[tailieuluyenthi.com]tong hop cac bat dang thuc va pp chung minh, ung dung

Upload: hungle

Post on 02-Mar-2016

378 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • Tr-ng THPT CHUYN QUNG BNH

    ti nghin cu khoa hc

    PHNG PHP CHNG MINH

    BT NG THC

    Gio vin hng dn : Nguyn Chin Thng

    Nhm tc gi: Tp th chuyn Ton kha 2012-2015

  • - 2 -

    LI NI U

    Trong mn Ton trng THPT, bt ng thc ngy cng c quan

    tm ng mc v t ra c sc hp dn mnh m nh v p v tnh c o

    ca phng php v k thut gii chng cng nh yu cu cao v t duy cho

    ngi gii. Bt ng thc l mt trong nhng dng ton hay v kh i vi

    hc sinh trong qu trnh hc tp cng nh trong cc k thi, trc ht l k thi

    i hc m hu ht hc sinh THPT u phi vt qua. Ngoi ra bt ng thc

    cng l mt dng thng gp trong cc k thi hc sinh gii ton cc cp

    tnh, Quc gia, Olympic khu vc v Olympic quc t.

    Cc bi ton bt ng thc khng nhng rn luyn t duy sng to, tr

    thng minh m cn em li say m v yu thch mn Ton ca ngi hc.

    Trong ti nghin cu khoa hc ny, tp th lp 10 Ton trng THPT

    Chuyn Qung Bnh xin trnh by mt s vn v bt ng thc, mt s

    phng php chng minh bt ng thc. ti gm cc bi vit ca cc

    nhm tc gi c trnh by di dng cc chuyn .

    Nhm tc gi

  • - 3 -

    MC LC

    LI NI U ........................................................................................................ 2

    MC LC .................................................................................................................. 3

    BT NG THC AM-GM V NG DNG...................................... 7

    1. Bt ng thc AM-GM ........................................................................................... 7

    1.1. nh l ................................................................................................................... 7

    1.2. Chng minh ........................................................................................................ 7

    1.3. Cc dng thng gp ......................................................................................... 8

    2. V d.............................................................................................................................. 8

    3. Bi tp t gii ............................................................................................................23

    BT NG THC MINKOWSKI V NG DNG...................... 24

    1. Bt ng thc Minkowski ......................................................................................24

    1.1 Bt ng thc Minkowski dng 1 ....................................................................24

    1.1.1 nh l ..........................................................................................................24

    1.1.2 Chng minh................................................................................................24

    1.2 Bt ng thc Minkowski dng 2......................................................................25

    1.2.1 nh l .........................................................................................................25

    1.2.2 Chng minh................................................................................................25

    2. V d.............................................................................................................................25

    3. Bi tp t gii ............................................................................................................28

    BT NG THC HOLDER V NG DNG ............................... 29

    1. Bt ng thc Holder .............................................................................................29

    1.1 Dng tng qut ....................................................................................................29

    1.1.1 nh l ..........................................................................................................29

    1.1.2 Chng minh................................................................................................29

    1.2 M rng 1 ca bt ng thc Holder ..............................................................30

    1.3 M rng 2 ca bt ng thc Holder ..............................................................30

    1.4 M rng 3 ca bt ng thc Holder ..............................................................30

    2. V d.............................................................................................................................30

    3. Bi tp t gii ............................................................................................................41

    BT NG THC CAUCHY-SCHWARZ .......................................... 43

  • - 4 -

    1.Bt ng thc Cauchy-schwarz .............................................................................43

    1.1. nh l ..................................................................................................................43

    1.2. Chng minh .......................................................................................................43

    1.3. H qu .................................................................................................................45

    2. V d.............................................................................................................................45

    3. Bi tp t gii ............................................................................................................78

    BT NG THC CHEBYSHEV ..............................................................82

    1.Bt ng thc Cheybyshev .....................................................................................82

    1.1. nh l ..................................................................................................................82

    1.2. Chng minh .......................................................................................................82

    2. V d.............................................................................................................................83

    3. Bi tp t gii ............................................................................................................96

    BT NG THC MUIRHEAD ...................................................... 97

    1. Gii thiu bt ng thc Muirhead......................................................................97

    2. Mt s khi nim lin quan n Bt ng thc Muirhead .............................97

    2.1. B tri ..................................................................................................................97

    2.2. Trung bnh loi .............................................................................................98

    2.3. Tng hon v .......................................................................................................98

    2.4. Tng i xng ....................................................................................................98

    2.5. Lc Young ...................................................................................................99

    3. nh l Muirhead .....................................................................................................99

    4. K thut s dng nh l Muirhead ................................................................... 101

    Phng php chung ............................................................................................... 101

    5. S dng nh l Muirhead vi AM GM, Holder, ASYM, Schur ............ 102

    5.1. Bt ng thc AM GM ................................................................................ 102

    5.2. Bt ng thc Holder ...................................................................................... 102

    5.3. Bt ng thc ASYM ...................................................................................... 102

    5.4. S dng nh l Muirhead vi bt ng thc Schur ................................. 102

    6. V d........................................................................................................................... 103

    7. Bi tp t gii .......................................................................................................... 112

    [ ]a

  • - 5 -

    PHNG PHP PQR ...................................................................................... 114

    1. Kin thc lin quan ................................................................................................ 114

    1.1. nh ngha v cc php bin i ................................................................... 114

    1.2. Phng php pqr kt hp bt ng thc Schur .................................. 114

    1.3. M rng phng php pqr kt hp hm s ................................................ 117

    2. Bi tp t gii .......................................................................................................... 119

    PHNG PHP PHN TCH TNG BNH PHNG S.O.S ............................................................................................................................................ 124

    1. L thuyt v v d .................................................................................................. 124

    1.1 nh l v cc k thut phn tch ................................................................... 124

    1.2. Cc tiu chun v k thut sp xp bin ...................................................... 130

    1.3. ng dng tm hng s k tt nht .................................................................. 135

    2. Bi tp t gii .......................................................................................................... 137

    3. M rng..................................................................................................................... 141

    S DNG PHNG PHP S.O.S TRONG CHNG MINH

    BT NG THC .............................................................................................. 142

    1. Li ni u .............................................................................................................. 142

    2. Xy dng nh l, tiu chun ............................................................................... 142

    3. Phn tch c s ........................................................................................................ 143

    4. Cc ng dng ca phng php S.O.S ............................................................. 144

    5. Bi tp vn dng .................................................................................................... 149

    6. Bi tp dnh cho bn c ..................................................................................... 151

    PHNG PHP DN BIN ....................................................................... 153

    1. Kin thc lin quan ............................................................................................... 153

    2. V d minh ha ....................................................................................................... 157

    3. Bi tp vn dng .................................................................................................... 184

    S DNG TIP TUYN TRONG VIC CHNG MINH BT

    NG THC .......................................................................................................... 187

    1. Phng trnh tip tuyn tng qut .................................................................... 187

    2. S dng tip tuyn chng minh bt ng thc ......................................... 187

    3. V d .......................................................................................................................... 188

  • - 6 -

    PHNG PHP NHN T LAGRANGE ......................................... 203

    1. C s l thuyt ......................................................................................................... 203

    2. Mt s v d ............................................................................................................. 204

    3. Bi tp vn dng .................................................................................................... 215

    KT LUN ............................................................................................................... 218

  • - 7 -

    BT NG THC AM-GM V NG DNG

    on Quc t Ng Hong Thanh Quang

    1. Bt ng thc AM-GM

    1.1. nh l

    nh l (Bt ng thc AM-GM). Vi mi s thc dng 1 2, ,..., na a a ta c bt ng

    thc

    1 21 2

    ......n n n

    a a aa a a

    n

    ng thc xy ra khi v ch khi 1 2 ... na a a .

    1.2. Chng minh

    Phng php Quy np Cauchy

    Vi

    2

    1 21 2 1 2

    1 2 1 22 : 02 2 2

    a aa a a an a a a a

    (ng)

    Gi s bt ng thc ng vi n k ta s chng minh bt ng thc ng vi

    2n k . S dng gi thit quy np ta c:

    1 2 2 1 2 1 2 2... ... ...1

    2 2 2

    k k k k ka a a a a a a a a

    k k k

    21 2 1 2 2 1 1 2 1 2 2... ... ... ... ... ...

    k k k k kk k k k k k k k ka a a a a a a a a a a a a a

    Gi s bt ng thc ng vi n p ta s chng minh bt ng thc ng vi

    1n p .

    Tht vy, xt 1p s: 1 2 1, ,..., 0.pa a a S dng gi thit quy np vi n p ta c:

    11 2 1 1 2 1

    1 11 1 1 1 1 2 1

    ... ...... . ... ...

    pp p p p p

    p p p

    a a a a a aa a a a a a a

    p

    1 11 2 1 1 2 1 1 2 1... ... . ...

    p pp p pa a a a a a p a a a

  • - 8 -

    1 2 11 11 2 1 1 2 1 1 1...

    ... 1 . ... ...1

    pp pp p p

    a a aa a a p a a a a a

    p

    Theo nguyn l quy np ta c bt ng thc ng vi mi 2, .n n

    ng thc xy ra khi v ch khi 1 2 ... na a a .

    1.3. Cc dng thng gp

    n 2n 3n 4n

    iu kin , 0a b , , 0a b c , , , 0a b c d

    Dng 1 2

    a bab

    3

    3

    a b cabc

    4

    4

    a b c dabcd

    Dng 2

    2

    2

    a bab

    3

    3

    a b cabc

    4

    4

    a b c dabcd

    Du bng a b a b c a b c d

    2. V d

    V d 1: (Bt ng thc Nesbit) Chng minh rng vi mi s thc khng m , ,a b c

    ta c

    3

    2

    a b c

    b c a c a b

    Gii: Xt cc biu thc sau

    a b cS

    b c a c a b

    b c aM

    b c a c a b

    c a bN

    b c a c a b

    Ta c 3M N . Mt khc theo bt ng thc AM-GM th

  • - 9 -

    3

    3

    a b b c c aM S

    b c a c a b

    a c a b b cN S

    b c a c a b

    Vy 2 6 2 3M N S S hay

    3

    2

    a b c

    b c a c a b

    ng thc xy ra khi v ch khi a b c (pcm)

    Nhn xt: Bi ny cn nhiu cch gii khc nhng c l y l cch hay nht v

    vic ngh ra cc biu thc ,M N khng phi l d dng.

    V d trn phn no cho ta thy c sc mnh v s tinh t ca bt ng thc AM-

    GM, nhng ch mi l mt v d n gin. Chng ta s xt n k thut thm bt

    trong bt ng thc AM-GM qua v d sau.

    V d 2: Chng minh rng vi mi s thc khng m , ,a b c ta c

    2 2 2

    2

    a b c a b c

    b c a c a b

    Gii: S dng bt ng thc AM-GM, ta c:

    2 2

    2 .4 4

    a b c a b ca

    b c b c

    2 2

    2 2

    2 .4 4

    2 .4 4

    b a c b a cb

    a c a c

    c a b c a bc

    a b a b

    Cng theo v 3 bt ng thc trn ta c:

    2 2 2

    2

    a b c a b ca b c

    b c a c a b

    Hay 2 2 2

    2 a b c a b c

    b c a c a b

  • - 10 -

    ng thc xy ra khi v ch khi a b c (pcm)

    Nhn xt: y l dng bi tp nh gi im ri t AM sang GM. Nu nhng ai

    mi ch tip xc qua bt ng thc AM-GM th c th nhn xt rng vic tm ra

    nh gi 2 2

    2 .4 4

    a b c a b ca

    b c b c

    c v mang nhiu tnh may mn. Nhng

    khng phi vy, chng ta cng , im ri ca bt ng thc trn ti a b c .

    Khi 2

    2

    a a

    b c

    , chng ta phi to ra mt biu thc va c gi tr bng

    2

    a, va

    c th loi c mu ca biu thc 2a

    b c. Hn na, 2 v ca bt ng thc l ng

    bc 1, t d dng nhn ra biu thc thm vo phi l 4

    b c.

    S dng kt qu bi ny ta c th lm bi ton sau:

    V d 3: [IMO 1995] Cho , , 0a b c tha mn 1abc . Chng minh rng:

    3 3 3

    1 1 1 3

    2a b c b a c c a b

    (1)

    Gii: Bt ng thc cn chng minh tng ng vi:

    3 3 31 1 1 1

    2

    abc abc abc

    a b c b a c c a b a b c

    2 2 2

    1 1 1

    1 1 1 1

    1 1 1 1 1 1 2

    a b c

    a b c

    b c a c a b

    t 1 1 1

    , ,x y za b c

    , ta quay tr li v d 2.

    Nhn xt: Bi ny c th gii bng bt ng thc Cauchy Schwarz m chng ta s

    xt trong phn sau.

    V d 4: Cho , , 0a b c . Chng minh rng:

    2 2 2 4

    ab bc ca a b c

    a b c b c a c a b

  • - 11 -

    Gii: Ta c:

    1 1 1.

    2 4

    1 1 1.

    2 4

    1 1 1.

    2 4

    ab abab

    a b c a c b c a c b c

    bc bcbc

    b c a a b b c a b b c

    ca caca

    c a b a b b c a b b c

    Cng theo v 3 bt ng thc trn ta c iu phi chng minh.

    ng thc xy ra khi v ch khi a b c

    Nhn xt: Trong v d trn chng ta s dng bt ng thc AM-GM dng cng

    mu s: Cho 1 2, ,..., na a a l cc s thc dng. Ta c:

    21 21 2

    1 1 1... ...n

    n

    a a a na a a

    ng thc xy ra khi v ch khi 1 2 ... na a a .

    V d 5: Cho 3 s , ,a b c khng m, chng minh rng:

    3 3 3

    3 3 33 3 31

    a b c

    a b c b a c c a b

    Gii: Xt bt ng thc ph sau:

    2

    31 1 02

    xx x

    Tht vy, theo bt ng thc AM-GM, ta c:

    2 2

    3 2 1 11 1 1 12 2

    x x x xx x x x

    (1)

    p dng vo bi ton ta c:

    3 2

    3 3 2 2 2 23

    1 1

    11 1

    2

    a a

    a b ca b c b c b c

    a a

    Tng t ta c

  • - 12 -

    3 2

    3 2 2 23

    b b

    a b cb a c

    3 2

    3 2 2 23

    c c

    a b cc a b

    Cng ba bt ng thc theo v ta c iu phi chng minh.

    ng thc xy ra khi v ch khi a b c .

    Nhn xt: Bi ton trn thuc dng bi tp nh gi im ri ca bt ng thc t

    biu thc GM sang AM. im kh ca v d trn l nm ch i bin v tm ra bt

    ng thc ph (1). Bi tp trn cn c th gii bng bt ng thc Cauchy-Schwarz.

    V d 6 [diendantoanhoc.net] Cho 3 s thc dng , ,a b c tha mn 1ab bc ca

    .Chng minh rng:

    2 2 2

    1 1 1 1 1 13 1 1 1

    ab bc ca a b c

    Gii: Bt ng thc cn chng minh tng ng vi:

    2

    23

    cyc

    ab bc ca ab bc ca ab bc ca a ab bc ca

    ab bc ca a

    3 3

    .cyc cyc cyc

    a b a ca b

    b a a a

    M theo bt ng thc AM-GM th

    16

    . 2cyc cyc cyc

    a b a c a b

    a a b a

    Cn chng minh 6cyc cyc

    a b

    b a (hin nhin ng theo AM-GM)

    Vy bt ng thc cho c chng minh.

    ng thc xy ra khi v ch khi 1

    3a b c

  • - 13 -

    Nhn xt: Vi bi ton trn, nu kho lo s dng gi thit 1ab bc ca th bi

    ton s tr nn n gin.

    V d 7: Cho cc s thc dng , ,a b c . Chng minh:

    a b c a b b c c a

    b c a c a a b b c

    Gii: t , ,a b c

    x y zb c a . Khi , ta c:

    1 1

    1 1

    a b yz yy

    c a z z

    Bi ton quy v vic chng minh:

    1 1 10

    1 1 1

    x y z

    y z x

    2 2 21 1 1 1 1 1 0x z y x z y

    2 2 2 2 2 2 3x z z y y x x y z x y z

    D thy theo bt ng thc AM-GM ta c:

    2 2 2 3 3 333 3x z z y y x x y z

    `

    2

    2 2 2

    3

    x y zx y z x y z

    (v 3x y z )

    Kt thc chng minh.ng thc xy ra khi v ch khi a b c .

    Nhn xt: rng biu thc v phi ca bt ng thc cha php cng gia 2

    bin c t v mu nn vic s dng bt ng thc AM-GM mt cch trc tip l

    v cng kh khn. Do phng n kh d nht l i bin to ra bt ng thc

    mi.

    By gi, chng ta s xt ti mt k thut mi trong vic chng minh bt ng thc

    bng AM-GM, l k thut nh gi ph nh. K thut ny c dng chng

  • - 14 -

    minh mt s bt ng thc khi p dng trc tip AM-GM th b ngc du rt hiu

    qu.

    V d 8 [ Bulgarian TST 2003] Cho cc s thc dng , ,a b c tha mn 3a b c .

    Chng minh:

    2 2 2

    3

    1 1 1 2

    a b cS

    b c a

    Gii: Bin i v s dng bt ng thc AM-GM ta c:

    2 2

    2 2

    2 2

    2 2

    2 2

    2 2

    1 1 2 2

    1 1 2 2

    1 1 2 2

    a ab ab aba a a

    b b b

    b bc bc bcb b b

    c c c

    c ca ca cac c a

    a a a

    Cng theo v 3 bt ng thc trn ta c:

    1 1

    32 2

    S a b c ab bc ca ab bc ca

    Mt khc: 2

    9 3 3a b c ab bc ca ab bc ca

    T suy ra 3

    2S

    ng thc xy ra khi v ch khi 1a b c

    Nhn xt: 1. bt ng thc ban u, nu ta p dng trc tip bt ng thc AM-

    GM th s b ngc du. V d:

    3

    3 2 2 2

    33. 3.

    2 .2 .2 21 1 1

    abc abcS

    b c ab c a

    (sai)

    2. Ta c bi ton tng qut ca bi ton trn:

    Cho cc s thc dng 1 2, ,..., na a a tha mn 1 2 ... na a a n . Chng minh rng:

    1 2

    2 2 2

    2 3 1

    ...1 1 1 2

    naa a n

    a a a

  • - 15 -

    V d 9: Cho , ,a b c l cc s thc dng. Chng minh:

    3

    2 2 228

    a b c ab bc ca

    abc a b c

    Gii: Theo bt ng thc AM-GM ta c:

    362 2 2

    2 2 2 22

    3 27

    ab bc ca a b c a b cab bc ca a b c

    Suy ra:

    3 3

    2 62 2 2 2 2 2

    27ab bc ca ab bc caab bc ca

    a b c ab bc ca a b c a b c

    Cn chng minh:

    3 62

    12

    2728

    a b c ab bc ca

    abc a b c

    Theo bt ng thc AM-GM ta c:

    63 2 2 23 6 62

    55

    12 4 42 2

    34 275 5 5

    27 27 27

    a b ca b c ab bc ca ab bc ca

    abc a b c abc abc

    (1)

    Mt khc, ta c:

    3

    23. 2327

    a b c

    abc

    (2)

    T (1) v (2) ta c iu phi chng minh.

    ng thc xy ra khi v ch khi 0a b c

    Nhn xt: Trong bi ton trn nu khng quan st k lng m p dng ngay bt

    ng thc AM-GM th s dn n ngc du v

    3

    27a b c

    abc

    nhng

    2 2 21

    ab bc ca

    a b c

    . Qua cho chng ta thy c v p v sc mnh ca phi hp

    hai bt ng thc ng bc ngc chiu.

  • - 16 -

    V d 10 [IMO 2005]: Cho cc s dng , ,x y z tha mn 2 2 2 3x y z . Chng

    minh rng:

    5 2 5 2 5 2

    5 2 2 5 2 2 5 2 20

    x x y y z z

    x y z y z x z x y

    Gii: Bt ng thc cho c vit li nh sau:

    5 2 2 2 2 2

    1 3

    cyc x y z x y z

    T y ta suy ra ch cn xt trng hp 2 2 2 3x y z .

    Bt ng thc cn chng minh tng ng vi

    5 2

    11

    3cyc x x

    Theo bt ng thc AM-GM ta c:

    6 65

    2

    2

    1

    x xx

    x x

    t 2 2 2, ,a x b y c z . Suy ra: 3a b c .

    Bt ng thc cn chng minh tr thnh

    3

    11

    23

    1

    cyc a aa

    3 2

    11

    2 2 3cyc

    a

    a a a

    2 2

    3 2

    1 2 3 30

    2 2 3cyc

    a a a

    a a a

    (1)

    Khng mt tnh tng qut, gi s a b c , suy ra 1a c . Xt 2 trng hp:

    +TH1: 1b c , suy ra 2a , khi :

  • - 17 -

    3

    3

    3

    2 3 3 0

    2 3 3 0

    2 3 3 0

    a a

    b b

    c c

    Suy ra, (1) ng.

    +TH2: 1b c , suy ra 2a , khi :

    3 2 3 22 2 3 5 1 2 3 2a a a a a a a

    33 3

    2 3 2 3

    1 3 2 1 3 22 2 0

    2 2 2 2

    aa a

    a a a

    Suy ra 3 2

    1 1

    2 2 3 5

    a

    a a a

    . Cn chng minh:

    3 2 3 2

    1 1 4

    2 2 3 2 2 3 5

    b c

    b b b c c c

    Ta c b : Vi mi 0 1x , ta c:

    3 2

    1 2

    2 2 3 5

    x

    x x x

    (2)

    Ta c (2) tng ng vi: 34 1 2 1x x x

    + Nu 1

    2x , ta c iu phi chng minh.

    + Nu 1

    2x , ta c:

    3 3 34 1 2 1 4 2 2 1 2 2 2 1x x x x x x x

    222 2 1 2 1 0x x x (pcm)

    Bt ng thc (1) c chng minh.

    ng thc xy ra khi v ch khi 1a b c .

    Nhn xt: 1. im kh ca bi ton ny l vic a bt ng thc v dng (1) nh

    bt ng thc AM-GM.

  • - 18 -

    2. Bi ton ny c th gii bng mt s cc khc nh Cauchy-Schwarz, S.O.S,

    U.C.T.

    Tip theo, chng ta s xt mt s v d v s kt hp gia bt ng thc AM-GM

    vi mt s bt ng thc cng nh phng php khc.

    u tin chng ta s xt ti s kt hp gia 2 bt ng thc AM-GM v Cauchy-

    Schwarz:

    V d 11 [diendantoanhoc.net] Cho 3 s thc dng , ,a b c . Chng minh rng:

    1 1 1 3

    3 2 3 2 3 2 5a a b b b c c c a abc

    Gii: t 1 1 1

    , ,a b cx y z

    . Bt ng thc cn chng minh tr thnh:

    3

    3 2 3 2 3 2 5

    x x x

    zx yz xy zx yz xy

    3

    55 . 3 2 5 . 3 2 5 . 3 2

    x y z

    z x y x y z y z x

    Theo bt ng thc AM-GM v Cauchy-Schwarz, ta c:

    23 2 55 . 3 2cyc cyc

    x x

    x y zz x y

    2

    2

    2 2 2

    2

    2 2 2

    2

    3 2 5 5 3 2 2 5 3

    2

    3 7

    2

    1 203

    3 3

    x y z

    x x y z y x y z z x y z

    x y z

    x y z xy yz zx

    x y z

    x y z xy yz zx xy yz zx

    2

    2 2 2 2 2 2

    2

    2 2 2

    2

    1 203

    3 3

    3 3

    55 2

    x y z

    x y z x y z xy yz zx

    x y z

    x y z xy yz zx

  • - 19 -

    Bt ng thc c chng minh.

    ng thc xy ra khi v ch khi a b c .

    Tip theo s l s kt hp y ngon mc gia 2 bt ng thc AM-GM v Schur

    qua v d sau y:

    V d 12 [Vasile Cirtoaje]: Cho cc s khng m , ,a b c sao cho 3 3 3 3a b c .

    Chng minh rng:

    4 4 4 4 4 4 3a b b c c a

    Gii: Theo bt ng thc AM-GM ta c:

    3 3 31 4

    3 3

    b c abc

    (1)

    T suy ra: 3 3 3 3 3

    4 4 4

    3

    b c a b cb c

    Tng t ta c: 3 3 3 3 3

    4 4 4

    3

    a b a b ca b

    3 3 3 3 3

    4 4 4

    3

    c a a b cc a

    Cng 3 bt ng thc trn theo v ta c:

    3 3 3 3 3 34 4 4 4 4 4 3 3 3

    4

    3

    a b b c c aa b b c c a a b c

    Cn chng minh: 3 3 3 3 3 3

    3 3 34

    33

    a b b c c aa b c

    3 3 3 3 3 3 3 3 34 3 9a b b c c a a b c

    Mt khc, theo bt ng thc Schur, ta c:

    3

    3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 34 9a b b c c a a b c a b c a b c

    3 3 3 3 3 3 3 3 34 3 9a b b c c a a b c

    Vy bt ng thc trn c chng minh.

    ng thc xy ra khi v ch khi 1a b c .

  • - 20 -

    Nhn xt: Trong v d trn, nu khng pht hin ra bt ng thc ph (1) th vic

    gii l rt kh khn. V d trn cn c th gii quyt bng phng php dn bin.

    Cui cng, ta s xt n s kt hp gia bt ng thc AM-GM v phng php

    kho st hm s.

    V d 13 [Vit Nam TST 2005]: Cho cc s , , 0a b c . Chng minh:

    3 3 3

    3 3 3

    3

    8

    a b c

    a b b c c a

    Gii: t , , , 1.b c a

    x y z xyza b c

    Bt ng thc cn chng minh tr thnh:

    3 3 3

    1 1 1 3

    81 1 1x y z

    Theo bt ng thc AM-GM ta c:

    33 3 6 2

    33 3 6 2

    33 3 6 2

    1 1 1 1 33

    81 1 8 1 2 1

    1 1 1 1 33

    81 1 8 1 2 1

    1 1 1 1 33

    81 1 8 1 2 1

    x x x x

    y y y y

    z z z z

    Ta cn chng minh:

    2 2 2

    1 1 1 3

    41 1 1x y z

    (1)

    Ta c :

    2 21 1 1

    , 011 1

    x yxyx y

    2 2

    1 0xy x y xy (lun ng)

    Suy ra: VT(1)

    2

    2 2 2

    1 1 1 1

    1 1 2 11 1

    z z z

    xy z z zz z

    Gi s max , , 1z x y z z .

    Xt hm s: 2

    2

    1( )

    2 1

    z zf z

    z z

  • - 21 -

    Ta c:

    2

    4

    1'( ) 0, 1

    1

    zf z z

    z

    T suy ra: 3

    ( ) (1)4

    f z f

    Bt ng thc c chng minh.

    ng thc xy ra khi v ch khi a b c

    Nhn xt: V d trn l mt bi ton hay v kh. gii c bt ng thc trn

    cn phi hp rt nhiu k thut m li gii trn nm trong nhng li gii nhanh v

    hay nht cho bi ny.

    Sau y, chng ta s xt thm 2 v d v du bng khng i xng trong bt ng

    thc AM-GM, qua , ta s thy ht c v p v s tinh t ca bt ng thc.

    V d 14: Cho cc s , ,a b c tha mn 3a b c . Chng minh rng:

    3 3 31 1 1 5a b b c c a

    Gii: Ta c: 3 3 31 1 1a b b c c a

    2 2 2

    2 2 2

    2 2 2

    1 1 1 1 1 1

    2 2 2. . .

    2 2 2

    32

    a b b b b c c c c a a a

    b c aa b c

    ab bc ca

    Cn chng minh: 2 2 2 4ab bc ca (1)

    Gi s b l s nm gia 2 s ,a c .Ta c:

    2 2 2

    2 2 2 2 2 2 2

    0a b a b c

    ab a c a b abc

    ab bc ca a b abc bc b a ac c

    2

    2 21 1 2 3 3.2 . 3 . 4

    2 2 3

    b b bb a c b b

    Suy ra iu phi chng minh.

    ng thc xy ra khi v ch khi 0, 1, 2a b c v cc hon v.

    Nhn xt: Ci kh trong v d ny l nh gi c bt ng thc (1). Ngoi cch

    nh gi nh trn, chng minh (1) c th dng phng php dn bin v bin.

  • - 22 -

    V d 15 [Tp ch TH&TT]: Cho , ,a b c l cc s thc i mt khc nhau thuc

    [0;2]. Chng minh:

    2 2 2

    1 1 1 9

    4P

    a b b c c a

    Gii: Khng mt tnh tng qut gi s 2 0a b c . Theo bt ng thc AM-GM

    ta c:

    32 21 1

    3 . . 3a b a b a b a ba b a b

    (*)

    32 2

    1 13 . . 3b c b c b c b c

    b c b c

    Cng 2 bt ng thc trn theo v ta c:

    2 2

    2

    1 12 6

    12 6

    a ca b b c

    P a ca c

    Cn chng minh:

    21 9

    2 64

    P a ca c

    . (1)

    V 2 0a b c nn 2

    1 90 2 2.2 6

    2 4a c P

    Vy 9

    4P . ng thc xy ra khi v ch khi 2, 1, 0a b c v cc hon v.

    Nhn xt: Trong bi ton trn, nu ta p dng 3 ln bt ng thc (*) cho 3 bin

    , ,a b b c c a th bt ng thc s ri vo ng ct, khng th i tip. n lc

    dn n bt ng thc (1) l bt ng thc mt bin th bi ton tr nn n gin,

    ta ngh ngay n phng php kho st hm s trn on.

    Vy l chng ta cng nhau i ht chng ng khm ph bt ng thc AM-GM.

    Pht biu v chng minh bt ng thc c a ra trong mc 1. Cc k thut

    chuyn i qua li gia trung bnh cng v trung bnh nhn c trnh by trong

    cc v d 2, 3, 4, 5. K thut phi hp gia bt ng thc AM-GM v bin i i s

    thng thng c cp trong cc v d 6 ,7. Cc k thut nh gi ph nh v

    phi hp cc bt ng thc ng bc ngc chiu c gii thiu qua cc v d

    8, 9. S kt hp gia bt ng thc AM-GM v cc bt ng thc khc c gii

    thiu trong cc v d 11, 12, 13. Cui cng, phng php cn bng h s hay du

  • - 23 -

    bng khng i xng trong bt ng thc AM-GM c cp trong hai v d

    14, 15. Qua cc v d trn phn no cho chng ta thy v p, sc mnh, s linh

    hot ca bt ng thc AM-GM trong vic chng minh bt ng thc. Sau y l

    mt s bi tp gip cc bn cng c kin thc:

    3. Bi tp t gii

    Bi 1. Cho cc s thc dng , ,a b c tha mn 1abc . Chng minh:

    a b ca b c

    b c a

    Bi 2. Cho cc s thc dng , ,a b c tha mn 1abc . Chng minh:

    3b c c a a b

    a b ca b c

    Bi 3. [Russia MO] Cho , ,a b c 0 tha mn 3a b c . Chng minh:

    a b c ab bc ca

    Bi 4. Cho cc s thc dng , ,a b c . Chng minh:

    35 2 5 2 5 23 3 3a a b b b b a b c

    Bi 5. Chng minh rng vi mi s thc , , 1x y z :

    2 2 2

    2 2 2

    1 1 12

    1 1 1

    x y z

    y z z x x y

    Bi 6. Cho cc s thc dng , ,a b c . Chng minh:

    32 2 2 2 2 23 x y y z z x xy yz zx xyz x y z

    Bi 7. [MOSP 2001] Cho cc s thc dng , ,a b c tha mn 1abc . Chng minh:

    4 1a b b c c a a b c

    Bi 8. Cho cc s thc dng , ,a b c . Chng minh:

    3

    3 . .3 2 3

    a ab abc a b a b ca

    Bi 9. Cho cc s thc dng , ,a b c . Chng minh:

    3 31 1 1 3

    1 1 1 1a b b c c a abc abc

  • - 24 -

    BT NG THC MINKOWSKI V NG DNG

    on Quc t Ng Hong Thanh Quang

    1. Bt ng thc Minkowski

    1.1 Bt ng thc Minkowski dng 1

    1.1.1 nh l

    Cho 1 2

    1 2

    , ,...,

    , ,...,

    n

    n

    a a a

    b b b

    v 1 p , khi

    1 1 1

    1 1 1

    n n np q ppp p

    k k k k

    k k k

    a b a b

    ng thc xy ra khi v ch khi 1 2

    1 2

    ... n

    n

    aa a

    b b b .

    c bit: 2 22 2 2 2a b c d a c b d

    2 2 22 2 2 2 2 2a b c m n p a m b n c p

    1.1.2 Chng minh

    Ly q sao cho 1 1

    1p q . S dng bt ng thc Holder cho 2 b dy s:

    1 2

    1 1 1

    1 1 2 2

    , ,...,

    , ,...,

    n

    p p p

    n n

    a a a

    a b a b a b

    v

    1 2

    1 1 1

    1 1 2 2

    , ,...,

    , ,...,

    n

    p p p

    n n

    b b b

    a b a b a b

    Ta c: 11

    1 1 1

    1 2 1 1

    1

    ... ...n

    p q p q pqp p p pn n n k k k

    k

    a a a a b a b a a b

    11

    1 1 1

    1 2 1 1

    1

    ... ...n

    p q p q pqp p p pn n n k k k

    k

    b b b a b a b b a b

    Li c: 1 1

    1 1p p qp q , nn cng 2 bt ng thc trn ta c:

    1 1 1

    1 1 1

    n n np q ppp p

    k k k k

    k k k

    a b a b

  • - 25 -

    1.2 Bt ng thc Minkowski dng 2:

    1.2.1 nh l

    Cho

    1 2

    1 2

    1 2

    , ,...,

    , ,...,

    .......................

    , ,...,

    n

    n

    n

    a a a

    b b b

    l l l

    khi ta c bt ng thc

    1 2 1 2 1 21

    ... ... ... ... ...n

    n n n nn n n i i i

    i

    a a a bb b l l l a b l

    ng thc xy ra khi v ch khi 1 2

    1 2

    ... n

    n

    aa a

    b b b .

    1.2.2 Chng minh:

    1 2 1 2 1 21

    ... ... ... ... ...n

    n n n nn n n i i i

    i

    a a a bb b l l l a b l

    1 2 1 2

    1 1 1 1 1 1

    ... ...... 1

    ... ... ... ... ... ...

    n nn n

    n n n n n n

    a a a l l l

    a b l a b l a b l a b l

    Theo bt ng thc AM-GM ta c:

    1 2 1

    1 1 1 1 1 1

    1 2 1

    1 1 1 1 1 1

    ... 1...

    ... ... ... ... ...

    ...

    ... 1...

    ... ... ... ... ...

    n nn

    n n n n n n

    n nn

    n n n n n n

    a a a aa

    a b l a b l n a b l a b l

    l l l ll

    a b l a b l n a b l a b l

    T suy ra:

    1 2 1 2

    1 1 1 1 1 1

    ... ...... 1

    ... ... ... ... ... ...

    n nn n

    n n n n n n

    a a a l l l

    a b l a b l a b l a b l

    (pcm)

    ng thc xy ra khi v ch khi 1 2

    1 2

    ... n

    n

    aa a

    b b b .

    2. V d:

    V d 1: Cho cc s thc dng ,a b .Chng minh:

    3 3 32 2a b

    a bb a a b

    (1)

  • - 26 -

    HD: a bt ng thc (1) v dng:

    3 3 31 1

    1 1a b

    a bb a a b

    S dng bt ng thc Minkowski loi 2 ta c iu phi chng minh.

    V d 2: Cho cc s thc dng , ,a b c . Chng minh rng:

    2 2 22 2 2 3

    2

    a b ca b c b c a c a b

    HD: V bt ng thc trn l thun nht nn ta c th chun ha: 1a b c .

    Bt ng thc cn chng minh tr thnh:

    2 2 22 2 2 31 1 1

    2a a b b c c

    Ta c:

    2

    2 2 3 33

    2 2

    a b c a b cVT a b c a b c VP

    Vy ta c iu phi chng minh,

    ng thc xy ra khi v ch khi a b c .

    V d 3: Cho cc s thc dng , ,a b c sao cho 1a b c . Tm min ca:

    2 2 2

    2 2 2

    1 1 1P a b c

    b c a

    Gii: Ta c: 2 2 22 2 2

    1 1 1 1 1 12P a b c ab bc ca

    a b c ab bc ca

    2

    2 2

    2

    1 80 1 1 1 1 12 2

    81 81 81 81 81

    2 80 1 1 1 482

    3 81 3

    a ab bc caa a ab ab bc ca

    a b c

    Vy min 82P khi v ch khi 1

    3a b c .

    Nhn xt: Vi bi ton trn nu vi vng p dng ngay bt ng thc AM-GM th

    s khng tha mn iu kin 1a b c dn n sai. Ta c bi ton tng qut ca

    bi trn: Cho cc s thc dng 1 2, ,..., na a a tha mn 1 2, ,...,2

    n

    na a a . Tm min:

  • - 27 -

    2 2 2

    1 22 2 2

    2 3 1

    1 1 1... na a a

    a a a

    V d 4: Cho

    1 2

    1 2

    , ,..., 0

    ... 1

    , 2

    n

    n

    a a a

    a a a

    n n

    . Chng minh:

    1 2

    1 1 11 1 ... 1 1

    n

    n

    na a a

    Gii: p dng bt ng thc Minkowski loi 2 ta c:

    1 2 1 2

    1 1 1 11 1 ... 1 1

    ...

    n

    nn n

    a a a a a a

    Theo bt ng thc AM-GM ta c:

    1 21 2

    ... 1... nn n

    a a aa a a

    n n

    Do : 1 2

    1 1 11 1 ... 1 1

    n

    n

    na a a

    ng thc xy ra khi v ch khi 1 21

    ... na a an

    .

    V d 5: Cho cc s thc dng , ,a b c tha mn ab bc ca abc . Chng minh:

    2 2 2 2 2 22 2 23

    a b b c c a

    ab bc ca

    Gii: Theo bi ra ta c: 1 1 1

    1ab bc ca abca b c

    Bt ng thc cn chng minh tng ng vi:

    2 2 2 2 2 2

    1 2 1 2 1 23

    a b b c c a (1)

    p dng bt ng thc Minkowski, ta c:

    2 2

    2 2 2 2 2 2

    1 2 1 2 1 2 1 1 1 1 1 12 3

    a b b c c a a b c a b c

    Bt ng thc trn chng minh.

  • - 28 -

    ng thc xy ra khi v ch khi 3a b c .

    Nhn xt: Bi ny khng kh, ch cn tinh a bt ng thc v dng (1) l bi

    ton tr nn rt d.

    V d 6: Cho cc s thc dng , ,a b c . Chng minh:

    2 2 22 1 1 1 1 1 1 1a b c a b c abc

    Gii: B : 3 32 32 1 1 1 , 0u u u u (1) 4 21 1 0u u u

    Quay tr li bi ton, ta c:

    3 3 3 3

    2 2 2 2 2 22 1 1 1 2 1 .2 1 .2 1a b c a b c

    3 3 33 3 3

    33 3 3

    3

    1 1 1 1 1 1

    1 1 1 1 1 1

    1 1 1 1

    a a b b c c

    a b c a b c

    abc a b c

    Vy bt ng thc c chng minh.

    ng thc xy ra khi v ch khi a b c .

    3. Bi tp t gii

    Bi 1. Cho cc s thc dng , ,a b c . Chng minh:

    2 2 2

    2 2 2 2 2 21 1 1 1 1 13 3 3

    a b b c c aa b c

    Bi 2. Chng minh rng:

    1 2 1 21 1 ... 1 ... 1 , 0n

    nn n ia a a a a a a

    Bi 3. Chng minh rng:

    ,2. ,

    , , 0

    nn nk k

    k

    n km p m p m

    m p m p

    Bi 4. Cho cc s thc dng , ,a b c tha mn 3

    2a b c . Tm min:

    3 3 33 3 3

    3 3 3

    1 1 1S a b c

    b c a

  • - 29 -

    BT NG THC HOLDER V NG DNG

    on Quc t Ng Hong Thanh Quang

    1. Bt ng thc Holder

    1.1 Dng tng qut

    1.1.1 nh l

    Cho 2 b s 1 2

    1 2

    , ,...,

    , ,...,

    n

    n

    a a a

    b b b

    v ,p q sao cho

    1 11

    p q . Khi , ta c:

    1 1

    1 2 1 2 1 1 2 2... . ... ...p p p q q qp q

    n n n na a a b b b a b a b a b

    1.1.2 Chng minh

    B : Cho ,a b v ,p q sao cho 1 1

    1p q . Khi :

    p qa aab

    p q .

    Chng minh: V ,p q , *1 1

    , , ,m n kp q

    Sao cho 1 1

    ,m n

    p k q k vi m n k . S dng bt ng thc AM-GM ta c:

    . .. .

    k kk kp q m n

    k k km na a m n ma nb

    a b a b abp q k k k

    ng thc xy ra khi v ch khi p qa b .

    p dng b 1 1

    1 1

    ,j j

    n np qp q

    i i

    i i

    a ba b

    a b

    vi 1,j n . Ta c:

    1 1 1 11 1

    1 1 1 11 1 1 1

    1

    1

    1

    . .1 1 1 1. . . .

    . .

    .1 1

    1

    .

    p q p qn nj j j j j j j j

    n n n np q p qj jn n n np q p q

    p q p qi i i ii i i ii i i i

    i i i i

    n

    j j

    j

    n pp q

    i i

    i i

    a b a b a b a b

    p q p qa b a b

    a b a b

    a b

    p q

    a b

    1 1

    11 1 1

    1

    .n n np q

    p q

    i i i i

    i i in q

    a b a b

  • - 30 -

    1.2. M rng 1 ca bt ng thc Holder [ Bt ng thc Francis-Lithewood]

    Cho 2 b s 1 2

    1 2

    , ,...,

    , ,...,

    n

    n

    a a a

    b b b

    v ,p q sao cho 1 1

    1p q . Khi , ta c:

    1 1 2 2 1 2 1 2... ... ... , 0q ppq p p p q q q

    n n n na b a b a b a a a b b b pq

    1.3 M rng 2 ca bt ng thc Holder

    Cho m b s

    1 2

    1 2

    1 2

    , ,...,

    , ,...,

    ...

    , ,...,

    n

    n

    n

    a a a

    b b b

    l l l

    v 1 2

    1 2

    , ,...,

    ... 1

    n

    n

    p p p

    p p p

    . Khi ta c:

    1 1 1

    1 1 1 1

    ... ...i i i

    i i i

    n n n np p pp p p

    i i i i i i

    i i i i

    a b l a b l

    1.4 M rng 3 ca bt ng thc Holder [Bt ng thc Jensen]

    Cho m b s

    1 2

    1 2

    1 2

    , ,...,

    , ,...,

    ...

    , ,...,

    n

    n

    n

    a a a

    b b b

    l l l

    v , ,...,

    ... 1

    . Khi ta c:

    1 1 1 1

    ... ...n n n n

    i i i i i i

    i i i i

    a b l a b l

    2. V d

    Trong th gii bt ng thc, cc bt ng thc c cha cn thc hoc cc ly tha

    bc cao lun l chng ngi vt cn bc chng ta. Vic chng minh cc bt ng

    thc nh vy lun gp kh khn v thng lm chng ta tn rt nhiu thi gian.

    Nhng ngh nh ly tha kh cn thc trong nhiu trng hp s a ta n

    vi nhng bi ton phc tp v kh hn bi ton gc. Tuy nhin, khng hn l

    khng c cch gii quyt vn ny; mt trong nhng cch x l tt chnh l s

    dng bt ng thc Holder:

  • - 31 -

    hiu r hn v bt ng thc ny, chng ta s n vi v d sau:

    Cho , , 0a b c .Chng minh:

    43

    a b c a b c a b ca b c

    c b a a b b c c a

    Phn tch v nh hng li gii

    Mt cu hi c t ra l: Ti sao li ngh n vic s dng bt ng thc Holder?

    - Nh ni trn th vic cn thc xut hin cn thc c 2 v gi cho chng ta

    tng bnh phng c 2 v. Khi , ta cn chng minh:

    2 316

    3

    a b ca b c a b c

    c b a a b b c c a

    Xem ra, bc u chng ta kh thnh cng trong vic kh i du cn thc v

    phi. Tuy nhin, n y, nu nh bin i tng ng th s tn kh nhiu thi

    gian, v v tri cn c s xut hin ca ; ;a b c di mu ca cc phn thc.

    iu cn thit by gi l phi trit tiu c cc i lng ny.

    Nu nh s dng bt ng thc Holder kiu :

    2

    33 3 3a b c a b c c b a a b c a b c

    c b a

    Th nhng cch ny vn cha ph hp; nu lm nh trn, ta cn phi chng minh

    33 3 3 3

    16

    3

    a b c a b c a b c

    a b c a b b c c a

    Tuy nhin, vic chng minh bt ng thc ny li b tc do s xut hin ca cc

    i lng 3 3 3; ;a b c a b c v tri. Do , chng ta s khng i theo con

    ng ny. Vy, by gi phi lm th no? Cc tng kh cn thc hu nh

    c s dng nhng cng vic chng minh vn khng thnh cng. R rng l

    chng ta cn phi tinh t hn cht na. rng trong bc kh ; ;a b c bng

    V d 1

  • - 32 -

    vic s dng bt ng thc Holder nu nh thay i lng nhn thm c b a

    bng 2 2 2

    c a b b c a a b c

    th ta s m a b ;c a ;b a s l s nguyn.

    Khi ta c :

    2

    2 2 2 3a b c a b cc a b b c a a b c a b c a b a

    c b a

    Ta cn chng minh

    3 3

    2 2 2

    8 16

    3

    a b c a b c

    a b b c c ac a b b c a a b c

    2 2 2

    3 2a b b c c a c a b b c a a b c

    9a b c ab bc ca abc

    y l mt kt qu quen thuc theo bt ng thc AM-GM:

    33a b c abc

    3 2 2 23ab bc ca a b c

    T ta c iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi a b c

    Cho , , 0a b c .Chng minh rng:

    2a b c

    b c c a a b

    Phn tch v nh hng li gii

    p dng bt ng thc Holder, ta c:

    2

    32a a b c a b cb c

    Ta cn chng minh:

    V d 2

  • - 33 -

    3 2 2 24a b c a b c b c a c a b

    3 3 3 6a b c abc ab a b bc b c ca c a

    Bt ng thc ny hin nhin ng theo bt ng thc Schur:

    3 3 3 3a b c abc ab a b bc b c ca c a v 3 0abc

    Kt thc chng minh. Du ng thc xy ra khi ; 0a b c v cc hon v

    Cho , , , 0a b c d tha mn 1abcd .Chng minh:

    4

    4 4 4 4 4 1 1 1 14 1 1 1 1a b c d a b c da b c d

    ( Gabriel Dospinescu)

    Phn tch v nh hng li gii

    Do 1abcd nn bt ng thc cn chng minh c th vit li thnh

    44 4 4 4 44 1 1 1 1a b c d a b c d abc bcd cda dab

    n lc ny th tng kh r. p dng bt ng thc Holder, ta c:

    4 4 4 44 1 1 1 1a b c d a bcd

    4 4 4 44 1 1 1 1a b c d b cda

    4 4 4 44 1 1 1 1a b c d c dab

    4 4 4 44 1 1 1 1a b c d d abc

    Cng v theo v cc bt ng thc trn, ta c:

    4 4 4 444 1 1 1 1a b c d a b c d abc bcd cda dab

    44 4 4 4 44 1 1 1 1a b c d a b c d abc bcd cda dab

    V d 3

  • - 34 -

    y chnh l iu cn phi chng minh. Du ng thc xy ra khi 1a b c d

    Cho , , 0a b c .Chng minh rng:

    2 2 2 2 2 2

    3

    23 3 3

    a b c

    b c c a a b

    Phn tch v nh hng li gii

    Cng tng t v d , ta s tm cch kh cn thc di mu v tri bng vic s

    dng bt ng thc Holder :

    2

    32 2

    2 23

    3

    aa b c a b c

    b c

    Khi ta cn chng minh:

    3

    2 2

    9

    43

    a b c

    a b c

    3 2 24 9 3a b c a b c

    3 3 3a b c ab a b bc b c ca c a

    y l mt kt qu quen thuc theo bt ng thc AM-GM.

    3 3 3 23a a b a b

    3 3 3 23b b a b a

    3a ab a b

    Kt thc chng minh.Du ng thc xy ra khi a b c

    V d 4

  • - 35 -

    Qua cc v d trn ta thy c sc mnh ca bt ng thc Holder trc nhng

    bi ton c dng phn thc: a bi ton t dng phc tp v dng n gin hn.

    Bn cnh , Holder cn rt hiu qu i vi cc dng bt ng thc thng thng:

    Cho , , 0a b c tha mn 3a b c . Chng minh:

    31 1 1

    a b c

    b bc c ca a ab

    Phn tch v nh hng li gii

    Li gii 1: Khng mt tnh tng qut, gi s ; ;a max a b c

    rng du ng thc xy ra ti 2 b l 1a b c v 3; 0a b c Do ta s

    s dng bt ng thc Holder vi cc tham s , ,m n p nh sau:

    2

    332 211

    aa ma nb pc b bc m a n p ab

    b bc

    (*)

    Du ng thc (*) xy ra khi

    3 3 32 2 2

    1 1 1

    1 1 1

    a b c

    b bc c ca a ab

    a ma nb pc b bc b mb nc pa c ca c mc na pb a ab

    By gi ta s chn b s , ,m n p tha mn ng thi 2 du bng xy ra. vic

    chng minh nng nhc, ta s chn , ,m n p sao cho 2m a n p ab c dng

    2

    k a b c ; c th :chn 2, 1, 3m n p . Khi (*) tr thnh:

    2

    3 62 2 3 1 81

    aa a b c b bc a b c

    b bc

    Ta cn chng minh

    6 328 3 2 3 1a b c a a b c b bc (**)

    7 2 328 3 9 2 3a b c a a b c b a b c bc a b c

    V d 5

  • - 36 -

    4 4 2 4 4 2 3 3 2 2 24 3 2 2 3

    4 26 39 54 261

    24 93 97

    ab a b a b a b a b a b c

    a bc a b c a b c

    Bt ng thc cui ng theo bt ng thc Schur v AM-GM

    Kt thc chng minh.Du ng thc xy ra khi 1a b c hoc 3; 0a b c v

    cc hon v

    Tuy nhin, vic bin i t (**) v bt ng thc cui l mt bc tn kh nhiu

    thi gian v ch cn mt cht s sut trong vic tnh ton th ton b cng trnh ca

    ta s "tan vo my khi". Chng ta hy cng xem xt li gii sau:

    Li gii 2:

    S dng bt ng thc Holder ta c:

    2 3

    2

    311

    aa b bc a

    b bc

    Khi ta cn chng minh:

    3

    2 2 2

    3 3 3 9 3 9a b c ab bc ca abc

    2 2 2 2 2

    2 3 3 3 3 33 6 9 3 9a a b a b abc ab abc

    S dng bt ng thc AM-GM ta c

    2 2 2 2

    3 3 3 3 2a b a b ab

    2 2 2 2

    2 23 3 3 33 6 9 4a a b a b a ab ab

    Do ta ch cn chng minh:

    2

    36 9ab bc ca abc abc

  • - 37 -

    Theo bt ng thc AM-GM ta c:

    2 2 2 2

    3 3 3 36 3 6 9ab bc ca abc abc abc abc

    V t gi thit 3a b c ta c

    2 2 2 2

    3 3 3 39 3 9 9abc a b c abc abc abc abc

    2

    36 9ab bc ca abc abc

    Vy ta c iu phi chng minh.Du ng thc xy ra khi 1a b c hoc

    3; 0a b c v cc hon v.

    Cho , , 0a b c .Chng minh rng:

    35 2 5 2 5 23 3 3a a b b c c a b c

    (USAMO 2004)

    Phn tch v nh hng li gii

    Cng nh v d u tin ,mt cu hi c t ra l: Ti sao li s dng bt ng

    thc Holder?-Du hiu no nhn bit n?

    D thy l bt ng thc cn chng minh khng thun nht, hn na, cc bin hon

    ton c lp vi nhau; tng l ta s "p" cc i lng ring bit 5 2 3a a ;

    5 2 3b b ; 5 2 3c c ra h bt s bin. Tuy nhin, vic ny khng kh thi lm

    bi v rt kh to ra c cc i lng ni trn, do ta s i tm mt con

    ng khc. Vn da trn tng ban u, do vai tr ca , ,a b c nh nhau nn nu

    x l c i din 5 2 3a a th bi ton s c gii quyt. Nhn thy du ng

    thc ca bt ng thc ti 1a b c ; bc ca v phi l 3 v , ,a b c c lp vi

    nhau. Nn ta s s dng bt ng thc Holder nh sau:

    3 3 3 31 1 1 1 1 1a b c a b c

    Ta s chng minh bt ng thc sau:

    V d 6

  • - 38 -

    5 2 33 2a a a

    2 21 1 1 0a a a a (ng)

    Tng t ta c:

    5 3 33 2b b b

    5 2 33 2c c c

    Nhn v theo v 3 bt ng thc trn, ta c

    5 2 5 2 5 2 3 3 33 3 3 1 1 1 1 1 1a a b b c c a b c

    35 2 5 2 5 23 3 3a a b b c c a b c

    y chnh l iu cn phi chng minh.Du ng thc xy ra khi 1a b c

    Cho , , 0a b c tha mn 3a b c .Chng minh rng:

    3 3 3a b c ab bc ca

    Phn tch v nh hng li gii

    Mt bt ng thc c nu ln trong cun Sng to bt ng thc ca Phm

    Kim Hng. Sau y l li gii:

    S dng bt ng thc Holder ta c

    8

    33 53 4a a b c a

    Ta s chng minh:

    8

    3 3 3354 4 4 3a c c ab bc ca

    (*)

    t

    3 3 3

    4 4 4; ;a x b y c z

    V d 7

  • - 39 -

    8 3

    3 3 3 5 4 4 4 4 4 4(*) 3x y z x y y z z x

    V y l mt bt ng thc thun nht nn ta c th b qua gi thit u bi

    chun ha 3 3 3 3x y z

    Khi ta cn chng minh

    4 4 4 4 4 43 x y y z z x

    Theo bt ng thc AM-GM th

    3 3 31 4

    3 3

    x y zxy

    3 3 3 3 34 4 4

    3

    x y x y zx y

    3 3 3 3 3

    4 44 3

    3

    x y x y zx y

    Do ta cn chng minh

    3 3 3 3 34 3 9x y x y z (**)

    Do 3 3 3 3x y z nn (**) tng ng

    3

    3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 34 9x y z x y y z z x x y z x y z

    9 9 9 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 33x y z x y z x y x y y z y z z x z x

    y chnh l bt ng thc Schur

    Kt thc chng minh.Du ng thc xy ra khi 1a b c

    Cho , , 0a b c tha mn 1 1 1

    a b ca b c

    . Chng minh rng:

    2

    27ab bc ca ab bc ca

    V d 8

  • - 40 -

    Phn tch v nh hng li gii

    Kh khn ca bi ton chnh l gi thit ca n, do ta s x l iu kin u

    tin. Ta c:

    1 1 1a b c

    a b c

    abc a b c ab bc ca

    t ; ;ab x bc y ca z . Khi bi ton tr thnh:

    Cho , , 0x y z

    x y z xy yz zx

    . Chng minh rng:

    2

    27x y z x y z

    p dng bt ng thc Holder ta c

    2 32 2 2x y z x y z x y z

    4

    2

    2 2 2

    x y zx y z x y z

    x y z

    Ta s chng minh

    4 2 2 227x y z x y z

    Mt khc, t gi thit x y z xy yz zx ta c

    22 2 2 2 2x y z x y z xy yz zx x y z x y z

    Do ta cn chng minh

  • - 41 -

    4

    27 2x y z x y z x y z

    3

    27 54x y z x y z

    Hin nhin ng theo bt ng thc AM-GM

    3

    27 27 27x y z x y z

    T suy ra iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi 1a b c

    3. Bi tp t gii

    Cho , , 0a b c tha mn 3a b c .Chng minh:

    a b c ab bc ca

    ( Russian Mathematical Olympiad 2002)

    Cho , , 0a b c tha mn 4 4 4 3a b c . Chng minh:

    2 2 2

    3a b c

    b c a

    ( Alexey Gladkich)

    Cho , , 0a b c .Chng minh rng:

    2 2 2

    2 2 2 2 2 21

    7 7 7

    a b c

    a ab b b bc c c ca a

    Cho , , 0a b c .Chng minh rng:

    Bi 1

    Bi 2

    Bi 3

    Bi 4

  • - 42 -

    2 2 2

    1 1 1 4

    4 4 4 a b ca bc b ca c ab

    Cho , , , 0a b c d . Chng minh:

    2 2 2 24

    9

    a b c d

    a b c b c d c d a d a b

    Cho , , , 0a b c d . Chng minh:

    3 4

    4 . . .4 2 3 4

    a ab abc abcd a b a b c a b c da

    Cho , , 0a b c v 0ab bc ca .Chng minh rng:

    48 48 481 1 1 15

    a b c

    b c c a a b

    ( Vasile Cirtoaje)

    Bi 5

    Bi 6

    Bi 7

  • - 43 -

    BT NG THC CAUCHY-SCHWARZ

    on Quc t - Ng Hong Thanh Quang

    1.Bt ng thc Cauchy-schwarz

    1.1. nh l

    Vi 2 dy s thc ty 1,..., na a v 1,..., nb b ta lun c bt ng thc:

    22 2 2 21 1 1 1... ... ...n n n na a b b a b a b

    ng thc xy ra khi 1

    1

    ... n

    n

    aa

    b b vi quy c l nu 0kb th a 0k

    1.2. Chng minh:

    Cch 1: S dng bt ng thc AM-GM:

    Chia c hai v cho 2 2

    1 1

    n n

    i i

    i i

    a b

    ta cn chng minh:

    1 2 2

    1 1

    1n

    i i

    n ni

    i i

    i i

    a b

    a b

    S dng bt ng thc AM-GM ta c:

    2 2

    2 2

    1 1

    2 2 2 21 1 12 2 2 2

    1 1 1 11 1 1 1

    1 11

    2 2

    n n

    i in n ni ii i i i i i

    n n n nn n n n

    i i ii i i i

    i i i ii i i i

    i i i i

    a ba ba b a b

    a b a ba b a b

    Vy ta c iu phi chng minh

    Cch 2: S dng tam thc bc hai:

  • - 44 -

    Nu 2

    1

    0n

    i

    i

    a

    th ta c 1a ... 0na . Khi bt ng thc tr thnh ng thc.Do

    ta ch cn xt vi 2

    1

    0n

    i

    i

    a

    .

    Xt tam thc bc hai

    2 2 2

    1 1 1

    ( ) 2n n n

    i i i i

    i i i

    f x a x a b x b

    Ta thy

    2

    1

    ( ) 0;n

    i i

    i

    f x a x b x

    nn 0f

    Hay

    22 2 2 21 1 1 1... ... ...n n n na a b b a b a b

    Cch 3: S dng bt ng thc Jensen

    Cng nh cch th 2, ta ch cn xt trng hp 2

    1

    0n

    i

    i

    a

    Nhn xt: Nu c 1 s bng 0 th ta c th quy v chng minh bt ng thc cho

    trng hp 1n bin s, v nu vn cn mt s no bng 0 th ta s tin hnh

    tng t cho n khi khng cn s no bng 0.

    Do ta ch cn chng minh trong trng hp 0ia l .

    Xt 2( ) ;f x x x . Ta c '( ) 2xf x

    ''( ) 2 0f x .Do 2( )f x x l hm li trn .

    Do theo bt ng thc Jensen, vi mi 0ic tha mn 1

    0n

    i

    i

    c

    v ix , ta c

    1 1

    1 1

    n n

    i i i i

    i i

    n n

    i i

    i i

    c x c f x

    f

    c c

  • - 45 -

    Suy ra

    2 2 21 1 1 1 1... ... ...n n n n nc x c x c c c x c x

    Chn 2; ii i ii

    ac b x

    b ta c iu phi chng minh

    1.3.H qu

    H qu 1.3.1. Vi 2 dy s 1,..., na a v 1,..., nb b 0, 1,ib i n ta c:

    222

    11

    1 `

    .....

    ...

    nn

    n n

    a aaa

    b b b b

    ng thc xy ra khi 1

    1

    ... n

    n

    aa

    b b vi quy c l nu 0kb th a 0k

    Bt ng thc ny c gi l bt ng thc Cauchy-Schwarz dng Engel, gi tt l

    Schwarz

    H qu 1.3.2.Vi 2 dy s 1,..., na a v 1,..., nb b ta c:

    2 22 2 2 2

    1 1 1 1... ... ...n n n na b a b a a b b

    Bt ng thc ny c gi l bt ng thc Minkowski

    ng thc xy ra khi 1

    1

    ... n

    n

    aa

    b b vi quy c l nu 0kb th a 0k

    2. V d

    By gi chng ta s khng cp n nhng bi ton kh c bn nh:

    Cho , , 0a b c .Chng minh rng:

    2 2 2

    2 2 21

    2 2 2

    a b c

    a bc b ca c ab

  • - 46 -

    M s i vo mt s v d kh hn thy c v p ca bt ng thc quan

    trng ny:

    V d 1.Cho , , 0a b c . Chng minh rng:

    22 2 2 4 a ba b ca b c

    b c a a b c

    (BMO 2005)

    Phn tch v nh hng li gii

    Bi ton ny gy kh khn cho khng t ngi bi s xut hin kh l "v duyn"

    ca i lng

    24 a b

    a b c

    v phi. V th y l mt bt ng thc mnh hn bt

    ng thc c bn: 2 2 2a b c

    a b cb c a do

    2

    4 a ba b c a b c

    a b c

    .

    Thng thng, khi gp nhng bi ton cht nh th ny, php bin i tng ng

    lun cho ta hiu qu cao nht v khng cn phi s dng bt k s nh gi no

    tuy nhin iu yu cu vic tnh ton qu kh khn v mt nhiu thi gian

    cha k n vic d gy ra sai st . V vy, ta s i tm mt con ng khc, mt

    hng suy ngh khc. u tin ta thy v tri ca bt ng thc trn c dng phn

    thc, hn na, v phi s xut hin ca 2

    a b

    24 a b

    a b c

    phn no gi

    cho chng ta v s dng bt ng thc Cauchy-Schwarz dng Engel. V vic cn

    thit by gi l phi to c cc phn thc m t s c dng bnh phng

    rng:

    22

    2a ba

    a bb b

    22

    2b cb

    b cc c

  • - 47 -

    22

    2c ac

    c aa a

    Do chng ta s thm cc i lng 2a b ; 2b c ; 2c a v tri to ra

    cc i lng nh trn.Bt ng thc cn chng minh tng ng

    22 2 2 4

    2 2 2a ba b c

    a b b c c ab c a a b c

    2 2 2 24a b b c c a a b

    b c a a b c

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz:

    22 2 2

    a b b c c aa b b c c a

    b c a a b c

    p dng bt ng thc c bn:

    x y x y

    Ta c 2 2 2 2

    2 4a b b c c a a b b c a c a b a b

    2 2

    4a b b c c a a b

    a b c a b c

    Hay

    2 2 2 2

    4a b b c c a a b

    b c a a b c

    Kt thc chng minh, du ng thc xy ra khi

    0

    a b b c c a

    b c a

    b c c a

    6 2 5 5 1; ; 0

    4 2

    a b c

    a b c b b

  • - 48 -

    V d 2 Cho , , 0a b c .Chng minh rng:

    2 2 22 2 2 6 a b ca b ca b c

    b c a a b c

    (Phm Hu c)

    Phn tch v nh hng li gii

    tng hon ton tng t v d 1,ta s thm cc i lng 2a b

    ; 2b c ; 2c a v tri , bt ng thc c vit li thnh:

    2 2 22 2 2 62 2 2 2

    a b ca b cb a c b a c a b c

    b c a a b c

    22 2 2 2 2 26 a b c a b ca b b c c a

    b c a a b c

    Khng mt tnh tng qut gi s b l s nm gia a v c. p dng bt ng thc

    Cauchy-Schwarz ta c:

    22 2 2 2

    4a b b c a ca b b c a c a c

    b c a a b c a b c

    Do ta cn chng minh

    2 22 2 22 3a c a b c a b c

    2 0b c b a

    iu ny ng do b l s nm gia a v c.

    Bi ton c chng minh .Du ng thc xy ra khi a b c

  • - 49 -

    V d 3: Cho , , 0a b c tha mn a b c

    a b cb c a

    .Chng minh rng

    3 3 3 3

    2

    a c b a c b

    b c a c a b a b c

    (Romania 2005)

    Phn tch v nh hng li gii

    tng s dng Cauchy-Schwarz dng Engel kh r rng. Nhng vic s dng

    trc tip Cauchy-Schwarz:

    23 3 3

    3 3 3

    2

    a c b a c ba c b a c b

    b c a c a b a b c ab bc ca

    c

    em li hiu qu?

    Chng ta cha bit liu bt ng thc

    23 3 3

    3

    2 2

    a c b a c b

    ab bc ca

    ng hay cha

    v con ng chng minh xem ra khng n gin cht no. R rng l ta vn

    cha s dng ht d kin ca bi ton :a b c

    a b cb c a

    .

    ng nhin, s dng c d kin ny ta phi to ra s xut hin ca cc i

    lng ; ;a b c

    b c a Bt ng thc cn chng minh tng ng:

    2 2 2 3

    21 1 1

    a b c

    b a c b a c

    a c b a c b

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c

    22 2 2

    1 1 1

    a b ca b c

    b c a a b cb a c b a c

    a b c b c aa c b a c b

  • - 50 -

    Ta cn chng minh

    2

    2 3b c a a b c

    a b ca b c b c a

    Mt khc ta c:

    2

    3 . . . 3a b c a b b c c a b c a

    b c a b c c a a b a b c

    V theo gi thit a b c

    a b cb c a

    Nn

    23 ( ) 3( )b c a a b c

    a b c a b ca b c b c a

    Do bi ton s c chng minh nu

    2 2

    2 3a b c a b c a b c

    3 0a b c a b c

    Bt ng thc ny hin nhin ng v theo AM-GM v iu kin bi ton ta c:

    33 . . 3a b c a b c

    a b cb c a b c a

    Kt thc chng minh.Du ng thc xy ra khi 1a b c

    V d 4 Cho a,b,c l cc s thc dng. Chng minh:

    22 2 216 1 1 1 5 1a b c a b c

    Phn tch v nh hng li gii

    y l mt bt ng thc khng thun nht v cc bin hon ton c lp vi nhau,

    do ta s tm cch nh gi s bin gim i. Tc l nu s dng Cauchy-

  • - 51 -

    Schwarz sao cho 1 trong 3 i lng 2 1b ; 2 1c ; 2( 1)a xut hin th khi

    cng vic chng minh bt ng thc ban u s c quy v chng minh mt bt

    ng thc ch cn 2 bin, hin nhin vic chng minh s nng nhc v d dng

    hn. Vic by gi cn lm l nhm cc s hng 1 cch ph hp.

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz:

    Do ta cn chng minh:

    2 2 25 1 1 16 1 1b c b c

    2 2 2 216 10 11 10 6 0b c bc b c b c

    S dng Cauchy-Schwarz:

    2 2 22 2 2 216 10 11 10 6 4 1 5 1 0b c bc b c b c bc b c b c

    Vy ta c iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi

    0

    4 1 0

    1 0

    1 1

    1

    b c

    bc

    b c

    b c

    a

    1

    2a b c

    i khi, cc bi ton s dng cch chng minh trn s khng l r nh th m phi

    qua mt s bc bin i, ci chng ta cn mi hin ra:

    V d 5 Cho , , 0a b c . Chng minh rng:

    2 2 25 1 5 1 1 1a b c b c a

    22 210 5b c b c

  • - 52 -

    2 2 22 1 2 1 1 1 1 1 1abc a b c a b c

    Phn tch v nh hng li gii

    Vic xut hin ca 2 2 22 1 1 1a b c lm cho bi ton kh l rc ri, chnh

    v vy, ta s chuyn n sang mt v, sau bnh phng c 2 v ln kh i cn

    thc. Da trn tng , bt ng thc c th vit li thnh:

    2 2 22 1 1 1 1a b c a b c ab bc ca abc

    Nu 1 0a b c ab bc ca abc th bt ng thc hin nhin ng do

    2 2 22 1 1 1 2a b c

    Nu 1 0a b c ab bc ca abc , bt ng thc cn chng minh tng

    ng:

    22 2 22 1 1 1 1a b c a b c ab bc ca abc

    Cng nh bi trc, ta s s dng Cauchy-Schwarz gim bt s bin i, c th:

    2 2 221 1 1 1 1a b c bc b c bc a b c bc b c bc

    Do ta cn chng minh

    2 22 22 1 1 1 1b c b c bc b c bc

    Nhng thc cht y ch l mt hng ng thc.

    Kt thc chng minh. Du ng thc xy ra khi 1a b c

    Nhn xt: Cch nh gi trn kh l hiu qu trong vic chng minh mt lp cc bt

    ng thc m cc bin c lp vi nhau. Th nhng, chng qua ch l mt trng

    hp c bit trong th gii bt ng thc. i vi cc dng khc th vic s dng n

    hon ton khng kh thi, chng ta hy cng xem xt v d di y:

  • - 53 -

    V d 6 Cho , , 0a b c tha mn 2 2 2a 1b c . Chng minh rng:

    2

    2 2 2

    3

    1 1 1 4

    a b ca a b b c c

    b c a

    Phn tch v nh hng li gii

    R rng, trong bi ton ny, chng ta khng th bin i a v mt bt ng

    thc m cc bin c lp vi nhau; do ta s i tm con ng chng minh

    khc.Nhn thy rng nu ta s s dng Cauchy-Schwarz sao cho biu thc sau khi

    nh gi c s xut hin ca 2

    a a b b c c th bi ton s khng cn kh

    khn na, cng vic chng minh hon ton s nh nhng hn.

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c:

    2

    3 3 3

    2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 21 1 1

    a a b b c ca b c a b c

    b c a a b a b c b c a c a b b c c a a b c

    Do bi ton s c chng minh nu ta ch ra:

    2 2 2 2 2 2 2 2 2

    1 3

    4a b b c c a a b c

    2 2 2 2 2 21 3 a b b c c a

    2

    2 2 2 2 2 2 2 2 23a b c a b b c c a

    Bt ng thc cui l mt kt qu ca bt ng thc quen thuc:

    2

    3 xx y z xy yz z

    Do ta c iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi 1

    3a b c

  • - 54 -

    Nhn xt: Vic s dng bt ng thc Cauchy-Schwarz cho mt v ( thng l v

    phc tp hn) sao cho biu thc sau khi nh gi c s xut hin ca mt i lng

    lin quan n v cn li th s gip vic chng minh nh nhng v hiu qu hn.

    V d 7 Cho , ,a b c l cc s dng. Chng minh rng:

    2

    1 1 1a b ca b c

    b c a a b c

    (British Mathematical Olympiad 2005)

    Phn tch v nh hng li gii

    Nh ni trn, chng ta s nh gi sao cho v tri xut hin cc i lng

    lin quan n v phi, c th l ta s to ra s c mt ca a b c v 1 1 1

    a b c . S

    dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c:

    2a b c

    ab bc ca a b cb c a

    (1)

    V

    21 1 1 1 1 1a b c

    b c a ab bc ca a b c

    (2)

    Nhn v theo v (1) v (2) ta c

    22

    1 1 1 1 1 1a b cab bc ca a b c

    b c a ab bc ca a b c

    Ta cn chng minh

    1 1 1 1 1 1

    a b c ab bc caa b c ab bc ca

    Nhng thc cht y ch l mt hng ng thc.

  • - 55 -

    Kt thc chng minh.Du ng thc xy ra khi a b c

    V d 8 Cho , ,a b c l cc s thc dng tha mn 1abc . Chng minh rng:

    5 2 5 2 5 2

    5 2 2 5 2 2 5 2 20

    a a b b c c

    a b c b c a c a b

    (International Mathematic Olympiad 2005)

    Phn tch v nh hng li gii

    Do5 2 2 2 2

    5 2 2 5 2 21

    a a a b c

    a b c a b c

    nn bt ng thc cn chng minh c th vit li

    thnh:

    2 2 2 2 2 2 2 2 2

    5 2 2 5 2 2 5 2 23

    a b c a b c a b c

    a b c b c a c a b

    5 2 2 5 2 2 5 2 2 2 2 2

    1 1 1 3

    a b c b c a c a b a b c

    By gi chng ta cn s dng Cauchy-Schwarz sao cho cc phn thc 5 2 2

    1

    a b c ;

    5 2 2

    1

    b c a ;

    5 2 2

    1

    c a b v chung mt i lng lin quan n v phi , c th l

    phn thc c mu l 2 2 2a b c .

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c

    2 2 2 2

    25 2 22 2 2

    5 2 2 2 2

    1 1

    1

    1

    b c b ca a

    a b c a b ca b c b ca

    Cng bt ng thc ny vi cc bt ng thc tng t, ta c

    2 2 2

    25 2 22 2 2

    1 1 12

    1b c a

    a b c

    a b c a b c

  • - 56 -

    Ta cn chng minh

    2 2 21 1 1

    2 3 b c aa b c

    2 2 2

    2 2 2

    1 1 1a b c

    a b c

    ab bc caa b c

    abc

    iu ny ng do

    2 2 21ab bc ca

    abc ab bc ca a b cabc

    Kt thc chng minh. Du ng thc xy ra khi 1a b c

    V d 9 Cho a,b,c l cc s thc dng tha mn 1abc . Chng minh rng:

    2 3 2 3 2 3

    1 1 1 11 1 1 a b ca b b c c a

    a b c b c a c a b a b c

    Phn tch v nh hng li gii

    Mc d trng c v phc tp v rc ri nhng thc ra bi ny cng chung mt

    tng chng minh vi 2 bi va ri

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c:

    22 31

    1a b c a a b cc

    22 3

    11 1

    1a b a

    a b c

    a b c a b c

    Cng cc bt ng thc tng t li, ta cn chng minh

  • - 57 -

    1

    1 1 1 1 1 1a b a a b c a b cc

    Th nhng y thc ra ch l mt hng ng thc do 1abc

    Vy ta c iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi 1a b c

    By gi chng ta s i n mt k thut chng minh khc: K thut i bin.

    Mt cu hi c t ra l Ti sao li phi i bin? Nu khng i bin th c

    c khng. tm kim cu tr li, ta s xem qua v d di y:

    V d 10 Cho a,b,c l cc s thc dng. Chng minh rng:

    2 2 2

    2 2 2 2 2 21

    a b c

    a ab b b bc c c ca a

    Phn tch v nh hng li gii:

    Sai lm thng gp khi gp bi ny l vic s dng bt ng thc Cauchy-

    Schwarz mt cch thng thng:

    22 2 2

    2 2 2 2 2 2 2 2 22

    a b ca b c

    a ab b b bc c c ca a a b c ab bc ca

    s dn n mt kt qu sai do

    2

    2 2 2

    2 2 21 ??

    2

    a b cab bc ca a b c

    a b c ab bc ca

    .

    R rng l vic s dng bt ng thc Cauchy-Schwarz trc tip nh vy s khng

    th p dng trong trng hp ny. Ta s cn mt cht bin i sng to cng

    vic chng minh hiu qu hn. rng nu chia

  • - 58 -

    2 2a ab b ; 2 2b bc c ; 2 2c ca a tng ng cho 2a ; 2b ; 2c th s xut hin cc i

    lng ; ;b c a

    a b c v nu t ; ;

    b c ax y z

    a b c th bt ng thc cn chng minh by

    gi l

    2 2 2

    1 1 11

    1 1 1x x y y z z

    v khi ta c 1xyz

    Vy l t cc bin c lp hon ton , ta bin i c v cc bin ph c mi

    quan h mt thit vi nhau. Vic a c v bin ph nh vy v cng quan trng,

    n l mt bc tin ln trong vic nh hng ti tng i bin. V 1xyz nn

    ta i bin 2 2 2, , , ,np mp mn

    x y zm n p

    ;trong , , 0m n p

    Bt ng thc c vit li thnh :

    4 4 4

    4 2 2 2 4 2 2 2 4 2 2 21

    m n p

    m m np n p n mn p m p p mnp m n

    (1)

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c

    22 2 2

    4 2 2(1)

    m n pVT

    m m n mnp m n p

    .

    Do , bi ton s c chng minh nu ta ch ra:

    2

    2 4 2 2m m m n mnp m n p

    2 2m n mnp m n p

    Bt ng thc cui l mt kt qu quen thuc:

    2 2 2 xx y z xy yz z

    Vy ta c iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi a b c

  • - 59 -

    R rng l trong nhiu trng hp, vic s dng Cauchy-Schwarz mt cch

    thng thng s khng th gii quyt c bi ton, hoc nu gii quyt c th

    cng s kh vt v. Lc , cc php i bin lun l mt gii php tt.

    Thng thng, vi cc bt ng thc 3 bin a,b,c th cc php i bin thng c

    s dng l:

    I. 1 1 1

    , , , ,a b ca b c

    II. , , , ,ka kb kc

    a b cb c a

    III. , , , ,kb kc ka

    a b ca b c

    IV. 2 2 2, , , ,kbc kca kab

    a b ca b c

    V. 2 2 2

    , , , ,ka kb kc

    a b cbc ca ab

    Trong v d 10 ta s dng php i bin (V) vi 1k

    V d 11 Cho a,b,c l cc s thc dng. Chng minh rng:

    2 2 23

    4

    a b c

    a b b c c a

    Phn tch v nh hng li gii:

    Thng thng, ta s ngh n vic h bc ca biu thc v bn tri bng cch s

    dng Cauchy-Schwarz:

    2 2 2 2

    1 1 1a b c a

    a b b c c a a b

    v khi cn chng minh

  • - 60 -

    3

    2

    a b c

    a b b c c a

    .

    Bt ng thc ny c dng "kh ging" vi bt ng thc Nesbitt ni ting nhng

    rt tic l tnh ng n ca n li khng c nh th. Trong trng hpa c b

    hoc c b a th bt ng thc hon ton b ngc du. n y, ta s ngh n

    vic s dng k thut i bin nh v d 10 va ri. t ; ;b c a

    x y za b c

    khi

    1xyz v bt ng thc ban u tng ng:

    2 2 2

    1 1 1 3

    41 1 1x y z

    (1)

    V 1xyz nn ta i bin 2 2 2, , , ,np mp mn

    x y zm n p

    ;trong , , 0m n p

    4

    4 2 2 2

    3(1)

    2 4

    m

    m m np n p

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz:

    2

    24

    4 2 2 2 4 2 22 2

    mm

    m m np n p m mnp m m n

    Ta cn chng minh

    2

    2 4 2 24 3 2m m mnp m m n

    4 2 25 6m m n mnp m n p

    Bt ng thc cui ng theo 2 bt ng thc c bn sau:

    4 4 4 2 2 2 2 2 2m n p m n n p p m

    v

    2 2 2 2 2 2m n n p p m mnp m n p

    T ta c iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi a b c .

  • - 61 -

    V d 12 Cho a,b,c l cc s thc dng. Chng minh rng:

    1 1 1 3

    1 1 1 1a b b c c a abc

    Phn tch v nh hng li gii

    Do bt ng thc trn khng thun nht nn r ngi ln nht ca chng ta chnh l

    i lng 1 abc di mu v phi. Do ta s tm cch "kh" i lng ny;

    cch hiu qu nht trong trng hp ny l tng i bin x

    , , , ,k ky kz

    a b cy z y

    . trong 0k . Bt ng thc cn chng minh tr thnh:

    3

    z 3

    z z 1

    zy x xy k

    xy kx yz kxy zx k y k

    (1)

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz:

    22 2

    2 2(1)

    (1 )

    xyz yVT

    xy z kxyz k xyz x y z

    .

    Ta cn chng minh

    2

    3

    3

    11

    xy k

    kk xyz x y z

    22 1 3k k xy kxyz x y z

    Bt ng thc ny ng do

    2

    x 3xxy yz z yz x y z

    v

  • - 62 -

    22 1 1 0k k k k

    Vy ta c iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi x y z v 1k hay

    a b c

    By gi chng ta s n vi mt k thut khng th thiu khi s dng bt ng thc

    Cauchy-Schwarz: K thut thm-bt . tng kh n gin: chng minh mt bt

    ng thc c dng , , , ,f a b c g a b c m vic chng minh thng thng c l s

    khng em li hiu qu th khi ta s tm 1 biu thc , , , ,h a b c f a b c sao cho

    , , , , , , , ,f a b c h a b c g a b c h a b c . V nh gi ny cng cht cng tt .

    , ,h a b c trong mt s trng hp c th l cc s, cng c th l cc biu thc lin

    quan ti bin. r hn v k thut ny, ta s xem xt v d sau y:

    V d 13 Cho , , 0a b c .Chng minh rng:

    2 2 22 2 2 2 2 2

    22 2 2 2 2 2

    6 a b ca b b c c a

    a ab b b bc c c ca a a b c

    Phn tch v nh hng li gii:

    Khng t bn khi nhn vo bi ton ny s ngh ngay n phng php S.O.S; nhng

    bi ny hon ton c th gii c ch vi k thut thm -bt ni trn. Nhn thy v

    tri ca bt ng thc c dng phn thc- mt du hiu chng ta ngh n vic s

    dng Cauchy-Schwarz dng

    22211

    1 `

    .....

    ...

    nn

    n n

    a aaa

    b b b b

    ; th nhng chiu ca n li

    l ch khng phi nh mong mun. Do ta ngh n vic i chiu bt ng

    thc li bng vic thm bt 2 v vi mt s thc 0k . Bt ng thc cho c th

    vit li thnh:

    2 2 22 2

    22 2

    63

    a b ca bk k

    a ab b a b c

  • - 63 -

    22 2

    22 2

    2 21 13

    k a k abk a kab k b

    a ab b a b c

    m bo vic s dng bt ng thc Cauchy-Schwarz hiu qu v an ton nht,

    chng ta phi tm s k sao cho 2 21 1k a kab k b ; 2 21 1k b kbc k c ;

    2 21 1k c kca k a u l cc s khng m. chc chn

    2 21 1 0k a kab k b vi , 0a b th

    22 4 1 0

    1 0

    k k

    k

    2k

    Trong trng hp ny hng s k tt nht chnh l hng s nh nht.Vy ta s chn

    2k . Khi bt ng thc cn chng minh tr thnh

    2

    22 2

    12a b ab bc ca

    a ab b a b c

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c

    2 2

    2 2 2

    4

    2

    a b a b c

    a ab b a ab

    Ta cn chng minh

    2

    22

    4 12

    2

    a b c ab bc ca

    a ab a b c

    Hay

    4 23 2a b c ab a ab

    Bt ng thc ny ng theo AM-GM:

    22

    4223 2

    3 24 4

    a b cab a abab a ab a b c

    Vy ta c iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi a b c

  • - 64 -

    V d 14 Cho , , 0a b c tha mn 3a b c .Chng minh rng:

    2 2 2 2 2 2 2 2 2

    1 1 1 1

    4 4 4 2a b c b c a c a b

    (Vasile Cirtoaje)

    Phn tch v nh hng li gii

    Li gii 1: rng 2 2 2 2

    2 2 2 2 2 2

    31

    4 4

    a b c a

    a b c a b c

    ; chnh chi tit ny phn no

    khi gy tng trong ta: nhn c 2 v vi 2 2 2a b c . khi bt ng thc cn

    chng minh l:

    2 2 2 2 2 2

    2 2 24 2

    a b c a b c

    a b c

    hay

    2 2 2 2

    2 2 23 3

    4 2

    a a b c

    a b c

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c:

    22

    2 2 2 2 2 2 2 2 2

    3

    4 4 2

    a b ca

    a b c a b c a b c

    V theo bt ng thc AM-GM:

    2 2 2

    2 2 2

    93

    22

    a b c

    a b c

    T hai bt ng thc trn ta c iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi

    1a b c

    Li gii 2: Do bc ca 2 v lch nhau nn ta s ngh n vic ng bc bt ng

    thc nh sau: Bt ng thc cn chng minh c th vit li thnh:

    2 2 2

    2 2 2 2 2 2 2 2 2

    9

    4 4 4 2

    a b c a b c a b c

    a b c b c a c a b

  • - 65 -

    Theo bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c:

    2 2 2 2 2

    2 2 2 2 2 2 2 22 2 2 2 24 22

    a b c a b c a b c

    a b c a a b c aa a b a c

    Cng cc bt ng thc tng t li vi nhau, ta c

    2 2 2 2 2 2

    2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

    1 9

    4 2 2 2

    a b c a b c b a

    a b c a a b c a a b b a

    Vy ta c iu phi chng minh.Du ng thc xy ra khi 1a b c

    Bn cnh vic thm bt th li gii 2 ca v d va ri s dng mt k thut khc

    song song v khng th thiu trong vic s dng bt ng thc Cauchy-Schwarz : k

    thut tch ghp.

    V d 15 Cho a,b,c dng . Chng minh rng:

    1 1 1

    1 22 2 2 2 2 2

    a b b c a ca b c

    a c b a c b b a c b a c

    (diendantoanhoc.net)

    Phn tch v nh hng li gii:

    im kh khn ca bi ton ny chnh l s hin din h s t do v tri, trong khi

    v phi li l mt biu thc cha bin kh phc tp. tng ca ta by gi l

    phi loi b c s 1 ; mt ngh kh t nhin l to ra h s t do v phi.

    rng 12 2

    a b a

    b a b a

    . Do bt ng thc cn chng minh c vit li

    thnh:

    22 2

    a b c b

    b a b a

    22 2

    a b c b

    b a b a

    hay

  • - 66 -

    22 2 2

    b c c a a b

    b a c b a c

    . (1)

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz:

    2

    (1)2

    a cVT

    b a a c

    Ta cn chng minh

    2

    4 2 2a b c b a a c hay 2 2 2a b c ab bc ca

    Bt ng thc cui l mt kt qu quen thuc. Vy ta c iu phi chng minh. Du

    ng thc xy ra khi a b c

    V d 16 Cho , , 0a b c tha mn 2 2 2 1a b c .Chng minh rng:

    1 1 1 9

    1 1 1 2ab bc ca

    ( Vasile Cirtoaje)

    Phn tch v nh hng li gii

    Li gii 1:Cng nh nhng bi trc, ta s ngh n vic s dng mt s 0k v

    bin i bt ng thc v dng

    1 93

    1 2k k

    ab

    Hay

    1 3

    31 2

    k kabk

    ab

    Ta cn tm s k sao cho 1 0k kab , v nh gi ny cng cht cng tt. Bng bt

    ng thc AM-GM, ta c 2 2 2 21= 2 2a b c ab c ab , do ta s chn 2k .

    Khi , ta cn chng minh bt ng thc

    1 2 1 2 1 2 3

    1 1 1 2

    ab bc ca

    ab bc ca

  • - 67 -

    22 3

    1 1 2

    a bc

    ab ab

    Khng mt tnh tng qut gi s a b c .

    Khi , s dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c

    22

    1 3

    a b cc

    ab ab bc ca

    2 2 24

    1 3 3

    a b a b b c a c a c

    ab ab bc ca ab bc ca

    Do ta cn chng minh

    2 2

    2 4 3 3a c a b c ab bc ca (1)

    ng bc bt ng thc:

    2 2 2 2 2(1) 2 4 3 3a c a b c a b c ab bc ca

    2

    7 0b a b a c a c

    Bt ng thc cui ng do a b c

    Vy ta c iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi 1

    3a b c

    Li gii 2: Cch gii trn l mt cch gii mang m tnh k thut thm bt, tuy

    nhin cch gii trn cha phi l ngn nht .By gi chng ta s tm mt li gii

    ngn hn thng qua k thut tch ghp: V tri ca bt ng thc c dng phn thc

    v chiu ca bt ng thc l . iu ny gi cho ta ngh n vic s dng bt

    ng thc Cauchy-Schwarz dng

    2 221 1

    ` 1

    .....

    ...

    n n

    n n

    a a aa

    b b b b

    . Nu s dng AM-GM

    :

    2 2 2 21 1 2

    1 1 11

    2

    a bab a b

  • - 68 -

    ri s dng Cauchy-Schwarz:

    2 22 22 1 1 1

    2 1 11 1 a ba b

    Khi cng vic chng minh s hon tt nu nh ch ra c

    2

    1 9

    1 2a

    Tuy nhin chiu ca bt ng thc ny li ngc li do:

    2 2 2 21 9 9

    1 23a a b c

    Vy, tng trn khng cho kt qu nh mong mun; chng ta s li tip tc i

    tm mt con ng mi: Mun s dng c bt ng thc

    2 22

    1 1

    ` 1

    .....

    ...

    n n

    n n

    a a aa

    b b b b

    th ta phi c i lng bnh phng t ca phn thc.

    V con ng trn khng thnh cng khi i lng trn t l h s t do nn by gi

    ta s th i lng bnh phng lin quan ti cc bin. Do 1

    11 1

    ab

    ab ab

    nn bt

    ng thc cn chng minh c th vit li thnh

    3

    1 1 1 2

    ab bc ca

    ab bc ca

    22

    43

    1

    ab

    c a b

    Mt khc ta c 2

    4ab a b nn

    2

    2 2 2 2 22

    4

    1

    a bab

    a c b cc a b

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c

    2 2 2

    2 2 2 22 2 2 2

    a b a b

    a c b ca c b c

  • - 69 -

    2 2 2

    2 2 2 22 2 2 2

    b c b c

    a b a ca b a c

    2 2 2

    2 2 2 22 2 2 2

    c a c a

    c b a bb c b a

    2 2 2 2 2 2 2

    2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 22 2 2 23

    a b a b b c c a

    a c b c a b a c c b a ba c b c

    T suy ra iu phi chng minh. Du ng thc xy ra khi 1

    3a b c

    V d 17 Cho , , 0a b c . Chng minh rng:

    2 2 2

    1 1 1 a b b c c a

    a b c c ab a bc b ac

    (Hojoo Lee)

    Phn tch v nh hng li gii

    tng nh bi trn, ta s to ra i lng bnh phng t ca phn thc v bn

    phi, sau dng k thut tch ghp ph hp. Theo bt ng thc Cauchy-Schwarz

    ta c:

    2 2 2

    2 2 2 2 2 2 2 2 2

    a ba b a b

    c ab b c a a b c b c a a b c

    Tng t ta c

    2 2

    2 2 2 2 2

    b c b c

    a bc c a b c c a

    2 2

    2 2 2 2 2

    c a c a

    b ac a b c c a b

  • - 70 -

    2 2

    2 2 2 2 2

    1 1 1a b a c

    c ab a b cb c a c c a

    Kt thc chng minh. Du ng thc xy ra khi a b c

    Trong mt s trng hp, ngoi pht hin ra du hiu tch ghp, chng ta cn

    phi tinh t v kho lo s dng k thut ny sao cho vic chng minh tr nn n

    gin nht. Chng hn nh v d di y:

    V d 18 Cho , , 0a b c tha mn 3a b c Chng minh rng:

    3

    2

    a b c

    a bc b ca c ab

    Phn tch v nh hng li gii

    Do 1a bc

    a bc a bc

    nn bt ng thc cn chng minh c th vit li thnh:

    3

    2

    bc ca ab

    a bc b ca c ab

    1

    3 3 3 2

    bc ca ab

    a b c a bc a b c b ca a b c c ab

    21

    2 2

    bc

    a bc ab ac bc

    Theo bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c:

    2 21

    2 4 2

    bc bc bc

    a bc ab ac bc ab bc ca a bc

    2 21

    2 4 2

    bc bc bc

    a bc ab ac bc ab bc ca a bc

    Do 1bc

    ab bc ca

    nn ta cn chng minh

    2 2 21

    2 2 2

    bc ca ab

    a bc b ca c ab

  • - 71 -

    2 2 2

    2 2 22

    2 2 2

    bc ca ab

    a bc b ca c ab

    2 2 2

    2 2 21

    2 2 2

    a b c

    a bc b ca c ab

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c:

    2 22 2 2

    22 2 2 2 2 21

    2 2 2 2 2 2

    a b c a b ca b c

    a bc b ca c ab a bc b ca c ab a b c

    Kt thc chng minh. Du ng thc xy ra khi 1a b c

    Nhn xt :im mu cht ca li gii trn chnh l vic tch kh k thut:

    2 21

    2 4 2

    bc bc bc

    a bc ab ac bc ab bc ca a bc

    .

    Bi v nu tch thng thng: 2 2

    13

    2 36

    bc bc b c

    a bc ab ac bc a a a

    s lm

    cho vic chng minh i vo ng ct.

    V d 19 Cho , , 0a b c tha mn 2a b c . Chng minh rng:

    4

    2 2 24 4 4

    2 3

    33 4 3 4 3 4

    bc ca ab

    a b c

    (Internatinonal Mathematical Archimede Olympiad 2010)

    Phn tch v nh hng li gii

    B : Vi a, , 0b c tha mn 2a b c , ta c:

    1

    2 2 2 2

    bc ca ab

    a b c

    Chng minh:

    Bt ng thc cn chng minh tng ng

  • - 72 -

    1

    2

    bc ca ab

    a b a c b a c b c b a c

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c

    1

    4

    bc bc bc

    a b a c a b c a

    1

    4

    ca ca ca

    b a c b a b b c

    1

    4

    ab ab ab

    c b a c b c c a

    1 1 1

    4 4 4 2

    bc bc bc bc ca a b c

    a b a c a b c a a b a b

    B c chng minh. Du ng thc xy ra khi 2

    3a b c

    Tr li bi ton:

    cho n gin, ta vit bt ng thc cn chng minh li thnh:

    2 2 24 4 4

    2

    39 12 9 12 9 12

    bc ca ab

    a b c

    Tr ngi ln nht khi ng trc bi ton ny chnh l s hin din ca 4 mu.

    Do , ngh n gin l phi lm sao loi b n i, hoc l tng bc ca n ln.

    D on c du ng thc ca bi ton xy ra khi 2

    3a b c . Mt khc ta thy

    2

    2

    29

    9 13

    12 12 3

    a

    nn ta d on rng, nu bin i hp l th bt ng thc c th

    a c v dng 1

    2 2 2 2

    bc ca ab

    a b c

    . Da trn tng ta s gii quyt bi

    ton nh sau:

    t

  • - 73 -

    2 2 24 4 49 12 9 12 9 12

    bc ca abA

    a b c

    4 2 2 24 4 44 4 9 12 4 9 12 4 9 12

    A bc ca ab

    a b c

    .

    Khi , theo bt ng thc Cauchy-Schwarz:

    229 12 1 3 3 6a a

    4 4 3 6 3 2

    A bc bc

    a a

    Tip tc s dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c

    2

    3 2 2 23 2

    bc bc ca ab bc ca ab

    a b ca

    p dng b v bt ng thc c bn 2

    3 4ab bc ca a b c , ta c

    2

    2

    93 2

    bc

    a

    2

    4

    2

    94

    A

    2

    3A

    Hay

    4

    2 2 24 4 4

    2 3

    33 4 3 4 3 4

    bc ca ab

    a b c

    y chnh l iu cn phi chng minh. Du ng thc xy ra khi 2

    3a b c

  • - 74 -

    Trong th gii bt ng thc, nu , ta s thy rng cc bt ng thc kinh in

    nh AM-GM, Cauchy-Schwarz, Chebyshev, Holder, Minkowxki,.. hay l cc bt

    ng thc hin i nh Muirhead, S.O.S,... khi s dng chng minh cc bt ng

    thc i xng em li hiu qu rt cao th nhng khi trm chn vi cc bt ng

    thc dng hon v vng quanh th cha hn nh vy. Do , trong nhiu bi ton,

    chng ta thng ngh n vic a bt ng thc cn chng minh v dng i xng.

    Trong

    nhng phng php s dng bt ng thc Cauchy-Schwarz, c mt phng php

    rt hiu qu, l :k thut i xng ha.

    m u k thut ny, ta s n vi mt bi ton kh ni ting sau:

    V d 20 Cho , , 0a b c . Chng minh rng :

    3

    2

    a b c

    a b b c c a

    ( Vasile Cirtoaje)

    Phn tch v nh hng li gii

    y l mt bt ng thc dng hon v vng quanh, do vic chng minh s kh

    kh khn. Nh ni trn, ta s s dng bt ng thc Cauchy-Schwarz a

    bt ng thc ny v dng i xng. C th:

    Bt ng thc cn chng minh tng ng:

    2 2 23

    a b c

    a b b c c a

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c:

    2

    42 a b c ab bc caa aa c

    a b a b a c a b b c c a

    Do ta cn chng minh:

  • - 75 -

    8 9a b c ab bc ca a b b c c a

    9a b c ab bc ac abc

    y l mt kt qu quen thuc. Bi ton c chng minh. Du ng thc xy ra

    khi a b c

    V du 21 Cho , , 0a b c .Chng minh rng:

    3

    22 2 2

    a b ca b c

    a b b c c a

    (Phm Kim Hng)

    Phn tch v nh hng li gii

    S dng bt ng thc Cauchy-Schwarz ta c:

    2

    22 22

    a aa a c

    a b a ca b

    Do ta cn chng minh:

    2

    3

    2 2 2

    a a b c a b c

    a b a c

    Ta c

    2 2 2

    2 2 2 2 2

    a a b c a b c a b ca a

    a b a c a b a c ab bc ca

    nn

    2 2

    2 2 2

    a a b c a b ca b c

    a b a c ab bc ca

    M

    2 9 3

    2 2 2 2

    a ab abc a aba b ca b c a a a

    ab bc ca ab ab

  • - 76 -

    T suy ra iu phi chng minh. Du ng thc khng xy ra

    Sau khi tri qua nhng bi ton, v d c th trn ta c th thy c th gii bt

    ng thc tht phong ph, k o, cc phng php cng nh k thut cng rt nhiu,

    nhng v d va qua ch l nhng v d ca cc phng php ni bt v quan trng

    m ta cn bit. kt thc bi vit ny, chng ta hy n vi mt bi ton ni ting

    v rt kh sau y:

    V d 22 Cho cc s thc khng m a,b,c tha mn 0ab bc ac .Chng minh

    rng:

    5

    4

    a b ca b c

    a b b c c a

    ( Jack Garfunket)

    Phn tch v nh hng li gii

    y l mt bt ng thc rt kh v c nhiu ng dng ca Jack Garfunket, hin c

    3 li gii cho bi ton ny. Ngoi li gii ca tc gi, xin trch dn li gii ca V

    Quc B Cn-SV lp YY0647A1, Kha 32, H Y Dc Cn Th:

    Bt ng thc ny c ng thc xy ra ti 3 ; 0a b c v cc hon v tng ng.

    Nhn thy ci kh ca bt ng thc ny chnh l ch n c cha cn thc, v vy

    ra s tm cch dng Cauchy-Schwarz loi b cn thc.

    T bi ton s tr nn n gin hn. Hn na ta cng phi thm vo cc tham s

    thch hp. Th nhng, nh va ch ra trn, ta khng th thm vo cc tham s c

    nh khi nh gi bt ng thc ny. V vy ta s dng cc tham s chy. C th l

    ta s thm vo cc i lng c dng ; ;ma nb pc mb nc pa mc na pb vi

    , , 0m n p .

    Ta p dng bt ng thc Cauchy-Schwarz nh sau:

    2 aVT a ma nb pca b ma nb pc

    (*)

  • - 77 -

    nh gi ny xy ra du bng khi

    a b c

    a b ma nb pc b c mb nc pa c a mc na pb

    a ma nb pc b mb nc pa c mc na pb

    Mt khc, do ta d on c 0c nn ta cn tm m,n,p tha mn

    a b

    a b ma nb pc b c mb nc pa

    a ma nb pc b mb nc pa

    v 3a b (1)

    Mt khc, ta