tarawih-qunut - การละหมาดตะรอวีหฺและกุนูต
TRANSCRIPT
1
����������������������������������������� ����� ����� �����
���������������������������������������������������������������������������������� � ����� ������ ������� � ����� ������ ������� � ����� ������ ������� � ����� ������ �����
������������������������������������������������
การละหมาดกลางคนเปนอบาดะฮท�เปนเอกลกษณของประชาชาตอสลาม มสลมคอผ ท�ฟ 'นฟชวงกลางคนดวยการอบาดะฮตออลลอฮ ไมเหมอนคนอ�นท�มกใชชวงกลางคนเพ�อความสนกสนานหรอนอนหลบ
อลลอฮ ทรงทาใหกลางคนเปนเสมอนเคร�องอาภรณและเปนเวลาสวนตว ดงท�พระองคตรสวา
����������� ����� � ������� “และเราไดทาใหกลางคนเสมอนเคร�องปกปดรางกาย” (อนนะบะอ 78/10)
����� � ������� ����� ����� ... ���� ���� � ����� ��� �� “พระองคคอผทรงประทานกลางคนใหแกพวกทาน เพ�อพวกทานจะไดพกผอน ...” (ยนส 10/67)
อลกรอานไดเรยกรองใหบรรดาผศรทธาฟ'นฟชวงเวลากลางคนบางสวนดวยการลกข 'นละหมาด อลลอฮ ส�งทานนบ ต 'งแตไดรบวะฮยชวงแรก ๆ ใหลกข 'นละหมาดกลางคนท 'งคนหรอสวนหน�ง
��� ��� !��" �#$�%�&� � '() ���* ����� � �+�, �-����* '.) “โอผคลมกายเอย จงยนข +น (ละหมาด) เวลากลางคน เวนแตเพยงเลกนอย” (อลมซซมมล 73/1-2)
และเปนเอกลกษณของผศรทธาท�จะเขาสวรรคในวนกยามะฮ
'(/) ���0��1 ���* �-� �2#$ ����� � ��$ �3����4���!� '(5) �6��7��� �8��9�� ���� �3��:�;�<�!� ���� “พวกเขาเคยหลบนอนแตเพยงสวนนอยของเวลากลางคน
และในยามรงสางพวกเขาขออภยโทษ (ตออลลอฮ )”1 (อซซารยาต 51/17-18) ซอฮาบะฮบอกวาทานนบ ไมชอบการพดคยหลงอชาอ แตมรายงานวาทานนบ เคยน�งคยกบทานอบบกร อศศดดก ถงเร�องราวของประชาชนหลงละหมาดอชาอ อละมาอจงตความวาทานนบ ไมชอบใหพดคยเร�องไรสาระหลงละหมาดอชาอ แตสามารถพดคยประเดนท�มสาระและความจาเปนได เพ�อใหเวลากลางคนผานไปตามเจตนารมณของอลอสลามเทาท�กระทาได ในเดอนรอมฎอน บรรดาอสสะละฟศซอลหและนกวชาการจะหยดสอนวชาอ�นนอกจากอลกรอาน เพ�อรกษาใหกจการในเดอนรอมฎอนมงสเร�องอบาดะฮเพยงอยางเดยว นอกจากน ' ทานนบ ยงใหความสาคญกบบางคนในเดอนรอมฎอนเปนพเศษ ดงท�ทานกลาววา “และผใดยนละหมาดในคนอลกอดร อลลอฮ จะใหอภยโทษตอความผดท�ทาในอดต” 2 เม�อทานนบ ย 'าเชนน ' เราจงตองเขาใจวาการศกษาเร�องการละหมาดกยามลลยลในเดอนรอมฎอนน 'นไมดอยไปกวาการศกษาวธถอศลอดหรอวธการละหมาด
1 ชวงทายของกลางคน (อสฮาร) มซนนะฮในการกลาวอสตฆฟาร ซ#งเปนสญลกษณของชาวสวรรค และเปนชวงเวลาดอาอมสตะญาบ (ดอาอถกตอบรบ) 2 แสดงถงความพเศษอกระดบหน#งของคนอลกอดร
2
������������������������������������
คาวา “ตะรอวห” ซ�งหมายถงการละหมาดกยามลลยลในเดอนรอมฎอน มาจากการพกระหวางยนละหมาด 4 รอกอต ซ�งเรยกวา “ตรวฮะห” ในสมยทานนบ สวนมาก (รวมท 'งเยาวชน) จะใชไมเทาพยงยนละหมาด เพ�อรกษาผลบญท�มากกวาการน�งละหมาดซ�งไดเพยงคร�งหน�ง หะดษของทานนบ บงคบใหละหมาดฟรฎท�มสญด ใครมความสามารถตองไป ถาไมไปอาจถกสงสยวาเปนมนาฟก และถงข 'นท�ทานนบ ขจะเผาบานคนท�ไมไปละหมาดมสญด แตสาหรบละหมาดซนนะฮทกประเภท ทานนบ สงเสรมใหละหมาดท�บาน สวนมากทานนบ จะละหมาดซนนะฮท�บาน ดงท�ทานไดพดชดเจนวา “การท�คนหน�งคนใดละหมาดท�บาน ดกวาการละหมาดท�มสญด ยกเวนฟรฎ”
อละมาอไดยกเวนละหมาดบางประเภทท�เปนซนนะฮมอกกะดะฮหรอฟรฎกฟายะฮท�สมควรละหมาด เชน ละหมาดกซฟ (สรยคราสหรอจนทรคราส) ละหมาดญะนาซะฮ (ถาจะละหมาดท�มสญด)3
ในรอมฎอนปชวงทายชวตของทานนบ ทานไดถอศลอดและละหมาดกยามลลยลท�บาน ซอฮาบะฮไดรายงานวาทานนบ สงเสรม เรยกรอง และกระตนใหพวกเราละหมาดกยามลลยลท�บานโดยไมบงคบ บรรดาซอฮาบะฮกละหมาดท�บาน และบางคนละหมาดท�มสญดแตไมใชญะมาอะฮ จนคร 'งหน�งท�ทานนบ ไดออกมาละหมาดท�มสญด
มหะดษของอบซร บนทกโดยอมามอบดาวด “เราไดถอศลอดกบทานนบ เดอนรอมฎอน จนถงคนท� 24 (เหลออก 7 วน) ทานนบ นาละหมาดท�มสญดชวง 1 ใน 3 ของกลางคน4 คนท� 25 ไมไดละหมาด ตอมาคนท� 26 ทานนบ นาละหมาดตะรอวหจนผานไปคร�งกลางคน5 อบซรไดขอรองใหทานนบ ละหมาดจนถงซบฮ เพ�อจะไดละหมาดท 'งคน ทานนบ จงไดตอบวา “แทจรง เม�อคนหน�งคนใดละหมาดพรอมอมามจนสาเรจ จะถกบนทกเสมอนละหมาดตลอดคน”6 ตอมาคนท� 27 ไมไดละหมาด คนท� 28 ทานนบ เชญชวนครอบครวและผ คนละหมาดตะรอวห ทานไดนาละหมาดจนกระท�งเรากลววาจะไมทนรบประทานอาหารสะฮร และคนท�เหลอทานนบ ไมไดละหมาดกบเรา”
สาเหตท�ทานนบ ไมนาละหมาดญะมาอะฮท�มสญดเปนประจา ทานหญงอาอชะฮ =>6 ?� �@�� ไดใหเหตผลไว มปหน�ง ทานนบ ละหมาดคนหน�งแลวเวน ซอฮาบะฮมาเรยกใหทานนบ ออกมานาละหมาด แต
3 ตามซนนะฮทานนบ ละหมาดญะนาซะฮท#มศอลลา ทานนบ เคยละหมาดญะนาซะฮท#มสญดเพยงคร 3งเดยวเพ#อบอกวาละหมาดได 4 กลางคนนบต 3งแตมฆรบถงซบฮ สมมตซบฮตหาและมฆรบหกโมง รวม 11 ช #วโมง ดงน3น 1 ใน 3 จงประมาณ 3 ช #วโมง 40 นาท น#คอเวลาท#
ทานนบ ละหมาดกลางคน ในสมยกอนไมมนาฬกา ใชนบเวลาดวยการกะ เชน ชวงรดนมแพะหน#งถวย ชวงตดตนไมหน#งตน แตเม#อรบอสลามแลวการกะเวลาจง
เปล#ยนไป เชน ชวงเวลาระหวางกนสะฮรกบซบฮประมาณอานอลกรอาน 50 อายะฮ เหนไดวาบรรดาซอฮาบะฮไดบรณะเวลาของพวกเขาดวยการซกรลลอฮ เพราะใชการอานอลกรอานเปนมาตรฐานในการกะเวลา 5 ประมาณ 5 ช #วโมง 30 นาท 6 น#แสดงถงความประเสรฐของการละหมาดตะรอวหกบญะมาอะฮท#มสญด ถงแมไมไดละหมาดตลอดคน แตถอวาสมบรณในการบนทก
3
ทานไมออก ตอนเชา ทานนบ ไดบอกวา “ฉนเหนคนเตมมสญดรอฉนนาละหมาด แตฉนต 'งใจไมออกไปนาละหมาด เพราะเกรงวาจะถกบญญตใหการละหมาดตะรอวหเปนวาญบ และพวกทานคงไมไหว”
แสดงวาตลอดชวตทานนบ ไมมการละหมาดตะรอวหท�มสญดเปนประจา มเพยงบางคร 'งบางคราว แตเม�อทานนบ เสยชวตแลว จงไมมโอกาสบญญตใหการละหมาดน 'เปนวาญบ
สมยทานอบบกรไมมการเปล�ยนแปลง คอใครอยากละหมาดท�บานกทา ใครจะละหมาดท�มสญดกได แตไมเปนญะมาอะฮเดยว ละหมาดคนเดยวบางหรอเปนกลมบาง หรอมอมามนาละหมาดใหเปนบางคร 'ง ชวงแรกของคลาฟะฮอมรกเชนเดยวกน จนคร 'งหน�งทานอมรเขามสญดเหนคนละหมาดตะรอวหกนหลายกลม แลวมความคดวาถารวมกนนาจะดกวา จงแตงต 'งใหอบย อบน กะอบ เปนอมามประจามสญดสาหรบผชาย และแตงต 'งตะมม อดดารย ใหเปนอมามสาหรบผหญง น�นคอในสมยทานอมรเร�มรวมเหลอ 2 ญะมาอะฮ เปนหลกฐานวาจดอมามใหเฉพาะสาหรบผหญง
การละหมาดตะรอวหท�บานสามารถทาได 7 เพราะสมยทานนบ และสมยทานอบบกรกทา และหากท�มสญดไมจดอมามนาละหมาด กสามารถต 'งญะมาอะฮหลายกลมท�มสญดได แตอละมาอบอกวาอยาใหรบกวนกน เพราะเคยปรากฏในสมยทานนบ มการอานอลกรอานกวนกนในมสญด ทานนบ บอกวา “พวกทานอยาอานอลกรอานเสยงดงซ�งกนและกน (อยากวนกนดวยอลกรอาน)” เราตองการความสงบในการอานอลกรอาน จะอานเพ�อรบกวนคนอ�นไมได หากอยกนหลายคนกอานดวยเสยงพอใหตวเองไดยน
����������������������������������������
เปนบทบญญตสาหรบกยามลลยลท�วไป (รวมท 'งตะรอวหในเดอนรอมฎอน) ท�อละมาอท 'งหมดบอกวาทานนบ ไมเคยละหมาดเกน 11 รอกอต หะดษจากทานหญงอาอชะฮ =>6 ?� ���@ บนทกโดยอมามบคอรยและมสลม “ทานนบ ไมเคยละหมาดในเดอนรอมฎอนและนอกเดอนรอมฎอนมากกวา 11 รอกอต8
ทานนบ จะละหมาด 4 รอกอต (ทละ 2 รอกอต) ไมตองถามเลย วาทานนบ ละหมาดยาวและสงางามอยางไร9 และละหมาดอก 4 รอกอต (ทละ 2 รอกอต) ทานอยาถามถงความสวยงามและความยาวของมน และตอมาละหมาดอก 3 รอกอต”
7 สาหรบเร#องท#วาแบบใดมความประเสรฐมากกวา จะกลาวในเน3อหาตอ ๆ ไป 8 คณคาของหะดษน3อยท#ผรายงานหะดษคอทานหญงอาอชะฮ =>6 ?� ���@ ซ#งนกะฮกบทานนบ ต 3งแตกอนอพยพ (อยท#มกกะฮ) และเขาอยบานเดยวกนเม#ออพยพมาอยท#มะดนะฮ ทานหญงอาอชะฮ =>6 ?� ���@ อยกบทานนบ โดยตลอด และถอศลอดดวยกนต 3งแตปฮจญเราะฮศกราชท# 1-11 (ปท#ทานนบเสยชวต) ในเดอนรอมฎอนสวนมากทานนบ ละหมาดท#บาน ดงน3นคนท#รลกษณะการละหมาดของทานนบ มากท#สดคอภรรยาของทาน และทานนบ ชอบอยบานทานหญงอาอชะฮ =>6 ?� ���@ บางคร 3งภรรยาคนอ#นสละสทธEใหทานนบ ไปอยบานทานหญงอาอชะฮ =>6 ?� ���@ เพราะรวาทานนบ รกมากกวา ปรบความหงเพราะรกทานนบ และอยากใหทานไดส#งท#รกมากท#สด ดงน3น คนท#รความลบของทานนบ มากท#สดคอ ทานหญงอาอชะฮ =>6 ?� ���@ เปนท#ยอมรบในบรรดาภรรยานบ และซอฮาบะฮ 9 หมายถงละหมาดยาวมากและสวยงามมาก
4
สาหรบรายงานท�วาทานนบ ไมเคยละหมาดมากกวา 13 รอกอต อละมาอตความ 2 รอกอตท�เกนมา ทรรศนะหน�งบอกวาเปนละหมาดซนนะฮหลงอชาอ สวนอกทรรศนะหน�งบอกวาเปน 2 รอกอตเฉพาะของกยามลลยลท�ทานนบ จะละหมาดเรวเพ�อเปนการเตรยมตวท�จะละหมาดยาวนานตอไป
ทานนบ เคยละหมาดต�ากวา 11 รอกอต มรายงานของซอฮาบะฮและถอยคาท�ทานนบ แนะนาผ อ�นใหทาเชนกน หะดษบนทกโดยอมามอบดาวดและอมามอะหมด ทานหญงอาอชะฮ =>!6 ?!� ���!@ ถกถามวา “ทานนบ ละหมาดกลางคนพรอมดวยวตรก�รอกอต” ทานหญงตอบวา “บางคร+งทานนบ ละหมาด 4 รอกอต (ทละสอง) และวตร 3 รอกอต (2-1) บางคร+งละหมาด 6 รอกอต (ทละสอง) และวตร 3 รอกอต (2-1) และบางคร+งละหมาด 10 รอกอต (ทละสอง) และวตร 3 รอกอต (2-1) ทานนบ ไมเคยละหมาดนอยกวา 7 รอกอตและไมเคยละหมาดมากกวา 13 รอกอต” หะดษบนทกโดยอมามเฏาะฮาวย ทานนบ บอกวา “วตรเปนสจธรรม10 ใครอยากละหมาดกยามลลยลพรอมวตร 5 รอกอตกได หรอ 3 รอกอตกได หรอ 1 รอกอตกได” อละมาอสรปวา การละหมาดกยามลลยลสงสด 13 หรอ 11 รอกอต และต�าสด 1 รอกอต11
��������������������������������
บางคร 'งทานนบ ละหมาด 1 ใน 3 ของคน บางคร 'งคร�งคน และบางคร 'งละหมาดท 'งคน ไมมเวลาตายตว (แตสวนมากจะละหมาด 1 ใน 3 ของคน แลวแตความเหมาะสม) บางคร 'งหน�งรอกอตเทากบซเราะฮอลมซซมมล (ประมาณ 20 อายะฮ) บางคร 'งเทากบ 50 อายะฮ หะดษทานนบ กลาววา
�2�$ �A��* �: �B���9 CD���E ��F �G�� ���� �2�$ �H������<� � I �2�$�� �A��* �J�K���L CJ��E �G���1 �2�$ �H���0��M� � I
�2�$�� �A��* �N� �O�9 CJ��E �G���1 �2�$ 2���:�P���M�&� � .Q�7R S$�T� U<V � �W�X��Y�
“ผใดต�นละหมาดกลางคนดวย 10 อายะฮ จะไมถกบนทกวาเปนผหลงลม (จากหลกการของอลลอฮ ) และผใดต�นละหมาดกลางคนดวย 100 อายะฮ จะถกบนทกวาเปนกอนตน (ยนละหมาดนาน) และ
ผใดละหมาดกลางคนดวย 1,000 อายะฮ จะถกบนทกวาเปนมกอนฏรน (ไดรบผลบญมหาศาล)”
คนหน�งทานนบ ปวย แตไดละหมาดกยามลลยลดวยซเราะฮอลบะเกาะเราะฮ อาลอมรอน อนนซาอ อลมาอดะฮ อลอนอาม อลอะอรอฟ และอตเตาบะฮ12 และมเร�องของทานฮซยฟะฮ อบน ยะมาน ท�ขอคางกบทานนบ คนหน�ง และไดละหมาดกบทานนบ อานอลบะเกาะเราะฮ อนนซาอ และอาลอมรอนชา ๆ ในรอกอตเดยว
10 หมายถงเปนเร#องท#มความสาคญปฏเสธไมได หรอเปนสทธของอลลอฮ มซฮบอบฮานฟะฮอางหะดษน3วาวตรเปนวาญบ แตอกสามมซฮบบอกวาเปนซนนะฮ อละมาอสวนมากบอกวา “ฮกก” หมายถงมความสาคญแตไมถงข 3นวาญบ เพราะอลกรอานและหะดษบอกชดเจนวาฟรฎม 5 เวลา 11 ซอฮาบะฮท#ปฏบตวตร 1 รอกอตคอ มอาวยะฮ อบน อบซฟยาน เคยมสงครามระหวางมอาวยะฮกบอะล มคนเหนมอาวยะฮละหมาดกยามลลยล 1 รอกอต จงไปบอกอบนอบบาสซ#งอยฝายอะล เพราะหวงใหอบนอบบาสตาหนมอาวยะฮ แตอบนอบบาสบอกวา “ปลอยเขา เขามความร” 12 ถอเปน 7 ซเราะฮยาวท#สดในอลกรอานท#ถกเรยงกน เรยกวา “อซซบอฏฏวาน” รวมประมาณ 10 Iซ
5
ในสมยทานอมร ท�แตงต 'งใหอบย อบน กะอบ นาละหมาดท�มสญด อบยอานอายะฮนบหลกรอย จนคนท�มาละหมาดดวยใชไมเทา และจะไมกลบบานจนกวาใกลอะซานซบฮ อละมาอบอกวาการนาละหมาดท�มสญดสมควรดวาคนท�วไปสามารถละหมาดไดยาวนานแคไหน แตหากเปนมสญดหรอมศอลลาท�คนละหมาดสมครใจละหมาดยาวมากกสามารถทาได
การละหมาดกยามลลยลเร�มต 'งแตเวลาหลงละหมาดอชาอจนถงเวลาอะซานซบฮ การละหมาดกอนอชาอมรปแบบท�บางคร 'งซอฮาบะฮปฏบต คอ การละหมาดระหวางมฆรบและอชาอทละ 2 รอกอตเทาท�ทาได เรยกวา “อหยาอมาบยนลอชาอยน” เปนซนนะฮกลางคนอกอยางหน�ง ไมใชกยามลลยล
หะดษบนทกโดยอมามมสลม ทานนบ กลาววา “ใครท�กลวจะไมต�นชวงทายของคน ใหละหมาดวตรกอนนอน และใครท�หวงวาจะต�นละหมาดตอนดก ใหวตรตอนดก13 เพราะการละหมาดชวงสดทายของกลางคน เปนการละหมาดท�มผเปนพยานให (หมายถงอลลอฮ 14 หรอบรรดามลาอกะฮ) และการละหมาดกลางคนน+นประเสรฐย�ง”
�������� ����������������!"�#$��%#���#�!� ��������������& ��'�������������������������� ����������������!"�#$��%#���#�!� ��������������& ��'�������������������������� ����������������!"�#$��%#���#�!� ��������������& ��'�������������������������� ����������������!"�#$��%#���#�!� ��������������& ��'���������������������!����������!� $�����������"�#�(������ '������������������ ��#��*�����+�'��$''���!����������!� $�����������"�#�(������ '������������������ ��#��*�����+�'��$''���!����������!� $�����������"�#�(������ '������������������ ��#��*�����+�'��$''���!����������!� $�����������"�#�(������ '������������������ ��#��*�����+�'��$''��������????
เชคอลบานยบอกวา “การละหมาดญะมาอะฮท�มสญดมความประเสรฐกวา เพราะจะถกบนทกวาละหมาดตลอดคน (รวมถงชวงสดทายของคนดวย) และน�คอการปฏบตของบรรดาซอฮาบะฮเชนเดยวกน” แตเชคอลบานยคลาดเคล�อนนดหนอยในการตความหะดษท�วา ในสมยทานอมรไดมการแตงต 'งอมามท�มสญดนาละหมาดชวงแรกของคน ทานอมรออกมากบซอฮาบะฮทานหน�งแลวบอกวา “การละหมาดเชนน 'ด แตการละหมาดชวงท�พวกเขากลบบานไปนอนพกผอนน 'นดกวา คนสวนมากละหมาดชวงแรกของกลางคน” เชคอลบานยอางคาพดท�วา “คนสวนมากละหมาดชวงแรกของคน” แตทานอมรไมไดละหมาดชวงน 'น มรายงานหะดษหน�งวา ทานอมรไมไดรวมละหมาดกบอมามท�มสญด แตละหมาดท�บานชวงสดทายของกลางคน ดงน 'นจะฟนธงวาการละหมาดชวงแรกเปนการปฏบตของซอฮาบะฮท 'งหมดไมได ถงแมซอฮาบะฮสวนมากปฏบต แตเม�อเทยบแลวทานอมรมน 'าหนกมากกวาซอฮาบะฮธรรมดา
อละมาอมทรรศนะท�แตกตางกนเร�องละหมาดท�มสญดหรอท�บานประเสรฐกวา ทานนบ บอกวาละหมาดซนนะฮท�บานดกวาและละหมาดชวงสดทายของกลางคนดกวา แตอกหะดษหน�งทานนบ บอกวาการละหมาดกบอมามท�มสญดไดผลบญเทากบการละหมาดตลอดคน จงมทรรศนะท�ยดหะดษน 'วาละหมาดท�มสญด ดกวา เพราะไมมอะไรสมบรณกวาการละหมาดตลอดคน
13 คนท#ม #นใจวาจะต#นกใหวตรชวงทายดกวา แตถาไมม #นใจใหวตรไวกอน และถาต#นกละหมาดทละสองรอกอต (โดยไมตองวตรอก) 14 มหะดษรายงานจากบคอรย มสลม และทานอ#น ๆ ทานนบ กลาววา “ชวง 1 ใน 3 สวนสดทายของกลางคน อลลอฮ จะเสดจลงมายงช 3นฟาสดทายของโลกน3 และกลาววาใครท#เตาบตพระองคจะรบ ใครขออภยโทษจะอภยโทษให และใครวงวอนดอาอขาจะตอบรบ”
6
ทรรศนะท� 2 บอกวาละหมาดท�บานดกวา โดยยดตามหะดษของทานนบ ท�บอกวาละหมาดซนนะฮทกประเภทท�บานดกวา และละหมาดชวงสดทายของคนดกวา สวนการละหมาดท�มสญดทานนบ ไมไดใชคาวา “อฟฎอลล-ประเสรฐ” เพยงแตบอกวาไดรบผลบญเทาการละหมาดตลอดคน
ทรรศนะท� 3 คอทรรศนะของอละมาอท�ไดใหแงคดวา หากรวาการละหมาดท�บานชวงสดทายของคนมคชอมากกวาและยาวกวาท�มสญด น�นดกวาและไดผลบญมากกวา แตถารวาละหมาดท�มสญดยาวกวาน�นยอมดกวา เพราะความประเสรฐไมใชในดานเวลาอยางเดยว แตรวมถงจานวนและความสมบรณดวย
การละหมาดตามอมามท�บะแลหรอมศอลลากถอวาเปนมสญด แตมคลาฟวามสญดบาน15 ถอวาเปนมสญดหรอไม เพราะมหะดษบางบทเรยกวาเปนมสญด ดงท�ซอฮาบะฮทานหน�งกลาววา “ทานนบ ส�งใหกาหนดมสญดท�บานของเราและรกษาความสะอาดดวย” และเปนท�ปฏบตของบรรดาซอฮาบะฮวาในหมบานจะมมสญดหรอมศอลลา บางบานมหองเฉพาะสาหรบละหมาด ถงแมจะเรยกวามสญด อละมาอบางทานบอกวาไมไดผลบญเหมอนมสญด ถาเรยกวามสญดและมญะมาอะฮกไดผลบญ เพราะทานนบ เรยกวามสญด แตท�เรยกวามสญดสมบรณคอ เปนท�วะกฟของมสญด ไมไดอยอาศยเปนบาน
�-�$''�-�$''�-�$''�-�$''
รปแบบท� 1 ละหมาด 13 รอกอต คอ ละหมาด 2 รอกอตแรกเรวหนอย16 2 รอกอตตอมายาว 2 รอกอตตอมาส 'นลง แลวพก ตอมาละหมาด 2 รอกอตส 'นกวา 4 รอกอตท�ผานไป และอก 2 รอกอตส 'นลง แลวพก ตอมาละหมาด 2 รอกอตท�ส 'นกวาท�ผานไปท 'งหมด และวตร 1 รอกอต
รปแบบท� 2 ละหมาด 13 รอกอต คอ ละหมาด 8 รอกอตทละสอง (ใหสลามทก 2 รอกอต) และละหมาด 5 รอกอตเปนวตรรวดเดยว อละมาอสวนมากใหน 'าหนกวาตะชะฮดคร 'งเดยวในละหมาดวตร 5 รอกอต
รปแบบท� 3 ละหมาด 11 รอกอต เหมอนรปแบบท� 1 แตไมม 2 รอกอตเรวตอนแรก คอ 2 รอกอต 2 รอกอต แลวพก 2 รอกอต 2 รอกอต แลวพก ตอมา 2 รอกอต และ 1 รอกอต
รปแบบท� 4 ละหมาด 11 รอกอต คอ ละหมาด 4 รอกอตรวดเดยว (สลามคร 'งเดยว ตะชะฮดเดยว)17 อก 4 รอกอตรวดเดยว และ 3 รอกอตรวดเดยว
รปแบบท� 5 ละหมาด 11 รอกอต คอ ละหมาด 8 รอกอตรวดเดยว น�งตะชะฮดและซอละวาตในรอกอตท� 8 แลวลกข 'น (ไมใหสลาม) ละหมาดวตร 1 รอกอต ใหสลาม แลวน�งละหมาดอก 2 รอกอต18
15 คอการต 3งหองหน#งเปนบะแลหรอมศอลลา เน#องจากไมสามารถสรางมสญดหลงใหญได 16 เชคอลบานยบอกวา 2 รอกอตน3คอซนนะฮหลงอชาอ หรอนบเปน 2 รอกอตเร#มกยามลลยล 17 เชคอลบานยบอกวา ไมมคาตอบท#ชดเจนในซนนะฮวาทานนบ ละหมาด 4 รอกอตรวดเดยวหรอมตะชะฮดดวย แตท#แนนอนวาถาละหมาด
วตร 3 รอกอตรวดเดยวไมใหตะชะฮดรอกอตท#สอง เพราะมหะดษชดเจนทานนบ บอกวา “อยาละหมาดวตรเหมอนมฆรบ” น#จงเปนทรรศนะของอละมาอกลมหน#งวา การละหมาดซนนะฮ 4 รอกอตกใหน #งตะชะฮดคร 3งเดยว เพราะถาน #งตะชะฮด 2 คร 3งจะเปนการเลยนแบบฟรฎ
7
รปแบบท� 6 ละหมาด 9 รอกอต คอ ละหมาด 6 รอกอตรวดเดยว น�งตะชะฮดและซอละวาตในรอกอตท� 6 แลวลกข 'น (ไมใหสลาม) ละหมาดวตร 1 รอกอต ใหสลาม แลวน�งละหมาดอก 2 รอกอต
เชคอลบานยบอกวา สามารถเพ�มเตมบางรปแบบท�บรรจในรปแบบน 'น ๆ อาทเชน ลดจานวนรอกอตจากรปแบบดงกลาว เชน จากรปแบบท� 1 สามารถลดจานวนเหลอ 7 รอกอตได (2-2-2-1) หรอจากรปแบบท� 6 สามารถลดจานวนเหลอ 7 รอกอตได (4-1-2) เพราะทานนบ กลาววา “ใครจะละหมาด (รวมวตร) 5 รอกอตกได ใครจะละหมาด 3 รอกอตกได หรอจะละหมาดเพยง 1 รอกอตกไดเชนเดยวกน”
สาหรบการอานในวตร รอกอตแรกทานนบ อานซเราะฮอลอะอลา รอกอตท� 2 อานซเราะฮอลกาฟรน และรอกอตท� 3 อานซเราะฮอลอคลาศ บางคร 'งเพ�มซเราะฮอลฟะลกและซเราะฮอนนาสดวย ในการบนทกของทานอมามนะซาอย อะหมด อสนาดซอฮห คร 'งหน�งทานนบ อานในวตรรอกอตสดทายดวย 100 อายะฮจากซเราะฮอนนซาอ แสดงวาการอานซเราะฮอลอคลาศในรอกอตสดทายวตรไมใชวาญบ
การละหมาด 20 รอกอตไมใชบดอะฮ เพราะมรายงานชดเจนวาทานอมรแตงต 'งอมามนาละหมาด 20 รอกอต ไมมรายงานวาทานนบ ทา แตชดเจนวาซอฮาบะฮทา และทานนบ อนโลมตามหะดษบนทกโดยบคอรยและมสลม ทานนบ กลาววา “การละหมาดกลางคนทละสอง ๆ” ไมไดจากดจานวน อลกรอานไดเปดกวางวาการละหมาดกลางคน คร�งคนกได ตลอดคนกได จงมโอกาสมากกวา 11 รอกอตได ซอฮาบะฮเขาใจเจตนารมณของทานนบ และปฏบตเชนน 'น อละมาอบอกวาซอฮาบะฮเลอกปฏบตความประเสรฐของการละหมาดดวยการเลอกระหวางจานวนกบความยาวของการละหมาด ถาจะละหมาดยาวกลดจานวน แตถาละหมาดส 'นกเพ�มจานวน ถาละหมาดท�มสญดไมจบแลวไปวตรท�บานกไมไดผลบญท�ทานนบ บอกวา “การละหมาดกบอมามจนจบเหมอนละหมาดตลอดคน”
ถาท�มสญดละหมาดเรวมากไมควรรวมดวย เพราะไมไดผลบญ และอาจถงข 'นละหมาดใชไมได เพราะขาดความสงบซ�งเปนรกนในการละหมาด
ละหมาดถออลกรอานสามารถทาได ถามความตองการ แตถาทองจาแมนแลวไมถอดกวา มรายงานวาทาสของทานหญงอาอชะฮ =>6 ?� ���@ เคยละหมาดโดยถออลกรอาน ทานหญงอาอชะฮ =>6 ?� ���@ เหนแลวไมไดตาหน จงถอวาทาได แตไมถอวาประเสรฐกวา
18 น#เปนลกษณะท#ทานนบ ละหมาดกยามลลยลท#บาน ไมมหลกฐานวาทานใชละหมาดตะรอวห นาจะไมเคยทาเปนญะมาอะฮ ถาจะนารปแบบน3มาละหมาดเปนญะมาอะฮกทาได แตมคลาฟวาถาอมามน #งละหมาดแลวมะมมตองน #งหรอไม บางทานบอกวาตองน #ง บางทานบอกวายนกได
8
�(�- �(�- �(�- �(�- ((((�(� �(� �(� �(� ) ) ) ) ����������� ����������� ����������� �����������
ชวงเวลาของการกลาวดอาอกนตม 2 ทรรศนะ ทรรศนะหน�งคอ หลงอานอลกรอานของรอกอตสดทายกอนรกวอ ซ�งเปนรายงานหลายหะดษของทานนบ ท�ไดสอนซอฮาบะฮ แตมอกทรรศนะหน�งซ�งอางหะดษท�ทานนบ ไดสอนซอฮาบะฮใหกนตหลงเงยข 'นจากรกวอ สรปวามท 'ง 2 แบบจากทานนบ แตการกนตกอนรกวอม
กระแสหะดษมากกวา หากตองการกนตกอนรกวอหรอหลงรกวอแบบใดแบบหน�งตลอดไปกทาได เพราะตางเปนรปแบบท�ทานนบ ปฏบต19 กอนละหมาดวตร ทานนบ และซอฮาบะฮไมไดประกาศลวงหนาวาวนน 'จะกนตกอนหรอหลงรกวอ จาเปนท�มะมมตองระวงวาอมามจะปฏบตอยางไร มซนนะฮของทานนบ ท�เรามกละท 'งคอ มะมมตองใจเยนในการตามอมาม ทานนบ บอกวา “มะมมท�แขงกบอมาม อลลอฮ จะเปล�ยนใหศรษะเขาเหมอนลาในวนกยามะฮ” สวนอมามตองตกบรอยางสมดล เพราะไมใชทกคนท�ละหมาดแถวหลงและมองเหนอมาม ตองอาศยการฟงเสยง ทานนบ กลาววา “แทจรงอมามถกแตงต 'งเพ�อปฏบตตาม เม�ออมามตกบร ทานจงตาม” หมายถงอมามตกบรเสรจเรยบรอยแลว มะมมจงตกบรตาม (ตดตอกน) อละมาอมทรรศนะท�แตกตางกนเก�ยวกบการกนตในวตร คาวา “กนต” ม 2 ความหมายในภาษาอาหรบและหลกการศาสนา ความหมายหน�ง “กนต” แปลวา ดอาอ สวนอกความหมายคอ ยนละหมาดนาน ดงท�อลลอฮ ตรสวา
�H���0��* ����$��*�� ��Z�� … “... และจงยนละหมาดเพ�ออลลอฮโดยนอบนอม” (อลบะเกาะเราะฮ 2/238)
และในหะดษของทานนบ (หนา 4) “ผใดต�นละหมาดกลางคนดวย 100 อายะฮ จะถกบนทกวาเปนกอนตน”
สาหรบในการละหมาดมกนตท 'ง 2 ความหมาย ดงน 'นเราตองทาความเขาใจวาเม�อไรจะใชความหมายใด เพราะมอละมาอบางทานเขาใจคลาดเคล�อนในเร�องน ' มรายงานหะดษจากทานอนส อบน มาลก วา ทานนบ ไดกนตในละหมาดซบฮตลอดชวต มเพยงอมามชาฟอยทานเดยวท�เขาใจวาทานนบ ยกมอขอดอาอกนตหลงรกวอในรอกอตท�สองของละหมาดซบฮ โดยตความคาวา “กนต” ในหะดษน 'เปรยบเทยบกบการขอดอาอหลงรกวอในวตร เปนความเขาใจท�คลาดเคล�อน ในตวบทหะดษไมมคาวา “ดอาอ” มเพยงคาวา “กนต” เทาน 'น
อละมาอสวนมากมความเหนวา “กนต” ในหะดษน 'ไมใชดอาอ แตหมายถง “การละหมาดยาวนาน” ในเวลาซบฮท�ทานนบ ไมเคยละท 'ง ซ�งเปนขอเทจจรงท�สอดคลองกบหะดษอ�น ๆ และอลกรอานท�อลลอฮ ทรงกลาวถงความสาคญของการละหมาดซบฮวา
19 มซฮบหะนะฟยกนตกอนรกวอเสมอ สวนมซฮบชาฟอยกนตหลงรกวอเสมอ และตางกวาคนท#ทาไมตรงกบมซฮบของตนเอง เร#องน3 เกดจากการ
ไมศกษาซนนะฮของทานนบ ใหรอบคอบ
9
�3�, �3E�:�!* �: �4�;� � �3��1 ��X��� �B�$ ���*�" �[�-�V � �\�� �]� � �&�B � �_�, � ���a ����� � �3E�:�!*�� �: �4�;� �
ความวา “จงดารงการละหมาดต +งแตตะวนคลอยจนพลบค�า (ทกเวลา) และการละหมาดซบฮ ซ�งมการอานอลกรอาน แทจรงการอานอลกรอานในละหมาดซบฮจะมสกขพยาน”20 (อลอสรออ 17/78)
ทานนบ เคยอาน ซเราะฮอนนะหล อลอสรออ อลอะอรอฟ และอนนซาอในรอกอตเดยวของละหมาดซบฮ นอกจากน ' ลกชายของซอฮาบะฮทานหน�งจะขอดอาอในรอกอตท�สองของละหมาดซบฮ ซอฮาบะฮทานน 'นจงบอกวา “ลกเอย น�มนบดอะฮ” อละมาอยนยนกบทรรศนะของซอฮาบะฮทานน '
ตองต 'งขอสงเกตวาทานอนส อบนมาลก ผ รายงานหะดษขางตนเปนซอฮาบะฮรนเดก21 ซ�งไมมซอฮาบะฮอาวโสคนใดรายงานวาทานนบ ขอดอาอกนตในละหมาดซบฮ เปนไปไมไดวาอนสจะรมากกวาซอฮาบะฮทานอ�น แสดงวา “กนต” ในหะดษน 'คอทานนบ ละหมาดซบฮยาว หรอไมไดละหมาดส 'นอยางสม�าเสมอ หากมความจาเปนตองละหมาดส 'นในบางคร 'งสามารถทาได
�(�-���0�(�-���0�(�-���0�(�-���0 อละมาอต 'งช�อวา “กนตนนะวาซล” คอปญหาของประชาชาตอสลาม เม�อพ�นองมสลมเดอดรอน ทานนบ บญญตใหอมามรณรงคขอดอาอในการละหมาดทกวกต (ถาทาได) หรอเลอกบางวกตกได โดยการกนตกอนหรอหลงรกวอในรอกอตสดทาย ขอดอาอใหอลลอฮชวยเหลอพ�นองมสลมและลงโทษผอธรรม
�(�-�����(�-�����(�-�����(�-����� � � � อละมาอมความขดแยงวาหะดษตอไปน 'ซอฮหหรอไม น�นคอหะดษของทานหะซน อบน อะลย =>6 ?� �&��@ บนทกโดยอมามนะซาอย อบดาวด และตรมซย วา “ทานนบ ไดสอนฉนใหกลาวดอาอกนต* และซอละวาตนบ ”
****�(� �(�-�(� �(�-�(� �(�-�(� �(�-����������� ����������� ����������� �����������
โออลลอฮ ขอใหฉนอยในทางนา กบบรรดาผ ท�อยในทางนา �� � �� �� ��� �] � �b �� �� �& �2 �� �] �� �c I
และขอใหฉนมความปลอดภย กบบรรดาผ ท�มความปลอดภย �� �@� �� � �d �� �� �& �2 �@� �!� �� �c I
และขอพระองคทรงชวยเหลอฉน กบหมท�พระองคทรงชวยเหลอพวกเขา
�� �!W �� � � �d �� �� �& �2 �!W �� � �� �c I
และขอพระองคทรงใหความจาเรญแกฉน ในส�งท�ทรงประทานแกฉน �� �9 �6� �\ � �e �� �� �& �" � �@ �P �� �c I
และขอพระองคทรงคมครองฉนใหพนจากความเลวรายท�พระองคกาหนดทรงไวแลว
�� �* � �d �f �: �$ �* � �g �� �c I
20 หมายถงใหอานอลกรอานอยางยาวนาน 21 เม#อทานนบ เสยชวต ทานอนสมอายเพยง 15 ป
10
แทจรงพระองคเทาน 'นท�ทรงมสทธกาหนดกฎสภาวะและตดสนผ อ�น โดยไมมผใดมอานาจกาหนดและตดสนตอพระองคทาน22
�� �h �0 �i �!W �M �g �= �� �+ �!� �M �g �@ j �� �� �i I
และแทจรงไมมใครจะต�าตอย หากเขาคอผ ท�พระองคสนบสนนชวยเหลอ �� �, �0 �� �+ �� �� k �$ �2 �� � � �� �c I
และไมมใครจะมเกยรตสงสง หากพระองคถอวาเขาเปนศตร23 I �c���X��@ �2�$ %���� �+ ��
มหาจาเรญแดพระองค ผทรงอภบาลพวกเรา และพระองคทรงสงสง �!W �� �6� �1 �c �6 �!9 �� �� � �!W �� � � �� �c I
ไมมความปลอดภยและทางรอดใด ๆ นอกจากไปสพระองคทานเทาน 'น �$ �+ �� ���$ �+�� �O �4��4 �i��� �, �+�, �i���$.
อละมาอสวนมากมความเหนวาหะดษน 'อยในระดบท�หะซน (พอใชได) จงมทรรศนะวาการกนตในวตรเปนท�กระทาได สวนอกกลมหน�งท�เหนวาหะดษน 'ไมเศาะฮ 'ฮ ถอวาเร�องกนตในวตรไมมตวบทท�เศาะฮ 'ฮ จงไมควรทา แตเปนทรรศนะท�ออน เพราะมการรณรงคกนตในวตรจากซอฮาบะฮมากมาย เปนไปไมไดท�ทรรศนะของซอฮาบะฮจะไมสอดคลองกบบทบญญตของทานนบ สรปวาทรรศนะท�มน 'าหนกมากกวาคอ ใหกนตในละหมาดวตร
แตกมความเหนท�แตกตางกนอกวา (1) ใหกนตในวตรตลอดป เพราะไมมหลกฐานกาหนดวาตองกนตเฉพาะบางชวงเวลา หรอ (2) กนตตลอดเดอนรอมฎอน หรอ (3) กนตเฉพาะ 15 คนสดทายของรอมฎอน สรปทรรศนะท�มน 'าหนกคอ ใหกนต (คนเดยว) ตลอดปได
สวนการกนตเปนญะมาอะฮ มหลกฐานจากทานนบ เร�องกนตวกฤต (ในละหมาดฟรฎ) เปนญะมาอะฮ สวนการกนตวตรเปนญะมาอะฮไมมหลกฐานจากทานนบ แตมจากซอฮาบะฮ รายงานสวนมากบอกวาซอฮาบะฮจะกนตญะมาอะฮในวตรเฉพาะ 15 คนสดทาย สรปทรรศนะท�มน 'าหนกคอ กนตวตรเปนญะมาอะฮต 'งแตคนท� 15 ของเดอนรอมฎอน
สาหรบดอาอกนตในวตรตลอดปคอบทกนตของอลหะซน “อลลอฮมมะฮดน...” (หนา 9) เปนท�ยอมรบในทกมซฮบ และหะดษของทานอบดรเราะหมาน อบนลกอรย บอกวา เม�อกนตในละหมาดวตร บรรดาซอฮาบะฮจะสาปแชงบรรดาผปฏเสธศรทธาใน 15 คนสดทายของเดอนรอมฎอน โดยกลาววา
โออลลอฮ ขอพระองคทรงโปรดตอตานผปฏเสธศรทธาซ�งขดขวางหนทางของพระองค
� �� �i�������� �2�@ �3�� ]�V�� 2����� � �[�:�;��� � ��W��* ����
ปฏเสธบรรดาศาสนทตท�พระองคทรงสงมา �i�����6 �3���!9 #�������
22 หมายถง อลลอฮ ทรงมอานาจในการกาหนดกฎสภาวะ และผ อ�นไมสามารถกาหนดขอบเขตไมใหพระองคเขามาได อานาจของพระองคไมมขดจากด น�คออะกดะฮของมสลม อลลอฮ ทรงเปนผตดสนและกาหนดเพยงองคเดยว ดงท�พระองคตรสในอล
กรอานวา �3�� �O ���� ������ ��� �;�!� ��&�@ �k�O ���� �+ “พระองคจะไมทรงถกสอบถามในส�งท�พระองคทรงปฏบต แตพวกเขาตางหากท�อลลอฮยอมมสทธสอบสวน” (อลอมบยาอ 21/23) 23 ไมมใครจะไดรบชยชนะ ถาหากเปนศตรกบอลลอฮ
11
ผ ท�ไมศรทธาในคาสญญาม�นของพระองคทาน ���9 �3���!� �$�m�!� +�� �\�]�@
โออลลอฮ ขอใหมความขดแยงระหวางหมพวกเขา ������ �&�� �1 � �H�!9 �N� ��n��
และขอทรงโปรดใหหวใจของพวกเขาเตมไปดวยความหวาดกลว �G�@ : � ����o�����!* � �p � � �"��
และขอพระองคทรงโปรดลงโทษพวกเขาสความหายนะ ���@�� �\�% ���6 ���������@ � � �"�� �i�9�
โอองคพระผ เปนเจาแหงสจธรรม # �q� ��� �,
ทรรศนะอละมาอสวนมากบอกวาหากตองการขอมากกวา 2 บทขางตนกยอมได แตถาเปนวตรญะมาอะฮ อมามสมควรขอดอาอกวาง ๆ ใหแกพ�นองมสลมท�วไป เชน พ�นองมสลมะฮ บรรดาเยาวชนมสลม เปนตน ไมใชขอดอาอในเร�องสวนตว เชน ครอบครว เปนตน และบรรดาอละมาอไดตงวาอยาขอดอาอใหนานเกนไป (ประมาณ 10-20 นาทเพยงพอ) เพ�อไมใหขดกบซนนะฮของทานนบ และหลงจากขอดอาอสามารถซอละวาตทานนบ และขออภยโทษใหแกบรรดาผศรทธา
มดอาออกบทหน�งท�บรรดาซอฮาบะฮ เชน ทานอมร อบนลคอฏฏอบ มกจะขอ
โออลลอฮ ตอพระองคเทาน 'นท�เราเคารพสกการะ I �]�����!0 �\����, ������ � และตอพระองคเทาน 'นท�เราไดละหมาดและสSด I �]�4���0�� �=#��V�0 �i� �� และสพระองคเทาน 'นเรารบเรง24 �i��� �,�� �]�;��r�� j�� ���0 และเรามความหวงตอพระเมตตาของพระองคทาน โอองคพระผอภบาลของเรา
�i����s�6 �����:�!0
และเราเกรงกลวตอการลงโทษของพระองคทานอยางแทจรง �i�9� ���@ j�B��t�� แทจรงการลงโทษของพระองคทานตอผ ท�พระองคตอตานพวกเขา จะปรากฏอยางแนนอน
` �7���$ �6��;�� ��9 �]�T� �i�9� ���@ �3�,
�(� �(� �(� �(� ��������!���#����������������� ��������!���#����������������� ��������!���#����������������� ��������!���#����������������� โออลลอฮ ฉนขอความคมครองดวยความโปรดปรานของพระองคทาน จากความโกรธกร 'วของพระองค
�>�:�9 �u���@�" �#b�, ������ �� �v�� �2�$ �\ �P �i I
และดวยการประทานอภยโทษของพระองค ใหฉนปลอดภยจากการลงโทษของพระองค
�@ �2�$ �i�W��������L��I �i���9 ���M
และฉนขอความคมครองตอพระองคทาน ใหรอดพนจากการลงโทษ ซ�งเปนคณลกษณะของพระองค
�i���$ �i�9 �u���@�"��
24 รบเรงในการสวามภกดTและปฏบตตามคาบญชาของพระองค
12
ฉนไมอาจคานวณนบการสดดตอพระองคได ดงท�พระองคทรงสดดพระองคเอง
���@ �c���!��!w�" � �&�1 �c�0�" �i�����@ �x ����!w �= �V�y�" �+j �i ���;�!0
���#������������������ ���#������������������ ���#������������������ ���#������������������ ใหกลาวประโยคตอไปน ' 3 คร 'ง
มหาบรสทธTแดพระผทรงอานาจผทรงบรสทธTย�ง z�� ]�M� � �i���&� � �3��7����
ในการรายงานของทานอบดาวด บอกวา ทานนบ กลาวดวยเสยงดงในคร 'งท�สาม25 แตไมมจากทานนบ หรอซอฮาบะฮใหกลาวซกรน 'โดยพรอมเพรยงกน ท�ถกตองคอตางคนตางกลาว
บางคร 'ง เม�อทานนบ ละหมาดวตรเสรจแลว ทานจะละหมาดอก 2 รอกอต และในสองรอกอตใหอานซเราะฮอซซลซะละและอลกาฟรน มหะดษของทานอบนคซยมะฮ ในหนงสออซซอฮห ทานอมามดารมยในหนงสออซซนน ทานนบ ไดกลาววา “แทจรงการเดนทางยอมทาใหออนเพลยและไมสะดวก (ในการละหมาด) ถาหากพวกทานละหมาดวตรแลวและสามารถละหมาดอก 2 รอกอตกใหละหมาด แตถาหากต�นแลวไมไดละหมาด กถกบนทกวาไดละหมาดเชนเดยวกน”
อละมาอบางทานบอกวา การละหมาดสองรอกอตน 'สวนกบคาส�งของทานนบ ท�วา “พวกทานจงทาใหการละหมาดสดทายของยามกลางคนคอละหมาดวตร” เชคอลบานยบอกวาคาส�งท�ใหวตรเปนละหมาดสดทายน 'นไมใชวาญบ เปนมสตะฮบ (ชอบใหกระทา) แตหากเราอยากละหมาดหลงวตรอกกทาได ไมถอวาผดซนนะฮ เพราะมแบบฉบบจากทานนบ ท�รองรบ เชน ละหมาดตะรอวหและวตรกบอมามท�มสญดเสรจแลว หลงจากน 'นกละหมาดอกไดเปนจานวนครอกอต ดงกรณซอฮาบะฮท�ขอคาแนะนาจากทานนบ เก�ยวกบเร�องละหมาดวตร ทานนบ บอกวา ถาม�นใจใหละหมาดตอนทาย ถาไมม�นใจใหละหมาดวตรกอนนอน และถาต�นกสามารถละหมาดอกได
นอกจากน ' เราควรศกษาวธปฏบตในละหมาดเพ�อใหการทาอบาดะฮมความสมบรณย�งข 'น อาทเชน การดอาออสตฟตาห (ดอาอเปดเร�มตนละหมาด) ดอาออสตอาซะฮ (ดอาอขอความคมครองจากชยฏอน) ซ�งมหลายบท สามารถเลอกทองจาและนามาอานในการละหมาดกยามลลยลได
������!���(�-������!���(�-������!���(�-������!���(�-
ไมมตวบทจากทานนบ เก�ยวกบเร�องการยกมอในกนตเฉพาะ มวาทานนบ ขอดอาอแนนอน แตไมมตวบทวายกมอหรอไม สวนจากซอฮาบะฮและตาบอนบางทานมวายกมอ ทรรศนะอละมาอจงบอกวาปฏบตไดท 'งยกมอและไมยก ถาอมามยกมอมะมมกสมควรยก ถาอมามไมยกมอมะมมกไมสมควรยก ตามทรรศนะของอละมาอบางทาน สวนทรรศนะของผมแลวแตความเหมาะสม แมวาอมามจะยกหรอไมกตาม
25 สวนวรรค �6{���:� � �� �J���|��&� � } สายรายงานฎออฟ (ออน)
13
ในขณะท�อมามยนละหมาดและอานยาว เราควรพยายามจบคาศพทท�พอรและใครครวญเร�องราวเก�ยวกบคาศพทน 'น เชน อบรอฮม อลลอฮ ทรงกลาวถงเร�องราวของทานนบอบรอฮม A-� � ���@ เพ�อดงคชวอใหอยกบอลกรอาน ถาเราไมเขาใจความหมายของอลกรอาน กใหตระหนกวาท�เรากาลงไดยนคอพระดารสของอลลอฮ โดยอาจเตรยมตวศกษาความหมายอลกรอานลวงหนาในสวนท�อมามจะอาน