tarimsal faalĠyetlerden kaynaklanan yayili...
TRANSCRIPT
TARIMSAL FAALĠYETLERDEN KAYNAKLANAN YAYILI KĠRLĠLĠĞĠN MOGAN GÖLÜ’NE ETKĠLERĠ DR. EMRE ALP ODTÜ ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ 10 ġUBAT 2014 Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
• Ankara ilinin 20 km güneyinde
• 200’ün üzerinde kuĢ türü
• 1990 yılından beri Özel Çevre Koruma Alanı
• Tolam 970 km2'lik alan
• Havzasının %67'ni kuru tarım arazisi
• Özellikle Mogan Gölü'nün çevresi hızla ĢehirleĢmektedir
• Mogan Gölü’ne su taĢıyan derelerin en önemlileri batıda;
• Gölcük, Tatlım Dereleri, kuzeybatıda; Barsak Deresi, güneybatıda; Çolakpınar ve Çayır Dereleri, güneyde; Gölova Deresi, doğuda; Sukesen, Kepir, Ġğdeli, BaĢpınar ve Yağlıpınar dereleridir
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
TÜBĠTAK Projesi Mogan Gölü Havzasında Tarımsal Faaliyetlerden Kaynaklanan
Yayılı Kirliliğin ve Kontrol Yöntemlerinin SWAT Modeli ile
Değerlendirilmesi,PROJE NO : 111Y284
Türkiye'nin önemli sulak alanlarından biri
olan Mogan Gölü'nün korunması için
yayılı kirliliği önleme/azaltmaya yönelik
yönetim seçeneklerinin oluĢturulması ve
bu seçeneklerin verimliliğinin SWAT
modeli ile araĢtırılmasıdır.
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
Proje Ekibi • Proje Yöneticisi : Doç.Dr. Emre Alp
(ODTÜ-Çevre Müh.)
• AraĢtırmacı: Doç.Dr. Elçin Kentel
(ODTÜ-İnşaat Müh.)
• DanıĢmanlar:
Aynur Hatipoğlu
(Tabiat Varlıklarını Koruma
Genel Müdürlüğü)
Prof.Dr. ġebnem Düzgün
(ODTÜ-Maden Müh.)
Doç.Dr. Oğuz BaĢkan
(Toprak, Gübre ve Su Kaynakları
Merkez Araştırma Enstitüsü)
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
Mogan Gölü
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
Mogan ve Eymir Gölleri Su Kalitesi İzleme Çalışması
Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü Göl Alanları
Mogan Gölü Kuzey Ucu
Mogan Gölü Güney Ucu
Mogan Gölü Ortası
Eymir Gölü Kuzey Ucu
Eymir Gölü Güney Ucu
Eymir Gölü ortası
Ölçümü Yapılan Parametreler
pH
Çözünmüş Oksijen (mg/L)
Askıda Katı Madde (mg/L)
Toplam Azot (mg/L)
Toplam Fosfor (mg/L)
Toplam Koliform (CFU/ 100 ml)
Kimyasal Oksijen İhtiyacı (mg/L)
İletkenlik (µS/cm)
Tuzluluk (%o)
Nitrit Azotu (mg/L)
Amonyum Azotu (mg/L)
Klorofil-a (µg/L)
Sechi Disk (m)
Sıcaklık (˚C)
Yüzde Çözünmüş Oksijen (%O2)
Yavrucak Deresi
Başpınar Deresi
Başpınar Deresi Oğulbey Mevkii
Çölova Deresi-1
Çölova Deresi-2
Gölcük Deresi Haymana Yolu Çeşme
Yanı
Sukesen Deresinin Mogan Gölüne
Dökülmeden önceki noktası
Sukesen Deresi Örencik Mevkii
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
Mogan ve Eymir Gölleri Su Kalitesi İzleme Çalışması
ODTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
Mogan ve Eymir Gölleri Su Kalitesi İzleme Çalışması
ODTÜ Çevre Mühendisliği Bölümü
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
Mogan Gölü Su Kalitesi İzleme Çalışması
İstenen Özellikler
Kullanım alanı
Doğal koruma alanı ve rekreasyon
ÇeĢitli kullanımlar için
(doğal olarak tuzlu, acı
ve sodalı göller dahil)
pH 6,5-8,5 6,0-10,5
KOİ (mg/L) 3 8
ÇO (mg/L) 7.5 5
AKM (mg/L) 5 15
Toplam Koliform
(EMS/100ml)
1000 1000
Toplam Azot (mg/L) 0.1 1
Toplam Fosfor (mg/L) 0.005 0.1
Klorofil-a (mg/L) 0.008 0.025
Parametre Oligotrofik Mezotrofik Ötrofik
Toplam Fosfor (µg P/L) <10 10-20 >20
Klorofil-a (µg Klo-a/L) <4 4-10 >10
Sechi Disk Derinliği (m) >4 2-4 <2
Çözünmüş Oksijen (%) >80 10-80 <10
Trofik seviye belirlemede kullanılan sınır değerler (USEPA, 1974; NAS, NAE, 1972)
Göller, Göletler, Bataklıklar Ve Baraj Haznelerinin Ötrofikasyon Kontrolü Sınır Değerleri
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
Mogan Gölü Su Kalitesi – Toplam Fosfor
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
Mogan Gölü Su Kalitesi – Chll-a
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
Mogan Gölü Su Kalitesi – Sechi Disk
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
Mogan Gölü Su Kalitesi- Topam Azot
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
Mogan Gölü Su Kalitesi – Toplam Askıda Katı Madde
0 20 40 60 80
100 120 140 160 180 200 220 240 260 280 300 320 340 360 380 400 420 440 460 480
Oca
k 0
8
Nis
an
08
Te
mm
uz 0
8
Ekim
08
ġu
ba
t 0
9
Ma
yıs
09
Ağu
sto
s 0
9
Ara
lık 0
9
Ma
rt 1
0
Hazira
n 1
0
Eylü
l 1
0
Oca
k 1
1
Nis
an
11
Te
mm
uz 1
1
Ka
sım
11
ġu
ba
t 1
2
Ma
yıs
12
To
pla
m A
sk
ıda
Katı
Ma
dd
e (
mg
/L)
Tarih
Mogan Gölü (2008-2012)
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
Mogan Gölü Su Kalitesi – Toplam Askıda Katı Madde
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
GölbaĢı Meteoroloji Ölçüm Ġstasyonu
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
Mart 2012, Mogal Gölü Taşkını
MOGAN VE EYMĠR GÖLLERĠ SU KONTROL YAPILARI ĠLE ĠNCESU
SEL KAPANININ TAġKIN PERFORMANSI DEĞERLENDĠRMESĠ,OKAN
ÇAĞRI BOZKURT, DR. NURĠ MERZĠ, DR. ZUHAL AKYÜREK, 2013)
http://www.aa.com.tr/tr/yasam/41529--mogan-golu-tasti Hürriyet Ankara Eki, 24 Mart 2012
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
Mogan Gölü Su Kalitesi – Toplam Forfor
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
Mogan Gölü Su Kalitesi – Toplam Forfor
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
TÜBĠTAK Projesi Mogan Gölü Havzasında Tarımsal Faaliyetlerden Kaynaklanan
Yayılı Kirliliğin ve Kontrol Yöntemlerinin SWAT Modeli ile
Değerlendirilmesi,PROJE NO : 111Y284
Türkiye'nin önemli sulak alanlarından biri
olan Mogan Gölü'nün korunması için
yayılı kirliliği önleme/azaltmaya yönelik
yönetim seçeneklerinin oluĢturulması ve
bu seçeneklerin verimliliğinin SWAT
modeli ile araĢtırılmasıdır.
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
SWAT Modeli • Farklı arazi kullanımlarını ve yönetim seçeneklerini
göz önüne alan modelleme araçları ekolojik standartların sağlanabilmesi için geliĢtirilen yöntemlerin ölçülebilmesine olanak verdiğinden karar vericiler için önemli bir araçtır
• Toprak ve su yönetimi değerlendirme aracı olarak USDA-ARS için geliĢtirilmiĢ olan SWAT arazi kullanımının uzun bir zaman diliminde su kalitesi, sediman, ve besin yükleri üzerine etkilerini belirlemek için kullanılır
• SWAT modeli tüm dünyada iklim değiĢikliği gibi sorunların tespiti, kirleticilerden gelen yüklerin hesaplanması ve en iyi yönetim uygulamalarının değerlendirmelerinde yaygın olarak kullanılmaktadır
ĠĢ Paketleri
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
• ĠĢ Paketi 1 (ĠP-1): Yayılı kirliliği kapsayan
geçmiĢ çalıĢmalarla ilgili literatür çalıĢmasının
yapılması
• ĠĢ Paketi 2 (ĠP-2): SWAT modeli ilgili literatür
çalıĢmasının yapılması:
• ĠĢ Paketi 3 (ĠP-3): Mogan Gölü ve gölü
besleyen derelerin su kalitesi durumunun tespiti
• ĠĢ Paketi 4 (ĠP-4) SWAT modeli için gerekli
verilerin derlenmesi
Veri Açıklama Kaynak
Topoğrafya Alt havzalar oluĢturmak
-Harita Genel Komutanlığından temin edildi.
-Proje kapsamında toplanılan GPS verilerinden elde edilen
SYM haritası
Toprak özellikleri
SWAT modeli yüzey akıĢ suyu miktarı ve
içeriğinin hesaplanması için toprağın
fiziksel ve kimyasal özellikleri
Proje kapsamında, havzada 49 farklı noktadan toprak
numunesi toplanmıĢ ve Toprak Gübre ve Su Kaynakları
Merkez laboratuvarında analizler tamamlanmıĢtır
Tarım faaliyetleri
Gübre uygulama miktarları ve zamanları,
hayvancılık faliyetleri, ekim ve hasat
zamanları, vb bilgiler
GölbaĢı Ġlçe Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü
Meteoroloji
Günlük yağıĢ, sıcaklık, rüzgar, nemlilik
değerleri modelin hidrolojik kalibrasyonda
gereklidir
2007 yılından bu yana iĢler durumda bulunan GölbaĢı
istasyonu verileri Meteoroloji Genel Müdürlüğünden elde
edilmiĢtir
Noktasal Kirletici
kaynakları
GölbaĢı bölgesinde oluĢan kirli sular
kollektörle ile Tatlar Arıtma Tesisine
ulaĢmaktadır. Bu yüzeden sisteme noktasal
kirletici kaynağı girilmeyecektir.
Arazi kullanımı
Tarım alanı, mera, orman, sulak alan,
yerleĢim yeri vb bilgiler, HRU (hydrologic
response unit) sınıflandırması aĢamasında
gerekmektedir.
Arazi kullanımının belirlenmesi iĢi halen devam etmekte
olup uydu görüntülerinden (World View II ve RapidEye) elde
edilecek görüntülerin uzaktan algılama algortimaları ile
sınıflandırılması sonucunda oluĢturulmaktadır.
SWAT Modeli- Veriler
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
SWAT Modeli- Veriler
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
• İş Paketi 4 (İP-4) SWAT modeli için gerekli verilerin derlenmesi:
Arazi Kullanımının belirlenmesi
• Uydu görüntüleri nin önce geometrik ve radyometrik ön iĢleme yöntemleri ile düzeltildi
• Hem SWAT modelinin girdisi için gerekli sınıflar hem de USGS/CORINE gibi standardlaĢmıĢ arazi örtüsü/kullanımı hiyerarĢileri kullanılarak sınıflar ve hiyerarĢisi belirlendi.
• Daha sonra eğitmenli bir arazi sınıflandırma algoritması kullanılarak arazi örtüsü/kullanımı haritası oluĢturulacak yine araziden toplanan yer kontrol noktaları kullanılarak sınıflandırmanın doğruluğu test edildi.
• Bu amaçla Kappa katsayısı ve geri çağırma (recall), kesinlik (precision) ölçütleri kullanılacak ve bu değerlerin istenilen mertebeye ulaĢması sağlandı.
SWAT Modeli- Veriler
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
• İş Paketi 4: Arazi Kullanımı haritalarının üretilmesi
SWAT Modeli- Veriler
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
• İş Paketi 4: Arazi Kullanımı haritalarının üretilmesi
SWAT Modeli- Veriler
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
• İş Paketi 4: Arazi Kullanımı haritalarının üretilmesi
SWAT Modeli- Veriler
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
• İş Paketi 4: Arazi Kullanımı haritalarının üretilmesi
SWAT Modeli- Veriler
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
• İş Paketi 4: Toprak Haritası
SWAT Modeli- Veriler
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
ĠĢ Paketleri
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
• İş Paketi 5 (İP-5) SWAT modelinin kalibrasyonu ve
doğrulaması:
• Mogan Gölü Havzasınında bulunan GölbaĢı
Meteoroloji istasyonu 2007 yılından bu yana iĢler
durumda olduğu için kalibrasyon ve doğrulama 2007
ve sonrası veriler için yapılacaktır.
• Mogan Özel Çevre Koruma Bölgesinde su kalitesi
izleme çalıĢmasında 2007 yılından itibaren Çölova
Deresi, Yavrucak Deresi, Sukesen Deresi için elde
edilen veriler SWAT modelinin su kalitesi bileĢeninin
(azot bileĢenleri, toplam fosfor ve askıda katı madde)
kalibrasyon ve doğrulamasında kullanılacaktır.
ĠĢ Paketleri
“Türkiye’de Tarımsal Su Yönetimi Üzerine Pilot Bir Proje: GölbaĢı Özel Çevre Koruma Bölgesi” Projesi KapanıĢ ÇalıĢtayı 10-11 ġubat 2014, Ankara Üniversitesi, Su Yönetimi Enstitüsü
• İş Paketi 7 (İP-7) Senaryoların SWAT modeli ile
değerlendirilmesi:
• Önerilen projenin ana amacı geliĢtirilen tarımsal yönetim
seçeneklerinin yayılı kirliliğe olan etkilerinin değerlendirilmesi
olacaktır.
• Farklı yönetim seçenekleri geliĢtirilerek SWAT programına
tanıtılacak ve bu seçeneklerin yayılı kirliliğe olan etkileri
değerlendirilecektir.
• Tarımsal yönetim seçenekleri, toprağın fiziksel özellikleri,
gübrenin kimyasal özellikleri, kanal özellikleri (manning n
sayısı, havza eğri sayısı) gibi modelin içindeki farklı
parametreler için kalibrasyonda kullanılan değerlerinden farklı
sayılar kullanılması suretiyle modele tanıtılacaktır.
TARIMSAL FAALĠYETLERDEN KAYNAKLANAN YAYILI KĠRLĠLĠĞĠN MOGAN GÖLÜ’NE ETKĠLERĠ DR. EMRE ALP ODTÜ ÇEVRE MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ 10 ġUBAT 2014 ANKARA ÜNĠVERSĠTESĠ SU YÖNETĠMĠ ENSTĠTÜSÜ