T. C .A N K A R A VA L İ L İ Ğ İ

İ l S a ğ l ı k M ü d ü r l ü ğ ü

Tükenmiş l ik Sendromu

Mustafa DoğanSosyal Hizmet Uzmanı & Kamu Yönetimi Uzmanı

28 Ağustos 2014

Ankara

2

MUSTAFA DOĞAN

Lise öğrenimini Keskin EML Kimya Bölümünde, Önlisans öğrenimini A.Ü. AÖF İnsan Kaynakları Yönetimi bölümünde, Lisans öğrenimini Hacettepe Üniversitesi İİBF Sosyal Hizmetler Bölümünde, Yüksek Lisans öğrenimini Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü (TODAİE )’de Kamu Yönetimi bölümünde yaptı. Halen AÜ AÖF İktisat 4. sınıfta okumaktadır.

Özel bir firmada Pazar Araştırmaları; Uluslararası Çalışma Örgütünde (ILO) proje uzmanı olarak çalıştı. Sağlık Bakanlığı bünyesinde ve bağlı hastanelerinde uzman/birim sorumlulukları görevlerinde bulundu. Amasya Sağlık Müdürlüğü bünyesinde İnsan Hakları, Hasta Hakları, AB, TKY; Ankara İl Sağlık Müdürlüğü bünyesinde Psiko-Sosyal Destek ve Krize Müdahale, Kadına Yönelik Şiddetin Önlemesi, Çocuk İhmal ve İstismarının Önlenmesi, Aile Eğitim Programı Eğitici Eğitimi ve Etkili İletişim Programlarında il eğitimcisi olarak görev yaptı/yapıyor.

Halen Ankara İl Sağlık Müdürlüğü Ar-Ge ve Proje Birim Sorumlusu olarak çalışmaktadır.

Çok sayıda AB projelerinde ve ulusal kurumların hibe programlarında proje tasarımcısı, proje danışmanı ve bağımsız değerlendirici olarak ve alanıyla ilgili bilirkişi olarak çalıştı/çalışıyor.

3

Tanımı

İlk kez 1974 yılında Herbert Freudenberger tarafından “başarısız olma, yıpranma, enerji ve gücün azalması veya tatmin edilemeyen istekler sonucunda bireyin iç kaynaklarında meydana gelen tükenme durumu” şeklinde tanımlanmıştır.

Burnout Sendrom

ALMANYA’DA!!!!!

Tükenmişlik, insanlarla yüzyüze ilişki gerektiren mesleklerde daha fazla görülmektedir.

M u s t a f a D o ğ a n

4

Tükenmişliği Nasıl Tanıdık?

Muhteşem Yüzyıl dizisinin Hürrem karakterini canlandıran Meryem Uzerli’nin, setteki yoğun ve uzun çalışma saatlerinin ruhsal yapısında oluşturduğu ‘tükenmişlik sendromu’ yüzünden dizi çekimlerini bırakıp Almanya’ya gitmesi ve telefonlara cevap vermemesi ortalığı karıştırdı. 

Can Ateş: Meryem’in istediği tek bir şey var: Para pul değil, hayatında denge istiyor. Normal saatlerde çalışsın, kendine ve hayatına zaman ayırabilsin. Bunu da burada bulamadı, bu yüzden döneceğini sanmıyorum” dedi. 24 Mayıs 2013

M u s t a f a D o ğ a n

5

Tarihten notlar…Çalışma hayatı:• Toplayıcılık• Avcılık• Kölelik• Tarım toplumu• Esnaf• Zanaatkar• İşçiİşçi, başkasının yararına bedenini, kafa gücünü veya el becerisini kullanarak ücretle çalışan kimse. İşçi kavramı insanoğlunun mülkiyet kavramını geliştirmesinden sonra ortaya çıkmıştır. Daha önceleri sırasıyla toplayıcı ve avcı olan insanın tarımla uğraşmaya başlaması ve buna bağlı olarak yerleşik düzene geçişiyle mülkiyet kavramı gelişmiş ve bununla birlikte de işçi kavramı doğmuştur.

6

Kimlerde daha çok görülür,İnsanlarla çalışan profesyonellerde, insanlara karşı duyulan sorumluluğun, nesnelere karşı duyulan sorumluluktan daha fazla olması nedeniyle, bu kişilerde tükenme riskinin daha yüksek olduğu çeşitli araştırmalarla ortaya konulmuştur.

M u s t a f a D o ğ a n

7

Kimlerde daha çok görülür,

Tükenmişlik; hizmet sektörü çalışanları olan doktorlar, hemşireler, hastabakıcılar, avukatlar, öğretmenler, akademisyenler, polisler, bankacılar, sosyal hizmet görevlileri, çocuk bakıcıları, çeşitli işletmelerin müşteri hizmetleri temsilcileri ve herhangi bir alanda yönetici kademesinde görev yapanlarda, diğer meslek gruplarına oranla daha yüksektir.

M u s t a f a D o ğ a n

8

Tükenmişliğin en yaygın ve kabul gören tanımı, Christina Maslach tarafından yapılmıştır.

Tükenmişlik “işi gereği yoğun duygusal taleplere maruz kalan ve sürekli diğer insanlarla yüz yüze çalışmak durumunda olan kişilerde görülen fiziksel bitkinlik, uzun süreli yorgunluk, çaresizlik ve umutsuzluk duygularının, yapılan işe, hayata ve diğer insanlara karşı olumsuz tutumlarla yansıması ile oluşan bir sendrom”dur.

M u s t a f a D o ğ a n

9

SÜREÇ NASIL İŞLİYOR?Tükenmişlik sendromu ilk olarak aşırı kronikleşmiş iş talebinin bireyin duygusal kaynaklarını tüketmesi ile ortaya çıkmaktadır. (Burnout)

M u s t a f a D o ğ a n

Duygusa l Tükenme Duyars ız laşma Kiş ise l

Başar ıs ız l ık

10

TÜKENMİŞLİĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

BİREYSEL FAKTÖRLERÖrgüt içerisindeki kişilerden kaynaklanan ve tükenmeye neden olan özelliklerdir. Diğer yandan bu faktörler, örgütsel özelliklerin bireyler üzerindeki etkisini de pozitif veya negatif yönde etkilemektedir.

M u s t a f a D o ğ a n

11

TÜKENMİŞLİĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

Daha fazla risk altında olanlar: İdealist Mükemmeliyetçi Amaç odaklı Mücadeleci Rekabetçi Kaybetmeyi sevmeyen Öfkeli Saldırgan Eleştirici Aceleci Dakika odaklı Sözüne sadık

M u s t a f a D o ğ a n

12

TÜKENMİŞLİĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

Sorumluluk sahibi Kişisel çıkarcı Hızlı hareket eden Hızlı konuşan Karşılanması zor beklentileri olan Öz yeterliliği eksik, Empati kurmayan/kuramayan Kadınlar, Yaş, Çalışma süresi, Mesleki kıdem Medeni durum, Çocuk sahibi olup olmama

M u s t a f a D o ğ a n

13

TÜKENMİŞLİĞE ETKİ EDEN FAKTÖRLER

ÖRGÜTSEL FAKTÖRLER

İş yüküKontrolÖdülAidiyetAdaletDeğerler

M u s t a f a D o ğ a n

14

TÜKENMİŞLİĞİN BELİRTİLERİFİZİKSEL BELİRTİLER Yorgunluk ve bitkinlik hissi Baş ağrıları Uyuşukluk Uyku bozuklukları Geçmeyen soğuk algınlıkları Enfeksiyona karşı direncin azalması Kilo sorunları(+-) Solunum güçlüğü Genel ağrı/sızılar Sindirim/boşaltım sistemleri sorunları Tansiyon(+-) Kas gerilmeleri Yüksek kolestrol Kalp çarpıntısı Dermatolojik sorunlar

15

TÜKENMİŞLİĞİN BELİRTİLERİ

PSİKOLOJİK / DUYGUSAL BELİRTİLEREngellenmişlikGenel sinirlilik haliRuhsal incinmeye açıklıkHuzursuzlukTedirginlikSabırsızlıkÖzgüvende azalmaDüşmanlık duyguları

M u s t a f a D o ğ a n

16

TÜKENMİŞLİĞİN BELİRTİLERİ

PSİKOLOJİK / DUYGUSAL BELİRTİLERÜmitsizlikEleştirel bakışAile içi sorunlarda artışTatminsizlikNezaket ve saygıda azalmaAsılsız şüphelerDepresif eğilimSuçlulukÇaresizlik

M u s t a f a D o ğ a n

17

TÜKENMİŞLİĞİN BELİRTİLERİ

DAVRANIŞSAL BELİRTİLERUnutkanlıkBaşarısızlık Aile içi çatışmalarKonsantrasyon bozukluklarıÇabuk öfkelenmeAni krizlerAğlama nöbetleriYalnız kalma isteğiAlınganlıkTakdir edilmediğini düşünme

M u s t a f a D o ğ a n

18

TÜKENMİŞLİĞİN BELİRTİLERİ

DAVRANIŞSAL BELİRTİLER İşi yavaşlatma Hırsızlık eğilimleri İşten uzaklaşma İş niteliğinde bozulma Düşük performans Arkadaşlık ilişkilerinde bozulma İş tatminsizliği Yeni bir meslek eğitimi alma İşe geç gitme/gitmemeler İşten ayrılma Başka iş aramalar

M u s t a f a D o ğ a n

19

Peki ne olacak!!!

İŞLE BÜTÜNLEŞME (ENGAGEMENT)

20

Peki ne olacak!!!

ÖRGÜTSEL DÜZEYDE İŞLE BÜTÜNLEŞMEGerektiğinde yardımcı personel ve ek donanıma

başvurmak,Serbest karar verme imkânlarını ve kararlara

katılımı artırmak,Çalışanların başarılarını takdir etmek, İşin gerektirdiği sorumluluk miktarını belirleyip,

yetki ve sorumluluğu denkleştirmek,Adil bir ödül sistemi geliştirmek, İş yükünün aynı kişilerde birikmesini önlemek

için zor işlerin eşit olarak dağıtılmasını sağlamak,

M u s t a f a D o ğ a n

21

Peki ne olacak!!!

Örgütsel değişimi sağlamak,Takım çalışmalarını desteklemek,Örgütsel değişimi sağlamak,Takım çalışmalarını desteklemek,Örgüt içi iletişimin yeterli düzeyde ve kaliteli

olmasını sağlamak,Kişisel gelişim ve dinlenmeye önem vermek,

çalışma saatleri içerisinde bunlara yeterli zamanı ayırmak,

Hizmet içi eğitimler planlamak, İşyerinde sosyal destek amaçlı gruplar kurmak,

M u s t a f a D o ğ a n

22

Peki ne olacak!!!

Öğle yemeği ve dinlenme aralarını rahatlatıcı ve iş ortamından uzaklaştırıcı yerlerde vermek,

Kişilerarası iletişimin güçlendirilmesini sağlamak,

Kişileri yeni görevlere atamak,Üst yönetimin desteğini sağlamak,Yetki devri ile astların yaptıkları iş konusunda

yönetsel beceri sahibi olmalarını sağlamak,Sık sık pozitif geri bildirim vermek,Örgütsel bağlılığı sağlamak,

M u s t a f a D o ğ a n

23

Peki ne olacak!!!

Örgüt içerisinde düzenli işleyen bir çatışma yönetim sistemi kurmak,

Görev tanımlarını açık ve net olarak belirlemek,Uzun çalışma saatlerinin kısaltmak,Örgüt içi danışmanlık hizmeti vermek,Yerinde bir terfi politikası izlemekTatil ve sosyal etkinlik imkanlarını artırmak,Kariyer için fırsat tanımak.M u s t a f a D o ğ a n

24

Peki ne olacak!!!

BİREYSEL DÜZEYDE İŞLE BÜTÜNLEŞME İşle bütünleşme ile ilgili bilgi sahibi olmak,Kendini iyi tanımak ve ihtiyaçlarını belirlemek, İşle ilgili gerçekçi beklenti ve hedefler geliştirmek,Kişisel gelişim ve danışmanlık gruplarına

katılmak,Nefes alma ve gevşeme tekniklerini öğrenmek,

rahatlamak için müzik dinlemek, spor yapmak,Kişinin insan olarak sınırlılıklarını bilmesi ve kabullenmesi,Hobi edinmek,

M u s t a f a D o ğ a n

25

Peki ne olacak!!!

İşe başlamadan önce işin zorlukları ve riskleri ile ilgili bilgi edinmek,

Zaman yönetimi konusunda bilgi sahibi olmak,

Tatile çıkmak, İşte ve özel hayattaki monotonluğu azaltmak,Huzurlu bir yaşam tarzı belirlemek, İşe ara vermek veya iş değişikliği yapmakKendisini stresle başa çıkma konusunda geliştirmek.

M u s t a f a D o ğ a n

26

İşiniz ve Siz…..

TEŞEKKÜRLER

dogan2015@gmai l . com