T.C ERCİYES ÜNİVERSİTESİ T.C ERCİYES ÜNİVERSİTESİ ZİYA EREN EĞİTİM ZİYA EREN EĞİTİM

FAKÜLTESİFAKÜLTESİ

Hilal YAŞARHilal YAŞAR

10903104151090310415

Türkçe Öğretmenliği / 2Türkçe Öğretmenliği / 2

Konu:Cümlede AnlamKonu:Cümlede Anlam

CÜMLEDE ANLAMCÜMLEDE ANLAM

1-Anlama Dayalı 1-Anlama Dayalı CümlelerCümleler

2-Anlatıma Dayalı 2-Anlatıma Dayalı CümlelerCümleler

Anlama Dayalı CümlelerAnlama Dayalı Cümleler

Aşamalı Durum Bildiren CümlelerAşamalı Durum Bildiren Cümleler

Bir olayın, durumun olumlu ya da olumsuzBir olayın, durumun olumlu ya da olumsuz

yönlerinin giderek değiştiğini gösterir.yönlerinin giderek değiştiğini gösterir.

Yıldan yıla kötüleşiyor işler.Yıldan yıla kötüleşiyor işler.

Kadın giderek fenalaşıyor.Kadın giderek fenalaşıyor.

Havalar gittikçe soğuyor.Havalar gittikçe soğuyor.

Neden-Sonuç CümlesiNeden-Sonuç Cümlesi

Bir eylemin hangi gerekçeyle ya da neden Bir eylemin hangi gerekçeyle ya da neden dolayıdolayı

yapıldığını bildirir.yapıldığını bildirir.

Sınavda zorlandığı için soruları yapamamış.Sınavda zorlandığı için soruları yapamamış.

Bakımsızlıktan ev harabeye dönmüş.Bakımsızlıktan ev harabeye dönmüş.

Hediye almadım diye bana darılmış.Hediye almadım diye bana darılmış.

Amaç-Sonuç CümlesiAmaç-Sonuç Cümlesi

Öznenin işi, hareketi gerçekleştirme amacının veÖznenin işi, hareketi gerçekleştirme amacının ve

sonucunun cümle içinde verilmesidir.sonucunun cümle içinde verilmesidir.

Borçlarından kurtulmak için evini satmış.Borçlarından kurtulmak için evini satmış.

Ailesini göremeyince Almanya’ ya gitmiş.Ailesini göremeyince Almanya’ ya gitmiş.

Başbakan ticari anlaşmalar yapmak için Başbakan ticari anlaşmalar yapmak için yurtdışınayurtdışına

çıktı.çıktı.

Emir (Buyruk) CümlesiEmir (Buyruk) Cümlesi

Emir kipiyle kurulan ya da gelecek zaman Emir kipiyle kurulan ya da gelecek zaman kipininkipinin

emir anlamıyla kullanıldığı cümlelerdir.emir anlamıyla kullanıldığı cümlelerdir.

Sandalyeyi çek, sessizce otur.Sandalyeyi çek, sessizce otur.

Şuraya da bir halı ser, ortalığı topla.Şuraya da bir halı ser, ortalığı topla.

Gürültü etmeden ders çalışın.Gürültü etmeden ders çalışın.

Karşılaştırma CümlesiKarşılaştırma Cümlesi

İki kavram arasında farklılıkları ve benzerlikleriİki kavram arasında farklılıkları ve benzerlikleri

ortaya koyar.ortaya koyar.

Sinema da tiyatro gibi görsel bir sanattır.Sinema da tiyatro gibi görsel bir sanattır.

Bu yılki ürün geçen yıla nazaran daha Bu yılki ürün geçen yıla nazaran daha bereketliydi.bereketliydi.

Ressam bu yapıtında diğerlerine göre daha canlıRessam bu yapıtında diğerlerine göre daha canlı

renkler tercih etmiş.renkler tercih etmiş.

Tanım CümlesiTanım Cümlesi

Herhangi bir şeyin ne olduğunu anlatan, “Bu Herhangi bir şeyin ne olduğunu anlatan, “Bu nedir?”nedir?”

sorusuna cevap verebilen cümlelerdir.sorusuna cevap verebilen cümlelerdir.

Sözcük, cümlenin anlamlı en küçük parçasıdır.Sözcük, cümlenin anlamlı en küçük parçasıdır.

Sıfat, isimden önce gelerek onu niteler ya daSıfat, isimden önce gelerek onu niteler ya dabelirtir.belirtir.

Zamir, ismin yerini tutan ya da ismin yerineZamir, ismin yerini tutan ya da ismin yerinekullanılan sözcük.kullanılan sözcük.

Ön Yargı (Peşin Hüküm) CümlesiÖn Yargı (Peşin Hüküm) Cümlesi

Bir olay ya da kişiyle ilgili, değişik sebeplerdenBir olay ya da kişiyle ilgili, değişik sebeplerden

dolayı önceden edindiğimiz yargılar.dolayı önceden edindiğimiz yargılar.

Bu takım bu sene kesin şampiyon olur.Bu takım bu sene kesin şampiyon olur.

O roman Peyami Safa’ nınsa kesin güzeldir.O roman Peyami Safa’ nınsa kesin güzeldir.

Piyasada yeni bir gazetenin okuyucu Piyasada yeni bir gazetenin okuyucu bulacağını sanmıyorum.bulacağını sanmıyorum.

Varsayım CümlesiVarsayım Cümlesi

Bir durumun sonucu bilinmeden kişiden Bir durumun sonucu bilinmeden kişiden kişiye görekişiye göre

değişen bir sonuca bağlayan cümlelerdir.değişen bir sonuca bağlayan cümlelerdir.

Diyelim ki günlerden Cumartesi.Diyelim ki günlerden Cumartesi.

Tutalım ki iki elim kanda imiş hani kerem?Tutalım ki iki elim kanda imiş hani kerem?

Böyle olduğunu kabul edelim, peki sonra?Böyle olduğunu kabul edelim, peki sonra?

Olasılık CümlesiOlasılık Cümlesi

Belki, e-bilmek, zannederim, sanıyorum gibiBelki, e-bilmek, zannederim, sanıyorum gibi

kelimelerle kurulur.Bu cümlelerde kesinlik kelimelerle kurulur.Bu cümlelerde kesinlik yoktur.yoktur.

Akşama size gelebilirim.Akşama size gelebilirim.

Sanıyorum o kitap Necip Fazıl’ ındı.Sanıyorum o kitap Necip Fazıl’ ındı.

Belki yarın, belki yarından da yakın.Belki yarın, belki yarından da yakın.

Öneri CümlesiÖneri Cümlesi

Bir konudaki eksikliğin giderilmesi için yapılan Bir konudaki eksikliğin giderilmesi için yapılan teklifeteklife

öneri denir.öneri denir.

Yazarın dili daha sade olabilirdi.Yazarın dili daha sade olabilirdi.

Hikaye tahlilinde yer ve zaman iyi tahlil edilmeli.Hikaye tahlilinde yer ve zaman iyi tahlil edilmeli.

Çocuk gelişiminde oyuna ayrı bir önem verilmeli.Çocuk gelişiminde oyuna ayrı bir önem verilmeli.

Yorum CümlesiYorum Cümlesi

Özneldir.Olay veya durumu bir görüşe göreÖzneldir.Olay veya durumu bir görüşe göre

değerlendirir.değerlendirir.

Doğu Anadolu’ nun en güzel şehri Erzurum’ Doğu Anadolu’ nun en güzel şehri Erzurum’ dur.dur.

İlkbaharın tadı bir başkadır.İlkbaharın tadı bir başkadır.

İnsana en itici gelen renk kırmızıdır.İnsana en itici gelen renk kırmızıdır.

Değerlendirme CümlesiDeğerlendirme Cümlesi

Nesnel bir yargı söz konusudur.Herhangi birNesnel bir yargı söz konusudur.Herhangi bir

durumun iyi ya da kötü yönlerini ortaya koyar.durumun iyi ya da kötü yönlerini ortaya koyar.

Sanatçı kitapta yabancı kelimelere bolca yerSanatçı kitapta yabancı kelimelere bolca yer

vermiştir.vermiştir.

Yazar, eserinde Üsküdar’ ı anlatır.Yazar, eserinde Üsküdar’ ı anlatır.

Mesnevi’ nin dili Farsça’ dır.Mesnevi’ nin dili Farsça’ dır.

Soru CümlesiSoru Cümlesi

Gerçek Soru CümlesiGerçek Soru Cümlesi

Sizi neden mi aradım?Sizi neden mi aradım?

Bu kitabı beğendiniz Bu kitabı beğendiniz mi?mi?

Akşam bize gelir Akşam bize gelir misiniz?misiniz?

Sözde Soru CümlesiSözde Soru Cümlesi

Rahat yaşamayı kim Rahat yaşamayı kim istemez?istemez?

Sen çağırırsında ben Sen çağırırsında ben gelmez miyim?gelmez miyim?

Sen hiç kabalık eder Sen hiç kabalık eder misin?misin?

Olumlu CümleOlumlu Cümle

Biçimce Olumlu Biçimce Olumlu Anlamca Olumlu Anlamca Olumlu

Sizi bekliyorduk.Sizi bekliyorduk.

Akşama bizde Akşama bizde geliriz.geliriz.

Biçimce Olumsuz Biçimce Olumsuz Anlamca Olumlu Anlamca Olumlu

Nasıl bilmezsin?Nasıl bilmezsin?

Buna kim Buna kim inanmaz?inanmaz?

Olumsuz CümleOlumsuz Cümle

Biçimce Olumsuz Biçimce Olumsuz Anlamca OlumsuzAnlamca Olumsuz

Başarı zannedildiği Başarı zannedildiği gibigibi

kolay değildir.kolay değildir.

Mutluluğunu Mutluluğunu herkesleherkesle

paylaşamazsın.paylaşamazsın.

Biçimce Olumlu Biçimce Olumlu Anlamca Anlamca OlumsuzOlumsuz

Kim demiş onuKim demiş onu

sevdiğimi?sevdiğimi?

Parayı ona söyleParayı ona söyle

söyleyebilirsen.söyleyebilirsen.

Koşul CümlesiKoşul Cümlesi

Eylemin ya da hareketin gerçekleşmesi bir Eylemin ya da hareketin gerçekleşmesi bir koşulakoşula

bağlı olan cümlelerdir.bağlı olan cümlelerdir.

Her güneş doğduğunda beni hatırla.Her güneş doğduğunda beni hatırla.

Baban gelirse, alışverişe gideriz.Baban gelirse, alışverişe gideriz.

Müzik dinleyebilirsin ama sesini fazla açma.Müzik dinleyebilirsin ama sesini fazla açma.

Anlatıma Dayalı Anlatıma Dayalı CümlelerCümleler

Öznel Anlatımlı CümlelerÖznel Anlatımlı Cümleler

Söyleyenin kendi duygu ve düşüncelerini Söyleyenin kendi duygu ve düşüncelerini içereniçeren

cümlelerdir.cümlelerdir.

İnsanı ürküten bir havası vardı.İnsanı ürküten bir havası vardı.

Steinbeck eşsiz hikayeler yazmıştır.Steinbeck eşsiz hikayeler yazmıştır.

En güzel hikayeler bu yıllarda yazılmıştır.En güzel hikayeler bu yıllarda yazılmıştır.

Nesnel Anlatımlı CümlelerNesnel Anlatımlı Cümleler

Evrensel bir nitelik taşır “Bence, bana göre “Evrensel bir nitelik taşır “Bence, bana göre “

düşüncesi yoktur.düşüncesi yoktur.

Tören saat dokuzda başladı.Tören saat dokuzda başladı.

Ankara Türkiye’ nin başkentidir.Ankara Türkiye’ nin başkentidir.

Geç fark ettim taşın sert olduğunu.Geç fark ettim taşın sert olduğunu.

Doğrudan Anlatımlı CümleDoğrudan Anlatımlı Cümle

Herhangi bir konuda bir kişinin görüşünün Herhangi bir konuda bir kişinin görüşünün değiştirdeğiştir

ilmeden, aynen aktarılmasıdır.ilmeden, aynen aktarılmasıdır.

Çiçero’ nun “Bir yerde yaşam varsa orada umut Çiçero’ nun “Bir yerde yaşam varsa orada umut dada

vardır “ sözü çok hoşuma gider.vardır “ sözü çok hoşuma gider.

Bu konuda atalarımız “Cesurun bakışı, korkağınBu konuda atalarımız “Cesurun bakışı, korkağın

kılıcından daha keskindir.” der.kılıcından daha keskindir.” der.

Dolaylı Anlatımlı CümleDolaylı Anlatımlı Cümle

Bir kişininBir kişinin söylediği sözün değişikliğe söylediği sözün değişikliğe uğratılarakuğratılarak

verilmesidir.verilmesidir.

Doktor babama ilaçlarını mutlaka içmesi Doktor babama ilaçlarını mutlaka içmesi gerektiğinigerektiğini

söyledi.söyledi.

Onunla bir daha konuşmayacağını söyledi.Onunla bir daha konuşmayacağını söyledi.

Kinayeli AnlatımKinayeli Anlatım

Bir gerçeği ortaya çıkarmak adına sözün tamBir gerçeği ortaya çıkarmak adına sözün tam

karşıtını söyleme.karşıtını söyleme.

Okulunu ne kadar çok sevdiğin yirmi günOkulunu ne kadar çok sevdiğin yirmi gün

devamsızlık yapmandan anlaşılıyor.devamsızlık yapmandan anlaşılıyor.

Eşini çok seviyorsun galiba, gözünden Eşini çok seviyorsun galiba, gözünden morluklar hiçmorluklar hiç

eksik olmuyor.eksik olmuyor.

KaynakçaKaynakça

www.turkceciler.comwww.turkceciler.com

www.bilgicik.comwww.bilgicik.com

www.tarlafaresi.comwww.tarlafaresi.com

www.leventyagmuroglu.comwww.leventyagmuroglu.com