tập tính dinh dưỡng ở động vật
TRANSCRIPT
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM TP.HCM
KHOA SINH HỌC
Đề số 5:Những hiểu biết về tập tính dinh dƣỡng và kiếm ăn
Tuesday, October 22, 2013 1
1.Mai Hữu Phƣơng K37.301.081
2.Ngô Thị Hoài Diễm K37.301.011
3.Nguyễn Thanh Nhƣ K37.301.075
4.Từ Bảo Ngân K37.301.066
Tuesday, October 22, 2013 2
Tuesday, October 22, 2013 3
NGUỒN THỨC ĂN
CÁC HÌNH THỨC SĂN BẮT MỒI
KHẢ NĂNG TIÊU HÓA THỨC ĂN VÀ TÍCH TRỮ DINH DƢỠNG
CÁC YẾU TỐ ẢNH HƢỞNG
• Để tồn tại và phát triển tất cả mọi sinh vật trong sinh giới đều cần đến năng lƣợng cho mọi hoạt động
• Nguồn thức ăn của động vật rất phong phú, đa dạng. Bao gồm thực vật, các động vật khác, mùn bã hữu cơ…
• Trong quá trình tồn tại và phát triển mỗi loài động vật đã chọn cho mình một loại thức ăn thích hợp có thể đáp ứng đƣợc các nhu cầu trong cuộc sống của chúng. Cụ thể chia thành các nhóm sau:
NGUỒN THỨC ĂN
Tuesday, October 22, 2013 4
• Nhóm ăn thực vật
Nhóm ăn cỏ: Ngựa, bò, dê, cừu, thỏ…
Capybara có răng cửa to để gặm cỏ ngắn còn lại sau mùa khô
Tuesday, October 22, 2013 5
Tuesday, October 22, 2013 6
Nhóm ăn cành lá, vỏ cây: Hƣơu cao cổ, Voi, Hải ly, Thỏ rừng, Lƣời…Nhóm ăn quả: Khỉ, Voọc, Nhím, Chuột sóc…Nhóm ăn hạt: Chuột, Chim, Sóc… Nhóm ăn rễ: Chuột túi, Chuột ăn rễ…Nhóm ăn nƣớc mật và phấn hoa: Chim ruồi, Ong, Chuột Possum…
• Nhóm ăn động vật :+ Thức ăn động: thức ăn của nhóm này là các động vật còn sống.
Ví dụ: hổ, báo, sƣ tử, sói… ăn thịt các động vật ăn có khác nhƣ hƣơu, nai, linh dƣơng, trâu rừng…; hay các loài cá voi, cá heo ăn các loại cá khác nhỏ hơn; rắn ăn chuột, chim ăn sâu,…
Tuesday, October 22, 2013 7
+ Thức ăn tĩnh: gồm những động vật đã chết, trứng, phân,…
Ví dụ: kền kền, quạ ăn xác chết các loại động vật khác, rắn ăn trứng, bọ hung ăn các mùn bã hữu cơ (phân các loài động vật khác), nhện hút dịch trong cơ thể con mồi chết do chúng bị dính vào tơ nhện…
Tuesday, October 22, 2013 8
• Nhóm ăn tạp: là những động vật mà thức ăn của chúng có cả động vật và thực vật.
Ví dụ: heo, mèo, vịt, thằn lằn,…
• Nhóm ăn thức ăn đã đƣợc tiêu hóa:Ví dụ: muỗi cái hút máu ngƣời, muỗi
đực hút nhựa cây; bọ chét sống kí sinh hút các động vật khác nhƣ chó, mèo; ve sầu hút nhựa cây; bọ rầy hút nhựa cây lúa…
Tuesday, October 22, 2013 9
Tuesday, October 22, 2013 10
- Đặc biệt, một số loài chỉ ăn một vài loài thức ăn nhất định (ăn chuyên)
Gấu có túi châu Úc chỉ ăn lá cây Bạch đàn
Gấu trúc chuyên ăn lá tre, trúc
Tuesday, October 22, 2013 11
Mỗi loài động vật sẽ có những hình thức săn bắt mồi khác
nhau=> Sự đa dạng về hình thức săn mồi ở giới động vật
Tuesday, October 22, 2013 12
Một số hình thức bắt mồi tiêu biểu
Thông qua các cơ quan cảm giác,
giác quan phát hiện con mồi
• Bạch tuộc có đôi mắt tinh, dùng
tua quấn có các giác bám để túm
lấy con mồi
ĐỘNG VẬT CÓ HỆ
THẦN KINH CHƢA
PHÁT TRIỂN
Tuesday, October 22, 2013 13
• Nhện giăng tơ để con mồi rơi
vào bẫy rồi dùng tơ quấn chặt
con mồi tiêm vào đó dịch tiêu
hoá làm cơ thể con mồi hoá
lỏng sau đó hút lấy dịch lỏng
Tuesday, October 22, 2013 14
CÁ - Phát hiện con mồi => đớp trực tiếp con mồi: hầu hết
các loài cá
Tuesday, October 22, 2013 15
• Cá chình có cơ quan phát ra dòng điện cao thế
CÁ - Phát hiện con mồi=>dùng nọc độc, điện để giết chết
con mồi=>ăn mồi
• Cá Đuối phóng nọc độc làm tê liệt con mồi
Tuesday, October 22, 2013 16
LƢỠNG CƢ
• Loài cá Cóc lƣỡi ngắn, bắt mồi bằng hàm,
thƣờng nằm dƣới đáy nƣớc và ngoạm tất
cả thức ăn tiếp xúc với miệng
• Cóc nhà bắt mồi bằng cách rình ở một chỗ
nhất định trong khu vực ở và dùng lƣỡi để
phóng ra bắt mồi
Tuesday, October 22, 2013 17
• Các loài ếch nhái có chi
dài, lƣỡi dài có thể phóng ra để
bắt mồi dƣới nƣớc hay trên cạn
hay dùng chân để bắt và giữ
mồi
Tuesday, October 22, 2013 18
• Các loài thằn lằn, kì nhông thƣờng có lƣỡi dài có
thể phóng ra để bắt mồi ở khoảng cách xa hơn
lƣỡng cƣ
BÒ SÁT
Tuesday, October 22, 2013 19
Cá sấu giả vờ ngủ để đánh lừa đánh
lừa con mồi rồi bất chợt lao ra và bắt
con mồi
Tuesday, October 22, 2013 20
• Các loài rắn dùng nọc độc để làm tê liệt
hoặc giết chết con mồi sau đó nuốt chửng
con mồi
• Một số loài rắn lớn, trăn dùng thân và đuôi
để siết chặt con mồi đến chết và nuốt chửng
con mồi
BÒ SÁT
Tuesday, October 22, 2013 21
Tuesday, October 22, 2013 22
Phát hiện mồi chủ yếu bằng thính giác và thị giác
• Các loài gà, chim sẻ: mổ và ăn trực tiếp các loại
thức ăn tìm đƣợc trên mặt đất, trên cây
CHIM
Tuesday, October 22, 2013 23
• Chim ruồi vỗ cánh liên tục để
giữ thăng bằng và dùng mỏ để
hút mật hoa
• Chim gõ kiến dùng mỏ gõ vào cành
cây để kiến chui ra hay đƣa mỏ vào
hốc cây để mổ
Tuesday, October 22, 2013 24
Chim bói cá
quan sát con
mồi dƣới
nƣớc và lao
thẳng xuống
nƣớc để bắt
mồi
Tuesday, October 22, 2013 25
Các loài Cốc biển, chim Cổ rắn, Chim Cánh cụt lặn sâu xuống nƣớc đuổi theo
cá để bắt
Một số loài chim ở tầng nƣớc mặt nhƣ Bồ nông hợp thành đàn và kiếm ăn tập
thể. Xếp thành một hàng ngang ở khúc sông hẹp và vòng tròn trên mặt nƣớc
rộng để dồn mồi
Tuesday, October 22, 2013 26
• Đại bàng, chim Ƣng, Diều hâu bay
lƣợn, quan sát con mồi từ trên cao =>
lao xuống dùng chân gắp lấy mồi
• Mòng biển, Cốc biển cƣớp thức ăn từ
các loài chim khác
…
Tuesday, October 22, 2013 27
• Thú ăn kiến có mỏm dài hình
ống, có giác bám, lƣỡi dài thò
ra ngoài để bắt mồi
• Tê tê là thú ăn sâu bọ, dùng
lƣỡi thò qua lỗ miệng phóng
tới các hang, hốc, khe nhỏ
của tổ kiến để bắt mồi
THÚ
Tuesday, October 22, 2013 28
Mèo, Báo, Hổ thực hiện rình và
vồ mồi
Chó sói thì không rình mồi
Tuesday, October 22, 2013 29
Linh cẩu, sƣ tử, chó sói thƣờng săn mồi theo bầy đàn
Tuesday, October 22, 2013 30
Tuesday, October 22, 2013 31
DỰ TRỮ THỨC ĂN
Loài Kiến có bản năng che giấu thức ăn trong các phòng của tổ
Đặc biệt, Kiến còn có tập tính chủ động tạo nguồn thức ăn: trồng nấm
Tuesday, October 22, 2013 32
Chim Bổ hạt (Nucifraga
Columbiana) dự trữ
30.000 hạt thông trong
hàng ngàn hốc cây kín trên
một vùng khoảng 35 km2
Tuesday, October 22, 2013 33
Sóc tích trữ quả thông trên
hốc cây, gài nấm trên cành
cây
Báo tha mồi lên cành
cây để dành ăn dần
Tuesday, October 22, 2013 34
Rắn có thể ăn một con rắn khác dài
hơn nó
Con rắn hổ mang hoàng gia lao ra
tấn công con mồi sau đó ép toàn bộ
cơ thể của nó nhƣ một chiếc đàn
accordeon bị dồn lại để đè con mồi.
Ở mỗi loài khác nhau sẽ có những
khả năng tiêu hóa thức ăn khác
nhau
Tuesday, October 22, 2013 35
Ăn cả xương con mồi
Loài rắn có khả năng hấp thụ canxi từ
xƣơng những con mồi của mình. Xƣơng
động vật cũng làm cho bữa ăn của chúng
bổ dƣỡng hơn.
Tuesday, October 22, 2013 36
Trăn Burmese
Chúng ăn rất thất thƣờng nhƣng lại không
bỏ sót thứ gì của con mồi, từ xƣơng cho đến
tất cả mọi thứ.
Những con non thƣờng ăn mỗi tuần một lần,
các con trƣởng thành lại ăn một lần một
tháng, và thậm chí có thể không ăn trong
nhiều tháng liền trong điều kiện bình thƣờng
Tuesday, October 22, 2013 37
Theo các nhà nghiên
cứu, con trăn phải mất
tới 132 giờ để tiêu hóa
hoàn toàn một con
chuột. Theo quan
sát, từng phần cơ thể con
chuột biến mất. Cùng
lúc đó, ruột con trăn mở
rộng, túi mật co lại và
nhịp tim tăng lên 25%. Hình ảnh chụp CT cho thấy con chuột đang bị tiêu
hóa trong ruột trăn.
Tuesday, October 22, 2013 38
Hình thức tiêu hóa mồi của
mối:
Mối nhai rồi nuốt gỗ nhƣng
mối không tiêu hóa gỗ đƣợc.
Gỗ vào dạ dày rồi nhờ các vi
sinh vật cộng sinh trong ruột
mối tiêu hóa gỗ.
Tuesday, October 22, 2013 39
Rùa Galápagos
Chúng có khả năng chịu đựng
tuyệt vời trong điều kiện khí hậu
khá khắt nghiệt và có thể sống sót
đến 1 năm mà không cần ăn hay
uống gì. Khi có điều kiện, chúng
sẽ ăn bất cứ thứ gì, từ xƣơng
rồng, trái cây, cỏ tới lá cây, …
Tuesday, October 22, 2013 40
Loài gấu đen Mỹ có thể sống hàng
tháng trời trong mùa ngủ đông mà
không cần bất cứ nguồn cung cấp
thực phẩm nào. Chúng cứ nằm im và
ngủ trong khoảng 100 ngày mà
không cần ăn, uống, bài tiết hay
thậm chí là không thay đổi tƣ thể
ngủ.
Tuesday, October 22, 2013 41
Lạc đà
Một khả năng tuyệt vời khác là
chúng có thể nhịn ăn và nhịn
uống trong một thời gian dài mà
vẫn hoạt động tốt.
Chúng có thể sống hơn 1 tuần mà
không cần nƣớc và vài tháng
không cần tới thức ăn.
Tuesday, October 22, 2013 42
Cá sấu
Giữa những chuyến săn mồi,
các con cá sấu trƣởng thành có
thể nhịn từ 3 đến 4 tháng,
hoặc thậm chí có trƣờng hợp
đã đƣợc ghi nhận là sống sót
suốt cả năm mà không cần ăn
uống gì.
Tuesday, October 22, 2013 43
Cá hồi
Loài cá này phải nhịn đói và lặn lội bơi ngƣợc
dòng hàng trăm hoặc thậm chí hàng ngàn dặm
để đẻ trứng.
Để chuẩn bị cho chuyến đi, chúng sẽ ăn thật
no trƣớc khi khởi hành, sau đó chúng có thể di
chuyển liên tục trong 9 tháng mà không cần ăn
gì thêm.
Tuesday, October 22, 2013 44
Sói
Một con sói chỉ cần khoảng 1 kg
thức ăn/ngày để tồn tại, tuy
nhiên, khi săn đƣợc một con mồi
nó sẽ ăn no hết mức có thể (đến 9
kg) vì không biết chắc khi nào nó
mới đƣợc ăn bữa tiếp theo.
Tuesday, October 22, 2013 45
Gián
Chúng có thể sống đến 2 tuần
mà không cần nƣớc, và có thể
nhịn ăn cả tháng trời mà
không chết vì đói.
Tuesday, October 22, 2013 46
Rùa con ăn liên tục Thằn lằn nhỏ có thể săn bắt suốt ngày
Tuesday, October 22, 2013 47
Mối, kiến, ong và các loại côn trùng có
tập tính xã hội khác tiêu hóa thức ăn tập
thể
Bất kỳ một mẩu thức ăn, dù là nhỏ xíu
cũng đều không tiêu hóa hết ở ruột 1 con
mối. Các sản phẩm tiêu hóa tập thể đƣợc
phân phát cho tất cả thành viên của tổ.
Tuesday, October 22, 2013 48
YẾU TỐ BÊN NGOÀI
- Nguồn thức ăn
- Môi trƣờng
YẾU TỐ BÊN TRONG
- Độ tuổi
- Giới tính
- Sinh sản
Tuesday, October 22, 2013 49
Tùy vào từng loài động vật mà chúng có những thời điểm kiếm ăn khác nhau. Có
loài kiếm ăn vào BAN NGÀY, nhƣng có loài lại kiếm ăn vào BAN ĐÊM
- Đa số các loài động vật kiếm ăn vào ngày, một số khác để lẫn trốn kẻ thù
hoặc tránh điều kiện môi trƣờng không thuận lợi nên chúng thƣờng ra ngoài
kiếm ăn vào ban đêm thƣờng là các loài gặm nhấm, côn trùng, lƣỡng cƣ và bò
sát
Tuesday, October 22, 2013 50
Tuesday, October 22, 2013 51
Ở những loài gặm nhấm nhƣ chuột, ban ngày chúng thƣờng chui rúc trong hang
để lẫn trốn kẻ thù, khi màn đêm buông xuống chúng mới ra ngoài để tìm kiếm
thức ăn
Tuesday, October 22, 2013 52
Ở Lƣỡng cƣ, thức ăn của chúng
chủ yếu là côn trùng (thƣờng
hoạt động về đêm), đồng thời,
vào chiều tối, độ ẩm không khí
thích hợp cho hoạt động của nó
Tuesday, October 22, 2013 53
Gián hoạt động mạnh về ban
đêm, còn ban ngày tìm nơi ẩm
thấp và tối tăm nhƣ hốc tƣờng,
khe kẽ tủ, hộc ngăn kéo, đƣờng
dẫn rác, các hệ thống thông gió
khu nhà ở cao tầng... để trú ẩn
Tuesday, October 22, 2013 54
Mắt của dơi rất yếu và không chịu đƣợc ánh
sáng mạnh, do đó chúng thƣờng hay ra
ngoài kiếm ăn vào ban đêm.
Tuy thị giác kém nhƣng chúng vẫn tránh
đƣợc những chƣớng ngại vật nhờ có bộ phận
đặc biệt phát ra sóng siêu âm.
Tuesday, October 22, 2013 55
- Một số khác lại do con mồi của chúng thƣờng hoạt động về đêm nhƣ:
Cú, Rắn…
- Những loài này thƣờng có cấu tạo chuyên biệt để có thể kiếm ăn trong điều
kiện thiếu ánh sáng
Ở Cú mèo, thính giác của nó rất nhạy, có thể cảm nhận
sóng âm thanh cao tần
Đêm tối, độ cảm nhận ánh sáng của nó cao gấp 100 lần
của con ngƣời
=> Bất kỳ con mồi nào cũng không thoát khỏi tầm mắt
của nó
Tuesday, October 22, 2013 56
Tuesday, October 22, 2013 57
Tùy thuộc vào độ tuổi mà ở động vật có những loại thức ăn hay dinh dƣỡng
khác nhauThú non cần loại thức ăn để phát triển bộ xƣơng; thú đang lớn lại đòi hỏi thức
ăn để phát triển cơ bắp; thú trƣởng thành cần tích lũy mỡ
Tuesday, October 22, 2013 58
Kangaroo con sau khi sinh bò đến túi của mẹ
để bú rồi ở đó trong khoảng 8 tháng. Sau khi ra
ngoài, chúng vẫn phải bú sữa mẹ đến một tuổi.
Sau đó chúng có thể ăn những loại thức ăn
khác nhƣ: nấm, sâu bọ…
Tuesday, October 22, 2013 59
Ở con non, tập tính tìm kiếm thức ăn của chúng chƣa phát triển đầy đủ.
Chim non chƣa thể tìm kiếm thức ăn đƣợc, chúng sẽ đƣợc bố mẹ nuôi cho tới
khi đủ lông, đủ cánh và biết bay. Sau đó chúng đã có khả năng tự tìm thức ăn
cho mình
Tuesday, October 22, 2013 60
Ở một số loài, con đực và con cái sẽ ăn những loại thức ăn khác nhau.
Muỗi đực chỉ hút nhựa cây còn
Muỗi cái có thể hút máu động vật
Tuesday, October 22, 2013 61
Nhu cầu dinh dƣỡng cũng khác nhau trong thời kỳ sinh sản của động
vật
Thức ăn chính của Muỗi cái là
nhựa cây nhƣng đến thời kỳ tạo
trứng (trƣớc khi thụ tinh) nó hút
máu động vật để tạo trứng tốt nhất
Tuesday, October 22, 2013 62
Tuesday, October 22, 2013 63
Câu 1: Loài động vật nào sau đây không thực hiện rình mồi mà kiên trì
rƣợt đuổi con mồi
A. Sƣ tử
B. Chồn mác
C. Chó sói
D. Báo
Tuesday, October 22, 2013 64
Câu 2: Muỗi cái hút máu vào thời kỳ nào?
A. Suốt đời
B. Trƣớc khi thụ tinh
C. Sau khi thụ tinh
D. Cả 3 đều sai
Tuesday, October 22, 2013 65
Câu 3: Những loài đông vật nào sau đây có khả năng nhịn đói đƣợc lâu?
A. Cá sấu, Trăn, Gấu
B. Hƣơu, Nai, Heo
C. Cá sấu, Nai, Rùa
D. Rùa, Báo, Gà
Tuesday, October 22, 2013 66
Câu 4: Nhóm động vật nào sau đây ăn thức ăn đã đƣợc tiêu hóa?
A. Muỗi, Bò chét, Đỉa
B. Kền Kền, Đỉa, Ve chó
C. Gà, Hổ, Vắt
D. Chim non, Kền Kền, Bò chét
Tuesday, October 22, 2013 67
Câu 5: Loài động vật nào sau đây không chỉ dùng mũi mà dung toàn bộ cơ
thể để “đánh hơi” con mồi?
A. Cá heo
B. Cá voi
C. Cá mập
D. Cá Nhà táng
Tuesday, October 22, 2013 68
TÀI LIỆU THAM KHẢO1. Lê Vũ Khôi – Lê Nguyên Ngật, 2012, Giáo trình tập tính học động vật. NXB Giáo dục Việt Nam
2. PGS. TS. Vũ Quang Mạnh – TS. Trịnh Nguyên Giao, 2005, Hỏi đáp về tập tính động vật. NXB Giáo dục Việt
Nam
3. Đào Văn Tiến, 1987, Tập tính học là gì?. NXB Khoa học và Kỹ thuật
4. Www.thuviensinhhoc.com
5. Www.doc.edu.vn
6. Www.tailieu.vn
7. Www.violet.vn
8. http://vi.mushclubvn.com
9. http://www.bachkhoatrithuc.vn
10. http://vi.wikipedia.org
11. http://www.sinhhocvietnam.com
12. http://www.sinhhocvietnam.com/forum/showthread.php?t=1790
13. http://www.youtube.com
CẢM ƠN THẦY VÀ CÁC
BẠN ĐÃ CHÚ Ý LẮNG
NGHE