T.C. Bakü Büyükelçiliği

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliği

“ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK HAYATI / SON GELİŞMELER”

Mustafa GÜRMüşavir

17 Aralık 2012

“Azerbaycan’ın sevinci sevincimiz,

Kederi kederimizdir”

“Biz bir millet, iki devletiz”

GÜNDEMAçılış : Büyükelçi Sayın İsmail Alper Coşkun

Sunum : Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşaviri Sayın Mustafa Gür

Konuşmalar : A.C. Emek ve Ahalinin Sosyal Müdafaası Nazırlığı Devlet Emek Müfettişliği Hizmeti Reis Vekili Sayın Meherrem Meherov

A.C. Devlet Sosyal Müdafaa Fonu Maliye Bütçe Şubesinin Müdürü

Sayın İdris İsayev

A.C. Devlet Migrasiya Hizmeti Göç Sürecinin Düzenlenmesi Genel Müdürü Sayın İsmayıl Abdullayev

Katkılar-Soru-Cevap

BAZI TEMEL VERİLER – TÜRKİYE 2011

 

Nüfus : 74.724.269

Çalışabilir n. : 26.254.000

Çalışan n. : 23.678.000 (22.972.000 - 2010)

İşsizlik oranı % : 9,8 (11,2 - 2010)

 

Sigortalı sayısı : 17.374.631 (16.147.162 - 2010)

Emekli ve Bağımlılar s. : 46.363.298 (44.098.441 - 2010)

Aktif / Pasif Oranı : 1,87

Sigorta Kapsama Oranı % : 86

Sosyal Güvenlik Sistemi – Türkiye

Sağlık sigortasıEmeklilik sigortasıİşsizlik sigortası

İşsizlik Sigortası Fonu toplam varlığı : 53.5 milyar TL 201146.6 milyar TL 2010

Genel Sağlık Sigortası

 

01.01.2012 tarihinden itibaren zorunlu genel sağlık sigortası uygulamasına geçilmiş, Türkiye’de ikamet edenler, zorunlu genel sağlık sigortası kapsamına alınmıştır. 

BAZI TEMEL VERİLER– AZERBAYCAN 2011

 

Nüfus : 9.235.000

Çalışabilir n. : 4.626.100

Çalışan n. : 4.375.200 (4.329.100 - 2010)

İşsizlik-R.İşsizlik Oranları % : 5,42 – 0,83 (5,63 - 0,85 - 2010)

Sigortalı Sayısı : 1.966.854 (1.800.452 - 2010)

Emekli Sayısı : 1.277.596 (1.292.000 - 2010)

Sigorta Kapsama Oranı % : 35,1

Aktif/Pasif Oranı % : 1,54 (1,39 - 2010)

Sigorta İşveren/İşçi Prim Oranı % : 22 / 3

Asgari Ücret / Emekli Aylığı : 85 AZN

Ortalama maaş : 363 AZN

-En yüksek o. maaş madencilik sanayi : 1180 AZN

-En düşük o. maaş sağlık ve sosyal hizmet : 164 AZN

TÜRKİYE’DEKİ A.C. VATANDAŞLARI

2010 2011Toplam : 10.575 13.645 Çalışan : 698 762 Öğrenim gören : 3.900 4.577 Çeşitli sebeplerle oturan : 5.977 8.306

Toplam giriş yapan : 484.922 576.230Toplam çıkış yapan : 475.981 563.022

AZERBAYCAN’DAKİ T.C. VATANDAŞLARI

2010 2011

Toplam : 25.130 43.846

Kayıtlı oturan : 12.340 12.875

Kayıtdışı oturan : 12.790 30.971

 

Öğrenci : 4.631 4.476

Sigortalı : 5.908 7.120

İşkolları Kişi

Toplam 4.518

İnşaat 2.962 İmalat Sanayi 368 Eğitim 248 Madencilik sanayi 223Toptan ve perakende ticaret, otomobil vb. tamiri 221 Diğer 496

1 Ekim 2011 itibariyle Çalışma İzinli T.C. Vatandaşı

31.12.2010 01.10.2011

Toplam yabancı sayısı : 8.708 9.557

T.C. Vatandaşı : 4.044 4.518

AZERBAYCAN’DA T.C. VATANDAŞLARININ SAHİP/ORTAK OLDUĞU ŞİRKETLER

 

1991-2011 kurulan şirket sayısı : 3707

2011’da toplam kurulan şti./şhs. : 360 (2010 - 338)

Şirket sayısı : 230

Gerçek kişi girişimci sayısı : 130

 

Ödenen vergi miktarı 2011 2010

Şirket/ Gerçek kişi girişimci - 2011 : 318.9 milyon AZN (216.4)

Toplam 2000-2011 : 1.8 milyar AZN (1.4)

İşkolları 2011 Kurulan

Toplam 360Hizmet 124Ticaret 108İnşaat 69Sanayi 24Diğer 35

T.C. vatandaşlarının sahip/ortak olduğu yeni kurulan şirketler (2011)

TÜRKİYE’DE A.C. VATANDAŞLARININ SAHİP/ORTAK OLDUĞU ŞİRKETLER

31.12.2010’da faal şirket sayısı : 8442011’de kurulan şirket sayısı : 190

İki ülke arasında 1998 yılında imzalananSOSYAL GÜVENLİK SÖZLEŞMESİ

Kapsamı- Hastalık ve analık yardımları- Malullük, yaşlılık ve ölüm yardımları- İş kazaları ve meslek hastalıkları- Aile yardımları- İşsizlik yardımı

İstisna (İdari Anlaşma) Azerbaycan’da zorunlu sağlık sigortası yürürlüğe girmediği için analık ve protez yardımları dışındaki diğer sağlık yardımları uygulanmıyor.

KARŞILAŞILAN

BAZI

SORUNLAR

SÖZLEŞMEDEKİ BAZI AKSAKLIKLAR

Mevcut ikili Sosyal Güvenlik Sözleşmesinde uygulamasında emeklilik, sağlık, çalışma-oturma izinleri vb. alanlarda önemli bazı aksaklıklar ve sorunlar yaşandığı gözlenmektedir.

Sigortalılık

Örneğin: Sözleşmeye göre, -Bir Tarafın mevzuatına tabi olan işçi ve işveren diğer taraf ülkesine 24 aylığına (uzatılarak 60 aya kadar) geçici olarak çalışmak üzere geldiğinde kendi ülke mevzuatına tabi olarak kalır. Bu yöntemin şirketlerimizce uygulanmasında ısrar edilmesini tavsiye etmekteyiz.

- Azerbaycan’da geçen sigortalı günlerin de Türkiye’de tekrar borçlandırılması ile mükerrerlik yaşanmaktadır.

SAĞLIK SİGORTASI

-Azerbaycan’da zorunlu sağlık sigortası yoktur

-Azerbaycan’da sigortalı T.C. vatandaşı ve aile ferteleri Türkiye’de sağlık hizmetinden yararlanamıyor

-Ücretsiz sağlık sistemi olan Azerbaycan’da ücretsiz sağlık hizmeti fiilen alınamamakta ve harcamalar gider olarak gösterilememektedir.

ÇALIŞMA İZNİ

-Azerbaycan’da 1 yıllık verilen yabancı çalışma izninin 4 defa uzatıldıktan sonra 6. yıl işçi 1 yıllığına ülkeyi terk etmek zorundadır

-Yıllık çalışma izni rüsumu 1000 AZN’dir / Karşılıklı

-Çalışma izinsiz işçi çalıştırmanın cezasının 35.000 AZN’dir

-Uzun zaman Azerbaycan’da oturmuş, çalışmış veya halen yatırım yapan vatandaşlarımıza 6 ay gibi kısa süreli oturum veya çalışma izinleri verilebilmektedir

-Son dönemler özellikle büyük ölçekli Türk firmalarının çalışma izin başvurularında imtina cevaplarının ve ceza uygulamasının arttığı gözlenmektedir.

Diğer

-Zor durumda kalan vatandaşlarımıza barınma ve yolluk yardımı yapılamıyor. Böyle durumlarda BM Göç Örgütü barınma imkanı sağlamakta, A.C. Devlet Migrasiya Hizmeti ise yol giderini karşılamaktadır.

-Son dönemler sözleşmesiz işçi çalıştırma ve özellikle öğrencilerin işçi olarak çalıştığı halde firma tarafından vergi yükümlüsü yaptırılma durumlarına rastlanılmaktadır.

-Azerbaycan’a gelen yabancıların 30 günden fazla kalınacaksa 3 gün içinde oturacağı bölge polis idaresinde oturum kaydı yaptırmaları gerekir. Aksi halde vize süresine bakılmaksızın 30 gün içinde ülkeyi terk etmemeleri sonucu cezaya tabi tutulmaları uygulaması yaygınlaştırılmıştır.

ÖNERİLER

ÖNERİ - 1

İşgücü Göçü Anlaşması

Emeğin dolaşımını karşılıklı kolaylaştıracak hükümetler arası yeni bir İşgücü Göçü Anlaşmasının hazırlanması.

ÖNERİ - 2

Sosyal Güvenlik Sözleşmesi Revizyonu

Mevcut Sosyal Güvenlik Sözleşmesinin yeni ihtiyaçlar çerçevesinde revize

edilmesi.

ÖNERİ - 3

İşbirliği ve Deneyim PaylaşımıHer iki ülke işçi/işveren kesiminin iş ve meslek deneyimlerinin paylaşılması, en çok ihtiyaç duyulan mesleklerin yeterliliklerinin tanımlanması için gerekli işbirliği ve eğitim programlarının düzenlenmesi.

ÖNERİ - 4

Üst Düzey İhtisas Çalışma Grubu

Her iki ülkenin çalışma ve sosyal güvenlik ile istihdam konularının uyumlaştırılması, karşılaşılan sorunların takibi ve çözüme kavuşturulması amacıyla; üst düzey ortak bir ihtisas çalışma grubu oluşturulması, iki ülke arasında kurulan Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyine yıllık rapor sunulması.

T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Sayın Faruk Çelik’in Azerbaycan ziyareti

-A.C. Cumhurbaşkanı Sayın İlham Aliyev, A.C. Çalışma ve Halkın Sosyal Koruması Bakanı Sayın Fizuli Alekberov ve diğer ilgili bakanlık ve kurumlarla 11-13 Temmuz 2012’de görüşmeler gerçekleştirildi.

-İki ülke arasında çalışma ve sosyal güvenlik alanındaki sorunların aşılmasına yönelik irade ortaya konuldu.

1. Üst düzey çalışma grupları oluşturuldu, çalışmalar sonucu:

2. İşgücü Anlaşması

3. İşbirliği Anlaşması imzaya hazır hale getirildi.

4. Sosyal Güvenlik Sözleşmesi revizyonu son aşamaya getirildi.

Hükümetler arası sözkonusu anlaşmaların onay süreci devam etmektedir.

Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi Toplantısı

11 Eylül 2012 tarihinde Azerbaycan’ın Gebele şehrinde iki ülke Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi toplantısı yapılmıştır.

A.C. Cumhurbaşkanı Sayın İlham ALİYEV ve T.C. Başbakanı Sayın Recep Tayyip ERDOĞAN tarafından imzalanan tutanak zabtında Bakanlığımız görev alanı ile ilgili olarak;

- “Çalışma, Sosyal Güvenlik ve İstihdam Alanlarında İşbirliği Anlaşması”

- “İşgücünün Karşılıklı İstihdamına İlişkin Anlaşma”nın

önemine ve bir an önce tamamlanmasına vurgu yapılmıştır.

Sözkonusu tutanak zabtında ayrıca; iki ülke arasında birbirilerinin vatandaşlarına uygulanan çalışma ve ikamet harç bedelleri ile çalışma izin sürelerinin iyileştirilmesine yönelik teknik çalışmalara başlanması hususunda mutabık kalındığı belirtilmiştir.

Hükümetlerarası İşgücü ve İşbirliği anlaşmalarının onaylanması halinde, başlıca şu gelişmeler sağlanacaktır:

•İki ülkenin çalışma ve sosyal güvenlik alanında kurumların işbirliği daha da geliştirilecektir.

•Her iki ülke meslek standartları uyumlaştırılacaktır.

•İş teftiş ve iş sağlı güvenliği kapasiteleri ile deneyimleri paylaşılacaktır.

•İşgücü izin başvuruları bir ay içinde sonuçlandırılacaktır.

•Çalışma ve ikamet izinleri en az bir yıl olarak verilecektir.

•Uzun süre ülkede kalan diğer ülke vatandaşına 5 yıl süreli izin verilecektir vb.

BaşkentiCumhuriyet kuruluşuBağımsız. kazanılmasıResmi DiliYüzölçümü (km2)İşgal altındaki toprakNüfusEtnik yapısı %Yıllık Nüfus Artışı %DiniPara BirimiTürkiye ile saat farkı

: Bakü: 28.05.1918: 18.10.1991: Azerb. Türkçesi: 86.600: % 20: 9.235.100: 91,6 Türk: 1,12: İslam: Manat: 2 saat ileri

GSYİHPetrol dışı GSYİHKişi başına GSYİHEnflasyon oranı %Bütçe gelirleriBütçe harcamalarıDöviz rezerviDış Borç StokuPetrol ÜretimiBakü-Ceyhan Boru hattıGaz ÜretimiElektrik Enerji Üretimi

: 50.1 milyar AZN: 24.2 milyar AZN: 5.531 AZN: 7,9: 15.700,7 AZN: 15.396,2 AZN: 40,0 milyar USD: 3,7 milyar USD: 45,4 milyon ton: 34,5 milyon ton: 25,7 milyar m3

: 20,1 milyar Kw/h

Çalışabilir Nüfus Çalışanİşsizlik Oranı %Sigortalı SayısıEmekli SayısıSigorta Kapsama Oranı %Aktif/Pasif Oranı %Sigorta Prim Oranı (Emeklilik) İşveren / İşçi %Sigortalı Kayıtlılık Oranı %Kayıtdışılık Oranı %Aylık Asgari Ücret Aylık Ortalama ÜcretAsgari Emekli AylığıOrtalama Emekli Aylığı

: 4.626.100: 4.375.200: 5,42 : 1.966.854: 1.277.596: 35,1: 1,54

: 22 / 3: 45: 55 : 85 AZN: 363 AZN: 85 AZN: 145,2 AZN

Toplam T.C. Vatandaşı Sayısı (2011) : 43.846 Kayıtlı Oturan Sayısı : 12.875 Kayıtdışı Oturan Sayısı : 30.971 Türk Öğrenci Sayısı : 4.476 Türk Sigortalı Sayısı : 7.120 A.C.’de çalışma izinli toplam yabancı sayısı : 9.557 Çalışma izinli T.C. vatandaşı sayısı : 4.518T.C.’de çalışma izinli toplam yabancı sayısı : 16.890 Çalışma izinli A.C. vatandaşı sayısı : 459 T.C.’de oturan A.C. vatandaşı sayısı : 13.645

1991-2011 kurulan Türk şirket sayısı : 3.7072011’da kurulan Türk şirket sayısı : 2302011 faal Türk şirket sayısı : 1.266Türk şirketlerinin ödediği vergi 2011 : 319 milyon AZN2000-2011 : 1.7 milyar AZN2011 - Türkiye’de A.C. vatandaşının sahip/ortak olduğu faal şirket sayısı : 1.034 2011’de kurulan şirket sayısı : 190

Toplam ithalat (2011 -USD) : 9.8 milyar 1. Rusya : 1.6 milyar 2. Türkiye : 1.3 milyar

3. Almanya : 0.9 milyar

Toplam ihracat (2011 - USD) : 26.6 milyar1. İtalya : 9.3 milyar2. Fransa : 4 milyar

3. ABD : 1.8 milyar 13. Türkiye : 0.5 milyar

AZERBAYCAN CUMHURİYETİ 2011 TEMEL BİLGİLERİNot: 1 USD = 0,7850 AZN Kaynak: Resmi Veriler

“Cumhuriyet kimsesizlerin kimsesidir”

Mustafa Kemal Atatürk

TEŞEKKÜR EDERİZ

Mustafa GÜR

T.C. Bakü Büyükelçiliği

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşaviri

tccalmus@yahoo.com