞ xãi mßn. T¸n c©ygióp lµm gi¶m tèc ®é ch¶y vµ søc va ®Ëp cña n−íc m−a víi mÆt ®Êt nªn gióph¹n chÕ xãi mßn. Ngoµi ra, líp th¶m môc trªn mÆt ®Êt gióp gi÷ ®é Èm trong®Êt vµ gãp phÇn lµm h¹n chÕ sù röa tr«i çc líp ®Êt mµu mì.



Do con ng−êi kh«ng ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p trång trät phï hîp víi®Êt dèc nªn kh«ng ng¨n c¶n ®−îc viÖc ®Êt bÞ xãi mßn.

3. BiÖn ph¸p b¶o vÖ ®Êt.

§Ó b¶o vÖ ®Êt chóng ta cÇn ph¶i:

- B¶o vÖ rõng b»ng çch kh«ng chÆt ph¸ rõng bõa b·i, ®èt rõng hoÆc g©ych¸y rõng.

- Trång thªm c©y xanh t¹i nh÷ng n¬i rõng bÞ ph¸ ®Ó b¶o vÖ ®Êt, chèngxãi mßn vµ h¹n chÕ lò lôt.

- ë nh÷ng n¬i s−ên ®åi hoÆc triÒn dèc, chóng ta nªn canh t¸c theo ®−êng®ång møc (Theo chiÒu ngang víi s−ên dèc).

(NÕu gieo trång theo ph−¬ng ph¸p l¹c hËu, trång c©y theo h−íng tõ trªnxuèng d−íi, th× khi m−a giã x¶y ra, n−íc ch¶y tõ cao xuèng lµm cho ®Êt bÞ xãimßn nhanh chãng).

II - Ho¹t ®éng

1. §Êt vµ vai trß cña ®Êt ®èi víi ®êi sèng con ng−êi.

Gi¸o viªn cã thÓ gîi ý ®Ó häc sinh hiÓu ®−îc vai trß cña ®Êt, vÝ dô: ChØ ran¬i cã c©y cèi vµ hái “C©y mäc lªn tõ ®©u?”. HoÆc cã thÓ hái “NÕu kh«ng cã®Êt, chóng ta cã thÓ trång trät lóa, ng«, vµ çc lo¹i c©y kh¸c ®−îc kh«ng?”. Tõ®ã kh¼ng ®Þnh vai trß cña ®Êt.

2. Xãi mßn ®Êt.

- Gi¸o viªn cã thÓ vÏ hai bøc tranh vÒ hai thöa ®Êt vïng ®åi cã ®é dècnh− nhau, thöa ®Êt thø nhÊt kh«ng cã c©y xanh, thöa thø hai cã nhiÒu c©yxanh vµ nhiÒu l¸ c©y trªn mÆt ®Êt. Hái häc sinh “ NÕu m−a to bÒ mÆt cña thöa®Êt nµo sÏ bÞ n−íc m−a cuèn tr«i ®i nhiÒu h¬n vµ nhanh h¬n ?”. Tõ ®ã gi¶ithÝch hiÖn t−îng xãi mßn ®Êt vµ t¸c h¹i cña nã cho häc sinh.

(Dïng bøc tranh cã nhiÒu c©y ®Ó gi¶i thÝch t¸c dông cña c©y, rÔ c©y, t¸nc©y vµ líp l¸ rông trªn mÆt ®Êt trong viÖc chèng xãi mßn).

- Gi¸o viªn cã thÓ tæ chøc cho häc sinh lµm mét sè thÝ nghiÖm ®¬n gi¶nvÒ çc nguyªn nh©n g©y xãi mßn ®Êt ®Ó lµm cho bµi häc thªm phÇn sinh ®éng.



3. PhÇn b¶o vÖ ®Êt.

- Nªu c©u hái ®Ó çc em th¶o luËn:

a. T¸c h¹i cña viÖc chÆt ph¸ rõng hoÆc ®èt rõng ?

b. CÇn ph¶i lµm g× ®Ó chèng xãi mßn ®Êt ?

Tõ ®ã gióp çc em hiÓu ®−îc t¸c h¹i cña viÖc ph¸ rõng vµ lîi Ých cña viÖctrång rõng vµ b¶o vÖ rõng.

Giíi thiÖu cho häc sinh çch trång trät theo ®−êng ®ång møc ë nh÷ngvïng s−ên ®åi hoÆc triÒn dèc b»ng çch cho çc em xem tranh. (Gi¸o viªn cãthÓ t×m nh÷ng tranh ¶nh cã s½n hoÆc vÏ).

III - Tãm T¾t

§Êt rÊt quan träng ®èi víi ®êi sèng con ng−êi nªn chóng ta ph¶ib¶o vÖ ®Êt. NÕu chóng ta kh«ng b¶o vÖ ®Êt, khi m−a b·o x¶y ra, bÒmÆt ®Êt bÞ röa tr«i, ®Êt bÞ xãi mßn, c©y trång kh«ng cho n¨ng suÊtcao. NÕu ®Êt bÞ xãi mßn nhiÒu sÏ kh«ng thÓ trång trät ®−îc.

§Ó b¶o vÖ ®Êt, chóng ta kh«ng ®−îc chÆt ph¸ rõng bõa b·i, cÇntrång c©y ë nh÷ng n¬i Ýt c©y xanh, ®Æc biÖt lµ vïng s−ên ®åi vµ triÒndèc, vµ nh÷ng n¬i rõng bÞ ph¸. Ngoµi ra ph¶i ¸p dông çc biÖn ph¸pcanh t¸c phï hîp.

IV - Bµi tËp1. §Êt cã vai trß nh− thÕ nµo ®èi víi ®êi sèng cña chóng ta ?

2. T¹i sao ®Êt bÞ xãi mßn ?

3. Xãi mßn ®Êt g©y nªn nh÷ng hËu qu¶ g× ?

4. Chóng ta cÇn ph¶i lµm g× ®Ó, chèng xãi mßn ®Êt ?



V - Bµi ®äc tham kh¶o

Xãi mßn ®ÊtMèi ®e däA ®Õn con ng−êi vµ m«i tr−êng

NÕu kh«ng cã t¸c ®éng cña con ng−êi, çc líp ®Êt ®¸ mÊt ®i do xãi mßnsÏ ®−îc c©n b»ng bëi qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®Êt míi. C©y cèi vµ cá bôi b¶o vÖ®Êt khái bÞ xãi mßn. Chóng lµ nh÷ng çi “phanh” c¶n trë giã. HÖ thèng rÔ c©yth× gióp g¾n kÕt chÆt líp ®Êt ®¸ t¹i chç, ng¨n c¶n sù xãi mßn cña m−a vµ giã.Khi m−a, n−íc m−a sÏ r¬i vµo çc t¸n l¸ hoÆc cá bôi, cßn h¬i n−íc th× phÇnnµo nhanh chãng bay h¬i tr−íc khi r¬i xuèng ®Êt.

Çc ho¹t ®éng n«ng nghiÖp, sinh ho¹t, x©y dùng nhµ m¸y (ho¹t ®éngc«ng nghiÖp), ®−êng s¸ ®· ph¸ hñy tõng phÇn hoÆc toµn bé líp c©y cèi b¶o vÖvµ ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh xãi mßn. Xãi mßn trë nªn Ýt kh¾c nghiÖt h¬n nÕu trångçc c©y nh− lóa m× bëi nã sÏ phñ kÝn mÆt ®Êt. Çc c©y kh¸c nh− ng« vµ thuècl¸ mäc theo hµng nªn sÏ lµm hë mÆt ®Êt. M−a sÏ cuèn tr«i çc líp ®Êt mµu mìlµm ®Êt kh«ng thÓ trång trät ®−îc.

Nu«i qu¸ nhiÒu sóc vËt sÏ biÕn nh÷ng çnh ®ång cá thµnh sa m¹c, gãpphÇn vµo qu¸ tr×nh xãi mßn nhanh chãng ®Êt ®ai, bëi sóc vËt cÇn nhiÒu cá ®Ó¨n. Canh t¸c n«ng nghiÖp thiÕu sù chó ý còng cã ¶nh h−ëng th¶m khèc tíi ®Êt®ai. Ng−êi ta cho r»ng xãi mßn lµ mét nh©n tè biÕn ®æi d©n sè vµ lµm biÕnmÊt cña mét sè nÒn v¨n minh tr−íc ®©y. Çc thµnh phè hoang tµn biÕn mÊttr−íc kia ®−îc ph¸t hiÖn ë nh÷ng vïng ®Êt kh« c»n cho thÊy r»ng çc ho¹t®éng n«ng nghiÖp ®· mét thêi lan réng ë nh÷ng khu vùc nµy (nh− Sa m¹cMesopotamia).

Kh«ng dÔ dµng kh«i phôc mét khu vùc nµo ®ã cña rõng sau khi c©y cèibÞ ®èn trôi, bëi xãi mßn liªn tiÕp x¶y ra do thiÕu hÖ thèng rÔ c©y ®Ó gi÷ líp ®ÊtmÆt vµ gióp t¸i sinh nguån dinh d−ìng cã trong ®Êt. NÕu qu¸ tr×nh nµy tiÕpdiÔn, khu vùc mÊt rõng nµy sÏ biÕn thµnh mét vïng gÇn gièng sa m¹c. Qu¶n lý®Êt tèt vµ canh t¸c n«ng nghiÖp phï hîp lu«n lµ nh÷ng çch tèt nhÊt ®Ó b¶o vÖ®Êt ®ai.



Bµi sè 5 :

TRåNG C©Y NH− THÕ NµO

Môc ®Ých

Gióp häc sinh hiÓu ®−îc:

- Vai trß cña c©y xanh.

- Çch trång c©y.

- Çch ch¨m sãc vµ b¶o vÖ c©y.

I - Giíi thiÖu

C©y xanh rÊt cã Ých trong cuéc sèng cña chóng ta nªn chóng ta ph¶i biÕtçch trång, ch¨m sãc vµ ph¶i cã ý thøc b¶o vÖ c©y xanh.

C©y xanh lµ nguån cung cÊp l−¬ng thùc cho con ng−êi vµ nhiÒu loµi ®éngvËt. C©y xanh cung cÊp bãng m¸t, kh«ng khÝ trong lµnh (nhê hÊp thô khÝcacb«nic vµ t¹o khÝ « xy). C©y xanh cßn cung cÊp nguån d−îc liÖu ®Ó s¶n xuÊtthuèc ch÷a bÖnh vµ nhiÒu vËt dông cÇn thiÕt kh¸c trong gia ®×nh. Ngoµi ra c©yxanh cßn lµ n¬i tró Èn loµi ®éng vËt sèng trong tù nhiªn.

II - Ho¹t ®éng

1. Çch trång c©y.

(Gi¸o viªn giíi thiÖu ®Ó häc sinh biÕt chóng ta cã thÓ trång c©y tõ h¹thoÆc tõ c©y con, vµ cã nhiÒu çch ®Ó t¹o c©y con: T¹o c©y con tõ h¹t - −¬mh¹t; ChiÕt cµnh hoÆc ghÐp cµnh - ®äc thªm phÇn bµi ®äc tham kh¶o).

Gi¸o viªn giíi thiÖu phÇn lý thuyÕt trong líp häc, sau ®ã cho häc sinhthùc hiÖn kü thuËt trång c©y trång c©y trong v−ên tr−êng.

a. Tiªu chuÈn c©y trång:

- C©y cao trªn 40cm ; c©y kh«ng bÞ côt ngän, cong queo, s©u bÖnh ; bÇurÔ kh«ng bÞ vì.



b. §µo hè:

- §èi víi c©y l©m nghiÖp: (L¸t, Tr¸m, SÊu,...)

Hè cã chiÒu dµi, réng, s©u lµ 40cm. Ph¶i ®µo hè tr−íc khi trång 20 - 30ngµy. Khi ®µo ®Ó líp ®Êt tÇng mÆt, vµ líp ®Êt tÇng d−íi riªng sang mét bªn,ph¬i ®Êt kho¶ng 15 ngµy. Sau ®ã lÊp hè. Khi lÊp hè, lÊy líp ®Êt tÇng d−íi b¨mnhá r¶i xuèng ®¸y hè, líp ®Êt tÇng mÆt trªn bÒ mÆt.

- §èi víi c©y ¨n qu¶ (Cam, V¶i, Nh·n, Xoµi...)

Hè cã kÝch th−íc 60cm x 60cm x 60cm hoÆc 80cm x 80cm x 80cm. Xölý hè nh− :

Tr−íc khi lÊp hè, b¨m nhá líp ®Êt tÇng d−íi trén víi ph©n chuång ho¹i(40 - 50kg ph©n tr©u bß/hè, 20 - 30kg ph©n lîn/ hè) r¶i xuèg ®¸y hè, sau ®ãcho líp ®Êt tÇng mÆt lªn trªn.

c. Xö lý c©y gièng tr−íc khi trång:

- §èi víi c©y chiÕt: C¾t l¸, tØa t¸n vµ cµnh cho c©n ®èi nh− c¾t bá nh÷ngcµnh lÖch, kh«, hÐo, l¸ non, ®Ó nh÷ng l¸ giµ. Mçi c©y chØ ®Ó 2 hoÆc 3 cµnh®Ñp, c©n ®èi ®Ó lµm khung.

- §èi víi c©y ghÐp: C¾t bá l¸ non, cµnh v« dông vµ yÕu, ®Ó l¹i chåi kháe.BÊm ngän nÕu chåi dµi h¬n 30cm. §Ó rÔ cäc dµi kho¶ng 20cm. C¾t bá rÔ cäcnÕu qu¸ dµi hoÆc bÞ dËp, g·y trong lóc vËn chuyÓn.

d. Kü thuËt trång:

Nªn trång c©y vµo mïa xu©n vµ ngµy r©m m¸t.

Dïng cuèc hoÆc xÎng trén ®Òu l¹i líp ®Êt mÆt trong hè, sau ®ã t¹o métlç nhá võa.

Víi bÇu rÔ. Dïng tay nhÑ nhµng xÐ bá vá bÇu, tr¸nh kh«ng lµm vì bÇurÔ. §Æt c©y xuèng lç nhá, chØnh cho c©y ë gi÷a hè vµ th¼ng ®øng, sau ®ã dïngtay vun ®Êt vµ Ên chÆt ®Êt. §Êt ®−îc vïi ph¶i cao h¬n mÆt hè.

Dïng thïng « roa ®Ó t−íi cho c©y; cÇn gi÷ ®ñ Èm cho c©y. C¾m cäc ®Ó cè®Þnh c©y hoÆc lµm bê rµo tr¸nh cho c©y bÞ lung lay khi cã giã.

CÇn th−êng xuyªn lµm cá, vun xíi gèc, bãn ph©n, theo dâi vµ phßng trõs©u bÖnh cho c©y.



2. Thùc hµnh.

Gi¸o viªn chuÈn bÞ mét sè lo¹i h¹t gièng (lo¹i vá máng, vá cøng), cïnghäc sinh ph©n lo¹i çc h¹t gièng ®ã, sau ®ã chia nhãm häc sinh thùc hµnh ®¬ngi¶n kü thuËt −¬m h¹t t¹i mét m¶nh ®Êt thuéc khu vùc tr−êng häc (Yªu cÇuhäc sinh ®äc phÇn tham kh¶o ®Ó biÕt çch −¬m h¹t). Gi¸o viªn sau ®ã ®¸nhgi¸ xem nhãm nµo th¾ng cuéc (Thêi gian, chÊt l−îng c©y con).

III - Tãm t¾t

C©y xanh rÊt cã Ých trong cuéc sèng cña chóng ta. NÕu trªnhµnh tinh nµy kh«ng cßn c©y xanh hoÆc l−îng c©y xanh bÞ gi¶m sótqu¸ nhiÒu th× sÏ kh«ng cã ®ñ l−¬ng thùc vµ thùc phÈm cho conng−êi. Con ng−êi vµ ®éng vËt, sÏ kh«ng cã kh«ng khÝ trong lµnh ®Óthë. Lò lôt sÏ x¶y ra th−êng xuyªn h¬n. ChÝnh v× thÕ, chóng ta ph¶ihäc biÕt çch trång c©y, ch¨m sãc c©y vµ ph¶i cã ý thøc b¶o vÖ c©yxanh.

IV. Bµi tËp

1. T¹i sao chóng ta ph¶i trång nhiÒu c©y xanh ?

2. Gia ®×nh em th−êng trång nh÷ng lo¹i c©y g× (kÓ c¶ rau) ?. Cho biÕt küthuËt trång çc lo¹i c©y ®ã.

V - PhÇn tham kh¶o

Çch t¹o c©y con:

Cã nhiÒu çch t¹o c©y con nh−: ¦¬m h¹t, chiÕt cµnh, ghÐp cµnh.

1. T¹o c©y con tõ h¹t: §©y lµ ph−¬ng ph¸p kh«ng phøc t¹p, cÇn Ýt vènnªn thÝch hîp víi ®iÒu kiÖn ë th«n b¶n. Ph−¬ng ph¸p nµy cÇn tiÕn hµnh theoçc b−íc sau:

- B−íc 1. Xö lý h¹t gièng tr−íc khi gieo: Tïy ®Æc ®iÓm tõng lo¹i h¹t mµcã biÖn ph¸p xö lý kh¸c nhau:

* §èi víi h¹t cã vá máng: Ng©m h¹t vµo n−íc l· tõ 8 - 12 tiÕng tr−íc khigieo.



* §èi víi h¹t cã vá rÊt cøng (keo l¸ trµm...): Ng©m h¹t vµo n−íc s«i trong1 phót sau ®ã ng©m qua ®ªm trong n−íc l·.

* §èi víi h¹t vá cøng (quÕ, mì...): Ng©m h¹t vµo nuíc nãng 40OC trong8 giê sau ®ã vít h¹t ra cho vµo tói v¶i vµ ñ trong bao t¶i, mçi ngµy röa métlÇn.

* Cã mét sè h¹t ph¶i ®Ëp vì vá h¹t tr−íc khi ng©m n−íc nh− h¹t chÌ.

- B−íc 2: Gieo h¹t - Cã nhiÒu çch gieo h¹t:

* (i) Gieo th¼ng h¹t gièng ®· xö lý vµo bÇu. Çch nµy ¸p dông cho nh÷nglo¹i h¹t cã kh¶ n¨ng n¶y mÇm tèt, nhiÒu vµ ®ång lo¹t. Gieo th¼ng cã −u ®iÓmlµ tr¸nh tæn th−¬ng cho bé rÔ khi nhæ c©y mÇm lªn ®Ó cÊy vµo bÇu.

* (ii) Gieo trªn luèng hoÆc trªn khay: ¸p dông cho nh÷ng lo¹i h¹t nhá,cã thêi gian n¶y mÇm dµi. Khi c©y con cho cÆp l¸ ®Çu tiªn th× tiÕn hµnh nhæ vµcÊy c©y vµo bÇu. T−íi n−íc vµo luèng gieo tr−íc khi nhæ c©y; nÕu rÔ c©y mÇmqu¸ dµi th× ph¶i xÐn bít.

2. T¹o c©y con b»ng h×nh thøc chiÕt cµnh: Lµ biÖn ph¸p c¾t vµ bãc mét®o¹n vá ®Ó c¾t ®øt sù vËn chuyÓn cña nhùa luyÖn (Nhùa vËn chuyÓn tõ l¸xuèng çc bé phËn kh¸c cña c©y), t¹i vÖt c¾t phÝa trªn cµnh sÏ mäc rÔ, t¹othµnh mét c©y míi cã ®Çy ®ñ çc bé phËn : Th©n - RÔ - L¸. (VÝ dô: C©y HångXiªm, C©y Nh·n...).

3. T¹o c©y con b»ng h×nh thøc ghÐp cµnh: Lµ biÖn ph¸p dïng mét ®o¹ncµnh cã nhiÒu m¾t hoÆc mét m¾t cña mét c©y nµy g¾n vµo gèc cña mét c©ykh¸c ®Ó t¹o ra mét c©y míi. C©y nµy còng cã ®Çy ®ñ çc bé phËn Th©n - RÔ -L¸. VÝ dô: C©y T¸o, C©y §µo, C©y B−ëi...

- Ch¨m sãc vµ phßng trõ s©u bÖnh cho c©y con:

§Ó c©y con míi cÊy vµo d−íi bãng r©m vµ t−íi n−íc ngay. ChØ dïngn−íc s¹ch ®Ó t−íi vµ kh«ng t−íi khi trêi n¾ng to. Khi c©y ph¸t triÓn ®Òu vµ tètth× lµm cá, ph¸t quang (Lµm t¬i líp ®Êt mÆt trong bÇu), vµ t−íi ph©n. Tïy theot×nh h×nh ph¸t triÓn cña c©y mµ x¸c ®Þnh l−îng ph©n cÇn t−íi mçi lÇn. T−íi l¹in−íc l· sau khi t−íi ph©n. Ngõng t−íi ph©n cho c©y con 2 – 4 tuÇn tr−íc khi®em trång. Che ch¾n cho c©y con khi vËn chuyÓn. Ph¶i th−êng xuyªn phßngtrõ s©u bÖnh cho c©y ®Ó c©y gièng kháe m¹nh.



Bµi sè 6 :

Nhu cÇu sèng cña thùc vËt

Môc ®Ých- Gióp häc sinh t×m hiÓu nhu cÇu sèng cña thùc vËt.- Gióp çc em t×m hiÓu mèi quan hÖ gi÷a thùc vËt víi ®éng vËt.

I - Giíi thiÖu chung1. Thùc vËt cÇn g× ®Ó sèng.Thùc vËt còng cã nh÷ng nhu cÇu c¬ b¶n ®Ó tån t¹i gièng nh− con ng−êi

vµ çc loµi sinh vËt kh¸c. Thùc vËt cÇn n−íc, ¸nh s¸ng, kh«ng khÝ vµ chÊt dinhd−ìng. N−íc gióp c©y vËn chuyÓn chÊt dinh d−ìng hót tõ ®Êt ®i nu«i sèng c¬thÓ, n−íc gióp duy tr× ho¹t ®éng cña çc tÕ bµo trong c©y xanh. Thùc vËt cÇn¸nh s¸ng vµ kh«ng khÝ, ®Æc biÖt lµ khÝ cacbonic ®Ó tiÕn hµnh quang hîp t¹o rakhÝ «xy vµ chÊt h÷u c¬ tÝch tô trong l¸, th©n vµ rÔ c©y. Thùc vËt cÇn chÊt dinhd−ìng ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh sinh tr−ëng vµ ph¸t triÓn còng nh− con ng−êi cÇn¨n ®Çy ®ñ chÊt dinh d−ìng. ChÝnh v× thÕ sù thay ®æi cña bÊt kú yÕu tè n−íc,¸nh s¸ng, kh«ng khÝ hay chÊt dinh d−ìng ®Òu cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn çcloµi thùc vËt.

2. Mèi quan hÖ gi÷a thùc vËt vµ ®éng vËt.Thùc vËt vµ ®éng vËt cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau. Rõng lµ

ng«i nhµ, m«i tr−êng sèng, n¬i s¶n xuÊt thøc ¨n cho çc loµi ®éng vËt.Rõng gióp ®éng vËt lÈn trèn khi bÞ kÎ thï s¨n ®uæi. Tãm l¹i, thùc vËt gãpphÇn h×nh thµnh m«i tr−êng sèng vµ lµ n¬i che chë, b¶o vÖ cho çc loµi®éng vËt.

§éng vËt gióp thùc vËt ph¸t t¸n h¹t, lµm cho ®Êt t¬i xèp vµ thªm mµu mì,diÖt s©u bä ph¸ c©y, gióp c©y trao ®æi kh«ng khÝ... Thùc vËt vµ ®éng vËt lµ haiyÕu tè lu«n song hµnh vµ cïng nhau ph¸t triÓn, kh«ng thÓ thiÕu v¾ng mét yÕutè nµo...

II - Ho¹t §éng1. Nhu cÇu sèng cña thùc vËt.§Ó gióp häc sinh thÊy ®−îc thùc vËt cÇn cã nh÷ng nhu cÇu nµo tr−íc hÕt

gi¸o viªn gióp cho çc em t×m hiÓu vÒ çc bé phËn cña c©y.



C©y gåm cã nh÷ng bé phËn nµo ?(Gi¸o viªn cã thÓ vÏ mét c©y lªn b¶ng hoÆc chuÈn bÞ s½n h×nh mét çi

c©y víi ®Çy ®ñ çc bé phËn cña c©y sau ®ã cho häc sinh lªn b¶ng chØ ra çc béphËn cña c©y).

(1) RÔ (2) Th©n (3) Cµnh (4) L¸ (5) Hoa (6) Qu¶ (7) H¹t (8) Vá.

Çc bé phËn nµy cã vai trß g× ?- L¸: LÊy n¨ng l−îng tõ mÆt trêi.- Th©n: Gióp cho c©y ®øng v÷ng vµ vËn chuyÓn dinh d−ìng.- Cµnh: Gióp vËn chuyÓn dinh d−ìng tõ th©n lªn l¸ vµ ng−îc l¹i.- RÔ: Hót n−íc vµ chÊt dinh d−ìng tõ ®Êt lªn ®Ó nu«i c©y.- Hoa: Lµ c¬ quan sinh s¶n cña c©y.- Qu¶: Lµ quµ tÆng cña c©y.- H¹t: §Ó trång c©y míi.- Vá: B¶o vÖ th©n vµ chuyÓn nhùa.

Nhu cÇu sèng cña thùc vËt.

(Gi¸o viªn cho çc em lµm viÖc theo nhãm ®Ó th¶o luËn c©u hái nµy sau®ã çc nhãm lÇn l−ît lªn b¶ng liÖt kª ra nh÷ng nhu cÇu cña thùc vËt).

- Thùc vËt cÇn n¨ng l−îng mÆt trêi ®Ó t¹o thøc ¨n.

- Thùc vËt cÇn n−íc.

- Thùc vËt cÇn n¬i ®Ó sèng (®ã chÝnh lµ ®Êt).

- Thùc vËt cÇn kh«ng khÝ.

- Thùc vËt cÇn chÊt kho¸ng.

Lóc nµy gi¸o viªn míi gi¶i thÝch cho çc em häc sinh biÕt nhu cÇu sèngcña thùc vËt.

2. Mèi quan hÖ gi÷a thùc vËt vµ ®éng vËt víi nhau.a. Em h·y cho biÕt c©y trong rõng quan träng nh− thÕ nµo ®èi víi çc

loµi ®éng vËt sèng trong rõng ?.- Cung cÊp n¬i ë, tró ngô vµ thøc ¨n cho ®éng vËt.

- Lµ n¬i c− ngô, tró Èn cho ®éng vËt.

b. Cho häc sinh lµm viÖc theo nhãm th¶o luËn xem ®éng vËt cã vai trß g×®èi víi thùc vËt ?.

- §éng vËt gióp thùc vËt ph¸t t¸n h¹t, thô phÊn (Chim, ong, b−ím, sãc v.v).- Lµm cho ®Êt t¬i xèp vµ thªm mµu mì (giun ®Êt).- DiÖt s©u bä ph¸ c©y (chim ¨n s©u bä).



III. Tãm t¾t

Thùc vËt lµ c¨n b¶n cña sù sèng trªn Tr¸i §Êt. Kh«ng cã thùcvËt th× nhiÒu sinh vËt kh¸c còng kh«ng tån t¹i v× nh÷ng sinh vËt nµytrùc tiÕp hay gi¸n tiÕp phô thuéc vµo thùc vËt. Trong khi ®ã mäithùc vËt còng cã nhu cÇu sèng cña m×nh chóng còng cÇn ¸nh s¸ng,n−íc, kh«ng khÝ, chÊt kho¸ng... ®Ó tån t¹i.

Chóng ta kh«ng bao giê ®−îc quªn r»ng b¶o vÖ thiªn nhiªnchÝnh lµ chóng ta ®ang tù b¶o vÖ m×nh, mäi ng−êi vµ çc sinh vËtkh¸c trªn tr¸i ®Êt.

IV. Bµi tËp vÒ nhµ1. Gieo h¹t hoÆc trång mét loµi c©y nµo mµ em hoÆc gia ®×nh em cã, sau

®ã, theo dâi sù ph¸t triÓn cña c©y (Trong qu¸ tr×nh trång nhí ®¸p øng nh÷ngnhu cÇu mµ c©y cÇn - çc em ®· ®−îc häc trong bµi).

2. Em h·y cho biÕt v× sao chóng ta kh«ng nªn chÆt ph¸ rõng ? ViÖc chÆtph¸ rõng cã g©y ¶nh h−ëng g× ®Õn ®êi sèng cña çc loµi ®éng vËt hoang d· ?.

V - Ho¹t ®éng ngo¹i khãAThÝ nghiÖm (thêi gian 1-2 tuÇn).

Gi¸o cô: ChËu thÝ nghiÖm lµ b¸t ¨n c¬m, èng b¬, èng tre hoÆc hépn«ng réng miÖng víi dung tÝch t−¬ng tù b¸t ¨n c¬m, ®Ëu xanh vµ giÊy.

ChuÈn bÞ: Mçi nhãm cÇn 6 chËu thÝ nghiÖm vµ 2 tê giÊy than ®ñ lín ®Óche kÝn c©y con trong chËu (cã thÓ b«i ®en giÊy b»ng mùc ®Ó thay giÊy than),sè l−îng ®Ëu xanh ®ñ gieo vµo 6 chËu thÝ nghiÖm (mçi chËu kho¶ng 20-30h¹t) cã thÓ yªu cÇu häc sinh tù chuÈn bÞ cho nhãm cña m×nh.

TiÕn hµnh:

Chia häc sinh thµnh nhãm, mçi nhãm kho¶ng tõ 6-8 em. Mçi nhãm lµmmét bé thÝ nghiÖm ®Ó thÊy t¸c ®éng cña chÕ ®é n−íc vµ ¸nh s¸ng ®Õn ®êi sèngc©y xanh. H−íng dÉn çc nhãm chuÈn bÞ thÝ nghiÖm ë nhµ.

I - Häc sinh chuÈn bÞ ë nhµ.1. Cho ®Ëu xanh vµo r¸ hoÆc ræ, nhóng vµo n−íc vµ dïng tay s¸t nhÑ ®Ó h¹t

®Ëu nhanh mäc. §æ cïng mét lo¹i ®Êt vµ 6 chËu thÝ nghiÖm vµ gieo ®Ëu vµo çcchËu. Khi c©y con ®· ra 2 l¸ (cao kho¶ng 8-12cm), cã thÓ b¾t ®Çu thÝ nghiÖm.

a) Chia çc chËu thÝ nghiÖm thµnh 2 l«, mçi l« cã 3 chËu. §¸nh dÊu Ia,Ib, Ic cho l« thø nhÊt vµ IIa, IIb, IIc cho l« thø hai.



* L« I ch¨m sãc c©y víi chÕ ®é t−íi n−íc kh¸c nhau vµ c©y ®−îc chiÕu s¸ngb×nh th−êng:

Ia: Mét nöa chÐn n−íc, t−íi 1 lÇn 1 ngµy.Ib: 2 chÐn n−íc, t−íi 2 lÇn 1 ngµy.Ic: 3 chÐn n−íc, t−íi 3 lÇn 1 ngµy.

* L« II ch¨m sãc c©y víi çc chÕ ®é chiÕu s¸ng kh¸c nhau vµ chÕ ®é t−íin−íc gièng nhau:

IIa: Che tèi suèt ngµy.IIb: Che tèi nöa ngµy.IIc: Kh«ng che tèi.

TÊt c¶ çc chËu IIa, IIb, IIc ®Òu ®−îc t−íi 2 chÐn n−íc, 2 lÇn 1 ngµy. Chetèi c©y b»ng çch dïng giÊy than qu©y thµnh h×nh trô kÝn ®¸y hoÆc h×nh phÔuråi óp lªn chËu cÇn che tèi. CÇn ®¶m b¶o che tèi toµn bé c©y trong chËu. Khit−íi n−íc, më giÊy than thËt nhanh vµ ®Ëy kÝn ngay khi t−íi n−íc xong.

b) Çc nhãm cÇn theo dâi sù ph¸t triÓn cña c©y vµ lµm b¸o ço vÒ kÕtqu¶ thÝ nghiÖm cña nhãm theo mÉu sau:

KÕt qu¶ thÝ nghiÖm :

L« thÝ nghiÖm I: chÕ ®é t−íi n−íc kh¸c nhau

YÕu tè theo dâiIa: mét chÐnn−íc, t−íi 1

lÇn/ngµy

Ib: 2 chÐnn−íc, t−íi 2

lÇn/ ngµy

Ic: 3 chÐnn−íc, t−íi 3

lÇn/ngµyChiÒu cao c©y tr−íc khi b¾t ®ÇuthÝ nghiÖmChiÒu cao c©y sau... ngµy (®ovµo ngµy lµm b¸o ço thÝnghiÖm)§Æc ®iÓm l¸ vµ th©nGi¶i thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖmL« II : ChiÕu s¸ng kh¸c nhau, t−íi 2 chÐn n−íc, 2 lÇn/ ngµy

YÕu tè theo dâiIIa: che tèi suèt

ngµyIIb: Che tèinöa ngµy

IIc: Kh«ng chetèi

ChiÒu cao c©y tr−íc khi b¾t ®Çulµm thÝ nghiÖm

ChiÒu cao c©y sau … ngµy(®o vµo ngµy lµm b¸o ço thÝnghiÖm)§Æc ®iÓm l¸ vµ th©nGi¶I thÝch kÕt qu¶ thÝ nghiÖm



II. PhÇn ë líp.1. Yªu cÇu häc sinh mang bé thÝ nghiÖm vµ kÕt qu¶ theo dâi ®Õn líp. Çc

nhãm cö ®¹i diÖn b¸o ço kÕt qu¶ thÝ nghiÖm cña nhãm m×nh, ®ång thêi gi¶ithÝch t¹i sao l¹i cã kÕt qu¶ nh− vËy.

III. PhÇn gi¸o viªn tham kh¶o.

- §èi víi l« I, do chÕ ®é chiÕu s¸ng b×nh th−êng nªn c©y kh«ng cã biÓuhiÖn “chím n¾ng”, cßi cäc hay th©n vµ l¸ xanh nh¹t. Trong chËu Ia c©y c»ncçi do thiÕu n−íc vµ cã chiÒu cao thÊp nhÊt; trong chËu Ib, c©y ph¸t triÓn b×nhth−êng, th©n, l¸ xanh tèt; trong chËu Ic, th©n vµ l¸ c©y ®Òu cã mµu vµng nh¹tdo bÞ óng n−íc.

- §èi víi l« II, c©y ®−îc t−íi ®ñ n−íc nh−ng chÕ ®é chiÕu s¸ng kh¸cnhau. Trong chËu IIa, do thiÕu ¸nh s¸ng nghiªm träng nªn th©n c©y v−¬n dµi,gÇy; th©n vµ l¸ c©y ®Òu cã mµu xanh nhît nh¹t (c©y trong chËu nµy cao nhÊt).Trong chËu IIb, c©y vÉn bÞ thiÕu ¸nh s¸ng nh−ng Ýt trÇm träng h¬n nªn c©y tèth¬n c©y trong chËu IIa; tuy nhiªn c©y vÉn gÇy, l¸ vµ th©n cã mµu xanh rÊtnh¹t. ChËu IIc, c©y cã ®ñ ¸nh s¸ng vµ n−íc nªn ph¸t triÓn b×nh th−êng, th©n l¸xanh tèt, c©y mÉm, kháe, søc sèng cao. C©y trong chËu IIc gièng c©y trongchËu Ib.

2. Sau khi çc nhãm ®· tr×nh bµy xong kÕt qu¶ thÝ nghiÖm, häc sinh ®·biÕt râ lý do dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ph¸t triÓn cña çc chËu c©y nhãm m×nh, háihäc sinh xem cÇn lµm g× ®Ó cã ®−îc nh÷ng chËu c©y xanh tèt kháe m¹nh ?Gi¶i thÝch cho häc sinh r»ng c©y cÇn cã ®ñ ¸nh s¸ng vµ n−íc. Nh÷ng yÕu tènµy dï thiÕu hay thõa ®Òu ¶nh h−ëng kh«ng tèt ®Õn thùc vËt. §èi víi çc lo¹ic©y trång kh¸c còng vËy, nÕu ®iÒu kiÖn m«i tr−êng phï hîp, c©y sÏ sinhtr−ëng tèt vµ cho n¨ng suÊt cao. Ng−îc l¹i, c©y sÏ cho n¨ng suÊt thÊp hoÆcthËm chÝ bÞ chÕt. Nh− vËy, øng víi mçi ®iÒu kiÖn m«i tr−êng kh¸c nhau haymét lo¹i khÝ hËu kh¸c nhau l¹i cã çc lo¹i c©y kh¸c nhau.



Bµi sè 7 :

Nhu cÇu sèng cña ®éng vËt

Môc ®Ých

Gióp häc sinh t×m hiÓu vÒ nhu cÇu sèng cña ®éng vËt còng nh− t×m hiÓumèi quan hÖ gi÷a ®éng vËt vµ thùc vËt vµ v× sao ®éng vËt l¹i cÇn thiÕt cho cuécsèng cña con ng−êi.


§éng vËt lµ sinh vËt ®a tÕ bµo vµ lÊy n¨ng l−îng ®Ó tån t¹i b»ng çch ¨n.Kho¶ng h¬n 2 triÖu loµi ®· ®−îc ph¸t hiÖn, nhiÒu loµi kh¸c ®ang ®îi ®−îcnhËn d¹ng. §éng vËt cÇn n¬i ë vµ cã n¬i ë kh¸c nhau, cÇn thøc ¨n ®Ó tån t¹i vµcã thøc ¨n vµ çch thøc lÊy thøc ¨n kh¸c nhau, h¬n n÷a ®éng vËt còng cÇnkh«ng khÝ ®Ó thë vµ ®ång lo¹i ®Ó lµm b¹n.

Thùc vËt cã vai trß quan träng trong ®êi sèng ®éng vËt. Thùc vËt lµnguån thøc ¨n cho çc loµi ®éng vËt ¨n thùc vËt, lµ n¬i ë, hoÆc lµ n¬i sinh ®Î.§éng vËt gióp cho sù thô phÊn, sù ph¸t t¸n h¹t vµ ph¸t triÓn cña thùc vËt.Ngoµi ra, nhiÒu loµi ®éng vËt chuyªn ¨n çc loµi s©u bä g©y h¹i cho thùc vËt.

§éng vËt sèng trong tù nhiªn hay ®éng vËt nu«i ®Òu cã Ých lîi ®èi víicon ng−êi.

II - Ho¹t ®éng

1. Nhu cÇu sèng cña ®éng vËt.

Còng gièng nh− thùc vËt ®éng vËt còng cã nh÷ng nhu cÇu kh¸c nhau ®Ótån t¹i, theo çc em th× ®ã lµ nh÷ng nhu cÇu g× ?.

- Thøc ¨n.- N−íc.- Kh«ng khÝ.- N¬i tró Èn.- B¹n.- Kh«ng gian.



Gi¸o viªn chuÈn bÞ s½n bøc tranh vÒ nhµ cña ®éng vËt: Yªu cÇu häc sinhchØ ra çc loµi ®éng vËt cã trong tranh vµ nãi xem thö chóng sèng trong m«itr−êng nh− thÕ nµo.

2. Vai trß cña ®éng vËt.

(Gi¸o viªn chia häc sinh ra lµm hai nhãm: Mét nhãm lµ çc ®éng vËtnu«i vµ nhãm kia lµ çc loµi ®éng vËt trong tù nhiªn. Sau ®ã tõng nhãm thaynhau nªu lªn lîi Ých cña nhãm ®éng vËt mµ nhãm ®ãng vai).

§éng vËt nu«i §éng vËt trong tù nhiªn

- Gióp kÐo cµy (Tr©u, Bß). - Tiªu diÖt chuét, s©u bä(Cãc Õch, Chim)

- Cung cÊp thùc phÈm (Lîn, Gµ...). - Gióp c©y thô phÊn (Ong, B−ím).

- Gióp coi nhµ, ruéng v−ên (Chã). - Lµm ®Êt t¬i xèp, mµu mì (Giun).

- Gióp diÖt chuét (MÌo). - Gióp c©y ph¸t t¸n h¹t (Sãc, Chim).

- Tham gia lÔ héi (Tr©u). - Cung cÊp chÊt dinh d−ìng cho c©y.

Thùc tÕ ®éng vËt trong tù nhiªn cã vai trß quan träng trong chuçi l−íi thøc¨n. Chóng ¨n çc loµi thùc vËt vµ ®éng vËt kh¸c. Råi chóng l¹i trë thµnh thøc ¨ncho çc loµi kh¸c nh− Õch ¨n chuån chuån, r¾n ¨n Õch... Mçi loµi ®Òu lµ métm¾t xÝch cña chuçi thøc ¨n. NÕu loµi nµy mÊt ®i th× sÏ ¶nh h−ëng ®Õn loµi kh¸c.

3. VËy çc em cho biÕt gi÷a thùc vËt vµ ®éng vËt cã mèi quan hÖ víinhau kh«ng hay chóng tån t¹i ®éc lËp ? (Cã ; Chóng cã mèi quan hÖ víi nhau)VËy çc em h·y th¶o luËn xem chóng cã mèi quan hÖ nh− thÕ nµo?. §ång thêicho vÝ dô ®Ó chøng minh. (Gi¸o viªn cho häc sinh th¶o luËn vµ ph¸t biÓu ýkiÕn cña m×nh, sau ®ã gi¸o viªn dïng phÇn giíi thiÖu chung bæ sung hoÆc tãmt¾t l¹i çc ý cña häc sinh).

III - Tãm t¾t

§éng vËt cÇn m«i tr−êng sèng vµ mçi loµi cã m«i tr−êng sèngkh¸c nhau. Mäi loµi ®éng vËt ®Òu cÇn thøc ¨n ®Ó tån t¹i vµ cã çchkiÕm måi kh¸c nhau. §éng vËt cÇn kh«ng khÝ ®Ó thë, ®ång lo¹i ®ÓkÕt b¹n. §éng vËt sèng trong tù nhiªn hay ®éng vËt nu«i ®Òu cã Ýchlîi ®èi víi con ng−êi.

B¶o vÖ rõng lµ b¶o vÖ m«i tr−êng, nhu cÇu sèng cña ®éng vËt vµcòng lµ b¶o vÖ m«i tr−êng sèng cña chóng ta.



IV - Bµi tËp vÒ nhµ

1. H·y quan s¸t çc ®éng vËt nu«i trong gia ®×nh em hoÆc ë ®Þaph−¬ng n¬i em sinh sèng xem chóng cã nh÷ng nhu cÇu g× ? Vµ chóngquan träng nh− thÕ nµo ®èi víi cuéc sèng cña con ng−êi ?.

2. VÏ h×nh mét con vËt nu«i mµ em yªu thÝch.

V - Ho¹t ®éng ngo¹i khãa

Dôi vaø Böôùm ñeâmMôc ®Ých cña trß ch¬i.

- Gióp häc sinh t×m hiÓu vÒ çch d¬i kiÕm ¨n mÆc dï chóng kh«ng nh×n thÊy.

- Sè l−îng ng−êi ch¬i: 10 hoÆc trªn 10 ng−êi.

Çch ch¬i :

Mét häc sinh t×nh nguyÖn ®ãng vai d¬i vµ hai häc sinh kh¸c ®ãng vaib−ím ®ªm. Nh÷ng häc sinh kh¸c ®øng thµnh vßng trßn lín n¾m tay nhau. D¬ivµ hai con b−ím ®ªm sÏ ®øng trong vßng trßn vµ d¬i th× bÞ bÞt m¾t. khi d¬iph¸t ra tiÕng kªu “d¬i” th× hai con b−ím ®ªm còng ph¶i tr¶ lêi l¹i “ b−ím®ªm”. Sau ®ã d¬i cã thÓ ®i hai b−íc theo h−íng tiÕng gäi ph¸t ra ®Ó b¾t lÊyb−ím trong khi ®ã b−ím chØ ®−îc b−íc mét b−íc theo bÊt kú h−íng nµo ®Ó cèg¾ng tho¸t khái d¬i. Cø nh− thÕ lÆp ®i lÆp l¹i nhiÒu lÇn cho ®Õn khi d¬i b¾t®−îc mét con b−ím. Trß ch¬i nµy l¹i b¾t ®Çu khi häc sinh míi vµo ®ãng vaid¬i vµ b−ím thay thÕ.

Gi¶i thÝch :

D¬i di chuyÓn nhanh h¬n b−ím vµ sö dông ©m thanh cña m×nh ®Ó t×m®−êng ®i ®Ó mµ chóng kh«ng bÞ ®©m vµo c©y hoÆc çc tßa nhµ khi bay vµ®ång thêi còng gióp chóng t×m thøc ¨n. Khi bay, chóng ph¸t ra ©m thanh, ©mthanh nµy sÏ déi ng−îc l¹i khi ®ông ph¶i bÊt kú vËt g× còng gièng nh− tiÕngvang. NÕu ©m thanh quay trë l¹i mét çch nhanh chãng d¬i biÕt r»ng chóng®ang ë gÇn vËt g× ®ã. ViÖc phô thuéc vµo ©m thanh déi ng−îc l¹i cho phÐp d¬ibiÕt ®−îc r»ng vËt thÓ ®ã lín hay nhá. B»ng çch nµy d¬i cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îcçc vËt thÓ ë ®©u trong khi chóng ®ang bay vµ trong khi t×m kiÕm thøc ¨n.



Bµi sè 8 :

T×M HIÓU VÒ LOµI Bß S¸T

Môc ®Ých- Giíi thiÖu chung vÒ loµi bß s¸t.- CÊu t¹o c¬ thÓ vµ tËp tÝnh sinh ho¹t : (§Æc ®iÓm chung cña loµi Bß s¸t).- Gi¸ trÞ cña loµi bß s¸t.

I - Giíi thiÖu

Bß s¸t lµ nh÷ng ®éng vËt cã x−¬ng sèng. Mét sè loµi thÝch nghi hoµntoµn víi ®êi sèng trªn c¹n. Tuy nhiªn cã mét sè loµi sèng d−íi n−íc nh−: BaBa, Ç SÊu, R¾n biÓn...). Çc loµi Bß s¸t cã da kh«, cã v¶y sõng, cæ dµi, chiyÕu nªn ®a sè di chuyÓn b»ng çch bß s¸t.

Çc nhµ khoa häc cho r»ng Bß s¸t ®· xuÊt hiÖn kháang 250 triÖu n¨m vÒtr−íc. Tæ tiªn cña Bß s¸t lµ Õch nh¸i cæ. Do khÝ hËu tõ nãng Èm trë nªn kh«r¸o nªn nhiÒu ®Çm lÇy biÕn thµnh hoang m¹c. HÇu hÕt Õch nh¸i sèng trong®Çm lÇy bÞ tiªu diÖt, chØ mét sè Ýt tån t¹i vµ h×nh thµnh nhiÒu d¹ng bß s¸t.HiÖn nay cã kho¶ng 6.000 loµi bß s¸t, cã thÓ chia thµnh 3 bé: Bé cã v¶y (nh−th»n l»n, t¾c kÌ, th¹ch sïng, kú ®µ, vµ çc loµi r¾n...), Bé rïa (gåm rïa c¹n,rïa n−íc ngät, rïa biÓn), vµ Bé ç sÊu (Gåm çc lo¹i ç sÊu).

Bß s¸t ë n−íc ta phong phó vµ ®a d¹ng. §¹i bé phËn cã Ých cho n«ngnghiÖp nªn chóng ta ph¶i cã biÖn ph¸p b¶o vÖ chóng.

II - HO¹T ®éng

1. §Æc ®iÓm chung cña Bß s¸t : (Gi¸o viªn cung cÊp th«ng tin cho H/S,minh häa b»ng h×nh vÏ trang 44, 45 s¸ch sinh häc líp 8; phÇn nµo H/S cã thÓph¸t biÓu th× gi¸o viªn cã thÓ ®Æt c©u hái ®Ó çc em ®ãng gãp x©y dùng bµi).

* §a sè bß s¸t sèng trªn c¹n nªn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm ®iÓn h×nh cña ®éngvËt cã x−¬ng sèng ë c¹n nh−: Chi cã cÊu t¹o kiÓu n¨m ngãn, da kh«, thë b»ngphæi, ®Î trøng trªn c¹n.



* CÊu t¹o c¬ thÓ vµ ®Æc tÝnh sinh ho¹t cña mét sè loµi Bß s¸t: (ChØ giíithiÖu mét sè ®iÓm chung cña 3 bé: Bé cã v¶y, Bé rïa, vµ Bé Ç sÊu).

a) Bé cã v¶y: C¬ thÓ bé cã v¶y ®−îc phñ bëi v¶y sõng, con çi ®Î trøngcã vá dai.

+ Th¹ch sïng: Sèng trong nhµ hoÆc trªn c©y. §Çu ngãn ch©n në réngthµnh gi¸c b¸m nªn bß ®−îc ë trÇn nhµ.

+ T¾c kÌ cã cÊu t¹o gièng th¹ch sïng nh−ng lín h¬n. T¾c kÌ vµ th¹chsïng th−êng b¾t måi (S©u bä) vÒ ban ®ªm.

+ R¾n: Lµ loµi bß s¸t cã v¶y thiÕu ch©n, m×nh vµ ®u«i rÊt dµi, sèng chuiluån trong hang ®Êt, bôi c©y. Chóng di chuyÓn b»ng çch uèn m×nh vµ nhêçc x−¬ng s−ên cã ®Çu tù do t× xuèng ®Èy m×nh ®i. R¾n cã thÓ nuèt ®−îc conmåi lín do x−¬ng hµm cã thÓ më réng ra. L−ìi r¾n dµi, cã ®Çu chÎ ®«i, lu«nlu«n thß thôt ®Ó dß t×m, vµ cã vai trß xóc gi¸c.

b) Bé Rïa: (H×nh vÏ trang 48, s¸ch sinh häc líp 8).

Gåm nh÷ng loµi Bß s¸t cã th©n ®−îc b¶o vÖ bëi mét hép x−¬ng gåm maivµ yÕm. MÆt ngoµi cña mai vµ yÕm phñ v¶y sõng lín. Hµm thiÕu r¨ng, cã másõng.

- Rïa c¹n (rïa vµng): Cã mai cao, çc ngãn tù do, ¨n chñ yÕu thùc vËt.

- Rïa n−íc ngät (Rïa ®Çm, Ba ba); Mai th−êng kh«ng cao, ch©n cãmµng b¬i, ¨n ®éng vËt vµ thùc vËt.

- Rïa biÓn (§åi måi, VÝch): Th©n dÑp nªn ®Çu vµ chi kh«ng rôt vµomai, ch©n kh«ng cã ngãn râ rÖt, ¨n thùc vËt th©n mÒm vµ ç.

c) Bé ç sÊu: Cã cÊu t¹o thÝch nghi víi ®êi sèng d−íi n−íc, ®u«i dµi, dÑpvµ kháe dïng ®Ó b¬i léi vµ tù vÖ, chi ng¾n cã mµng b¬i gi÷a çc ngãn. Trªnl−ng ç sÊu cã nh÷ng v¶y sõng lín gå ghÒ, d−íi cã nhiÒu tÊm x−¬ng lín. Khiç sÊu b¬i, m¾t, tai, mòi ®Òu lé trªn mÆt n−íc. Chóng ¨n ç vµ b¾t c¶ chim, thóë bê vùc n−íc.

2. Gi¸ trÞ cña çc loµi Bß s¸t.

* Gi¸o viªn gîi ý ®Ó H/S nãi lªn tÇm quan träng cña Bß s¸t, vÝ dô:

- Th»n l»n diÖt çc loµi s©u bä cã h¹i.



- R¾n tiªu diÖt çc loµi gÆm nhÊm ph¸ häai mïa mµng.

- Ba ba, trøng cña ba ba lµ thøc ¨n bæ d−ìng.

- Bé ba r¾n (R¾n Hæ mang, R¾n C¹p nong, R¾n R¸o), hoÆc bé n¨m(thªm r¾n hæ tr©u vµ r¾n ba chØ) ng©m trong r−îu ch÷a tª thÊp vµ ®au khípx−¬ng.

- MËt tr¨n dïng lµm thuèc xoa nh÷ng chç tô huyÕt.

- X−¬ng vµ mai rïa dïng nÊu cao ch÷a mét sè bÖnh.

- Näc r¾n dïng chÕ thuèc tª thÊp, viªm khíp, viªm d©y thÇn kinh,thuèc gi¶m ®au vµ thuèc ch÷a bÖnh phong.

- V¶y ®åi måi dïng lµm ®å mü nghÖ,

- Da mét sè loµi Bß s¸t (Ç sÊu, Kú ®µ...) ®−îc dïng lµm th¾t l−ng, tói,®ãng giµy rÊt ®−îc −a chuéng.

(Gi¸o viªn gi¶i thÝch thªm r»ng chóng ta ph¶i cã biÖn ph¸p b¶o vÖ vµkhai th¸c hîp lý çc loµi Bß s¸t; kh«ng nªn v× çi lîi tr−íc m¾t mµ giÕt qu¸nhiÒu Bß s¸t g©y mÊt c©n b»ng sinh th¸i, mét sè loµi c«n trïng cã h¹i vµ çcloµi gÆm nhÊm (nh− Chuét) sÏ cã c¬ héi sinh s«i n¶y në.

III - KÕt luËn

§a sè Bß s¸t rÊt cã Ých cho con ng−êi nªn chóng ta cÇn cã biÖnph¸p nu«i d−ìng, b¶o vÖ vµ sö dông chóng hîp lý ®Ó cã thÓ thu lîi tõchóng nh−ng kh«ng g©y h¹i ®Õn chóng vµ lµm mÊt c©n b»ng m«itr−êng sinh th¸i.

IV - Bµi tËp vÒ nhµ

1. H·y quan s¸t nh÷ng con th¹ch sïng trong nhµ em vµ miªu t¶ l¹i h×nhd¸ng vµ tËp tÝnh sinh ho¹t cña chóng.

2. T¹i sao ta kh«ng nªn giÕt qu¸ nhiÒu çc lo¹i Bß s¸t ®Ó lÊy thÞt hoÆc lÊy da ?



Bµi sè 9 :

vßng tuÇn hoµn cña n−íc

Môc ®Ých- Gióp häc sinh t×m hiÓu vai trß cña n−íc trong ®êi sèng cña chóng ta.

- Gióp çc em t×m hiÓu vÒ vßng tuÇn hoµn cña n−íc.

I - Giíi thiÖu

Cã lÏ n−íc lµ thø quan träng nhÊt ®èi víi bÊt kú gia ®×nh nµo. NÕu kh«ngcã n−íc th× chóng ta kh«ng thÓ sèng næi. Trªn 60% bÒ mÆt cña tr¸i ®Êt lµ mÆtn−íc vµ kho¶ng 70% träng l−îng c¬ thÓ cña chóng ta còng l¹i lµ n−íc; trongmét sè c©y trång th× hµm l−îng n−íc rÊt cao, cã khi lµ 99% tæng träng l−îngcña chóng.

Vßng tuÇn hoµn cña n−íc sÏ b¶o ®¶m cho n−íc di chuyÓn liªn tôc. Th¸cn−íc, dßng suèi ch¶y trªn çc triÒn nói vµ xu«i xuèng çc s«ng hoÆc xuèngvïng ®ång b»ng. N−íc tõ çc dßng s«ng suèi sÏ ch¶y ra biÓn.

II - Ho¹t ®éng

1. Vai trß cña n−íc ®èi víi sù sèng.

(Cho häc sinh th¶o luËn theo nhãm thö xem v× sao nãi n−íc lµ thø quanträng nhÊt ®èi víi cuéc sèng cña con ng−êi vµ çc loµi sinh vËt).

* Gi¸o viªn cã thÓ gîi ý cho häc sinh nh−:

- NÕu kh«ng cã n−íc chóng ta cã nÊu ¨n ®−îc kh«ng? cã giÆt giò ®−îckh«ng ?

- §iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu c¶ ngµy chóng ta kh«ng uèng giät n−íc nµo ?

- C©y sÏ nh− thÕ nµo nÕu kh«ng cã n−íc?

- Ruéng v−ên, ®ång lóa...sÏ nh− thÕ nµo nÕu kh«ng cã n−íc ®Ó t−íi ?

Nh− vËy lµ çc em ®· thÊy r»ng n−íc ®ãng mét vai trß rÊt quan trängtrong cuéc sèng cña chóng ta. Chóng ta kh«ng thÓ sèng mµ kh«ng cã n−íc.



* Çc em h·y th¶o luËn xem chóng ta ph¶i lµm g× ®Ó lóc nµo còng cãnguån n−íc s¹ch ®Ó sö dông ?

2. Vßng tuÇn hoµn cña n−íc.

(Gi¸o viªn dïng tranh ¶nh vµ çc vÝ dô ®Ó gi¶i thÝch cho çc em häc sinh vÒvßng tuÇn hoµn cña n−íc. Gi¸o viªn cã thÓ dïng mét sè c©u hái gîi ý nh− sau).

- Khi giÆt xong quÇn ¸o cßn n−íc ®em ph¬i th× quÇn ¸o kh«.

- §Ó mét cèc n−íc l©u ngµy th× cèc n−íc c¹n.

- Çc con suèi vµo mïa kh« th−êng hay c¹n n−íc...

VËy theo çc em n−íc ®· ®i ®©u ? (n−íc bèc h¬i) vµ vßng tuÇn hoµn n−ícdiÔn ra nh− thÕ nµo ?

* H·y nh×n s¬ ®å vÒ vßng tuÇn hoµn cña n−íc vµ gi¶i thÝch xem (häc sinhlµm viÖc theo nhãm mçi nhãm cö ®¹i diÖn lªn tr×nh bµy).

Gi¸o viªn chuÈn bÞ s½n s¬ ®å vÒ vßng tuÇn hoµn cña n−íc ®Ó häc sinhnh×n vµo ®Êy tr×nh bµy sau ®ã gi¸o viªn míi bæ sung thªm.

MÆt trêi lµm n−íc ë biÓn, s«ng suèi, ao hå... bèc h¬i. H¬i n−íc nµy sÏ ®ivµo bÇu khÝ quyÓn. Khi h¬i n−íc nµy ®i vµo vïng cã nhiÖt ®é thÊp nhÊt th×chóng liªn kÕt víi nhau thµnh nh÷ng giät n−íc nhá, nh÷ng giät n−íc nhá nµyl¹i liªn kÕt víi nhau thµnh nh÷ng ®¸m m©y, cuèi cïng nh÷ng giät n−íc ë ®¸mm©y liªn kÕt thµnh nh÷ng giät n−íc to h¬n vµ r¬i xuèng t¹o thµnh m−a. N−ícm−a l¹i ch¶y vµo ao, hå, s«ng suèi råi l¹i ch¶y ra biÓn råi l¹i bÞ bèc h¬i.

III - Tãm t¾t

N−íc ®ãng vai trß quan träng trong ®êi sèng cña chóng ta.N−íc ®−îc sö dông ®Ó uèng, giÆt giò, s¶n xuÊt n«ng nghiÖp... V× vËychóng ta cÇn ph¶i b¶o vÖ nguån n−íc ®Ó cã thÓ sö dông m·i m·i, nÕukh«ng chóng ta kh«ng thÓ sèng ®−îc v× kh«ng cã n−íc hoÆc do n−ícbÞ bÈn.

IV - Bµi tËp vÒ nhµ1. H·y t×m hiÓu xem ®Þa ph−¬ng em/gia ®×nh em sö dông nguån n−íc

tõ ®©u ? Nguån n−íc nµy cã bÞ kh« c¹n vµo mïa kh« kh«ng ?.2. §äc bµi tham kh¶o vµ tr¶ lêi c©u hái sau: V× sao khi giät n−íc quay

trë l¹i tr¸i ®Êt tÊt c¶ nói rõng, s«ng suèi... ®Òu vui mõng ?.



V - Bµi ®äc tham kh¶o

C©u chuyÖn vÒ hai giät n−íc sinh ®«i

ë mét xø së kia cã hai anh em nhµ giät n−íc. Tuy lµ anh em kÕtnghÜa nh−ng chóng gièng nhau ®Õn nçi mäi ng−êi ®Òu nhÇm lÉn. Haigiät n−íc b¾t ®Çu gÆp nhau, quen nhau vµ kÕt nghÜa anh em tõ khichóng cïng nhau rong ch¬i ë nh÷ng khe n−íc nhá råi nhËp vµo dßngsuèi vµ ch¶y ra s«ng. Hai anh em nhµ giät n−íc c¶m thÊy rÊt h¹nh phócv× chóng ®∙ cïng nhau ng¾m nhiÒu c¶nh ®Ñp, nh÷ng khu rõng, nh÷ngv¸ch ®¸... trªn ®−êng ®i. Nh−ng bçng mét h«m, khi ®ang rong ch¬i, giätn−íc em bçng thÊy m×nh bÞ b¾n m¹nh vµ n»m trªn mét t¶ng ®¸ vens«ng. Th× ra cã mét chó ç to quÉy m×nh lµm chó bÞ b¾n lªn. Giät n−ícanh cè gäi nh−ng v× m¾c kÑt trªn hßn ®¸ nªn giät n−íc em kh«ng thÓxuèng s«ng víi giät n−íc anh ®−îc. Vµ cø thÕ, giät n−íc anh theo dßngn−íc tr«i ®i rÊt xa, cßn giät n−íc em cø dÇn nhá l¹i. Giät n−íc em c¶mthÊy m×nh nhá l¹i biÕn thµnh h¬i vµ bay lªn trêi. Lóc nµy giät n−íc emkh«ng cßn h×nh d¹ng nh− tr−íc n÷a nªn giät n−íc anh kh«ng thÓ nhËn raem m×nh. Nh−ng tõ trªn cao, giät n−íc em vÉn nhËn ra anh vµ thÊy anhcµng ngµy cµng xa m×nh. Giät n−íc cè gäi em nh−ng hai giät n−íc chØnh×n thÊy nhau chø kh«ng thÓ gÆp nhau n÷a bëi mét ng−êi ë d−íi dßngs«ng vµ mét ng−êi ë trªn trêi. Lóc nµy giät n−íc em ®∙ trë thµnh m©y.Giät n−íc em cã thÓ ®i d¹o ch¬i vµ ng¾m çc c¶nh ®Ñp nh−ng giät n−ícem vÉn buån v× ph¶i xa anh. ChÞ giã thÊy vËy hái “sao chó buån? ”. Giätn−íc em tr¶ lêi: “ Em nhí mÑ vµ anh l¾m, chÞ cã çch nµo gióp em gÆpmÑ vµ anh kh«ng ?”. ChÞ giã nãi “ §−îc nh−ng em ph¶i chÞu ®au ®Êy”.Giät n−íc em qu¶ quyÕt “ §au ®Õn mÊy em còng chÞu ®−îc, chÞ giópem nhÐ ”. ThÕ råi chÞ giã thæi m¹nh, bÇu trêi tèi sÇm l¹i, giät n−íc c¶mthÊy m×nh l¹nh buèt vµ ®au ®ín. Cuèi cïng, giät n−íc em thÊy m×nh tõm©y tan ra vµ trë l¹i giät n−íc em khi x−a vµ r¬i xuèng ®Êt theo métc¬n m−a. Nói rõng, s«ng suèi... ®Òu vui mõng ®ãn giät n−íc em trë vÒvµ ®iÒu giät n−íc em c¶m thÊy h¹nh phóc nhÊt lµ ®−îc gÆp l¹i giätn−íc anh.


PARC YOK DON

DÖÏ AÙN XAÂY DÖÏNG CAÙC KHU BAÛO VEÄ NHAÈM BAÛO TOÀN TAØI NGUYEÂN

THIEÂN NHIEÂN TREÂN QUAN ÑIEÅM SINH THAÙI CAÛNH QUAN

PARC - VIE/95/G31 & 031

TAØI LIEÄU DO DÖÏ AÙN PARC TAØI TRÔÏ

Röøng khoäp vaøo muøa möaRöøng khoäp vaøo muøa möaRöøng khoäp vaøo muøa möa

GEFU N

D P

KIEÅM LAÂM

tài liệu giáo dục môi trường cho học sinh lớp 4

Education