1

Taşınır Rehni Kanunu Programı

MÜSİAD Genel Merkez

4 Ocak 2018

Sayın Bakanım,

Değerli Yönetim Kurulu Üyelerim,

Değerli MÜSİAD Üyeleri ve Dostları,

Değerli Basın Mensupları,

İş dünyası için önemli bir adım olarak gördüğümüz Taşınır Rehni Kanunu’nu

detaylı şekilde ele alacağımız toplantımıza hoş geldiniz, şeref verdiniz.

2

30 yıllık tacirim. Şunu rahatlıkla söyleyebilirim ki ticaret, para ile değil, itibar ile

yapılır. En azından ben, ailemden öyle gördüm. Ticarette para, nihai amaç değil; araç

ve elbette sonuçtur. Amaç ise değer katmak, paylaşmak ve devamlılıktır. Yani

istikrar. Ticarette istikrarı sağlamanın en önemli yolu, var olabilmektir. Firma, varlığını

devam ettirecek ki değer katma zincirinde emeği olsun ve elbette sözü geçsin. Keza

başka bir açıdan bakıldığında şu soru sorulabilir? Hepimiz, tüm tacirler, ne için

üretiyoruz ya da kazanıyoruz? Bunun cevabı sadece kendimiz ve yakın çevremiz

olmasa gerek. En azından, yönetimini büyük bir onurla taşıdığım MÜSİAD’ın

üyelerinin temel gayesi bu değildir. Ana hedef, memleketin sürekli büyüyen, çoğalan

ve değerlenen ekonomisine katkı sağlamaktır. Katma değeri bölüşüme, paylaşıma ve

nihayet istihdama yöneltmektir. Yani bir grubun değil, yekûnen herkesin faydasına

çalışmaktır. Milli olmak, bunu gerektirir. Elhamdülillah!

3

Gelgelim her ülkenin iktisadi dinamikleri, bir diğerinden farklıdır. Ülkemizin

sermaye yapısı, belli bloklarda mukim, çok yüksek yoğunluklarda ve biraz da oligopol

olmaktan ziyade, KOBİ’lerin üretim mecralarında işler durumdadır. Bugün dünyaya

da baktığımızda KOBİ yapılarındaki artışın kayda değer bir ivme kazandığını

görmekteyiz. Nedir KOBİ’ler?

1. KOBİíler Türk ekonomisinin önemli bir kısmını teşkil etmektedir.

KOBİ’ler en fazla ticaret sektöründe kendine yaşam alanı bulur. Ekonomik

faaliyetlerin istatistiki sınıflamasına göre son 3 yılda ortalama KOBİ’lerin; %42’si

toptan ve perakende ticaret, %17’si motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin

onarımı, %16,2’si ulaştırma ve depolama, %15,4’ü ise imalat sanayi sektöründe

faaliyet göstermektedir. Toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının

ve motosikletlerin onarımı faaliyetindeki KOBİ’lerin ortalama istihdam payı %30,

maaş ve ücret payı %27, ciro payı %51, faktör maliyetiyle katma değer payı

4

%27 ve maddi mallara ilişkin brüt yatırım payı ise %20’dir. Görüldüğü üzere, bu

işletmeler bizim ülkemizde ekonominin lokomotif gücüdür. (Kaynak TÜİK meta veri ile

hesaplanmıştır)

2. KOBİ’lerin iş ortamı uzun yıllardan beri zorluklar arz etmektedir. Büyük

sermaye yapıları karşısında eriyen KOBİ iş direnci, ülkemizde hem yan

sanayinin elindeki kozu almakta hem de istihdamın en istikrarlı aracı olan

KOBİ’leri, ticari hayattan koparmaktadır. Bakınız büyük şehirler için bu son

parametre çok tatmin edici gözükmese de özellikle tersine göçün başladığı

son 4 yılda, kırsalın ve Anadolu’nun itici gücünün yeniden KOBİ’lerde olması

kaçınılmazdır. Nitekim Anadolu sermayesi, İstanbul’a taşınırken kaynağını

ve çıkış noktasını, KOBİ çalışkanlığı ve dinamizminden almamış mıdır?

MÜSİAD özelinden konuya yaklaşmak gerekirse bizler teşkilatımızın,

samimi ve özverili yapısı ile özelleşirken ve elbette övünürken; üyelerimizin

5

önemli bir kısmının da KOBİ olmasından ya da KOBİ geleneğinden

gelmesinden onur duymaktayız. Bundan sonraki gayemiz de bu kuruluş

ruhunun bozunmadan ve ilk günkü heyecanı ile büyüyerek çoğalmasıdır.

KOBİ’lerin ülke çıktısına olan yansıması, yapısı, hatırı sayılır ölçüde

6

KOBİ’lerden müteşekkil MÜSİAD’ın da ülkeye iktisadi katkısının bir yerde

7

ispatı gibidir. Fazla söze gerek yok!

8

3. Kim ne derse desin, bu ülkede dış ticaretin itici gücü hala KOBİ’lerdir.

Son 3 yıl ortalaması.

4. Türkiye’de gayrisafi yurtiçi Ar-Ge harcaması 2015 yılında 20 milyar 615

milyon TL olarak hesaplandı. Bu harcamanın %17,7’si KOBİ’ler tarafından

yapıldı. Tam Zaman Eşdeğeri (TZE) cinsinden toplam 122 bin 288 kişi Ar-

Ge personeli olarak çalıştı. TZE cinsinden toplam Ar-Ge personelini

%27,5’i KOBİ’lerde istihdam edildi. Bu demektir ki büyük şirketlerin

alışılagelmiş hantal yapıları içinde AR&GE yatırımları, ticari özgüvenleri

içinde belki de görmezden gelirken KOBİ’ler bu konuda da kendilerini

geliştirmek ve büyümek gayretine girdiler. (Kaynak TOBB KOBİ verileri

Bülteni 2016)

9

Kıymetli misafirler, görüldüğü gibi; sürekli üreten, katma değer sağlayan ve kendi

sermaye yapılarının, mevcut sermaye sistemi içindeki risklerine aldırmadan hevesle

ve inatla yoluna devam eden KOBİ’ler bizlerin ticarette hem sağlayıcımız, hem

üreticimiz hem de yol arkadaşlarımızdır. Lakin konuşmamın başında da değindiğim

gibi devamlılık ve istikrar, var olabilmekten geçer. Bugün KOBİ’lerin varlık savaşında

en büyük sıkıntıları elbette fon ihtiyacıdır. Bugüne değin KOBİ’ler için pek çok fon

modeli gördük ki hepsi hala işler durumdadır:

1. Borsa İstanbul Gelişen İşletmeler Piyasası (GİP):

2. Sair banka kredileri

3. Eximbank

4. Türkiye Kalkınma Bankası kredileri

10

5. Türkiye Esnaf ve Sanatkarlar Kredi ve Kefalet Kooperatifleri Birlikleri Merkez

Birliği (TESKOMB),

6. KOSGEB

7. Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı (TTGV)

8. Kalkınma Ajansları

9. KOBİ Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklığı A.Ş.

10. KGF A.Ş.

11. BİST - KOBİ'ler İçin Özel Pazar

12. Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD)

11

Lakin bu fon modellerinin çokluğu bizleri hemen rahatlığa sevk etmesin keza öyle

olmadı da. Çünkü bu modellerin veriliş ve takip süreçleri; kefalet, teminat, rehin, faiz

ve zor koşullarda yerine getirilebilecek geri ödeme sistemleri de barındırdı,

barındırmaktadır. Faiz kısmına burada hiç girmek istemiyorum keza bu husustaki

tavrımız ve duruşumuz yeterince nettir.

Kıymetli misafirler bu itibarla 1 Ocak 2017 tarihinde yürürlüğe giren “Ticari İşlemlerde

Taşınır Rehni Kanunu bizler için ziyadesiyle makbul ve işler bir müdahaledir.

Aynî teminat olarak öngörülen taşınırlar üzerinde kurulacak rehin hakkı, bilindiği

üzere Türk Medeni Kanunu’nun 939’uncu maddesi ile yapılır. Ancak rehin kapsamı

bir ticari işletme olduğunda, işletmeye dair unsurların bir alacaklıya rehni işleminde

büyük sorunlar ortaya çıkmaktaydı. Çünkü ticari faaliyetlerini, devir ettiği sürette

işletme zaten faaliyet yapamaz hale gelmekteydi. Bu nedenle ilgili kısım yani 1447

sayılı Ticari İşletme Rehni Kanunu’nda teslimli taşınır rehnine bir istisna olarak

12

düzenlendi. Nihayet, KOBİ’leri artan küresel rekabet içinde var olabilmeleri ve istikrar

içinde büyüyebilmelerinin önünü açmak adına onlara yeni bir fon modeli gibi duran

6750 sayılı Kanun yürürlüğe girdi.

Bu kanunla birlikte alacaklıya, işletmeye dair unsurların teslimi dışında rehin hakkının

gelmesi ve bu hakkın bir güvence olarak kullanılmasını görmekteyiz.

Kıymetli misafirler, bu uygulama alternatif bir fon modelidir. Çünkü

1. Rehne konu taşınırların kapsamı genişlemektedir.

2. Taşınır rehninde aleniyet ile menkul mallar işletme faaliyetlerini engellemeden

istenilen yere taşınır ve bu da rehnin paraya çevrilmesinde alternatif bir yol

sunar.

13

3. Taşınır rehninde, mevcut düzenlemelerden farklı olarak rehne konu

taşınırların ticaret unvanı ve işletme adından bağımsız olarak rehn edilmesine

imkân sağlanmıştır.

4. Ancak bu yasa, sermaye piyasası araçları ve türev piyasaların rehin

sözleşmelerini kapsamadığından yine KOBİ yapıların fon kaynakları açısından

bir güvencedir.

Kapsamı bakımından da hayli geniş bir varlık yelpazesi sunmaktadır: Bunlar;

a. Alacaklar

14

b. Çok yıllık ürün veren ağaçlar

c. Fikri ve sınai mülkiyete konu haklar

d. Hammadde

e. Her türlü kazanç ve iratlar

f. Başka bir sicile kaydı öngörülmeyen ve idari izin belgesi niteliğinde olmayan her

türlü lisans ve ruhsatlar

g. Kira gelirleri

h. Kiracılık hakkı

i. Makine ve teçhizat, araç, ekipman, alet, iş makinaları, elektronik haberleşme

cihazları dâhil her türlü elektronik cihaz gibi menkul işletme tesisatı

15

j. Sarf malzemesi

k. Stoklar

l. Tarımsal ürün

m. Ticari değeri olan her tür hayvan

n. Ticaret unvanı ve/veya işletme adı

o. Ticari işletme veya esnaf işletmesi

p. Ticari plaka ve ticari hat

q. Ticari proje

r. Vagon

16

s. Bu fıkrada sayılanlardan üçüncü kişiler zilyetliğindeki taşınır varlık, hak ve paylı

mülkiyet hakları

Yani görüldüğü üzere KOBİ yapısının elinde güvendiği ve ona gelecek için umut vaad

eden hangi değeri varsa bunları müstakbel bir fon gibi ona sunan bu Kanun, takdire

şayan, teknik bir can simidi gibi yapılandırılmıştır. Buradan huzurlarınızda Sayın

bakanıma ve emeği geçen herkese teşekkür ederim.

Kıymetli misafirler,

MÜSİAD, bünyesindeki KOBİ’lerin bağlı ve samimi yapısı ile güçlü, bu samimiyetle

büyüyen ve milli sermayenin yeni yüzü, yeni sermaye platformu olan bir çatı

teşkilattır. Bizler 1990’dan bu yana heves, heyecan ve kardeşlik duygularımızın bizi

17

götürdüğü yolda ticaretimizi paraya endeksli değil, onun araç olarak kullanıldığı milli

refaha yönelik gerçekleştirdik. Yüce Rabbim devamını da nasip etsin.

Bilindiği üzere bizler de bu tür alternatif fonlama gereçlerine çeşitli projelerimizle

iştirak etmeye çalışıyor ve bu çorbada bir tutam tuzumuz olsun diye uğraşıyoruz.

Bankaların teminat bazlı kredi modellerine alternatif olarak havuz sistemi esaslı ve bu

sisteme entegre olacak her firmanın projeleriyle kredilendirileceği modeller üzerinde

çalışıyoruz.

Ayrıca; KOBİ’lerimizin, öz kaynaklarını arsa ve bina yatırımlarına harcayıp,

borçlanarak makine ve teçhizat yatırımını da tamamladıktan sonra, işletme

sermayesi havuzunda boğulmalarını önlemek için, TOKİ benzeri TOSİ tarzı bir

yapının tesis edilmesi; en önemli projelerimiz arasında yer alıyor.

18

Adını Toplu Sanayi İdaresi (TOSİ) diye ifade ettiğimiz bu proje, üreterek

büyüme stratejimizin yapı taşlarından birini oluşturuyor. 3 yıllık titiz bir çalışmayla

oluşturduğumuz projemizin hayata geçmesini sağlayacak kanuni altyapının çıkması

için gerekli görüşmelerimizi yapıyoruz. Batıda Cluster olarak anılan bu tür

modellerden farklı olarak TOSİ, kendi kredilendirme ve finans havuzunu da proje

bazlı çalışmalar özelinde tasarlamıştır. Elbette kendi bünyesinde eğitim, sağlık,

lojistik, barınma vesair kuruluşları da kapsayacak TOSİ’ler için temel engel maalesef

KOBİ’lerin belli bölgelerde yoğunlaştırılması ve bunların kooperatif mantığından uzak,

sadece etkileşim ve işbirliği modellerini içselleştirmeleridir.

19

Bunun yanında bu panel aracılıyla bizim açımızdan bilhassa KOBİ’lerimiz için

geliştirdiğimiz yeni fon modellerimizin de kısa açıklamalarını vermek isterim;

1. AR&GE kuluçka modeli için de çalışmalarımız devam etmektedir.

Bu çalışma, metropol kentlerin biçimlendirilmesi çerçevesinde kurumsal innovasyon

ağı kurulması ile küçük ve orta ölçekli firmaların yıllık ödeneklerle katılıp çok daha az

maliyetlerle geliştirilen yenilik ve teknik destek imkanlarından yararlanabileceği bir

“fason AR-GE hizmeti” oluşturulması temeline dayanmaktadır.

2. Dış Ticaret öncesi Fason Üretimde Zorunlu AR&GE Maliyetinden (Yabancı

Partnerin Üretim Talebi için Yapılan Yerli Yatırım) Korunmanın Yolları

Yabancı ortak ya da sipariş verenin ürün talebini karşılamak için yapılan zorunlu

yatırım aslında yeni çok taraflı yasal düzenlemelerle TTS (teknoloji transferinde

ortaklık şartı ) uygulaması getirmektedir. Böylece yatırım maliyeti yerli üreticiden

20

kaldırılmaktadır. Bunu gerçekleştirmek için şirketlere bir hukuki ve ticari yol haritası

sunmak ve maliyet avantajı ve yapılan yatırımı yabancı ortağa ödetme imkânları

sunmak bu çalışmanın temel amacıdır.

3. Birleşme ve Devir işlemleri ile aynı alanlarda atıl KOBİ’leri ayağa kaldırmak:

Bu çalışma, TÜRKİYE açısında yeni bir sermaye stoku modeli oluşturmak fikrinden

hareket ederek birleşme ve devralmaları bu açıdan incelemeyi hedeflemektedir.

Çünkü küçük ve orta ölçekli kısa vadeli yatırımlar stok oluşumundaki devir hızına

negatif çarpan etkisi yaratmaktadır. Bu çalışma kesinlikle KOBİ’leri yok etme ve

bitirme amacı içinde değildir. Vurgulanan temel nokta uygun sektör ve işkollarındaki

uygun birleşme ve devralmaların sağlanarak;

a. Ticari sürekliliğin sağlanması (iflas ve tasfiye maliyetlerinin önüne geçme)

b. Sürdürülebilir kalkınma açısından yeni ve daha güçlü işletmelerin önünü açma

21

c. Esnaf ve küçük işletme ayrımını yeni TTK’nın da ısrarla vurguladığı gibi

sağlamak (Mali işlem kaybının önüne geçmek))

d. İş bölümünün desteklenerek ulusal sermaye yapımızın güçlendirilmesi

e. KOBİ’ler için daha dinamik ve güvenli bir ticari harita sunulması

hedeflenmektedir.

Kıymetli misafirler, MÜSİAD olarak bizler, KOBİ’lerimizin ve onların ülke ekonomisine

kazandırdığı emeğin sonuna kadar arkasındayız ve takdir ediyoruz. Çünkü biliyoruz ki

emek verilen her kazanç kutsaldır ve para ticaretin anahtarı değil sadece aracı ve

sonucudur. Bizler ticaretin itibarını ve bu itibarın bize yüklediği sorumluluğu sonuna

kadar hisseden ve bu şuurla çalışan insanlarız. Güç-kuvvet yerinde olsun, para

kazanılır. Allah, bize lütfettiği itibarı kaybettirmesin.

22

Sözlerimi burada sonlandırırken, Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’nun,

önümüzdeki dönemde daha efektif kullanımıyla birlikte başta KOBİ’ler olmak üzere iş

dünyamıza hayırlar getirmesini diliyor, hepinizi saygıyla ve muhabbetle selamlıyorum.

Allaha emanet olun.

Abdurrahman Kaan

23

Genel Başkan