tbud;pm; owÅkwl;azmfri ukrÜpdrsm;tm; … · david manley, sebastian sahla, ko ko lwin and khin...
TRANSCRIPT
1
tBuD;pm; owÅKwl;azmfrI ukrÜPDrsm;tm; tcGefpnf;Muyfjcif;qdkif&m
tBuHjyKcsufrsm;
David Manley, Sebastian Sahla, Ko Ko Lwin and Khin Saw Htay
t"du tcsufrsm;
¼ jrefrmEdkifiH\ blrdaA'taetxm;onf tBuD;pm; owÅKwl;azmfxkwfvkyfonhf ukrÜPD
rsm; ydkrdk0ifa&mufvm&ef qGJaqmifEdkifonhf taetxm;jzpfNyD;? vuf&Sd 0ifaiGyrmPxuf
ydkí &SmazGEdkifonhf tajctae&Sdonf/
¼ tpdk;&onf owÅKwl;azmfonhf ukrÜPDrsm;udk qGJaqmifEdkifouJhodkY EdkifiHawmftwGufvnf;
0ifaiGwdk;wufaprnhf tcGefpepf wpfckudk ykHazmf tokH;jyKoihfonf/
¼ tpdk;&onf tm;aumif; cdkifrmonhf erlempmcsKyf (robust model contract) wpfck
jyKpkxm;oihfonf/ ukrÜPDrsm;ESihf n§dEIdif;NyD; pmcsKyfrsm;udk xkwfjyefjcif;? 0efBuD;Xme
pGrf;aqmif&nf jr§ihfwifjcif;? tpdk;& 0efBuD;Xmersm;Mum; n§dEIdif;aqmif&GufrI tm;aumif;
ap&ef aqmif&Gufoihfonf/
rdwfquf
,ckpmwrf;wGif jrefrmtpdk;& &ifqdkifae&onhf tcuftcJrsm;udk azmfjyxm;onf/ owÅKwGif;
u@twGuf trSefwu,f tvkyfjzpfonhf tcGefpepf ykHazmf&mwGif xnhfoGif;pOf;pm;&rnhf
udpörsm;udkvnf; azmfjyxm;ygonf/ &if;ESD;jr§yfESHrIrsm;udk ydkí qGJaqmifEdkifNyD; EdkifiHom;rsm;twGuf
vnf; ydkí tusdK;jyKaprnhf jyKjyifajymif;vJrI jyKvkyf&ef tBuHjyKvdkygonf/ o,HZmw ESihf
obm0 ywf0ef;usifxdef;odrf;a&; 0efBuD;Xme\ r[mAsL[majrmuf jyKjyifajymif;vJrI taumif
txnfazmf vkyfief;rsm;wGif yHYydk;rI jyKvkyfay;aeonfh Natural Resource Governance Institute \ vkyfief;rsm;ay:wGif tajccHum jyKpkxm;onhf pmwrf;jzpfygonf/
tajctae &Sif;vif;csuf
jrefrmEdkifiH\ "mwfowÅKu@ (ausmufrsuf&wemrSvGJí usefwl;azmfrItm;vkH;) rS tpdk;&twGuf
0ifaiG &SmazGay;EdkifrIrSm tenf;i,fom jzpfonf/ 2016 {NyDrS 2017 rwfvxd "mwfowÅK
wl;azmfrIrS &&Sdonhf yrmPrSm tpdk;& pkpkaygif;0ifaiG\ 0 .6 &mcdkifEIef;om &Sdonf/1 ykH 1 udk
Munhfyg/ u@wGif tao;pm;ESihf tvwfpm; ukrÜPDrsm; pdk;rdk;aeNyD; tBuD;pm; &if;ESD;jr§yfESHrIrsm;
tenf;i,fom &Sdonf/
1 2016^2017 b@ma&;ESpfwGif wl;azmfrIu@onf tpdk;& pkpkaygif;0ifaiG\ 15 &mcdkifEIef;udk &SmazGay;cJYonf/
¤if;teuf 4 &mcdkifEIef;onf "mwfowÅK wl;azmfrIrS &&Sdjcif;jzpfonf/ Myanmar Extractive Industries Transpar-ency Initiative (MEITI) The Fourth Myanmar EITI Report for the Period 1 April 2016 to 31 March 2017 (2019), 8-11. eiti.org/sites/default/files/documents/4th_meiti_report_30_march_2019.pdf.
rl0g'pmwrf; tESpfcsKyf
pufwifbmv 2019
2
tBuD;pm; owÅKwl;azmfrI ukrÜPDrsm;tm; tcGefpnf;Muyfjcif;qdkif&m tBuHjyKcsufrsm;
0 .6
&mcdkifEIef;
14 .4
&mcdkifEIef;
85 &mcdkifEIef;
n "gwfowÅKu@rS &&Sdonhf tpdk;&0ifaiGrsm;
n o,HZmwu@rS &&Sdonhf tpdk;&0ifaiGrsm;
n tjcm;u@rS &&Sdonhf tpdk;&0ifaiGrsm;
tem*wfwGif u@rS EdkifiHawmftwGuf 0ifaiGrsm;pGm &SmazGay;Edkifonf/ owÅKwl;azmfonhf
ukrÜPD trsm;tjym;onf EdkifiH\ blrdaA' jzpfwnfrIudk oabmusMuonf/ t&nftaoG;
jrihfonhf odkuftenf;i,f wl;azmfjcif;onf "mwfowÅK wl;azmfrIrS &&Sdonhf0ifaiGudk tajymif;
tvJ jzpfapEdkifonf/3 tBuD;rm;qkH; &if;ESD;jr§yfESHrIjzpfaom &Srf;jynfe,f? abmfwGif;rS cJ ESihf aiG
xkwfvkyfrI wefzdk; wpfckwnf;yifvQif vuf&Sd wl;azmfaeonhf vkyfief;rsm; tm;vkH;rS &&Sdonhf
0ifaiGESihf wef;wl jzpfvmEdkifonf/ ykH 2 udkMunhfyg/
400
350
300
250
200
150
100
50
-
a':v
m oef;aygif;
abmfwGif; (wpfESpftwGif;
ysrf;rQ xkwfvkyfrI
arQmfrSef;csuf)
tjcm;"mwfowÅK xkwfvkyfrI
pkpkaygif; (2016 - 2017
xkwfvkyfrI)
2 Ibid.
3 jrefrmEdkifiH\ blrdtajctaeonf &if;ESD;jr§yfESHrIrsm;udk tm;ay;onf odkYr[kwf tenf;qkH;taeESihf twm;tqD;
rjzpfapyg[k ppfwrf;wGif ajzqdkol av;ykHokH;ykHu xkwfajymonf/ Fraser Institute. Annual Survey of Mining Companies (2016), 19. www.fraserinstitute.org/sites/default/files/survey-of-mining-companies-2016.pdf.
4 Myanmar Metals. Equity Raising Investor Presentation (5 June 2018); Myanmar EITI, Myanmar 2016-17 EITI Report (2019) ESihf pmwrf;&Sifrsm; wGufcsufrI/
ykH 1/ 2016^17 b@ma&;ESpf
tpdk;& pkpkaygif; 0ifaiGwGif
"mwfowÅK wl;azmfrIrS &&Sdonhf
yrmP2
ykH 2/ "mwfowÅKu@
wpfckvkH; xkwfvkyfrI wefzdk;ESihf
abmfwGif; owÅKwGif;rS
xkwfvkyfrIwefzdk; cehfrSef;4
3
tBuD;pm; owÅKwl;azmfrI ukrÜPDrsm;tm; tcGefpnf;Muyfjcif;qdkif&m tBuHjyKcsufrsm;
"gwfyHk - Lauren De Cicca
owÅKwl;azmfonfU ukrÜPDrsm;tm; tcGefpnf;Muyf&mwGif BuHKawGY&onfU tcuftcJrsm;
abmfwGif;uJhodkYaom &if;ESD;jr§yfESHrIudk pDrHjcif;? tem*wfwGif tBuD;pm; wl;azmfrIrsm; qGJaqmif&ef
aqmif&Guf&mwGif ukrÜPDrsm;udkvnf; qGJaqmifEdkif? EdkifiHawmftwGufvnf; tusdK;jzpfxGef;aprnhf
tcGefowfrSwfcsufrsm;udk csrSwfEdkif&ef vdkonf/ ,if;udpöonf jrefrmEdkifiHtwGuf tcuftcJ
jzpfouJhodkY urÇmwpf0Srf;rS tpdk;&rsm;twGufvnf; tcuftcJrsm; qufvufjzpfay:aprnhf udpö
jzpfonf/
jrifUrm;onfU tcGefEIef;xm;onf EdkifiHwGif; 0ifa&muf&if;ESD;rnfU ukrÜPDrsm;udk twm;tqD; jzpfaponf/
jrefrmEdkifiH\ owÅKwl;azmfrI tcGefaumuf,lykHonf wGif;0cGef? xkwfvkyfrI a0pkay:wGif tBuD;
tus,f rSDcdkaeonf/ ¤if;onf xkwfvkyfrI wefzdk;ESihf yrmPay:wGif tajccHonhf tcGef 2 rsdK;
jzpfonf/ o,HZmw ESihf obm0 ywf0ef;usifxdef;odrf;a&; 0efBuD;XmerS xkwfjyefxm;onhf
tBuD;pm; owÅKwl;azmfrI pmcsKyferlemyg EIef;xm;t& ,if;tcGef trsdK;tpm;twGuf jrefrmEdkifiH
wGif aumuf,lonhf EIef;xm;onf EdkifiHwumpHEIef;ESihf ,SOfygu tvGeftrif; rsm;jym;aeonf/5
ykH 3 udkMunhfyg/
tjrwftpGef;r&onhf tajctaewGifyif ay;oGif;&rnfjzpfaomaMumihf xkwfvkyfrIa0pk trsm;
tjym; ay;oGif;&ef owfrSwfjcif;? tvm;wl tcGefrsm; ay;oGif;&ef owfrSwfxm;jcif;wdkYESihf
ywfoufNyD; ukrÜPDrsm;rS vdkvdkvm;vm; r&Sdyg/ tqdk;qkH;taejzihf vkyfief; ydwfodrf;ojzihf
tpdk;& 0ifaiGavsmh? tvkyftudkifrsm; epfemjcif;wdkY jzpfEdkifonf/
wGif;wpfckjcif;pDtvdkuf n§dEIdif; twnfjyKxm;onhf owfrSwfcsufrsm;onf erlempmcsKyfwGif
azmfjyxm;onhf EIef;xm;xuf rsm;pGm avsmhenf;Edkifonf/ (Oyrm ykH 3 wGif azmfjyxm;onhf
waumif;awmif xkwfvkyfrI cGJa0rI pmcsKyfudk Munhfyg) ukrÜPD\ tcGefay;oGif;rI enf;pepfrsm;
uvnf; ¤if;wdkY trSefwu,f ay;oGif;&onhf yrmPudk avsmhusoGm;aponf/ ,if;udpöudk
aemuftcef;wGif azmfjyxm;ygonf/ odkYaomfvnf; jrefrmEdkifiHwGif &if;ESD;rI r&Sdo;onhf &if;ESD;
jr§yfESHolrsm;u erlempmcsKyfwGif azmfjyxm;onhf tcGefowfrSwfcsuftwdkif; ¤if;wdkYudk pnf;Muyf
rnf[k ,lqoGm;EdkifNyD;? tjcm;ae&mwGif oGm;a&muf&if;ESD;jcif; odkYr[kwf oufomonhfEIef;xm;
&&Sd&eftwGuf tpdk;& wm0ef&SdolESihf n§dEIdif;jcif;rsm; jzpfay:apEdkifonf/
5 Ministry of Natural Resources and Environmental Conservation. Production Sharing Contract for Large-scale Mining (2018). www.mining.gov.mm/DM_mm/default.asp?page=2. (jrefrmbmomoD;oehf)
4
tBuD;pm; owÅKwl;azmfrI ukrÜPDrsm;tm; tcGefpnf;Muyfjcif;qdkif&m tBuHjyKcsufrsm;
erlempmcsKyfwGif azmfjyxm;onhf eDu,fxkwfvkyfrI
a0pk owfrSwfcsuf ESihf wGif;0cGef owfrSwfcsuf
tdE´d,
zdvpfydkif
OZbufupöwef
waumif;awmif eDu,fxkwfvkyfrIa0pk
owfrSwfcsufESihf wGif;0cGef owfrSwfcsuf
umZufupöwef
tif'dkeD;&Sm;
taemufMopaMw;vs
0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35%
ysrf;rQ a0pkowfrSwfEIef;? wGif;0cGef owfrSwfcsufESifh
xkwfvkyfrIwefzdk;tay: aumufcHonfh tjcm;tcGefrsm;
ukrÜPDrsm; vdkvm;onfU tcGefEIef;xm;rsm;udk owfrSwfrnfqdkygu tcGef,dkpD;rIBuD;rsm; jzpfay:apEdkifonf/
ukrÜPDrsm;onf xkwfvkyfrI a0pktpm; tjrwftpGef;ay: pnf;Muyfonhf tcGefudk ydkí vdkvm;Mu
onf/ odkYaomfvnf; tjrwftpGef;ay:wGif pnf;MuyfrIrsm;uvnf; tjcm;tcuftcJrsm; jzpfay:
aponf/ tcsdKUaom ukrÜPDrsm;onf p&dwfrsm;udk ykHrSefxuf jr§ihfí pm&if;jyNyD; tjrwfr&[k
aMunmum tjrwftpGef;ay: pnf;Muyfonhf tcGefrsm; (vkyfief;0ifaiGcGef) udk a&Smif&Sm;jcif;rsm;
jzpfEdkifonf/ rSefrSefuefuef pdppfEdkif&efrSm tpdk;& trsm;pktwGuf tcuftcJ &Sdonf/ pDrHudef;ESihf
b@ma&;0efBuD;Xmeonf tjrwfay: pnf;MuyfonhftcGefudk zdzdpD;pD; aumuf,lEdkif&ef tifwdkuf
tm;wdkuf aqmif&Gufaeonf/ ukrÜPDrsm;rS tjrwfay: pnf;MuyfonhftcGefudk a&Smif&Sm;rIrsm;
ay:aygufvmEdkifonf/7
6 Holman Fenwick Willan. A guide to investing in a mining project: An overview of four of Asia Pacific’s key mining areas: Indonesia, Mongolia, Vietnam and Western Australia (2012). www.hfw.com/A-Guide-to- Investing-in-a-Mining-Project-Oct-2012; mining laws and regulation 2019 International comparative legal guides. 2019 Mo*kwf 2 &ufaeYwGif 0ifa&mufxm;ygonf/ https://iclg.com/practice-areas/mining-laws-and-regulations o,HZmw ESihf obm0 ywf0ef;usifxdef;odrf;a&; 0efBuD;XmerS - tBuD;pm; wl;azmf
xkwfvkyfrItwGuf xkwfvkyfrIa0pk cGJa0jcif;? trsdK;om;vTwfawmfwGif? trsdK;om;ygwDrS OD;apmrdk; ar;cGef;odkY
ajzMum;csuf/ 2019 azazmf0g&D 7
7 pD;yGm;a&;ESihf vlrIa&; jyKjyifajymif;vJrI rlabmifwGif tcGefjyKjyifajymif;vJa&;udk tpdk;&\ OD;pm;ay; wpf&yftaejzihf
xnhfoGif;xm;onf/ urÇmhbPf? urÇmhaiGaMu;&efykHaiG? US Treasury and the International Tax and Investment Center wdkYrS ,if;jyKjyifajymif;vJrIrsm;udk yHYydk;vsuf&Sdonf/ tcGefxrf;BuD;rsm;qdkif&m tcGef½kH;zGihfvSpfjcif;? qef;ppfrI
vkyfief;pOfrsm;udk acwfrDpepf ajymif;vJjcif;? enf;ynm tajcjyK tcGefpDrHrI pepfrsm; pwifusihfokH;jcif;rsm; jyKvkyf
onf/ pDrHudef;ESihf b@ma&;0efBuD;Xme/ IRD Tax Reform. www.mopf.gov.mm/en/content/internal-revenue-news.
ykH 3/ tjcm;EdkifiHrsm;wGif
owfrSwfxm;onfU
wGif;0cGefESifU tvm;wl
tcGeftcrsm; EIef;xm;6
5
tBuD;pm; owÅKwl;azmfrI ukrÜPDrsm;tm; tcGefpnf;Muyfjcif;qdkif&m tBuHjyKcsufrsm;
"gwfyHk - Andre Malerba
"gwfyHk - rif;aZ,smOD;
&if;ESD;jr§yfESHrIrsm; qGJaqmifEdkif&ef tcGef avsmhayghay;rIrsm;vnf; jyKvkyfavY&Sdonf/ waumif;
awmifwGif China Non-Ferrous Metal Mining (CNMC) udk vkyfief;0ifaiGcGef uif;vGwfcGihf 5
ESpf ay;cJYonf/8 a&G;cs,frI rSm;,Gif;ygu tcGefuif;vGwfcGihfrsm;onf &if;ESD;jr§yfESHrIrsm;udk qGJ
aqmif&ef xda&mufrIr&SdqkH; enf;vrf;jzpfoGm;EdkifNyD; tcGef0ifaiGudkvnf; avsmhusoGm;apEdkifonf/9
8 a'gufwm&JjrihfaqG? o,HZmw ESihf obm0 ywf0ef;usifxdef;odrf;a&; 0efBuD;XmerS trsdK;om;vTwfawmfodkY wifjy
csuf/
9 Alexandra Readhead. Tax Incentives in Mining: Minimising Risks to Revenue (IGF-OECD, 2019), 15. www.oecd.org/tax/beps/tax-incentives-in-mining-minimising-risks-to-revenue-oecd-igf.pdf.
6
tBuD;pm; owÅKwl;azmfrI ukrÜPDrsm;tm; tcGefpnf;Muyfjcif;qdkif&m tBuHjyKcsufrsm;
tcGefowfrSwfcsufrsm; rMumcP n§dEIdif; ajymif;vJaomfvnf; xkwfjyefavh r&Sdyg/
jrefrmEdkifiHwGif &if;ESD;jr§yfESHrI jyKvkyfxm;onhf tBuD;pm; wl;azmfonhf ukrÜPDtcsdKUonf rlv
o,HZmw ESihf obm0 ywf0ef;usifxdef;odrf;a&; 0efBuD;Xme erlempmcsKyfwGif azmfjyxm;onhf
owfrSwfcsufrsm;rS ododomom aoGznfoGm;onfh pmcsKyfrsm;ESihf vkyfief;aqmif&GufaeMuonf/
0efBuD;XmerSvnf; xdkpmcsKyfrsm;udk xkwfjyefjcif;r&Sdyg/ ¤if;taetxm;onf pmcsKyfn§dEIdif;onhf
wm0ef&Sdolrsm;onf usdK;aMumif;qDavsmfrI r&Sd? worwfwnf; r[kwfonhf cGihfjyKrdefYcsxm;jcif;rsm;
ay:aygufvmapEdkifonf/ ¤if;pmcsKyfrsm;udk n§dEIdif;rIrsm; jyKvkyfum jyifqif&rnfjzpfonf/
waumif;awmif pDrHudef;wGif ukrÜPD ESihf o,HZmwESihf obm0 ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;
0efBuD;XmewdkYonf eDu,faps; tvGefjrihfrm;aecsdefwGif xkwfvkyfrIa0pk cGJa0a&; oabmwlnDcsuf
udk pmcsKyfcsKyfqdkxm;cJYMuonf/ aps;usonhftcsdefwGif tcGef &oihfoavmuf r&aMumif;udk
wm0ef&Sdolrsm; oabmaygufcJYMuonf/ aemufqufwGJ jyKvkyfonhf pmcsKyfjyefvnfn§dEIdif;a&;
rsm;wGif 0efBuD;XmerS ¤if;tm;enf;csufudk jyifqif&ef tm;xkwfcJYonf/ odkYaomfvnf; tpdk;&
a0pkonf enf;vGef;onf[k vTwfawmfrS tjrif&SdaomaMumihf vTwfawmfonf waumif;awmif
pDrHudef;udk pdppfrIrsm; qufvufjyKvkyfcJYonf/
aps;wufonfjzpfap? usonfjzpfap tpdk;&twGufa&m? ukrÜPDtwGufyg vufcHEdkifonhf tcGef
owfrSwfcsufjzpf&ef vdkonf/ pmcsKyfrsm; rMumcP tajymif;tvJ jyKvkyfjcif;onf &if;ESD;jr§yfESHrI
udk twm;tqD; jzpfapNyD;? EdkifiHtwGuf bDvD,HESihfcsDum epfemrnhf trSm;t,Gif;rsm; ay:ayguf
apEdkifonf/
7
tBuD;pm; owÅKwl;azmfrI ukrÜPDrsm;tm; tcGefpnf;Muyfjcif;qdkif&m tBuHjyKcsufrsm;
tBuHjyKcsufrsm;
aps;EIef;? ukefusp&dwf tajymif;tvJESihf vdkufavsmnDaxG&Sdonhf tcGefaumuf,l&rnf/ tcGef
pepf pDrH&mwGif vG,ful&rnf/ jyefvnfn§dEIdif;&ef rvdkonhf tcGefpepf jzpf&rnf/ urÇmwpf0Srf;rS
tpdk;&rsm;onfvnf; ,if;&nfrSef;csufrsm;ESihfywfoufNyD; ½kef;uefae&qJjzpfaomaMumihf jrefrm
EdkifiH\ jyóemonf tvGefxl;qef;aejcif; r&Sdyg/ atmufazmfjyyg tBuHjyKcsufrsm; aqmif&Guf
jcif;jzihf azmfjycJYyg &nfrSef;csufrsm; jynhfrDaprnfjzpfygonf/
erlem pmcsKyfaumif;wpfck jyifqifxm;NyD; wwfEdkiforQ eD;pyfrI&Sdatmif aqmif&Gufyg
tpdk;&twGuf? ukrÜPDrsm;twGuf tvkyfjzpfonhf erlempmcsKyf wpfckudk o,HZmw ESihf obm0
ywf0ef;usifxdef;odrf;a&; 0efBuD;XmerS jyifqifxm;oihfonf/ ajymif;vJjzpfay:aeonhf tjrwf
tpGef; tajctaeESihf vdkufzufnD&rnfjzpfNyD; tvG,fwul pDrHEdkif&rnf/ o,HZmwESihf obm0
ywf0ef;usifxdef;odrf;a&; 0efBuD;vufatmufcH Xmersm;? EdkifiHawmfydkif pD;yGm;a&;vkyfief;rsm;?
pDrHudef; ESihf b@ma&;0efBuD;Xme vufatmufcH aiGwdkufXme? &okH;rSef;ajc aiGpm&if;Xme?
jynfwGif;tcGef? jrefrm&if;ESD;jr§yfESHrI aumfr&Sif tp&Sdaom tpdk;& Xmersm;ESihf n§dEIdif;NyD; jyKpkxm;&
rnf/ rlMurf;jyKpkolrsm;onf ukrÜPDrsm;? t&yfbuf vlYtzGJUtpnf;ESihf tjcm; uRrf;usifolrsm;xHrS
tBuHjyKcsufrsm;udkvnf; xnhfoGif;pOf;pm;&ef vdktyfonf/10 ,if;vkyfief;pOftwdkif; aqmif&Guf
jcif;jzihf ydkí pepfus? ydkícdkifrmNyD; aiG&if;ESD;rnhfolrsm;udk qGJaqmifEdkifonhf tcGefpepfudk azmf
aqmifEdkifrnfjzpfonf/
&if;ESD;jr§yfESHrIBuD;rsm;ESihf ywfoufvmvQif o,HZmw ESihf obm0 ywf0ef;usif xdef;odrf;a&;
0efBuD;Xmeonf erlempmcsKyfwpfck jyKvkyfNyD; wwfEdkiforQ eD;pyfrI&Sdatmif aqmif&Guf&rnhftpm;
ukrÜPD wpfckjcif;pDESihf ½IyfaxG;NyD;? wpfckESihfwpfck rwlonhf pmcsKyfrsm; csKyfqdkonfrSm ,aeYxd
jzpfonf/ tao;pdwf n§dEIdif;&rnhf tcsufrsm; &SdEdkifaomfvnf; n§dEIdif;&rnhf twdkif;twmudk
uefYowfxm;NyD; &Sif;vif;pGm owfrSwfxm;&rnf/ o,HZmw ESihf obm0 ywf0ef;usifxdef;odrf;a&;
0efBuD;Xme\ erlempmcsKyfESihf vkH;0 uGJaeonhf oabmwlnDcsufrsm; jzpfay:aeonhf tajctae
udk a&Smif&Sm;Edkifrnfjzpfonf/
o,HZmw ESihf obm0ywf0ef;usif xdef;odrf;a&; 0efBuD;onf ukrÜPDrsm;ESihf n§dEIdif;xm;onhf
pmcsKyfrsm;udk xkwfjyef&ef vdktyfonf/ pmcsKyfxkwfjyefjcif;onf tpdk;& 0efBuD;Xmersm;? ukrÜPD
rsm;ESihf vlxkMum; ,kHMunfrIudk jrihfwufaponf/ erlempmcsKyfESihf rqdkifonhftcsufrsm;udk
trsm;odEdkifNyD; &Sif;vif;csufrsm; jyKvkyfEdkifrnfjzpfonf/ pmcsKyfrsm; xkwfjyefjcif;aMumihf tpdk;&
ESihf ukrÜPDrsm;udkvnf; ydkíaumif;rGefaom? ydkíwnfNidrfaom pmcsKyfrsm; n§dEIdif;&ef wGef;tm;jzpf
apEdkifonf/ jrefrmEdkifiHrS tzGJU0ifxm;onhf Extractive Industries Transparency Initiative owfrSwfcsuft& 2021 rSpNyD; pmcsKyfrsm;udk zGihfjy&awmhrnfjzpfonf/11 jrefrmtpdk;&taejzihf
EdkifiHtwGuf tusdK;jzpfxGef;aprnhf tcGeftwdkif;twmudk owfrSwfNyD;ygu xkwfvkyfrIESihfywfouf
NyD; tawGUtBuHK&ihfaeNyDjzpfaom EdkifiHrsm;wGif aqmif&GufavY&Sdonhftwdkif; tcGefpepf\ t"du
OD;pm;ay; udpörsm;udk Oya'wGif xnhfoGif;jyXmef;&rnf jzpfonf/
ukrÜPDrsm;ESifU n§dEIdif;&ef tpdk;&\ pGrf;aqmif&nf jr§ifUwifyg
ukrÜPDrsm;ESihf aqG;aEG;rIrsm; tqihfqihf jyKvkyf&mwGifvnf;aumif;? erlempmcsKyfykHpH xkwf&mwGif
vnf;aumif; tpdk;&onf cufcJonhf tay;t,lrsm;udk rjzpfrae vkyf&ef vdktyfouJhodkY
10 pDrHudef;ESihf b@ma&;0efBuD;Xmeonf wl;azmfa&;u@ xkwfvkyfrIa0pk cGJa0jcif; pmcsKyfrsm; okH;oyf&ef uRrf;usif
olrsm;tm; pkpnf;vsuf rMumao;rDu aqG;aEG;yGJwpfck jyKvkyfcJYonf/ owÅKwl;azmfrIu@ ydkí jynhfpkHonhf erlem
pmcsKyfrsm;twGuf tajccHtjzpf tokH;jyKEdkifonf/
11 Sebastian Sahla, Hosana Chay and Rob Pitman. How and Why the Myanmar Government Should Publish Petroleum and Mining Contracts (Natural Resource Governance Institute, 2019). resourcegovernance.org/analysis-tools/publications/how-and-why-myanmar-government-should-publish-petroleum-and-mining.
8
tBuD;pm; owÅKwl;azmfrI ukrÜPDrsm;tm; tcGefpnf;Muyfjcif;qdkif&m tBuHjyKcsufrsm;
½IyfaxG;vSonhf b@ma&;qdkif&m owfrSwfcsufrsm;udkvnf; rjzpfrae em;vnfxm;&rnf jzpf
onf/ xdkvkyfief;rsm;udk Edkifeif;pGm aqmif&GufEdkif&eftwGuf tpdk;&0efBuD;Xmersm;onf XmewGif;
pGrf;&nf jr§ihfwifxm;&rnf? Mum;umvwGif jyify uRrf;usifolrsm;\ taxmuftyHY ,l&rnf/
tpdk;& udk,fpm;vS,frsm;udk yHYydk;Edkif&ef o,HZmw ESihf obm0ywf0ef;usif xdef;odrf;a&; 0efBuD;
Xme? pDrHudef;ESihf b@ma&;0efBuD;XmewGif uRrf;usifolrsm; tpktzGJU zGJUpnf;NyD; b@ma&;qdkif&m
pdppfjcif;rsm;udk t"duxm; aqmif&Guf&rnf/ jyify uRrf;usifolrsm;ESihf vufwGJvsuf vkyfief;
aqmif&Guf&ef tzGJUwpfck zGJUpnf;xm;jcif;jcihf pmcsKyfn§dEIdif;rIqdkif&m uRrf;usifrIudk oif,lEdkif
onf/12
tpdk;& Xmersm;Mum; n§dEIdif;í tcGefaumuf,lyg/
tcGefaumuf,l&mwGif tpdk;& Xmersm;Mum; n§dEIdif;aqmif&GufrI jyKvkyf&ef rjzpfrae vdktyfonf/
rwlnDonhf tpdk;& Xmersm;wGif owÅKwl;azmfonhf ukrÜPDrsm;? vkyfief;aqmif&Gufcsufrsm;ESihf
ywfoufonhf tcsuftvufrsm; &SdMuaomfvnf; XmewpfckESihfwpfck todray;Muonfrsm; &Sd
onf/ xdkYaMumihf oihfawmfonhf tcGefEIef;xm; owfrSwfjcif;ESihf tcGefudpö pDrHjcif;wdkYwGif
tcuftcJrsm; jzpfay:aponf/ &&Sdxm;onhf tcsuftvufrsm;udk pkaygif;okH;pGJjcif;jzihf n§dEIdif;
csufrsm; ydkí tm;aumif;apouJhodkY? ukrÜPDrsm;taejzihfvnf; tcGefa&Smif&ef cufcJaprnfjzpf
onf/
ukrÜPDrsm; vdkufem&rnhf owfrSwfcsufrsm;udk oufqdkif&m tpdk;& Xmersm;u odxm;&rnf/
pDrHudef;ESihf b@ma&;0efBuD;Xmeonf o,HZmw ESihf obm0 ywf0ef;usifxdef;odrf;a&; 0efBuD;
Xme oabmwlxm;onhf xkwfa0rI cGJa0jcif; owfrSwfcsuf? jrefrm&if;ESD;jr§yfESHrI aumfr&SifrS
cGihfjyKonhf tcGefuif;vGwfcGihfrsm;udk em;vnfxm;&rnf/ xdkYjyif o,HZmwESihf obm0ywf0ef;usif
xdef;odrf;a&; 0efBuD;Xme ESihf ¤if;vufatmuf&Sd EdkifiHawmfydkif vkyfief;taejzihf pDrHudef;qdkif&m
tcsuftvufrsm;udk (xkwfvkyfrI yrmP? oH½dkif; t&nftaoG;? xkwfvkyfrIp&dwf) Xme
tcsif;csif; Mum;wGifvnf;aumif;? pDrHudef;ESihf b@ma&; 0efBuD;XmeodkYvnf;aumif; vufOD;rI
&,l xkwfjyefay;&rnf/ EdkifiHawmfydkif vkyfief;rsm;udk pDrHudef;tvdkuf &&Sdonhf 0ifaiGESihf ukefus
p&dwfrsm; tygt0if b@ma&;qdkif&m tpD&ifcHpm tjynhftpkH? ESpfywfvnf tpD&ifcHpmrsm;
xkwfjyef&ef owfrSwfxm;jcif;jzihf xkwfjyefrIudk atmifjrifpGm aqmif&GufEdkifonf/13 xdkuJYodkY
xkwfjyefjcif;jzihf tpdk;& Xmersm; (jynfolvlxkrsm;) onf pDrHudef;qdkif&m t"du tcsuftvufrsm;
udk avYvmcGihf&rnfjzpfonf/ xdkrSwqihf oufqdkif&mXmersm; odkYr[kwf EdkifiHawmfydkif pD;yGm;a&;
vkyfief;rsm;udk qufvufar;jref;NyD;? o,HZmw ESihf obm0 ywf0ef;usifxdef;odrf;a&; 0efBuD;
Xme vkyfief;aqmifwmrsm;udk ydkíem;vnf? cufcJonhf qkH;jzwfcsufrsm; csrSwfae&aMumif;udk
jynfolrsm;u odem;vnf pmemEdkifrnfjzpfonf/
12 ydkí tao;pdwfusaom tBuHjyKcsufrsm;twGuf African Development Bank and OpenOil, Running the Numbers: How African governments model extractive projects (2018) udkMunhfyg/
13 Andrew Bauer, Arkar Hein, Khin Saw Htay, Matthew Hamilton and Paul Shortell. State-owned Economic Enterprise Reform in Myanmar: The Case of Natural Resource Enterprises (Natural Resource Governance Institute, 2018), 110 and 115. resourcegovernance.org/sites/default/files/documents/state-owned-economic-enterprise-reform-in-myanmar_0.pdf.
David Manley onf Natural Resource Governance Institute (NRGI) rS tBuD;wef; pD;yGm;a&;
okH;oyfol jzpfonf/ Sebastian Sahla onf NRGI \ tBuHay; jzpfonf/ Ko Ko Lwin onf
NRGI \ jrefrmYta&; okH;oyfoljzpfonf/ Khin Saw Htay onf ,cifu NRGI jrefrmEdkifiH½kH;wGif
wm0efxrf;aqmifcJYonf/
vGwfvyfNyD; tusdK;tjrwf r&SmazGonfh tzGJUtpnf;wpfckjzpfaom obm0 o,HZmwt&if;tjrpf pDrHcefYcGJrI tBuHay;
tzGJU (Natural Resource Governance Institute) onf jynfolrsm; rdrdwdkif;jynfrS xGufaom a&eH? obm0"gwfaiGU
ESifh owÅKwGif;xGufrsm; <u,f0rI\ tusdK;aus;Zl;rsm;udk od&Sdem;vnfap&ef vufawGU toHk;cs okawoejyKjcif;?
pGrf;aqmif&nf jr§ifhwifay;jcif;? enf;ynmqdkif&m tBuHÓmPfay;jcif; ESifh pnf;½Hk;a&; jyKvkyfay;jcif;jzifh ulnDay;ygonf/
xyfrHavYvm&ef - www.resourcegovernance.org